Shkolla Private e Arsimit të Lartë

“UNIVERSITETI METROPOLITAN TIRANA”

2

Çamëria vend i njerëzve të

famshëm dhe atdhedashës

3

Lashtësia

4

Pirro i Epirit

Epir: Çamët vendit të tyre i thonë IPERI,

vendi i ipeve (ipe=shqipe).

Epeiros greket quanin tokat përkundrej

ishujve, që shtriheshin gjatë bregut të detit

Jon, të banuar nga fiset kaone e thesprote.

(297-272 p.e.s.)

Në vitin 297 para Krishtit në krye të shtetit të Epirit erdhi

Pirroja, i biri i adoptuar i Glaukut, mbretit i Taulanteve. Ai u

bë gjeneral i plotfuqishëm ushtarak dhe krijoi nje shtet te

pavarur qe mori emrin e vet Epiri. Gjatë sundimit të Pirros,

Epiri njohu një lulëzim të jetës qytetare, me veprimtari te

dendur ndërtimesh në qendrat e vjetra dhe me ngritjen e

qyteteve të reja.Pirroja i zgjeroj kufinjët e shtetit të ri të Epirit

në kurriz të fqinjëve. Në veri shkoi deri te lumi Shkumbin, në

lindje deri në Vardar

5

Shën Eleuteri Papa që erdhi nga Preveza shqiptare

• Papa i Parë me origjinë shqiptare që në shek.II pas Krishtit.

(vitet 174 – 189)

• Eleuteri i shkroi një letër mbretit të Britanisë së Madhe, ku i

shfaq dëshirën papnore, që mbreti së bashku me familjen e tij

të konvertohej në fenë katolike

• Varrosur pranë Varrit te Shën Pjetrit në Romë

Vendlindja: Nikopojë (Prevezë) - Epir (Çamëri)

6

Rilindja Kombëtare

7

Familja Dino - Burra te shquar

nga Preveza shqiptare

Abedin Dino,(lindur me 5 prill 1843, ne Prevezë – vdekur me 9 Maj 1906, Stamboll,

Perandoria Osmane) ka qene një politikan çam, rilindas, një nga themeluesit e Lidhjes

se Prizrenit (1878), dhe një nga kontribuesit kryesore për pavarësinë e Shqipërisë.

Ai u emërua Përfaqësuesi i Lidhjes se Prizrenit për Çamërinë dhe themeloi degën e

sajë në Janinë

Rasih Abedin Dino (1865–1928), diplomat. Me 1913 kryesonte

delegacionin e Shqipërisë qe firmosi traktatin e Londrës. Me 1908 themeloi

se bashku me Musa Demin shkollën e pare shqipe ne Filat.

Ali Rasih Dino (1889–1938), karikaturist i famshëm shqiptar dhe Deputet i

Parlamentit Grek. Themelues i Partisë se Çamërisë qe përfaqësonte komunitetin çam-

shqiptar si dhe Kryetar i Shoqatës se Miqësisë Greqi - Shqipëri

Shahin Rasih Dino, deputet i sanxhakut te Prevezës ne Perandorinë Osmane dhe

me vone Ministër i Brendshëm nga 17 shtatori 1914 deri me 27 Janar 1916 .

Hamdi Çami (1861–1927) u lind më 1861 në Margëlliç, Çamëri - deputet i

sanxhakut te Prevezës dhe oficer i larte i ne Perandorinë Osmane, mbështeti

përdorimin e shkrimit latin në standardizimin e Alfabetit shqip

Aziz Çami (1893–1943). Me 1920 komandant ne luftën e Vlorës. Mbështetës i Fan

Nolit. me 1931 u arrestua për atentat ndaj mbretit Zog ne Vjenë. Komandant i Ballit

Kombëtar, zëvendësuesi i Hysni Lepenices dhe luftoi kundër gjermaneve. U vra ne

Tirane nga forcat komuniste me 1943.

8

Firmetare te Aktit te Pavaresise

• Rexhep Demi (1864-1929) një nga udhëheqësit e Lëvizjes Shqiptare për Pavarësi dhe një nga firmëtarët e Deklaratës se Pavarësisë se Shtetit Shqiptar, përfaqësues i krahinës se Çamërisë. Ministër ne Qeverinë e Përkohshme te Shqipërisë.

• Veli Gërra Reshadija, nga Gumenica. Mësues dhe bamirës i shkollave shqipe. Pas shpalljes se pavarësisë se Shqipërisë dha një kontribut te rëndësishëm për konsolidimin qeverinë e I. Qemalit dhe për mbrojtjen e territoreve shqiptare nga shovinistet greke. Nje nga përfaqësuesit e Kuvendit te Vlorës qe protestoi vendimin e Fuqive te Mëdha me 1913 për aneksimin e territoreve shqiptare nga Greqia.

• Vesel (Jakup Vesel) Margëlliçi, një nga udhëheqësit e Lëvizjes Shqiptare për Pavarësi dhe një nga firmëtarët e Deklaratës se Pavarësisë se Shtetit Shqiptar, përfaqësues i krahinës se Çamërisë.

• Aziz Tahir Ajdonati (Tahir Mete) një nga udhëheqësit e Lëvizjes Shqiptare për Pavarësi dhe një nga firmëtarët e Deklaratës se Pavarësisë se Shtetit Shqiptar, përfaqësues i krahinës se Çamërisë.

• Rexhep Demi (Filat 1864-1929) një nga udhëheqësit e Lëvizjes Shqiptare për Pavarësi dhe një nga firmëtarët e Deklaratës se Pavarësisë se Shtetit Shqiptar, përfaqësues i krahinës se Çamërisë. Ministër ne Qeverinë e Përkohshme te Shqipërisë.

• Qerim beg (Begolli), përfaqësues i Ipekut një nga udhëheqësit e Lëvizjes Shqiptare për Pavarësisë dhe një nga firmëtarët e Deklaratës se Pavarësisë se Shtetit Shqiptar.

9

Rilindas dhe patriotë të ndritur

• Faik Bej Konica (1875-1942) Shkrimtari dhe publicisti

shqiptar më me ndikim në fillim të shekullit ishte Faik bej

Konica (1875-1942). Ai lindi në prill të vitit 1875 në qytetin e

vogël të Konicës në malet e Pindit.

• Asaf Ajdonat (Çami) (1888-1965). Veprimtar i shquar i arsimit

shqiptar Lindi në Paramithi, ku qysh në vogëli u rrit me ndjenja

patriotike. Kreu studimet e larta për mjekësi (kirurgji). Ngriti

klubin e Paramithisë dhe Margëlliçit, së bashku me patriotin

Spiro Çalluka. Organizoi qëndresën heroike në Shkallë të

Paramithisë, kundër forcave pushtuese greke, më 1913.

• Musa Demi, figurë e rëndësishme e Rilindjes Shqiptare, i cili

krahas patriotëve të tjerë të Çamërisë, si Mehmet Zeirai,

Mehmet Sejko etj., morën pjesë në kryengritjet e organizuara

nga Çerçiz dhe Bajo Topulli. Ky grupim u quajt “Klubi i Filatit”.

10

Hasan Tahsini - rilindas, filozof, matematikan, shqiptar

U lind me 1811 në fshatin Ninat - Sarandë, Shqipëri

Vdiq më 1881 në Stamboll

"Do të kërkoj dituri,

atë që e bëri njeriun

njeri".

11

Hasan Tahsini

Hasan Tahsini (Ahmedi) alias Hoxha Hasan – Tahsin lindi në vitin

1812. Babi i tij Osman Rushit Ahmedi, ka qenë një dijetar i shquar nga katundi

Ninat, rrethi i Filatit të Konispolit, në Çamëri.

Hoxha= Dijetar Akademik

Mbiemri Tahsin, nuk është mbiemër, por është një cilësi dalluese, sepse

ishte më i dalluari, më i shquari, më i vlerësuari i shkencëtarëve te

kohës…

Edukimi mësimet e para i filloi në Prevezë, kurse të mesme i filloi në Shkodër, i vazhdoi në Berat, ku i ati,

Osman Efendiu, ishte caktua myderriz (profesor)…Në Stamboll, qysh si student, meqë ishte

më i dalluari, më i shquari, më i vlerësuari i dhanë titullin: Tahsin, të cilin e gëzoi si

"mbiemër" tërë jetën Me një vendim te sulltanit, u dërgua në Francë për të studiuar. U regjistrua në Fakultetin e

Shkencave Natyrore, në Universitetin e Sorbones, në Paris, ku studioj me përkushtim, me

vullnet, me shumë dashuri, sa që u befasonte secili… ky student shqiptar kaq i

vyer i përfundoi studimet me sukses të shkëlqyer…

Qëndroi ne France 16 vjet ku ndoqi paralelisht disa fakultete…

12

Hasan Tahsini

Universiteti i Stambollit

Me 1870 u emërua rektori i pare i Universitetit te Stambollit duke e

themeluar atë. Ketu ai dha leksione ne fizike, astronomi dhe psikologji.

Qeveria e emëroi si rektor sepse ishte me i dituri i Perandorisë Osmane

dhe qe mund te vendoste një balance midis arsimit universitar europiano

perëndimor dhe atij osman.

Hoxha Tahsin, Nuk ishte vetëm fetar apo teolog, por ishte edhe psikolog,

sociolog, pedagog dhe ishte më i pari astronom në tërë Perandorinë

Osmane…ishte edhe dijetar, mendimtar, përkthyes, poet, shkrimtar,

letrar…Ishte një iluminist enciklopedist…! Ishte njohës i thelle në

astronomi, filozofi, teologji, matematikë, fizikë, histori, gjeografi, bujqësi,

letërsi…Ishte pionieri i parë i Shkollës Psikologjike…

Por shpejt ai u sulmua nga konservatoret injorante qe e akuzuan për

magjistar dhe heretik dhe dha dorëheqjen si rektor e për një fare kohe nuk

u lejua te jepte dhe leksione.

13

Hasan Tahsini

Veprat

Ka shkruar, botuar, më se 20 libra shkencore, astronomike,

psikologjike, pedagogjike…

Disa nga veprat e tij:

1. Historia e krijimit

2. Themeli i Gjithësisë

3. Psikologjia apo Shkenca e shpirtit (turqisht)

4. Të fshehtat e ajrit dhe ujit

5. Rruzullimi i përbotshëm

6. Pasqyra qiellore,

• Përktheu librin e Ligjet e Natyrës me autor Constantin François de

Chassebœuf

• Është autori i pare i librit shkencor popullor ne gjuhen turke

14

Hasan Tahsini

Idete filozofike - shkencore

Në botë edhe fuqitë bimore, organike në zanafillë, kanë si

burim diellin dhe të tërë përbërësit organikë, duke filluar nga

fija më e thjeshtë e një gjethi e deri tek qelizat që formojnë

trurin e njeriut; gjithë përbërësit organikë janë depo e një

energjie potenciale që ka grumbulluar në vetvete dritën e

diellit.

Në natyrë asgjë nuk krijohet e asgjë nuk zhduket, po

shndërrohet nga një formë lëndore në tjetrën.

Në fizikë, matematikë, astronomi, kimi e kozmografi ishte aq

i ditur, saqë kur fliste për çdo çështje që u përkiste këtyre

lëndëve, asnjëherë nuk kishte nevojë të shihte librin.

Lomonosovi i

Perandorise

Osmane

Naim Frashëri

O ti mbret, o shumë i larti kryetar!/ Nga e dlirta fryma jote unë marr/ të

Edenit erën, hirin paraisor,/ O Hasan-Tahsin, o trëndafil qiellor!

15

Hasan Tahsini–Motori i Rilindjes Kombëtare

Atdhetaria

Hoxha Tasin, jo vetëm që nuk e harroi asnjë herë se ishte shqiptar,

por meqë ishte ndër shqiptarët më i formuari, më i dituri, më i ngrituri,

gjithnjë printe në çështjen shqiptare-kombëtare…

Përveç që ishte atdhetar, një nga figurat më kryesore, më madhore, ishte

motori i Rilindjes Kombëtare Shqiptare…

Ishte ndër të parët që hartoi një alfabet të veçantë për gjuhën shqipe…

Ishte ndër të parët, nga nismëtarët, për themelimin e Shoqërisë

Kulturore Shqiptare të Stambollit (1879)…

Ishte nga të parët në themelimin e Lidhjes së Prizrenit (1878-1881)…

Vëllezërit Frashri, Abdyli, Mehmeti, Tosumi, Kasemi, Naimi, Samiu, si

edhe atdhetarët të tjerë, J. Vreto, K. Kristoforidhi, K. Hoxhi etj. ishin jo

vetëm nxënësit por edhe bashkëpunëtorët kryesore te tij…

16

Hasan Tahsini – Shprehje te famshme

Përgjigje ndaj fanatikeve e shpifësve qe e paditën si

zot-mohues, të pafe :

Ata që më kanë zilì, thonë se qenkam i pafê,

me këtë padije sheshit gënjejnë:

dhe unë iu përgjigja: “Jeni fetàrë!”.

Gënjeshtrës iu përgjigja me rrenë.

Për dijen

Asgjë nuk është e pamundur. Pamundësinë

absolute e shkakton mosdija jonë reale.

Do të kërkoj dituri, atë që e bëri njeriun njeri

17

Hasan Tahsini-nga Libri i Gjithësisë

….. Rreth diellit vijnë rrotull satelitë

dhe çdo yll qendror lëshon zjarr e dritë;

….. Me syrin përtej shikues astronomët

caktuan nja pesëqind mjegullina përtej

“Kashtës së Kùmtrit”. Çdo mjegullinë ka me

miliona diej, çdo diell noton në qiell me

satelitët e tij.

….. Po më e habitshme nga thellësia dhe gjerësia

e yjeve është bota që tregon mikroskopi në një

pikë uji;

në jetën e shkurtër të kësaj bote minutat janë

vite dhe në jetën e gjatë të yjeve vitet janë

minuta.

….. Ç’u tha këtu sipër, është provuar me

aritmetikë e gjeometri!.

18

Gëzuar 100 vjetorin

e Pavarësisë!

Shkolla Private e Arsimit të Lartë

“UNIVERSITETI METROPOLITAN TIRANA”