HALK EDEBİYATI

ANONİM HALK EDEBİYATI AŞIK EDEBİYATI TASAVVUF EDEBİYATI

www.edebiyatogretmeni.net

ÖN

EM

Lİ

ÖZ

ELLİK

LER

İ1. Dil sade ve özentisizdir.

2. Nazım birimi dörtlük, ölçü hece ölçüsüdür.

3. Çoğunlukla yarım uyak ve redif kullanılır.

4. Halk şairleri okur-yazar değildir. Şiirler meraklılar tara- fından yazıya geçirilmiştir. Bunlara “cönk” denir.

5. Şiirler saz eşliğinde doğaçlama söylenir. Yaşamla iç içedir. Hayalden çok gözlem vardır.

6. Aşk, özlem, gurbet, ölüm, doğa, yurt güzellikleri, yiğitlik, din, özgürlük konuları işlenir.

7. Şiirlerin son dörtlüğünde şairin adı geçer.

8. 18.yy’dan sonra aruzu ve dolayısıyla Arapça, Farsça sözcük- leri kullananlarda olmuştur.(Dertli, Erzurumlu Emrah, Zihni)

Yaratıcısı bilinmeyen edebiyattır.

Anonim şekilde oluşan ürünler:

Destanlar, Masallar, Maniler, Türküler, Ninniler, Bilmeceler, Halk öyküleri(Dede Korkut), Karagöz,Orta oyunu… gibi halkın ortak malı haline gelmiş ürünlerdir.

4 mısradan oluşur. 7’li hece ölçüsüyle yazılır. Kafiye düzeni: a,a,x,a Asıl anlatılmak istenen duygu/düşünce genellikle son iki mısradadır. Hemen her konuda yazılır. Cinaslı (Ayaklı) manilerde mısra sayısı fazla olabilir. İki kişinin karşılıklı söyledikleri manilere “deyiş” denir. Doğu Anadolu’da “Bayatı”, Urfa’da “Hoyrat” denir.

MANİ

TÜRKÜ Genellikle; aşk,doğa,güzellik,kahramanlık,sosyal

olayları konu alır. Kendine özgü bir ezgiyle söylenir.(Bozlak,Barak) Yapı bakımından iki bölümden oluşur;1. BÖLÜM;Türkünün asıl sözlerinin söylendiği

bölümdür.Bu bölüme “bent” denir.2. BÖLÜM;Bentlerin sonunda tekrarlanan nakarat

bölümüdür. Bu bölüme “kavuştak” denir. Türküler bazı özelliklerine göre 3 gruba ayrılır;a) Ezgilerine göre:1) Usullü Ezgiler:Oyun Havaları2) Usulsüz Ezgiler:Uzun Havab) Konularına göre: Aşk türküsü, kahramanlık türküsüc) Yapılarına göre: Manilerden kurulanlar,dörtlüklerden kurulanlar. Türküler kavuştaklarına göre kafiyelenir

AĞIT Sevilen bir kişinin ölümünden duyulan acıyı dile getiren ve her zaman ezgiyle söylenen şiirlerdir. Aslında bir türkü çeşididir.

NİNNİ Küçük çocukları uyutmak için özel bir ezgiyle söylenen şiirdir. Aslında türkünün bir çeşididir.

ATASÖZÜ Uzun deneyim ve gözlem ürünü olan, topluma öğüt vererek doğru yolu göstermeye çalışan kısa özlü sözlerdir.

BİLMECE Bir varlık ya da nesnenin adını anmadan niteliklerini üstü kapalı bir biçimde o varlığı buldurmayı amaç- layan sözlerdir.

FIKRA Güldürürken düşündürmeyi amaçlayan kısa, nükteli sözler.

HALKHİKAYELERİ

(DEDE KORKUT)

Oğuz Türklerinin geleneklerini, göreneklerini, tarihi ve coğrafi konumlarını, savaşlarını Oğuz Türkçesiyle anlatır. 12 öykü ve bir önsözden oluşur. Bunlar destan geleneğinden halk hikayeciliğine geçiş dö- neminin ürünleridir. Nazım nesir karışıktır. İslamiyet’in izlerini taşır. Tabiat ve hayvanlar ön planda tutulmuş, canlı bir şekilde işlenmiştir. Aliterasyonlara yer verilmiş. Yazma nüshaları “DRESTEN VE VATİKAN” dadır

HALKTİYATROSU

Karagöz, ortaoyunu ve meddah gibi seyirlik oyun- lardır.

Geleneksel sözlü tiyatronun örneğidir.

Hem göze hem kulağa seslenir. Şive taklidinden yararlanır.

Oyunlar doğaçlama oynanır.

KARAGÖZ

Bir kukla oyunudur, eğlendirme amacı taşır.

Oyunun bel kemiğini Karagöz adlı cahil biriyle , Hacivat adlı bilgili geçinen biri arasındaki diyaloga dayanır.

Klişeleşmiş bölümleri vardır.

Kuklayı oynatan kişi , konuşmaları tek başına yapar.

ORTAOYUNU Şehir meydanlarında ya da kendileri için hazırlanan yerlerde Pişekar ,Kavuklu ,Zenne gibi sabit tiplerle oynanan güldürü amaçlı seyirlik oyundur.

Oyunun bel kemiğini şive taklitleri oluşturur.

Metinsiz ,suflörsüz bir oyundur.

MEDDAH Tek kişilik bir oyundur.yüksekçe bir yere çıkan meddah, değişik şivelerle konuşarak anlattığı bir olayla güldürü oluşturur.

Aşık, Ozan denilen saz şairlerinin; gurbet, aşk, ayrılık, sevgili, doğa, yiğitlik, eleştiri gibi konularda saz eşliğinde söyledikleri ürünlerdir.

Dil sadedir, hece ölçüsü kullanılmıştır.(Aruzu kulla- nanlar da olmuştur.)

Aşıklar, usta-çırak ilişkisiyle yetişen gezginlerdir.

Yarım uyak ve cinaslara yer verilmiş.

Şiirlerin son dörtlüğünde şairin adı geçer.

Şiirler doğaçlama yazılır.

Bu şiirler “CÖNK” adı verilen defterlere yazılır.

AŞIK EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ

11’li hece ölçüsüyle oluşturulur.

Dörtlüklerden oluşur, dörtlük sayısı üç ile beş arasında değişir.

Halk ve Aşık edebiyatının en çok kullanılan nazım biçimidir.

Divan edebiyatındaki gazele benzer.

Dili sade ,anlatımı yalın ve içtendir.

Son dörtlükte ozanın adı geçer.(Tapşırma)

K O Ş M A

Konuları Bakımından Şöyle İncelenir:

TAŞLAMA Kişilerin ve toplumun kötü yanlarını yeren eleştiren şiirlerdir. Divan edebiyatı;Hicviye Batı edebiyatı;Satir Günümüz edebiyatı;Yergi Dertli, Seyrani, Kazak Abdal, Aşık Veysel bu türde eser veren en ünlü ozanlardır.

KOÇAKLAMA Yiğit anlamına gelen “koçak” söz- cüğünden türetilmiştir.

Bu türde yiğitlik, kahramanlık ve savaş konuları işlenir.

Köroğlu ve Dadaloğlu bu türde en güzel örnekleri vermiştir.

GÜZELLEME Sevgilinin ve doğanın güzelliklerini konu edinen şiir türüdür.

Bu türün en önemli şairleri: Karacaoğlan ve Noksani’ dir.

Sevilen bir kişinin ölümünden duyu- lan üzüntüyü dile getirmek için söylenir.

İslamiyet önceki Türk Edb.-Sagu

Divan Edebiyatında-Mersiye

En önemli şairleri: Kağızmanlı Hıfzı Bayburtlu Zihni’dir.

AĞIT

VARSAĞI Toroslar’daki Varsak boyu ozanlarınca söylenmiş. Çok yaygın değildir. 8’li hece ölçüsüyle, abab/cccb/dddb uyak düzeninde yazılmıştır. Özel bir ezgiyle söylenir. “bre, hey, behey” gibi ünlemler kullanılarak yiğitçe söylenir. Konu bakımından “Koşma”ya benzer.

SEMAİ

Bütün özellikleriyle koşmaya benzer.

8’li hece ölçüsüyle yazılır.(Bu yönüyle koşmadan ayrılır.

DESTAN Aşık edebiyatının en uzun nazım biçimidir. 11’li hece ölçüsüyle yazılır. Nazım birimi dörtlüktür. Savaş, kahramanlık, ayaklanma, kıtlık, hastalık, doğal afet gibi konular işlenir. Bu türün en önemli şairleri: Kayıkçı Kul Mustafa, Selimi, Seyrani

AŞIK EDEBİYATI SANATÇILARI

Osmanlı topraklarını karış karış gezmiş gördüğü her güzeli şiirleştirmiştir.

Şiirlerinde aşk güzellik başta olmak üzere; ayrılık, yoksulluk, yiğitlik, gurbet ve ölüm temalarını işlemiştir.

Sevgili onun şiirlerinde sevgili somuttur hatta bazen vuslat mümkündür.

Bölge dilini başarıyla kullanmıştır, eserlerinde benzetme ve canlı tasvirlere yer vermiştir. Doğa her şeyiyle eserlerine girmiştir.

Halk şiiri geleneğine oldukça bağlıdır. Şiirlerini 11’li hece ölçüsüyle yazmış, semai ve koşma- larıyla şöhret kazanmıştır.

İrticalen şiir söylemesi, eserlerinde daha çok yarım ve tam kafiyeye yer vermesine yol açmıştır.

Bütün aşık edebiyatı şairlerini etkilemiştir.

KARACAOĞLAN

Karac’oğlan söyler sözün başarırAşkın deryasını boydan aşırırSeni bir mecliste hacil düşürürKötülerle konup göçücü olma

KÖROĞLU Geleneği iyi bilen bir şairdir.

Şiirleri arasında yiğitçe, coşkun bir seslenişle söylenmiş koçaklamaları önemli bir yer tutar.

Aruzun tesirinde kalmamış, şiirlerini hece vezni ile yazmıştır.

Tabiata dayanan benzetmeleri ve sade bir dili vardır.

Aşk, tabiat gibi konuları işlediği şiirleri de vardır.

Bolu Bey’i ile yaptığı mücadele ile tanınan “Köroğlu” ile karıştırılmamalı.

Köroğlu der ki n’olacakTakdir yerini bulacakMavilim kaldı alacakİlle mavili mavilim

III. Murat zamanında yaşadığı şiirlerinden anlaşılmaktadır.

8’li ve 11’li hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri vardır.

Biçim bakımından ilk Türkü metnini 16.yy’da Öksüz Dede vermiştir.

Şiirlerine bakarak canlı tasvir ve benzetmeleriyle devrinin önde gelen şairlerinden olduğunu söyleyebiliriz.

ÖKSÜZ DEDE

Acem’i yutmakta kasdıAbdalların giyer postuÖksüz Dede der Hak dostuAllah’tan korktun mu geldin

AŞIK ÖMER

Aşık Ömer geldi iseHak inayet kıldı iseFerhat dağı deldi iseBen koyam dağı dağ üzre

Asıl adı Ömer olup bir ara Adli mahlasını da kullanmıştır. Saz şairleri arasında üstat bilinen Âşık Ömer Klasik şair- ler arasında da tanınmaktadır. Asıl şöhretini halk zevkine uygun olarak hece vezni ile söylediği şiirleriyle kazanmıştır. Şiirini bilgi dağarcığını aldığı medrese eğitimiyle zengin- leştirmiştir. En çok bilinen şiiri; 38 dörtlükten oluşan ve içinde 105 şairin adı geçen Şairnamesidir. Âşık maşuk ilişkisini diyalog yoluyla şiirine katmıştır. “Dedim dedi” şiiri bunun en güzel örneğidir.

KAYIKÇI KUL MUSTAFA Yeniçeri şairlerinin en tanınmışıdır.

Halk zevkine bağlı doğal bir söyleyişi vardır.

Genç Osman için yazdığı destan önemlidir.

Kul Mustafa’m daim söyler özündenGaziler de cenk eylemiş yolundanKoyverin Türk’ü bilek demirindenBoyuna küffarı ururun demiş

ERCİŞLİ EMRAH Hem bir halk hikâyesi kahramanı (Emrah ile Selvihan) hem de güçlü bir saz şairidir.

Dilinin mahalli kelimelerle örtülü olması belirli bir tahsilinin olmadığını ortaya koy- maktadır.

Hece vezni ile yazmış, tasavvuf konula- rına şiirlerinde yer vermemiştir. Bu da onu Erzurumlu Emrah’tan ayırır.

Şiirlerinde benzetme ve tabiat güzellikle- rinden yararlanmıştır.

Aşıklık geleneğini sürdürmüştür.

Bugün men bir güzel gördümBahar cennet sarayınnanKamaştı gözümün nuruOnun hüsn-i cemalınnan

GEVHERİ Şiirlerinde yabancı kelimelere ve divan edebiyatı mazmun- larına yer vermiştir.

Şiirlerinden Şam’a, Arabistan’a gittiğini bir kaynaktan da Rumeli de bulunduğunu ve bir paşanın yanında kâtiplik yaptığını öğreniyoruz.

Şiirlerinde divan edebiyatının etkisi vardır. Aruz veznini kullanmıştır. Fakat hece ile yazdığı şiirlerinde daha başarı- lıdır.

“Aşk, gurbet, firkat” üçlemesi ile Türkçenin öğretiminde önemli adımlar atmıştır.

Ela gözlü nazlı dilberSeni kandan sakınurumKandan değil hey efendimSeni candan sakınurum

BAYBURTLU ZİHNİ Şiirlerinin incelenmesinden, onun iyi bir tahsil gördüğü anlaşılmaktadır.

Sürgünlerle geçen memuriyet hayatı ölümüne kadar sürer. İnatçı mizacı, isyankâr ruhu, mısralarında yer aldıkça huzu- ru kaçacaktır.

Hece vezni ile yazdığı şiirleri ve asıl şöhretini sağlayan des- tanları Sergüzeştname’sinin sonunda yer almaktadır.

Semgütlü Gafur’a gider hırlarım Kapısında eşek gibi zırlarım Hakim efendiye varır zorlarım Yıkarım başına halk-ı cihanı

DADALOĞLU(Ferman Padişahın, Dağlar Bizimdir)

Toroslar’daki göçebe Türkmenlerin Avşar boyundan olan Dadaloğlu’ nun hayatı hakkında fazla bilgimiz yoktur.

Şiirlerinde yiğitçe bir sesleniş olduğu gibi içli söyleyiş de vardır.İçinde bulunduğu tarih ve toplum olaylarını şiirlerine yansıtmıştır.

Tipik bir aşiret aşığıdır. Aşiretine duyduğu hayranlığı dile getirmiştir.

Yayla hayatı, Avşar güzelleri ve iskân şiirlerinin konusunu oluşturmuştur.

Koşma ,türkü, varsağı, Semai ve destanları kudretli bir sanat ifadesi taşır.

DERTLİ İlk mahlası Lütfi’ dir. Yaşamının güçlüklerinden dolayı Dertli mahlasını almıştır. Hem aruz hem hece ölçülerini kullanmıştır. Pek çok klasik şairimizin tesiri altında kalmıştır. Divan’ı vardır. Asıl şöhretini hece ile yazdığı şiirlerden kazanır. Dini konulara rahat bir üslupla yaklaştığı için din adamlarıyla arası iyi değildir.

Dut ağacından teknesi Kirişten bağlı perdesi Behey insanın teresi Şeytan bunun neresinde

ERZURAMLU EMRAH Şiirlerine bakarak medrese eğitimi gördü- ğünü söyleyebiliriz.

Aruz vezniyle olan şiirleri Divan-ı Emrah adıyla yayımlanmış tır. Her iki vezinde de yazdığı şiirlerinde klasik şiirin kokusu bu- lunmaktadır.

Şiirlerinde hem dini tasavvufi konuları işler, hem de “Âşıklık geleneğini” devam ettirir.

Kastamonu’ da evlenip oturmuştur.

Dedim Emrah gibi var mı aşığınDedi elbet benim senin layığınDedim halinde bil bağrı yanığınDedi bilmez idim anca inandım

SEYRANİ Türk saz şiiri vadisinin en önde gelen hiciv ustasıdır.

Sarayın önde gelenlerini hicvetmesi yüzünden İstanbul’dan kaçırılmıştır.

Dini tasavvufi konularda da pek çok şiirler söylemiştir.

Dilinin ağır olması şöhrete kavuşmasını engellemiştir.

Seyrani bilmem mert midirYoksa cana cömert midirEyyub’ün derdi dert midirBen ondan besbeter çektim

AŞIK VEYSEL ŞATIROĞLU Sivas’ın Şarkışla ilçesinin Sivri alan köyünde doğmuştur. Çocukluğunda geçirdiği çiçek hastalığı yüzünden gözlerini kaybetmiştir.

İçli bir saz şairidir. Şiirlerinde insan, yurt, tabiat sevgisi sade bir dille dile getirmiştir.

Ankara ve İstanbul radyolarında program yapmıştır.

Pek çok şiiri bestelenmiş, plak ve kaset olarak geniş kitlelere ulaştırılmıştır.

Ahmet Kutsi Tecer tarafından edebiyatımıza kazandırılmıştır.

DEĞİŞLER, SAZIMDAN SESLER, DOSTLAR BENİ HATIRLASIN

Gün ikindi akşam olurGör ki başa neler gelirVeysel gider adı kalırDostlar beni hatırlasın

ERZURUMLU YAŞAR REYHANİ Aşık tarzı şiirin bütün türlerinde şiirler söylemiştir.

Ülkemizi yurt dışında da temsil etmiştir.

Şiirlerinde halk öykülerinden de yararlanmıştır.

KARSLI MURAT ÇOBANOĞLU

Doğaçlama, atışma, türkü ve halk hikayesi dalla- rında oldukça başarılıdır.

Şiirleriyle öğütler vererek insanları güzel ahlaklı ve vatansever olmasını ister.

ŞEREF TAŞLIOVA

Doğaçlama şiir söylemede ve saz çalmada üstün bir yeteneği vardır.

Avrupa’ daki Türklere konserler vermiştir.

Tasavvuf felsefesine bağlı, dini içerikli bir edebiyattır.

Tasavvufa göre: Tek varlık Allah’tır. Bütün evren Tanrı’nın görüntü- sünden başka bir şey değildir. İnsan Tanrı’nın özelliklerini taşır. İn- sanda iki özellik bulunur: varlık ve yokluk. İnsan yokluk öğesini or- tadan kaldırıp Tanrı’ya yönelmelidir. Tanrı’ya aşk ile ulaşılır. Bu de- ğerlere ulaşmak için tekke şairleri bir tarikata girip, şeyhe bağlan- malıdır.

Divan edebiyatı ile halk edebiyatını birleştiren bir “edebiyat köprüsü” vazifesi görür.

www.edebiyatogretmeni.net

TASAVVUF EDEBİYATI NAZIM ŞEKİLLERİ

İ L A H İ

Allah aşkıyla insan sevgisini bütünleştiren lirik şiirdir.

7’li, 8’li, 11’li hece ölçüleriyle yazılır.

Özel ezgiyle söylenir.

N U T U K Tekke önderlerinin (mürşid) tarikata yeni giren dervişleri aydınlatmak, onlara bilgi vermek için söyledikleri şiirdir.

Didaktiktir.

Ne varlığa sevinirimNe yokluğa yerinirim Aşkın ile avunurumBana seni gerek seni

Edebdür Hakka yakınBilür isan Hak HakkınEdebsüz olma sakın Var edeb öğren edeb

Ş A T H İ Y E

İnançlardan alaycı bir dille söz ediyormuş gibi söylenen şiirlerdir.

Görünüşte saçma olan bu şiirlerin yorumlandığında tasavvufla ilgili çeşitli kavramlara değindiği görülür.

İnip Beytullah’tan kendün dinlersünCibril’e perde altunda söylersünBu ateş-i Cehennemi neylersünHamamın mı var ya külhancı mısun

D E V R İ Y E Tasavvufa göre, evrenin ve insanın Allah’tan gelip tekrar Allah’a dönmesi düşüncesini işler.

Tekke edebiyatının en karmaşık ve izahı en zor türlerinden biridir.

Ak süt iken kızıl kana karışıpEmr-i Hak’la coşup cevlana geldimMa’i cari ile akıp, yarışıpKatre-i na-çizden ummana geldimDokuz ay on gün batn-ı maderdeKudretten gözüne çekildi perdeÇıkıp ten donundan cihana geldim

TASAVVUF EDEBİYATI SANATÇILARI

MEVLANA 13.yy Anadolu’nun en büyük tasavvuf şairidir. İslam dinine tam bir ihlâsla bağlıdır.

Doğu’da ve Batı’da büyük bir sanat, bir duyuş, düşünüş ve inanış cereyanının coşkun kaynağıdır.

1244’te Konya’ya gelmiş Şems-i Tebrizi ile tanıştıktan sonra tasavvufa gönül vermiştir.

Eserlerini Farsça yazmasına rağmen hem Türk mutasavvıf ve şairleri hem de diğer Müslüman şa- irler üzerinde etkili olmuştur.

Mevlana’nın ölümünden sonra çeşitli şehirlerde Mevlevi dergâhları açılmış, Anadolu’da Türk bir- liğinin sağlanmasında bu tarikatın büyük etkisi olmuştur.

Mevlana için ölüm bir son değil başlangıçtır. Vahdet-i Vücut (Allah’ın Birliği) nazariyesini savu- nur. Her dinden, her mezhepten, her milletten her insanı; insan olduğu ve büyük bir yaratıcıdan bir nur taşıdığı için sevmek inanışındaki İslam panteizmi onun eserlerinde mevcuttur.

Mesnevi, Divan-ı Kebir, Fihi Mafih, Mektubat, Mecalis-i Seb’a

HACI BEKTAŞ VELİ Bektaşilik tarikatının kurucusudur.

13.yy’da yaşamıştır, Türkistan’ın Nişabur şehrinde doğmuştur. A.Yesevi’nin isteğiyle Anadolu’ya gelmiştir.

Bilinen en önemli eseri ‘’Makalat’’tır. Sohbetler sözler anlamına gelir. Hz Âdem’in yaratılışı, Şeytan ve Şeytani işler, Allah’ın birliği gibi konuları ele almıştır.

Kitabu’l-Feva’id, Fatiha Suresi Tefsiri, Şathiyye, Hacı Bektaş’ın Nasihatleri, Besmele Şerhi, Hadis-i Erbain’in Şerhi, Makalat-ı Gaybiyye ve Kemalat-ı Ayniye, Makalat

Eskişehir’de doğup öldüğü söylenir.

Hayatı efsanelerle örülmüştür.

Dili sadedir.

Allah inancını ve insan sevgisini işler.

Şiirlerinde coşkun bir lirizm vardır. Lirik bir şairdir.

Şiirlerinde hem aruz hem de hece vezni kullanılmıştır.

İşlediği konular yönüyle evrenseldir.

Bir gönül adamıdır. Halka beraberliği, doğruluğu, gönül kazanmayı, dostluğu öğütlemiştir.

Dünyaca tanınmıştır. Divan, Risaletü’n-Nushiyye

YUNUS EMRE

www.edebiyatogretmeni.net

Anadolu’da Türkçe tasavvuf şiirleri söyleyen sofi şairdir.

İran kültürünü bilen, medrese tahsili görmüş coşkun bir mutasavvıfdır. Anadolu’da Mevlana’dan önce Türkçe şiir söylemiştir.

Mevlana Celalettin Rumi’nin babası Baheddin Veled’den ders almış, geniş din bilgilerine sahip bir fakih olarak büyük şöhret kazanmıştır. Çarhname

AHMET FAKİH

Anadolu Türkçesi ve tasavvuf açısından önemlidir.

Türkçeyi bir sanat dili haline getirmeye çalışmış

Felekname, Aruz Risalesi, Mantıku’t Tayr

Matık’ut Tayr adlı eserinde Türkçeye bir kuş inceliği ve ahengi kazandırmaya çalışmış. Bu eserde kuşlar arasında geçen tasavvufi konular anlatılmış.

GÜLŞEHRİ

Yunus tarzı söyleyişi vardır.

Anadolu’daki Alevi-Bektaşi edebiyatının ilk şairlerindendir.

XIV.yy erenlerinden Abdal Musa’ya mensuptur.

Şiirlerini samimi, lirik, derin bir heyecan, zekâ çizgileriyle ve bir inanış serbestliğiyle söyleyen kuvvetli bir halk tasavvuf şairidir.

Şiirlerinde dili sade, yer yer mertlik sahnelerini hatırlatan, gizli bir kahramanlık ve bir destan dili havası vardır.

Eserleri:Manzum eserleri: Divan, Gülistan, Mesneviler, Gevhername, Minbername, Dolabname, SalatnameMensur eserleri: Budalaname, Miglataname, Vücudname, Risale-i KaygusuzManzum + Mensur Eserleri: Dilguşa, Sarayname

KAYGUSUZ ABDAL

Kuvvetli bir medrese tahsili görmüş müderrisliğe kadar yükselmiştir.

Halvetiye ve Nakşibendiye Tarikatlarını birleştirerek “Bayramiyye Tarikatı”nı kurmuştur.

Anadolu’daki milli edebiyatın ve tasavvufi hayatın gelişip yayılmasında büyük rolü vardır.

Mevcut bir eseri olmamakla birlikte bugün elimizde aruzla iki, hece ile üç şiiri bulunmaktadır.

HACI BAYRAMI VELİ

16.yy.da yaşamış bir Alevi-Bektaşi şairidir. Sivas’ın Banaz köyünde doğmuştur. Hızır Paşa tarafından Sivas'ta öldürülmüştür.

Tasavvuf, tabiat, aşk ve halkın gerçek yaşayışıyla ilgili konular işler.

Divan edebiyatından etkilenmemiştir. Dili sadedir.

Bazen isyancı bir ruhu, bazen de toplumun sosyal konularına rahatlıkla eğilen ve onları acımasızca tenkit edebilen yanları vardır.

PİR SULTAN ABDAL

Tahsil ve terbiyesini Mısırda tamamladığı için Mısri lakabını almıştır.

Arapça ve Türkçe çok sayıda manzum ve mensur eseri bulunan Niyazi-i Mısri aruzla yazdığı şiirlerde Nesimi ve Fuzuli; hece ile yaz- dıklarında ise Yunus Emre etkisinde kalmıştır.

Yunus Emre Şathiyesini açıklamıştır.

Divan, Risale-i vahdet-i Vücud, Sure-i Yusuf Tefsiri, Şerh-i Nutk-ı Yunus Emre, Şerh-i Esma-i Hüsna, Mektubat, Divan-ı İlahiyat, Risaletü’t-Tevhid, Es’ile ve Ecvibe, Risale-i Devriyye

NİYAZİ-İ MISRİ

www.edebiyatogretmeni.net