hata! belgede belirtilen stilde metne rastlanmadı. Ġsg...

1 Hata! Belgede belirtilen stilde metne rastlanmadı.

Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ELEMANI

SEVĠYE 4

EĞĠTĠM NOTU

ULUSAL MESLEK STANDARTI

REFERANS KODU: 09UMS0029-4

B.SELĠN KALIN

MAKĠNE MÜHENDĠSĠ

Ġġ GÜVENLĠĞĠ UZMANI (A) -ÇEVRE GÖREVLĠSĠ

S

ĠSG Elemanı ĠNTES Ders Notları


2

ĠÇĠNDEKĠLER SAYFA

1. Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE (ĠSG) GĠRĠġ 3

2. RĠSK DEĞERLENDĠRME FAALĠYETLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ

2.1 ÇalıĢma Sahasındaki Tehlikelerin Tespit Edilmesi

2.2 Risk Değerlendirme Ekibinin OluĢturulması

2.3 ĠSG Önlemleri ve Uygulamaları

2.4 ĠSG Önlemlerinin Uygulanmasında Geri Bildirimler

3. SAHANIN GENEL ĠSG KONTROLLERĠNĠN YAPILMASI

3.1 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ile Ġlgili Ölçümleme ĠĢlemleri

3.2 Uygulama Sahasında ĠSG Kontrollerinin Yapılması

3.2.1 Ġskelelerin ve Merdivenlerin ĠSG Kurallarına ve Mevzuata Uygunluğu

3.2.2 KiĢisel Koruyucuların Uygunluğu, Kullanımı ve Muhafazası

3.2.3 Yüksekte ÇalıĢma Sistemlerinin ĠSG Kurallarına Uygunluğu

3.2.4 Asma Ġskele ve Bina Cephe Asansörlerinin ĠSG Kurallarına Uygunluğu

3.2.5 Bakım, Onarım ve Devreye Alma ĠĢlemleri

3.2.6 Saha, Sosyal Tesisler ve Sigara Ġçme Alanlarının Tertip, Düzen ve ĠSG Kontrolü

3.2.7Sahadaki Korkuluk, GeçiĢ, Rampalar, Ġksalar ve Tehlikeli BoĢlukların ĠSG Kontrolü

3.2.8 Stok Sahası ve Depoların Kontrolü, Ġstifleme Kuralları, Atık Alanları

3.2.9 Trafik ve Aydınlatma Düzeninin Kontrolü

3.3 Sahada ÇalıĢan KiĢilerin KiĢisel ĠSG Önlemlerinin Kontrolü

3.3.1 KiĢisel Koruyucu Donanımlar (KKD)


3

3.3.2 ĠSG Kimlik Kartları

3.3.3 Elle Kaldırma ve TaĢıma ĠĢleri

4. KULLANILAN Ġġ ARAÇ VE GEREÇLERĠNĠN ĠSG KONTROL ĠġLEMLERĠ

4.1 ĠĢ Makinelerinin, Donatılarının ve Binek Araçların Kontrolü

4.2 Basınçlı, Parlayıcı, Patlayıcı Ekipman ve Teçhizatın Kontrolü

4.3 Elektrikli, Mekanik El Aletleri ve Tesisatın Kontrolü

4.4 Uyarı ve Ġkaz ĠĢaretlerinin Kontrolü

4.5 Makinelerin ve Tezgahların Kontrolü

5. ACĠL DURUMLARDA UYGULANACAK ĠġLERĠN YÜRÜTÜLMESĠ

5.1 Acil Durum Ekipmanı ve Acil ÇıkıĢ Yollarının Kontrolü

5.2 Acil Aydınlatma ve Ġkaz Sistemlerinin Kontrolü

5.3 Ġlkyardımla Ġlgili Kontroller

6. YANGIN ÖNLEME VE UYGULAMA ĠġLEMLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ

6.1 Yangın Söndürme Ekipmanları ve Alarm Sistemlerinin Kontrolü

6.2 Yanıcı, Parlayıcı Madde Depolarının Kontrolü

6.3 Yangına Neden Olabilecek Durumlarda ÇalıĢma Ortamının Güvenliği

7. KAYIT VE RAORLAMA ĠġLEMLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ

7.1 ĠSG‟ye Uygun Olmayan Hususların Raporlanması

7.2 Denetim ve Disiplin Uygulamalarının Takibi

7.3 ĠSG Uygulamalarına ĠliĢkin Geri Bildirimler


4

1.Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠNE (ĠSG) GĠRĠġ

ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Elemanı Meslek Tanımı : ĠĢ sağlığı ve Güvenliği Elemanı (ĠnĢaat) Seviye 4; ĠnĢaatlarda iĢ

kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesi amacıyla iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili genel saha kontrolünü yapan,

risk değerlendirme faaliyetlerini yürüten, iĢ araç ve gereçlerinin iĢ sağlığı ve güvenliği açısından kontrol edilmesi,

acil durum uygulama, yangın önleme, kayıt ve raporlama iĢlemleri ile mesleki geliĢime iliĢkin faaliyetleri yürüten

nitelikli kiĢidir.

ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi (OHSAS 18001): Meslek tanımında belirtilen faaliyetlerin yerine

getirilebilmesi için öncelikle çalıĢanların sağlık ve güvenliğini korumayı hedefleyen bir sistem oluĢturulmalıdır.

ÇalıĢanların sağlık ve güvenliğini korumak sistemin birinci amacı olmakla birlikte, yanı sıra üretimin ve iĢletmenin

güvenliğini korumayı da hedeflemelidir.

Sistemde çalıĢanlar, yönetenler ve denetleyenlerin rol ve sorumlulukları açık hale getirilmeli ve mutlaka

çalıĢanların katılımı sağlanmalıdır.

ĠĢyeri ortamındaki fiziksel ve kimyasal etmenler, üretim araç ve gereçlerinin tehlikeleri, kullanılan ham madde ve

yardımcı maddelerin zararlı etkileri çalıĢanların iĢ sağlığı ve güvenliği sorunlarının temelini oluĢturmaktadır.

Bu sorunları ortadan kaldıracak sağlık ve güvenlik önlemlerinin saptanması ve uygulamaya konulması üretim

sürecinde sistemli çalıĢma ile mümkündür. ĠĢ kazası ve meslek hastalıklarını önlemeye yönelik yapılan bu sistemli

çalıĢmalara iĢ sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi denir.

Mevzuatta ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği:

ĠĢ sağlığı ve güvenliğini sağlamak; hem insani bir zorunluluk, hem de yasal bir yükümlülüktür. Ulusal

Mevzuatımızda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Öncelik Sırasına Göre:

1. ANAYASA


5

2. ULUSLARARASI SÖZLEġMELER

3. KANUNLAR

4. TÜZÜKLER

5. YÖNETMELĠKLER

6. TEBLĠĞLER

ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinin birinci yasal dayanağı anayasadır.

Anayasamızın ilgili bazı maddelerinde:

Hiç kimsenin zorla çalıĢtırılamayacağı, çalıĢmanın herkes için bir hak ve ödev olduğu, devletin çalıĢanların hayat

seviyesini yükseltmek, çalıĢma hayatını geliĢtirmek, çalıĢanları ve iĢsizleri korumak, çalıĢmayı desteklemek,

iĢsizliği önlemeye elveriĢli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalıĢma barıĢını sağlamak için gerekli tedbirleri alması

gerektiği ifade edilmektedir.

ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinin ikinci yasal dayanağı uluslararası sözleĢmelerdir. Türkiye‟nin de üye

olduğu Uluslararası ÇalıĢma Örgütü (ĠLO) SözleĢmelerinin bazıları:

• ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ve ÇalıĢma Ortamına ĠliĢkin 155 Sayılı SözleĢme”

13.01.2004/5038

• “ĠĢ Sağlığı Hizmetlerine ĠliĢkin 161 Sayılı SözleĢme”

13.01.2004/5039

ĠĢ Sağlığı Güvenliğinin üçüncü yasal dayanağı kanunlardır.

5510 SS ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, RG: 01.01.2007/26200

4857 Sayılı ĠĢ Kanunu, RG: 10.06.2003/25134

6331 Sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu RG: 30.06.2012/28339

Dördüncü yasal dayanak olan Tüzüklerden ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili;

Sosyal Sigorta Sağlık ĠĢlemleri Tüzüğü Tarih : 26.5.1972, Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 22.6.1972,

1978 ve 1985 de yapılan değiĢikliklerle halen yürürlüktedir. Diğer Tüzükler kaldırılmıĢtır.


6

BeĢinci yasal dayanak olan Yönetmeliklerden Bazıları;

ÇalıĢanların ĠĢ Sağ. Ve Güv. Eğitimlerinin Usul Ve Esasları Hak. Yönetmelik RG: 15.05.2013/28648

ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık Ve Güvenlik ġartları Yönetmeliği RG: 25.04.2013/28628

ĠĢ Güvenliği Uzman. Görev, Yetki, Sorum. Ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik RG: 9.12.2012/28512

ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği RG: 29.12.2012/28512

ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği RG: 29.12.2012/28512

ĠĢyeri bina ve eklentilerinde alınacak sağ. ve güv. önlemlerine iliĢkin yönet. RG: 17.07.2013/28710

ĠĢyerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik RG: 18.06.2013/28681

KiĢisel koruyucu donanımların iĢyerlerinde kullanılması hakkında yönetmelik RG: 02.07.2013/28695

Makina Emniyeti Yönetmeliği RG: 03.03.2009/27158

Sağlık Ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliği RG: 11.09.2013/28762

Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan iĢlerde mesleki eğitime dair yönet. RG: 13.07.2013/28706

Tozla Mücadele Yönetmeliği RG: 05.11.2013/28812

Yapı ĠĢlerinde ĠĢ Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği RG: 05.10.2013/28786

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik RG: 19.12.2007/26735

Kimyasal Maddelerle ÇalıĢmalarda Sağ. ve Güv. Önlemleri Hak. Yönetmelik RG: 12.08.2013/28733

Ġlkyardım Yönetmeliği RG: 29.07.2015/29429

6331 Sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Genel Bir BakıĢ

30.06.2012 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 6331 sayılı yeni ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile 4857 Sayılı

ĠĢ Kanunda olduğu gibi

• Devletin görev ve sorumluluğu

• ĠĢverenin görev ve sorumluluğu

• ÇalıĢanların görev ve sorumluluğu, tanımlanmıĢtır.

Devlet,

• Konuyla ilgili kanun, tüzük ve yönetmelikler çıkartarak bunların uygulama ve takibini yapmakla

sorumludur.

• Ayrıca, ĠĢ sağlığı ve güvenliğindeki geliĢmeleri takip ederek uygulanmasını da sağlar.


7

Ülkemizde bu çalıĢmaları ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı yürütmektedir.

ĠĢverenler,

• ĠĢyerlerinde iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri

noksansız bulundurmak,

ĠĢyerinde alınan iĢ sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, zorundadır.

ĠĢçilerin kiĢisel korunma araçlarını sağlamak ve onların kullanıldığını da denetlemek,

ĠĢyerinde geniĢ anlamda doğmuĢ ve doğabilecek tüm tehlikeleri önlemek, bu zorunluluk sonucu olarak

iĢyerinde, iĢveren bakımından tam anlamı ile geniĢ bir kontrol mekanizması kurmak zorundadır.

ĠĢçileri, karĢı karĢıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları

konusunda bilgilendirmek,

Gerekli iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimini vermek, zorundadır. ĠĢe alım, iĢ değiĢikliği, yeni iĢ

ekipmanlarının kullanımına baĢlanmasında ve yeni üretim tekniklerinde çalıĢanlara eğitim verilmelidir.

ĠĢçiler,

Sağlıklı ve güvenli bir çalıĢma ortamı için iĢyerinde düzenlenecek olan iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimlerine

katılmak ve bu konudaki talimatlara uymakla,

ĠĢ yerinde uygulanan güvenlik ve sağlık kurallarına uymakla,

ÇalıĢma esnasında gerekli dikkat ve özeni göstermekle,

ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalardaki güvenlik donanımlarını, kurallara uygun olarak

kullanmak ve bunları keyfi olarak çıkarmamak ve değiĢtirmemekle yükümlüdürler.

Tehlike yaratabilecek davranıĢlardan kaçınmak,

Tehlike yaratabilecek durumları derhal en yakın amirine bildirmek,

ĠĢveren vekilleri ve iĢçi temsilcileri ile iĢbirliği yapmak,

ĠĢverenin iĢ güvenliği konusunda verdiği talimatlara uymak,

ĠĢyerinde bulunan iĢaret ve levhalara uymak zorundadırlar.

2. RĠSK DEĞERLENDĠRME FAALĠYETLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ

ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde:10 ĠĢverene ĠĢyerinde Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve

araĢtırma yükümlülüğü getiriyor;

(1) ĠĢveren, iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür.

Risk değerlendirmesi yapılırken aĢağıdaki hususlar dikkate alınır:


8

a) Belirli risklerden etkilenecek çalıĢanların durumu.

b) Kullanılacak iĢ ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi.

c) ĠĢyerinin tertip ve düzeni.

ç) Genç, yaĢlı, engelli, gebe veya emziren çalıĢanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın

çalıĢanların durumu.

(2) ĠĢveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile

kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler.

(3) ĠĢyerinde uygulanacak iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirleri, çalıĢma Ģekilleri ve üretim yöntemleri;

çalıĢanların sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltecek ve iĢyerinin idari yapılanmasının

her kademesinde uygulanabilir nitelikte olmalıdır.

(4) ĠĢveren, iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden çalıĢma ortamına ve çalıĢanların bu ortamda maruz kaldığı

risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araĢtırmaların yapılmasını sağlar.

Risk değerlendirme faaliyetlerinde ilk adım iĢyerlerinde görünen ya da görünmeyen tehlikelerin tespit

edilmesidir.

2.1. ÇalıĢma Sahasındaki Tehlikelerin Tespit Edilmesi:

Tehlike: Ġnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veya bunların birlikte gerçekleĢmesine sebep olabilecek

zarar verme potansiyeli olan her kaynak, durum veya iĢlem tehlikedir.

Tehlike insana, iĢyerine, tesislere, hammaddeye, ürüne ve sürece etki edebilir, kazalara, hastalıklara, makine

hasarlarına sebep olabilir.

Bu tehlikelerin kaza, hastalık, maddi ve manevi her türlü zarara dönüĢmesine yol açan faktörler ile bunların

boyutlarının analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaĢtırılması ise ikinci adımdır.

Tehlikeler tanımlanırken çalıĢma ortamı, çalıĢanlar ve iĢyerine iliĢkin olarak aĢağıda belirtilen bilgiler toplanır.

a) ĠĢyeri konumu, bina ve eklentileri.

b) ĠĢyerinde yürütülen faaliyetler ile iĢ ve iĢlemler.

c) Üretim süreç ve teknikleri.

ç) ĠĢ ekipmanları.

d) Kullanılan maddeler.

e) Artık ve atıklarla ilgili iĢlemler.

f) Organizasyon ve hiyerarĢik yapı, görev, yetki ve sorumluluklar.

g) ÇalıĢanların tecrübe ve düĢünceleri.

ğ) ĠĢe baĢlamadan önce ilgili mevzuat gereği alınacak çalıĢma izin belgeleri.

h) ÇalıĢanların eğitim, yaĢ, cinsiyet ve benzeri özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları.


9

ı) Genç, yaĢlı, engelli, gebe veya emziren çalıĢanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalıĢanların

durumu. Kısmi süreli çalıĢanlar, yüklenici firma çalıĢanları, ziyaretçiler, iĢletme dıĢında görevli çalıĢanlar

i) ĠĢyeri ile ilgili yasal yükümlülükler varsa iĢyerinin teftiĢ sonuçları.

j) Meslek hastalığı kayıtları.

k) ĠĢ kazası kayıtları.

l) ĠĢyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde iĢyeri ya da iĢ ekipmanının

zarara uğramasına yol açan olaylara iliĢkin kayıtlar.

m) Ramak kala olay kayıtları. (Kayıt ve raporlama iĢlerinin yürütülmesi bölümünde bilgi verilmiĢtir)

n) Makine, cihaz ve tesislerin üretici kullanım ve bakım talimatları, kimyasal maddelerin malzeme güvenlik

bilgi formları, varsa iĢyeri test ve ölçüm sonuçlarından yararlanılabilir

o) Ortam ve kiĢisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları.

ö) Varsa daha önce yapılmıĢ risk değerlendirmesi çalıĢmaları.

p) Acil durum planları.

r) Sağlık ve güvenlik planı ve patlamadan korunma dokümanı gibi belirli iĢyerlerinde hazırlanması gereken

dokümanlar.

ĠnĢaat ĠĢ yerlerinde yapılan iĢlere örnek olarak;

1– Kazı, yarma ve doldurma iĢleri

2– Hafriyat

3– ĠnĢaat

a) Bina

b) Set, baraj

c) Yol, demiryolu, havai hat

ç) Tünel

d) Metro

e) Köprü

f) Çelik yapı


10

g) Ġskele, liman, dalga kıran, gemi

ğ) Kanalizasyon, lağım

h) Kuyu

ı) Kanal

i) Duvar

j) Sıva, badana, boya iĢleri

k) Elektrik tesisatı

l) Sıhhi tesisat

m) Kalorifer tesisatı

n) Dülgerlik

o) Marangozluk

4– Prefabrike elemanların inĢası ve sökümü

5– Montaj iĢleri

6– DeğiĢtirme ve donatma

7– Tadilatlar

8– Yenileme

9– Tamir

10– Söküm

11– Yıkım

12– Restorasyon

13– Bakım, boyama ve temizleme


11

14– Drenaj

15– Bu ekte belirtilen iĢlerde kullanılan sabit ve hareketli makine ve tesisleri kullanma.

16– Her türlü malzeme, araç, gereç, hammadde kaldırma, taĢıma ve depolama iĢleri

ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Risklerini Ġçeren ÇalıĢmalara Örnek Olarak;

1–Özellikle, yapılan iĢin ve iĢlemlerin niteliği veya iĢyeri alanının çevresel özelliklerinden dolayı, çalıĢanların

toprak altında kalma, bataklıkta batma veya yüksekten düĢme gibi risklerin fazla olduğu iĢler.

2– ĠĢin yürütümü dolayısıyla kullanılan ve çalıĢanların sağlık ve güvenlikleri için risk oluĢturan maddelerle

yapılan iĢler.

3– Denetimli ve gözetimli alanların belirlenmesini gerektiren iyonlaĢtırıcı radyasyonla çalıĢılan iĢler.

4–Yüksek gerilim hatları yakınındaki iĢler.

5–Boğulma riski bulunan iĢler.

6–Kuyu, yer altı kazıları ve tünel iĢleri.

7–Patlayıcı madde kullanımını gerektiren iĢler.

8–Fiziksel özelliklerine bağlı olarak yüksek ses, titreĢim, basınç farkı, toz oluĢması gibi risklerin fazla olduğu

iĢler.

9–Ağır prefabrike elemanların montaj ve söküm iĢleri.

Toplanan bilgiler yardımıyla Kayıt ve Raporlama ĠĢlemlerinin Yürütülmesi bölümünde belirtilen kontrol listeleri

hazırlanır.

AraĢtırmalar kazaların %98‟inin çalıĢanların tehlikeli davranıĢlarından ve iĢyerindeki tehlikeli durumlardan

kaynaklandığını göstermektedir. ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Sisteminin hedefi “Tehlikeli Durum ve Tehlikeli

DavranıĢlara” müdahale etmek ve ortadan kaldırmaktır.

Tehlikeli DavranıĢlara Örnek Olarak;

• ÇalıĢanın bedensel ve zihinsel gücüne uygun olmayan iĢlerde çalıĢması,

• ĠĢle ilgili yeterli eğitim, beceri ve deneyime sahip olmamak

• Dalgınlık ve dikkatsizlik,


12

• Makine koruyucularını çıkarmak,

• Tehlikeli hızla çalıĢmak,

• Görevi dıĢında iĢ yapmak,

• ĠĢ disiplinine uymamak,

• ĠĢe uygun makine kullanmamak,

• Yetkisiz ve izinsiz olarak tehlikeli bölgede bulunmak,

• KiĢisel koruyucuları kullanmamak,

• Makine ve tezgâhları kapasiteleri üzerinde çalıĢtırmak, zorlamak veya amacı dıĢında kullanmak,

• ĠĢyeri ortamındaki fiziksel ve kimyasal etmenlerden (sıcaklık, nem, buhar, toz, ıĢık, gürültü v.b.)

kaynaklanan tehlikeli davranıĢlar,

• Emniyetsiz yükleme, taĢıma, istifleme,

• Tehlikeli yerlerde çalıĢma,

• ġaĢırma, kızgınlık, üzüntü, telaĢ, ĢakalaĢma vb.

• ĠĢini sevmemek, benimsememek

Tehlikeli Durumlara Örnek Olarak;

• Üretim sürecinde kullanılan teknoloji ve üretim araçlarının niteliği,

• Makine ve tezgâhların yerleĢim düzeninde, hammaddelerin ve üretilen ürünlerin depolama ve istifleme,

yükleme ve taĢınmasında yapılan yanlıĢlıklar (düzensiz iĢyerleri)

• Güvensiz ve sağlıksız iĢyeri koĢulları,

• Bakım ve kontrollerin yetersiz olması,

• Yönetimden kaynaklanan hatalar,

• Makine ve tezgâhların koruyucularının olmaması veya yetersiz olması,

• Göstergelerin kolay okunmaması veya anlaĢılır olmaması,

• TopraklanmamıĢ elektrikli makineler,


13

• ĠĢe uygun olmayan el aletleri,

• Makinelerden kaynaklanan gürültü, titreĢim ve toz

• Kontrol ve testleri yapılmamıĢ basınçlı kaplar,

• Kullanılan alet ve teçhizatın kusurlu olması,

• Emniyetsiz yapılmıĢ alet ve makineler,

• Yetersiz ve bakımsız bina, alet ve makineler,

• Yetersiz ya da fazla aydınlatma,

• Yetersiz havalandırma,

2.2. Risk Değerlendirme Ekibinin OluĢturulması,

Risk değerlendirmesi, iĢverenin oluĢturduğu bir ekip tarafından gerçekleĢtirilir. Risk değerlendirmesi ekibi

aĢağıdakilerden oluĢur.

(1) a) ĠĢveren veya iĢveren vekili.

b) ĠĢyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iĢ güvenliği uzmanları ile iĢyeri hekimleri.

c) ĠĢyerindeki çalıĢan temsilcileri.

ç) ĠĢyerindeki destek elemanları.

d) ĠĢyerindeki bütün birimleri temsil edecek Ģekilde belirlenen ve iĢyerinde yürütülen çalıĢmalar, mevcut

veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalıĢanlar.

(2) ĠĢveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere iĢyeri dıĢındaki kiĢi ve kuruluĢlardan hizmet

alabilir.

(3) Risk değerlendirmesi çalıĢmalarının koordinasyonu iĢveren veya iĢveren tarafından ekip içinden

görevlendirilen bir kiĢi tarafından da sağlanabilir.

(4) ĠĢveren, risk değerlendirmesi çalıĢmalarında görevlendirilen kiĢi veya kiĢilerin görevlerini yerine

getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karĢılar, görevlerini yürütmeleri

sebebiyle hak ve yetkilerini kısıtlayamaz.

(5) Risk değerlendirmesi çalıĢmalarında görevlendirilen kiĢi veya kiĢiler iĢveren tarafından sağlanan bilgi ve

belgeleri korur ve gizli tutar.

Ekip tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaĢtırılması,

dokümantasyon, yapılan çalıĢmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme çalıĢmaları yaparak risk

değerlendirme çalıĢmalarını gerçekleĢtirilir.


14

Bu çalıĢmalar yapılırken ihtiyaç duyulan her aĢamada çalıĢanların sürece katılarak görüĢlerinin alınması

sağlanır

2.3. ĠSG Önlemleri ve Uygulamaları

Önlemler için öncelikle; tehlike kaynaklarından çıkabilecek risklerin belirlenmesi gerekmektedir.

Risk: Tehlikeli bir olayın veya durumunun meydana gelme olasılığı ile yol açabileceği yaralanma veya zararın

ciddiyet derecesinin birleĢimidir

Yani; RĠSK= tehlikenin meydana gelme olasılığı X zararın büyüklüğü

Olası risklere örnek olarak;

Bir veya birden fazla kiĢinin çeĢitli boyutlarda yaralanması (uzuv kaybı, kesikler, ezilmeler, kırıklar, yanıklar vb.)

Bir veya birden fazla kiĢinin meslek hastalığına yakalanması,

Bir veya birden fazla kiĢinin ölümü,

ĠĢyerinin tamamında veya bir kısmında hasar,

Makine, tesis ve cihazlarda çeĢitli boyutlarda hasar,

ĠĢ kaybı, zaman kaybı, üretim kaybı, itibar kaybı,

Psikolojik rahatsızlıklar, verilebilir.

Risklerin önlenebilmesi için öncelikle tehlike kaynakları kontrol altına alınmalıdır. Kontrol altına almada ise Ģu

öncelikler sıralamasına dikkat edilmelidir:

1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.

2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiĢtirilmesi

3) Tehlikeyi/riski toplu koruma önlemleri ile en aza indirmek,

4) Tehlikeyi/riski uygun kiĢisel koruyucu donanım ile en aza indirmek.

Devam eden risklerle mücadelede ise riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve mevcut kontrollerin yeterliliğini dikkate

alarak riskin kabul edilebilir olup olmadığına karar vermek, risk değerlendirmesi yapmak gerekmektedir. Risk

değerlendirmede belirlenen risklerin hangi sıklıkta oluĢabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne Ģekilde ve

hangi Ģiddette zarar görebileceği belirlenir. Bu belirleme yapılırken mevcut kontrol tedbirlerinin etkisi de göz

önünde bulundurulur.


15

Ulusal veya uluslararası standartlar esas alınarak seçilen risk değerlendirme yöntemlerden biri veya birkaçı bir

arada kullanılarak riskler değerlendirilir.

ĠĢyerinde birbirinden farklı iĢlerin yürütüldüğü bölümlerin bulunması halinde her bir bölüm için değerlendirme

tekrarlanır.

Değerlendirme ayrı ayrı bölümler için yapılması halinde bölümlerin etkileĢimleri de dikkate alınarak bir bütün

olarak ele alınıp sonuçlandırılır.

Risk değerlendirme çalıĢmalarının yazılı hale getirilmesi.

(1) Risk değerlendirmesi asgarî aĢağıdaki hususları kapsayacak Ģekilde dokümante edilir.

a) ĠĢyerinin unvanı, adresi ve iĢverenin adı.

b) GerçekleĢtiren kiĢilerin isim ve unvanları ile bunlardan iĢ güvenliği uzmanı ve iĢyeri hekimi olanların

Bakanlıkça verilmiĢ belge bilgileri.

c) GerçekleĢtirildiği tarih ve geçerlilik tarihi.

ç) Risk değerlendirmesi iĢyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmıĢsa her birinin adı.

d) Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler.

e) Tespit edilen riskler.

f) Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.

g) Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları.

ğ) Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleĢtirilme tarihleri ve sonrasında tespit edilen risk seviyesi.

(2) Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleĢtiren kiĢiler tarafından her

sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve iĢyerinde saklanır.

(3) Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arĢivlenebilir.

Ek:2.2 Örnek Risk Değerlendirme Formu

Risk değerlendirmesinin yenilenmesi

(1) YapılmıĢ olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre çok tehlikeli, tehlikeli ve az tehlikeli

iĢyerlerinde sırasıyla en geç iki, dört ve altı yılda bir yenilenir.

(2) AĢağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, iĢyerinin tamamını veya bir bölümünü

etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.

a) ĠĢyerinin taĢınması veya binalarda değiĢiklik yapılması.

b) ĠĢyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değiĢiklikler meydana gelmesi.

c) Üretim yönteminde değiĢiklikler olması.

ç) ĠĢ kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.

d) ÇalıĢma ortamına ait sınır değerlere iliĢkin bir mevzuat değiĢikliği olması.

e) ÇalıĢma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.


16

f) ĠĢyeri dıĢından kaynaklanan ve iĢyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.

ÇalıĢanların bilgilendirilmesi

ĠĢyerinde çalıĢanlar, çalıĢan temsilcileri ve baĢka iĢyerlerinden çalıĢmak üzere gelen çalıĢanlar ve bunların

iĢverenleri; iĢyerinde karĢılaĢılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici tedbirler hakkında

bilgilendirilir.

ÇalıĢanların risk değerlendirmesi çalıĢması yapılırken ihtiyaç duyulan her aĢamada sürece katılarak görüĢlerinin

alınması sağlanır.

2.4. ĠSG Önlemlerinin Uygulanmasında Geri Bildirim

ĠSG önlemlerinin etkin olarak uygulanıp uygulanmadığını kontrol için bir plan oluĢturulur, bu planda önlemler ile

ilgili;

*ĠĢ ve iĢlem basamakları,

*ĠĢlemi yapacak kiĢi ya da iĢyeri bölümü,

*ĠĢlemi takip edecek sorumlu kiĢi,

*ĠĢlem baĢlama ve bitiĢ tarihi ile benzeri bilgileri bulunmalıdır. Bu planlar iĢverence uygulamaya konulur.

Hazırlanan planların uygulama adımları düzenli olarak izlenir, denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek gerekli

düzeltici ve önleyici iĢlemler tamamlanır. Uygulama adımları izlenirken Kayıt ve Raporlama ĠĢlemlerinde örneği

verilen Saha Tespit ve Öneri Raporu veya benzeri bir raporla yapılan çalıĢma kayıt altına alınır.

Önlemler uygulanırken toplu korunma önlemlerine, kiĢisel korunma önlemlerine göre öncelik verilir ve

uygulanacak önlemlerin yeni risklere neden olmaması sağlanır.

Belirlenen risk için önlemlerin hayata geçirilmesinden sonra yeniden risk seviyesi tespiti yapılır. Yeni seviye, kabul

edilebilir risk seviyesinin üzerinde ise bu maddedeki adımlar tekrarlanır.

Alınan önlemlerin yeterliliği, tespit edilen diğer aksaklıklar ve önerileri hakkında çalıĢanlardan gelebilecek yazılı

veya sözlü geri bildirimlerin kayıt altına alınarak değerlendirilmesi ile ilgili bir çalıĢma planı oluĢturulur. Yazılı

bildirimler için Kayıt ve Raporlama ĠĢlemlerinde örneği verilen Geri Bildirim Formu veya benzeri o iĢyerine özel

hazırlanmıĢ bir form kullanılabilir. Sözlü bildirimler çalıĢanlarla karĢılıklı görüĢmeler sonucunda alınan bilgilerden

oluĢur ve görüĢmeyi yapan sorumlu personel tarafından kayıtlara alınır.

Değerlendirilen riskler, kontrol tedbirlerine karar verilmek üzere etkilerinin büyüklüğüne ve önemlerine göre en

yüksek risk seviyesine sahip olandan baĢlanarak sıralanır ve yazılı hale getirilir.

DüĢük düzeyde risklerin bu düzeyde kalması sağlanır.

Orta düzeyde risklerin bu düzeyin altına düĢürülmesi, kabul edilemez seviyelere çıkmaması için çalıĢmalar

yapılmalıdır. DüĢük ve orta riskler kabul edilebilir.


17

Kabul Edilebilir Risk: KuruluĢun, yasal zorunluluklara ve kendi iĢ sağlığı ve güvenliği politikasına göre,

tahammül edebileceği düzeye indirilmiĢ risktir.

Yüksek ve/veya yasal gereklerle bağdaĢmayan riskler kabul edilmez, özellikle ölüm, ağır yaralanma veya

meslek hastalığı ile sonuçlanabilecek riskler için derhal önlem alınması veya çalıĢmanın durdurulması sağlanır.

3.SAHANIN GENEL ĠSG KONTROLLERĠNĠN YAPILMASI

3.1 ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği ile Ġlgili Ölçümleme ĠĢlemleri:

ÇalıĢma ortam ve Ģartları, özel risk taĢıyan iĢ ekipmanı ve iĢler nedeniyle çalıĢanlar gürültüye, toza,

titreĢime, aĢırı sıcak, soğuk, nem veya yetersiz aydınlatmaya bağlı risklerle karĢılaĢabilmektedir. Belirtilen bu risk

kaynakları iĢyerinde yapılan risk değerlendirmesi çalıĢmalarında ele alınmalı ve sonuçlarına göre gereken

durumlarda ölçümler yaptırılarak maruziyet değerleri belirlenmelidir.

ĠĢyeri Ortam Ölçümleri

Gaz, toz ölçümleri,

Gürültü ölçümleri,

TitreĢim ölçümleri,

Termal konfor Ģartlarının: Sıcaklık, Nem, Hava Akım Hızı ve Radyan ısı ölçülmesi,

Aydınlatma ölçümleri,

Havalandırma ölçümleri.

ÇalıĢma ortamındaki gaz ve tozlar, hava kirliliği; havada katı, sıvı ve gaz Ģeklindeki yabancı maddelerin insan

sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zarar verecek miktar, yoğunluk ve sürede atmosferde bulunmasıdır.

Yanma Gazları (SO2, NOX ,CO), Tozlar, Tozda ağır metaller, Uçucu Organik Buhar ve BileĢikler (VOC) hava

kirleticilerinin baĢında gelir. Isınmadan, motorlu taĢıtlardan ve/veya sanayiden kaynaklanan hava kirliliği

olabilmektedir. Ortamdaki hava kirleticiler risk sınırlarını aĢtığında insanlar üzerinde zehirlenme, solunum yolu

hastalıkları, beyin ve iç organlarda tahribat ve benzeri ölüme kadar gidebilecek çok ciddi sorunlara yol açabilir.

Genel Olarak Maruziyetin önlenmesi ve azaltılması için;

a) Toz, gaz ve benzeri kirleticilerin oluĢmadığı veya daha az olduğu çalıĢma yöntemi seçilmesi,

b) Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılmalı, riskli çalıĢma mümkün olan en az sayıda kiĢi ile

yapılmalı.

c) Yapılan iĢe göre mümkün olan en düĢük düzeyde risk yayan uygun iĢ ekipmanının seçilmesi,


18

d) ĠĢyerinin ve çalıĢılan yerlerin uygun Ģekilde tasarlanması ve düzenlenmesi,

e) ĠĢ ekipmanını doğru ve güvenli bir Ģekilde kullanmaları için çalıĢanlara gerekli bilgi ve eğitimin verilmesi,

f) ĠĢyeri, iĢyeri sistemleri ve iĢ ekipmanları için uygun bakım programlarının uygulanması,

g) Yeterli dinlenme aralarıyla çalıĢma sürelerinin düzenlenmesi, Ģeklinde tedbirler alınmalıdır.

Toza ve titreşime maruz riskli bir çalışma örneği.

Riskler, belirtilen tedbirler ile tamamen önlenemiyor ise, uygun koruyucu donanımlar temin edilerek risk

kabul edilebilir seviyelere düĢürülmelidir. Koruyucu donanımların çalıĢanlar tarafından kullanılması sağlanmalı,

saha kontrolleri yapılarak koruyucu donanım kullanmadan çalıĢmaya izin verilmemelidir. ÇalıĢanlara olası riskler

ve korunma yöntemleri, alınması gereken tedbirler ve koruyucu donanımların kullanımı, muhafazası, temizlik ve

bakımı hakkında eğitim verilmelidir. Düzenli sağlık takipleri yapılarak kayıtları tutulmalı, kabul edilebilir risk

seviyeleri aĢılmamalıdır.

TireĢimin insan vücudu üzerindeki etkisi;

TitreĢimin frekansına ve maruziyet süresine bağlı olarak etkisi de değiĢmektedir.

Çok düĢük frekanslı titreĢimin etkileri (2Hz den az); Merkezi sinir sistemi Ģikayetleri meydana gelebilir, bulantı,

kusma, soğuk ter olabilir. Maruziyet bitince belirtiler belli bir süre sonra ortadan kalkar.

DüĢük frekanslı titreĢimin etkileri;(2Hz-30Hz arası); Genel olarak titreĢimli el aleti kullanan iĢçilerde, elde dolaĢım

bozuklukları ve daha sonra uyuĢukluk Ģeklinde Ģikayetler görülebilir. Maruziyet sürerse omuz baĢlarında ağrı,

yorgunluk, soğuğa karĢı hassasiyet artması olur. Fonksiyon bozukluğu olarak uyku bozuklukları, baĢ ağrısı ve

yorgunluk görülebilir. Parmaklarda titreĢim sonrası 8-10 o

C ısıya kısa süre maruziyet ile beyazlaĢma olur, avuç içi

de beyazlaĢır (beyaz parmak hastalığı). Ön kol ve omuz kaslarında ağrılar görülebilir.


19

Bütün vücudu titreĢime maruz kalan bazı iĢçilerde disk kayması denilen bel ağrıları olabilir. TitreĢimin

etkisi en fazla düĢük frekanslarda görülür. TitreĢimin frekansı arttıkça, oluĢan etki azalır.

ĠSG ölçümleri risk değerlendirmesi sonucuna göre belirlenen periyodik aralıklarla yapılmalı, iĢyerinde çalıĢanların

maruziyetinin bulunduğu koĢullarda herhangi bir değiĢiklik olduğunda bu ölçümler tekrarlanmalıdır.

Risk değerlendirmesi ve yapılan ölçüm sonuçları, raporlar, alınan tedbirler ve uygulamada yapılan kontrollerin

tamamı yazılı hale getirilerek iĢyerinde muhafaza edilmelidir.

3.2 Uygulama Sahasında ĠSG Kontrollerinin Yapılması:

Yapı ĠĢlerinde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinin 14. Maddesi ĠĢverene yapı iĢlerinin yapıldığı

iĢyerlerinde kullanılan makine, araç, ekipman, malzeme ve çalıĢma yöntemlerinin ilgili teknik mevzuata ve iĢ

sağlığı ve güvenliği yönünden kabul görmüĢ, uyumlaĢtırılmıĢ ulusal veya uluslararası standartlara uygun olmasını

sağlama yükümlülüğü getiriyor.

ĠĢ ekipmanının kontrolü

(1) ĠĢyerinde kullanılan iĢ ekipmanının kontrolü ile ilgili aĢağıdaki hususlara uyulur.

a) ĠĢ ekipmanının güvenliğinin kurulma ve montaj Ģartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın

kurulmasından sonra ve ilk defa kullanılmadan önce ve her yer değiĢikliğinde ekipmanın, periyodik kontrolleri

yapmaya yetkili kiĢiler tarafından kontrolü yapılır, doğru kurulduğu ve güvenli Ģekilde çalıĢtığını gösteren belge

düzenlenir.

b) ĠĢverence, arızaya sebep olabilecek etkilere maruz kalarak tehlike yaratabilecek iĢ ekipmanının;

- Periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kiĢilerce periyodik kontrollerinin yapılması,

- ÇalıĢma Ģeklinde değiĢiklikler, kazalar, doğal olaylar veya ekipmanın uzun süre kullanılmaması gibi iĢ

ekipmanındaki güvenliğin bozulmasına neden olabilecek durumlardan sonra, arızanın zamanında belirlenip

giderilmesi ve sağlık ve güvenlik koĢullarının korunması için periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kiĢilerce

gerekli kontrollerin yapılması, sağlanır.

c) Kontrol sonuçları kayıt altına alınır ve yetkililer her istediğinde gösterilmek üzere uygun Ģekilde saklanır.

(2) ĠĢ ekipmanı iĢletme dıĢında kullanıldığında, yapılan son kontrol ile ilgili belge de ekipmanla birlikte

bulundurulur.


20

(3) Hangi tür iĢ ekipmanın kontrole tabi tutulacağı, bu kontrollerin hangi sıklıkla ve hangi Ģartlar altında

yapılacağı ile kontrol sonucu düzenlenecek belgelerle ilgili usul ve esaslar Ek-2.4 Periyodik Kontrol Tablosunda

belirtilmiĢtir.

Özel risk taĢıyan iĢ ekipmanı

ÇalıĢanların sağlık ve güvenliği yönünden, özel risk taĢıyan iĢ ekipmanlarının kullanılmasında aĢağıdaki

önlemler alınır.

a) ĠĢ ekipmanı, sadece o ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen kiĢilerce kullanılır.

b) Bu ekipmanların tamiri, tadili, kontrolü, bakımı ve hizmete alınması bu iĢleri yapmakla özel olarak

görevlendirilen kiĢilerce yapılır.

3.2.1 Ġskelelerin ve Merdivenlerin ĠSG Kurallarına ve Mevzuata Uygunluğu

Ġskelelerin;

1. Sağlamlık ve dayanıklılık hesapları bulunmalıdır, bu hesaplar yapılmadan iskeleler kullanılamaz.

2. Kurma, kullanma ve sökme planı bulunmalıdır. Bu plan; yapı iĢlerinde inĢaat mühendisi, inĢaat teknikeri

veya yüksek teknikeri tarafından yapılır veya yaptırılır.

3. Ġskelenin taĢıyıcı elemanlarının kayması; yeterli sağlamlıktaki taĢıyıcı zemine sabitlenerek, kaymaz araçlar

kullanarak veya aynı etkiye sahip diğer yöntemlerle önlenmelidir. Yüksekte çalıĢma sırasında tekerlekli iskele

kullanılıyorsa kazara hareket etmesi önlenmelidir.

4. Ġskele platformlarının boyutu, Ģekli ve yerleĢtirilmesi yapılan iĢin özelliklerine ve taĢınan yüke uygun ve

güvenli çalıĢma ve geçiĢlere izin verecek Ģekilde olması gerekir. Ġskele platformları normal kullanımda, elemanları

hareket etmeyecek Ģekilde kurulmalı. Platform elemanları ve dikey korkulukların arasında düĢmelere neden

olabilecek tehlikeli boĢluklar bulunmamalıdır.

5. Kurma, sökme veya değiĢiklik yapılması sırasında iskelenin kullanıma hazır olmayan kısımları, Güvenlik

ve Sağlık ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde genel uyarı iĢaretleri ile iĢaretlenmeli ve tehlikeli bölgeye giriĢler

fiziki olarak engellenmelidir.

6. Ġskelelerin kurulması, sökülmesi veya üzerinde önemli değiĢiklik yapılması, görevli inĢaat mühendisi,

inĢaat teknikeri veya yüksek teknikeri gözetimi altında, özel riskleri ve ayrıca aĢağıda belirtilen hususları kapsayan

konularda yapacakları iĢle ilgili yeterli eğitim almıĢ çalıĢanlar tarafından yapılmalıdır.

a) Ġskelelerin kurulması, sökülmesi veya değiĢiklik yapılması ile ilgili planların anlaĢılması,

b) Ġskelelerin kurulması, sökülmesi veya değiĢiklik yapılması sırasında güvenlik,

c) ÇalıĢanların veya malzemelerin düĢme riskini önleyecek tedbirler,


21

ç) Ġskelelerde güvenliği olumsuz etkileyebilecek değiĢen hava koĢullarına göre alınacak güvenlik önlemleri,

d) Ġskelelerin taĢıyabileceği yükler,

e) Ġskelelerin kurulması, sökülmesi veya değiĢiklik yapılması iĢlemleri sırasında ortaya çıkabilecek diğer

riskler.

Gözetim yapan kiĢi ve ilgili çalıĢanlara gerekli talimatları da içeren kurma ve sökme planları verilmelidir.

Ġskele kullanımı sırasında yapılması gereken kontroller:

TaĢıyabileceği azami yük sınırlarına uyulmalıdır.

Platformlar yük mesnetlerine tam olarak oturtulmalı ve iki baĢtan 10 cm. taĢmıĢ olmalıdır. Uygun

durumdaki korkuluklar, ara korkuluklar ve etek tahtaları bulunmalıdır.

Sıva, badana, tamirat gibi iĢlerde kullanılan yük taĢımayan iskelelerde geniĢlik en az 80 cm.

Duvar ve kaplama iĢlerinde kullanılan, yük taĢıyan iskelelerde geniĢlik en az 120 cm. olmalıdır.

Dikmeler arası; yük taĢıyan iskelelerde 2,40 m. taĢımayanlarda ise 3 m. den fazla olmamalıdır.

Çelik borulu iskelelerde, iskele yapımına uygun boru kullanılacaktır. Yeteri kadar çapraz boru bağlantısı ile

binadan ayrılmayacak Ģekilde bağlanacaktır. Boru ekleri en çok 6 m. de bir yapılacaktır. Boru baĢları, özel

metal baĢlıklarla tabana yerleĢtirilecek ve statik elektriğe karĢı topraklanacaktır.


22

Asma iskeleler ( hareketli iskeleler ) uzunlukları en fazla 8 m. ve 3 - 4 askısı olacak, askılar 3 m. den fazla

aralıklı olmayacaktır.

YağıĢlı havaların sonrasında iskele kullanılmadan önce mutlaka kontrol edilmelidir.

Ġskelelerde çalıĢırken; sandalet, demirli ve kaygan ayakkabı giyilmemeli, iskele üzerinde koĢma, zıplama

vb. ani hareketler yapılmamalıdır.

Geçitlere, merdivenlere geliĢigüzel malzeme, alet ve araç bırakılmamalıdır.

Hareketli ÇalıĢma Ġskelelerinde Güvenlik

Ġskele tekerleklikleri kullanıma baĢlamadan önce fren koluyla sabitlenmelidir.

Ġskeleyi hareket ettirmeden önce iskele üzerinde açıkta duran malzemelerin düĢmesini engelleyici güvenlik

önlemleri alınmalıdır.

Ġskeleyi kot farkı bulunan zeminler üzerinden atlatılmamalı.

Üzerinde insan varken iskele kesinlikle hareket ettirilmemelidir.

Kullanımdan sonra iskeleler devrilmeye karĢı sabitlenmelidir.

Ġskele sökümünde dikkat edilecek hususlar:

Ġskele sökümüne en üstten baĢlanmalıdır.

Ġskele bina bağlantıları kalasların alınmasından sonra ve yukarıdan aĢağıya sırayla sökülmelidir.

SökülmüĢ malzeme doğrudan yere atılmamalı, bağlanarak indirilmelidir.

Söküm baĢlamadan iskele takviye ve çaprazlarından hiçbir eleman alınmamalıdır.

Merdivenler;

Sabit merdivenlerin; iĢyerinin büyüklüğüne, yapılan iĢin özelliğine, iĢyerinde bulunabilecek azami kiĢi

sayısına göre, ateĢe dayanıklı yanmaz malzemeden, sağlam, yeterli geniĢlik ve eğimde, etrafı düĢmelere karĢı

uygun korkuluklarla çevrili olması sağlanır. Merdivenler, ilgili mevzuatın öngördüğü hükümler esas alınarak sağlık

ve güvenlik yönünden risk oluĢturmayacak Ģekilde yapılır.


23

Yüksekteki sabit veya geçici çalıĢma yerlerine ulaĢmak için seçilen bu araçlar, yakın bir tehlike durumunda

çalıĢanların tahliyesini de mümkün kılacak Ģekilde olmalıdır.

4 basamaktan fazla olan merdivenlerin boĢluk taraflarında sağlam korkuluklar bulunması zorunludur. (2)

Seyyar merdivenleri ancak düĢük risk nedeniyle daha güvenli bir iĢ ekipmanı kullanımı gerekmiyorsa,

kısa süre kullanılacaksa veya iĢverence değiĢtirilmesi mümkün olmayan iĢyeri koĢullarında ve aĢağıda belirtilen

Ģartlara uymak kaydıyla yüksekte yapılan çalıĢmalarda kullanılabilir.

1. Kullanımı sırasında sağlam bir Ģekilde yerleĢtirilmelidir. Basamakları yatay konumda olacak Ģekilde

düzgün, sağlam, ölçüsü uygun, sabit pabuçlar üzerinde durmalıdır. Asılı duran seyyar merdivenler güvenli bir

Ģekilde tutturulur, ip merdivenler hariç, yerlerinden çıkarılması ve sallanması önlenir.

2. Kullanımı sırasında üst veya alt uçları sabitlenerek veya kaymaz bir malzeme kullanılarak veya aynı

korumayı sağlayan diğer tedbirlerle, ayaklarının kayması önlenir. Platformlara çıkmakta kullanılan seyyar

merdivenleri, platformda tutunacak yer bulunmadığı durumlarda, güvenli çıkıĢı sağlamak için platform seviyesini

yeteri kadar aĢacak uzunlukta tesis edilir. Uzatılıp kilitlenebilir ve eklenebilir merdivenler, parçalarının birbirinden


24

ayrı hareket etmeleri önlenecek Ģekilde kullanılır. Mobil merdivenler, üzerine çıkılmadan önce hareketleri

durdurulur ve sabitlenir.

3. Merdiven ayakları altına takoz koyarak veya iki merdiven uç uca birbirine bağlanarak yükseltilmemelidir.

4. Merdivenlerin eğimleri tabanla 60 dereceyi geçmemelidir.

5. Basamak geniĢliği çubuktan yapılmadığı hallerde 13 cm. olmalıdır.

6. Seyyar merdivenler ahĢap olarak yapıldığında 4 m. uzunluğunu geçmeyecektir. 4 m. den uzun el

merdivenleri çelik boru veya profilden yapılmalıdır.

7. Merdiven ayakları sağlam zemine dayanacaktır. Zeminin kaygan olması durumunda merdivenin ayaklarına

lastik takoz takılarak kayması önlenecektir.

8. Merdiven üst basamağından sonra kollar en az 50 cm. daha uzun olacak ve uçlarına kanca takılacaktır.

Araç/yaya trafiğinin olduğu yerlerde, merdivenlerin etrafı çevrilerek emniyet sağlanmalıdır.

Dayamalı merdivenler üzerinde aĢağıdaki durumlarda çalıĢılmamalıdır:

– ÇalıĢma esnasında kullanılan malzemelerin ilave tehlike arz ettiği durumlarda.

– Merdiven üzerinde kullanılacak ekipmanların iki elle kullanılmasının gerektiği durumlarda.

Ayrıca çok parçalı merdivenler, açmalı merdivenler, tırmanma merdivenleri de çalıĢma alanlarında

çok sık olarak kullanılmaktadır. (4)


25

ÇOK PARÇALI MERDĠVEN AÇMALI MERDĠVEN TIRMANMA MERDĠVENĠ

3.2.2 KiĢisel Koruyucularla ilgili Kurallara Uyulup Uyulmadığının Kontrolü

Risk değerlendirme çalıĢmaları sonucunda belirlenen kiĢisel koruyucu donanımların belirtilen çalıĢma alanlarında

ve burada görevli herkes tarafından kullanılması zorunludur. Saha kontrollerinde bu husus gözden kaçırılmamalı,

riskli durumlara izin verilmemelidir.

ÇalıĢma alanlarına koruyucu donanım kullanımı ile ilgili ikaz levhaları, talimatlar konmalı, çalıĢanlara

bilgilendirme ve hatırlatmalar yapılmalı. Gerektiğinde tekrarlanan eğitimlerle çalıĢanların bilinçlendirilmesi

sağlanmalıdır.

ÇalıĢanlar, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve bu konudaki talimatlar doğrultusunda kendilerine

sağlanan kiĢisel koruyucu donanımları doğru kullanmakla, korumakla, uygun yerlerde ve uygun Ģekilde muhafaza

etmekle yükümlüdür.


26

Bir arıza veya eksikliği bildirilen kiĢisel koruyucu donanımlar arızalar giderilmeden ve gerekli kontrolleri

yapılmadan kullanılmaz. ÇalıĢanlara verilen kiĢisel koruyucu donanımlar her zaman etkili Ģekilde çalıĢır, temiz ve

bakımlı olmalı, gerektiğinde yenileri ile değiĢtirilmelidir. KiĢisel koruyucu donanımlar her kullanımdan önce

kontrol edilmelidir.

3.2.3 Yüksekte ÇalıĢma Sistemlerinin ĠSG Kurallarına Uygunluğu

Yüksekte çalıĢma; Seviye farkı bulunan ve düĢme sonucu yaralanma ihtimalinin oluĢabileceği her türlü alanda

yapılan çalıĢma, yüksekte çalıĢma olarak kabul edilir.

DüĢmeler; Merdivenden veya basamaktan, iskelelerden, çatıdan, döĢemedeki açıklıklardan, zeminde kayarak,

zeminde bir cisme takılarak gerçekleĢebilir. Ayrıca duran veya hareket halindeki araçlardan, ağaçtan, direk

tepesinden, yer seviyesinden daha aĢağı kotlara (çukura, boĢluğa) veya bir yerden diğer bir yere atlarken de

düĢmeler olabilir

DüĢme kazalarının nedenleri: Risklerle ile ilgili önleme planının olmaması, eğitim eksikliği, iĢe uygun eleman

çalıĢtırılmaması, yetersiz iĢ güvenliği önlemleri, kiĢisel koruyucu donanım kullanılmaması, yüksekte çalıĢma

güvenlik ekipmanının olmaması, kontrol ve denetimlerin yetersizliği.

Yüksekte yapılan çalıĢmalarda aĢağıdaki hususlara uyulmalıdır;

a) Yüksekte yapılması zorunlu olmayan montaj ve benzeri çalıĢmaların mümkün olduğunca öncelikle yerde

yapılması sağlanmalıdır.

b) Yapılacak çalıĢmaların önceden planlanması ve organize edilmesi, bu planlama yapılırken yüksekten

düĢme ile ilgili hususlara risk değerlendirme raporunda ve acil durum planında yer verilmelidir.

c) ÇalıĢanların, çalıĢma yerlerine güvenli bir Ģekilde ulaĢmaları uygun araç ve ekipmanlarla sağlanmalı. Sabit

veya seyyar merdivenler, insan taĢımaya uygun vinç ve asansörler vb.

Yüksekteki geçici çalıĢma yerlerine ulaĢmak için en uygun yol ve araçlar, geçiĢlerin sıklığı, söz konusu yerin

yüksekliği ve kullanım süresi göz önüne alınarak belirlenir. Seçilen bu araçlar, yakın bir tehlike durumunda

çalıĢanların tahliyesini de mümkün kılacak Ģekilde olmalı. UlaĢımda kullanılan yol, araç ve platformlar ile katlar

veya ara geçitler arasındaki geçiĢlerde düĢme riski ortadan kaldırılmalıdır.


27

ÇalıĢanları kaldırma veya taĢımada kullanılan iĢ ekipmanlarında;

TaĢıma kabininin düĢme riski uygun araçlarla önlenir,

Kullanıcının kendisinin kabinden düĢme riski önlenir,

Özellikle cisimlerle istenmeyen temas sonucu, kullanıcının çarpma, sıkıĢma veya ezilme riski önlenir,

Herhangi bir olay neticesinde kabin içinde mahsur kalan çalıĢanların tehlikeye maruz kalmaması ve

kurtarılması sağlanır.

ġayet, çalıĢma yerinin özelliği ve yükseklik farklılıklarından dolayı taĢıma kabininin düĢme riski, alınan

güvenlik önlemlerine rağmen önlenemiyorsa, emniyet katsayısı daha yüksek güvenlik halatı ile teçhiz edilip,

her çalıĢma günü kontrol edilir.

ç) ÇalıĢma yerlerinde çalıĢanların güvenliği öncelikle, güvenli korkuluklar, düĢmeyi önleyici platformlar,

bariyerler, kapaklar, çalıĢma iskeleleri, güvenlik ağları veya hava yastıkları gibi toplu koruma tedbirleri ile

sağlanır. Yapı alanı içindeki tehlikeli kısımlar(boĢluklar, açıklıklar, kırılgan çatı ve diğer yüzeyler) açıkça

sınırlandırılmalı ve buralara görünür Ģekilde yazılmıĢ uyarı levhaları konulmalı ve geceleri kırmızı ıĢıklarla

aydınlatılmalıdır.

d) Cam, saç ve çimento harçlı levhalardan yapılmıĢ veya eskimiĢ, yıpranmıĢ ve dayanıklılığı azalmıĢ çatılarda,

çatı merdiveni kullanılmalı ve buralarda tam güvenlik sağlanmadıkça çalıĢılmamalıdır.


28

e) Toplu koruma tedbirlerinin düĢme riskini tamamen ortadan kaldıramadığı, uygulanmasının mümkün

olmadığı, daha büyük tehlike doğurabileceği veya geçici olarak kaldırılmasının gerektiği hallerde, yapılan iĢlerin

özelliğine uygun bağlantı noktaları veya yaĢam hatları oluĢturularak tam vücut kemer sistemleri veya benzeri

güvenlik sistemlerinin kullanılması sağlanmalıdır. ÇalıĢanlara bu sistemlerle beraber yapılan iĢe ve standartlara

uygun bağlantı halatları, kancalar, karabinalar, makaralar, halkalar, sapanlar ve benzeri bağlantı tertibatları; gerekli

hallerde iniĢ ve çıkıĢ ekipmanları, enerji sönümleyici aparatlar, yatay ve dikey yaĢam hatlarına bağlantıyı sağlayan

halat tutucular ve benzeri donanımlar verilerek kullanımı sağlanmalıdır.

f) Yapı iĢleri sırasında ve yapı iĢleri bitirilip yapı kullanıma geçtikten sonra yüksekte yapılacak çalıĢmalarda

kullanılmak üzere oluĢturulacak yatay ve dikey yaĢam hatları için gerekli olan bağlantı noktaları ve yapısal

düzenlemeler, projenin hazırlık aĢamasında belirlenerek sağlık ve güvenlik planı ve sağlık ve güvenlik dosyasında

yer almalıdır.

g) Yüksekte güvenli çalıĢma donanımlarının, yasal mevzuata uygun düzenli olarak kontrol ve bakımlarının

yapılması sağlanmalı, uygun olmayan donanımların kullanılması engellenmelidir.

ğ) Bu alanlarda çalıĢanlara yüksekte çalıĢmayla ilgili tehlike ve riskler konusunda bilgilendirme yapılarak

gerekli eğitim verilmelidir.

h) Yüksekte yapılan çalıĢmalar iĢveren tarafından görevlendirilen ehil bir kiĢinin gözetim ve kontrolü altında

gerçekleĢtirilmelidir.

ı) Sisli ve alaca karanlık havalarda, çalıĢma devam ettiği sürece, iskeledeki merdiven ve asansör baĢları ve

çalıĢılan döĢemeler boydan boya uygun Ģekilde aydınlatılmalıdır. Yeterli aydınlatma sağlanamadığı durumlarda

çalıĢmaya izin verilmemelidir.

Betonarme platformların döĢeme kenarlarında, asansör, merdiven, baca, Ģaft, aydınlatma boĢluklarında, duvar

ve perde duvar gibi yapı elemanları üzerindeki pencere ve benzeri boĢluklarda çalıĢanların veya malzemelerin

düĢmesini engelleyecek toplu koruma tedbirleri alınır. Bu gibi yerlerde kullanılan güvenlik ağları; ilgili ulusal

standartlara, ulusal standart bulunmaması halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır ve yapılan

iĢe uygun tipte güvenlik ağı seçilir. Yapı alanında kullanılan güvenlik ağının kullanma kılavuzu iĢyerinde

bulundurulur. Güvenlik ağları standartlara ve kullanım kılavuzuna uygun Ģekilde kurulur.

ÇalıĢanların sağlık ve güvenliklerini olumsuz etkileyebilecek hava koĢullarından korunması sağlanır, kuvvetli

rüzgâr alan iĢyerlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınmadan yüksekte çalıĢma yapılmaz.

Yüksekte yapılan çalıĢmalarda kullanılan el aletleri ve diğer malzemelerin düĢmelerini engelleyecek tedbirler

alınır.


29

Yapı alanında, düĢen cisimlere karĢı öncelikle toplu korunma önlemleri alınır, tehlike oluĢturabilecek bölgelere

giriĢler önlenir veya gerektiğinde kapalı geçitler yapılır.

Yapı alanında, çalıĢanlara uygun baĢ koruyucu donanımlar verilerek kullanımı sağlanır.

Yapı alanında, malzemelerin hangi yükseklikten olursa olsun doğrudan yere atılmaması, dengeli ve güvenli bir

Ģekilde indirilerek uygun bir yere istif edilmesi sağlanır. Atık malzemelerin uzaklaĢtırılması için moloz kaydırakları

gibi güvenli çalıĢma yöntemleri tercih edilir.

3.2.4 Asma Ġskele ve Bina Cephe Asansörlerinin ĠSG Kurallarına Uygunluğu

Asma iskele ve bina cephe asansörleri ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik ġartlarında belirtilen

standartlarda, makine Emniyet yönetmeliğine uygun belgeli ekipmanlar olmalı, sertifikaları, kullanım, bakım

kılavuzları, planları bulunmalıdır. Genel baĢlıklarıyla iĢ ekipmanlarının;

Hareketli parçalarıyla temas riskinin bulunduğu hallerde; tehlikeli bölgeye ulaĢmayı önleyecek veya bu bölgeye

ulaĢılmadan önce hareketli parçaların durdurulmasını sağlayacak uygun koruyucular veya koruma donanımları

bulunmalıdır.

Varsa ve güvenliği etkiliyorsa kumanda cihazları açıkça görülebilir ve tanınabilir özellikte olmalı ve uygun Ģekilde

iĢaretlenmelidir.

Kumanda cihazları zorunlu haller dıĢında, tehlikeli bölgenin dıĢına yerleĢtirilmeli ve bunların kullanımı ek bir

tehlike oluĢturmamalı. ĠĢ ekipmanlarının çalıĢtırılması, bu amaç için yapılmıĢ kumandaların ancak bilerek ve

isteyerek kullanılması ile sağlanmalı.

Operatörleri, ana kumanda yerinden tehlike bölgesinde herhangi bir kimsenin bulunmadığından emin olmalı, bu

mümkün değilse makine çalıĢmaya baĢlamadan önce otomatik olarak devreye girecek sesli ve ıĢıklı ikaz sistemleri

bulunmalı.

Bakım iĢleri, ancak iĢ ekipmanı kapalı iken yapılabilir. Bunun mümkün olmadığı hallerde, bakım iĢleri

yürütülürken gerekli önlemler alınır, yazılı talimatlar hazırlanır veya bu iĢlerin tehlike bölgesi dıĢında yapılması

sağlanır.

ÇalıĢanların güvenliğinin sağlanmasında zorunlu olan ikaz ve iĢaretler bulunmalıdır.

Sadece tasarım ve imalat amacına uygun iĢlerde ve Ģartlarda kullanılmalıdır.


30

Özel ġartlar;

Ġskele taĢıyıcı sistemi için kullanılacak halatlar, hareketi sağlayan mekanik tesisat ve motor tertibatı, fren

sistemleri, çalıĢma platformu ve diğer güvenlik teçhizatları her gün iĢe baĢlamadan önce kontrol edilmelidir.

Kontrol sonucu kayıt altına alınır, uygunsuzluklar varsa belirtilir, müdahale konusunda yetkili birimlere haber

verilerek ekipmanın kullanılmaması konusunda gerekli önlemler (kilitleme, ikaz levhaları vb) alınır.

Ġskelelerin hareketlerini sağlayan makine, teçhizat ve vinçlerin, kullanılmaya baĢlanmadan önce, montajını

gerçekleĢtiren yetkili teknik elemanlarca kullanıma elveriĢli olduklarına dair belgeler hazırlanarak, bu belgeler

iĢyerinde bulundurulmalıdır.

Ġskelelerin, çalıĢma sırasında sağa sola veya ileri geri hareket etmeden asılı kalması sağlanmalıdır.

Ġskelelerin taĢıyabileceği azami yük miktarı kolay fark edilebilecek Ģekilde belirtilerek, bu miktardan fazla

yükleme yapılmasına izin verilmemelidir.

Asma iskelelerde merdiven kullanılmamalıdır.

Ġskeleler, çalıĢma konumunda devreye sokulabilecek durdurma fren sistemleriyle donatılmalı. Ayrıca iskelelerde

düĢmeyi önleyici teçhizat ve ikincil fren sistemleri bulunmalıdır. Halatlı kaldırma tertibatlarında çalıĢma

konumunda güç kaynağının kesilmesi durumunda otomatik olarak devreye giren ayrı bir tutma freni bulunmalıdır.

Güç tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aĢırı yük algılama sistemleri, otomatik hız algılayıcı sistemler, en

düĢük ve en yüksek çalıĢma seviyelerinde devreye girecek halat sonu sınır anahtarları, yapıdan kaynaklanan


31

tehlikeli durum varsa çarpıĢmayı önleyici düzenekler, iskele platformunun yatay düzlemde kalmasını sağlayan

eğim algılayıcılar gibi güvenlik sistemleri bulunmalıdır.

Güvenlik sistemlerinin üretici talimatları ve yasal mevzuatta belirtilen Ģekilde ve sürelerde kontrol ve bakımları

yapılmalı, kayıtları tutulmalıdır.

Ġskele sistemlerinde çalıĢan sayısı kadar dikey yaĢam hattı oluĢturulmalıdır. ÇalıĢanlara bağlantı aparatları ve halat

tutucularıyla beraber tam vücut kemer sistemleri verilerek kullanımı sağlanmalıdır. Dikey yaĢam hatlarının üst

uçları uygun bir yere sağlam ve güvenli bir Ģekilde sabitlenmelidir.

Halatlı sistemlerde halatların sarıldığı ve geçtiği mekanik teçhizatlardan kurtulmalarını, hareket sırasında çekme

sisteminde halatların kaymasını önleyen tedbirler alınmalıdır.

Ġskelelerin, iniĢ ve çıkıĢ yollarında herhangi bir engel bulunmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.

Üretici talimatları ve ilgili mevzuatta belirtilen periyodik kontrol ve bakımlar bu konuda yeterliliğe sahip ve

yetkilendirilmiĢ kiĢilerce yapılarak kayıtları tutulmalıdır

3.2.5 Bakım, Onarım, Devreye Alma ĠĢlemleri

Makine, tezgâh ve tesislerin daha uzun sürelerle, arızasız ve problemsiz olarak çalıĢmasını sağlamak, beklenmedik

arızalar sebebiyle tehlikeli durumların ortaya çıkmasını, kaza, yaralanma, malzeme hasarları ve zaman kaybını

önlemek için yapılan her türlü planlı temizlik, ayar, kalibrasyon iĢlemlerinin tamamı bakımdır. Onarım; Tespit

edilen veya aniden ortaya çıkan arızalara yapılan müdahaledir.

Devreye alma; Kurulumu tamamlanmıĢ, her açıdan göreve hazır hale gelmiĢ cihaz, makine ve tesislerin uzman

kiĢilerce kullanıma alınmasıdır.


32

Bakım, onarım, devreye alma çalıĢmalarının yeterli güvenlik tedbiri alınmadan yapılması birçok kazalara ve

meslek hastalıklarına sebep olmaktadır.

ĠĢyerlerinde, bakım-onarım iĢlemleri için; bir sistem yerleĢtirilmeli, talimatlar ve yönergeler hazırlanmalıdır.

Yönergelerde ve talimatlarda, çalıĢma izin Ģartları net olarak belirlenmeli, iĢi yapanların, bundan sorumlu olanların,

bu izinleri imzalayacak kiĢilerin belirlenmesi, bu kiĢilerin de doğru ve etkin karar vermeleri gerekmektedir.

Yönergelerin yanında eğitim ve denetim hizmetleri asla göz ardı edilmemelidir.

Sözlü emirler, yanlıĢ duymalara ve yanlıĢ anlaĢılmalara sebep olabileceğinden dolayı, verilen talimatların tamamı

yazılı olmalıdır.

YerleĢtirilecek sistemde;

• Yapılacak iĢ,

• ĠĢi kimin denetleyeceği,

• Alınacak güvenlik tedbirleri,

• ĠĢe baĢlamadan önce çalıĢanlar tarafından alınacak gerekli tedbirler,(Örneğin; fiziksel kilitleme aygıtlarının

takılması, tehlike uyarı iĢaretlerinin asılması gibi)

• Bu sistemde; yöneticilerin, iĢçilerin, müteahhitlerin ve diğer Ģahısların uymaları gerekli tedbirler ve Ģartlar

açık ve net bir Ģekilde belirlenmelidir

• ÇalıĢma alanının güvenli olup olmadığının tespiti ve güvenli hale getirilmesi,

• ÇalıĢma izninin kaldırılmasından önce yapılması gerekli iĢlemlerin belirtilmesi, bu iĢlemlerin kimler

tarafından yapılacağının açık olarak yazılması, belge sisteminin yerleĢtirilmesi, gerekmektedir.

• Kazaların bir kısmı da, bakım ve onarım sonrası, yapılan normal çalıĢmalarda meydana gelmektedir.

Bakım ve onarım esnasında yapılmıĢ olan değiĢikliklerden operatörün haberdar edilmemesi bu tür kazalara

neden olabilmektedir.

• Bakım ve onarımlarda tespit edilen önemli hususların kayda alınması, daha sonraki kontrollerde bu

kayıtlara dikkat edilmesi gereklidir.


33

• Makine tezgâh ve tesislerde normal çalıĢmalar esnasında görülen değiĢik durumlar, arızalar, kayda

alınmalı, büyük yenileme ve bakım çalıĢmaları esnasında bu kayıtlar dikkate alınmalıdır.

• ĠĢyerinde bu tür kayıt sisteminin oluĢturulmaması, ĠĢletmeleri ve idarecileri Ģahısların hafızalarına bağımlı

kılar ki buda doğru değildir.

• Bakım ve onarımlar, uzman kiĢiler tarafından, üreticilerin talimatları doğrultusunda yapılmalıdır. Makina

bakım ve onarım iĢlerinde görevli olan kiĢilerin, makina yapımcılarının önerileri hakkında yeterli

bilgilerinin bulunması gerekmektedir.

• Bakım defteri bulunan makinelerde bakımla ilgili iĢlemler günü gününe bu deftere iĢlenmelidir.

• Makine veya tezgâh durdurulmadan tamir bakım yapılmamalı, hareketli kısımlarda (kayıĢ-kasnak

sistemleri, diĢli, kaplın operasyon noktalarında) bulunan koruyucu kapaklar sökülmemelidir.

• Koruyucu kapakların kaldırılması gerektiğinde, güç kesilmeli, Ģalter kilitlenmelidir. Bakım ve onarım

iĢlemi yapıldıktan sonra koruyucu kapaklar tekrar yerlerine düzgün olarak takılmalıdır.

• Kilitlemeli koruyucular ve makinelerin küçük parçalarında operatörü korumak için bulundurulan güvenlik

aygıtları aynı zamanda bakımcıyı da korurlar.

• Ancak büyük çaptaki makinelerde ve tesislerde, tehlikeli alana giren ve tesisat çalıĢtırıldığında gözden uzak

olduğu için görülemeyen bakımcıların korunması için özel tedbirler alınmalıdır. Kapalı alanlarda yapılan

çalıĢmalarda mutlaka dıĢarda bir gözetmen bulunmalıdır.

• Bakım ve onarım iĢlerinde uygun ve yeterli aydınlatma sağlanmalıdır. Rutubetli ve iletken ortamlarda

düĢük gerilimli (24 volt )aydınlatma cihazları kullanılmalıdır. Sistemin enerjisi kesilmeli, kullanılan seyyar

elektrikli cihazların yalıtımının uygun ve sağlam olmasına dikkat edilmelidir.


34

• Bina ve tesisatta yüksekte yapılacak bakım ve onarım iĢlerinde, geçici olarak uygun ve güvenli sabit

merdivenli platformlar, geçit ve iskeleler yapılmalıdır, gerekli önlemler alınmalı ve çalıĢan iĢçilere uygun

kiĢisel korunma araçları verilmeli, çalıĢanlar da bunları kullanmalıdır.

• Bakım ve onarım iĢleri çalıĢmalar durdurulmadan yapıldığı durumlarda, alınacak güvenlik tedbirleri daha

önceden tespit edilmeli ve uygulanmalıdır.

• Zararlı, zehirli gazların bulunduğu, havalandırmanın yeterli olmadığı yerlerde (tehlikeli gaz, buhar veya

sislerin meydana gelebileceği tank veya depolarda) yapılan çalıĢmalarda, gerekli kiĢisel koruyucu

malzemeler verilmelidir.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.gokgokgok.com/ggresdat36/3620.jpg&imgrefurl=http://urun.gittigidiyor.com/AYDIN-KABLO-5-METRE-SEYYAR-BALADOZ-SEYYAR-LAMBA_W0QQidZZ12422280&usg=__uQDXqkkR7Vt2ocFQimk2_CGWe2k=&h=495&w=540&sz=45&hl=tr&start=39&um=1&tbnid=bgd766fBwwJwLM:&tbnh=121&tbnw=132&prev=/images?q%3Dseyyar%2Blambalar%26ndsp%3D21%26hl%3Dtr%26sa%3DN%26start%3D21%26um%3D1


35

• Bu gibi yerlerde tecrübeli ve usta iĢçiler çalıĢtırılmalı, kiĢisel koruyucuları kullanmaları temin edilmeli, bir

veya birkaç kiĢi gözlemci olarak görevlendirilmelidir. Muhtemel bir zehirlenme durumunda ilk yardım

yapacak malzeme ve kiĢiler hazır bulundurulmalıdır.

• Yakınlarda hendek, çukur ve diğer kazı iĢlerinin yapıldığı durumlarda, uygun Ģekilde payandalar ve

korkuluklar konulmalı ve buralar geceleri ıĢıklandırılmalıdır.

• Basınçlı kazanlar ve kaplar basınç altında iken onarılmamalıdır. Onarılacak tank veya depoların diğer tank

veya depolarla olan bağlantıları kesilmelidir.

• Onarılan tank veya depoların içinde mekanik karıĢtırma tertibatı bulunduğu durumlarda, onarıma

baĢlanmadan önce karıĢtırma tertibatının güç kaynağı ile irtibatı kesilmeli ve karıĢtırıcı uygun Ģekilde

takozlanmalı, desteklenmeli veya bağlanmalıdır.

• Ġçinde parlayıcı, patlayıcı maddelerin bulunduğu kapların kaynakla tamir bakımının yapıldığı durumlarda,

bu depolar tamamen temizlenmeli (buharla vb), daha sonra içine su doldurulduktan (veya azot veya

karbondioksit gibi asal gazlar ile veya benzeri ile doldurulacak) sonra, yetkili teknik elemanların

nezaretinde usta kiĢilere bu kaynak iĢleri yaptırılmalıdır.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://www.roarkstreet.com/wp-content/uploads/under-construction-300x225.jpg&imgrefurl=http://www.roarkstreet.com/tag/website-maintenance/&usg=__Ryc3ms4lFilKP0geVCmwTx12Mzw=&h=225&w=300&sz=13&hl=tr&start=355&um=1&tbnid=fc9V1lZqKN9XrM:&tbnh=87&tbnw=116&prev=/images?q%3Dmaintenance%2Btags%26ndsp%3D21%26hl%3Dtr%26sa%3DN%26start%3D336%26um%3D1


36

• Bu depolar, buharla yıkanabilecek ve içine su doldurulabilecek durumda değilse, çok özel olarak

temizlenmeli, raspalanmalı, 24 saat su verilmek suretiyle karıĢtırılarak, en az iki saat havalandırılmalı,

ilgililerce kontrol edilmeli, deponun uygun Ģekilde temizlenmediği kanaatine varılırsa, su veya buharla

temizlemeye ve havalandırma iĢlemine devam edilmelidir.

TAM KĠLĠTLEME/ETĠKETLEME KONTROL LĠSTESĠ

Alınan Önlemler

Tüm makinelerin ve aygıtların, temizleme, bakım, ayarlama veya hazırlama gibi iĢlemler sırasında,

tam-kilitleme veya bağlantının çözülmesi veya takozlama yolu ile harekete geçmesi önleniyor.

Elektrik tesisatı üzerindeki devre-kesicilerin, üzerinde çalıĢılan tüm devreleri, kontrol donanımları

dâhil, devre-dıĢı bırakması sağlanmıĢ.

Tüm ana vana ve valfler tam-kilitlenebilir durumda.

Tam-kilitleme yapılmadan önce, sistemdeki kalıntı enerjinin (mekanik, hidrolik,basınçlı hava gibi)

uygun biçimde boĢalması sağlanıyor.

Tam-kilitlemeye yetkili personele, ancak kendi anahtarları ile açılabilen kilitler verilmiĢ.

Tam-kilitlemeye yetkili personelin kendi ellerindeki anahtara sahip çıkmaları ve bunları

baĢkalarına vermemeleri sağlanmıĢ.

Tam-kilitleme yapılmıĢ durumlarda, kilidin açılmasında tek yetkili, tehlikeye maruz kiĢi veya

kiĢilerdir.

Tam-kilitlemeden sonra, enerjisi kesilmiĢ olması gereken sistemler kontrol edilmeden iĢe

baĢlanmıyor: bu kontrol sırasında, tehlikede olabilecekler uyarılıyor.

Tüm makinelerin durma konumunda olduğu (gereğinde durdurma düğmesine basılarak) kontrol

edilmeden, kesilmiĢ olan enerji devreye sokulmuyor.

Devreyi kendi kilitleri ile kesilmiĢ olan kiĢilerin kimler olduğunun izlenebileceği yöntemler

kullanılıyor.

Acil durumlarda kullanılacak sayı ve nitelikte, uyarı etiketleri ve güvenlik kilitleri var.


37

Operatörün yerinden ayrılması durumunda kendiliğinden veya kaza ile harekete geçebilecek aksam

veya donanımın çalıĢması önleniyor.

Enerjinin kesilememesi durumunda, yapılacak tüm çalıĢmalar için özel önlemler alınıyor.

3.2.6 Saha, Sosyal Tesisler ve Sigara Ġçme Alanlarının Tertip, Düzen ve ĠSG Kurallarına Uygunluğu

Dinlenme ve barınma yerleri

Özellikle, çalıĢan sayısının fazla olması, iĢin niteliği veya çalıĢma yerinin uzak olması ve benzeri nedenlerin

sağlık ve güvenlik yönünden gerektirmesi halinde, çalıĢanlara, kolay ulaĢılabilen dinlenme veya barınma yerleri

sağlanmalıdır. Tüm alanlarda temizlik ve düzen yönünden görevlendirilmiĢ çalıĢanlar tarafından düzenli kontroller

yapılarak sürekli uygunluk temin edilmelidir.

Dinlenme ve barınma yerleri, sağlık Ģartları ve dıĢ etkilerden korunma bakımından yeterli nitelikte, uygun bir

yere, zemini düzeltilerek kurulur ve drenaj için gerekli tedbirler alınır.

Dinlenme, barınma ve sosyal amaçlı kullanılan tesisler, yanıcı olmayan ve kolay tutuĢmayan malzemeden inĢa

edilir. Barınma amacıyla çadır ve branda kullanılmaz. Meskûn mahal dıĢında, yol, demiryolu, köprü inĢaatı gibi

açık havada yapılan çalıĢmalarda, barınma ve benzeri ihtiyaçları gidermek amacıyla, sadece yanmaz

malzemelerden yapılmıĢ çadırlar kullanılabilir.

Barınma yerlerinin ısıtılmasında, duman, gaz ve yangın tehlikesine karĢı gerekli tedbirler alınır, mangal,

maltız, açık ateĢ vb. kullanılmaz. Bu yerlerde uygun ve yeterli hijyenik Ģartlar, aydınlatma, havalandırma ve termal

konfor Ģartları sağlanır. ĠĢyeri binaları ile bunlara yapılacak her çeĢit ek ve değiĢiklikler, yapılan iĢin özelliğine

uygun nitelik ve yeterli sağlamlıkta inĢa edilmelidir. Deprem ve Binaların Yangından Korunması Hakkında

Yönetmeliklere uygun olmalıdır.

Elektrik tesisatı, yangın veya patlama tehlikesi oluĢturmayacak Ģekilde projelendirilip tesis edilir ve çalıĢanlar

doğrudan veya dolaylı temas sonucu kaza riskine karĢı korunur.

Barınma yerlerinde kullanılan ısıtma, soğutma ve havalandırma sistemleri, elektrik tesisatları ile

aydınlatmalar için gerekli güvenlik tedbirleri alınarak yeterli ve uygun araçlar sağlanır, yangına neden olmayacak

Ģekilde tesis edilip, kullanıma alınır.


38

Barınma yerlerinde, çalıĢanların kullanmaları için yeterli sayıda karyola, ranza, yatak, battaniye ve benzerleri

iĢveren tarafından sağlanır. Yatak, battaniye ve benzerleri temiz bir halde bulundurulur, gerektiğinde dezenfekte

edilir.

Dinlenme ve barınma yerlerinin yeterli geniĢlikte olması sağlanır ve bu yerlerde çalıĢanlar için yeterli sayıda

masa ve arkalıklı sandalye buldurulur. Dinlenme ve barınma yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara dumanından

korunmaları için gerekli tedbirler alınır.

Sabit barınma tesislerinde; bir dinlenme odası, bir boĢ vakit değerlendirme odası, yeterli duĢ, tuvalet, lavabo

ve temizlik malzemesi bulundurulur. Bu yerlerde temizlik malzemeleri ile üst baĢ temizliği için gerekli araç-gereç

ve makineler sağlanır.

Soyunma yeri ve elbise dolabı

ĠĢ elbisesi giyme zorunluluğu olan çalıĢanlar için, yeterli büyüklükte, uygun aydınlatma, havalandırma,

termal konfor ve hijyen Ģartlarını haiz, kadın ve erkek çalıĢanlar için ayrı ayrı soyunma yerleri sağlanır.

ÇalıĢanların soyunma yerleri dıĢındaki yerlerde giysilerini değiĢtirmelerine izin verilmez. Soyunma yerlerinin

kolayca ulaĢılabilir ve yeterli kapasitede olması ve buralarda yeterli sayıda oturma yeri bulunması sağlanır.

Soyunma odalarında her çalıĢan için çalıĢma saatleri içinde giysilerini koyabilecekleri yeterli büyüklükte

kilitli dolaplar bulundurulur. Nemli, tozlu, kirli, tehlikeli maddeler ile çalıĢılan yerlerde ve benzeri iĢlerde iĢ

elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için yan yana iki bölmeli veya iki ayrı elbise dolabı

sağlanır. Soyunma yeri gerekmeyen iĢyerlerinde çalıĢanların elbiselerini koyabilecekleri uygun bir yer ayrılır.

DuĢlar ve lavabolar

Yapılan iĢin veya sağlıkla ilgili nedenlerin gerektirmesi halinde, çalıĢanların yıkanmalarının,

temizlenmelerinin gerektiği her durumda, kadın ve erkek çalıĢanlar için ayrı ayrı olmak üzere sıcak ve soğuk su

imkânı bulunan uygun yıkanma yerleri ve duĢlar tesis edilir. DuĢlar, çalıĢanların rahatça yıkanabilecekleri

geniĢlikte, dıĢarıdan içerisi görünmeyecek, uygun havalandırma, aydınlatma, termal konfor ve hijyen Ģartları

sağlanacak Ģekilde yapılır.

DuĢ tesisi gerektirmeyen iĢlerde, çalıĢma yerlerinin ve soyunma odalarının yakınında, gerektiğinde sıcak suyu

da olan, lavabolar bulunur. Lavabolar erkek ve kadın çalıĢanlar için ayrı ayrı yapılır.

DuĢlar ve lavaboların her zaman çalıĢanların kullanımına hazır halde olması sağlanır, buralarda gerekli

temizlik malzemeleri bulundurulur. DuĢ veya lavaboların soyunma yerlerinden ayrı yerlerde bulunması

durumunda, duĢ ve lavabolar ile soyunma yerleri arasında kolay geçiĢ yolları sağlanır.


39

Tuvaletler ve lavabolar

ÇalıĢma, dinlenme, yıkanma ve soyunma yerlerine yakın yerlerde, kadın ve erkek çalıĢanlar için ayrı ayrı

olmak üzere, yeterli sayıda tuvalet ve lavabolar tesis edilir. Tuvalet ve lavabolarda, uygun havalandırma,

aydınlatma, termal konfor ve hijyen Ģartları sağlanır ve gerekli temizlik malzemeleri bulundurulur.

Tuvalet ve lavabolar, insan ve çevre sağlığı yönünden risk oluĢturmayacak Ģekilde su depolarına, su geçen

yerlere, gıda maddelerinin depolandığı veya iĢlendiği yerlere uzak Ģekilde yerleĢtirilir.

Temizlik ve Düzen

ÇalıĢma alanının düzenli ve temiz tutulması sağlanır. Sivri uçları veya keskin kenarları bulunan malzeme ve

atıklar düzenli periyotlarla çalıĢma alanlarından uzaklaĢtırılır. UzaklaĢtırılması mümkün olmayan sivri veya keskin

kenarları bulunan malzemelerin saplanma riskine karĢı gerekli koruyucu malzemeler ile korunması/kaplanması

sağlanmalıdır.

Buz, kar, yağmur, kullanılan malzemeler ve diğer etkenlerle kaygan hale gelen çalıĢma yerleri ve geçitler

temizlenerek kaymayı önleyici tedbirler alınmalıdır.

ÇalıĢma alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenmeli, kazaya sebep olmayacak Ģekilde istif

edilmeleri sağlanmalıdır.

Sigara Ġçme Alanları

ÇalıĢma alanının tamamında sigara içilebilecek ve sigaranın yasak olduğu alanlar belirlenmeli ve kolay fark

edilebilir Ģekilde iĢaretlenmelidir. Ortak kullanılan kapalı alanlar, yanıcı, parlayıcı, patlayıcı madde depolanan

veya kullanılan alanlar ve benzeri ateĢle yaklaĢmanın tehlike oluĢturabileceği alanlarda sigaranın tehlikeli ve yasak

olduğunu belirten talimat ve ikaz iĢaretleri bulunmalıdır. ÇalıĢanlar bu alanlar hakkında yazılı talimatlarla

bilgilendirilmelidir. Sigara içilebilecek alanlarda yangına karĢı önlem alınmalı, görevlendirilecek çalıĢanlarla

düzenli temizlik ve kontrolleri yapılmalıdır.

3.2.7 Sahadaki Korkuluk, Geçit, Rampa, Tehlikeli Alan ve BoĢlukların ĠSG Kurallarına Uygunluğu

Korkuluklarda;

Platformdan en az bir metre yükseklikte ve herhangi bir yönden gelebilecek en az 125 kilogramlık yüke

dayanıklı ana korkuluk,


40

Platforma bitiĢik, en az 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası,

Topuk levhası ile ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak Ģekilde konulan ara

korkuluk, bulunması sağlanır.

Geçitlerde;

Merdiven, koridor, geçiĢ yolu, yükleme yeri ve rampa dâhil bütün yolların, yaya ve araçların güvenli

hareketlerini sağlayacak ve yakınlarında çalıĢanlara tehlike oluĢturmayacak Ģekil ve boyutlarda olması sağlanır.

ĠĢyeri içerisindeki eriĢim yollarının engebeli, çukur, kaygan olmaması sağlanır ve bakımları yapılır.

ÇalıĢma platformları ve geçitler kiĢileri düĢmekten ve düĢen cisimlerden koruyacak Ģekilde yapılır,

boyutlandırılır, kullanılır ve muhafaza edilir.

ĠĢyerinde yayalar tarafından veya malzeme taĢımada kullanılan yolların, bulunabilecek azami kullanıcı

sayısına ve yapılan iĢin niteliğine uygun boyutlarda olması sağlanır ve bu yollar açıkça iĢaretlenir. Malzeme taĢınan

yollarda yayalar için yeterli güvenlik mesafesi bırakılır.


41

Araç geçiĢ yolları ile kapılar, yaya geçiĢ yolları, koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulunması

sağlanır. ÇalıĢma mahallerinde yapılan iĢ, kullanılan makine ve malzeme göz önüne alınarak, çalıĢanların

korunması amacıyla araç geçiĢ yolları açıkça iĢaretlenir.

Yapılan iĢin özelliği nedeniyle malzeme veya çalıĢanların düĢme riski bulunan tehlikeli alanlara, görevli

olmayan kiĢilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenir. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kiĢilerin

korunması için uygun tedbirler alınır, bu alanlar açıkça iĢaretlenir.

Yüksek geçit, platform veya çalıĢma sahanlıklarının serbest bulunan bütün tarafları ile çalıĢanların yüksekten

düĢme riskinin bulunduğu yerlere, düĢmelere karĢı uygun korkuluklar yapılır. Bu korkuluk ve ara elemanlarının

yükseklikleri, dayanımı ve açıklıkları çalıĢma alanının güvenliğini sağlayacak ve buralardan düĢme riskini ortadan

kaldıracak nitelikte olur.

Rampalar;

Yükleme yeri ve rampalar, taĢınacak yükün boyutlarına uygun olmalı, en az bir çıkıĢ yeri bulunmalıdır.

Yükseklik, geniĢlik bilgileri, taĢınabilecek toplam yük ağırlığı kolay görülebilir bir Ģekilde yazılmalı,

iĢaretlenmelidir.

Belirli bir geniĢliğin üzerinde olan yükleme yerlerinde teknik olarak mümkünse her iki uçta da çıkıĢ yeri

bulunmalıdır. Yükleme rampalarında iĢçilerin düĢmesini önleyecek yeterli güvenlik önlemi alınmalıdır.

Araç giriĢ çıkıĢları kontrol altına alınmalı aynı anda birden fazla aracın bulunmaması ikaz levhaları, kontrol ve

talimatlarla sağlanmalıdır.

Ġksalar;

Kazı sırasında ya da sonradan temel çukuru yanlarındaki malzemelerin kayarak temel zemini veya çukuruna inĢaat

alanına dolmasını önlemek için kazı yan yüzleri çeĢitli Ģekillerde kaplanır. Bu iĢleme “Tahkimat“, “Tahkim” denir.

En çok uygulanan tahkimat yöntemlerinden biride iksadır. Riskli yüzeylere tahkimat yapılmadan önce kavlak


42

kontrolü yapılmalıdır. Ayrılan, askıda duran, kopma eğilimde olan taĢ, kaya ve toprak kütleleri düĢürülerek yüzey

temizlendikten sonra iksa yapılmalıdır.

Yapılan iksa sağlamlığı, yeterliliği ve riskli yüzeyde bir değiĢim olup olmadığı sık sık kontrol edilmelidir.

Her vardiya öncesi ve yağıĢlı havalardan sonra kontroller yapılmalı, kontrol sonuçları yazılı olarak tutulmalı, riskli

bir durum yoksa saha sorumlularının izni ile çalıĢma baĢlatılmalıdır.

Kazıların her bölümü ilgili saha sorumlusu tarafından her gün en az bir defa kontrol edilmeli ve çalıĢılmasında bir

sakınca olmadığı sonucuna varılırsa iĢe devam edilmelidir. ÇalıĢılmasında sakınca olduğu anlaĢılırsa sakınca

giderilinceye kadar iĢ durdurulmalıdır.

Her iki halde de, durum yazılı kayda alınmalı ve imzalanmalıdır.

Sert kaya, sert Ģist, betonlaĢmıĢ çakıl, sert kalker, killi Ģist kaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen

zeminlerde yetkililerin gerekli gördüğü hallerde ve Ģevsiz yapılmak zorunluluğu bulunan 150 santimetreden daha

derin kazılarda, yan yüzler uygun Ģekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunacak ve iksa için

kullanılacak kalas baĢları, kazı üst kenarından 20 cm. yukarı çıkarılacaktır. Ġksanın yeterliliği iĢ süresince kontrol

edilerek sonuçlar kaydedilecektir.

150 santimetreden daha derin olan kazı iĢlerinde, iĢçilerin inip çıkmaları için yeteri kadar el merdivenleri

bulundurulacaktır. Ġksa tertibatının ve desteklerinin, inip çıkma için kullanılmasına izin verilmeyecektir.

Tehlikeli BoĢluklar;

Betonarme platformların döĢeme kenarlarında, asansör, merdiven, baca, Ģaft, aydınlatma boĢlukları gibi

döĢemelerde süreksizlik meydana getiren boĢluklarda, duvar ve perde duvar gibi yapı elemanları arasında

süreksizlik meydana getiren pencere ve benzeri boĢluklarda çalıĢanların veya malzemelerin düĢmesini engelleyecek

toplu koruma tedbirleri alınmalıdır. Bu boĢluklar sağlam bir Ģekilde tamamen kapatılmalı veya bu alanlara

ulaĢmayı önleyecek korkuluk sistemleri kullanılmalıdır. BoĢlukların üzerlerinin kapatılması halinde bu kapakların

sağlam olması ve herhangi bir sebeple yetkililerden izinsiz açılmaması için önlem alınmalı, çalıĢanlara yazılı

talimatlar verilmeli ve iĢaretleme yapılmalıdır. BoĢluklar düĢen insanları veya cisimleri tutabilecek güvenlik

ağlarıyla da kapatılabilir.


43

Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarındaki korkuluğun bir kısmının geçici olarak kaldırılmasının

gerektiği durumlarda, bu alanlarda düĢmeyi önleyici diğer güvenlik tedbirleri alınır ve çalıĢanlara uygun kiĢisel

koruyucu donanımlar verilir.

3.2.8 Stok Sahası ve Depoların Kontrolü

Depolar: ÇeĢitli mal, malzeme ve maddelerin gerektiğinde kullanılmak üzere muhafaza edildiği yerlerdir. Silolar,

tank çiftlikleri, basımevi depoları, antrepolar, ahırlar, ambarlar, eĢya emanet ve muhafaza yerleri, arĢivler ve

benzeri yerler bu sınıfa girer.

Parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile akaryakıtların imal edildiği, depolandığı, doldurma-boĢaltma ve satıĢ iĢlerinin

yapıldığı yerler yüksek tehlikeli yerler olarak değerlendirilir.

Yakıt depoları, yangına dayanıklı bölmelerle korunmuĢ bir hacme yerleĢtirilir veya yakıt tankları açık alanda ise

çevresinde yangın riskine karĢı yeterli önlem alınır. Çevredeki diğer yancı maddelerin, ateĢ kaynaklarının

uzaklaĢtırılması, iĢaretleme, algılama ve alarm sistemleri, yangın müdahale araçlarının oluĢturulması, metal

kısımların topraklanması ve benzeri önlemler.


44

Depolama alanlarında yeterli doğal havalandırma veya suni havalandırma sağlanmalı, soba, ocak ve benzeri açık

ateĢ kaynağı bulundurulması ve tedbir alınmaksızın kaynak yapılması yasaklanmalıdır.

Suyun söndürme etkisinin yeterli görülmediği veya su ile reaksiyona girebilecek maddelerin bulunduğu,

depolandığı ve üretildiği hacimlerde uygun tipte söndürme sistemi tesis edilmelidir.

Kolay yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile benzeri maddelerin depo alanları sosyal tesis alanlarından yeterli

uzaklıkta güvenli bir mesafede olmalıdır.

Yapı alanının düzenli tutulması ve yeterli temizlikte ve güvenlikte olması iĢverenin yükümlülüklerinden biridir.

ÇeĢitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler için uygun depolama alanları ayrılması ve bu

alanların sınırlarının belirlenmesi gerekmektedir.

Atık ve artıkların depolanmasını, atılmasını veya uzaklaĢtırılmasını sağlayacak çözümler oluĢturulmalıdır.

Sivri uçları veya keskin kenarları bulunan malzeme ve atıklar düzenli periyotlarla çalıĢma alanlarından

uzaklaĢtırılmalı. Yapı alanından uzaklaĢtırılması mümkün olmayan sivri veya keskin kenarları bulunan

malzemelerin saplanma riskine karĢı gerekli koruyucu malzemeler ile korunması/kaplanması sağlanmalıdır.

Depo alanlarında ve çevresinde buz, kar, yağmur, malzemeler ve diğer etkenlerle kaygan hale gelen çalıĢma yerleri

ve geçitler temizlenerek kaymayı önleyici tedbirler alınmalıdır.

Yapı alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenmeli, kazaya sebep olmayacak Ģekilde istif edilmeleri

sağlanmalıdır.

Yapı alanında, yanıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı depo alanlarında ve patlayıcı ortam oluĢan çalıĢma

alanlarında bakım, onarım iĢleri dahil her türlü çalıĢmalarda ÇalıĢanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden

Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ve Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu

Sistemlerle Ġlgili Yönetmelik hükümlerine uygun çalıĢılır.


45

Patlayıcı maddeler üretici tarafından belirtilen koĢullarda saklanır ve depolanır.

Patlayıcı maddelerin ve kapsüllerin depolanması, taĢınması ve kullanılması, sadece bu konuda yetkili ve uzman

kiĢiler tarafından yapılır. Bu iĢler, çalıĢanlar için risk oluĢturmayacak Ģekilde organize edilir ve yürütülür.

Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taĢınır ve bu sandıkların içine baĢka bir madde konulamaz. Kapsüllerle

diğer patlayıcı maddeler, aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve taĢınamaz.

Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, iĢlendiği ve depolandığı yerlerde, yüksek bina ve

bacalar ile direk veya sivri çıkıntılar gibi yüksek yerler bulunan binalarda, yıldırıma karĢı yürürlükteki mevzuatın

öngördüğü tedbirler alınır ve tesisler kurulur.

Patlayıcı ve tehlikeli maddelerin imal edildiği, iĢlendiği ve depolandığı iĢyeri binalarında taban, tavan, duvar ve

çatıların Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır.

Basınçlı gaz tüplerinin depolanmasında aĢağıda belirtilen Ģartlara uyulması mecburidir:

a) Dolu tüplerin sıcaklık değiĢmelerine, güneĢ ıĢınlarına, radyasyon ısısına ve neme karĢı korunması bakımından

ilgili standart hükümlerine uyulur.

b) Dolu tüpler, iĢyerlerinde tehlike yaratmayacak miktarda depolanır. Tüpler, yangına en az 120 dakika dayanıklı

ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör ve benzeri ısı kaynaklarından uzakta bulundurulur ve tüplerin

devrilmemesi veya yuvarlanmaması için gerekli tedbirler alınır.

c) Tüpler, içinde bulunan gazın özelliğine göre sınıflanarak depolanır ve boĢ tüpler ayrı bir yerde toplanır.

ç) Tüplerin depolandığı yerlerin, uygun havalandırma tertibatının ve yeteri kadar kapısının bulunması gerekir.

d) Yanıcı basınçlı gaz ihtiva eden tüplerin depolandığı yerlerde ateĢ ve ateĢli maddeler kullanma yasağı uygulanır.

e) Tüplerin depolandığı yerlere ikaz levhaları konulur.

Tuvalet ve lavabolar, insan ve çevre sağlığı yönünden risk oluĢturmayacak Ģekilde su depolarına, su geçen

yerlere, gıda maddelerinin depolandığı veya iĢlendiği yerlere uzak Ģekilde yerleĢtirilir.


46

ĠĢyerlerinde atık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerler, özel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptiğe

bağlanır ve uygun bir kapak ile örtülür, bu yerlerin çalıĢılan mahalden yeteri kadar uzakta bulunması sağlanır. Atık

su kanalizasyon kotunun kurtarmadığı durumlarda ise cebri olarak drenaj yapılarak taĢmanın önlenmesi

sağlanmalıdır.

ÇeĢitli malzemeler ve özellikle tehlikeli malzeme ve maddeler için üretici talimatlarında önerilen uygun depolama

alanları oluĢturulmalı ve bu alanların ilgili mevzuatlara uygunluğu sağlanmalıdır.

Ayrıca yapı alanında malzemelerin, yıkılma ve devrilmeleri önlenir, kazaya sebep olmayacak Ģekilde istif

edilmeleri sağlanır. Ġstif ve depo alanları yaya ve araç yol güzergâhlarından, sıcak iĢlem alanlarından tehlikeli,

yanıcı ve patlayıcı malzeme ve iĢ alanlarından uzakta olmalıdır.

Yanıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı alanlarda ÇalıĢanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden

Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınarak yeterli tedbir alınması sağlanmalıdır.

Depo alanlarında sorumlu kiĢiler belirlenmeli, izinsiz giriĢleri önlemek için bariyer, kilit ve ikaz levhaları

kullanılmalıdır. Depolanan malzemelerin malzeme güvenlik bilgi formlarında belirtilen hususlara uygun depolama

ve iĢaretlemeleri yapılmalıdır.

Stok Sahalarının Tespiti

Kum Deposu

Harç yapılan yerlere yakın olmalı ve etrafında araçların manevrası için yeterli mesafe bulunmalıdır.

Çakıl Deposu

Beton hazırlanan tesise yakın olmalı, araçlar kolayca döküp uzaklaĢabilmelidir.

Kazıdan Çıkan Toprak

Kazılardan çıkan toprak Ģantiye içinde dolgu olarak kullanılacaksa, bu durum proje safhasında tespit edilerek ara

stok sahaları belirlenmelidir.

Çimento Depoları

Beton hazırlanan tesise yakın olmalıdır. Çimento, beton veya taĢ zemin üzerine konursa rutubetin etkisiyle

bozulabileceğinden, çimento depolarının döĢemeleri adi ahĢap döĢeme ile kaplanmalıdır.

Betonarme demirleri stoklama ve hazırlama yeri


47

Stok sahası ve demir hazırlama sahası yükleme ve indirme için kolay ulaĢılabilir, vinçlerin etki alanı içinde

olmalıdır.

Betonarme demirleri kullanılmadan uzun süre bekletilecekse, yağıĢlarla aĢırı derecede paslanmamaları, yağıĢlı

havaların demir kesme bükme iĢlemlerini etkilememesi için demir kesme ve bükme makineleri bir sundurma

altında olmalıdır.

Demircilik iĢleri

Sıcak demircilik iĢlerinin yapılacağı yerler kereste ve benzeri gereç depolarından uzakta düĢünülmelidir.

Soğuk demircilik iĢleri için ayrılan yerler, diğer gereç depoları ve iĢyerine uygun uzaklıkta tanzim edilmelidir.

3.2.9 Trafik ve Aydınlatma Düzeninin Kontrolü

Merdiven, koridor, geçiĢ yolu, yükleme yeri ve rampa dâhil bütün yolların, yaya ve araçların güvenli hareketlerini

sağlayacak ve yakınlarında çalıĢanlara tehlike oluĢturmayacak Ģekil ve boyutlarda olması sağlanır. ĠĢyeri

içerisindeki eriĢim yollarının engebeli, çukur, kaygan olmaması sağlanır ve bakımları yapılır.

ĠĢyerinde yayalar tarafından veya malzeme taĢımada kullanılan yolların, bulunabilecek azami kullanıcı sayısına ve

yapılan iĢin niteliğine uygun boyutlarda olması sağlanır ve bu yollar açıkça iĢaretlenir. Malzeme taĢınan yollarda

yayalar için yeterli güvenlik mesafesi bırakılır.

Araç geçiĢ yolları ile kapılar, yaya geçiĢ yolları, koridorlar ve merdivenler arasında yeterli mesafe bulunması

sağlanır. ÇalıĢma mahallerinde yapılan iĢ, kullanılan makine ve malzeme göz önüne alınarak, çalıĢanların

korunması amacıyla araç geçiĢ yolları açıkça iĢaretlenir.

Yapılan iĢin özelliği nedeniyle malzeme veya çalıĢanların düĢme riski bulunan tehlikeli alanlara, görevli olmayan

kiĢilerin girmesi uygun araç ve gereçlerle engellenir. Tehlikeli alanlara girme yetkisi olan kiĢilerin korunması için

uygun tedbirler alınır, bu alanlar açıkça iĢaretlenir.

Yüksek geçit, platform veya çalıĢma sahanlıklarının serbest bulunan bütün tarafları ile çalıĢanların yüksekten

düĢme riskinin bulunduğu yerlere, düĢmelere karĢı uygun korkuluklar yapılır. Bu korkuluk ve ara elemanlarının

yükseklikleri, dayanımı ve açıklıkları çalıĢma alanının güvenliğini sağlayacak ve buralardan düĢme riskini ortadan

kaldıracak nitelikte olur.

ĠĢyerlerinin gün ıĢığıyla yeter derecede aydınlatılmıĢ olması esastır. ĠĢin konusu veya iĢyerinin inĢa tarzı nedeniyle

gün ıĢığından yeterince yararlanılamayan hallerde yahut gece çalıĢmalarında, suni ıĢıkla uygun ve yeterli

aydınlatma sağlanır. ĠĢyerlerinin aydınlatmasında TS EN 12464-1: 2013; TS EN 12464-1.2011: 2012; standartları

esas alınır.


48

ÇalıĢma mahalleri ve geçiĢ yollarındaki aydınlatma sistemleri, çalıĢanlar için kaza riski oluĢturmayacak türde olur

ve uygun Ģekilde yerleĢtirilir.

Aydınlatma sisteminin devre dıĢı kalmasının çalıĢanlar için risk oluĢturabileceği yerlerde yeterli aydınlatmayı

sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulunur.

3.3 Sahada ÇalıĢan KiĢilerin KiĢisel ĠSG Önlemlerinin Kontrolü

3.3.1 KiĢisel Koruyucu Donanımlar (KKD)

ÇalıĢanı, yürütülen iĢten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karĢı koruyan,

çalıĢan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmıĢ tüm alet, araç ve gereçleri

ifade eder.

KiĢisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemler, iĢ organizasyonu veya çalıĢma

yöntemleriyle önlenemediği durumlarda, çalıĢanları sağlık ve güvenlik risklerinden korumak amacıyla kullanılır.

Tüm kiĢisel koruyucu donanımlar; Kendisi ek risk yaratmadan ilgili riski önlemeye, iĢyerinde var olan koĢullara

ve kullanan iĢçinin sağlık durumuna, ergonomik gereksinimlerine uygun olmalıdır. Gerekli ayarlamalar

yapıldığında kullanana tam olarak uymalıdır.

Tek kiĢi tarafından kullanılması esas olan kiĢisel koruyucu donanımların, zorunlu hallerde birkaç kiĢi tarafından

kullanılması halinde, bu kullanımdan dolayı sağlık ve hijyen problemi doğmaması için her türlü önlem alınacaktır.

Seçilen koruyucu donanımlar KiĢisel Koruyucu Donanım Yönetmeliğine uygun olmalı, CE iĢareti ve Türkçe

kullanım kılavuzu bulunmalıdır.

Birden fazla riskin bulunduğu ve çalıĢanın bu risklere karĢı aynı anda birden fazla kiĢisel koruyucu donanımı

kullanmasını gerektiren durumlarda, bir arada kullanılmaya uygun olan ve bir arada kullanıldığında söz konusu

risklere karĢı koruyuculuğu etkilenmeyen kiĢisel koruyucu donanımlar seçilmelidir.

KiĢisel koruyucu donanımların kullanım Ģartları ve özellikle kullanılma süreleri; riskin derecesi, maruziyet sıklığı,

her bir çalıĢanın iĢ yaptığı yerin özellikleri ve kiĢisel koruyucu donanımın performansı dikkate alınarak belirlenir.

KiĢisel koruyucu donanımlar, iĢveren tarafından ücretsiz verilir, imalatçı tarafından sağlanacak kullanım

kılavuzuna uygun olarak bakım, onarım ve periyodik kontrolleri yapılır, ihtiyaç duyulan parçaları değiĢtirilir,

hijyenik Ģartlarda muhafaza edilir ve kullanıma hazır bulundurulur.

ÇalıĢanlar kiĢisel koruyucu donanımları hangi risklere karĢı kullanacağı konusunda bilgilendirilmeli, kullanımı

konusunda uygulamalı olarak eğitim verilmelidir.


49

KiĢisel koruyucu donanımlar çalıĢanların kolayca eriĢebilecekleri yerlerde ve yeterli miktarlarda bulundurulmalıdır.

KiĢisel koruyucu donanımların kullanım, bakım ve temizliği ile ilgili kullanım klavuzunda belirtilen hususlar

doğrultusunda talimatlar hazırlanmalı, bu talimatlar çalıĢanlar tarafından kolay anlaĢılır olmalı ve talimatlara uygun

hareket edilmelidir.

Kullanım kuralları; ĠĢ yerinde devam eden riskler değerlendirilir ve çalıĢanların sağlık ve güvenliği yönünden

kiĢisel koruyucu donanım kullanılması gereken durumlar KiĢisel Koruyucu Donanımların ĠĢyerlerinde Kullanılması

Hakkında Yönetmelik yardımıyla belirlenir. KiĢisel Koruyucu Donanım Yönetmeliğinde verilen listeden gerekli

olanlar temin edilir. ÇalıĢanların bu kiĢisel koruyucu donanımları uygun Ģekilde kullanmaları için her türlü önlem

alınır.

KKD lerin Kullanım Yerleri;

Plastik Baretler

Darbe tesirlerinden korunmak için kullanılır,

DüĢme mesafesine bağlı olarak 10 –15 kg ağırlığındaki cisimlerin etkilerinden korur,

Demir-çelik, madencilik, bina, gemi ve tünel inĢaatlarında kullanılır,

Yalıtkan özelliği nedeni ile 600 V‟a kadar güvenlik sağlar,

Elektrik iĢlerinde kullanılan, yüksek düzeyde yalıtkan plastik baretler ise 30.000 Volt‟a kadar bozulmadan

koruyucu özelliğini göstermelidir.

Sert, sağlam, güneĢ ıĢınına, yağa, neme dayanıklı, plastik malzemeden yapılmalıdır.

Plastik baretler, asgari 300 gr. ağırlığında olup, iyi kullanıldığı takdirde 5 yıl süreyle kullanılabilir.

BileĢiminde polietilen oranı fazla olan plastik baretler, sıcak ortamlarda yumuĢadığından, bu yerlerde

kullanılmamalıdır.

Alüminyum Baretler:

ĠĢyerinde duran engellere çarpma riskine karĢı kullanımı uygundur.

Elektriksel kaza ihtimalinin çok düĢük olduğu yerlerde kullanılmalıdır.

Alüminyumdan yapıldığından sıcak çalıĢma ortamında kullanılabilir.

Hafif ve ısıya dayanıklı olması nedeniyle, plastik baretlerin kullanılamayacağı iĢler için elveriĢlidir.


50

Petrol kuyuları, rafineri ve kimyasallarla çalıĢılan tesislerde kullanılır.

Kulak Koruyucuları

Yapılan istatistikler, çalıĢanların % 25‟inin iĢitme kaybı ile karĢılaĢtığını göstermektedir.

ĠĢyerlerindeki gürültü seviyesinin (85 db)‟in altında olması gerekir. Daha yüksek gürültü seviyesinin bulunduğu

yerlerde, aĢağıda belirtilen uygun kulak koruyucuları kullanılmalıdır:

Kulak tıkaçları ve benzeri cihazlar,

Tam akustik baretler,

Endüstriyel baretlere uyan kulaklıklar,

Kapalı devre haberleĢme alıcısı olan kulak koruyucuları,

Ġç haberleĢme donanımlı kulak koruyucuları.

Gözlükler

UçuĢan parçalar ve tehlikeli ıĢınlardan korunmada kullanılır. ġeffaf, renkli camdan veya plastikten yapılmıĢtır.

Yandan da gelecek tehlikeler için kenar perdeli olanları kullanılır.


51

Fincan Tipli Muhafazalı Gözlükler

Gözlük camının herhangi bir nedenle kırılmasıyla, parçaların göze batmasını önlemek için, camlar fincanların

üzerine sıkıca yerleĢtirilmiĢtir. Camları kolayca değiĢebilir.

TaĢçı Tipi Gözlükler: Camlar tamamen Ģeffaftır. Parça sıçramalarına karĢı kullanılır.

Tozdan Koruyucu Gözlükler : Ġnce, kolayca uçuĢan toz partiküllerine karĢı kullanılır, gözleri bütünüyle kapsar ve

kenarları Ģakak kemiklerine iyice oturur.

Kaynak Tipi Gözlükler : Zararlı ıĢınlara karĢı kullanılır.


52

Miğferler

BaĢın üst kısmını, kulakların arkasında kalan bölgeyi, yüz ve boyun kısmını korumada kullanılır. Ön

kısımlarında, filtre koruma camı yerleĢtirilecek Ģekilde hazırlanmıĢ pencere vardır. Miğfer uygun bir kayıĢ

tertibatı ile baĢa tutturulur, ancak baĢa değmez. Kaynak miğferleri, ısıya dayanıklı olup aynı zamanda

enfraruj ıĢınlarının etkilerine karĢı koruma sağlar.

Yüz Siperleri

Hızla uçuĢan parçalar ve tehlikeli sıvı fıĢkırmalarına karĢı ve sıcak metal iĢleme yapılan iĢyerlerinde kullanılır.

Yüz siperleri, yalıtkan ve kıvılcımlanmaz türden olmalı ve üzerlerinde bu özellikleri belirten etiket bulunmalıdır.

http://images.google.com.tr/imgres?imgurl=http://84.16.231.208/i/img/2008/07/20080711_1215724721_3zh0-m.jpg&imgrefurl=http://www.interesan.com/etiket/maske&usg=__wsrvJGHTE5CVyVWTwHLPIc22hzY=&h=280&w=300&sz=14&hl=tr&start=15&sig2=HyuIAaIW9sbyUJf9W0l-bQ&um=1&tbnid=M9T5XunjuKqawM:&tbnh=108&tbnw=116&prev=/images?q=kaynak%C3%A7i+mi%C4%9Fferi&hl=tr&rlz=1T4SUNA_enTR295TR295&sa=N&um=1&ei=V0AdS97gBYq1sAbsp6zcAw


53

Solunum Sistemi Koruyucuları

ĠĢyeri havasında bulunan zararlı maddeler; metal tozları, çözücüler (solventler) çeĢitli zehirlenmelere sebep

olurlar. Silis, amyant, kömür tozları gibi zararlılar pnömokonyoz olarak adlandırılan akciğer hastalığına neden

olurlar. Bu ve benzer zararlıların, maksimum konsantrasyon değerlerini geçmeleri durumunda, uygun

aspirasyon sistemleri kullanılmalıdır. Ancak bu sistemlerin kurulamadığı veya yetersiz kaldığı durumlarda,

solunum sistemi koruyucularının kullanılması gerekmektedir.

Hava Temizleyici Maskeler: ( 4 grupta incelenir.)

1) Mekanik Filtre Tipi (Partikül Tutucu) Maskeler:

• Metal ve silis tozlarına karĢı kullanılır,

• Ortamda asılı duran toz partikülleri solunum esnasında, filtre tarafından tutulur,

• Kısa sürede toz ile dolar, bu nedenle sık değiĢtirilmelidir,

• Filtre renginin koyulaĢması, koruma özelliğini kaybettiğini gösterir.

2) Kimyasal Filtre Tipi Maskeler:

Havada bulunan toz, gaz, duman ve toksik partiküllere karĢı kullanılır.

Kimyasal filtreler farklı renk kodlarıyla tanımlanırlar ve sadece koruma sağladığı zararlı etkene

karĢı kullanılmalıdır.

Bunlardan bazıları;

Mavi Bandlı: Karbonmonoksit,


54

YeĢil Bandlı: Amonyak, Metilamin,

Mavi Bandlı : Azotoksitlere (NO-P3) karĢı,

Kırmızı Bandlı : Civa Buharlarına (Hg-P3) karĢı geliĢtirilmiĢ özel filtrelerdir

3) Toz Maskeleri

Genellikle, selülozik elyaftan yapılmıĢ basit maskelerdir.

( 0,2 – 5 mikron) arasındaki tozlara karĢı kullanılır.

Kullanma süresi çok kısadır, sadece ağız ve burun bölgesini kapatır.

4) Kanisterli (Filtre Kutulu) Gaz Maskeleri

Tüm olarak yüzü kaplayan, sırtta taĢınan filtre kutusuna bağlı olan ve organik buhar, asit gazları, NH3,

CO veya bunların farklı bileĢimlerinden oluĢan zararlılara karĢı kullanılır.

Gaz yoğunluğunun düĢük olduğu, geniĢ alanlarda kullanılır.

Hava Beslemeli Maskeler:

ĠĢyeri havasında bulunan zararlı etkilerden korunmak üzere, hortum vasıtasıyla dıĢarıdan hava verilir. Tehlikeli

konsantrasyonlardaki toz, sis, buhar veya gaz içeren tanklar, kuyular ve vb. yerlerde kullanılırlar.


55

Temiz Havası Kendinden Olan Maskeler: (Oksijen Beslemeli)

Zararlı gazların yüksek konsantrasyonlarında ve oksijen yokluğunda, tam bir solunum sağlarlar.

ÇeĢitli tipleri vardır, sırtta taĢınanları her yerde kullanılabilir, ancak ağır olması bir dezavantajdır.

Kimyasal kartuĢların belirli kullanma süreleri vardır, son kullanma tarihi dolan kartuĢlar değiĢtirilmelidir.

Filtreler, neme ve mekanik zararlara karĢı korunmalıdır.

Koruyucu Eldivenler

El ve cilt yaralanması ihtimali olan, cildin tehlikeli maddelerle, karıĢımlarla temasının önlenemediği yerlerde

mutlaka eldiven kullanılmalıdır.

Kullanımı, bakımı ve seçimi için üretici talimatlarına uyulmalıdır.

Yapılan iĢin niteliğine, Ģekline ve gerekli kavrama ihtiyacına göre uygun eldiven seçilmelidir.

Özel koruyucu eldivenler:

Makinelerden (delinme, kesilme, titreĢim ve benzeri)

Kimyasallardan,

Elektrik ve ısıdan, koruyan eldivenlerdir.


56

Özel koruyucu eldiven çeĢitleri:

Tek parmaklı eldivenler,

Parmak kılıfları,

Kolluklar,

Ağır iĢler için bilek koruyucuları (bileklik),

Parmaksız eldivenlerdir.

El Koruyucuları

Sıyrılma, kesilme ve darbelere karĢı korur.

Nem ve suya karĢı, doğal veya sentetik kauçuk, su geçirmez kumaĢ, plastik ve cam yününden yapılmıĢ

eldivenler kullanılır.

Darbe ve sıkıĢtırmaya karĢı, eldivenlerin uçlarına çelik yüksükler konulur.

Ağır döküm parçaları ile çalıĢılırken, içerisine çelik bileĢikler yerleĢtirilerek takviye edilmiĢ eldivenler

kullanılır.

Keskin kenarlı aletlerden doğabilecek tehlikelere karĢı, tel dokumayla takviye edilmiĢ eldivenler kullanılır.

Sıcak malzeme ile çalıĢılan yerlerde; kromlu deri, amyant, alüminyum kumaĢ veya cam elyaflı

malzemelerden yapılmıĢ eldivenler kullanılır.


57

Asit, yağ ve diğer kimyasal maddelerle çalıĢılırken, sıvıları ve ince tozları geçirmeyen, kauçuk, PVC, ateĢe

dayanıklı branda, cam elyafı, su geçirmez deri gibi malzemelerden yapılmıĢ eldivenler kullanılır.

Elektrik Kazalarına karĢı: ManĢetleri eli, bileği Ģok ve yanıklardan koruyacak kadar uzun olan lastik

eldivenler kullanılır. Bu eldivenler 90.000 volta 3 dakika dayanmalıdır. Bu eldivenler, diğer plastik

eldivenlerle karıĢtırılmamalıdır. Bu eldivenlerin üzerinde, etkili olabileceği voltaj değeri belirtilmelidir.

Radyasyondan Korunmak için: KurĢun ile empreyne edilmiĢ lastikten üretilen eldivenler kullanılır.

Deri Önlükler

Kaynak iĢleri,

Demir dövme iĢleri,

Döküm iĢlerinde kullanılır.

Ayak ve Bacak Koruyucuları


58

Normal ayakkabılar, botlar, çizmeler, uzun botlar, güvenlik bot ve çizmeleri,

Bağları ve kancaları çabuk açılabilen ayakkabılar,

Tabanı ısıya dayanıklı ayakkabı ve ayakkabı kılıfları,

Isıya dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve tozluklar,

Termal ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları,

TitreĢime dayanıklı ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları,

Anti statik ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları,

Ġzolasyonlu ayakkabı, bot, çizme ve kılıfları,

Zincirli testere operatörleri için koruyucu bot ve çizmeler,

Tahta tabanlı ayakkabılar,

Takıp çıkarılabilen ayak üst kısmı koruyucuları,

Dizlikler,

Tozluklar,

Takılıp çıkarılabilen iç tabanlıklar (ısıya dayanıklı, delinmeye dayanıklı, ter geçirmez),

Takılıp çıkarılabilen çiviler (buz, kar ve kaygan yüzeylere karĢı).

Parmak koruyuculu ayakkabılar, Yuvarlanan ve ağır malzemelerle çalıĢılan iĢlerde,ayak parmaklarının

korunması için kullanılır.

Ġletken Ayakkabılar: Patlayıcı maddelerle çalıĢılan yerlerde, insan vücudunda oluĢan statik elektriğin,

tehlikesiz bir Ģekilde, toprağa iletilmesi için kullanılır.

Kıvılcım Çıkarmayan Ayakkabılar: Patlayıcı madde imalinde, benzin ve hidrokarbon içeren tankların

temizlenmesinde güvenle kullanılır.

Yalıtkan Ayakkabılar: Elektrik Ģoku kazalarında koruyucudurlar. Üst kısmı deri, taban ve topukları özel

kauçuktan imal edilir. Kuru ve sağlam haldeyken tesirli bir koruma sağlar.

Bot ve Çizmeler: Sulu, çamurlu ve asitli ortamlarda altı lastik veya plastik botlar ve çizmeler kullanılır.

Tozluklar: Bacakları, ateĢe ve sıçrayan kıvılcımlara karĢı korumak için; döküm iĢlerinde ve fırınlarda

kullanılır. Mutlaka, pantolon altına ve ayakkabı üzerine giyilmelidir. ErimiĢ maddelerle yapılan

çalıĢmalarda, özellikle diz kapağını örten, yanmaz malzemeden yapılmıĢ tozluklar kullanılır.


59

ĠĢ Ayakkabıları kullanım yerlerinden bazıları;

Delinmez tabanlı emniyet ayakkabıları

Karkas ve temel iĢleri, yol çalıĢmaları

Ġskelelerde yapılan çalıĢmalar

Karkas yapıların yıkım iĢleri

Kalıp yapma ve sökme iĢlerini de kapsayan beton ve prefabrike parçalarla yapılan çalıĢmalar

ġantiye alanı ve depolardaki iĢler

Çatı iĢleri

Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkabıları

Çelik köprüler, çelik bina inĢaatı, sütunlar, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek fırınlar, çelik iĢleri ve

haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, vinçler, ısı ve enerji santrallerinde yapılan iĢler

Fırın yapımı, ısıtma ve havalandırma tesisatının kurulması ve metal montaj iĢleri

Tadilat ve bakım iĢleri

Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik iĢleri, haddehaneler, metal iĢleri, demir iĢleme, presle demire Ģekil

verme, sıcak presleme iĢleri ve metal çekme fabrikalarında yapılan iĢler

TaĢ ocaklarında ve açık ocaklarda yapılan iĢler, kömür iĢletmelerinde yapılan dekapaj iĢleri

TaĢ yontma ve taĢ iĢleme iĢleri

Düz cam ve cam eĢya üretimi ve iĢlenmesi

Seramik endüstrisinde kalıp iĢleri

Seramik endüstrisinde fırınların kaplanması

Seramik eĢya ve inĢaat malzemesi kalıp iĢleri

TaĢıma ve depolama iĢleri

Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmuĢ etle yapılan iĢler

Gemi yapım iĢleri

Demiryolu manevra iĢleri

Kaymayı önleyici ve delinmeye dayanıklı ayakkabılar

Çatı iĢleri


60

Kaygan zeminde çalıĢma gerektiren ve delinme riski içeren iĢler

Yalıtkan tabanlı koruyucu ayakkabılar

Çok sıcak veya soğuk malzemelerle yapılan çalıĢmalar

Kolayca çıkarılabilen emniyet ayakkabıları

ErgimiĢ maddelerin ayakkabıdan içeri girme riski bulunan iĢler

Vücut Koruyucuları

DüĢmelere karĢı kullanılan donanım:

DüĢmeyi önleyici ekipman (gerekli tüm aksesuarlarıyla birlikte),

Kinetik enerjiyi absorbe eden frenleme ekipmanı (gerekli tüm aksesuarlarıyla birlikte),

Vücudu boĢlukta tutabilen donanım (paraĢütçü kemeri).

Ġskelelerde çalıĢma,

Prefabrik parçaların montajı,

Direk ya da sütunlarda çalıĢma,

Çatı ĠĢlerinde kullanılmalıdır.

Güvenlik Halatları

Kule/yüksek vinç kabinlerinde çalıĢma

Ambarlarda kullanılan istifleme ve boĢaltım ekipmanlarının yüksek kabinlerinde çalıĢma

Sondaj kulelerinin yüksek bölümlerinde çalıĢma

Kuyu ve kanalizasyonlarda yapılan çalıĢmalarda kullanılmalıdır.

Koruyucu giysiler

Koruyucu iĢ elbisesi (iki parçalı ve tulum),

Makinelerden korunma sağlayan giysi (delinme,kesilme ve benzeri),

Kimyasallardan korunma sağlayan giysi,

Ġnfrared radyasyon ve ergimiĢ metal sıçramalarına karĢı korunma sağlayan giysi

Isıya dayanıklı giysi,

Termal giysi,

Radyoaktif kirlilikten koruyan giysi,

Toz geçirmez giysi,

Gaz geçirmez giysi,


61

Floresan maddeli, yansıtıcılı giysi ve aksesuarları (kol bantları, eldiven ve benzeri),

Koruyucu örtüler.

Iklime Dayanıklı Giysi

Açıkta, soğuk ve yağmurlu havada çalıĢma

Yansıtıcı Giysi

ÇalıĢanların açıkça görülmesi gereken yerlerde yapılan çalıĢmalar. Reflektörlü yelek ve iĢ giysileri.

3.3.2 ĠSG Kimlik Kartları; iĢyerinde bulunan herkesin adı soyadı, T.C. kimlik no, doğum tarihi, mesleği, görevi,

çalıĢtığı bölüm ve kan grubunun yazılı olduğu tanıtım kartı bulunmalıdır. Özellikle acil durumlarda hızlı

müdahale, çalıĢan bilgilerine hızlı eriĢim için önem taĢımaktadır. ĠĢyeri personel birimi tarafından hazırlanan

kimlik kartı iĢe giriĢ iĢlemleri tarafından çalıĢana verilir. ÇalıĢan görev alanı ve süresi içerisinde kimlik kartını

herkesin kolay görebileceği Ģekilde yakasına takmak zorundadır. ĠĢyerine özel olarak hazırlanan kimlik kartları

giriĢi izne bağlı olan alanlara giriĢte kullanılmak veya giriĢ çıkıĢ saatlerini belirlemek üzere tasarlanabilir, farklı

kullanım amaçları olabilir.


62

3.3.3 Elle Kaldırılma ve TaĢıma ĠĢleri

Elle taĢıma iĢi; bir veya daha fazla çalıĢanın bir yükü kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi, taĢıması veya hareket

ettirmesi gibi iĢler esnasında, iĢin niteliği veya uygun olmayan ergonomik koĢullar nedeniyle özellikle bel veya

sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek riskleri kapsayan nakletme veya destekleme iĢlerini ifade eder.

Yükün elle taĢınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda, elle taĢımadan kaynaklanan riskleri azaltmak için uygun

yöntemler kullanılmasını sağlanmalı ve gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

Risk oluĢturabilecek durumlar;

1. Yük; Çok ağır veya çok büyükse, kaba veya kavraması zorsa, dengesiz veya içindekiler yer değiĢtiriyorsa,

vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumdaysa, özellikle bir

çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve Ģekildeyse, elle taĢınması, özellikle sırt ve bel incinmesi

riskine neden olabilir.

2. ĠĢ; Çok yorucu ise, sadece vücudun bükülmesi ile yapılabiliyorsa, yükün ani hareketi ile sonuçlanıyorsa, vücut

dengesiz bir pozisyonda iken yapılıyorsa, bedenen çalıĢma Ģekli ve harcanan güç, bilhassa sırt ve bel incinmesi

riskine neden olabilir.

3. ÇalıĢılan yer; ĠĢi yapmak için yeterli geniĢlik ve yükseklikte değil ise, zeminin düz olmamasından kaynaklanan

düĢme veya kayma tehlikesi varsa, çalıĢma ortam ve Ģartları, çalıĢanların yükleri güvenli bir yükseklikte veya

uygun bir vücut pozisyonunda taĢımasına uygun değil ise, iĢyeri tabanında veya çalıĢılan zeminlerde yüklerin

indirilip kaldırılmasını gerektiren seviye farkı varsa, zemin veya üzerinde durulan yer dengesiz ise, sıcaklık, nem

veya havalandırma uygun değil ise, sırt ve bel incinmesi riskini artırabilir.

4. ÇalıĢma Ģekilleri; Özellikle vücudun belden dönmesini gerektiren aĢırı sık veya aĢırı uzun süreli bedensel

çalıĢmalar, yetersiz ara ve dinlenme süresi, aĢırı kaldırma, indirme veya taĢıma mesafeleri, iĢin gerektirdiği, çalıĢan

tarafından değiĢtirilemeyen çalıĢma temposu risk oluĢturabilir.

5. ÇalıĢanların; Yapılacak iĢi yürütmeye fiziki yapılarının uygun olmaması, uygun olmayan giysi, ayakkabı veya

diğer kiĢisel eĢyaları kullanmaları, yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmamaları, durumunda da risk olabilir.

ÇalıĢma olası riskler yönünden değerlendirilerek, yüklerin elle taĢınmasına gerek duyulmayacak Ģekilde iĢ

organizasyonu yapmak ve yükün uygun yöntemlerle, özellikle mekanik sistemler kullanılarak taĢınmasını sağlamak

için gerekli tedbirler alınmalıdır. ÇalıĢanlara elle kaldırma ve taĢıma iĢlerindeki riskler ve korunma yöntemleri

hakkında eğitim verilmelidir. ÇalıĢma ortamına asılacak yazılı talimat ve resimlerle risklere dikkat çekilmelidir.


63

Elle yapılan taĢıma iĢlerinde iĢ sağlığı ve güvenliği yönünden ortaya çıkabilecek risklerden, özellikle sırt ve bel

incinmelerinden iĢçileri korumak için tedbir alınmalıdır.

TAġIMA EKĠPMANLARI, KELEPÇELER


64

• Yükün elle taĢınmasının kaçınılmaz olduğu durumlarda, yükle ilgili risk faktörleri dikkate alınarak elle

taĢımadan kaynaklanan riskleri an aza indirecek düzenlemeler yapılmalıdır.

• Yüklerin doğru olarak nasıl taĢınacağı ve yanlıĢ taĢınması halinde ortaya çıkabilecek riskler hakkında iĢçilere

yeterli bilgi ve eğitim verilmelidir.

AĢağıda belirtilen özelliklere sahip yüklerin elle taĢınması sırt ve bel incinmesi riski oluĢturabilir;

- Çok ağır veya çok büyükse,

- Kaba veya kavranılması zor ise,

- Dengesiz veya içindekiler yer değiĢtiriyorsa,

- Vücuttan uzakta tutulmasını veya vücudun eğilmesini veya bükülmesini gerektiren bir konumda ise,

- Özellikle bir çarpma halinde yaralanmaya neden olabilecek yoğunluk ve Ģekilde ise.

Risklerden korunmak için yükte, iĢyeri ortamında ve iĢçide alınması gereken tedbirler;

Yük;

- Ağırlık veya boyutu azaltılabilir,

- Daha kolay kavranabilir hale getirilebilir,


65

- Daha sabit hale getirilebilir,

- Üzerindeki yağ, kir, su, aĢındırıcı madde, keskin köĢeler, pürüzlü yüzeyler vb. azaltılabilir.

ĠĢyeri Ortamında;

- Engelsiz taĢıma alanları sağlanabilir,

- Zemin durumu ve yapısı iyileĢtirilir, (kaymaya, takılıp düĢmeye sebep olmamalıdır)

- Ortam ısısı ve havalandırma yeterli olmalıdır,

- Kuvvetli hava akımı (rüzgâr) olmamalıdır,

- Aydınlatma yeterli olmalıdır.

ĠĢçiler;

- Fiziki yapıları yapılacak iĢi yürütmeye uygun olmalı,

- Uygun giysi, ayakkabı ve kiĢisel eĢyalar kullanmalı,

- Yeterli ve uygun bilgi ve eğitime sahip olmalı,

- Kaldırma araçları kullanmadan yük taĢınacağı zaman bel kemiği ile mide ve sırt kaslarının hasar

görmemesine çok özen gösterilmelidir.

-Kaldırmada sırt yerine daha kuvvetli olan kol ve bacak kasları kullanılmalıdır,


66

4.KULLANILAN Ġġ ARAÇ VE GEREÇLERĠNĠN ĠSG KONTROL ĠġLEMLERĠ

4.1 ĠĢ Makinelerinin, Donatılarının ve Binek Araçlarının Kontrolü

ĠĢ makinelerinin kurulması, sökülmesi, nakli, çalıĢtırılması, kontrol, bakım ve onarımı makine imalatçısının

talimatları doğrultusunda yapılmalıdır. Bu talimatlar çalıĢanların anlayabileceği Ģekilde düzenlenmeli, görevli

çalıĢanlara bilgilendirme eğitimleri verilmelidir. Talimatların bir nüshası çalıĢma alanına kolay görülebilecek bir

Ģekilde asılmalı ve talimata uygun çalıĢılması konusunda kontroller yapılmalıdır. Kontrollerde tespit edilen

aksaklıklar ile ilgili önlem alınmalıdır.

ĠĢ Makinelerinin üretici talimatları doğrultusunda belli periyotlarda, günlük, haftalık, aylık veya çalıĢma

saatine göre kontrol ve bakım programları yapılmalıdır. Yapılan programlar yazılı hale getirilerek yapılan çalıĢma

ve kayıtlar ilgili kiĢiler tarafından imzalanmalıdır. Programlarda, kontrol ve bakımların, kimler tarafından, nasıl

yapılacağı net olarak belirlenmelidir.

Bakımlarda kullanılan malzemelerin standartlara uygun, kaliteli malzemeler olması ve bazı parçaların

ömürleri tayin edilerek, tahrip olmadan ve kazaya sebebiyet vermeden değiĢtirilmesinin sağlanması gerekmektedir.

Operatörlerin, her gün gerekli kontrolleri yapmaları, makinadaki emniyet tertibat ve teçhizatlarını çok iyi

bilmeleri, çalıĢmaya baĢlamadan önce bu tertibatların yerinde olduğundan, uygun ve çalıĢır durumda olduğundan

emin olmaları gerekmektedir.

Operatörler, güvenli kullanım ile ilgili yeterli eğitim almıĢ ve mesleki yeterliliğe sahip sertifikalı kiĢiler

olmalıdır.

ĠĢ makineleri, bunları kullananlara ve diğer çalıĢanlara en az risk oluĢturacak Ģekilde yerleĢtirilmeli ve

kullanılmalıdır. Bu amaçla, iĢ makinesinin kendisi ve hareketli kısımları ile çevresinde bulunan çalıĢanlar, diğer

makine, tesis veya yapılar arasında yeterli mesafe bulunması sağlanmalıdır.


67

ĠĢ makinesinde kullanılan ya da üretilen enerjinin veya maddelerin güvenli bir Ģekilde temini ve

uzaklaĢtırılması sağlanmalıdır. Örneğin yakıt ikmali ve çalıĢma sırasında ortama yayılan egzoz gazı ile ilgili

talimatlar doğrultusunda önlem alınmalıdır.

Kullanımı sırasında yıldırım düĢmesi ihtimali bulunan iĢ makineleri yıldırımın etkilerine karĢı donanımlı

olmalı veya uygun araçlarla korunmalıdır.

ĠĢ makinesi bir çalıĢma alanı içinde hareket ediyorsa, uygun trafik kuralları ile hız sınırları konulur ve bunlar

uygulanır.

ĠĢ makinesinin üzerinde ve çevresinde, görevli olmayan çalıĢanların, diğer insanların bulunmasını önleyecek

gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

• Operatör kabininde, üzerinde veya herhangi bir yerinde insan taĢınmamalıdır

• Kova veya kepçe kaldırma aracı olarak kullanılmamalıdır

• Dolu veya boĢ kova, insan üstünden geçirilmemelidir

• Geri manevralarda, makine sesli ve ıĢıklı ikaz sistemlerinin çalıĢtığından emin olunmalı, görüĢün iyi

olmadığı dar, virajlı yerlerde sağlam olmayan zeminlerde bir iĢaretçi yardımcı ile manevra yapılmalıdır.

• TaĢınan yükler operatörün görüĢ alanını kapatmamalıdır.

ĠĢin gereği olarak iĢ makinesinin çalıĢma alanında bulunulması zorunlu ise, bu çalıĢanların iĢ makinesi

nedeniyle zarar görmesini önleyecek uygun tedbirler alınır. Örneğin sıralı iĢ programı yapılarak iĢ makinelerinin ve

çalıĢanların aynı anda çalıĢmaları önlenir.

ĠĢ makineleri çoğu zaman daha önce hiç çalıĢma yapılmamıĢ, alıĢılmamıĢ ilk defa çalıĢılacak ortamlarda

bulunurlar. Sahada görevlendirilecek makineler, görev yerleri, yapacakları iĢ önceden planlanarak, makine

operatörlerine çalıĢma yerinin Ģartları, riskleri ve dikkat edilmesi gereken hususlar hakkında bilgi verilmelidir. Bu

sebeple operatörle birlikte çalıĢma yerini tanıması, Ģartlarını öğrenmesi, risklerine karĢı gerekli tedbirleri alabilmesi

için ön çalıĢma yapılmalıdır.

Eğer Makine belli bir yola gidecek ise, belli bir yolu gittikten sonra çalıĢma yerine ulaĢacak ise, yol için

gerekli tedbirlerin de alınması gereklidir.

- Yolda veya çalıĢma esnasında refakatçiye ihtiyaç olup olmadığı belirlenmelidir.

- ĠĢaretçilerin kullandığı iĢaretlerin manaları bilinmelidir.

- Yolun durumu, virajlar, delik çukur mania çamur buz olup olmadığı, ağır trafik durumu, kalın toz duman

sis gibi durumlar bilinmelidir.

- Gerekli iĢaretlerin belirlenmesi, ĠĢaretçi (Manevracı)nın belirlenmesi gereklidir.

tehlikeli sahalarda özel tedbirler alınmalıdır. Bu sahalar;


68

a) GörüĢün iyi olmadığı karanlık yerler

b) GörüĢün iyi olmadığı tozlu yerler

c) Üstten bir malzemenin düĢebileceği yerler

d) Enerji hatlarının(Havai hatlar ) olduğu yerler

e) Yeraltı enerji hatlarının olduğu yerler

f) Yeraltı gaz borularının olduğu yerlerdir.

Buralarda tehlikenin durumuna göre gerekli tedbirler alınmalı ve bu Ģekilde çalıĢmaya baĢlanmalıdır.

ġantiye de kullanılan binek araçların kullanım, kontrol ve bakımları araç üretici talimatlarına uygun olarak

yapılmalı. Araç kullanacak kiĢilerin yasal olarak zorunlu belgelere sahip kiĢiler olmaları, Ģantiye sahası içinde

belirlenen talimatlara, hız ve ikaz levhalarına, trafikte ise ilgili kural, levha ve talimatlara uymaları gerekmektedir.

Yetkisiz kiĢilerin veya tehlikeli Ģekilde araç kullanan kiĢilerin Ģantiye araçlarını kullanmalarına izin verilmemelidir.

Kullanım, bakım ve kontrollerle ilgili talimatlar hazırlanarak ilgili kiĢilerin bilgisine sunulmalı, talimatlara uygun

hareket edilmesi sağlanmalıdır.

Kullanım talimatında; Araçların hangi amaçlarla, nerelerde ve kimler tarafından kullanılabileceği, 3. ġahıslarla

ilgili yasaklar, trafik kontrolü, cezalar, trafik kazaları, araç arızaları, zimmetli araçlar, geçici görev nedeni ile

kullanılan araçlar ve benzeri durumlarda yapılması gerekenler, haber verilecek kiĢiler açık olarak belirtilmelidir.

Kontrol ve bakım talimatlarında; Araçların kimler tarafından, hangi periyotlarda ve ne Ģekilde kontrol edileceği,

bakımlarının yapılacağı, tutulması gereken kayıtlar, gerektiğinde alınması gereken servis hizmetleri ile ilgili

iĢlemler, alınması gereken izinler belirtilmelidir.

4.2 Basınçlı, Parlayıcı ve Patlayıcı Ekipman ve Teçhizatın Kontrolü

Basınçlı kap : Ġç basıncı 0.5 bardan büyük olan kap ile bunlar ile bağlantılı borular, emniyet donanımları ve

basınçlı aksesuarlar; flanĢ, nozul, kaplin, destekler, kaldırma kulpları vb. elemanları kapsar.

Basınçlı kap çeĢitleri;

Kazanlar,

Gaz tüpleri,

Hava tankları,

LPG tankları,

Kompresörler,

Boru hatları,

Basınçlı kaplardan kaynaklanan sağlık ve güvenlik ile ilgili tehlikeler

1- Ġnfilak Tehlikesi


69

2-Parçalanma Tehlikesi

3-Boğulma–zehirlenme

4-Yangın–patlama

5-Kimyevi ve termal yanıklar

Ġnfilak ve Parçalanma Tehlikelerinden Korunmak Ġçin;

Basınçlı ekipmanların iĢletme ve bakımı üretici talimatlarına uygun olarak yetkili elemanlarca sağlanmalı

ve kayıtları tutulmalıdır.

Basınçlı ekipmanlar üretici talimatları doğrultusunda yerleĢtirilmeli; Belirlenen kullanım ve depolama

alanları direk güneĢ ıĢığından korunaklı, sıcak iĢlem alanlarından uzak, yeterince havadar, olası bir

patlamada parça fırlamasına dayanıklı ayrı bölümler olmalıdır.

Ekipmanların risk alanı belirlenmeli ve yetkisiz kiĢilerin yaklaĢması fiziksel engeller ve ikaz levhaları ile

önlenmelidir.

Ekipmanların bulunduğu alan diğer çalıĢma alanlarından, tesislerden yeterince uzak olmalıdır.

ÇalıĢmalar mümkün olan en az sayıda elemanla yürütülmelidir.

Yanıcı ve yakıcı gaz tüpleri ayrı ayrı depolanmalı ve darbelerden korunmalıdır.

Basınçlı kapların periyodik kontrol ve basınç dayanım testleri yaptırılmalı, kayıtları tutulmalıdır. ĠĢ

Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güv. ġartları Yönetmeliği Ekinde yer alan Ek.2.4 Periyodik

Kontrol Tablosunda kontrol periyotları ve kontrol kriterleri ile ilgili standart numaraları verilmiĢtir.

Basınçlı ekipman üzerinde varsa hareketli parçalar koruyucu kapaklarla kapatılmalıdır.

Elektrik tesisatı patlamaya dayanıklı (exproof) olmalıdır. Statik elektriğe karĢı önlem alınmalıdır.

Bir arada depolanması tehlikeli olan gaz tüpleri için aralarında yeterli güvenlik mesafesi bulunan ayrı

alanlar oluĢturulmalıdır. Örneğin Yanıcı gaz tüplerinin (asetilen, lpg, hidrojen) ve Yakıcı gaz tüplerinin

(oksijen) bir arada depolanması tehlikeli ve yasaktır.

Boğulma ve Zehirlenme Tehlikelerinden Korunmak Ġçin;

Kullanılan hammaddeden kaynaklanabilecek boğulma veya zehirlenme riski belirlenmeli.

Riskli bölgede yeterli genel veya lokal havalandırma ihtiyacı belirlenmeli.

Gaz detektörü ve alarm cihazları tesis edilmeli.

Görevli çalıĢanlara olası riskler ve korunma yöntemleri hakkında eğitim verilmelidir.

KiĢisel koruyucu donanımlar temin edilerek, çalıĢanlara teslim edilmeli ve kullanımı sağlanmalıdır.

Riskli alanlarda en az eleman ile çalıĢılmalıdır.

Tehlike bildiren, koruyucu donanım kullanmayı emreden, yasak bölgeleri belirten ve benzeri ikaz levhaları

asılmalıdır.


70

Yangın ve Patlama Tehlikelerinden Korunmak Ġçin;

Yanıcı ve patlayıcı ortamlarda sıcak iĢ yapılması gerektiğinde yetkililerden iĢ izini alınmadan çalıĢma

yapılamaz. AteĢ kaynaklarının kullanılmasına izin verilmez, ikaz levhaları ve eğitimlerle çalıĢanlar

bilgilendirilir.

Bu bölümlerde çalıĢanlar ve bakım, onarımcılar yangın ve ilk yardım konularında eğitim almalıdır.

Sıcak çalıĢma sonrası geç tutuĢan maddelerde göz önüne alınarak yeterli bir süre yangın kontrolleri

sürdürülmelidir.

Yakıt deposu vb. parlayıcı madde depoları, ambalaj ve atıkları üzerinde kaynak çalıĢması yapmaktan

mümkün olduğunca kaçınılmalı veya içi tamamen boĢaltılıp, temizlenip, havalandırıldıktan sonra

yapılmalıdır.

ÇalıĢma alanında kullanılan madde yangınında etkili yangın söndürme cihazları bulundurulmalı, riskli

alanın dıĢında kolay görülebilir ve eriĢilebilir durumda olmalıdır. Yerleri iĢaret levhası ile tanımlanmalı,

kullanım talimatları bulunmalıdır.

Kimyevi ve Termal Yanıklardan Korunmak Ġçin;

Kimyevi ve termal yanıklara sebep olan maddeler bunlardan korunma ve ilk yardım konusunda çalıĢanlar

eğitilmelidir.

ĠĢ bitiminde son kontrol ve testler yapılmalıdır.

Bu iĢlerde çalıĢmalar özel izinle, yetkililer nezaretinde yapılmalıdır.

Olası kimyevi ve termal yanıklara karĢı maske, bot, tozluk, iĢ elbisesi, deri önlük vb. kiĢisel koruyucu

donanımlar kullanılmalıdır.

Ekipmanlar ilgili standartlara uygun imal edilmiĢ ve ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik

ġartları Yönetmeliğine ve imalatçı talimatlarına uygun bakım ve kontrolleri yapılıyor olmalıdır.

Ekipmanların depolama koĢulları ile ilgili imalatçı talimatlarına harfiyen uyulmalı, ayrıca ÇalıĢanların Patlayıcı

Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulmalıdır.

Bir arada depolanabilecek veya depolanamayacak ekipmanlar, depo alanlarının sıcaklık, basınç, aydınlatma ve

benzeri Ģartları, depolama yöntemi, darbe ve ateĢ kaynaklarından korunması gibi hususlar bir kontrol listesi

oluĢturularak ve uygunluk sağlanarak yerine getirilmelidir.


71

4.3 Elektrikli ve Mekanik El Aletleri ve Tesisatın Kontrolü

El aletleri; çeĢitli maddeleri sıkıĢtırmak, karıĢtırmak, kesmek, düzeltmek, asmak, zımbalamak, delmek, ısıtmak,

çevirmek, sürmek, Ģekil vermek veya iĢaretlemek için kullanılır.

El aletleri keskin kenarlı, sivri uçlu, kare Ģeklinde, kıskaç ağızlı ve olağandıĢı sıcak veya soğuk olabilir.

El Aletleriyle Kazaların BaĢlıca Nedenleri;

Yapılan iĢe uygun olmayan el aleti kullanmak,

Aletleri yöntemine uygun kullanmamak,

Yetersiz bakım ve hasarlı el aleti kullanmak

Uygun olmayan depolamadır.

Önleyici Tedbirler;

ĠĢe baĢlamadan önce kullanılacak el aletlerinin belirlenerek, temin edilmelidir.

Temin edilen el aletlerinin sağlam olup olmadığı kontrol edilmeli, sağlam olmayanlar iĢaretlenerek ve ilgili kiĢilere

haber verilerek tamire gönderilmeli yerine yenisi temin edilmelidir. Arızalı el aletleri kesinlikle kullanılmamalıdır.

Kıvılcımın tehlikeli olduğu yerlerde ve iĢlerde kullanılan el aletleri kıvılcım çıkarmayan cinsten olmalıdır

El aletleri yalnız kalifiye kimseler tarafından, serleĢtirilir ve onarılır.

Keskin kenarlı veya sivri uçlu el aletleri kullanılmadıkları zaman keskin kenar ve uçlarının koruyucu (deriden kılıf

veya baĢlıklar) altına alınması gerekir.

El aletleri döĢemelere, geçitlere, merdiven sahanlıklarına veya iĢçilerin çalıĢtığı ya da geçtiği yerlere veya

geçenlerin baĢlarına düĢebilecekleri yüksek yerlere bırakılmamalıdır.

Keskin ve sivri el aletlerinin cepte taĢınması, takım çantasına geliĢi güzel bırakılması kazalara sebep olmaktadır,

dikkat edilmelidir.

El aletlerini güvenli bir Ģekilde kullanabilmesi için çalıĢanların yeterli ve etkili eğitim alındığından emin

olunmalıdır.

El aletlerinde bulunması zorunlu koruyucu kapaklar varsa, yerinde olduğundan emin olunmalıdır.


72

El aleti kullanırken kullanılması gereken kiĢisel koruyucu donanım varsa kullanıldığından emin olunmalıdır.

Elektrikli el aletleri hiçbir zaman hasarlı bağlantı kablosu ile kullanılmamalı, ve sadece yalıtımlı saplarından

tutularak çalıĢtırılmalıdır.

Altında elektrik, gaz veya su Ģebekelerinin bulunma olasılığı olan yerlerde delme veya kesme yapılmamalı,

yetkililere haber verilerek önlem alınması sağlanmalıdır.

Enerji dağıtım tesisleri ve elektrikle çalıĢma

Enerji dağıtım tesisleri, yangın veya patlama riski oluĢturmayacak Ģekilde tasarlanarak kurulur ve iĢletilir. KiĢilerin,

doğrudan veya dolaylı teması sonucu elektrik çarpması riskine karĢı korunması sağlanır.

Elektrikle ilgili bütün ekipman ve bağlantıların kurulması, sökülmesi, tamirat ve tadilat iĢleri sadece ilgili

mevzuatın öngördüğü yetkili elektrikçiler tarafından yapılır.

Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili

tesisatın periyodik kontrolleri elektrik mühendisleri, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır.

Periyodik kontrol kriterleri ve süreleri Ek:2 Periyodik Kontrol Tablosunda verilmiĢtir.

Elektrikli tesisatın bütün parçalarının, güç gereksinimleri için yeterli kapasite ve kalitede ve iĢyerindeki çalıĢma

koĢullarına dayanıklı olması sağlanır.

Ana pano ve tali elektrik panolarında uygun kaçak akım rölesi kullanılır.

ÇalıĢanların eriĢebileceği yerlerde bulunan elektrik panoları, tevzi tabloları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat,

kilitli dolap veya hücre içine konulur. Bakım, onarım ve yenileme nedeniyle tesisatta gerilimin kesilmesi

gerektiğinde uyarı ve koruma amacıyla gerekli tedbirler alınır.

Elektrik bağlantıları için uygun bağlantı elemanları kullanılır, açık uçlu kablolarla bağlantı yapılmaz.

Sabit ve seyyar iletkenler ile teçhizatların dıĢ etkenlerden korunması sağlanır, eskimiĢ veya yıpranmıĢ olanlar

kullanılmaz.

Elektrik teçhizatı, iletim hatları ve elektrikli aletlerin üzerlerinde voltajları belirtilir.

Elektrikle çalıĢan iĢ ekipmanlarının gövde güvenlik topraklaması yapılır.


73

Elektrikli el aletlerinin kullanılması gereken yerlerde, yeteri kadar topraklanmıĢ elektrikli prizler

bulundurulmalıdır. Bu prizlerin yeterince bulunmamasından dolayı, el aletlerinin fiĢleri sökülmekte, kablolar düz

olarak bağlanmaktadır. Bu da çeĢitli kazalara yol açmaktadır.

Nemli ıslak yerlerde, metal malzemelerin çoğunlukta olduğu yerlerde, 42 Volt gerilim kullanılmalıdır.

Elektrik kabloları muntazaman döĢenmiĢ olmalı, kırık fiĢ ve prizler onarılmalı, sigortalar kapalı dolap içerisinde

bulundurulmalıdır.

Enerji dağıtım tesislerinin, özellikle de dıĢ etkilere maruz kalan tesislerin, kontrol ve bakımlarının düzenli olarak

yapılması sağlanır.

Nemli ve ıslak yerler ile parlama ve patlama tehlikesi oluĢturabilecek tozlu yerlerde;

-Aydınlatma lambaları, fiĢ ve prizler ile anahtarlar su damlalarına ve toza karĢı tamamen korunmuĢ tipte (etanĢ)

olmalı,

-Sigortalar tehlikeli ortamın dıĢında bulundurulmalı,

-Yıpratıcı etkisi olan buhar ve dumana açık metal parçalar, örneğin koruyucu boya ya da dayanıklı gereçler

kullanılarak korozyona karĢı korunmalıdır.

Her türlü elektrik kullanımı ve elektrik tesisatının iĢletilmesiyle ilgili olarak, bu Yapı iĢlerinde ĠĢ Sağlığı ve

Güvenliği Yönetmelik hükümleri yanında ilgili diğer mevzuat hükümleri de uygulanır.

Ġnsanları elektrik çarpmasından korumak için genel olarak:

-Koruyucu yalıtma,

-Üzerinde durulan yerin yalıtılması,

-Küçük gerilim kullanma,

-Sıfırlama ve

-Topraklama, gibi düzenler kullanılır.

Ayrıca son mevzuat değiĢikliği ile TEDAġ'ın da zorunlu kıldığı Kaçak akım rölesi (diğer adıyla hayat koruma) iĢ

güvenliği adına çok güzel bir teknik ilerlemedir.

Koruyucu yalıtma: Normalde gerilim altında olmayan ancak yalıtım hatası sonucu elektriklenebilen parçaların

izoleli yapılmasıdır.


74

Elektrik iĢlerinde kullanılan penseler, karga burunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri, uygun Ģekilde yalıtılmıĢ ve

yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları, akım geçirmeyen malzemeden yapılmıĢ

olmalıdır.

Üzerinde durulan yerin yalıtılması: Yerleri değiĢmeyen sabit elektrikli makina ve araçlarla, elektrik panolarının

taban alanına tahta ızgara, lastik paspas vb. konulmak suretiyle yapılan bir korunma önlemidir.

Bu korunma önlemi, herhangi bir elektrik kaçağında insanı toprağa karĢı yalıttığı için elektik çarpılması

gerçekleĢmez.

Küçük Gerilim Kullanma: Bir yalıtım hatasında elektrik çarpmasının etkili olmaması için, elektrikli araçların 42

voltluk gerilimle çalıĢtırılmasıdır. Bu korunma önlemi yapılan elektrikli araçları ayrıca topraklamaya gerek yoktur.

Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken kısımları bulunan yerlerle ıslak yerlerde, alternatif akım ile çalıĢan

lambalar kullanıldığı takdirde küçük gerilim kullanılmalıdır.

Sıfırlama: Elektrikli makina ve araçların gövde kısımlarının (yani Ģaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır.

Topraklama

Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde, üzerinde akım taĢıyabilecek madeni kısımların toprak ile yapılan

elektriksel bağlantı düzenine topraklama denir. (diğer anlatımla makina Ģasesi ile yeryüzündeki toprağın birbirleri

ile bağlanmasıdır)

Elektrikle çalıĢan tüm makina ve tezgahlar, tornalar, frezeler, planyalar, vargeller, hızarlar, matkaplar,

kompresörler vb. nin Ģaselerine gözle muayene edilebilen topraklama hatları çekilmelidir.

Ayrıca çelik konstrüksiyonlu metal çatılar da yıldırıma karĢı etkili bir Ģekilde topraklanmalıdır.

Topraklama devresi, düĢük dirençli iletkenden (bakır veya alüminyumdan) yapılmıĢ olmalı, bağlandığı cihazın

devresinde meydana gelecek en büyük kaçak akımı iletecek kapasitede olmalı, mekanik ve kimyasal etkilerden

korunmuĢ olarak çekilmelidir.


75

Kaçak akım rölesi : Tüketici devrede, gelen ve giden akımların birbirlerine eĢit olmadığı durumlarda, devreyi

otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. Özellikle yerleri sürekli değiĢen elektrikli aletlerde kaçak akım rölesi

kullanılması son derece önemlidir.

Alçak Gerilimde (1000 V altındaki gerilim) Alınması Gerekli Önlemler

• Üzerinde çalıĢma yapılacak tesis kısımları gerilim dıĢı bırakılmalıdır

• Gerilim dıĢı bırakılması mümkün değilse; çalıĢma izni veya hizmet talimatı düzenlenerek çalıĢmaya

baĢlanmalıdır

• ÇalıĢmalarda yalıtkan tabure, yalıtkan paspas veya kuru tahta gibi yalıtkan bir malzeme üzerine

çıkılarak çalıĢma yapılmalıdır

• Çıplak iletkenler civarında çalıĢma yaparken, yalıtkan baret ve uygun iĢ elbisesi giyilmelidir.

Yüksek Gerilimde (1000v üzerindeki gerilim) Alınması Gerekli Önlemler

• Genel kural olarak; çalıĢma yapılacak tesiste elektrik kesilmelidir

• Elektrik kesilen mahal, koruma altına alınmalı, kilitlenmeli ve uyarı levhası asılmalıdır

• Gerilim yokluğu stanka ile kontrol edilmeli

• Topraklama ve kısa devre iĢlemleri tam olarak yapılmalı

• ÇalıĢma yeri sınırlandırılmalı

• ÇalıĢma izni yazılı olarak alınmalı

• Yüksek gerilimde, ehil ve tecrübeli kiĢiler çalıĢtırılmalı

• Yüksek gerilimdeki çalıĢmalar, yetkili teknik bir kiĢinin gözetiminde yapılmalı

Enerji nakil hatları ile yanından geçtikleri yapı, makine, tesis ve benzerlerinin en çıkıntılı bölümleri ile arasında en

büyük salınım konumunda en az aĢağıda verilen yatay uzaklık bulunmalıdır. (Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri

Yönetmeliği Madde:44/i)


76

Gerilim (KV) Yatay uzaklık

0-1 1 metre

1-36 2+L metre (Direk arası açıklık 50 mt yi geçerse her 1 mt

açıklık için L=2cm eklenecek)

36-72,5 3 metre

72,5-170 4 metre

170-420 5 metre

Enerji nakil hatlarının en büyük salgı durumunda üzerinden geçtikleri yer veya cisimlerle (araç, tesis, makine ve

benzeri) olan en küçük düĢey uzaklıkları; Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği Madde:44/h de verilmiĢtir.

Örneğin;

Araç geçmesine elveriĢli yollardaki hava hattı iletkenlerinin en büyük salgılı durumda yere olan uzaklığı 31.5 KV

için en az 7 metre olmalıdır.

4.4 Uyarı ve Ġkaz ĠĢaretlerinin Kontrolü;

ĠĢyerinde yapılan risk değerlendirmesi sonuçlarına göre; çalıĢma yöntemleri, iĢ organizasyonu ve toplu korunma

önlemleriyle iĢyerindeki risklerin giderilemediği veya yeterince azaltılamadığı durumlarda, uyarı ve ikaz

iĢaretlerini bulundurmak ve uygun Ģekilde kullanmak zorunludur. Bu çalıĢmaların tamamı “Sağlık ve Güvenlik

ĠĢaretleri Yönetmeliği‟ne” uygun olarak yapılmalıdır.

Uyarı ve ikaz iĢaretleri; Özel bir amaç, faaliyet veya durumu iĢaret eden levha, renk, sesli ve/veya ıĢıklı sinyal,

sözlü iletiĢim ya da el–kol iĢareti yoluyla iĢ sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karĢı uyaran ya da

talimat veren iĢaretlerdir. ĠĢyerinde kullanılan sağlık ve güvenlik iĢaretleri hakkında çalıĢanlar veya temsilcileri

bilgilendirilmeli, iĢaretlerin anlamları ve bu iĢaretlerin gerektirdiği davranıĢ biçimleri hakkında, çalıĢanlara eğitim

verilmelidir. ÇalıĢanlar iĢyerinde bulunan uyarı ve ikaz iĢaretlerine uymak zorundadır, yetkililerin izni dıĢında

levhaların yerlerinin değiĢtirilmesi, önlerinin kapatılması veya kaldırılması yasaktır. Düzenli kontrollerle iĢaret

levhalarının belirlenen yerlerde uygun bir Ģekilde bulunması sağlanmalı, uygun olmayan levhalar yenileriyle

değiĢtirilmelidir.


77

ĠĢaret levhaları özel bir tehlike olan yerlerin ve tehlikeli cisimlerin hemen yakınına, genel tehlike olan yerlerin

giriĢine, engeller dikkate alınarak, görüĢ seviyesine uygun yükseklik ve konumda, iyi aydınlatılmıĢ, eriĢimi kolay

ve görünür bir Ģekilde yerleĢtirilecektir.

ĠĢyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine ĠliĢkin Yönetmelik hükümleri saklı kalmak

Ģartıyla, doğal ıĢığın zayıf olduğu yerlerde iĢaretlerde floresan renkler, reflektör malzeme veya yapay aydınlatma

kullanılacaktır.

ĠĢaret levhasının gösterdiği durum ortadan kalktığında, iĢaret levhası da kaldırılacaktır.

Elektrik nakil hatlarının bulunduğu alanlarda yapılan çalıĢmalarda, bariyerler veya ikaz levhalarıyla araçların ve

tesislerin elektrik hattından uzak tutulması sağlanır. Ayrıca araçların hat altından geçmesinin zorunlu olduğu

durumlarda bariyerler ile güvenli bölgenin dıĢına çıkılması önlenir. Yer altı elektrik hatları ile ilgili planlar çizilir

ve bu hatlar iĢaretlenir.

Elektrik tesislerinde uygun yerlere aĢağıdaki levhalar asılmalıdır:

1) Elektrik akımının neden olduğu kazalarda yapılacak ilk yardımla ilgili yönergeler,

2) Tesisin bağlama Ģeması,

3) Tesisin iĢletilmesi sırasında alınması gereken özel önlemlerle ilgili kısa yönerge.

“ DĠKKAT ENERJĠ NAKĠL HATLARINA VE DĠREKLERE YAKLAġMA “


78

“ DĠKKAT TOPRAK ALTI KABLOSU KAZI YAPMAK YASAKTIR “

Kullanılacak iĢaret levhaları

1. Yasaklayıcı iĢaretler

Temel nitelikler

- Daire biçiminde,

- Beyaz zemin üzerine siyah piktogram (levha üzerinde kullanılan Ģekil), kırmızı çerçeve ve diyagonal

çizgi

Sigara Ġçilmez Sigara içmek ve açık alev

kullanmak yasaktır Yaya giremez

Suyla söndürmek yasaktır Ġçilmez Yetkisiz kimse giremez

ĠĢ makinası giremez Dokunma

2. Uyarı iĢaretleri

Temel nitelikler

- Üçgen Ģeklinde

- Sarı zemin üzerine siyah piktogram ve siyah çerçeve


79

Parlayıcı madde veya

yüksek ısı Patlayıcı madde Toksik (Zehirli) madde

AĢındırıcı madde Radyoaktif madde Asılı yük

ĠĢ makinası Elektrik tehlikesi Tehlike

Lazer ıĢını Oksitleyici madde ĠyonlaĢtırıcı olmayan

radyasyon

Kuvvetli manyetik alan Engel DüĢme tehlikesi


80

Biyolojik risk DüĢük sıcaklık Zararlı veya tahriĢ edici

madde

3. Emredici iĢaretler

Temel nitelikler

- Daire biçiminde,

- Mavi zemin üzerine beyaz piktogram (mavi kısımlar iĢaret alanının en az %50‟sini kapsayacaktır)

Gözlük kullan Baret tak Eldiven giy

Maske kullan ĠĢ ayakkabısı giy Yaya yolunu kullan

Koruyucu elbise giy Yüz siperi kullan Emniyet kemeri kullan

Kulak koruyucu tak

Genel emredici iĢaret (gerektiğinde

baĢka iĢaretle birlikte

kullanılacaktır)

4. Acil çıkıĢ ve ilkyardım iĢaretleri

Temel nitelikler

- Dikdörtgen veya kare biçiminde,


81

- YeĢil zemin üzerine beyaz piktogram (yeĢil kısımlar iĢaret alanının en az %50‟sini kapsayacaktır)

Acil çıkıĢ ve kaçıĢ yolu

Yönler (Yardımcı bilgi iĢareti)

Ġlk Yardım Sedye Güvenlik duĢu

Göz duĢu Acil yardım ve ilk yardım telefonu

5. Yangınla mücadele iĢaretleri; Yangınla mücadele ekipmanın bulunduğu yeri belirtmek veya kaçıĢ yollarını

tarif etmek için kullanılır.

Temel nitelikler

- Dikdörtgen veya kare biçiminde,

- Kırmızı zemin üzerine beyaz piktogram


82

Yangın Hortumu Yangın Merdiveni Yangın Söndürme

Cihazı Acil Yangın Telefonu

Yönler (Yardımcı bilgi iĢareti)

ĠĢaretlerin Kullanıldığı Yerler;

Borular ve kaplar üzerindeki iĢaretler;

Ġçinde tehlikeli maddelerin bulunduğu veya depolandığı kaplar ile bunları taĢıyan borular uyarı iĢaretleri ile

iĢaretlenir.

ĠĢaretlerle birlikte tehlikeli maddenin adı ve/veya formülü ve tehlikesi hakkında ek bilgiler de bulunabilir.

Ġçinde tehlikeli madde bulunan borular, vanalar, supaplar ve bunlarla ilgili parçalar, taĢındıkları maddelere göre

ayrı renklerde boyanır ve kolay görülebilen yerlere belirti iĢaretler konulur ve kollu veya saplı vana ve muslukların

üzerinde, bunların açık veya kapalı olduklarını gösteren iĢaret veya tertibat bulundurulur.

ĠĢaretler; katlanmaz, kendinden yapıĢkanlı ya da boyama biçiminde yapılır ve görünür yüzeylere yerleĢtirilir.

Borular üzerinde kullanılan iĢaretler, vanalar ve bağlantı yerleri gibi tehlikeli noktaların yakınına görünür Ģekilde

ve uygun aralıklarla konulur.

Önemli miktarlarda tehlikeli madde içeren paketler veya konteynerler yönetmelikte belirtilen Ģartlara göre

etiketlenmemiĢ ise, bunların depolandığı alanlar, odalar veya kapalı yerler, yönetmeliğe uygun ikaz iĢareti ile

iĢaretlenir.

DeğiĢik tehlikeli maddelerin bir arada depolandığı yerlerde, genel tehlikeyi belirten uyarı iĢareti kullanılabilir.

Bu iĢaret veya etiketler depolama bölgesinin yakınına ya da depo için kullanılan odanın giriĢ kapısına yerleĢtirilir.

Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan iĢaretler;

Engellere çarpma, düĢme ya da nesnelerin düĢme tehlikesinin bulunduğu yerler ile iĢletme tesisleri içinde

çalıĢanların çalıĢmaları esnasında dolaĢtıkları bölgeler arası birbirini takip eden sarı ve siyah ya da kırmızı ve

beyaz renk Ģeritleriyle iĢaretlenir. Böylelikle tehlikeli bölgelere geçiĢ engellenir.

ĠĢaretlerin boyutu, engelin ya da tehlikeli bölgenin büyüklüğü ile orantılı olur.

Sarı–siyah ya da kırmızı–beyaz Ģeritler yaklaĢık olarak 45 derece açıyla ve aynı büyüklükte boyanır.


83

Örnek:

Trafik yollarının iĢaretlenmesi;

ÇalıĢma yerlerinin kullanım biçimi ve ekipmanlar, çalıĢanlar için risk oluĢturuyorsa; araç trafiğine açık yollar,

zemin rengi de dikkate alınarak, açıkça seçilebilir Ģekilde, sarı ya da beyaz renkli sürekli Ģeritlerle belirtilir.

ġeritler; araçlar ile araçlara yakın bulunabilecek nesneler arasında ve araçlarla yayalar arasında, emniyetli bir

mesafeyi belirtecek Ģekilde çizilir.

Tesislerin açık alanlarındaki sürekli trafiğin olduğu yollar, uygun bariyerler ve kaldırımlar yoksa, uygulanabilir

olduğu ölçüde, yukarıda belirtildiği Ģekilde iĢaretlenir.

ĠĢ Makineleri ve Kaldırma Araçlarıyla Yapılan ĠĢlemlerde ĠĢaretleme;

ĠĢ makinelerinin çalıĢma alanları, yükleme, indirme sahaları ve nakliye yollarında giriĢleri, makinelere yaklaĢmayı,

nakliye yollarında, yük altında ve yakınında bulunmayı yasaklayan iĢaret ve levhalar konmalıdır. ĠĢaretlerin yanı

sıra gerekli hallerde çalıĢmalar, yetiĢtirilmiĢ iĢaretçiler tarafından verilecek el ve kol iĢaretlerine göre yapılır.

Kaldırma araçları, iĢ makineleri ve kamyonlarda geri manevralarda ve kaldırılan yükün hareketi, esnasında

çalıĢanları uyarmak için sesi açıkça iĢitilebilen zil, ıĢıklı iĢaret ve benzerleriyle iĢaret verilir ve bunlar hareket

halinde devamlı olarak çalıĢır.

Araçlarda onarım yapılıyorsa, araçların üzerine ve uygun yerlere, onarım yapıldığına dair uyarma levhaları konulur.

Kaldırma Araçlarının kaldıracakları en ağır yükler, kabinlerin içinde veya dıĢında bilgilendirme iĢareti olarak

belirtilir ve kaldırılabilecek en ağır yükten fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve ıĢıklı otomatik bir

uyarma tertibatı bulundurulur.

Araçlarda kullanılan zil sesleri, ıĢıklı iĢaretler iĢyerindeki diğer sinyal seslerinden ve ıĢıklı iĢaretlerden farklı, diğer

makinaların meydana getirdiği gürültüleri bastıracak kadar kuvvetli, kolayca fark edilebilen olmalı ve aynı

iĢyerinde çalıĢan tüm araçlar ikaz sesleri, ıĢıkları aynı özellikte olmalıdır.

Ağır parçaların ekip halinde kaldırıldığı veya taĢındığı hallerde, önceden belirtilen kodlanmıĢ hareket ve iĢaretler

kullanılır.


84

4.5 Makinelerin ve Tezgâhların Kontrolü;

Bütün makinalar ve tezgahlar, aĢağıdaki asgari özellikler göz önünde tutularak, görünür, okunur ve silinemez bir

Ģekilde iĢaretlenmelidir:

- Ġmalatçının veya yetkili temsilcisinin ticari unvanı ve tam adresi,

- Makinanın tanımı,

- CE ĠĢaretlemesi

- Seri veya tip tanımlaması,

- Varsa seri numarası,

- Ġmalat yılı, yani imalât iĢleminin tamamlandığı yıl.

Ayrıca, üretici tarafından hazırlanmıĢ Türkçe nakliye, kurulum, kullanım, bakım ve söküm talimatları bulunmalıdır.

Orijinal talimatların baĢka bir dilde olması halinde beraberinde Türkçeye çevirisi yer almalıdır.

Talimatlarda makine operatörlerinin eğitimi ile ilgili bilgiler bulunmalı ve burada belirtilen yeterliliğe sahip kiĢiler

dıĢında makinelerin, tezgâhların kullanımına izin verilmemelidir. Talimatlarda bakım, kontrol, varsa testlerle ilgili

kriterler, periyotları ve kimler tarafından yapılacağı belirtilmelidir. Talimatlar doğrultusunda iĢ planları yapılarak

kullanım, kontrol ve bakımlar takip edilmeli, çalıĢmaların tamamı yazılı hale getirilmeli görevli ve sorumlular

tarafından imzalanmalıdır.

Makine ve tezgâhların periyodik kontrolleri;

Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile belirlenmemiĢ iĢ ekipmanlarının periyodik kontrolleri, varsa

imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu hususlar, imalatçı tarafından belirlenmemiĢ ise

iĢ ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu iĢyeri ortam koĢulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi

faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda

yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik ġartları

Yönetmeliğinde belirtilen istisnalar dıĢında bir yılı aĢmaması gerekir.

Uyarı sistemleri;

Bazı makine ve tezgahlar çalıĢırken, çalıĢma alanında olası denetimsizlikten meydana gelebilecek bir hata

sonucunda kiĢilerin sağlık ve güvenliğinin tehlikeye girebileceği durumlar olabilmektedir, bu nedenle uygun bir ses

veya ıĢık sinyali verecek sistemlerle donatılmıĢlardır.

Uyarı sistemleri belirgin olmalı ve kolayca algılanabilmelidir. Operatör, her zaman bu tür uyarı sistemlerinin

çalıĢır, görünür ve duyulabilir vaziyette olmasını kontrol edecek ve gerektiğinde tamir ve bakımını yaptıracaktır.

Makinalar iĢletmeye alındıklarında kiĢileri riske atmadan çalıĢtırılabilecek, ayarlanabilecek ve bakımı yapılabilecek

Ģekilde tasarımlanmalı ve imal edilmelidir, sadece öngörülen Ģartlar altında değil, olası yanlıĢ kullanımları da

dikkate alınarak tasarlanmalı, makine emniyet yönetmeliğine uygun olmalıdır.

Makina ve tezgahlar üzerindeki bilgi ve uyarılar :


85

Bilgi ve uyarılar kolayca anlaĢılabilen sembol veya Ģemalardan oluĢmalı, yazılı bilgi ve uyarılar Türkçe olmalıdır.

Silinen, kaybolan ve görüĢ alanı dıĢında kalan yazı, sembol ve Ģemalar tekrar hazırlanmalı veya temin edilmeli ve

uygun yerlerine konmalıdır.

Kumandalar, görüntülü ekran ve butonlar,

Makine ve tezgahların kumanda, açma, kapama, hız, devir vb. butonları üzerinde ihtiyaç duyulan bilgiler

belirsizliğe yer vermeyecek Ģekilde ve kolay anlaĢılan bir Ģekilde bulunmalıdır. Bunlar operatörü aĢırı yoracak

derecede fazla olmamalı, açık ve net olmalıdır.

Görüntülü ekranlar veya makina ile operatör arasındaki diğer interaktif iletiĢim araçları kolayca anlaĢılabilmeli ve

kullanımı kolay olmalıdır. Kullanımı uygun olmayan, arızalı veya yetersiz olanlar uygun hale getirilmelidir.

DüĢen veya fırlayan parçalardan kaynaklanan risklere engel olmak için makine ve tezgahlar üzerinde tedbirler

alınmalıdır.

Makinelerin ve tezgâhların eriĢilebilir parçaları yaralanmalara sebep olma olasılığı taĢıyabilecek keskin kenar,

keskin köĢe ve pürüzlü yüzeylere sahip olmamalıdır.

Makinaların hareketli parçaları bir kazaya neden olabilecek temas etme risklerini önleyecek biçimde tasarlanmalı

ve imal edilmeli veya riskin devam ettiği durumlarda, üzerleri koruyucu kapaklarla kapatılmıĢ olmalıdır. Koruyucu

kapaklar;

- Sağlam bir yapıda olmalı,

- Yerlerine sağlam bir Ģekilde sabitlenmeli,

- Ġlave herhangi bir tehlikeye ortaya çıkarmamalı,

- Kolayca devreden çıkarılmamalı veya kolayca by - pass edilememeli,

- Tehlike bölgesinden yeterli uzaklığa yerleĢtirilmeli,

- Üretim iĢlemin izlenmesini asgari engel olmalı ve

- ÇalıĢmanın yapılması gereken alana özellikle eriĢimi kısıtlayarak, mümkünse mahfazanın

çıkarılmasına veya koruyucu tertibatın devreden çıkarılmasına gerek kalmaksızın, aletlerin

takılmasına ve/veya değiĢtirilmesine ve bakım amaçlarıyla gerekli çalıĢmanın yapılmasına imkân

vermeli.


86

Makine ve tezgâhların periyodik kontrolleri, makine mühendisleri, makine tekniker veya yüksek teknikerleri

tarafından yapılır.

Elektronik kumanda sistemi ile donatılmıĢ makine ve tezgâhların periyodik kontrolü; makine veya mekatronik

mühendisi ile elektrik mühendisleri ve/veya bunların teknikerleri tarafından birlikte yapılır.

5. ACĠL DURUMLARDA UYGULANACAK ĠġLER

Acil durum: ĠĢyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal

maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren

olaylardır.

6331 sayılı ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ĠĢ yerlerinde Acil Durumlar Hakkında yönetmelikte,

ĠĢverenin;

http://www.osha.gov/SLTC/etools/machineguarding/animations/fixed3.php


87

a) ÇalıĢma ortamı, kullanılan maddeler, iĢ ekipmanı ile çevre Ģartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek

acil durumları önceden değerlendirerek, çalıĢanları ve çalıĢma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil

durumları belirlemesi ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alması,

ĠĢyerinde meydana gelebilecek acil durumlar aĢağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:

• Risk değerlendirmesi sonuçları.

• Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali.

• Ġlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar.

• Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali.

• Sabotaj ihtimali.

b) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yaparak, acil

durum planlarını hazırlaması,

Acil durum planı: ĠĢyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iĢ ve iĢlemler dahil bilgilerin ve

uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plandır. Plan tesis veya bina ile bunların bulunduğu çevre ve bölgede

etkili olabilecek olası,

Yangın temel olmak üzere,

Deprem,

Patlama,

Tehlikeli Kimyasallar,

Biyolojik Olaylar,

Su, Hava, Ġklim ve Diğer Toprak Bazlı Olaylar,

Terör, SavaĢ, Kasıt ve Kazalara, karĢı hazırlanmıĢ olmalıdır.

Planda iĢyeri, iĢyerinin bölümleri ve aĢağıdaki bilgileri içeren kroki bulunmalıdır.

1) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum ekipmanlarının bulunduğu

yerler.

2) Ġlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler.

3) KaçıĢ yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer aldığı tahliye planı.

4) Görevlendirilen çalıĢanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk alanı ve iletiĢim

bilgileri.

5) Ġlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında iĢyeri dıĢındaki kuruluĢların

ve iĢyerinde haber verilmesi gereken yetkililerin irtibat numaraları.


88

Hazırlanan kroki iĢyeri içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı olarak bulundurulur.

Acil durum planının uygulama adımlarının düzenli olarak takip edilebilmesi ve uygulanabilirliğinden emin olmak

için iĢyerlerinde yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır, denetlenir ve gözden geçirilerek gerekli düzeltici

ve önleyici faaliyetler yapılır. GerçekleĢtirilen tatbikatın tarihi, görülen eksiklikler ve bu eksiklikler doğrultusunda

yapılacak düzenlemeleri içeren tatbikat raporu hazırlanır.

5.1 Acil Durum Ekipmanı ve Acil ÇıkıĢ Yollarının Kontrolü;

Acil durumlarla mücadele için iĢyerinin büyüklüğü ve taĢıdığı özel tehlikeler, yapılan iĢin niteliği, çalıĢan sayısı

ile iĢyerinde bulunan diğer kiĢileri dikkate alınarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve

benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kiĢi görevlendirilir, araç ve

gereçleri sağlanarak, eğitim ve tatbikatları yaptırılır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmaları sağlanır.

Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, iĢyeri dıĢındaki kuruluĢlarla

irtibat sağlanarak gerekli düzenlemeler yapılmalıdır,

Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz durumlar yaratmayacak ve

koruyucu sistemleri etkilemeyecek Ģekilde devre dıĢı bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

Varsa alt iĢveren ve geçici iĢ iliĢkisi kurulan iĢverenin çalıĢanları ile müĢteri ve ziyaretçi gibi iĢyerinde bulunan

diğer kiĢiler acil durumlar konusunda bilgilendirmelidir.

Acil durumları, yangını önleyici ve bunların olumsuz sonuçlarını sınırlandırıcı gerekli tedbirler alınmalı, özellikle

acil durumlarda ihtiyaç duyulabilecek ekipman ve araç-gereçler;

Acil çıkıĢ yolları ve kapıları,

Acil aydınlatma sistemleri,

Algılama ve uyarı sistemleri,

Yangın söndürme sistemleri,

Ġlk yardım ekipmanları her an hazır bulundurulmalıdır. Kullanma talimatları hazırlanmalı, periyodik bakım ve

kontrolleri yaptırılarak, kayıtları tutulmalıdır.

Tüm çalıĢanlar acil durum planları ile arama, kurtarma ve tahliye, yangınla mücadele, ilkyardım konularında

görevlendirilen kiĢiler hakkında bilgilendirmeli, iĢe yeni alınan çalıĢana, iĢ sağlığı ve güvenliği eğitimlerine ilave

olarak acil durum planları ile ilgili bilgilendirme yapılmalıdır.


89

Olası bir acil durum sonrası çalıĢanların bu durumun olumsuz etkilerinden korunması için bulundukları yerden

güvenli bir yere gidebilmeleri amacıyla izlenebilecek uygun tahliye düzenlemeleri acil durum planında belirtilmeli

ve çalıĢanlara önceden gerekli talimatlar ve eğitimler verilmelidir.

Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluĢturulurken çalıĢanlar dıĢında müĢteri, ziyaretçi gibi iĢyerinde

bulunması muhtemel diğer kiĢiler de göz önünde bulundurulmalıdır.

Tahliye sonrası, iĢyeri dâhilinde kalmıĢ olabilecek çalıĢanların belirlenmesi için sayım da dâhil olmak üzere gerekli

kontroller yapılmalıdır.

Acil çıkıĢ yolları ve kapıları;

a) Doğrudan dıĢarıya veya güvenli bir alana açılmalı ve önlerinde ya da arkalarında çıkıĢı önleyecek hiçbir

engel bulunmamalıdır.

b) Herhangi bir tehlike durumunda, bütün çalıĢanların iĢyerini derhal ve güvenli bir Ģekilde terk etmelerini

mümkün kılacak Ģekilde belirlenmeli. Gerekli durumlarda bu konuyla ilgili planlar hazırlanarak düzenli tatbikatlar

yapılımalıdır.

c) Sayısı, nitelikleri, boyutları ve yerleri; yapılan iĢin niteliğine, iĢyerinin büyüklüğüne, kullanım Ģekline,

iĢyerinde bulunan ekipmana ve bulunabilecek azami kiĢi sayısına göre belirlenir ve Binaların Yangından

Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır.

ç) Acil çıkıĢ kapılarının, acil durumlarda çalıĢanların hemen ve kolayca açabilecekleri Ģekilde olması

sağlanır. Bu kapılar dıĢarıya doğru açılır. Acil çıkıĢ kapısı olarak raylı veya döner kapılar kullanılmaz.

d) Acil çıkıĢ yolları ve kapıları ile buralara açılan yol ve kapılarda çıkıĢı zorlaĢtıracak hiçbir engel

bulunmaması, acil çıkıĢ kapılarının kilitli veya bağlı olmaması sağlanır.

e) Acil çıkıĢ yolları ve kapıları, Güvenlik ve Sağlık ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde iĢaretlenir.

ĠĢaretlerin uygun yerlere konulması ve kalıcı olması sağlanır.

f) Aydınlatılması gereken acil çıkıĢ yolları ve kapılarında, elektrik kesilmesi halinde yeterli aydınlatmayı

sağlayacak ayrı bir enerji kaynağına bağlı acil aydınlatma sistemi bulundurulur.

Acil durum asansörü

Acil durum asansörü; bir yapı içinde yangına müdahale ekiplerinin ve bunların kullandıkları ekipmanın üst

ve alt katlara makul bir emniyet tedbiri dâhilinde hızlı bir Ģekilde taĢınmasını sağlamak, gerekli kurtarma


90

iĢlemlerini yapmak ve aynı zamanda engelli insanları tahliye edilebilmek üzere tesis edilir. Asansör, aynı zamanda

normal Ģartlarda binada bulunanlar tarafından da kullanılabilir. Ancak, bir yangın veya acil durumda, asansörün

kontrolü acil durum ekiplerine geçer.

5.2 Acil Aydınlatma ve Ġkaz Sistemlerinin Kontrolü

Acil durum aydınlatma sistemi; Ģehir Ģebekesi veya benzeri bir dıĢ elektrik beslemesinin kesilmesi, yangın,

deprem gibi sebeplerle bina veya yapının elektrik enerjisinin güvenlik maksadıyla kesilmesi ve bir devre kesici

veya sigortanın açılması sebebiyle normal aydınlatmanın kesilmesi hâllerinde, otomatik olarak devreye girerek

yeterli aydınlatma sağlayacak Ģekilde düzenlenir.

Bütün kaçıĢ yollarında, toplanma için kullanılan yerlerde, asansörde ve yürüyen merdivenlerde, yüksek risk

oluĢturan hareketli makineler ve kimyevi maddeler bulunan atölye ve laboratuvarlarda, elektrik dağıtım ve

jeneratör odalarında, merkezi batarya ünitesi odalarında, pompa istasyonlarında, kapalı otoparklarda, ilk yardım ve

emniyet ekipmanının bulunduğu yerlerde, yangın uyarı butonlarının ve yangın dolaplarının bulunduğu bölümler ile

benzeri bölümlerde ve aĢağıda belirtilen binalarda, acil durum aydınlatması yapılması Ģarttır:

a) Hastaneler ve huzur evlerinde ve eğitim amaçlı binalarda,

b) Kullanıcı yükü 200'den fazla olan bütün binalarda,

c) Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalarda,

ç) Penceresiz binalarda,

d) Otel, motel ve yatakhanelerde,

e) Yüksek tehlikeli yerlerde,

f) Yüksek binalarda.

Acil durum aydınlatmasının normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde en az 60 dakika süreyle sağlanması Ģarttır.

KaçıĢ yolları üzerinde aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak Ģekilde yapılır.

Normal aydınlatma maksadıyla kullanılan aydınlatma armatürleri, acil durum dönüĢtürme kitleri monte edilerek ve

gerekli bağlantılar yapılarak bağımsız acil durum aydınlatma armatürlerine dönüĢtürülebilir.

Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde, acil aydınlatma, kendi baĢlarına çalıĢabilen bataryalı acil aydınlatma

armatürleri ile sağlanmalıdır.


91

Ġkaz sistemleri; algılama, alarm verme, kontrol ve haberleĢme fonksiyonlarını ihtiva eden komple bir

sistemdir. Algılama sisteminin ve parçalarının standartlara uygun olarak üretilmesi, tasarlanması, tesis edilmesi ve

iĢletilmesi Ģarttır.

El ile yangın uyarısı, yangın uyarı butonları ile yapılır. Yangın uyarı butonları yangın kaçıĢ yollarında tesis

edilir. Yangın uyarı butonlarının, bir kattaki herhangi bir noktadan o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna

yatay eriĢim uzaklığının 60 m'yi geçmeyecek Ģekilde yerleĢtirilmesi gerekir. Engelli veya yaĢlıların bulunduğu

yerlerde bu mesafe azaltılabilir. Tüm yangın uyarı butonlarının görülebilir ve kolayca eriĢilebilir olması gerekir.

Yangın uyarı butonları, yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleĢtirilir. Yangın uyarı butonlarının

kullanılmasının zorunlu olduğu yerler için; Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik

Algılama sisteminin gerekli olduğu ve fakat duman algılama cihazlarının kullanımının uygun veya yeterli

olmadığı mahallerde, sabit sıcaklık, sıcaklık artıĢ, alev veya baĢka uygun tip algılama cihazı kullanılır. Bütün

algılama cihazlarının periyodik testler ve bakımlar için ulaĢılabilir olması gerekir. Binada otomatik yağmurlama sistemi,

otomatik veya el ile çalıĢan diğer gazlı, kuru kimyevi tozlu veya benzeri sabit söndürme sistemi bulunuyor ise, yangın

ikaz sisteminin bu sistemler devreye girdiğinde otomatik algılama yapması sağlanmalıdır.

Bir yangın algılama ve uyarı sisteminin devreye girmesi hâlinde, sesli ve ıĢıklı olarak veya data iletiĢimi ile ilgili

birimlere alarm verilmelidir.

Yangın kontrol panellerinden, sesli ve ıĢıklı uyarı cihazlarına, sesli tahliye sistemi amplifikatör ve

hoparlörlerine ve acil durum kontrol cihazlarına giden bütün sinyal ve besleme kablolarının yangına karĢı en az 60

dakika dayanabilecek özellikte olması Ģarttır.

Acil aydınlatma, yönlendirme ve yangın algılama ve uyarı sistemleri; iĢyeri yetkilisinin sorumluluğu altında,

ilgili standartlarda belirtilen sistemin gerektirdiği periyodik kontrole, teste ve bakıma tabi tutulur. Yapılan

çalıĢmaların kaydı tutulur.

5.3 Ġlk Yardımla Ġlgili Kontroller

Ġlk Yardım; Herhangi bir kaza veya yaĢamı tehlikeye düĢüren bir durumda, sağlık görevlilerinin olay yerine gelene

kadar veya ileri yaĢam desteği sağlanacak bir kuruma gidene kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun kötüye

gitmesini önleyebilmek amacı ile olay yerinde; tıbbi araç gereç aranmaksızın, eldeki olanaklar ile yapılan ilaçsız

uygulamalardır.

Ġlkyardım tanımında belirtilen amaçlar doğrultusunda hasta veya yaralıya; müdahaleleri ve uygulamaları yapan

kiĢinin ilk yardım eğitimi almıĢ sertifikalı kiĢiler olması gerekmektedir. ĠĢ sağlığı ve güvenliği kapsamında;

a) Az tehlikeli iĢyerlerinde, her 20 çalıĢan için 1 ilkyardımcı,

b) Tehlikeli iĢyerlerinde, her 15 çalıĢana kadar 1 ilkyardımcı,

c) Çok tehlikeli iĢyerlerinde, her 10 çalıĢana kadar 1 ilkyardımcı,

bulundurması zorunludur.

Ġlkyardımda öncelikli amaç;


92

• Ortam güvenliğini sağlamak,

• Hayati tehlikeyi ortadan kaldırmak,

• YaĢamsal fonksiyonların sürdürülmesini desteklemek,

• Hasta/yaralının durumunun kötüye gitmemesi için gereken önlemleri almak,

• ĠyileĢmeyi kolaylaĢtırmak.

Ġlkyardımda temel ilke;

• Koruma

• Bildirme

• Kurtarma

Koruma; Kaza sonuçlarının ağırlaĢmasını yada baĢka kazaların oluĢmasını önlemek için olay yerinin

değerlendirilmesi ve olay yerinde oluĢabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluĢturmaktır. Ġlkyardım

eğitimi olmayan kiĢileri olay yerinden uzak tutmak, bilinçsiz müdahalelere izin vermemektir. Reflektör, bariyer,

emniyet Ģeridi vb. ile tehlikeli alan sınırlandırılmalıdır.

Bildirme; Olay / kaza veya hastalığın mümkün olduğu kadar hızlı bir Ģekilde 112 acil yardım hattına ve iĢyeri

yetkililerine bildirmektir. Acil yardım hattı, en yakın donanımlı hastane, iĢyeri yetkililerinin, acil yardım ekibinin

irtibat telefonları çalıĢanların kolay görebileceği yerlere asılmalıdır.

Acil yardım (112) çağrısı sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar konusunda tüm çalıĢanlar bilgilendirilmelidir;

• Sakin olunmalı

• 112 merkezi tarafından sorulan sorulara net ve anlamlı cevaplar verilmelidir;

• Kesin yer ve adres bilgileri verilirken, olayın olduğu yere yakın bir caddenin yada çok bilinen bir yerin adı

verilmelidir,

• Kendinizi tanıtmalı ve telefon numaranız istenirse verilmelidir.

• Hasta/yaralı(lar) ın adı ve olayın tanımı yapılmalıdır,

• Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmelidir,

• Eğer herhangi bir ilkyardım uygulaması yapıldıysa nasıl bir yardım verildiği belirtilmelidir,

• 112 hattındaki sağlık personeli tarafından verilen talimatlar yerine getirilmelidir,

• 112 hattında bilgi alan sağlık personeli , gerekli olan tüm bilgileri aldığını söyleyinceye kadar telefon

kapatılmamalıdır.

Kurtarma (Müdahale): Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale ilk yardım sertifikalı kiĢiler tarafından hızlı ancak

sakin ve kendinden emin bir Ģekilde yapılmalıdır. Olası kaza veya hastalıklar sonucu müdahale sırasında ihtiyaç

duyulabilecek ilk yardım malzemeleri iĢyerinde belirlenmiĢ alanlarda bulundurulmalıdır.


93

Yapı alanının büyüklüğü, yapılan iĢin niteliği ve kaza riskine göre, gerektiğinde iĢyerinde bir ya da daha fazla ilk

yardım ve acil müdahale odası bulunması ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin 10 ve 11 inci madde

ve Ġlkyardım Yönetmeliği hükümlerine göre sağlanır. Yönetmeliğin ekinde belirtilen ekipmanlar temin edilir.

Ġlkyardım odaları yeterli ilk yardım malzeme ve ekipmanı ile teçhiz edilir ve sedyeler kullanıma hazır halde

bulundurulur. Bu yerler, Sağlık ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde iĢaretlenir.

ÇalıĢma koĢullarının gerektirdiği her yerde ilkyardım ekipmanları kolay eriĢilebilir yerlerde bulundurulur ve Sağlık

ve Güvenlik ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde iĢaretlenir. Acil servis adresleri ve telefon numaraları görünür

yerlerde bulundurulur. Düzenli denetimlerle ilk yardım ekipmanlarının belirlenen yerlerde, yeterli miktarda ve

uygun koĢullarda bulundurulması sağlanır.

Koruma ve bildirmeden sonra ilk yardımcının müdahale ile ilgili yapması gerekenler;

Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise hasta / yaralıların öncelikle

• Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi (Airway),

• Solunumun değerlendirilmesi (Breathing) ( Bak-Dinle-Hisset),

• DolaĢımın değerlendirilmesi (Circulation) (ġah damarından 5 saniye nabız alınarak yapılır).


94

Bilinci açık ise hasta/yaralının korku ve endiĢelerini gidermek, sakinleĢtirmek.

Etraftaki insanları doğru bir Ģekilde yönlendirip organize etmek,

Gerekli müdahalelerde bulunmak,

• Kırık kemik varlığını yerinde tespit etmek,

• Hasta/yaralıyı sıcak tutmak,

• Hasta/yaralının yarasını görmesine izin vermemek,

• Hasta/yaralıyı hareket ettirmeden ( çok zorunlu kalınırsa en az zarar görecek Ģekilde hareket

ettirilebilir ) müdahale yapmak (Ancak, ağır hasta/yaralı bir kiĢi hayati tehlikede olmadığı sürece

asla yerinden kıpırdatılmamalıdır.),

• Hasta/yaralının en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluĢuna sevkini sağlamak gerekir.

6. YANGIN ÖNLEME VE UYGULAMA ĠġLEMLERĠ

6.1. Yangın Söndürme Ekipmanları ve Alarm Sistemlerinin Kontrolü

ĠĢyerinin büyüklüğüne, yapılan iĢin özelliğine, iĢyerinde bulunan ekipmanlara, kullanılan maddelerin fiziksel

ve kimyasal özelliklerine ve iĢyerinde bulunabilecek azami kiĢi sayısına göre, iĢyerinde etkili ve yeterli yangın

söndürme ekipmanı ile gerektiğinde yangın detektörleri ve alarm sistemleri bulundurulmalıdır.

Yangın söndürme ekipmanları kolay kullanılır nitelikte olmalı, görünür ve kolay eriĢilir yerlere konulmalı ve

önlerinde engel bulundurulmamalıdır.

Yangın söndürme sistemleri;

- Sulu söndürme sistemleri

- Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit otomatik söndürme sistemleri

- TaĢınabilir söndürme cihazları

Yangın söndürme sistemleri, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında yangın

öncesinde ve sırasında kullanılan sabit söndürme tesisatlarını kapsar.

Her türlü yangın söndürme sistemlerinin, ilgili yönetmeliklere ve standartlara uygun olarak tasarlanması, tesis

edilmesi ve iĢletilmesi zorunludur.

Kurulan yangın söndürme tesisatının, binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve yangını

söndürecek Ģekilde tasarlanması, tesis edilmesi ve çalıĢır durumda tutulması gerekir.


95

Yangın söndürme sistemlerinin; her yapıda meydana gelebilecek olan yangını söndürecek kapasitede olması ve

yapının ekonomik ömrü boyunca, otomatik veya el ile gereken hızda devreye girerek fonksiyonunu yerine

getirebilmesi gerekir.

Kurulması gereken sabit yangın söndürme sistemlerinin ve tesisatının nitelikleri, kullanılacak teçhizatın cinsi,

miktarı ve yerleĢtirilmeleri; binanın ve binada bulunabilecek malzemelerin yangın türüne göre belirlenir. Sistemde

kullanılacak bütün ekipmanın sertifikalı olması Ģarttır.

Periyodik kontrol, test ve bakım gerektiren sistemlerin bina veya iĢyeri sahibi, yöneticisi sorumluluğunda ilgili

mevzuat ve üretici talimatları doğrultusunda yaptırılması gerekir.

TaĢınabilir söndürme cihazları, TaĢınabilir söndürme cihazlarının tipi ve sayısı, mekânlarda var olan durum ve

risklere göre belirlenir. Buna göre;

a) A sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle çok maksatlı kuru kimyevi tozlu veya sulu,

b) B sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu, karbondioksitli veya köpüklü,

c) C sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru kimyevi tozlu veya karbondioksitli,

ç) D sınıfı yangın çıkması muhtemel yerlerde, öncelikle kuru metal tozlu, söndürme cihazları

bulundurulur.

DüĢük tehlike sınıfında her 500 m2, orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inĢaat alanı için 1 adet

olmak üzere, uygun tipte 6 kg‟lık kuru kimyevî tozlu veya eĢdeğeri gazlı yangın söndürme cihazları

bulundurulması gerekir.

Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip söndürme cihazı

bulundurulması mecburidir.

Söndürme cihazları dıĢarıya doğru, geçiĢ boĢluklarının yakınına ve dengeli dağıtılarak, görülebilecek Ģekilde

iĢaretlenir ve her durumda kolayca girilebilir yerlere, yangın dolaplarının içine veya yakınına yerleĢtirilir.

Söndürme cihazlarına ulaĢma mesafesi en fazla 25 m olur. Söndürme cihazlarının, kapı arkasında, yangın dolapları

hariç kapalı dolaplarda ve derin duvar girintilerinde bulundurulmaması ve ısıtma cihazlarının üstüne veya yakınına

konulmaması gerekir. Söndürme cihazlarının yerlerinin Güvenlik ve Sağlık ĠĢaretleri Yönetmeliğine uygun Ģekilde

iĢaretlenmesi, yanında kullanım talimatlarının bulunması gerekir. Talimatlar üretici talimatlarıyla uyumlu, açık,

kolay anlaĢılır olmalıdır.

Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrolü ve bakımı ilgili TS ISO standardına göre yapılır. Söndürme

cihazlarının bakımını yapan üreticinin veya servis firmalarının dolum ve servis yeterlilik belgesine sahip olması

gerekir. Servis veren firmalar, istenildiğinde müĢterilerine belgelerini göstermek zorundadır. Söndürme cihazlarının

standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez yerinde genel kontrolleri yapılır ve dördüncü yılın

sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik testleri yapılır. Cihazlar dolum için alındığında,

söndürme cihazlarının bulundukları yerleri tehlike altında bırakmamak için, servisi yapan firmalar, bakıma aldıkları


96

yangın söndürme cihazlarının yerine, aldıkları söndürücü cihazın özelliğinde ve aynı sayıda kullanıma hazır yangın

söndürme cihazlarını geçici olarak bırakmak zorundadır.

Yangın söndürme ekipmanlarının yerleri acil durum planı kapsamında hazırlanan iĢyeri krokisinde gösterilmelidir.

ĠĢyerlerinde bağımsız kaçıĢ, çıkıĢ ve merdivenler ile yangınla ilgili bütün özel düzenlemelerin Binaların

Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uygun olması esastır.

Yangın algılama ve alarm sistemleri, el ile, otomatik olarak veya bir söndürme sisteminden aldığı uyarılardan biri

veya birkaçı ile devreye girer.

Alarm sistemini oluĢturan bütün kabloların ve uzak kontrol ve denetim merkezlerine iletiĢim maksadıyla

kullanılan bütün hatların; kopukluk, kısa devre ve toprak kaçağı gibi arızalara karĢı sürekli olarak denetim altında

tutulması gerekir.

Alarm sisteminin herhangi bir sebeple devre dıĢı kalması hâlinde, tekrar çalıĢır duruma getirilinceye kadar

korumasız kalan bölgelerde ilave güvenlik personeli ile denetim yapılır ve gerekli tedbir alınır.

Kontrol ve bakımları ilgili standart ve üretici talimatlarına göre yaptırılır ve her an çalıĢır vaziyette olmaları

sağlanır.

Yangın söndürme ekipmanlarının yerleri, kullanımı ve alarm sistemleri, alarm sonrası nasıl hareket edileceği

hakkında tüm çalıĢanlara eğitim verilmeli, yazılı talimatlarla bilgilendirilmelidir.

6.2. Yanıcı, Parlayıcı Madde Depolarının Kontrolü

Yapı alanında, yanıcı, parlayıcı veya patlayıcı maddelerin depolandığı depo alanlarında ve patlayıcı ortam

oluĢan çalıĢma alanlarında bakım, onarım iĢleri dahil her türlü çalıĢmalarda ÇalıĢanların Patlayıcı Ortamların


97

Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik hükümleri ve iĢ ekipmanları ve koruyucu sistemlerin

kullanımında Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle Ġlgili Yönetmelik

hükümlerine uygun çalıĢılır.

Yanıcı, Parlayıcı Madde Kontrolü:

Yanıcı, parlayıcı madde kullanılıyorsa, öncelikle;

- Birimde günlük ihtiyaca yetecek kadar bulundurmak,

- BoĢ malzeme kaplarını biriktirmeden uygun metotlarla uzaklaĢtırmak,

- Yanıcı maddelerin depolanması ile ilgili kurallara uymak gerekir

Yanıcı ve parlayıcı maddeler tehlikeli maddeler sınıfında yer almaktadır. Depolama hacimlerinin genel

özellikleri;

Parlayıcı maddeler üretilen veya iĢlenen veya depolanan tek katlı binalarda duvarların yanmaz veya yangına

120 dakika dayanıklı olması gerekir. Çok katlı binalarda ise, binaların en üst katında olmak Ģartıyla ilgili

yönetmeliklerde (Binaların Yangından Korunması Hakkında ve Kimyasal Maddelerle ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve

Güv. Yönetmelikleri) öngörülen ölçüde bu maddelerin üretilmesine veya iĢletilmesine veya depolanmasına

müsaade edilir.

Herhangi bir amaçla tehlikeli madde bulundurulan yapılarda, tehlikeli maddenin miktarlarına ve tehlike

sınıfına bağlı olarak çevre güvenliği sağlanır.

Binaya ulaĢım yollarının sürekli olarak açık tutulması ve bu yollar üzerine park yapılmaması gerekir.

Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerle çalıĢılan iĢyerlerinin tabanları, düz, yanmaz, sızdırmaz,

herhangi bir cismin çarpmasıyla kıvılcım çıkarmaz malzemeden yapılacak ve kolay temizlenir, hafif meyilli tarzda

inĢa edilecek, kapıların statik elektriğe karĢı topraklaması yapılacaktır.

Tabanda yangın söndürme cihazlarının vereceği fazla su ve kimyasal maddelerin ve iĢyerindeki bütün

sıvıların eĢiklerden taĢmasını önleyecek Ģekilde toplanmasını ve bir depoya veya dinlendirme kuyusuna girmesini

sağlayacak drenaj sistemi bulunacaktır.

Birden fazla bölümleri bulunan iĢyerlerinde, bölümlerden her birinin, biri doğrudan doğruya, diğeri genel

koridora açılan, en az iki kapısı bulunacaktır.

Asansörler ve merdivenler yanmaz malzemeden yapılmıĢ ve binanın diğer kısımlarından ayrı bölmelerde

veya binanın tamamıyla dıĢında kurulmuĢ olacaktır. Asansörlerin kapıları kendiliğinden kapanan, toz geçirmez

Ģekilde yapılacaktır.


98

Binalardaki giriĢ ve çıkıĢ kapılarının, pencerelerin, panjurların ve havalandırma kanallarının kapaklarının

basınç karĢısında dıĢarıya doğru açılması ve tehlike anında bina içinde bulunanların kolayca kaçabilmelerini veya

tahliye edilebilmelerini sağlayacak biçimde yapılması gerekir.

Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı özellikteki çeĢitli kimyasal maddelerin iĢyeri havasında bulunan

miktarları, belli ve gerekli zaman aralıkları içinde ölçülecek. ĠĢyeri havasında bulunmasına müsaade edilen ve

orada çalıĢanların sağlıklarını bozmayacak olan en çok miktardan fazla olup olmadığı belirlenerek, gerekiyorsa

ilave havalandırma yapılacak, tedbirler alınacaktır. Aspiratör kullanımında motorları kapalı tipten olacak veya

motor ve diğer kısımları iĢyeri dıĢında bulundurulacaktır.

Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin bulunduğu yerlerde bu maddeleri veya bunların buhar ve

gazlarını tutuĢturabilecek sıcaklık derecesine yükselen veya kıvılcım veya çıplak alev çıkaran ısıtma sistemi

kullanılmayacaktır.

Parlayıcı gaz veya buharların havaya karıĢması ile patlama tehlikesi bulunan yerlerdeki elektrik alet ve

teçhizatı, tehlikeli alanın dıĢına kurulacak veya etanj yapılmıĢ olacak ve bu teçhizat, alev geçirmez tipte yapılacak,

sigortalar daima tehlike bölgesi dıĢına konacaktır.

Sigara ve benzerlerinin içilmesi; kibrit, çakmak, ateĢ kızgın veya akkor halinde cisimler ile parlayabilecek

veya yangın doğurabilecek her türlü maddenin taĢınması ve kullanılması yasaktır.

Bu hususları sağlamak için giriĢ-çıkıĢ kapılarında gerekli kontroller yapılacak, kolay ve iyi görülen yerlere

gerekli uyarı levhaları konacaktır (Ġzinsiz içeriye girmenin ve kibrit, çakmak, ateĢ ve kıvılcım veren alet ve benzeri

cisimlerin içeriye sokulmasının yasak olduğu ayrı ayrı levhalar halinde ana giriĢ kapılarına). ĠĢçilerin sigara

içebileceği yerler ve ateĢli maddelerle çalıĢılmasına müsaade edilen bölümler, riskli alanlardan ayrı ve yeterince

uzak yerlerde olacak ve bu yerler uygun levhalarla tanımlanacaktır.

Bulundurulan maddenin cinsine ve özelliğine göre etkili olabilecek tipte ve yeterli sayıda yangın söndürme

sistemi veya cihazları bulundurulacaktır.

Parlayıcı maddelerin üretildiği, iĢlendiği ve depolandığı yerlerde, yıldırıma karĢı yürürlükteki mevzuatın

öngördüğü tedbirler alınır ve tesisler kurulur. Depo taban, tavan, duvar ve çatıların Binaların Yangından Korunması

Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine uygun olması sağlanır.

Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, iĢlendiği ve depolandığı iĢyerinin etrafı duvar,

tel örgü veya tel kafesle çevrilmiĢ ve giriĢ çıkıĢlar kontrol altına alınmıĢ olacaktır. Yabancı Ģahıslar, ancak sorumlu


99

kiĢilerin refakatinde içeriye girebileceklerdir. ÇalıĢma alanları, depolar sürekli olarak sorumlu kiĢiler tarafından

olası risklere karĢı ve alınan tedbirlerin yeterliliği yönünden kontrol edilecektir.

6.3. Yangın OluĢumuna Neden Olabilecek Durumlarda ÇalıĢma Ortamının Güvenliği

Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı maddelerin üretildiği, iĢlendiği ve depolandığı alanlarda alınan

tedbirlerin görevlendirilmiĢ çalıĢanlar tarafından sürekli olarak kontrol edilmesi sağlanmalıdır. Tedbirlerin

yeterliliği ve uygulanabilirliği belirlenmeli gerekiyorsa ilave tedbirler alınmalıdır.

Yangın ve tahliye tatbikatları yapılarak algılama ve alarm sistemlerinin, yangın söndürme sistemlerinin

uygunluğu, sağlamlığı kontrol edilmelidir. ÇalıĢanların yangın ve diğer acil durumlarda nasıl davranacakları

söndürme sistemlerinin ve cihazların kullanımı ile ilgili bilgi ve davranıĢları kontrol edilmeli, tatbikatlar ve ölçme

değerlendirme yöntemleri ile belirlenmelidir. Belirlenen veriler doğrultusunda teorik ve uygulamalı eğitimler,

tatbikatlar tekrarlanmalıdır.

Bir yangın anında özellikle tahliye, müdahale ve acil yardım konularının etkili ve hızlı yapılması son derece

önemlidir. Bu nedenle acil kaçıĢ yollarının ve kapılarının açık olduğundan, üzerlerinde, önlerinde geçiĢi

zorlaĢtıracak bir engel bulunmadığından emin olunmalıdır. Yangın söndürme, arama, kurtarma ve ilk yardım

ekiplerinin ve Ġtfaiye ve ambulans gibi profesyonel kurtarma ve yardım kuruluĢlarının yangın bölgesine hızlı ve

güvenli bir Ģekilde ulaĢmalarını sağlayacak ulaĢım yollarının açık olduğundan geçiĢi zorlaĢtıracak bir engel

olmadığından emin olunmalıdır.

ĠĢyeri krokileri, depo alanlarını, çalıĢma alanlarını tarif eden yön levhaları, toplanma alanları, söndürme

sistemleri, cihazların yerleri, ilk yardım malzemelerinin yerleri, sorumluların, görevli kiĢilerin iletiĢim bilgileri

kolay görülebilir, eriĢilebilir durumda olmalıdır. Söndürme sistemleri veya cihazların çalıĢır vaziyette ve belirlenen

miktarlarda ve yerlerde bulunduğundan emin olunmalıdır.

7. KAYIT VE RAPORLAMA ĠġLEMLERĠNĠN YÜRÜTÜLMESĠ

7.1 ĠSG’ye Uygun Olmayan Hususların Raporlanması

Kontrol Listeleri; her bir çalıĢma alanının amiri ile birlikte iĢyerinin tamamı için risk analiz raporu hazırlanırken

kullanılmak üzere genel ve gerekiyorsa özel kontrol listeleri hazırlanmalıdır. Genel kontrol listesinde olası tüm

tehlikeler sıralanır, tehlikenin varlığı biliniyorsa evet, tehlike yoksa hayır iĢaretlenir. Tehlikenin varlığı veya

yokluğu konusunda emin olunamıyorsa özel kontrol listeleri hazırlanır, ayrıntılı araĢtırma ve gözlem yapılır. Bu

Ģekilde kontrol listelerinde olası tehlikeli ortam ve davranıĢların tamamına yer verilir.

Ek:2.1 Örnek Kontrol Tablosu

Uygunsuzluklar, alınan önlemler ve kayıtları; Risk analiz raporunda belirlenen iĢ, iĢlemler, tüm çalıĢma alanları

ve çalıĢanlar düzenli saha kontrolleriyle gözlemlenmeli sonuçları bir raporla kayıt altına alınmalıdır. Raporda


100

gözlem tarihi, çalıĢma alanı, belirlenen uygunsuzluklar (resim ve yazı ile), alınması gereken önlemler, sorumlu kiĢi

ve önlemler için termin tarihi belirtilir. Hazırlanan rapor iĢyeri sorumlusunun, ilgili bölüm Ģefinin, varsa ilgili alt

iĢveren sorumlusunun bilgi ve imzasına sunulur. Alınması gereken önlemler aynı rapor tekrar hazırlanmak üzere

kontrol edilir.

Ek.2.3. Saha Tespit ve Öneri Raporu

Ramak kala olayların kayıtları; Ramak Kala Olay: iĢyerinde meydana gelen; çalıĢan, iĢyeri ya da ekipmanını

zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olaydır. Ġstatistiklere göre her 300 ramak kala olayda 29

yaralanmalı kaza, her 29 yaralanmalı kazada 1 ölümlü veya ağır yaralanmalı kaza gerçekleĢmektedir. Bu bakımdan

ramak kala kayıtlarının tutulması, risk değerlendirme çalıĢmalarında kullanılması, iĢyerinde iĢ kazalarını önlemek

için önem taĢımaktadır. Kayıtlar bir form hazırlanarak tutulabilir.

Ek.2.4.Ramak Kala Olay Takip Formu

Kaza , hastalık ve olaylarla ilgili kayıtlar;

6331 Sayılı ĠĢ sağlığı ve Güvenliğinin 14. Maddesi bütün iĢ kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydının

tutulmasını, gerekli incelemelerin yapılarak bunlar ile ilgili raporların düzenlenmesini,

ĠĢyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde iĢyeri ya da iĢ

ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalıĢan, iĢyeri ya da iĢ ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan

olayların incelenerek bunlar ile ilgili raporların düzenlenmesini,

AĢağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunulmasını zorunlu kılmaktadır.

a) ĠĢ kazalarını kazadan sonraki üç iĢ günü içinde.

b) Sağlık hizmeti sunucuları veya iĢyeri hekimi tarafından bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği

tarihten itibaren üç iĢ günü içinde.

Bildirimler elektronik ortamda e-bildirge ile veya ıslak imzalı olarak kuruma yapılabilir.

Yaralanmalı, ölümlü iĢ kazaları ve meslek hastalıklarının bildiriminin yapılması, kıl payı atlatılan kazalarda dahil

tüm iĢ kazalarının ise kayıtlarının tutulması zorunludur. ĠĢ kazaları ile meslek hastalıkları kayıtlarının, iĢyerindeki

kiĢisel sağlık dosyalarında gizlilik ilkesine uyularak saklanması gerekmektedir. Kayıtlarda kaza veya meslek

hastalığı ile ilgili tutanaklar, raporlar, resim, kroki, tahlil, tetkik ve benzeri her türlü bilgi ve belgeler ile alınan

tedbirler yapılan çalıĢmalar ile ilgili belgeler bulunmalıdır.

7.2 Denetim ve Disiplin Uygulamalarının Takibi

4857 Sayılı ĠĢ Kanun‟da iĢçinin iĢ görme borcu ve 6331 ĠSG Kanunu Madde 19 da ise iĢ görme borcunu yerine

getirirken yerine getirmesi gereken yükümlülükler tanımlanmıĢtır.

ÇalıĢanlar, iĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve iĢverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda,


101

kendilerinin, yakınındaki diğer çalıĢanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düĢürmemekle yükümlüdür.

ÇalıĢanların, iĢveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri Ģunlardır:

a) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taĢıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını

kurallara uygun Ģekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak

çıkarmamak ve değiĢtirmemek.

b) Kendilerine sağlanan kiĢisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.

c) ĠĢyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın

bir tehlike ile karĢılaĢtıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, iĢverene veya çalıĢan

temsilcisine derhal haber vermek.

ç) TeftiĢe yetkili makam tarafından iĢyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların

giderilmesi konusunda, iĢveren ve çalıĢan temsilcisi ile iĢ birliği yapmak.

d) Kendi görev alanında, iĢ sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için iĢveren ve çalıĢan temsilcisi ile iĢ birliği

yapmak.

ĠĢveren iĢyerinde alınan iĢ sağlığı ve güvenliği önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, zorundadır. Yapılan

denetimlerde sözlü uyarılara rağmen iĢ sağlığı ve güvenliği kurallarına uymayan Ģirket ya da alt yüklenici

personeline iĢveren ceza uygulaması yoluna gidebilir.

Bu süreç genel olarak iĢyerinde hazırlanan bir disiplin yönetmeliği ile takip edilir, iĢyerinde bulunan tüm

çalıĢanları kapsar.

Disiplin yönetmeliğinde amaç, kapsam, sorumlular (disiplin kurulu), uyarı veya cezaya sebep olabilecek

durumlar ve bu durumlar sonrasında uygulanacak aĢamalar belirtilir.

Disiplin yönetmeliğinin amacı çalıĢanın, 4857 sayılı ĠĢ Kanunu‟nun da belirtilen haklı nedenle derhal feshe neden

olacak ağırlıkta olmamakla birlikte, iĢ sözleĢmesine ve kanuna aykırı davranıĢları, fiziki ve mesleki yetersizliği,

iĢyerinin normal iĢleyiĢini ve yürüyüĢünü bozan, iĢ görme borcunun gerektiği Ģekilde yerine getirilmesini

engelleyen, iĢ yerindeki uyumu olumsuz yönde etkileyen hallerde önce sözlü devamı halinde yazılı olarak

uyarılması ve savunmasının alınmasıdır. ÇalıĢana uyarıya sebep olan olay ile ilgili eğitim verilir, savunması alınır

ve takibi yapılır. Yönetmelikte belirtilen Ģekilde sözlü, yazılı uyarılar, para cezası ve benzeri uygulamalar

sonrasında devamı halinde disiplin kurulu kararı uygulanır. ÇalıĢana tebliğ edilen uyarı yazılarının bir örneği sicil

dosyasına konulmak üzere personel birimine veya varsa insan kaynaklarına gönderilir.

Yazılı Ġhtar Gerektiren Durumlara Örnek Olarak ;

Yöneticisinin bilgisi olmaksızın iĢe geç gelmek, iĢten erken ayrılmak,

ĠĢyeri kurallarına aykırı davranıĢ sergilemek,

Görev ve sorumluluklarını yerine getirmemek veya talimatlar uymayacak Ģekilde yerine getirmek,

Ġlgisizlik ve düzensizlik ,

Ekip çalıĢmasını aksatacak, tehlike yaratabilecek tavır ve davranıĢlarda bulunmak,


102

Görevi baĢından izinsiz ayrılmak veya görev saatlerinde baĢka iĢlerle uğraĢmak,

ĠĢyerinde açıkça duyurulmuĢ ve uygulanmakta olan talimat ve yönetmeliklere uymamak,

ĠĢçi sağlığı ve iĢ güvenliği ile ilgili kurallara uymamak, iĢyerinin zorunlu kıldığı eğitim, test, aĢı vb. uygulamaları

yerine getirmemek veya takibinde gereken hassasiyeti göstermemek,

Gerektiğinde yöneticileri tarafından kendisinden istenen rapor, bilgi, belge vb. zamanında vermemek veya yanlıĢ

bilgi vermek,

Kendi sorumluluğunda olan makine, malzeme ve tesisata gerekli özeni göstermemek, dikkatsiz ve tehlikeli bir

Ģekilde kullanmak.

Yazılı ihtar cezası kiĢinin performans değerlendirmesinde, terfi veya görev değiĢikliklerinde

ve iĢ sözleĢmesinin feshi hallerinde dikkate alınır. Sözlü, yazılı ihtar, kınama duruma göre süreç iĢ akdinin feshine

kadar gidebilir. Mevzuat kapsamında hazırlanacak disiplin yönetmeliği prosedüründe detaylı bir Ģekilde süreç ile

ilgili bilgi verilir. Disiplin yönetmeliğinin yanı sıra çalıĢanların motivasyonunu arttırmak sürece katılımlarını teĢvik

etmek amacıyla ödül sistemi de yerleĢtirilebilir. Ödül sistemi ile ilgili süreçte net bir Ģekilde belirtilerek

çalıĢanların bilgisine sunulur. Ödül ve ceza sistemi bir arada yürütülebilir.

Ek.2.5 Örnek Ceza Formu

7.3 ĠSG Uygulamalarına ĠliĢkin Geri Bildirimler

Ġsg çalıĢmalarında özellikle risk değerlendirme çalıĢmalarında ve belirlenen risklerle ilgili alınan tedbirlerin

uygulanması sonrasında çalıĢanlardan gelecek geri bildirimler son derece önemlidir. Belirlenen riskler dıĢında

baĢka risklerin olup olmadığı, alınan tedbirlerin yeterliliği konusunda geri bildirimler yardımcı olur, hassasiyetle

değerlendirilmesi gerekir. Geri bildirimlerin alınması ile ilgili belirlenen çalıĢma yöntemi ve önemi hakkında

çalıĢanlara bilgilendirme eğitimleri verilir, sürece katılmaları sağlanır. Geri bildirimler çalıĢanlardan sözlü veya

yazılı olarak alınabilir, sözlü bildirimler görevlendirilmiĢ personeller tarafından kayda alınır. Alınan bildirimler

ilgili bölüm sorumluları ve ĠSG çalıĢanları tarafından, risk analiz ekibi veya ĠSG kurulu tarafından değerlendirilir,

çözüme kavuĢturulur ve geri bildirimi yapan çalıĢana bilgi verilir. Yapılan çalıĢmaların tamamı yazılı hale getirilir.

Ek.2.6. Örnek Geri Bildirim Formu


103

Ek 2.1 ÖRNEK KONTROL TABLOSU

Değerlendirilen konu Evet Hayır Bilmiyorum

1. ġantiye sahasına giriĢ ve çıkıĢlar kontrol altında mı?

2. ÇalıĢma sahasında kaya, toprak v.b. kayma tehlikesi var mı?

3. Pürüzlü ya da kaygan yüzeyler (kayma, tökezleme, düĢme

vb.) var mı?

4. Hendek, çukur v.b. düĢmeye sebep olabilecek kazı alanları

var mı?

5. ĠĢçiler çalıĢma alanlarına güvenli bir Ģekilde ulaĢabiliyorlar

mı?

6. ÇalıĢma ortamında sağlığı tehdit edici toz, gaz, gürültü var

mı?

7. Hareket eden araç ve makineler var mı?

8. ĠĢ makinelerinin hareket alanına ve kamyonların yol

güzergâhına insanların giriĢi engelleniyor mu?

9. Hareketli iĢ makineleri geri manevralarında sesli ve ıĢıklı

iĢaret verecek Ģekilde bir donanıma sahip mi?

10. Makinelerin hareket eden parçalarına, keskin ve pürüzlü

yüzeylerine eriĢim engelleniyor mu?

11. ĠĢ makinesi, kamyon ve insanların hareket alanı içinde

malzeme, araç, gereç, atık ambalaj, kablo vb. var mı?

12. Sıcak ya da soğuk yüzeyler, malzemeler vb. var mı?

13. Yüksekte çalıĢma, tırmanma noktaları, geçitler (yüksekten

düĢmeye sebep olabilecek) var mı?

14. El aletleri kullanılıyor mu?


104

15. Yüksek basınçlı ekipmanlar var mı?

16. Elektrik tesisatı ve elektrikli ekipmanlar var mı?

17. ĠĢyerinde yangın tehlikesi var mı?

18. ĠĢyerinde patlama tehlikesi var mı?

19. Tehlikeli kimyasal maddeler kullanılıyor mu?

20. Yapılan tüm iĢlerde yeterli aydınlatma sağlanıyor mu?

21. Gece çalıĢma yapılıyor mu?

22. Çok sıcak, soğuk ya da yağıĢlı havalarda çalıĢma yapılıyor

mu?

23. Ağır malzemelerin taĢınmasında kullanılmak üzere uygun

kaldırma araçları sağlanmıĢ mı?

24. Vücudu zorlayan çalıĢma, kaldırma ve taĢıma var mı?

25. ĠĢyerinde sıcak iĢlem yapılıyor mu?

26. ĠĢyerinde biyolojik tehlike (virüsler, parazitler, mantarlar,

bakteri )

yaratacak ortamlar var mı?

27. ĠĢyerinde stres, Ģiddet, kaba kuvvet, saldırı olmuĢ mu?

28. Sosyal tesislerde sağlık ve güvenliği tehdit eden durumlar

var mı?

29. Bütün çalıĢanların mevzuatta zorunlu tutulan sağlık raporları

var mı?

30. Sağlık gözetimi ve ilkyardım imkânı sağlanmıĢ mı?

31. Mesleki yeterlilik gerektiren iĢlerde çalıĢanların belgeleri

var mı?

32. ĠĢyerindeki potansiyel riskler konusunda ve genel ĠSG

eğitimi almamıĢ iĢçi var mı?


105

Ek.2.2 RĠSK DEĞERLENDĠRME FORMU


106

Ek.2.2.1 ÖRNEK RĠSK DEĞERLENDĠRME FORMU


107

Ek.2.2.2 ÖRNEK RĠSK KONTROL FORMU


108

Ek.2.3. SAHA TESPĠT VE ÖNERĠ FORMU


109

Ek.2.4 RAMAK KALA OLAY TAKĠP FORMU


110

Ek.2.5 Ceza Formu

ĠĢyeri

Ġlgili KiĢi

Meslek

Kontrol Tarihi Kontrol Saati

Belirlenen

Eksiklik

Ceza Gerekçesi ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği konusunda, yapılan iĢyeri kontrollerinde sözlü uyarılara ve iĢyeri

eğitimlerindeki ikazlara rağmen, uygun olmayan hal ve davranıĢ göstermek

Verilen Ceza Yazılı Ġhtar Ġhraç

Not: Ceza ile ilgili yaptırımlar İSG Kurulu kararlarıyla veya iş sözleşmesinde belirlenen kararlar doğrultusunda

olacaktır.

Kontrolü Yapanlar

…………………… ………………….. ……………………

Altyüklenici Yetkilisi ĠĢ Güvenliği ġefi ġantiye ġefi

Onama

………………………

Proje Müdürü

Tebellüğ Eden Tebliğ Eden

……………………… ………………………

Ġki nüsha olarak düzenlenen bu ceza kağıdının bir nüshası tebligatı müteakip ilgiliye verilmiĢ, diğer nüshası ise

muhafaza edilmek üzere özlük dosyasına konulmuĢtur. ….. / ….. / 2009

…………………

Personel ve Ġdari ĠĢler ġefi


111

Ek.2.6 GERĠ BĠLDĠRĠM FORMU

Bildirim Yapan Ad, Soyad Meslek Ġmza

ĠĢyerinizdeki Güvenlik Önlemleri Yeterli mi?

EVET

HAYIR

Cevabınız HAYIR ise TESBĠT ETTĠĞĠNĠZ EKSĠKLER VE ÖNERĠLERĠNĠZ nelerdir?

ĠSG ÖNLEMLERĠNĠN YETERLĠ

OLMADIĞI DURUMLAR:

BU DURUMLA ĠLGĠLĠ ÖNERĠLERĠNĠZ:


112

Ek:2.6 PERYODĠK KONTROL TABLOSU

EKĠPMAN ADI

KONTROL

PERĠYODU

(Azami Süre)

(Ġlgili standardın

ön-gördüğü

süreler saklı

kalmak koĢulu

ile)

PERĠYODĠK KONTROL KRĠTERLERĠ

(Ġlgili standartlar aĢağıda belirtilmiĢtir.)**

Buhar kazanları

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

TS 2025 ve TS EN 13445-5 standartlarında

belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

Kalorifer kazanları

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

TS EN 12952-6 standardında

belirtilen kriterlereuygun olarak yapılır.

TaĢınabilir gaz tüpleri

(DikiĢli, dikiĢsiz)

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

3Yıl

TS EN 1802, TS EN 1803, TS EN 1968, TS

EN 13322, TS EN 14876, TS EN ISO 9809

ve TS EN ISO 16148 standartlarında


TaĢınabilir asetilen tüpleri

TS EN 12863

standardında

belirtilen

sürelerde

TS EN 12863 standardında


Manifoldlu asetilen tüp demetleri

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

TS EN 12755 ve TS EN 13720

standartlarında belirtilen kriterlere uygun

olarak yapılır.

Manifoldlu tüp demetleri

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

TS EN 13385 ve TS EN 13769

standartlarında belirtilen kriterlere uygun

olarak yapılır.


113

SıvılaĢtırılmıĢ gaz tankları (LPG, ve

benzeri) (yerüstü) (1)

10 Yıl

TS 55, TS 1445, TS 1446, TS EN 12817 ve

TS EN 12819 standartlarında belirtilen

kriterlere uygun olarak yapılır.

SıvılaĢtırılmıĢ gaz tankları (LPG, ve

benzeri) (yer altı) (1)

10 Yıl

TS EN12817, TS EN 12819 standartlarında


Kullanımdaki LPG tüpleri

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

TS EN 1440:2008+A1:2012, TS EN 14767,

TS EN 14795, TS EN 14914 standartlarında


Basınçlı hava tankları(2), (3)

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

TS 1203 EN 286-1, TS EN 1012-1:2010, TS

EN 13445-5 standartlarında belirtilen

kriterlere uygun olarak yapılır.

Kriyojenik tanklar

TS EN:13458 –

3 standardında

belirtilen

sürelerde.

TS EN 1251-3, TS EN:13458 – 3, TS EN

13530-3 ve TS EN 14197-3, standartlarında

belirtilenkriterlere uygun olarak yapılır.

Tehlikeli sıvıların(4)

bulunduğu tank ve

depolar 10 Yıl

(5)

API 620, API 650, API 653, API 2610

standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak

yapılır.

(1) LPG tanklarında bulunan emniyet valfleri ise 5 yılda bir kontrol ve teste tabi tutulur.

(2) Seyyar veya sabit kompresör hava tankları ile basınçlı hava ihtiva eden her türlü kap ve bunların sabit

donanımı.

(3) Kademeli sıkıĢtırma yapan kompresörlerin her kademesinde hidrostatik basınç deneyi, basınçlı hava tankları

ile bunların sabit donanımlarının, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılır.

(4) Tehlikeli sıvılar: aĢındırıcı veya sağlığa zararlı sıvılardır.

(5) Tahribatsız muayene yöntemleri kullanılır.

(*) Periyodik kontrol süreleri API 510 standardı esas alınarak belirlenen basınçlı ekipmanlarda; basınçlı

ekipmandaki içerik (basınç ve benzeri) kayıpları ile korozyon gibi nedenlerle meydana gelen bozulmalar

dikkate alınarak yapılan risk değerlendirmesi ve yönetimi çerçevesinde belirlenen periyodik kontrol süreleri,

ekipmanın kalan ömrünün yarısını ve her halükarda beĢ yılı aĢmaması gerekir.

(**) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiĢ olup burada

belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate

alınması gerekir.


114

Kaldırma ve iletme ekipmanları

Standartlarda aksi belirtilmediği sürece, kaldırma ve iletme ekipmanları, beyan edilen yükün en az 1,25

katını, etkili ve güvenli bir Ģekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olur ve bunların bu yüke dayanıklı ve

yeterli yük frenleri bulunur.

Kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrolleri, makine mühendisleri ve makine tekniker veya

yüksek teknikerleri tarafından yapılır. Söz konusu periyodik kontrollerin tahribatsız muayene yöntemleri ile

yapılması durumunda, bu kontroller sadece TS EN 473 standardına göre eğitim almıĢ mühendisler ve aynı eğitimi

almıĢ tekniker veya yüksek teknikerler tarafından yapılabilir.

Yukarda belirtilen kriterler saklı kalmak kaydı ile bir kısım kaldırma ve iletme ekipmanının periyodik

kontrol kriterleri ve kontrol süreleri aĢağıdaki tabloda belirtilmiĢtir.

EKĠPMAN ADI

KONTROL

PERĠYODU

(Azami Süre)


ön-gördüğü

süreler saklı

kalmak koĢulu

ile)



Kaldırma ve/veya iletme

araçları (1), (2),(3)

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

TS 10116, TS EN 280 + A2, TS EN 818-6 + A1, TS EN

1495 + A2, TS EN 1709, TS EN 12079-3, TS EN 12927-

7, TS EN 13157+A1, TS EN ISO 13534, TS ISO 789-2,

TS ISO 3056, TS ISO 4309, TS ISO 7592, TS ISO 9927-

1, TS ISO 11662-1, TS ISO 12480-1, TS ISO 12482 –

1, FEM 9.751, FEM 9.752, FEM 9.755 ve FEM 9.756

standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

Asansör (Ġnsan ve Yük

TaĢıyan) (4)

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

31/1/2007 tarihli ve 26420 sayılı Resmî Gazete‟de

yayımlanan Asansör Yönetmeliği ile 18/11/2008 tarihli ve

27058 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Asansör Bakım

ve ĠĢletme Yönetmeliği‟nde yer alan hususlar saklı kalmak

kaydıyla TS EN 81–3, TS EN 13015, TS ISO 9386-1 ve

TS ISO 9386-2, standartlarında belirtilen kriterlere göre

yapılır.

Yürüyen merdiven ve Standartlarda TS EN 13015 standardında belirtilen Ģartlar kapsamında


115

yürüyen bant süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

yapılır.

Ġstif Makinesi

(forklift, transpalet, lift)

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

TS 10689, TS EN 1757-2, TS ISO 5057, TS 10201 ISO

3184, TS ISO 6055, TS ISO 1074 ve FEM 4.004

standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

Yapı Ġskeleleri(5),(6)

Standartlarda

süre

belirtilmemiĢse

6 Ay

TS EN 1495 + A2, TS EN 1808 ve TS EN 12811-3

standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak ve

yönetmelikte kurulum, kullanım ve sökümde belirtilen

hususlar dikkate alınarak yapılır.

(1) Vinçlerin periyodik kontrollerinde yapılacak olan statik deneyde deney yükü, beyan edilen yükün

en az

1,25 katı, dinamik deneyde ise en az 1,1 katı olması gerekir.

(2) Mobil kaldırma ekipmanlarının dıĢında kalan kaldırma ekipmanları için kararlılık deneyi ise gerek

görüldüğünde ilgili standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

(3) Kapasitesinin altında kullanılacak kaldırma araçlarında beyan edilen kaldırılacak azami yük görünecek

Ģekilde iĢaretlenir. Beyan edilen yükün üstünde bir ağırlığın kaldırılmasının söz konusu olduğu durumlarda

kaldırma aracı kaldırılacak yükün miktarı esas alınarak yukarıda belirtilen kriterler çerçevesinde teste tabi

tutulmadan kullanılamaz. (Beyan yükü; kaldırma aracında iĢveren tarafından beyan edilen kaldırılacak

maksimum ağırlıktır.)

(4) Elektronik kumanda sistemi ile donatılmıĢ kaldırma ve iletme ekipmanının periyodik kontrolünde makine

ve elektrik ile ilgili branĢlarda periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kiĢiler birlikte görev alır.

(5) Ġskelelerin periyodik kontrolleri mühendislik ve mimarlık fakültelerinden inĢaat ve makine mühendisliği

ile mimarlık bölümü mezunları makine ve inĢaat teknikeri veya yüksek teknikerleri, gemi inĢası iĢlerinde ise

gemi inĢaatı mühendisi tarafından yapılır.

(6) Ġskeleler, üzerlerinde taĢıyabileceği azami yük görünecek Ģekilde iĢaretlenir.

(**) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiĢ olup

burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da

dikkate alınması gerekir.

Tesisatlar

Ġlgili standartlarda aksi belirtilmediği sürece, tesisatların periyodik kontrolleri yılda bir yapılır.


116

Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik

ile ilgili tesisatın periyodik kontrolleri elektrik mühendisleri, elektrik tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından

yapılır.

Elektrik dıĢında kalan diğer tesisatın periyodik kontrolleri makine mühendisleri, makine tekniker veya

yüksek teknikerleri tarafından yapılır.

Yukarda belirtilen kriterler saklı kalmak kaydı ile bir kısım tesisatın periyodik kontrol kriterleri ve kontrol

süreleri aĢağıdaki tabloda belirtilmiĢtir.

EKĠPMAN ADI

KONTROL

PERĠYODU

(Azami Süre)


ön-gördüğü

süreler saklı

kalmak koĢulu

ile)



Elektrik Tesisatı, Topraklama

Tesisatı, Paratoner

Standartlarda süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

21/8/2001 tarihli ve 24500 sayılı Resmî Gazete‟de

Yayınlanan Elektrik Tesislerinde Topraklamalar

Yönetmeliği, 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî

Gazete„de yayımlanan Elektrik Kuvvetli Akım

Tesisleri Yönetmeliği ve 4/11/1984 tarihli ve 18565

sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Elektrik Ġç

Tesisleri Yönetmeliği ile TS EN 60079 standardında

belirtilen hususlara göre yapılır.

Akümülatör, Transformatör 1 Yıl Ġmalatçının belirleyeceği Ģartlar kapsamında yapılır.

Yangın Tesisatı ve Hortumlar,

Motopomplar, Boru Tesisatı

Standartlarda süre

belirtilmemiĢse

1 Yıl

Projede belirtilen kriterlere uygun olup olmadığının

belirlenmesine yönelik olarak yapılır. Ayrıca TS 9811,

TS EN 671-3, TS EN 12416-1 + A2, TS EN 12416-2 +

A1, TS EN 12845 + A2 standartlarında


Yangın Söndürme cihazı

TS ISO 11602-2

standardında

belirtilen

TS ISO 11602-2 standardında belirtilen kriterlere

uygun olarak yapılır.


117

sürelerde

Havalandırma ve Klima Tesisatı 1 Yıl Projede belirtilen kriterlere uygun olup olmadığının

belirlenmesine yönelik olarak yapılır.

(**) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiĢ olup burada

belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate

alınması gerekir.

Tezgâhlar

Makine ve tezgâhların periyodik kontrolleri Periyodik kontrol aralığı ve kriterleri standartlar ile

belirlenmemiĢ varsa imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılır. Bu hususlar, imalatçı tarafından

belirlenmemiĢ ise iĢ ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu iĢyeri ortam koĢulları, kullanım sıklığı ile

kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre,

belirlenecek aralıklarda yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının bu Yönetmelikte belirtilen ĠĢ

Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güv. ġartları Yönetmeliği dıĢında bir yılı aĢmaması gerekir.

Makine ve tezgâhların periyodik kontrolleri, makine mühendisleri, makine tekniker veya yüksek

teknikerleri tarafından yapılır.

Elektronik kumanda sistemi ile donatılmıĢ makine ve tezgâhların periyodik kontrolü; makine

veya mekatronik mühendisi ile elektrik mühendisleri ve/veya bunların teknikerleri tarafından birlikte yapılır.

hata! belgede belirtilen stilde metne rastlanmadı. Ġsg...

Documents