HASTANE ATIKLARIHASTANE ATIKLARI

UZM. DR. ŞAFAK KAYAUZM. DR. ŞAFAK KAYA

ENFEKSİYON HASTALIKLARIENFEKSİYON HASTALIKLARI

ATIKATIK

• O andan sonra değeri ve doğrudan O andan sonra değeri ve doğrudan kullanımı olmayan nesnekullanımı olmayan nesne

• Sağlık hizmeti veren birçok Sağlık hizmeti veren birçok kuruluşun faaliyetleri esnasında kuruluşun faaliyetleri esnasında ortaya çıkan her türlü atık hastane ortaya çıkan her türlü atık hastane atığıatığı

• Gelişmiş ülkelerde tıbbi kuruluşlar her yıl Gelişmiş ülkelerde tıbbi kuruluşlar her yıl yarım milyon ton atık üretmektedir.yarım milyon ton atık üretmektedir.

• Hastaneler tıbbi atıkların %77’sini Hastaneler tıbbi atıkların %77’sini üretmektedir.üretmektedir.

• Sağlık uygulamalarının tek kullanımlık Sağlık uygulamalarının tek kullanımlık malzemeye dayandırılması da bu atık malzemeye dayandırılması da bu atık miktarını arttırmaktadır.miktarını arttırmaktadır.

TIBBİ ATIKTIBBİ ATIK

• Teşhis ve tedavi sırasında ortaya Teşhis ve tedavi sırasında ortaya çıkan atıklarçıkan atıklar

• Tıbbi ve farmasötik araştırma atıklarıTıbbi ve farmasötik araştırma atıkları

• İlaç üretiminde ortaya çıkan atıklar İlaç üretiminde ortaya çıkan atıklar tıbbi atık olarak kabul edilmektedir.tıbbi atık olarak kabul edilmektedir.

Tıbbi atıkların Tıbbi atıkların gruplandırılmasıgruplandırılması• Genel atıklarGenel atıklar

• Patolojik atıklarPatolojik atıklar

• Radyoaktif atıklarRadyoaktif atıklar

• Kesici-Delici aletlerKesici-Delici aletler

• Kimyasal atıklarKimyasal atıklar

• İnfeksiyöz atıklarİnfeksiyöz atıklar

• Farmasötik atıklarFarmasötik atıklar

• Basınçlı kaplarBasınçlı kaplar

Genel atıklarGenel atıklar

• Evsel atıklardan içerik ve özellik Evsel atıklardan içerik ve özellik itibariyle farkı olmayan atıklaritibariyle farkı olmayan atıklar

• Hasta odasının infekte olmayan Hasta odasının infekte olmayan atıkları atıkları

• Sağlık personeli çalışma odaları Sağlık personeli çalışma odaları atıkları bu gruba girer.atıkları bu gruba girer.

Patolojik atıklarPatolojik atıklar

• Doku, organ, insan fetusu ve hayvan Doku, organ, insan fetusu ve hayvan cesetleri, kan ve vücut atıklarıdır.cesetleri, kan ve vücut atıklarıdır.

• Ülkemizde tüm insan vücut parçaları Ülkemizde tüm insan vücut parçaları gömülmektedir.gömülmektedir.

Radyoaktif atıklarRadyoaktif atıklar

• Vücut ve organ görüntülenmesi, Vücut ve organ görüntülenmesi, tümör lokalizasyonu veya tedavi tümör lokalizasyonu veya tedavi amacıyla , çeşitli araştırmalarda amacıyla , çeşitli araştırmalarda kullanılan katı, sıvı ve gaz atıklardır.kullanılan katı, sıvı ve gaz atıklardır.

Kesici-Delici aletlerKesici-Delici aletler

• İğneler, diğer kesici-delici özellikte İğneler, diğer kesici-delici özellikte atıklar, bıçaklar, infüzyon setleri, atıklar, bıçaklar, infüzyon setleri, testerelerden oluşan bu tür atıklar, testerelerden oluşan bu tür atıklar, infekte olsun veya olmasın, infekte olsun veya olmasın, yüksek yüksek derecede tehlikeliderecede tehlikeli atık olarak kabul atık olarak kabul edilir.edilir.

Kimyasal atıklarKimyasal atıklar

• Tanısal veya deneysel amaçlı Tanısal veya deneysel amaçlı kullanılan veya temizlikde kullanılan veya temizlikde dezenfeksiyon amacıyla yararlanılan dezenfeksiyon amacıyla yararlanılan maddeler kullanıldıktan sonra artan maddeler kullanıldıktan sonra artan katı, sıvı ve gaz kimyasal atıklardan katı, sıvı ve gaz kimyasal atıklardan oluşur.oluşur.

İnfeksiyöz atıklarİnfeksiyöz atıklar

• Laboratuvar kültür materyalleri, Laboratuvar kültür materyalleri, infeksiyonlu hastaların cerrahi ve infeksiyonlu hastaların cerrahi ve otopsi uygulamalarından çıkan otopsi uygulamalarından çıkan materyaller, hemodiyaliz hastalarının materyaller, hemodiyaliz hastalarının malzemelerini kapsar.malzemelerini kapsar.

Farmasötik atıklarFarmasötik atıklar

• Hastanede kullanılan, artmış veya Hastanede kullanılan, artmış veya günü geçmiş her türlü ilaç vb. günü geçmiş her türlü ilaç vb. maddelermaddeler

Basınçlı kaplarBasınçlı kaplar

• Flakonlar, anestezik gazların Flakonlar, anestezik gazların toplandığı basınçlı tüplerden oluşur.toplandığı basınçlı tüplerden oluşur.

• Yakma sırasında veya kazayla Yakma sırasında veya kazayla delinme nedeniyle patlayabileceği delinme nedeniyle patlayabileceği için bu tür kaplarla çalışırken dikkatli için bu tür kaplarla çalışırken dikkatli olunmalıdır.olunmalıdır.

• Tıbbi kuruluşlar atıkların yanı sıra Tıbbi kuruluşlar atıkların yanı sıra su ve gıda atıkları ile evsel nitelikli su ve gıda atıkları ile evsel nitelikli atıklarda üretmektedir.atıklarda üretmektedir.

• Tüm bu atıkların toplanmasında Tüm bu atıkların toplanmasında farklı renkli torbalar kullanılmalıdır.farklı renkli torbalar kullanılmalıdır.

• Kırmızı torbaKırmızı torba Tıbbi atıklar Tıbbi atıklar

• Mavi torbaMavi torba Evsel atıklar Evsel atıklar

• Siyah torbaSiyah torba Geri kazanılabilen Geri kazanılabilen

cam atıklar cam atıklar

Tıbbi atık torbasının Tıbbi atık torbasının özellikleriözellikleri• Kırmızı renkliKırmızı renkli• 150 150 μμm kalınlığındam kalınlığında• Yırtılma ve delinmeye dayanıklıYırtılma ve delinmeye dayanıklı• Sızdırmaz ve taşınmaya dayanıklıSızdırmaz ve taşınmaya dayanıklı• 50-60 kg taşıma kapasiteli50-60 kg taşıma kapasiteli• Üzerinde ‘Tıbbi atık’ ve/veya Üzerinde ‘Tıbbi atık’ ve/veya

uluslararası amblem olmalıuluslararası amblem olmalı

Hastane atık toplama planı Hastane atık toplama planı oluşturulmasıoluşturulması

• Evsel atık toplayanlar ve tıbbi atık Evsel atık toplayanlar ve tıbbi atık toplayanlar ayrılmalıdır.toplayanlar ayrılmalıdır.

• Tıbbi atık toplayanlar için özel bir Tıbbi atık toplayanlar için özel bir ‘hastane atık planı hazırlanmalı hangi ‘hastane atık planı hazırlanmalı hangi birimin atığının ne zaman birimin atığının ne zaman toplanacağı önceden belirlenmelidir.toplanacağı önceden belirlenmelidir.

• Ayak basma pedallı ve üzerinde tıbbi Ayak basma pedallı ve üzerinde tıbbi atık amblemi olan kovalar önerilir.atık amblemi olan kovalar önerilir.

• Elemanların koruyucu başlık, maske, Elemanların koruyucu başlık, maske, gözlük, iş tulumu, bot, özel eldiven gözlük, iş tulumu, bot, özel eldiven kullanması sağlanmalı ve koruyucu kullanması sağlanmalı ve koruyucu aşıları tam olmalıdır.aşıları tam olmalıdır.

Tıbbi atıkların ünite Tıbbi atıkların ünite içinde taşınmasıiçinde taşınması• Bu iş için eğitilmiş personelBu iş için eğitilmiş personel• Tekerlekli, kapaklı, paslanmaz Tekerlekli, kapaklı, paslanmaz

malzemeden yapılmış, torbaların malzemeden yapılmış, torbaların hasarlanmasına veya delinmesine yol hasarlanmasına veya delinmesine yol açabilecek keskin kenarları olmayan, açabilecek keskin kenarları olmayan, yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve yüklenmesi, boşaltılması, temizlenmesi ve dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için dezenfeksiyonu kolay ve sadece bu iş için ayrılmış araçlar ile toplanır ve taşınırlar. ayrılmış araçlar ile toplanır ve taşınırlar.

• Tıbbi atıkların ünite içinde Tıbbi atıkların ünite içinde taşınmasında kullanılan araçlar taşınmasında kullanılan araçlar turuncu renkli olacak, üzerlerinde turuncu renkli olacak, üzerlerinde “Uluslararası Biyotehlike” amblemi “Uluslararası Biyotehlike” amblemi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi ile “Dikkat! Tıbbi Atık” ibaresi bulunacaktır.bulunacaktır.

ULUSLAR ARASI ULUSLAR ARASI BİYOTEHLİKE AMBLEMİBİYOTEHLİKE AMBLEMİ

DİKKAT!DİKKAT!

TIBBİ ATIKTIBBİ ATIK

• Tıbbi atık torbaları ağızları sıkıca Tıbbi atık torbaları ağızları sıkıca bağlanmış olarak ve sıkıştırılmadan atık bağlanmış olarak ve sıkıştırılmadan atık taşıma araçlarına yüklenir, toplama ve taşıma araçlarına yüklenir, toplama ve taşıma işlemi sırasında el veya vücut ile taşıma işlemi sırasında el veya vücut ile temastan kaçınılır. Atık torbaları asla elde temastan kaçınılır. Atık torbaları asla elde taşınmazlar. taşınmazlar.

DİKKAT!DİKKAT!

• Tıbbi atıklar ile evsel nitelikli atıklar aynı Tıbbi atıklar ile evsel nitelikli atıklar aynı araca yüklenmez ve taşınmazlar. araca yüklenmez ve taşınmazlar.

• Atık taşıma araçları her gün düzenli olarak Atık taşıma araçları her gün düzenli olarak temizlenir ve dezenfekte edilirler. temizlenir ve dezenfekte edilirler.

• Araçların içinde herhangi bir torbanın Araçların içinde herhangi bir torbanın patlaması veya dökülmesi durumunda patlaması veya dökülmesi durumunda atıklar güvenli olarak boşaltılır ve taşıma atıklar güvenli olarak boşaltılır ve taşıma aracı ivedilikle dezenfekte edilir.aracı ivedilikle dezenfekte edilir.

• Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması Tıbbi atıkların ünite içinde taşınması ile görevlendirilen personelin, taşıma ile görevlendirilen personelin, taşıma sırasında özel nitelikli sırasında özel nitelikli turuncu renklituruncu renkli elbise giymesi ve bunun ilgili ünite elbise giymesi ve bunun ilgili ünite tarafından karşılanması zorunludur.tarafından karşılanması zorunludur.

• Ünite içinde uygulanan toplama Ünite içinde uygulanan toplama programı ve atık taşıma araçlarının programı ve atık taşıma araçlarının izleyeceği güzergah, hastaların izleyeceği güzergah, hastaların tedavi olduğu yerler ile diğer temiz tedavi olduğu yerler ile diğer temiz alanlardan, insan ve hasta trafiğinin alanlardan, insan ve hasta trafiğinin yoğun olduğu bölgelerden mümkün yoğun olduğu bölgelerden mümkün olduğunca uzak olacak şekilde olduğunca uzak olacak şekilde belirlenir.belirlenir.

Atıkların azaltılmasıAtıkların azaltılması

• Tıbbi atıkların azaltılmasında Tıbbi atıkların azaltılmasında üretildiği yerde uygun şekilde üretildiği yerde uygun şekilde ayrıştırılması önemlidir.ayrıştırılması önemlidir.

• Hangi atıklar evsel atık poşetine, Hangi atıklar evsel atık poşetine, hangilerinin tıbbi atık poşetine hangilerinin tıbbi atık poşetine atılacağı belirlenmelidir.atılacağı belirlenmelidir.

Kırmızı çöp poşetine Kırmızı çöp poşetine atılacaklaratılacaklar• EnjektörlerEnjektörler

• İV kateterlerİV kateterler

• Foley sondaFoley sonda

• NG sondaNG sonda

• Trakeostomi kanülüTrakeostomi kanülü

• İdrar torbasıİdrar torbası

• İzolasyon atıklarıİzolasyon atıkları

• Delici-kesici aletlerDelici-kesici aletler

• Pansuman Pansuman malzemelerimalzemeleri

• Eldiven, gaita,idrar ve Eldiven, gaita,idrar ve balgam kaplarıbalgam kapları

• Cerrahi pansuman Cerrahi pansuman aletlerialetleri

• Bildirimi zorunlu Bildirimi zorunlu hastaların atıklarıhastaların atıkları

• Kemoterapi ilaçlarıKemoterapi ilaçları

• Kontamine araç ve Kontamine araç ve gereçlergereçler

• İnsan patolojik İnsan patolojik atıklarıatıkları

• Kan ve kan ürünleriKan ve kan ürünleri

• Sekresyon ve Sekresyon ve çıkartılarçıkartılar

• Diyaliz atıklarıDiyaliz atıkları

• Laboratuvar atıklarıLaboratuvar atıkları

Mavi çöp poşetine Mavi çöp poşetine atılacaklaratılacaklar

• İdare binası atıklarıİdare binası atıkları

• Hasta,doktor,hemşire odaları atıklarıHasta,doktor,hemşire odaları atıkları

• Hasta bakım üniteleri atıklarıHasta bakım üniteleri atıkları

• İnfekte olmayan tıbbi atıklarİnfekte olmayan tıbbi atıklar

• FlakonlarFlakonlar

Siyah çöp poşetine Siyah çöp poşetine atılacaklaratılacaklar

• Geri kazanılabilen atıklar (serum, ilaç Geri kazanılabilen atıklar (serum, ilaç şişeleri)şişeleri)

• Tıbbi malzeme ambalajlamasında Tıbbi malzeme ambalajlamasında kullanılan kağıtlarkullanılan kağıtlar

Hastane atıkları ayrımında Hastane atıkları ayrımında dikkat edilmesi gereken dikkat edilmesi gereken durumlardurumlar• Tıbbi atıklar kimyasal,radyoaktif Tıbbi atıklar kimyasal,radyoaktif

atıklarla karıştırılmamalıatıklarla karıştırılmamalı

• Kesici aletler diğer tıbbi atıklardan Kesici aletler diğer tıbbi atıklardan ayrılmalıayrılmalı

• Patolojik atıklar ve kemoterapi Patolojik atıklar ve kemoterapi atıkları diğer atıklardan ayrılmalıdır.atıkları diğer atıklardan ayrılmalıdır.

Kesici atıkların kontrolüKesici atıkların kontrolü

• Kesici aletleri ve uçlarını Kesici aletleri ve uçlarını sıkıştırılmaya karşı dayanıklı kaplara sıkıştırılmaya karşı dayanıklı kaplara atın.atın.

• Bu kapları asla ağzına kadar Bu kapları asla ağzına kadar doldurmayın.doldurmayın.

• Bu kapları çalışma alanında Bu kapları çalışma alanında bulundukları müddetçe dik tutun.bulundukları müddetçe dik tutun.

• Kaplar dolduğu zaman ağızlarını Kaplar dolduğu zaman ağızlarını sıkıca kapatın.sıkıca kapatın.

• Kırmızı tıbbi atık poşetine atın.Kırmızı tıbbi atık poşetine atın.

• Enjektörler kullanıldıktan sonra iğne Enjektörler kullanıldıktan sonra iğne uçları kapatılmadan bu kutulara uçları kapatılmadan bu kutulara atılmalıdır.atılmalıdır.

• Yeterli miktarda tıbbi atık kovası Yeterli miktarda tıbbi atık kovası gerekli yerlere konulmalı, sağlık gerekli yerlere konulmalı, sağlık personelinin görebileceği yerlere de personelinin görebileceği yerlere de tıbbi atık kovalarına hangi tıbbi atık kovalarına hangi malzemenin atılacağı konusunda afiş malzemenin atılacağı konusunda afiş veya yazı asılmalıdır.veya yazı asılmalıdır.

•TEŞEKKÜR EDERİM.TEŞEKKÜR EDERİM.