handboek - inclufar · – leidende principes van inclusieve landbouw – werken in een agrarische...
TRANSCRIPT
www.inclufar.eu
HANDBOEK VOOR HET PLANNEN, OPZETTEN EN ONDERSTEUNEN VAN
INCLUSIEVE LANDBOUW VOOR BOERDERIJEN, INITIATIEVEN VOOR MAATSCHAPPELIJK WERK EN REGIONALE ONTWIKKELING
Geïntegreerde Landbouw
PAGINA 2
HANDBOEK voor het plannen, opzetten en ondersteunen van inclusieve landbouw voor boerderijen, initiatieven voor maatschappelijk werk en regionale ontwikkeling
I N H O U D
INLEIDING 4
1. WETEN WAT GEDAAN MOET WORDEN – DOEL EN LEIDEND PRINCIPE 4 – BASISPRINCIPES VOOR AGRARISCHE WAARDECREATIE – LEIDENDE PRINCIPES VAN INCLUSIEVE LANDBOUW – WERKEN IN EEN AGRARISCHE ONDERNEMING ZORGT VOOR ZINGEVING 6 – VAN INTEGRATIE NAAR INCLUSIE – LEIDENDE PRINCIPES VOOR INCLUSIEVE LANDBOUWORGANISATIES – A) FUNDAMENTEEL LEIDEND PRINCIPE – B) CONCEPTEN – VRAGEN DIE ONDERSTEUNING BIEDEN BIJ DE VESTIGING EN ONTWIKKELING
2. VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN – BESTUURSORGANEN EN 8 VERANTWOORDELIJKHEIDSSTRUCTUREN IN EEN ZICHZELF BESTURENDE ZORGLANDBOUWGEMEENSCHAP – LANDBOUW ALS EEN BIJZONDERE VORM VAN BEDRIJVIGHEID EN ACTIVITEIT – INCLUSIE – DYNAMISCHE DELEGATIE – EEN METHODE VOOR HET TOEWIJZEN VAN VERANTWOORDELIJKHEID – VRAGEN DIE HELPEN BIJ DE ONTWIKKELING VAN EEN ZINVOLLE WERK- EN VERANTWOORDELIJKHEIDSSTRUCTUUR: 10
3. KENNIS VAN WAT NODIG IS – KWALIFICATIES EN COMPETENTIES – DE BOERDERIJ ALS 10 SCHOLINGSGEMEENSCHAP – KWALIFICATIES EN COMPETENTIES – DE BOERDERIJ ALS EEN PLEK OM TE LEREN – BREDE BEROEPSKWALIFICATIE OF DUBBELE KWALIFICATIE – DE UITDAGING VAN BEROEPSOVERSTIJGEND WERKEN – FUNCTIEPROFIEL EN HET EUROPEES KWALIFICATIERAAMWERK – VRAGEN TER ONDERSTEUNING VAN DE ORGANISATIE VAN DE BASISOPLEIDING EN AANVULLEND(E) ONDERWIJS OF OPLEIDING:
Geïntegreerde Landbouw
PAGINA 3
4. OMSCHRIJVING VAN DE WERKZAAMHEDEN - DE BOERDERIJ ALS CONTEXT VOOR 14 VERSCHILLENDE SOORTEN WERK – DE BOERDERIJ ALS EEN WERKGEMEENSCHAP – PROCESSEN – SAMENWERKINGSGESPREKKEN TER BEOORDELING EN PLAATSBEPALING – NETWERKEN EN FEEDBACK – VRAGEN DIE HELPEN OM DE WERKCONTEXT TE BEGRIJPEN:
5. COMMUNICATIE IS DE SLEUTEL – INFORMATIESTROMEN EN HET OPBOUWEN VAN VERTROUWEN 18 – INSTRUMENTEN EN STRUCTUREN VOOR HET OPBOUWEN VAN VERTROUWEN: – INFORMATIE- EN COMMUNICATIECULTUUR – HET BASISINSTRUMENT: HET GESPREK – PERSONEELSBEOORDELINGEN – KLACHTAFHANDELING EN CONFLICTBEHEERSING – VRAGEN DIE KUNNEN HELPEN OM EEN VERTROUWENSCULTUUR TE ONTWIKKELEN:
6. DOCUMENTATIE VAN CONTRACTEN EN OVEREENKOMSTEN – JURIDISCHE ZAKEN EN 21 KWALITEITSBORGING – JURIDISCH KADER – RELATIEDIENSTVERLENING ALS KENMERK VAN MAATSCHAPPELIJK WERK – VEILIGE JURIDISCHE KADERS VOOR DE CREATIEVE ONTWIKKELING VAN DE RELATIEDIENSTVERLENING – KWALITEITSONTWIKKELING EN KWALITEITSBORGING – PROCES RONDOM TEAMCOACHING – DE VOLGENDE VRAGEN KUNNEN HELPEN OM DE JURIDISCHE BASIS VAN SAMENWERKING TE ONTWIKKELEN:
7. HET GELD MOET KLOPPEN – FINANCIEEL KADER 24 – OMGAAN MET GELDSTROMEN – INDIVIDUELE TAKEN IN HET FINANCIËLE DOMEIN – FINANCIËLE MIDDELEN: – DE BEGROTING ALS INSTRUMENT – PROCESSTAPPEN VOOR HET ONTWIKKELEN VAN EEN BEGROTING: – KERNVRAGEN – Deoverheid:financieringspartnerofcontroleur?
– LEIDENDE VRAGEN OVER DE FINANCIËLE PROCESSEN IN DE ORGANISATIE
8. WAAR WILLEN WE DAT ONZE ORGANISATIE HEENGAAT? - VERDERE ONTWIKKELING EN HET 27 VEILIG STELLEN VAN DE TOEKOMST – VERLEDEN - HEDEN - TOEKOMST – ONTWIKKELINGSGEBIEDEN VOOR INCLUSIEVE LANDBOUW – DE VOLGENDE VRAGEN KUNNEN ONZE AANDACHT RICHTEN OP TOEKOMSTIGE – ONTWIKKELINGSTAKEN:
BOERDERIJPROFIELEN 29
BRONNEN 29
PAGINA 4
Dithandboekbiedtondersteuningaanboerderijen,initiatievenvoormaatschappelijkwerk en regionale ontwikkeling bij hetplannen, opzetten, implementeren en on-dersteunen van inclusieve landbouw op iedere locatie. Ze beschrijft de vereisteomstandighedenenhulpbronnenwatbetreftmaterialen, organisatiestructuren, fi-nanciële eisen en geeft praktische tipsvoorhetontwikkelingenvankwalificerendeaanvullendeopleiding.
HethandboekisopgesteldalsonderdeelvanhetEuropeseLeonardodaVinci-programmaprojectINCLUFAR–In-clusiveFarming(InclusieveLandbouw).BoerderijendiehebbenbijgedragenaanhetprojectzijndeHofgemeinschaftWeide-HardebekinDuitsland,TapolainFinland,PahklainEstonia,UrticadeVijfspronginNederlandendeLoidholdhofinOostenrijk.Naast biodynamische landbouwenantroposofische sociaaltherapiebiedendezeboerderijendiverseactiviteitenaanalsintegrerendewerksoortenzoalstuinieren,bakken,bouwen,schrijnwerk,verpakken,huishouden,eenboerderijwinkel,eencaféenadministratie.Departnersbrengendevraagnaarinclusieveleefomstandighedenalinpraktijkenontwikkelenvoortdurendhetideeendepraktijkvanverschillendesoortenzorglandbouw.
DezeverkorteversievanhetHandboekbundeltdebelangrijkstepuntenindetalenvandelandendiebetrokkenzijnbijhetINCLUFAR-project.EengedetailleerdelangereversieisbeschikbaarinhetEngelsenDuits(ziewww.inclufar.eu).
Dit handboek dient niet alleen te worden geraadpleegd door boeren, tuinmannen, vaklieden, maatschappelijk werkers en publieke instellingen, maar ook door mensen met een beperking. Het boek kan hen bijstaan bij het ontwikkelen van inclusieve omstandigheden en hen helpen om hun behoeften ten aanzien van deelname in de landelijke omgeving duidelijk te maken.
Indithandboekvermijdenwedoelbewust„eenvoudigtaalgebruik“aangezienditnietstrooktmetonsbegripvaneeninclusieveaanpak.Dooropdelingvandetekst,uitlichtingvanbelangrijkesleutelwoordenengrafischeondersteuningproberenwehetmogelijktemakenvoormensendieondersteuningnodighebbenomdithandboektegebruiken.
Desamenwerkingmet„Wegennaarkwaliteit“(Duits:„WegezurQualität“)heeftalgeleidtotvelesuggesties,materia-leneninstrumentenwaarvoorweonzeoprechtedankwillenuitspreken.DitkwaliteitsbeheerprocesisdoorheelEuropagecertificeerdenwordttoegepastdooreenaantalvandeprojectpartners.(www.wegezurqualitaet.info).
Basisprincipes voor agrarische waardecreatieLandbouwisafhankelijkvande–inwezeneindige–grondalshulpbron,waarbijdelandbouwhaareigenproductie-middelconsumeertmaarookkeeropkeervernieuwt.Daaromdientdelandbouwineenanderlichtgezientewordendanhandel,industrieofproductie-gerelateerdediensten.
Alsdewaardestroomwordtbeschouwdalseencontinuümtussendenatuur–ofweldekantvandehulpbronnen–encultuur–ofweldeverwerkings-enconsumptie-kant – dan behoort landbouwduidelijk tot de „natuurpool“ van dewaardecrea-tie-stroomaangeziende landbouwdenatuurzelfalsproductiemiddelaanwendt.Delandbouwdientzichbezigtehoudenmetdevraag:wordtdenatuurverbeterdenwordterduswaardegecreëerdofwordtdenatuurenkeluitgebuit! Inditproces legtde landbouweenbelangrijkebasisvoorhetbestaanen levenaandeanderekantvandewaardestroom:de„cultuurpool“,diede„voeding“levertvoordegrotendeelsimmateriëlebehoeftenvanhetmenselijkleven.Ditideeisergbelangrijkvoorinclusievelandbouw,omdathetbenadrukthoedemaatschappelijketaakvanlandbouwveelverdergaatdandeproductievanmelk,vleesenaardappelen.Mensenheb-benook„voeding“nodigindezinvanzinvolwerkeneenlevendatvervullinggeeft.
INLEIDING
1. WETEN WAT GEDAAN MOET WORDEN – DOEL EN LEIDEND PRINCIPE
Plannen, opzetten, implementeren en ondersteunen van
inclusieve landbouw
„Natuurpool“Waardecreatie-stroom
„Cultuurpool“
PAGINA 5
Leitbilder inklusiver LandwirtschaftIndersozialenbzw.inklusivenLandwirtschaftgehtesauchumdieSchaffungvonArbeits-bereichen,dieMenschenmitspeziellen,aucheingeschränktenFähigkeitensinnerfüllteTä-tigkeitenermöglichen.AllesolltenihrenAnteilanderWertschöpfungbeitragenkönnen.SoeineBetriebsideelässtsichinFormeinesLeitbildsformulieren.SoeinLeitbildstelltdar,wasderBetriebinidealerFormseinundtunmöchteundistdamiteinVersprechen-nachinnen und nach außen.
WirsprechenvonsozialerLandwirtschaftundvoninklusiveLandwirtschaft,weilindenvergangenJahrzehntenHöfeundArbeitsgemeinschaftenentstandensind,diemehrtun,alsGetreide,Gemüse,FleischundMilchzuerzeugen.SiehabendieErfahrunggemacht,dassdieArbeitmitdemBoden,denFrüchten,denTierenfürMenschenmitHilfebedarfundsehrspeziellenFähigkeitenanregend, fördernd und heilend seinkann.
ImJahr2004gründetesichdieeuropäischeArbeitsgemeinschaftFarmingforHealth-GelegenheitundAnlass,„Land-wirtschaft“künftigvermehrtdahingehendzuentwickeln,dassdiesezurGesundheitvonMenschundNaturbeiträgt,dass sie sozialeAufgaben integriert, Kulturlandschaft entwickelt undBiodiversität erhält.Landwirtschaft also, die„salutogenetisch“wirkt,d.h.fürGesundheitsorgt,nichtnurKrankheitverhindert.EinneuesLeitbild!
Leidende principes van inclusieve landbouwZorglandbouwof inclusieve landbouwheeftalsdoelhetcreërenvanwerkomgevingendiemensenmetspecialeofbeperktecapaciteiteninstaatstellenomzinvolleactiviteitenteondernemen.Iedereenzouinstaatmoetenzijnombijtedragenaanwaardecreatie.Eendergelijkbedrijfsconceptkanwordengeformuleerdalseenleidendprincipe.Eenleidendprincipeomschrijftwathetbedrijfineenidealevormzouwillenzijnendoenenisdaaromzoweleeninternealsexternebelofte.
Wesprekenvanzorg-eninclusievelandbouw,omdatindeafgelopendecenniaboerderijenenwerkgemeenschappenzijngevestigddiemeerdoendanhetproducerenvangraan,groente,vleesenmelk.Zijhebbenondervondendathetwerkenmetdegrondendegewassenendierenstimulerend,heilzaam en helendkanzijnvoormensendiezorgnodighebbenofhelespecifiekecapaciteitenhebben.
In 2004 werd de Europese werkgroep Farming for Health opgericht. Hierbij werd de mogelijkheid en stimulansgecreëerdvoordeontwikkelingvan„landbouw“diesteedsmeerbijdraagtaandegezondheidvanmensennatuur.Dezelandbouwintegreertmaatschappelijkedoelen,ontwikkelthetculturelelandschapenbehoudtdebiodiversiteit:hetstaatbekendalszorglandbouwenheefteensalutogenetischeffect,datwilzeggen:dezevormvanlandbouwvoorkomtnietalleenziekte,maarbevordertookdegezondheid.Eennieuwleidendprincipe!
Von der Integration zur InklusionEengrootgedeeltevandeboerderijendiebetrokkenzijnbij„zorglandbouw“–dezetermisnuingeburgerd–opereertoporganischeofbiodynamischewijze.Erwordtgewerktomdegrond,plantenendierengezondtehouden;erwordtgewerktmetnatuurlijkeen levendeproducten;een landbouworganismewaarinhetduidelijk iswelkematerialenenstoffengebruiktdienentewordenenwelkzaadgezaaidmoetwordeniseenerggoedebasisvoorzinvol,heilzaamenhelendwerk.Dezevormbiedtveleveelbelovendemogelijkhedenendeessentiëleorde,veiligheidenhygiënevandewerkplaatskunnentegelijkertijdalslevensbehoeftenwordenervaren.Hettotaleaanbodvanactiviteitenkanritmeenregelmaatvandeinwendigemensondersteunenenherstellen:ietswatsomsontbreektinmensenmeteengeestelijkebeperking.
Bijzorglandbouwzijnhet landendegrond,gebouwenenmachinesvaakeigendomvan liefdadigheidsinstellingen.Ditonderstreeptdeverplichtingomvoordezaakzelftewerken.Echterwordenproductiefwerkeneconomischgewinhierbijgeenszinsuitgesloten.(Zieonderdeel7)
Dezeidealenenideeënwordenuitgedruktineenleidendprincipevoorhetpersoneelendienenalseenoriëntatievoorgeïnteresseerden,klanten,overhedenenleveranciers.
Van integratie naar inclusieDevoorwaardevan„inclusie“opgrondvanhetVN Verdrag van 2006inzakedeRechten van Personen met een Beperking geeft een nieuwe impuls aan de ontwikkeling vanzorglandbouw.Ditvereisteenveranderingvanstandpunt:terwijl„integratie“duiddeophetcreërenvanplaatsenindemaatschappijvoormensenmeteenbeperking,betekentinclusiedatmensenmeteenbeperkinggewoonwegleden
Arbeitfördernd und hellendin der Landwirtschaft
Rechten van Personen met een Beperking
PAGINA 6
vandemaatschappijzijnmetvolledigerechtenenplichtenenvolledigevrijheidombeslissingentenemenoverhuneigenleven.Nietverzorgersofsocialeinstantiesbehartigendezakenvanmensenmeteenbeperking,maarinprin-cipedebeperktenzelf.Daarwaarbegeleidingenondersteuningvereistzijn,kanzulksalleenplaatsvindentegendeachtergrondvanhetrechtopzelfbeschikkingenbesluitvorming.Naastdeparticipatiedieditmetzichmeebrengtisernogdedaaraangekoppelde„bijdrage“,omdatiederepersoonietskanbijdragenaanhetwelzijnvanhetgeheel.
Leidende principes voor inclusieve landbouworganisaties Leidende principes bevatten belangrijke informatie in de zin van „een belofte, zowelinternalsextern“.
Het is nuttig gebleken om leidende principes onder te verdelen in een fundamenteel leidend principe en concepten:
a) Fundamenteel leidend principeDitonderdeelvaneenleidendprincipedientfundamenteleinformatieteverschaffenentoepasbaartezijnopdelangetermijn.Hetzetdestandaardvooralleconceptenenactiviteiten.
ElementenvanhetfundamenteelleidendeprincipevanINCLUFARzoudenkunnenzijn:LandbouwalslandbouworganismeBiodynamischelandbouwmethodenZinvolwerkOnderwijsenopleidingSalutogeneseEco-socialeinclusieMenselijkewaardigheidWerkgebaseerdopdeVN-conventievoorpersonenmeteenbeperkingOntwikkelingvanlandelijkeomgevingen
b) ConceptenAllewerkveldenineeninclusieveboerderijwordenomschrevenalsconcepten,b.v: WonenLandbouw/TuinbouwWerkplaats SchoolOnderwijsCultureleactiviteitenKunstenaarsateliers,ambachtelijkewerkplaatsenCommerciëlehandelenproductie
Doorwelkeinclusieveeigenschappenwordtelkindividueelconceptonderscheiden?
Iederconceptdatgebruiktwordtdienteenbeschrijvingtekrijgenvanbasiseigenschappenwatbetreft: » Doel » Doelgroep » Methoden » Vereisten(Waar?Welkmateriaal?Welkecompetenties?) » Beoogderesultatenenkwaliteitscriteria » nclusiefProfiel
Vragen die ondersteuning bieden bij de vestiging en ontwikkeling »Isereenhelderenpreciesbegripvandebehoeftenvandecliëntenwaaraandeboerderijtegemoet
wilkomen?
»Wordtditduidelijkuitgedruktinhetleidendprincipe?
»Isvastgesteldwieoptermijndealgemeneverantwoordelijkheidvandeondernemingdraagt?
Leidende principes
Fundamenteel leidend principe en concepte
PAGINA7
»Ishethuidigleidendidee
•Gecommuniceerdnaarhetpersoneel?
•Medegedeeldaanenbeschikbaargemaaktvoorcliëntenensamenwerkingspartners?
»Bevathetleidendprincipeeenstellingtenaanzienvaninclusie?
•Ishiereenconceptvoorbeschikbaar?
»Zijnerstellingentenaanzienvaneco-socialeinclusie?
»Zijnerstellingentenaanzienvaneensalutogenetischebenadering?
(Deze vragen alsook de vragen in de volgende onderdelen zijn geformuleerd op basis van het handboek dat is opgesteld door de „Werkstatt für Unternehmensentwicklung“ (zie http://www.werkstatt.biz).
PAGINA 8
Landbouw als een bijzondere vorm van bedrijvigheid en activiteit
Iederbedrijfontwikkelteeninternestructuuromdathetvoorgoedewerkprocesseneneenproductievesamenwerkingvanbelangisdatiedereenweetwathijofzijnmoetdoen,waarhijofzijverantwoordelijkvooris–enwatalnietmeer!Ditheeftverbandmetkwestiestenaanzienvanrechteneneigendommaarookmetdevraagwatikzelfmagenmoetbeslissen enwat anderen beslissen.Tegenwoordigwordt een dergelijke „bedrijfsstructuur“ doorgaans voorgestelddoor een organogram.Dittoontdebelangrijkegebiedenenverantwoordelijkhedenendehiermeesamenhangendehiërarchischestructuur.Hierondereeneenvoudigvoorbeeld:
Veelzorgboerderijenwordenopgezetmetafzonderlijkejuridischestructuren:
» Hetland,degebouwenendemogelijklangetermijninvesteringinmachineswordenafgewenteldopeenlief-dadigheidsorganisatie(vereniging,stichting,coöperatie)omdatditeenbrededeelnamemogelijkmaakt.Dezetakenwordenvaakopvrijwilligebasisuitgevoerd.
» Dedagelijkse leidingwordtgeorganiseerd ineenvormwaarbijonmiddellijkofopkorte termijnbeslissingenkunnenwordengenomenenprocessenkunnenwordenbeheerd(b.v.eengGmbHofGmbH;Nederland:B.V.).Dezetakenwordenuitgevoerdalseenvolwaardigebaanenwordenbetaald.
Indezorglandbouwkiestmenvoorde functiesgewoonlijkmaatschappelijkevormenenrechtsvormenwaarvooroverheidssubsidiebeschikbaarisinhetlandinkwestie.Erdientzorgvuldigeaandachtbesteedtewordenaandevormdiewordtgekozenvoorzorgland-bouw!
Deverschillendefiscalebepalingenvandeverschillendelandenspeleneenrolbijdevast-stellingvandezeorganisatorischevragenenrechtsvormen.
InclusieTenaanzienvaninclusiedientiederewerkgemeenschapdevraagtebeantwoor-denhoehulpbehoevendemensenopgenomen dienen te worden in de proces-sen rondom verantwoordelijkheidenbesluitvorming.IniedereEU-landzijnerwettelijke bepalingen voor het oprichten van vertegenwoordigingsorganen voor zulkemensen.Dit is verplicht. De„oplossing“endusdespannendekantvandeuitdagingzitheminofenhoehulpbehoevendemensenvertegenwoor-digdkunnenwordenineengezamenlijk besluitvormingsproces in het orgaan dat hiervoor verantwoordelijk is.
2. VERANTWOORDELIJKHEID NEMEN – BESTUURSORGANEN EN VERANTWOORDELIJKHEIDSSTRUCTUREN IN EEN ZICHZELF BESTURENDE ZORGLANDBOUWGEMEENSCHAP
Managementteam
GeneralAssembly
Managementaccommodation
Houses Supportedliving WorkshopA
Managementworkshops
QualityManagement
Opgenomen dienen te worden/
Processen rondom verantwoordelijkheid
Gezamenlijk besluitvormings-proces in het orgaan dat
hiervoor verantwoordelijk is.
PAGINA 9
Dynamische delegatie – een methode voor het toewijzen van verantwoordelijkheidEenmethodevoordeontwikkelingvanlegitimerendefunctiesenorganenis„dynamischedelegatie“(ziewww.wege-zurqualitaet.info).Dezemethodecontroleertenlegitimeertdeverdelingvanverantwoordelijkheidvoorverschillendetaken.Eriseenduidelijkeomschrijvingvandeopeenvolging van processen:
(1)Hetuitgangspuntisdeomschrijvingvanhetprobleem (2)Deprincipeswordenbestudeerdenverhelderd. (3)Ditwordtgevolgddooreenprocesvanvragenenzoekennaareenoplossingmetalsdoelhetvaststellenvan
detaakenhetbenoemenvandemensendiehaaropzichkunnennemen. (4)Ditwordtgevolgddoorbesluitvormingenuiteindelijk (5)Uitvoeringvandebeslissing, (6)Eneensystematischereflectieindevormvaneenevaluatieenverslaglegging (7)Engoedkeuring.
Deprocessenrondomevaluatie,verslagleggingengoedkeuringzorgenervoordatde takenaltijdopnieuwwordenbeoordeeldenofwelaandezelfdepersoonofgroepofwelaananderenwordenovergedragen.
Ditprocesvan7stappenisontwikkelddoor„Wegennaarkwaliteit“enhetisvastgestelddatheteenbetrouwbaarins-trumentisopverschillendegebieden.
Vragen die helpen bij de ontwikkeling van een zinvolle werk- en verantwoordelijkheidsstructuur:
»Welketaak-enverantwoordelijkheidsstructuur(organisatiestructuur)ispassendvoorhetwerk,metanderewoorden:watishetleidendprincipeendeontwikkelingsfasevandeorganisatie(jonginitiatiefmeteengeheelvlakkehiërarchieenhetmotto„iedereendoetalles“ofeengrote,gevestigdefaciliteitmetverschillendegebiedenentakenenhetmotto„iedereenweetwathijofzijmoetdoen“)?
-Zijndeverantwoordelijkhedenhelderomschrevenengecommuniceerdnaarallepersoneelsleden?
-Isditweergegevenineenduidelijkorganogram?
»Welkebijzonderhedenkomenervoortuitdeontwikkelingsfasevandeorganisatie(oprichting,groei,volwas-senheid,verandering/crisis)?
»Welkeontwikkelings-enloopbaanpadenkunnenwebiedenmetbetrekkingtotverantwoordelijkheiden leiderschap?
»Hebbenweprocessenenvoorschriftendiehelderzijnengeschiktvoordetakenenwetenallebetrokkenenhiervanaf(procesorganisatie)?
»Hoezijnhulpbehoevendemensenopgenomenindeverantwoordelijk-heids- en besluitvormingsstructuren?
•Hoewordtditparticipatieprocesgeorganiseerd,gedocumenteerdengeëvalueerd?
•´Welkeindicatorenzijnerbenoemdtenaanzienvandekwaliteitvandebehaaldegraadvaninclusie?
»Wordtdevoorwaardevaninclusieweerspiegeldinhetorganisatie-ontwerpendebesluitvormingspaden?
»Zijndegenenmetverantwoordelijkheidinstaatomhunleiderschapenleidendetakenuitteoefenen?
»Welkeverantwoordelijkhedenkanhetpersoneelopzichnemen?
Opeenvolging van processen
Organogram
Verantwoordelijkheids- en besluitvormingsstructuren?
PAGINA 10
Kwalificaties en competentiesIedereorganisatieheeftbepaaldekwalificatiesnodigzodatzijcompetentisomhaartakenuittevoeren.Dekwalificatienormenwordendeelsafgeleidvandeopdrachtzelf,d.w.z.hetleidendprincipeendedaaraanverbondeneisenalsookvandeeisenvanuitdejuridischesituatieinhetland.
Inmaatschappelijkeorganisatieswordendebasiskwalificatienormenvoorgeschrevendoorhetsocialestelselvanhetland.Alsdezebeidegebiedenwordengecombineerdzoalsinzorglandbouw,enwanneerdeopdrachtnogverderwordtuitgebreidzoalsininclusieve landbouw, dan zijn beide kwalificaties vereist.Oponzepartnerboer-derijendoetzichooknogdesituatievoorwaarininbeidekwalificatieswordtvoorziendoorverschillendemensen.
Naast de twee bo-vengenoemdespeci-alistische eisen zijncommunicatieve vaardigheden ook essentieel en er iseenbehoefteaanmensendiebereidzijnombegeleidings-enbeheerstakenopzichtenemen–eenvereistewaaraannietpersetegemoetwordtgekomendooreentechnischekwalificatiealleen.
Daaromzijndrieverschillendevaardighedenvereist:
(1)Specialistisch(landbouwenmaatschappelijkwerk)
(2)Communicatief
(3)Zakelijk(economie,beheerenleiderschap)
Een inclusieve agrarischewerkgemeenschap vereistdaaromde hierna genoemdekwalificatie- en opleidingsprocessen. Daarin kan ze zelfvoorzien of ze kan die organiseren in samenwerkingmetandere boerderijen of onderwijsinstellingen.Er dient altijdiemandaanwezigtezijnopdeboerderijdieverantwoorde-lijkisvooropleidingenpersoneelsontwikkeling en die de processencoördineertdiewordengetoondinhetdiagram:
Omdevereistehoudingenenvaardighedentetrainenisdecursus „INCLUFAR-Curriculum“ ontwikkeld. Op de home-pageisdezecursusbeschikbaaralsookeen„Beroepspro-fiel“metbetrekkingtot„ExpertophetgebiedvanInclusieveLandbouwenLandelijkeOntwikkeling“(www.inclufar.eu)
3. KENNIS VAN WAT NODIG IS – KWALIFICATIES EN COMPETENTIES – DE BOERDERIJ ALS SCHOLINGSGEMEENSCHAP
Kwalificatienormen
Nclusieve landbouw, dan zijn beide kwalificaties
vereist
Specialistische eisen /communicatieve vaardigheden
Personeelsontwikkeling
LEIDINGGEVENDE VERANTWOORDELIJKHEID
„MEESTER“
Observatie,intervisie,
Supervisie,Mentoraat
GEBRUIK MAKEN VAN HET GELEERDE
„Gezel“
Kennismaking
Aanvullendeopleiding
ONDERWIJS „LEERLING“
PAGINA 11
De boerderij als een plek om te leren
Zorglandbouwkenttweekwalificatiegebieden:landbouw/tuinbouwenmaatschappelijkwerk.
1. Landbouwvereisteenbredekennisenervaringinverschillendeproductiegebieden,vanveeteelt tot teelt totmarketingenadministratie.Anderegebieden zijn b.v. het telen vanspecialegewassen, tuinierenen landschapsbeheer.Metname indezorglandbouw iserooksprakevaneenbreedscalaaanproductverwerkingzoalseenkaasmakerij,bakkerij,boerderijwinkel,boerderijcafé,eenbestelservicevoorgroentekisten,kraampjesopwekelijkseboerenmarkten,zaadproductieetc.Daarbijkomennogdeleidinggevendeactiviteitenenhetomgaanmetdeaanzienlijkehoe-veelheidsubsidieregelingen.
2.Eenopleidinginmaatschappelijk werkrichtzichopeenbeeldvandemens,diagnostiek,pedagogie,zorg,maatschappelijkrechtenbeleid.
Wehebbendustweegeheelverschillendespecialistischegebiedenenzeerverschillendewerkritmen:éénwordtbe-paalddoorderitmenvandenatuur,deseizoenen,hetweer,etc.terwijldeanderwordtbepaalddoorrelaties,maat-schappelijke kwesties, gezondheidszaken en bureaucratische regelingen!Daarnaast zijn er nog alle gebieden dienodigzijnvooreen„thuis“,zoalstherapieën,doktersbezoekjes,deadministratievanzakgeld,vervoer,koken,wassentotaanschoonmaken.
De uitdaging van beroepsoverstijgend werkenBeide werkgebieden ontmoeten elkaar in zorglandbouw! Het is geen vanzelfsprekendheid dat deze ontmoetingheilzaamenhelendis.Deervaringleertechterdatnietalleendeverschillenderitmenkunnenwordengecombineerdmaardattevensleefomstandighedenontstaandiewerkelijkondersteuningbiedenaanhendieerinwerkzaamzijnendieplezierenzingevinggeven–indiendenoodzakelijkekwalificatieseralzijnofverkregenkunnenworden.
Vereiste competenties voor zorglandbouw
InhetkadervanhetMAIE-project(projectdatzichrichtopmultifunctioneelingerichtelandbouwinEuropa)heeftFREI-SEN(2012)eenonderzoekuitgevoerdonder13expertsinzakedebenodigdecompetentiesdietijdensdeopleidingdienentewordenverworven:
Hierondervolgeneenaantalonderzoeksgebiedendiewordengenoemddoordrieofmeerexperts:Landbouweconomie
Omgaanmetcliënten
Bevorderingvandewerkgelegenheidenoverbelastingvandecliënten
Gezondheidsvoorlichting,soortenziekten
Werkorganisatie,-planningen-structuur
Gezondheids-enveiligheidsmaatregelen
Organisatievandeboerderij
Ontwikkelen,formuleren,onderzoekenenimplementerenvandoelen
Veestapelencliënten
Accommodatievoorcliënten
Juridischebasisenbepalingen
Effectenopenintegratiemethetprivélevenenhetgezinsleven
Passendwerkvoordegenendiezorgontvangen
Mogelijkhedenenrisico’sinhetdagelijkswerk
Conflictbeheersing
Documentatie
Gevolgenvoordeboerderij
Samenwerkingennetwerkentussenboerderijen.
Landbouw /Maatschappelijk
werk
PAGINA 12
Voorbeelden van vaak genoemde aanvullende opleidingsonderwerpen (uit KOCH 2011):
Gebied Onderwerp
Pedagogie/Maatschappelijkwerk
»Gedragsmoeilijkheden» Geweld & aanvallen»Liefde,vriendschap,seksualiteit»Relatietherapie»Vrijetijdsactiviteiten»Specifiekeklinischebeelden»Dubbelediagnose»Communicatie»Geweldlozecommunicatie»Inclusie&decentralisatie»Socialedienstverlening»Antroposofischesocialetherapie
Landbouw/ Huishoudkunde
»Productieprocessen» Productkwaliteit» Juridischebepalingen» Rijden,gebruikvanpaarden
Beheer»Decentralisatie»Personeelszaken»Organisatorischeontwikkeling»Creërenvaneenmilieu»Gemeenschapswerk
Functieprofiel en het Europees kwalificatieraamwerkAlsonderdeelvanhetINCLUFAR-projectishetcurriculum„Expertophetgebiedvaninclusievelandbouwenlande-lijkeontwikkeling“ontwikkelddatnubeschikbaaris.Hetrichtzichvoornamelijkopsocialepedagogie,aangezienhetbedoeldisvoorhendiewerkzaamzijnindeland-entuinbouwdiealeenkwalificatiehebbeninditgebied.Eriseen„beroepsprofiel“omschrevendatinovereenstemmingismethetEuropeeskwalificatieraamwerk(EQF)enisgebase-erdisopniveau4en5inditraamwerk.
Vragen ter ondersteuning van de organisatie van de basisopleiding en aanvullend(e) onderwijs of opleiding:
»Welkevaardighedenheefthetpersoneelslidnodigomdetaakcompetenttekunnenuitvoeren?
»Welkeervaringheefthetpersoneelslidnodigomdefunctieuittevoeren?
»Welkewijzevanaansturingdientertezijnopdelangetermijnoftijdelijk(aanhetbegin)?
»Welk(e)aanvullend(e)onderwijsofopleidingisvereist?
»Welkevormvanregelmatigewerkevaluatieispassend?
»Gebruiktdeorganisatieallevaardighedendiepersoneelsledenhebben?Hebbenzedejuistetaakgekregenomuittevoeren?
»Iseronderwijsenaanvullendeopleidinggeorganiseerdvoorhendiezorgnodighebben?
»Hoezijnhunindividueleopleidingsbehoeftenuitgedrukt?
»Isersprakevansystematischeinterneofinterfacilitairebepalingenenmaatregelen?
»Zijnersamenwerkingsbesprekingenenpersoneelsbeoordelingenomdeopleidingsbehoeftetebepalen?
•Metbetrekkingtotthemaenmethodologie,socialeaspectenenmetnamepersoonlijkeontwikkeling?
»Wordtdeervaringvanpersoneelsystematischengoedgebruiktopdeboerderij?
PAGINA 13
»Hoezijnde„vruchtenvandeervaring“merkbaar?
»Hoekanouderpersoneellerenditinzichzelfteherkennen?
»Hoekanervaringwordenovergedragenopjongereleden?
»Watisnodigennuttigvoorhetaantrekkenvannieuwpersoneel?
•Hoewordendezemaatregelenontwikkeld?Watzijndemaatstaven?
•Welkewaardewordtergehechtaandeonderwijskwestie?
»Welkeeisenwordenergesteldaandeopleider?
»Iserookeenvormvanpersoneelsontwikkeling?
»Hoewordtexternefeedbackverzameldengeëvalueerd?
PAGINA 14
De boerderij als een werkgemeenschapZoweleennetopgerichtewerkgemeenschapalseenreedslangbestaandeondernemingdienendeinteractievanverschillendemensen,takenenafdelingenteorganiseren.Welkebijdragendienenertewordengeleverdopdeverschillendeniveauszodatdetakenwor-denafgerondenerwerkelijktegemoetwordtgekomenaandebehoeftenvandecliënten,denatuur,deplantenendierenendesamenwerkingspartnersopdeboerderij?Ditiseenkwestievanwaarden,vanwaardecreërenindebreedstezinennietalleeninfinanciëlezin;waardendienietzoudenbestaanzonderdebijdragevandezespecifiekewerkgemeenschap.Hoebeterdeintegratievandeindividuelewerkgebieden,hoeeffectieverenprofessionelerdemanierwaaropditwordtbereikt.
De verschillende werkgebieden worden toegewezen aan specifieke individuen ofgroepenmetgebruikmakingvan„dynamischedelegatie“(zieonderdeel2)enprecie-zeromschrevendoormiddelvantaakomschrijvingenoffunctieomschrijvingen.Dezebeschrijvingenbrengendeindividueleactiviteiteninkaart;opdezemanierwordenerspecifiekegebiedenvanvrijheidgecreëerd,maarerwordtookverantwoordelijkheidgecreëerd.Inderegelwordenalletakenuitgevoerdinhetkadervaneendagelijkse,wekelijkseofjaarlijksestructuur.
Taakomschrijvingenzijnnietinsteengehouwen,maarkunnenwordengewijzigd,uitgebreidofbeperktopbasisvanindividuelevaardighedenendeeigenaanwezigerijkdomaaninitiatieven,altijdinoverlegmetdeanderebetrokkenenendebestuurscommissie.Denodigespeelruimteendusdemateaanvrijheidismetnamevanbelangomdatiederpersoneelslidtechnisch,procedureelenpersoonlijkinstaatdienttezijnomdeaanhemofhaartoegewezentakenopeigenverantwoordelijkheiduittevoeren.Zelfcontrole–b.v.doorgegarandeerdeexpertise(=onderdeel3)enheldereverantwoordelijkheden(=onderdeel2)–verdientaltijddevoorkeurbovenexternecontrole.Inkleinereorganisatieszijndeeisendiewordengesteldaanverantwoordelijkheid,flexibiliteitinhetaannemenvantakenenaandebreedtevankennisdoorgaansgroteromdatermindermensenzijnomdelasttedragen.Eenboerderijdiebijvoorbeeldvooriederereparatieeenexterneambachtsmanmoetlatenkomenheeftminderflexibeleprocessenenhogerekostendaneenboerderijdiegenoegmensenmetmanueleentechnischevaardighedenindienstheeft.
Functie van de functieomschrijving
Hetleidendprincipe(zieonderdeel1)heeftbetrekkingopdeopdrachtendusophetbeoogdedoelvandegehelefa-ciliteit.Defunctieomschrijvingenverwijzendaarentegenaltijdnaarééngedeeltevandetotaletaak.Defunctieomschri-jvingdientnietalleenterverduidelijkingvandeindividueletaak;zijplaatstdetaakookineenbetekenisvollecontextnaastanderetaken.
VOORBEELD: Functieomschrijving voor iemand die de leiding heeft over een huis/verantwoordelijk is voor de zorg (in het kort)
4. OMSCHRIJVING VAN DE WERKZAAMHEDEN - DE BOERDERIJ ALS CONTEXT VOOR VERSCHILLENDE SOORTEN WERK
Waarde creëren in de breedste zin
Taakomschrijvingen / Dagelijkse, wekelijkse of
jaarlijkse structuur.
Zelfcontrole / Externe controle.
Flexibele processen
PAGINA 15
Functieomschrijving KwalificatieCLIËNTGERICHT
-Zorg en ondersteuning rondom de lotsbestemming vanjonge mensen en volwassenen met een beperking inovereenstemmingmetdegeesteswetenschapvanRudolfSteiner
-Ontwikkelingvaneenleef-,werk-encultureleomgevinggebaseerdophetleidendprincipe
-Interesseindeanderepersoonenondersteuningbiedenbijzijnofhaarontwikkeling(leidendprincipe)
-Integratievandeideeën,interessesenvaardighedenvanelkindividuinhetgemeenschapsleven(leidendprincipe)
-Verantwoordelijkheidvoordeleidingoverhethuishouden
-Onderhoudenvandesfeervanhethuis
-„Hetreligieuze,hetartistiekeenkennisenbegripvandewereldalsbasisvoorgemeenschapsvorming“
-„Praktischeinclusie“(ideologischprincipe)
-Artistiekeorganisatievanhethuisendebuiteninrichting(ideologischprincipe)
-Artistiekeorganisatievanfestivals
-Artistiekeensocialeorganisatievangemeenschapsacti-viteiten
-Samenleveninfamilialehuishoudens
-Plannenvanevenementen,festivals,etc.inhethuishou-den
-Cultiverenvaneengemeenschappelijkcultureelen reli-gieuslevenalseenfundamentelekwaliteitinhetleven
-Hetontwikkelingsdoelzelfredzaamheidmogelijkmaken
-Beschermingvanhetberoepvandeondersteundeper-soon
-Organiserenvangezamenlijkevrijetijd
-Gebruikvanvoedseluitbiodynamischeteeltenveeteelt
-Gebruikvanantroposofischegeneeskunde
-Gezondheidszorg
-Ondersteuningvanseniorenenzeeroudemenseninhethuishouden
-Vrijemeningsuitingvanhetindividugaranderen
-Deelnameindeverkiezingvandecommissie
-Sociaaltherapeutischwerkalseenbedrijfstaak
-Sociaaltherapeutischconcept-Kennisvansocialetherapie-Kennisvansocialewetgeving-Vermogenomeenteamteleiden-Vermogenomindividuelewettenteorganiseren-Bewustevormingvanculturele,religieuzeenartistie-keaspecten
-Toewijdingenverantwoordelijkheidrichtingpersoneelenbewonersdiezorgnodighebben
-Aandachthebbenvoordesocialerelatiestussendebewoners-Leidenvanvergaderingen-Zelfkennisenzelfdiscipline-Kennisvandeantroposofischestudievandemens-Bereidheidomteleren-Empathie-Kritischezelftoetsingenexternetoetsing-Vermogenomkritiektegevenenteincasseren,oprechtheid
-Vermogenomindialoogteblijvenstaanmetnaasten-Hetleidenvaneducatieveuitstapjes-Hetleidenvanhuisvergaderingen-Beherenvanfinancieringsdocumentatie-Hetleidenvaneenvergaderingopdelocatiealsonderdeelvanparticipatieplanning
Documentatievanmedischeproceduresmetinbegripvandetoedieningvanmedicijnen
PERSONEELSGERICHT
-Aanstellenenontslaanvanpersoneel
-Teamvergaderingen/supervisie
-Personeelszakenenopleidingvanhetpersoneel
-Economischeverantwoordelijkheid
-Professioneleomgangmetnaasten
PAGINA 16
ProcessenFunctieomschrijvingenzijnonderdeelvandealgehelecontextvanhetwerkdatmoetwordenuitgevoerdopeenboer-derij.Zezijnaanelkaargekoppelddoorprocessen.Inhetalgemeenwordenprocessenomschrevenopgrondvanhundoel,ongeachtofditnugaatomtandenpoetsen,ontbijtmakenofaardappelsverpakkenvoordeverkoop.
Processenwordeninhetalgemeenverdeeldindriehoofdtypen:
1. Managementprocessen: –Tenbehoevevandedirectie,destrategieendeplanningd.w.z.hetbeheervandeboerderij,variërendvanhetvindenvanpersoneeltotfinanciering
2. Sleutelprocessen: -Waardecreërende,multifunctioneleprocessendiewaardeendienstverleningcreërenvoorcliënten,b.v.dedageli-jksezorgstructuur,uitvoerenvanlandbouwactiviteitenzoalszaaien,voedenvandieren,sorterenenverpakkenvanproducten,etc.
3. Ondersteunende processen –Waardebeschermendeprocessenvoordesleutelprocessenenmanagementprocessen,b.v.elektronischedata-
verwerking,aanschaffenvanmaterialen,etc.
Omtezorgenvoordevereisteinformatieencommunicatieishetbelangrijkomteweteninwelkproceseenspecifieketaakisopgenomen.
Samenwerkingsgesprekken ter beoordeling en plaatsbepalingHeteigenwerkkanindealgehelecontextookvergelekenwordenmetbehulpvan„Samenwerkingsgesprekken“.Dezevindenelkjaarofomdetweejaarplaatsendienenomcollega’stelatenzienwaarelkindividuzichzelfmomen-teelzietindegemeenschap,hoehijofzijdeeigenbijdragebeoordeeltenhoehijofzijwordtgeziendoordegemeen-schap.Samenwerkingsgesprekkenzijngeenbeoordelingsgesprekken,diemeerhandelenoverloopbaankwesties,betaling,dekwaliteitvanhetwerkvandepersoon,etc.Ditsoortvergaderingenzijnonderdeelvanhetmechanismedatwordtomschreveninonderdeel5endatdraaitomhetomgaanmetinformatie,communicatieenhetopbouwenvanvertrouwen.
Hetsamenwerkingsgesprek–datnatuurlijkplaatsvindtinhetbijzijnvanmensendiezorgnodighebben–dientdaaromalsinstrumentvanvoortdurende„aanpassing“vandeindividueleengemeenschappelijkegebiedenvanvrijheid.
Hetisgeblekendatsamenwerkingsgesprekkenwaardevolzijnwanneerzedevolgendegebiedenhelpenteverhelde-ren:
1Detaakenhetleidendprincipealsgeheel
2Verantwoordelijkheid
3Kwalificatieencompetentie
4Actiegebied
5Vertrouwen,communicatie,informatie
6Juridischekwesties,kwaliteitsontwikkeling
7Hulpbronnenvanfinanciëleenmateriëleaard
8Voorbereidendwerk,onderzoekenontwikkelingskwesties
9Persoonlijkeontwikkeling
10Rolvantraditieenvooruitgang,strategieenverandering
11Identificatiemetdewerkgemeenschap,hetbedrijf,dedirectie
12Persoonlijk(e)zingeving,gewin,verlies,opofferingvoortkomendeuithetwerk
(afkomstig van: www.wegezurqualitaet.info)
Processen
Samenwerkingsgesprekken /Beoordelingsgesprekken
PAGINA17
Delijstmetonderwerpenisbedoeldalssuggestie.Hetisnuttigomhetgesprekvastteleggenenverantwoordelijkheidtoetewijzenvoordeimplementatievangenomenbeslissingen.
Netwerken en feedbackNaastdeinternevormenvanstructuurenbeoordelingisexternefeedbackopdeacti-viteitenvandeboerderijeenafzonderlijkontwikkelingsgebied.Ditgaatnietslechtsomwillekeurigereactiesdiemenheeftgekregeningesprekkenmetcliënten,klantenenser-vicepartnersmaarom hoe men systematische feedbackverkrijgt.Feedbackisbelangrijkvoorhethandhavenenverbeterenvandeeigenprestatiesenvoordegewenstekwaliteitvanhetproductofdedienst.
Ditwordtbereiktdoorhetactief ondervragen van servicepartners. Ditontwikkelingsgebiedomvatsamenwerkingmetburen,metdegemeente,metpolitiekecommissies,metregionaleentechnischepartnersenmetverenigingen.HetbetreftookdedeelnamevandeorganisatieinnetwerkenopnationaalenEuropeesniveau.
Vragen die helpen om de werkcontext te begrijpen: »Zijnerfunctieomschrijvingengeschrevenenwordendieactueelgehouden?
»Isdefunctieomschrijvingvanhetpersoneelslidgedetailleerdenheeftdezebetrekkingophetwerkvandeorganisatieenophetleidendprincipe?
»shetvooriedereenduidelijkhoezijnofhaarfunctiebijdraagtaanheteffect,deproceskwaliteit,desocialekwaliteitendegemeenschapskwaliteitvandeprestatiesvandeboerderij?
»Hoewordenpersoneelsledenbetrokkenbijhetstrevennaarkwaliteitinhetalgehelewaardeketenproces?
»Zijndedirectieendepersoneelsledenzichbewustvandeprocessenenzijnerprocesomschrijvingen?
»Wordenmensendieondersteuningnodighebbenactiefbetrokkenbijdeontwikkelingvandeprocessen?
»Wordtdevisievanhetpersoneelslidophetwerkvandeorganisatie,opdeverantwoordelijkheidsstructuur,opzijnofhaarmanagersencollega’senopdeprestatiesvandeboerderij(defeitelijkeproductenofdiensten)gevraagd,serieusgenomenengeëvalueerd,b.v.insamenwerkingsgesprekken?
»Wordtdegehelewaardestroommetinbegripvandecliënten/klantenbeschouwdalswerkgebieden evaluatieobject,b.v.inhetkadervansamenwerkingsgesprekken?
»Wordtdesamenwerkingsstructuurtussendeservicepartnersuitgelegdopeenduidelijkeenbindende manier,zowelinruimtealstijd?
»Zijnergenoegcommissiesenbijeenkomsten?
»Welkbewijsiserdatdeboerderijvoordeelcreëertvoordecliënten,hetpersoneelendemaatschappij?
Beoordeling /Hoe men systematische
feedback
Actief ondervragen van servicepartners.
PAGINA 18
Vertrouwenishet„smeermiddel“vansuccesvollebedrijvenenvertrouwenisopvoorhandaltijdeenpersoonlijkein-spanning.Hieruitdientechternietgeconcludeerdtewordendatvertrouwenvanzelfontstaat.Hieraanmoetsystema-tischgewerktwordendoororganisatiesomervoortezorgendatallepersoneelbereidiseninstaatwordtgesteldomdezeinspanningteleveren.
Voorditontwikkelingsproceszijnernietalleencommissiesnodigzoalsvertrouwenscirkels,klachteninstanties,amb-tenarendieverantwoordelijkzijnvoorverbetering,ombudsmannen,etc.dievoorditspecifiekedoelinhetlevenzijngeroepen.Metnamedelopendeprocessenenfunctieshebbeneencruciaaleffectophetver-trouwensklimaatendusopdemotivatieenhetwerkplezier.
Hetprocesvanvertrouwen issterkafhankelijkvandekwaliteitvandecommunicatie.Allerleigesprekkenenvergaderingenzoudenkunnenwordengezienintermenvanofenhoezedenodigebijdrageleverenaanhetontwikkelenvanvertrouwen.Ditomvatallewerkvergaderingenenbijeenkomstenmaarookdemanierwaaropmensenelkaarbehandelenbijdekoffieautomaat,indekantine,tijdenstelefoongesprekjesenine-mailsentenslotteookinruziesenconflicten.
INSTRUMENTEN EN STRUCTUREN VOOR HET OPBOUWEN VAN VERTROUWEN:
Informatie- en communicatiecultuur
Overalwaarmensensamenwerken,moetenzecommuniceren.Wanneeriederper-soneelslidweetwaarhijofzijdeinformatiediehijofzijnodigheeftvandaankanhalenenookweetwiehijofzijwanneerenopwelkemaniermoetinformeren,dankanonnodigeinspanningwordenvermin-derdenkunnenmisverstandenwordenvoorkomen.Iedereenkanweluitervaringzeggendat„heternietomgaatwatjezegtmaarhoejehetzegt“,endegesprekssfeer,demanierwaaropmensenelkaarbehandelen,isdanookergbelangrijkvoordesamenwerking.
Eengoedecommunicatiecultuurontstaatnietvanzelf,iedereeniserbijbetrokken,maarermoetiemandzijndiehettotzijnofhaartaakheeftgemaaktomhieraantewerken.Opinclusieveboerderijenisernogdebijkomendefactordatnietalledeelnemersevengoedinstaatzijnomtecommuniceren.Iedereenmoeterlerenomgoedsamentewerkenookalzijnerbeperkingeninhetwaarnemingsvermogent.a.v.horen,zienenspreken.
INFORMATIE
Duidelijkeinformatieisbelangrijkomeenvertrouwensklimaatinstandtehouden.Devolgendeafsprakenkunnenhierbijvoorbeeldbijhelpen: Zorgervoordatallepersoneelsledenzichteallentijdetoegangkunnenverschaffentotdeinformatiediezijnodighebbenomhunwerktedoen.
Vermijdgeruchtenenroddelsdooreengoedinformatiebeleidtehanteren. Zorgdatereencorrectinformatiekanaalis. Zorgervoordatmedewerkersnietwordenbelastmetonnodigeinformatie. Verstrekgenoeginformatie. Weesbewustvandeinformatiebehoeftenvanindividuelepersoneelsleden. Verstrekinformatieopeenfeitelijkeenduidelijkemanier. Verstrekbelangrijkeinformatieookingeschrevenvorm. Voorkommisverstandendooraccurateinformatieteverstrekken. Gebruikpersoneelalsinformatiedragers. Zorgervoordatinformatieopeengedisciplineerdewijzewordtbehandeld.
5. COMMUNICATIE IS DE SLEUTEL – INFORMATIESTROMEN EN HET OPBOUWEN VAN VERTROUWEN
Klachteninstanties
Gesprekssfeer /Waarnemingsvermogen
PAGINA 19
Het basisinstrument: het gesprek
Hetgesprekishetfundamenteleinstrumentvoorcommunicatie.
Dehieronderverstrektelijstmet„gesprekstypen“isbedoeldomonderscheidtemakenindezeoverlegbijeenkomsten:
1.Hetadviserendeofopinformatiegerichtegesprek:richtzichophetcreërenvanbegrip–deverworvenkenniswordtgebruiktalsbasisvoordepersoonlijkebeslissingenvanmensen
2.Hetgesprekdatisgerichtopoverlegofdatdientomtoteenovereenkomsttekomen:hetdoelishetmakenvanafspraken–deruimtevoorbesluitvormingenactiewordtgezamenlijkbepaald
3.Hetgesprekdatisgerichtopresultaatofophetnemenvaneenbeslissing:hetdoelishetnemenvanverantwoorde-lijkheid–erwordtbeslotenwatdenodigeverantwoordelijkhedenzijnvoordeuitvoeringvaneenactie
Alledriesoortengesprekkenhebbenhuneigenplaatsindeloopvaneengesprek;echterdevolgordewaarinzevoor-komenkanveranderen(uit„Wegennaarkwaliteit“)
Personeelsbeoordelingen
Bestuurs-ofverantwoordelijkheidskwestiesmaarookdisciplinairekwestieswordenvaakbehandeldinpersoneelsge-sprekkendieverschillenvandebovengenoemdesamenwerkingsontmoetingen.Dezegesprekkenvereisenovereens-temmingoverendocumentatievandebesprokenkwesties.
Klachtafhandeling en conflictbeheersing
Tegenwoordigzijnmetnameallemaatschappelijkeorganisatiesverplichtomklacht-enconflictproceduresintestellen,gewoonlijkviajuridischebepalingen.
Dezekunneneenaantalvormenaannemen.Hierondervolgtslechtseenaantalrelevanteprocessenterindicatie:
Hetklachtafhandelingsproces
» Directeklachtafhandeling(=onmiddellijk)1.Indiening2.Acceptatievandeklacht3.Verwerkingvandeklacht
» Indirecteklachtafhandeling(=opvolging)4.Evaluatievandeklacht5.Controlevandeklacht
Over conflictbeheersingwordthieropgemerktdatgedetailleerdeondersteuningsmateria-lenbeschikbaargemaaktkunnenwordenbinnendekwaliteitsbeheerprocessendiewordengebruiktinhet„Wegennaarkwaliteit“-project.Ditdientzowelomconflictentevermijdenalsomzetevermijdenopeenmanierdiedewaardigheidvandebetrokkenenbeschermt.Ditismetnamebelangrijkomingedachtentehebbenwanneerermensenbijbetrokkenzijndiehulpbehoevendzijn.
„Cultuur zonder verwijten“Deontwikkelingvaneen„cultuurzonderverwijten“,d.w.z.eenpraktischeenwaardigemanierommetfoutenomtegaaniseenvandemeesteffectievemanierenomvertrouwenteontwikkelenineenorganisatie.Ditiszowelinternvantoepassingmetbetrekkingtotfoutendiewordengemaaktindesamenwerkingalsextern,metbetrekkingtotklantklach-ten.Deprincipeszijnhetzelfde:
1.Deneigingomfoutenteontkennendienttewordenveranderdineenkalme,feitelijkeerkenningvandefout.2.Deneigingomdeeigenbetrokkenheidineenfoutteontkennenofomdeschuldteleggenbijeenexterneoorzaakdienttewordenveranderdinhetstrevenomdefeitenenoorzakengrondiguittezoeken.
3.Deneigingomdeschadeteontkennenofiniedergevaltebagatelliserendienttewordenveranderdinhetstrevenomdeschadeteherstellen.
Alsdeinspanningenomschrevenin1t/m3succeshebben,daniserdemeestekansopsuccesindeuiteindelijkepogingomdefoutindetoekomsttevermijden.Ditleidttoteenwerkelijk„lerendeorganisatie“.Bezienopdezewijzekaneenbedrijfoforganisatieookwordengezienalseenontwikkelingsgemeenschap.
Klachtafhandelingsproces
Conflictbeheersing
Gesprekstypen
PAGINA 20
Vragen die kunnen helpen om een vertrouwenscultuur te ontwikkelen: » Bevathetleidendprincipeuitsprakenoverdecultuurvancommunicatieenvertrouwen?
» Wildeorganisatiegezienwordenalseenontwikkelingscultuurenzichbewegenindezerichting?
» Werkendemensendieverantwoordelijkzijnvoorbestuurenleiderschapaanhetkwekenvan vertrouwen–enhebbenzehiervoordecompetentie?
» Isereenduidelijkeomschrijvingvandetaakenrolvanbelangenbehartigingvanhulpbehoevendemensen?
» Isdeinformatiestroomindeorganisatietransparant?
» Zijnervastevergadertijden?
» Heeftdeorganisatieeenduidelijke/schriftelijkvastgelegde„cultuurzonderverwijten“?
» Heeftdeorganisatie„vergaderplekken“,d.w.z.ruimteentijdvooronderlingegesprekkentussen personeelsledenenmetcliënten,klanten,leveranciersenpartnersuithetgebied?
» Zijner„vertrouwensorganen“diezichbuigenoverklachtafhandelingenconflictbeheersing?
» Zijnarbitrage-instantiesofvertrouwenspersonenbijiedereenbekendenkunnenzewordeningeschakeld?
» Zijnerexternevormenvanevaluatieencontrole?
» Hoewordenhulpbehoevendepersoneelsledenbetrokkenindecommunicatieinhetalgemeeneninde informatieprocessen?
PAGINA 21
Terwijlinvroegertijdendegoddelijkeordeoftraditionelehiërarchischestructurenbepaaldenhoemensensamenleefden,zijnmensen–metnamemensenmetbijzonderebehoeften–alsschep-persvanhuneigenregelstegenwoordigverantwoordelijkvoorzichzelf.Zestellencontracten en overeenkomstenopenzijndusdescheppersvanhunjuridischerelaties.Hetcontractofdeovereenkomstisdevormwaarinmensentegenwoordigdewettenontwikkelenvooreensamenwerkingmetgelijkekansen.Ditisnietalleenvantoepassingopgeschrevendocumenten.
Eencontractheeftaltijdeendoel,b.v.eenwerk-ofzorgrelatieenvermeldtdebijdragenendienstendiedecontrac-tpartijenzullenleverenomhunsamenwerkingteorganiserenentebeschermen:„watdraagikbijenwatdraagtdecontractpartijbij?“
Juridischeovereenkomstenzijnookvantoepassingopmensen met een beperking; ze zijn zelf rechtspersonen,ookalhebbenzehulpnodigvaneenverzorger.
Juridisch kaderIedereorganisatiewerktbinneneenjuridischkader,ongeachtdematewaarinorganisatieszichhiervanbewustzijn.
Niveaus van de wet:
1.Denationalegrondwetendehieraanverbondenwettenenbepalingen.InEuropaiserooknoghetEuropeesjuridischkaderdatinsommigedo-meinen–b.v.landbouw–denationaleregelgevingoverschrijft.Ditniveauomvatookalgemenemensenrechteneninternationaleovereenkomsten,zoalsdeVN-conventieinzakedeRechtenvanMensenmeteenBeperkinguit2006endebekrachtigingervaninverschillendelanden.
Inderegelkanditeersteniveauniet direct worden gecontroleerd door individuen ofbedrijvenomdathetwordtgereguleerddooroverhedenviaparlementaire,politiekeprocessen.
2. De regels en voorschriftendiewordenbepaalddoordeorganisatieenovereengekomenmethaarsamenwer-kings-enservicepartners.Dezeregelsenvoorschriftenvormenhetjuridischkaderdatdoordeorganisatiezelfwordtgecreëerd.Ditkaderwordtgedocumenteerdendevoorschriftenwordenvaakvastgelegd in het handboek van de organisatie.Allepersoneelsledenzijngebondenaandezevoorschriftendoorhunarbeidscontracten.
Ditniveauisvooralbelangrijkomdatledenvaneenwerkgemeenschapopdezeplaatsverantwoordelijkheidnemenenvan„uitvoerdersvanwetten“verwordentot de makers en ontwikkelaars van wetten.Hetcreërenvanwetten iseenzaakvoorallemeerderjarigepersonen.Juridischeafdelingenenadvocatenzijndedienstverlenersdiedecreatieveideeënenwensenvanniet-advocatenom-vormentotpassendejuridischevormen.
3. Overeenkomsten gerichtopeenkwestieofeenprojectengewoonlijkeentijdslimiethebbenwordenhoofdzakelijkgesloten tussen individuele ledenofafdelingenvaneenorganisatie.
Opditderdeniveauwordenookwettengemaaktmaarhetverschiltvanhettwee-deniveauhoofdzakelijkvanwegedekleinere reikwijdte van de overeenkoms-ten die worden gesloten in termen van zaak, ruimte of tijd.
4.Hetniveau van individuele verantwoordelijkheid looptdooralledrieboven-genoemdeniveaus.Naast de persoonlijke houding enethischebenaderingzijnopditniveauspecialistischekennisenprofessioneleenpersoonlijkeervaringvanbelang.
6. DOCUMENTATIE VAN CONTRACTEN EN OVEREENKOMSTEN – JURIDISCHE ZAKEN EN KWALITEITSBORGING
Contracten en overeenkomsten
Mensen met een beperking; ze zijn zelf
rechtspersonen
Niet direct worden gecontroleerd / Regels en voorschriften
De makers en ontwikkelaars van wetten /
Overeenkomsten
Keinere reikwijdte van de overeenkomsten die worden gesloten in termen van zaak,
ruimte of tijd.
Niveau van individuele verantwoordelijkheid
Vastgelegd in het hand-boek van de organisatie
PAGINA 22
Hetmogedaaromduidelijkzijndateeninclusieveboerderijopereertopbasisvaneenreeksaanjuridischerelaties,zowelvanuitdeagrarischekantalsvanuitdesocialekant.Eenenanderisteallentijdeverbondenaanrechtenmaarookaanplichten,dusmenmoetzichhierbewustvanzijn.Doorgaansneemtdedirectieverantwoordelijkheidvoorditdomeinopverschillendeniveaus.
Erkaneenruweonderverdelingwordengemaaktindrieniveaus:1. Verantwoordelijkheidvoorgroepenofafdelingen2. Verantwoordelijkheidvoorgebieden3. Verantwoordelijkheidvoorhetgeheelenvoorderichting
Relatiedienstverlening als kenmerk van maatschappelijk werkHoe meer professionele dienstverlenende processen zich richten op mensen zelf,hoeminderdevereistekwaliteitvandedienstenverzekerdkanwordendoornor-matieveofformelemethoden.In„relatiedienstverlening“isiedereendietemakenheeftmetdetotstandkomingvandedienstverleningdirectbetrokken:nocheen leraarnocheendokternocheenbegeleiderofverzorgerkaneffectiefwerkentenzijdeleerling,patiëntofdegenediewordtver-zorgdhieraanmeewerkt. Hierbij zijn de „begunstigde“ en „dienstverlener“ met elkaar verbonden in een direct uitwikkelingsproces eniederdraagtzijnofhaardeelbij.
Veilige juridische kaders voor de creatieve ontwikkeling van de relatiedienstverleningDaaromisinderelatiedienstverleningde brede individualisering van de dienstverlening het kwaliteitsdoel. Aan-gezienditeenkwestieisvanindividuelemensenenprocessendaaromniettotindetailkunnenwordengereguleerd,dientdenodigevrijheid–ookinjuridischezin–tewordengecreëerdvoor individuele, creatieve actie gerelateerd aan iedere situatie.Ditwordtookweerspiegeldinarbeidscontractenenfunctieom-schrijvingen.Deorganisatiealsgeheelmoetookrekeninghoudenmetdenodigeflexibiliteitendehogematevanverantwoordelijkheidvanindividuelepersonee-lsleden(ziewww.wegezurqualitaet.info).
Kwaliteitsontwikkeling en kwaliteitsborgingInEuropeselandenstellendeinstantiesdiemaatschappelijkedienstenfinancierengewoonlijkeensysteemvoorkwaliteitsborgingverplicht.Erzijnverschillendemanie-renomdittedoen.InhetINCLUFAR-projecthebbenwegekozenvoorde„Wegennaarkwaliteit“processtructuurenditopverschillendeinstrumentengebaseerd,b.v.devragenlijstt.a.v.teamcoaching(ziehetsamenvattendverslagopwww.inclufar.eu).„Wegennaarkwaliteit“isgecertificeerdsinds2000(ziewww.confidentia.info).
Hetprocesrondomteamcoachinglegteenbasisvoordeintroductievanhetprocesbijdeprojectpartners.Bij tweedaarvanisditalgebeurdvoorafgaandaandestartvanhetproject.
Ditgebiedomvatookdeverschillendeinspectieswaarzorgboerderijenmeetemakenhebben:InspectiedoordenationaleautoriteitHygiëne-inspectieInspectiedoordearbodienstBrandveiligheidsinspectieInspectievanproductenenlabels(b.v.Demetercertificering)Financiëlecontrole
Proces rondom teamcoachingTijdenshetINCLUFAR-projectisereenprocesrondomteamcoachingontwikkeldentoegepastinallepartnerorgani-saties.Hierbijwasdebelangrijkstekwestiedeinventarisatievaninclusieveprocessen.Ditisgedaantegendeacht-ergrondvaneenspecialestructuurdiedepartnerinstaatsteltomditprocestegebruikenvoordeimplementatievaneenkwaliteitsbeheersysteem,waarbij„Wegennaarkwaliteit“alsleidraadwordtgenomen(ziehetuitgebreideverslagopwww.inclufar.eu)
Hierbij zijn de „begunstigde“ en „dienstverlener“ met elkaar
verbonden in een direct uitwikkelingsproces
De brede individualisering van de dienstverlening het
kwaliteitsdoel
Voor individuele, creatieve actie gerelateerd aan iedere
situatie
Dienstverlenende processen zich richten op
mensen zelf
Relatiedienstverlening
PAGINA 23
De volgende vragen kunnen helpen om de juridische basis van samenwerking te ontwikkelen:
» Zijnjuridischekwestiesduidelijkgescheidenvanfinanciëlekwestiesendeideologischeenspirituele doelstellingenvandeboerderij?
» Zijnmensenzichbewustvandewettendiebelangrijkzijnvoordeorganisatie? » Isereenoverzichtvandeactueleen/ofnoodzakelijkecontracten,zakelijkeovereenkomsteneninterne
overeenkomstenvoordeorganisatie? » Isersprakevancontractcontrole? » Waarenhoewordeneventueleschendingenofafwijkingenbesproken? » Hoewordenhulpbehoevendemensenbetrokken? » Hoewordenkwestieseneisentenaanzienvaninclusieweerspiegeldindecontracten? » Isersprakevaneenkwaliteitsbeheerproces? » Ishetpersoneelhiervanopdehoogte?
PAGINA 24
Omgaan met geldstromen„Zijndenodigemateriële,financiëleensocialemiddelenbeschikbaarenveiliggesteld?“Ditisdefundamentelevraagbijhetonderzoekenvandemanierwaaropdefinanciëlebasisvaneenorganisatiekanwordenverkregen,gehand-haafdenveiliggesteld.
Individuele taken in het financiële domeinDitomvathetomgaanmetdehiervoornodigeinstrumenten,zoals het boekhoudkundig systeem, boekhouding,hetmakenvandebegroting,hetplannenvan rentabiliteit, kredietwaardigheid en investeringenendebijbehorendefinanciering,pluscontroleencontactmetbankenenanderefinancieringsorganen.
Voororganisatiesmeteensocialeopdrachtzijnwettelijkeoverheidsinstan-tiesvaakdemeestbelangrijkefinancieringspartners,ongeachtofdeboer-derijinkwestieinparticulierbezitisofbehoorttoteenliefdadigheidsinstellingof -stichting.De andere financieringspartners zijn – naast banken – vaakstichtingen.Hetcultiverenvanaldezerelaties–ofteweldepartners in waardecre-atie–vormteenvandebelangrijkstetakenvandedirectiegroepvandeboerderij.
Inprincipekanwordengestelddatdefinanciëlekantnietzwaardermagwegendandebaan,maardatdiejuistvanuitdebaanontwikkeldmoetworden.
Financiële middelen:TOEKOMSTHuishoudplanInvesteringsplanKasstroomplanRisicobeheerSalarisbepalingen
HUIDIGBegrotingscontroleBoekhouden(Maandelijkse)begrotingsvergelijking:huidig/doelKostenberekening
VERLEDENDefinitiefjaaroverzichtBalansWinst-enverliesrekeningAnalysesBelangrijkegegevens
De begroting als instrumentDeervaringleertdathetergnuttigisomdefinanciënvaninclusieveboerderijenviabegrotingentebeheren,zolangtegemoetwordtgekomenaanéénvoorwaarde:
Personeelsleden,waaronder (waarmogelijk) diegenen die ondersteuning nodig hebben,worden betrokken bij hetplannenvanenhetnemenvanbeslissingenoverdebegroting.
7. HET GELD MOET KLOPPEN – FINANCIEEL KADER
Het boekhoudkundig systeem, boekhouding
Boerderijen
Overheidsinstanties / Financieringspartners /
Partners in waardecreatie
Rentabiliteit, kredietwaardigheid en investeringen
PAGINA 25
Begrotingen hebben drie functies:
1.Detotalebegrotinglaatdebeschikbarehulpbronnenzien.Zewordtmeestalonderverdeeldinsub-onderdelenvoorverschillendegebiedenendoelen.
Tenaanzienvandehulpbronnentoontdebegrotingdeplanning,maaktzedecontrolevanmaterialenentijdmogelijk,registreertzeverschillen tussen „hui-dige situatie“ en „doelstelling“ en laat ze een vergelijking zienmet andereorganisaties.Tevensmakenbegrotingeneen„benchmarking proces“mogelijkvoordevergelijkingmetandereorganisaties(zieb.v.G.Herz,et.al.Berlin2008).
2.Naastdatzedecijfersweergeeft,vormteenbegrotingookdebasisvoorhetbevor-deren van de verantwoordelijkheid vandepersoondiedebegrotingbeheert (zieonderdeel2)enmaaktzegrondigezelfcontrolemogelijk.Omdatertevenssub-begro-tingenmoetenwordengecoördineerdonder individueleverantwoordelijkheid,wordtdoorhetgebruikvanbudgettenookde interne sociale samenhangbevorderd.
3.Eenbijkomendaspectisdefinanciële transparantiedieontstaatdoordeplan-ningenhetgebruikvanbegrotingenineenorganisatie.Ditkanookeengunstigeinvloed hebben op de sociale samenhang, omdat er geen geheimen zijn overgeldstromenenhoedezegebruiktworden.
Basisprincipe:
Achterallebegrotingspostenzittenmensenenalleendoorhunwerkkunnendebegrotingenwordenuitgevoerd!
Processtappen voor het ontwikkelen van een begroting: 1.Taak/doel:watishetalgeheledoel?
2.Voorwaarde:watmoetmogelijkgemaaktworden,welkehulpbronnenzijnvereist?
3.Hoewordthetmogelijkgemaakt?/begrotingsvergadering(en):hoeverwervenwedenodigehulpbronnenenhoeverdelenwedezeinovereenstemmingmethetleidendprincipeendegangbareopties?
4.(Eigen)inzetmetbetrekkingtotdeverantwoordelijkheiddiemenheeftgenomenvoordebegroting:ikneemdeverantwoordelijkheidinovereenstemmingmetdeeerstedrieprocesfasen.
5.Uitgaven:wieisverantwoordelijkhiervoor,hoewordendeuitgavengemachtigd?
6.Boekhoudkunde:hoehebbenwewelkehulpbronnengebruiktenzijnzeadequaatgebleken?
7.(Sociale)balans:watiserbereikt–metinbegripvanwatverdergaatdanhetonmiddellijkedoelindesocialecontext.
KERNVRAGENDe overheid: financieringspartner of controleur?
InbijnaalleEuropeselandenwordthetmaatschappelijkwerkaspectvandeboerderijgefinancierddooroverheidsgeldenhetisdaaromeenspecifiekevereistedatdezehulpbronnenopeenkosteneffectieveenspaarzamemanierwordengebruikt.Desalnietteminhebbeninclusieveboerderijenbeslotendezetaakuittevoerenendezedienstopeigenini-tiatiefteverlenen.Dehieruitvoortvloeiendeaanspraakopoverheidssteunmaakthenniettoteenuitvoerendorgaanvooroverheidsbepalingen.Dezebewustwordingisbelangrijk,omdatdeoverheidsinstantiesdieverantwoordelijkzijnvoor het vergoeden van de kosten zichzelf vaak zien als orgaanmet beslissingsbevoegdheid over de zogeheten„dienstverleners“ennietaltijdvoldoenderespecttonenvoorhunsoevereiniteit,hetgeennatuurlijkaltijdsteuntopeengoedgekeurdplan.
Dannogtweeaanvullendebasisthema’s,teweten:
» Derolvaneigendomenerfelijkbezitininclusievelandbouw(zie:M.Stauf:EigentumundVererbbarkeitvonBoden–GemeinnützigeLandwirtschaftalsPerspektive,2015)
» Derolvansalarissen:kostenofinvesteringindetoekomst?(zie:U.Herrmannstorfer:LöhnesindkeineKosten!,1996)
Ziea.u.b.deelektronischeversievanhethandboekopwww.inclufar.eu
Verschillen tussen „huidige situatie“ en „doelstelling“
Benchmarking proce
Verantwoordelijkheid
Interne sociale samenhang
Financiële transparantie
PAGINA 26
Leidende vragen over de financiële processen in de organisatie »Bevathetleidendprincipeeenstellingoverhetomgaanmetgeldenhulpbronnendierefereertaande
feitelijkeprocessenindeorganisatie?
»Wordenfinanciëleeneconomischekwestiesmethununiekekenmerkenonderscheidenvanjuridische kwestiesenkwestiesrondomdeideologischeenspiritueledoelstellingenvandeboerderij?
»Wordtderolvanlandeneigendomweergegevenenbeschreven?
»Ismenzichbewustvandesoorteninkomstenenkostenvandeorganisatieendefinanciëlestromen?
»Heeftdeorganisatieeenoverzichtvandehuidigestatusvandeimmateriëleenmateriëleactivaenwettenaandeenekantendeschuldenaandeanderekant?
»Zijndeinstrumentenvoorhetbijhoudenvandeontwikkelingvanhulpbronnenenfinanciering(metnamedeboekhoudingenandereeconomischeenfinanciëleinstrumenten)toereikendvoortoekomstbestendig bedrijfsbeheer?
»Hoewordenpersoneelsledendieondersteuningnodighebbenbetrokkeninfinanciëlezakenen begrotingszaken?
»Vormendeechtefinanciëleconsequentiesvaninclusie–b.v.quawoonomstandigheden,mobiliteiten deelnameaanhetopenbareleven–eenactievecomponentvandebegroting/debegrotingen?
»Hoewordendenodigeveranderingenindeloopdertijderkendenhoewordteropingespeeldwanneerdebegrotinginhetechtelevenwordtgeïmplementeerd?
»Wordendebandenmet„partnersinwaardecreatie“(klanten,leveranciers,officieelbestuur,banken,etc.)onderhoudenenopeensystematischemaniergecultiveerd?
»Heeftdeorganisatieookrapportagemethoden,b.v.desocialebalansdieookdeinclusieveresultatenvandeorganisatieweerspiegelen?
PAGINA27
Verleden - heden - toekomstHetgeheleaanbodaandienstenisonderhevigaanconstante verandering en trans-formatie.Mensenveranderen,erontstaannieuwebehoeften(b.v.doorontwikkelingvandebetrokkenen,technischeenwettelijkeveranderingen,ziektenetc.)ervaringenwordenopgedaanennieuwekenniswordtverworven.Belangrijketakenvoordedirectiezijnomdezeredenhetvoortdurendvolgenvandeontwikkelingenaandeenekantenhetvasthoudenvandebereidheid tot vernieuwing – „change management“ – aan deanderekant.Omtebeginnenkanmentraditiesomvormenzodatzebijdehui-digebehoeftenpassenenmenkaneengevoelontwikkelenvoorzakendieindetoekomstwordenvereist.Hiermeekunnenweoordelenwatgoedenbelangrijkwasendatgenelatengaanwatnietlangernuttigis.
Mensenleveninhethierennu.Hethedenhoudtverbandmethetverledenendetoekomstendemensverbindtdezedriedomeinenmetelkaar.VolgensAlkuin,eengeleerdeuitdeachtsteeeuw,vereistditdrievermogens:
memoria alsspirituelekrachtgerichtnaarhetverleden
intelligentia diehethedenbegrijpten
providentia despirituelekrachtdiedetoekomstvoorzichkanzienvoordatzevoorbijis.
Alledrietezamencreërenzeeenalgehelespanningdieopelkeboerderijbewustmoetwordengecultiveerd.
„Tevensmaaktdezemaniervankijkendatgenewatalbepaaldis‘flexibeler’.Hetcreërenvanhetheden,watdoordeintelligentiabeschrevenwordtalsietsdatvoorbestemdis,wordtbegrepenalsietsdatuithetverledenvoortvloeitenwordtdaaromgetransformeerdvaneenafgerondobjectnaarietsinhetwordingsproces...Dehuidigerealiteitverschi-jntnietlangerinhaarrigideuiterlijkebestaansvorm,maarinhetproceswaaruitzeisvoortgevloeid.....Hethedendataandemensverschijntalseenbepaaldeuitwendigheidverliesthetconcretekarakter.Derelatievandemenstothethedenverandertdaaromook;hethedenverschijntnietlangeralsietsvoltooidsenonveranderlijks.Inplaatsdaarvanverschijnthetalseenvoortschrijdendegebeurtenis,alseenontwikkeling,waarbijdemensisbetrokken.“(W.-U.Klün-ker,Heidelberg1996)
Ontwikkelingsgebieden voor inclusieve landbouwEnkelehuidigeontwikkelingsgebiedenvoorzorglandbouwzijnalgenoemd:
» Demaatschappelijkevraagnaarinclusie,dewaarderingvoormensendiesteunnodighebbenteneindeinclusievelandbouwmogelijktemaken
» Hetzienvaneenboerderijalseensociaalorganisme
» Deontwikkelingen implementatie van nieuwe vormen van eigendom waarbijhetlandwordtgezienalseengemeenschappelijkehulpbronenwaarbij zorglandbouwenecologischelandbouwalsbevorderlijkwordengezienvoorhetalgemeenwelzijn.Hierbijwordtb.v.hetgebruikvanlandalskapitaalinvesteringafgekeurd.
» Deintegratievanzorglandbouwdoornetwerkenmetderegie,deontwikkelingvannieuweeconomischevor-mendoordat consumenten verantwoordelijkheid nemen (b.v. door het concept van solidaire landbouw), desamenwerkingmetpotentiëlemedestandersuitdeomgeving
» Uitbreidingvanhetconceptinclusienaarnatuurlijkehulpbronnendooractievezorgvoorenontwikkelingvanhetculturele landschapenmilieuwerk.
Demaatschappijverwachtdezeenandereontwikkelingensteedsmeervanboerderijen.Ditvereistactievebetrokken-heidvandeagrarischegemeenschapzodatvernieuwingenverdereontwikkelingvandeverschillendeleidendeprin-cipesgestimuleerdworden.„Hijdiehetdoelnietkent,kandewegnietvinden“,indewoordenvandedichterChristianMorgenstern.
8. WAAR WILLEN WE DAT ONZE ORGANISATIE HEENGAAT? - VERDERE ONTWIKKELING EN HET VEILIG STELLEN VAN DE TOEKOMST
Constante verandering en transformatie.
Bereidheid tot vernieuwing – „change management“
Implementatie van nieuwe vormen van
eigendom
Culturele landschap
PAGINA 28
Ermoetgekekenwordennaardeeisenvandehuidige tijd,ermoetenstrategieënwordenontwikkeldenverande-ringsprocessenmoetenwordengeïnitieerdenbegeleid.Devolgendevragengeveneenaanzetvoorzelfonderzoekenkunnennuttigzijn:
» Welkedingendiewedoenzijngoedenbelangrijk?
» Waarstaanwevandaag?
» Watheeftonshiergebracht?
» Watmoetenweveranderen?
» Waarwillenwemorgenstaan?
» Watisnodigomonsdaartebrengen?
» Welkeelementenhiervanhebbenweal/kunnenwealuitvoeren?
» Watmoetenwenogontwikkelen?
» Wieisverantwoordelijkvoordetoekomst–voordestrategieendeuitvoeringdaarvan?
» Wiemoetdeboerderijhiermeehelpen?
De volgende vragen kunnen onze aandacht richten op toekomstige ontwikkelingstaken:
»Isdeboerderijzichbewustvandenodigeveranderingen?
»Wordteroptoegeziendathierregelmatigaangewerktwordtenzijnermogelijkhedenvoorreflectie?
»Isereensystematischemethodevoorhetbijhoudenvandeprestatieontwikkelingvandeboerderij,zowelinternalsextern?
»Zijnernaasthetleidendprincipeooknoganderecriteriaomhetbelangvanontwikkelingentebeoordelen?
»Hoeontwikkelthetmilieuzich(wereldwijd,regionaal,intermenvanspecifiekesectoren,economisch)?
»Wordenbestaandeproductenendienstensystematischgeëvalueerd?
»Wordenkansentenaanzienvannieuweproductenendiensten,„trends“etc.opeensystematischemaniergegrepen?
»Zijnhetonderzoekendebeoordelingvandedienstenopdeboerderijopgezetalseendoorlopendproces,zowelinhetbedrijfalsinsamenwerkingmetdepartnersinwaardecreatie?
»Vormtdevraagnaarinclusieeenactiefonderdeelvandehuidigeentoekomstigedienstverleningvandeorganisatie?
»Zijnerookvoorpersoneelsledendieondersteuningnodighebbengenoegmogelijkhedenvoorhet waarnemenenbegrijpenvanveranderingsprocessen?
»Welkbewijsiserhiervan?
PAGINA 29
Boerderijprofielen
Opdeprojectwebsitewww.inclufar.eutreftmenkorteomschrijvingenvandepartnerboerderijen
HofgemeinschaftWeide-Hardebek,Duitsland
CamphillTapola,Finland
IntegrativeHofgemeinschaftLoidholdhof,Oostenrijk
Arbeits-undLebensgemeinschaftUrtica–deVijfsprung,Nederland
CamphillPahkla,Estland
BronnenFREISEN,K..(2012):FortbildungsangebotefürdieSozialeLandwirtschaft.ÜberprüfungundEntwicklungsperspektivendesMAIE-Curriculums.–Ba-chelorarbeit,HNEEberswalde,S.87
GÉRARD,A.,WINTZER,J.(2009):DieLebens-undArbeitsgemeinschaftWeide-Hardebek.EineFallstudieüberdasZusammenwirkenvonLandwirt-schaft,SozialarbeitundNaturschutzalsAusdruckeinesmultifunktionalverstandenenBetriebsorganismus.–Bachelorarbeit,UniversitätKassel-Witzen-hausen,151S.
HERRMANNSTORFERU.(1991):Scheinmarktwirtschaft–DieUnverkäuflichkeitvonArbeit,BodenundKapital.Stuttgart
HERRMANNSTORFER,U.(1996):LöhnesindkeineKosten!Rundbrief„Dreigliederung“Nr.2/1996
HERRMANNSTORFER,U.(1994):WieweitermitderLandwirtschaft?In:.RundbriefDreigliederungdessozialenOrganismus4.
HERZ,G.,KALDSCHMIDT,S.,SALONEN,L.(2008):ErfolgreichesBenchmarking.Berlin
KOCH,A.(2011):QualifizierungswegefürdieSozialeLandwirtschaft–ErhebungzubestehendemBedarfundAngebot.–Bachelorarbeit,UniversitätKassel-Witzenhausen,66S.
STAUF,M.(2015):LandwirtschaftingemeinnützigerTrägerschaft-Erfahrungen,HerausforderungenundEntwicklungsperspektiven.MasterarbeitUniv.Kassel-Witzenhausen,75S.
HandbuchWerkstattfürUnternehmensentwicklungGmbHVersion01/2001,Stuttgart2001
WegezurQualitätHandbuchDornach2000
SCHULZ,D.:Materialieno.J.
KLÜNKER,W.-U.(1996):GeisterinnerungundEntwicklung.In:KonturenBd.1,Heidelberg1996S.32.
IneinemProjektzurSozialenLandwirtschaftwurdefolgendesHandbuchentwickelt,aufdaswirhierausdrücklichverweisen:
SozialeLandwirtschaft-EinPraxishandbuchfürEinsteigerInnen.hgg.v.ThüringerOekoherze.V.;www.oekoherz.de,Weimaro.Jhg.
Geïntegreerde Landbouw
IMPRINT GerhardHerz,ThomasvanElsen, MetondersteuningvanHartwigEhlers,WinfriedSchäfer,SophiaMerckens,KlausMerckens
INCLUFAR-Projekt-Nr.:DE/13/LLP-LdV/TOI/147619
KONTAKT HartwigEhlers: [email protected] GerhardHerz: [email protected] KlausMerckens: [email protected] ThomasvanElsen:[email protected] WinfriedSchäfer: [email protected]
DitprojectwerdgefinancierddoordeEuropeseCommissie.Deinhoudvandezepublicatieisuitsluitenddeverantwoordelijkheidvandeauteur:deCommissieisnietaansprakelijkvoorhetgebruikvandehierinopgenomeninformatie.
www.inclufar.eu