HADİS-SİYASET İLİŞKİSİHADİS-SİYASET İLİŞKİSİ

Dr. İlyas CANİKLİDr. İlyas CANİKLİ

Halifelerin isimlendirilmesiHalifelerin isimlendirilmesi

Hz. Peygamberin vefatından sonra yönetime geçen Hz. Hz. Peygamberin vefatından sonra yönetime geçen Hz. Ebû Bekir (ö. l3/634) Ebû Bekir (ö. l3/634) Halîfetu RasulillahHalîfetu Rasulillah (Rasûlüllah'ın (Rasûlüllah'ın Halifesi) lakabıyla anılır olmuştur.Halifesi) lakabıyla anılır olmuştur.

Örneğin Abdurrazzak (ö.211/826)’ın el-Musannaf’ında, yer Örneğin Abdurrazzak (ö.211/826)’ın el-Musannaf’ında, yer alan bir rivayette, Ensardan Benî Hârise’den Abdurrahman alan bir rivayette, Ensardan Benî Hârise’den Abdurrahman b. Sehl ismindeki bir kişinin Hz. Ebû Bekir’e b. Sehl ismindeki bir kişinin Hz. Ebû Bekir’e Halifetu Halifetu RasûlillahRasûlillah şeklinde hitap ettiği yer almaktadır. şeklinde hitap ettiği yer almaktadır.[1][1]

Hz. Ebû Bekir'in Hz. Ebû Bekir'in HalifeHalife veya veya Halifetu RasûlillahHalifetu Rasûlillah şeklinde şeklinde isimlendirilmesi herhangi bir dinî zorunluluk sonucu değil, isimlendirilmesi herhangi bir dinî zorunluluk sonucu değil, o günün şartları çerçevesinde olmuştur.o günün şartları çerçevesinde olmuştur.

[1][1] Abdurrazzak, Abdurrazzak, el-Musannafel-Musannaf, H.No:19084, X,275., H.No:19084, X,275.

Hz. Ömer'e Hz. Ömer'e Emîru’l-Mü’minînEmîru’l-Mü’minîn unvanıyla yeni bir lakapla hitap edilmiştir. unvanıyla yeni bir lakapla hitap edilmiştir. Emevî iktidarının ilâhî kökenliği olduğunu vurgulamak için, gerek Emevî iktidarının ilâhî kökenliği olduğunu vurgulamak için, gerek

halifenin kendisi, gerekse çevresindeki şairler tarafından halifenin kendisi, gerekse çevresindeki şairler tarafından HalifetullahHalifetullah[1][1]Halifetu Rabbi’l-AlemînHalifetu Rabbi’l-Alemîn[2][2] ve ve EmînullahEmînullah[3][3] şeklinde isimlendirildiğini şeklinde isimlendirildiğini söylemek mümkündür.söylemek mümkündür.[4][4]

Şia’nın temel hadis kaynaklarında imamlar (yöneticiler) için Şia’nın temel hadis kaynaklarında imamlar (yöneticiler) için ““VeliyyullahVeliyyullah”, ”, HuccetullahHuccetullah, , HalifetullahHalifetullah, , AmûduddînAmûduddîn, , VârisunnebîVârisunnebî ve ve EmîrulmüminînEmîrulmüminîn gibi sıfatların kullanıldığı görülmektedir. gibi sıfatların kullanıldığı görülmektedir.[5][5]

[1][1] İbn Kuteybe, İbn Kuteybe, el-İmâme ve’s-Siyaseel-İmâme ve’s-Siyase, I,155., I,155. [2][2] A.g.e., A.g.e., I,186.I,186. [3][3] Taberî, Taberî, Tarihu’l-Umem ve’l-MulûkTarihu’l-Umem ve’l-Mulûk, V, 332., V, 332. [4][4] Akyüz, Vecdi, Akyüz, Vecdi, Hilâfetin Saltanata DönüşmesiHilâfetin Saltanata Dönüşmesi, s.74., s.74. [5][5] el-Kuleynî, el-Kuleynî, el-Usûl mine’l-Kâfîel-Usûl mine’l-Kâfî, IV, 570., IV, 570.

Şia kaynaklarındaŞia kaynaklarında,, kıyamet gününde bir münadinin kıyamet gününde bir münadinin HalifetullahHalifetullah diye çağıracağı, önce Hz. Davud’un, daha diye çağıracağı, önce Hz. Davud’un, daha sonra da iki defa daha sonra da iki defa daha HalifetullahHalifetullah diye çağırılacağı bu iki diye çağırılacağı bu iki çağırmada da Hz. Ali’nin geleceği ve dünyada onun çağırmada da Hz. Ali’nin geleceği ve dünyada onun peşinden gidip onu izleyen kimselerin Hz. Ali’nin yardımıyla peşinden gidip onu izleyen kimselerin Hz. Ali’nin yardımıyla cennete gireceği yer almaktadır.cennete gireceği yer almaktadır.[1][1] Yine Şiî kaynaklarda Yine Şiî kaynaklarda Hz. Peygamber’in “Hz. Ali Allah’ın halifesi ve benim de Hz. Peygamber’in “Hz. Ali Allah’ın halifesi ve benim de halifemdir. halifemdir. Huccetullah Huccetullah ve benim de huccetimdir. ve benim de huccetimdir. BabulullahBabulullah ve benim de kapımdır.” ve benim de kapımdır.”[2][2] şeklindeki rivayetine şeklindeki rivayetine yer verilmektedir. yer verilmektedir.

[1][1] Ali Meclisî, Ali Meclisî, Bihâru’l-Envâr,Bihâru’l-Envâr, VIII,10. VIII,10. [2][2] A.g.e.,A.g.e., XXVI, 263. XXVI, 263.

Hadis kaynaklarında Hz. Ebû Bekr’in Hadis kaynaklarında Hz. Ebû Bekr’in “Halifetullah” unvanıyla çağırılmasına “Halifetullah” unvanıyla çağırılmasına

itirazitiraz

Örnekler:Örnekler: HalifetullahHalifetullah kavramı İbn Ebî Şeybe (ö. kavramı İbn Ebî Şeybe (ö. 235/849)’nin el-Musannaf’ında “235/849)’nin el-Musannaf’ında “Bir adam Hz. Bir adam Hz. Ebû Bekir’e Halifetullah diye seslendi. Hz. Ebû Ebû Bekir’e Halifetullah diye seslendi. Hz. Ebû Bekir de Ben Allah’ın halifesi değilim. Bekir de Ben Allah’ın halifesi değilim. Rasûlüllah’ın halifesiyim ve ben buna razıyım” Rasûlüllah’ın halifesiyim ve ben buna razıyım” şeklinde karşılık verdişeklinde karşılık verdi.”.”[1][1]

[1][1]İbn Ebî Şeybe, İbn Ebî Şeybe, el-Musannafel-Musannaf, H.No:37048, VII,433. , H.No:37048, VII,433.

Ebû Davud (ö. 275/888)’da yer alan bir haberde, Ebû Davud (ö. 275/888)’da yer alan bir haberde, HalifetullahHalifetullah unvanının Haccac tarafından Emevî halifesi Abdulmelik (ö. 86/705) unvanının Haccac tarafından Emevî halifesi Abdulmelik (ö. 86/705) için kullanıldığı hususu yer almaktadır.için kullanıldığı hususu yer almaktadır.[1][1] Ancak diğer Emevî Ancak diğer Emevî halifelerine göre, dinî anlayış ve yönetimdeki sergilediği farklı halifelerine göre, dinî anlayış ve yönetimdeki sergilediği farklı tutumlarıyla bilinen Ömer b. Abdulaziz’in tutumlarıyla bilinen Ömer b. Abdulaziz’in HalifetullahHalifetullah unvanını unvanını kullanmadığı nakledilmektedir.kullanmadığı nakledilmektedir.[2][2] Abbasî halifesi el-Me'mun (ö. Abbasî halifesi el-Me'mun (ö. 237/833) de üzerinde kendisini 237/833) de üzerinde kendisini HalifetullahHalifetullah olarak tanımladığı olarak tanımladığı sikkeler bastırmıştır. Me'mun devlet otoritesini, dinî öğretilerin sikkeler bastırmıştır. Me'mun devlet otoritesini, dinî öğretilerin üzerine çıkarmaya teşebbüs eden birkaç halifeden biridir. Bu unvanı üzerine çıkarmaya teşebbüs eden birkaç halifeden biridir. Bu unvanı kullanan üçüncü kişi ise Abbasi halifesi Nasır (ö. 622/1225 )’dır. O kullanan üçüncü kişi ise Abbasi halifesi Nasır (ö. 622/1225 )’dır. O kendisini sadece kendisini sadece HalifetullahHalifetullah tanrının vekili olarak değil, aynı tanrının vekili olarak değil, aynı zamanda "zamanda "Bütün Müslümanlar üzerinde tasarruf yetkisi olanBütün Müslümanlar üzerinde tasarruf yetkisi olan" bir " bir hükümdar olarak tanımlamaktadır.hükümdar olarak tanımlamaktadır.[3][3]

[1][1] Süleyman b. Ameş şöyle demektedir: Haccac ile beraber Cuma namazı kıldım. Ebû Bekir b. Ayyaş’ın Süleyman b. Ameş şöyle demektedir: Haccac ile beraber Cuma namazı kıldım. Ebû Bekir b. Ayyaş’ın rivayetini zikretti. Haccac okumuş olduğu hutbede şöyle dedi: Allah'ın seçmiş olduğu "Halifetullah" Abdulmelik b. rivayetini zikretti. Haccac okumuş olduğu hutbede şöyle dedi: Allah'ın seçmiş olduğu "Halifetullah" Abdulmelik b. Mervanı dinleyin ve ona itaat edin. Ebû Davud,Mervanı dinleyin ve ona itaat edin. Ebû Davud, 39. 39. Kitabu's-SunneKitabu's-Sunne ,8. H.No: 4645, IV,210. ,8. H.No: 4645, IV,210.

[2][2] Muhammed Abdülkadir, Muhammed Abdülkadir, en-Nuzumu’s-Siyasî fi’l-İslâmen-Nuzumu’s-Siyasî fi’l-İslâm, s.177., s.177. [3][3] Lewis, Lewis, İslâm'ın Siyasal Diliİslâm'ın Siyasal Dili , s.72., s.72.

Ulema arasında da, Hz. Ebû Bekir'e Ulema arasında da, Hz. Ebû Bekir'e HalifetullahHalifetullah mı yoksa mı yoksa Halifetu RasûlillahHalifetu Rasûlillah mı? mı? deneceği hususunda tartışmalar olmuştur.deneceği hususunda tartışmalar olmuştur.[1][1]

Halifelerin daha sonraki dönemlerdeHalifelerin daha sonraki dönemlerde; el-; el-İmametu'l-Kubraİmametu'l-Kubra[2][2] es-Sultânu’l-A’zâm es-Sultânu’l-A’zâm[3][3]gibi gibi unvanlar ile anıldığı görülmektedir.unvanlar ile anıldığı görülmektedir.

[1][1] İbn Haldûn, İbn Haldûn, Mukaddime,Mukaddime, s.178. s.178.

[2][2] İbn Haldûn, İbn Haldûn, a.g.e. a.g.e., s.178., s.178. [3][3] İbn Manzûr İbn Manzûr, Lisânu'l-Arab, Lisânu'l-Arab, IX,83-84., IX,83-84.

Kur’an’da “Halife” KavramıKur’an’da “Halife” Kavramı

““Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım.” Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım.” [1][1] ““Sizi yeryüzünde halifeler yapanSizi yeryüzünde halifeler yapan O’dur.O’dur.””[2][2] ““Allah içinizden inanıp yararlı iş işleyenlere, onlardan Allah içinizden inanıp yararlı iş işleyenlere, onlardan

öncekileri halife kıldığı gibi, onları daöncekileri halife kıldığı gibi, onları da yeryüzünde halife yeryüzünde halife kılacağını vaat ettikılacağını vaat etti...”...”[3][3]

““Hani Rabb’in Meleklere “Ben yeryüzünde bir halife Hani Rabb’in Meleklere “Ben yeryüzünde bir halife yaratacağım demişti.” Onlar da; “Orada bozgunculuk yaratacağım demişti.” Onlar da; “Orada bozgunculuk yapacak, kanlar akıtacak birini mi var edeceksin? Oysa biz yapacak, kanlar akıtacak birini mi var edeceksin? Oysa biz seni överek yüceltiyor ve seni devamlı takdis ediyoruz” seni överek yüceltiyor ve seni devamlı takdis ediyoruz” dediler. Allah “Ben sizin bilmediklerinizi bilirim.” dedi”dediler. Allah “Ben sizin bilmediklerinizi bilirim.” dedi”[4][4]

[1][1] 2. 2. BakaraBakara,, 30. 30. [2][2] 35. 35. FatırFatır, 39., 39. [3][3] 18 18. . Nur,Nur, 55. 55. [4][4] 2. 2. BakaraBakara,, 30. 30.

““Verdikleriyle imtihan etmek için sizi yeryüzünün halifeleri kılan ve Verdikleriyle imtihan etmek için sizi yeryüzünün halifeleri kılan ve kiminizi kiminize derecelerle üstün yapan O’dur. Doğrusu Rabb’inin kiminizi kiminize derecelerle üstün yapan O’dur. Doğrusu Rabb’inin cezası süratlidir. Şüphesiz o bağışlar, merhamet eder.”cezası süratlidir. Şüphesiz o bağışlar, merhamet eder.”[1][1]

““Size Rabb’imin sözlerini bildiriyorum. Ben sizin için bir öğütçüyüm, sizi Size Rabb’imin sözlerini bildiriyorum. Ben sizin için bir öğütçüyüm, sizi uyarmak üzere, aranızdan bir adam vasıtasıyla Rabb’inizden bir haber uyarmak üzere, aranızdan bir adam vasıtasıyla Rabb’inizden bir haber gelmesine migelmesine mi şaşırıyorsunuz? Allah’ın sizi Nuh’un kavmi yerine şaşırıyorsunuz? Allah’ın sizi Nuh’un kavmi yerine getirdiğini ve vücutça da onlardan üstün kıldığını hatırlayın, başarıya getirdiğini ve vücutça da onlardan üstün kıldığını hatırlayın, başarıya erişebilmeniz için Allah’ın nimetlerini anınerişebilmeniz için Allah’ın nimetlerini anın””[2][2]

““Sonra onların ardından nasıl davranacağınıza bakmak için Sonra onların ardından nasıl davranacağınıza bakmak için (Halâife fi’l-(Halâife fi’l-Ard)Ard) sizi yeryüzünde onların yerine geçirdik sizi yeryüzünde onların yerine geçirdik..””[3][3]

[1][1] 6. En’am, 165. 6. En’am, 165. [2][2] 7. 7. A’rafA’raf, 68-69., 68-69. [3][3] 10. 10. YunusYunus, 14., 14.

““Onu yalancı saydılar ama biz onu ve gemide Onu yalancı saydılar ama biz onu ve gemide beraberinde bulunanları kurtardık. Onları ötekilerin beraberinde bulunanları kurtardık. Onları ötekilerin yerine geçirdik, ayetlerimizi yalanlayanları suda yerine geçirdik, ayetlerimizi yalanlayanları suda boğduk, uyarılanlardan söz dinlemeyenlerin boğduk, uyarılanlardan söz dinlemeyenlerin sonlarının nasıl olduğuna bir bak.sonlarının nasıl olduğuna bir bak.””[1][1]

““Yoksa darda kalana, kendisine yakardığı zaman Yoksa darda kalana, kendisine yakardığı zaman karşılık veren, başındaki sıkıntıyı gideren ve sizi karşılık veren, başındaki sıkıntıyı gideren ve sizi yeryüzünün sahipleri” yapan mı? Allah’ın yanında yeryüzünün sahipleri” yapan mı? Allah’ın yanında başka bir tanrı mı? Pek az düşünüyorsunuz”başka bir tanrı mı? Pek az düşünüyorsunuz” ..[2][2]

[1][1] 10. 10. YunusYunus, 73., 73. [ 2][ 2] 27. 27. NemlNeml, 62., 62.

Yeryüzünde tasarruf etmeYeryüzünde tasarruf etme anlamı içeren diğer ayet de şudur: anlamı içeren diğer ayet de şudur: “Sizleri “Sizleri yeryüzünde halife kılan (hakim kılan) O’dur. İnkâr edenin inkârı yeryüzünde halife kılan (hakim kılan) O’dur. İnkâr edenin inkârı kendi aleyhinedirkendi aleyhinedir......[1][1]

Hz. Davud’un isminin yer aldığı Hz. Davud’un isminin yer aldığı halifehalife ayeti konumuz açısından ayeti konumuz açısından önem taşımaktadır. Bilindiği gibi Hz. Davud hem peygamber hem de önem taşımaktadır. Bilindiği gibi Hz. Davud hem peygamber hem de kral idi. Onun bu konumu ayette şu şekilde dile getirilmeklerdir: kral idi. Onun bu konumu ayette şu şekilde dile getirilmeklerdir: ““Ey Ey Davud! seni şüphesiz yeryüzünde halife kıldık, o hâlde insanlar Davud! seni şüphesiz yeryüzünde halife kıldık, o hâlde insanlar arasında adaletle hükmet, hevesine uyma yoksa seni Allah’ın arasında adaletle hükmet, hevesine uyma yoksa seni Allah’ın yolundan saptırır. Doğrusu Allah’ın yolundan sapanlara, onlara yolundan saptırır. Doğrusu Allah’ın yolundan sapanlara, onlara hesap gününü unutmalarına karşılık çetin azap vardırhesap gününü unutmalarına karşılık çetin azap vardır”.”.[2][2]

Ayetler dikkatlice incelendiğinde, söz konusu ayetler esas alınarak Ayetler dikkatlice incelendiğinde, söz konusu ayetler esas alınarak hilâfetin aslı Kur’an’da yer aldığı iddiası tutarlı görünmemektedir.hilâfetin aslı Kur’an’da yer aldığı iddiası tutarlı görünmemektedir.[3][3]

[1][1] 35, 35, FatırFatır, 39., 39. [2][2] 38, 38, SâdSâd,, 26. 26. [3][3]Seyyid Bey, Seyyid Bey, Hilâfetin Mahiyet-i Şer’iyyesiHilâfetin Mahiyet-i Şer’iyyesi, s. 6., s. 6.

Hilâfet-Nass İlişkisi ve Bu Hilâfet-Nass İlişkisi ve Bu Konuda Delil Gösterilen Konuda Delil Gösterilen

HadislerHadislerHz. Peygamber’in Hastalığı ve Hz. Peygamber’in Hastalığı ve

Daha Sonraki Dönemde “Halife” Daha Sonraki Dönemde “Halife” ve “Hilâfet” İle İlgili Tartışmalarve “Hilâfet” İle İlgili Tartışmalar

Örnekler:Örnekler: et-Tirmizî (ö. 279/892)’nin es-Sunen’inde Hz. Ömer (ö. et-Tirmizî (ö. 279/892)’nin es-Sunen’inde Hz. Ömer (ö.

23/645) ve Ali (ö. 40/660)’nin, Rasûlullah’ın hilâfet 23/645) ve Ali (ö. 40/660)’nin, Rasûlullah’ın hilâfet hususunda bir şey söylemediği “hususunda bir şey söylemediği “Nebi, hilâfet hususunda Nebi, hilâfet hususunda bağlayıcı herhangi bir söz söylemedibağlayıcı herhangi bir söz söylemedi..””[1][1] sözüyle dile sözüyle dile getirilmektedir.getirilmektedir.

Ancak Ebû Ya’la (ö.307/920)’nın el-Musned’inde Tirmizî Ancak Ebû Ya’la (ö.307/920)’nın el-Musned’inde Tirmizî rivayetinin tam aksine şöyle bir rivayet yer almaktadır: rivayetinin tam aksine şöyle bir rivayet yer almaktadır: Hz. Peygamber “Hz. Peygamber “Ey Enes! Kalk kapıyı aç ve onu benden Ey Enes! Kalk kapıyı aç ve onu benden sonra cennet ve hilâfetle müjdelesonra cennet ve hilâfetle müjdele” demiştir. Burada ” demiştir. Burada kastedilen kimse Hz. Ebû Bekir’dir.kastedilen kimse Hz. Ebû Bekir’dir.[2][2]

[1][1] et-Tirmizî, 31. et-Tirmizî, 31. FitenFiten 48, H. No:2226 IV, 503. Ebû İsa, (Tirmizî) “Bu hadis hasen’dir” demektedir. 48, H. No:2226 IV, 503. Ebû İsa, (Tirmizî) “Bu hadis hasen’dir” demektedir. [2][2] Ebû Ya’la, Ebû Ya’la, el-Musnedel-Musned, H.No: 3958, VII,45., H.No: 3958, VII,45.

İbn Ebî Şeybe (ö. 235/849)’in el-İbn Ebî Şeybe (ö. 235/849)’in el-Musannafı’nda “Musannafı’nda “Sen benimle Harun’la Sen benimle Harun’la Musa gibisin. Şu kadar var ki, benden Musa gibisin. Şu kadar var ki, benden sonra Peygamber yoktur.sonra Peygamber yoktur.””[1][1]

Buharî’de “Buharî’de “Hz. Peygamber Hz. Ali’ye Hz. Peygamber Hz. Ali’ye Harun’un Musa’ya yakınlığı gibi sen de Harun’un Musa’ya yakınlığı gibi sen de bana yakın olmayı ister misin? dedibana yakın olmayı ister misin? dedi.”.”[2][2]

““Sen benden ben de sendenimSen benden ben de sendenim.”.”[3][3] [1][1] İbn Ebî Şeybe, İbn Ebî Şeybe, MusannafMusannaf, H.No:32074, VI, 366. Söz konusu rivayet aynı isnatta ve metinle bkz, , H.No:32074, VI, 366. Söz konusu rivayet aynı isnatta ve metinle bkz,

a.g.ea.g.e., H.No:37008, VII, 424.., H.No:37008, VII, 424. [2][2] el-Buhari, 62. el-Buhari, 62. Ashâbu’n-NebîAshâbu’n-Nebî.8, IV, 208; Tirmizî, .8, IV, 208; Tirmizî, es-Sunenes-Sunen, 46. Menâkib.20, H. No: 3724., 46. Menâkib.20, H. No: 3724. [3][3] el-Buhari, 62. el-Buhari, 62. Ashâbu’n-NebîAshâbu’n-Nebî.8, IV, 207..8, IV, 207.

Kırtas OlayıKırtas Olayı

Örnekler:Örnekler: Hz. Peygamber’in vefatına yakın meydana gelen ve tarihte Hz. Peygamber’in vefatına yakın meydana gelen ve tarihte

““Kırtas OlayıKırtas Olayı” olarak bilinen hadise Tayalîsî” olarak bilinen hadise Tayalîsî[1][1] (ö.204/819)’nin ve Ahmed b. Hanbel (ö.241/855)’in el-(ö.204/819)’nin ve Ahmed b. Hanbel (ö.241/855)’in el-Musned’inde şu şekilde yer almaktadır: “Musned’inde şu şekilde yer almaktadır: “Hz. Peygamber’in Hz. Peygamber’in hastalığı ağırlaşınca, Abdurrahman b. Ebî Bekr’e bana bir hastalığı ağırlaşınca, Abdurrahman b. Ebî Bekr’e bana bir levha ver ki, Ebû Bekr hakkında bir yazı (vasiyet) yazayım levha ver ki, Ebû Bekr hakkında bir yazı (vasiyet) yazayım da, bu (yönetim) işinde ihtilaf edilmesin. Abdurrahman da, bu (yönetim) işinde ihtilaf edilmesin. Abdurrahman levha (kağıt) almaya gidince, Hz. Peygamber; Ebû Bekir’e, levha (kağıt) almaya gidince, Hz. Peygamber; Ebû Bekir’e, senin hakkındaki ihtilafa Allah da müminler de razı olmaz”senin hakkındaki ihtilafa Allah da müminler de razı olmaz”[2][2] dedi.dedi.

[1][1] Tayalîsî, Tayalîsî, el-Musnedel-Musned, H.No: 1508, VI,210-211., H.No: 1508, VI,210-211. [2][2] Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Hanbel, el-Musnedel-Musned, VI, 47., VI, 47.

Bu olay Abdurrazzak (ö.211/826)Bu olay Abdurrazzak (ö.211/826)[1][1], Buharî (ö. , Buharî (ö. 256/870)256/870)[2][2]’ ve Muslim (ö.261/874)’de’ ve Muslim (ö.261/874)’de[3][3] şu şu şekilde anlatılmaktadır: “şekilde anlatılmaktadır: “Rasûlullah’ın Rasûlullah’ın hastalığının beşinci günüydü. Ağrıları artmıştı. hastalığının beşinci günüydü. Ağrıları artmıştı. Hz. Peygamber; bana (kağıt) verin size bir kitap Hz. Peygamber; bana (kağıt) verin size bir kitap (yazı-vasiyet) yazayım da bu konuda kimse her (yazı-vasiyet) yazayım da bu konuda kimse her hangi bir ihtilâfa düşmesin dedi. Orada hangi bir ihtilâfa düşmesin dedi. Orada bulunanlar Hz. Peygamber’in bu sözü üzerine bulunanlar Hz. Peygamber’in bu sözü üzerine aralarında tartışmaya başladılar. Bunun üzerine aralarında tartışmaya başladılar. Bunun üzerine Hz. Peygamber: “Nebî’nin yanında böyle bir Hz. Peygamber: “Nebî’nin yanında böyle bir tartışma yapmak yakışmaztartışma yapmak yakışmaz” dedi.” dedi.

[1][1] Abdurrazzak, Abdurrazzak, el-Musannafel-Musannaf, H.No: 9757, V,438-439., H.No: 9757, V,438-439.

[2][2] el-Buharî el-Buharî, , 64.64. Kitâbu’l-Mağâzî Kitâbu’l-Mağâzî. 82, V, 137. . 82, V, 137. [3][3] Muslim, 44. Fadâil.1, H.No: 2387, II,1857. Muslim, 44. Fadâil.1, H.No: 2387, II,1857.

İlk Halife Seçimindeki İlk Halife Seçimindeki TartışmalarTartışmalar

Örnekler:Örnekler: Ensar muhacire “Ensar muhacire “Bizden bir emir, sizden bir emirBizden bir emir, sizden bir emir.”.” Hz. Ebû Bekir “Hz. Ebû Bekir “Hayır olmaz. BizlerHayır olmaz. Bizler emirleriz, sizler emirleriz, sizler

de vezirlersinizde vezirlersiniz” dedi.” dedi. ““Hz. Peygamber hastalandığı zaman, ensar “Hz. Peygamber hastalandığı zaman, ensar “Bir Bir

yönetici bizden bir yönetici de sizdenyönetici bizden bir yönetici de sizden” dedi. O ” dedi. O esnada Hz. Ömer geldi ve şöyle dedi. “esnada Hz. Ömer geldi ve şöyle dedi. “Hanginiz Hanginiz kendinizi Hz. Ebû Bekir’in önünde görmek isterkendinizi Hz. Ebû Bekir’in önünde görmek ister?” ?” dedi. Onlar da “dedi. Onlar da “Hz. Ebû Bekir’in önüne geçmekten Hz. Ebû Bekir’in önüne geçmekten Allah’a sığınırız dedilerAllah’a sığınırız dediler””[1][1]

[1][1] el-Beyhakî, el-Beyhakî, Kitâbu’s-Suneni’l-KebîrKitâbu’s-Suneni’l-Kebîr, VIII, 152., VIII, 152.

Hz. Ebû Bekir halife seçildikten sonra ensar Hz. Ebû Bekir halife seçildikten sonra ensar ve muhacire yaptığı konuşma: ve muhacire yaptığı konuşma: “Allah’a “Allah’a yemin olsun ki, ben hiçbir zaman yönetime yemin olsun ki, ben hiçbir zaman yönetime geçmek için hırslı olmadım. Hiçbir zaman geçmek için hırslı olmadım. Hiçbir zaman istekli olmadım. Allah’tan ne açık ne de gizli istekli olmadım. Allah’tan ne açık ne de gizli böyle bir şey istemedim. Ben fitneden böyle bir şey istemedim. Ben fitneden korkarak bu işe girdim. Benim rahatım korkarak bu işe girdim. Benim rahatım varken bana ne yönetimden...?varken bana ne yönetimden...?[1][1]

[1][1] el-Beyhakî, el-Beyhakî, Kitâbu’s-Suneni’l-KebîrKitâbu’s-Suneni’l-Kebîr,, VIII, 153. VIII, 153.

Hz. Ebu Bekir Hz. Ömer’i Hz. Ebu Bekir Hz. Ömer’i Halife SeçmiştirHalife Seçmiştir

Hz. Ömer vefatından önce bir rüya görür ve Hz. Ömer vefatından önce bir rüya görür ve rüyasında kendisini bir horozun üç defa rüyasında kendisini bir horozun üç defa gagaladığını dile getirir ve bu olayı ecelinin gagaladığını dile getirir ve bu olayı ecelinin yaklaşması olarak yorumlar.yaklaşması olarak yorumlar.

““Ben seçme işini benden sonra yerime geçecek, Ben seçme işini benden sonra yerime geçecek, Rasûlullah’ın da kendilerinden razı olduğu şu altı Rasûlullah’ın da kendilerinden razı olduğu şu altı kişinin hilâfete layık olması olarak “anlıyorum.” kişinin hilâfete layık olması olarak “anlıyorum.” Bunlar: Osman, Ali, Zubeyr, Talha, Abdurrahman Bunlar: Osman, Ali, Zubeyr, Talha, Abdurrahman b. Avf, Sa’d b. Ebî Vakkas’tırb. Avf, Sa’d b. Ebî Vakkas’tır.”.”[1][1]

[1][1] Humeydî, Humeydî, el-Musned el-Musned, H. No: 29, I, 17; Muslim, 5. , H. No: 29, I, 17; Muslim, 5. MesâcidMesâcid.. 78, H. No: 567, I, 396. 78, H. No: 567, I, 396.

Hz. OsmanHz. Osman Hz. Ömer, kendisine yerine geçecek kimseyi Hz. Ömer, kendisine yerine geçecek kimseyi

tavsiye et teklifi üzerine şöyle demiştir: tavsiye et teklifi üzerine şöyle demiştir: ““Rasûlullah’ın kendilerinden razı olarak vefat ettiği Rasûlullah’ın kendilerinden razı olarak vefat ettiği şu altı kişiden başkasınışu altı kişiden başkasını yönetim için daha layık yönetim için daha layık bulamadımbulamadım. (O kimseleri şu şekilde saymaktadır.):. (O kimseleri şu şekilde saymaktadır.): Ali, Osman, Talha, Sa’d b. Ebî Vakkâs, , Zubeyr ve Ali, Osman, Talha, Sa’d b. Ebî Vakkâs, , Zubeyr ve Abdurrahman b. Avf Abdurrahman b. Avf’dır.’dır.[1][1]

[1][1] el-Buharî, 62 el-Buharî, 62,, Ashabi’n-NebiAshabi’n-Nebi, 8, IV, 206; 23. , 8, IV, 206; 23. CenâizCenâiz,96, II, 107.,96, II, 107.

““Halife tayin etmeyecek misin? O da”Şayet Halife tayin etmeyecek misin? O da”Şayet ben halife tayin edersem benden daha ben halife tayin edersem benden daha hayırlı olan Ebû Bekir bu işi yapmıştır. Ben hayırlı olan Ebû Bekir bu işi yapmıştır. Ben halife tayin etmezsem, benden daha halife tayin etmezsem, benden daha hayırlı olan Hz. Peygamber böyle hayırlı olan Hz. Peygamber böyle yapmıştır. Ben hem ümitliyim hem de yapmıştır. Ben hem ümitliyim hem de korkuyorum. Ben, ne hayatta ne de korkuyorum. Ben, ne hayatta ne de öldükten sonra, lehime ve aleyhime bir öldükten sonra, lehime ve aleyhime bir sorumluluk almak istiyorum.sorumluluk almak istiyorum.””[1][1]

[1][1] el-Buharî, 93. el-Buharî, 93. AhkamAhkam,, 51. VIII, 126; Muslim, 33. 51. VIII, 126; Muslim, 33.İmareİmare, 2. H.No:1823, II, 1454; Ebû Davud, , 2. H.No:1823, II, 1454; Ebû Davud, 19.19.HaraçHaraç, 8.H.No: 2939,III, 350; et-Tirmizî, 31., 8.H.No: 2939,III, 350; et-Tirmizî, 31.FitenFiten,48, H.No:2225, IV, 502.,48, H.No:2225, IV, 502.

İlk Dönem Halifelerinin İlk Dönem Halifelerinin Tespitinde Hz. Peygamber’in Tespitinde Hz. Peygamber’in

İşareti İddiasıİşareti İddiası

Örnekler:Örnekler: ““Benden sonra Ebû Bekir ve Ömer’e uyunuzBenden sonra Ebû Bekir ve Ömer’e uyunuz””[1][1] ““Benden sonra Ebû Bekir ve Ömer’e uyunuz. (Hz. Benden sonra Ebû Bekir ve Ömer’e uyunuz. (Hz.

Peygamber), Ebû Bekir ve Ömer’i işaret ettiPeygamber), Ebû Bekir ve Ömer’i işaret etti””[2][2] İbn Ebî Muleyke şöyle demektedir: “İbn Ebî Muleyke şöyle demektedir: “Hz. Aişe’ye şöyle bir Hz. Aişe’ye şöyle bir

soru sorulduğunu işittim. “Ey müminlerin annesi! Hz. soru sorulduğunu işittim. “Ey müminlerin annesi! Hz. Peygamber yerine kimi tayin edecek? O da şu cevabı Peygamber yerine kimi tayin edecek? O da şu cevabı verdi: Ebû Bekir’i, sonra kim olacak? Hz. Aişe Hz. Ömer verdi: Ebû Bekir’i, sonra kim olacak? Hz. Aişe Hz. Ömer olacak dedi. Hz. Ömerd’den sonra kim olacak diye olacak dedi. Hz. Ömerd’den sonra kim olacak diye sorulduğunda, Ebû Ubeyde b. Cerrah şeklinde cevap sorulduğunda, Ebû Ubeyde b. Cerrah şeklinde cevap verdi.verdi.””[3][3]

[1][1]el-Humeydî, el-Humeydî, MusnedMusned, H. No: 450, I,214; Ahmed b. Hanbel,, H. No: 450, I,214; Ahmed b. Hanbel, el-Musned el-Musned, V,382. İsnatta yer alan , V,382. İsnatta yer alan Abdulmelik b. Umeyr hadiste zayıf ve güvenilir olmayan bir kimse olarak kabul edilmektedir. Bkz; Abdulmelik b. Umeyr hadiste zayıf ve güvenilir olmayan bir kimse olarak kabul edilmektedir. Bkz; ez-Zehebî, ez-Zehebî, MizanMizan, II, 660; İbn Hacer, , II, 660; İbn Hacer, a.g.e.a.g.e.,, VI, 414; el-Beyhakî,VI, 414; el-Beyhakî, Kitabu’s-Suneni’l-Kebîr Kitabu’s-Suneni’l-Kebîr, VIII, , VIII, 153.153.

[2][2]Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Hanbel, el-Musnedel-Musned, V,385; et-Tirmizî, 46. , V,385; et-Tirmizî, 46. MenâkibMenâkib. 16, H. No: 3663, V, 610.. 16, H. No: 3663, V, 610. [3][3] İbn Ebî Şeybe, İbn Ebî Şeybe, el-Musannafel-Musannaf, H.No: 11, VIII,573., H.No: 11, VIII,573.

““Ben sizin aranızda ne kadar kalacağımı bilmiyorum. Ben sizin aranızda ne kadar kalacağımı bilmiyorum. (Hz. Peygamber) Ebû Bekir ve Ömer’i işaret ederek (Hz. Peygamber) Ebû Bekir ve Ömer’i işaret ederek benden sonra onlara uyunuzbenden sonra onlara uyunuz””[1][1]

““Hz. Ali minberde iken onun şöyle dediğini işittim Hz. Ali minberde iken onun şöyle dediğini işittim demektedir: “demektedir: “Sizlere, Hz. Peygamber’den sonra, bu Sizlere, Hz. Peygamber’den sonra, bu ümmetin hayırlısının kim olduğunu haber vereyim mi? ümmetin hayırlısının kim olduğunu haber vereyim mi? “Ebû Bekir” dedi. Size ikinci hayırlı kimseyi haber “Ebû Bekir” dedi. Size ikinci hayırlı kimseyi haber vereyim mi? Ömer b. Hattab dedi. Sonra da; bunlardan vereyim mi? Ömer b. Hattab dedi. Sonra da; bunlardan sonraki hayırlı kimseyi söylemek isteseydim. “Hz. Ali sonraki hayırlı kimseyi söylemek isteseydim. “Hz. Ali sustu” dedi, (Orada bulunanlar) Biz bu suskunlukla, sustu” dedi, (Orada bulunanlar) Biz bu suskunlukla, O’nun kendisini kastettiğini zannettikO’nun kendisini kastettiğini zannettik.”.”[2][2]

[1][1] Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Hanbel, a.g.ea.g.e, V, 399., V, 399. [2][2]Ebû Ya’la,Ebû Ya’la, el-Musned, el-Musned, H. No: 280, I, 410-411. (Bu rivayeti Hemedânî’den alan Habîb (İbn Ebî Sabit), böyle bir H. No: 280, I, 410-411. (Bu rivayeti Hemedânî’den alan Habîb (İbn Ebî Sabit), böyle bir

sözü, Hz. Ali’den işitip işitmediğini sorar ve O da, Kâbe’nin Rabbi’ne yemin olsun ki “evet” diye karşılık verir”.sözü, Hz. Ali’den işitip işitmediğini sorar ve O da, Kâbe’nin Rabbi’ne yemin olsun ki “evet” diye karşılık verir”.

Hz. Peygamber’in hayatta iken halifelerin sırasına, Hz. Peygamber’in hayatta iken halifelerin sırasına, Hz. Osman eksiğiyle işaret etmesi dikkat çekicidir. Hz. Osman eksiğiyle işaret etmesi dikkat çekicidir. ““Şayet siz Ebû Bekir’i yönetime getirirseniz, onu Şayet siz Ebû Bekir’i yönetime getirirseniz, onu dünyada zahit, ahirete de çok rağbet ettiğini dünyada zahit, ahirete de çok rağbet ettiğini görürsünüz. Hz. Ömer’i iş başına getirirseniz, onu görürsünüz. Hz. Ömer’i iş başına getirirseniz, onu güvenilir ve emin bulursunuz. Allah yolunda, hiçbir güvenilir ve emin bulursunuz. Allah yolunda, hiçbir şekilde kınayanının kınamasına aldırmazşekilde kınayanının kınamasına aldırmaz. . Şayet Şayet Hz. Ali’yi iş başına getirirseniz, o hidâyete götüren Hz. Ali’yi iş başına getirirseniz, o hidâyete götüren bir kimsedir ve sizi doğru yola götürür. Siz asla bir kimsedir ve sizi doğru yola götürür. Siz asla bunu böyle yapmayacaksınızbunu böyle yapmayacaksınız””[1][1]

[1][1]el-Heysemî, el-Heysemî, Keşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-BezzarKeşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-Bezzar, H. No: 1571, II, 225. (Bezzar bu hadisi Hz. Ali , H. No: 1571, II, 225. (Bezzar bu hadisi Hz. Ali dışında bu isnatla rivayet eden kimseyi bilmiyoruz demektedir. Aynı yer).dışında bu isnatla rivayet eden kimseyi bilmiyoruz demektedir. Aynı yer).

Sahabeden bir grup:Sahabeden bir grup: ““Ey Allah’ın Rasûlu bizim için bir halife tayin etseniz der. O da Ey Allah’ın Rasûlu bizim için bir halife tayin etseniz der. O da

“Şayet ben size herhangi bir kimseyi halife tayin edersem sizler “Şayet ben size herhangi bir kimseyi halife tayin edersem sizler benim halife tayin ettiğim kimseye asi olursunuz ve üzerinize azap benim halife tayin ettiğim kimseye asi olursunuz ve üzerinize azap gelir.”şeklinde karşılık verir. Bunun üzerine onlar: Ebû Bekir’i tayin gelir.”şeklinde karşılık verir. Bunun üzerine onlar: Ebû Bekir’i tayin etsek? Hz. Peygamber de, onu halife tayin etseniz, beden etsek? Hz. Peygamber de, onu halife tayin etseniz, beden bakımından zayıf, Allah’ın emirlerine bağlılık bakımından güçlü bakımından zayıf, Allah’ın emirlerine bağlılık bakımından güçlü bulursunuz.” Biz Ömer’i tayin etsek? Siz Ömer’i tayin etseniz onu bulursunuz.” Biz Ömer’i tayin etsek? Siz Ömer’i tayin etseniz onu hem beden bakımından hem de Allah’ın emrine bağlılık bakımından hem beden bakımından hem de Allah’ın emrine bağlılık bakımından güçlü bulursunuz. Biz, Ali’yi tayin etsek? Şayet Ali’yi tayin ederseniz, güçlü bulursunuz. Biz, Ali’yi tayin etsek? Şayet Ali’yi tayin ederseniz, ki asla böyle yapmayacaksınız, o sizi doğru yola götürür, ve onu ki asla böyle yapmayacaksınız, o sizi doğru yola götürür, ve onu hidâyete götüren bir kimse olarak bulursunuzhidâyete götüren bir kimse olarak bulursunuz””[1][1]

““Biz Hz. Peygamber zamanında, halifelerin (sırayla) Ebû Bekir, Biz Hz. Peygamber zamanında, halifelerin (sırayla) Ebû Bekir, Ömer ve Osman olduğunu söylerdik.Ömer ve Osman olduğunu söylerdik.””[2][2]

[1][1]Heysemî, Heysemî, Keşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-BezzarKeşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-Bezzar, H. No: 1570, II, 224-225. Bezzar, “Hadisi , H. No: 1570, II, 224-225. Bezzar, “Hadisi Huzeyfe’den başka, bu isnatla rivayet eden kimseyi bilmiyoruz” demektedir., II,225. Dolayısıyla Huzeyfe’den başka, bu isnatla rivayet eden kimseyi bilmiyoruz” demektedir., II,225. Dolayısıyla hadis “fert –gariptir”.hadis “fert –gariptir”.

[2][2] Heysemî, Heysemî, Keşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-Bezzar,Keşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-Bezzar, H. No: 1569, II, 224. Bezzâr, hadisin ravisi H. No: 1569, II, 224. Bezzâr, hadisin ravisi olan, Amr b. Muhammed hakkındaolan, Amr b. Muhammed hakkında, “Hadiste hafız değildir, yani hadisleri iyi hıfzeden biri değildir” , “Hadiste hafız değildir, yani hadisleri iyi hıfzeden biri değildir” değerlendirmesini yapmaktadır. (II/224) .İşitmiş olduğu sözleri ezber konusunda birtakım eksikleri değerlendirmesini yapmaktadır. (II/224) .İşitmiş olduğu sözleri ezber konusunda birtakım eksikleri olan bir kimsenin rivayetlerini esas alarak, halifelerin sırasının nassa dayandığı görüşünü kabul olan bir kimsenin rivayetlerini esas alarak, halifelerin sırasının nassa dayandığı görüşünü kabul etmemiz olanaksızdır. Ayrıca bu sıralamada Hz. Ali’nin isminin yer almaması da dikkat çekici bir etmemiz olanaksızdır. Ayrıca bu sıralamada Hz. Ali’nin isminin yer almaması da dikkat çekici bir husustur.husustur.

““Biz Hz. Peygamber zamanında, Hz. Ebû Biz Hz. Peygamber zamanında, Hz. Ebû Bekir, Ömer ve Osman’la hiç kimseyi eşit Bekir, Ömer ve Osman’la hiç kimseyi eşit tutmazdık. Bundan sonra Hz. Peygamber’in tutmazdık. Bundan sonra Hz. Peygamber’in ashabı arasında herhangi bir üstünlük ashabı arasında herhangi bir üstünlük sıralaması yapmayı terk ederdiksıralaması yapmayı terk ederdik.”.”[1][1]

[1][1] el-Buharî, 62. el-Buharî, 62. Ashâbu’n-Nebî Ashâbu’n-Nebî. 7, IV, 203.. 7, IV, 203.

Hz. Peygamber ile Bir kadın Hz. Peygamber ile Bir kadın Arasında Geçen Arasında Geçen

Konuşmanın Ebû Bekir’in Konuşmanın Ebû Bekir’in Hilâfeti İle İlgisiHilâfeti İle İlgisi

Örnekler:Örnekler: ““Hz. Peygamber’e bir kadın geldi ve onunla bir Hz. Peygamber’e bir kadın geldi ve onunla bir

şey konuştu. Hz. Peygamber de kadına kendisine şey konuştu. Hz. Peygamber de kadına kendisine tekrar gelmesini emretti. Kadın: “Ya Rasûlallah, tekrar gelmesini emretti. Kadın: “Ya Rasûlallah, ben gelir de seni bulamazsam ne buyurursun” dedi ben gelir de seni bulamazsam ne buyurursun” dedi -kadın sanki ölümü kastediyordu- Hz. Peygamber -kadın sanki ölümü kastediyordu- Hz. Peygamber de bunun üzerine “Şayet beni bulamazsan Ebû de bunun üzerine “Şayet beni bulamazsan Ebû Bekir’e git” dediBekir’e git” dedi..””[1][1]

[1][1] Ahmed b. hanbel Ahmed b. hanbel, el-Musned, el-Musned, IV, 83., IV, 83.

““Hz. Peygamber’den bir şey istiyordum. Hz. Peygamber’den bir şey istiyordum. Ona şöyle dedim: Eğer seni bulamazsam Ona şöyle dedim: Eğer seni bulamazsam (sorusu üzerine), Hz. Peygamber de, Ebû (sorusu üzerine), Hz. Peygamber de, Ebû Bekir’e git karşılığını verdi. Eğer Ebû Bekir’e git karşılığını verdi. Eğer Ebû Bekir’i bulamazsam, dedim O da Ömer’e Bekir’i bulamazsam, dedim O da Ömer’e git dedi. Ömer’i de bulamazsam, Osman’a git dedi. Ömer’i de bulamazsam, Osman’a dedi. Eğer Osman’ı da bulamazsam dedi. Eğer Osman’ı da bulamazsam sorusu üzerinesorusu üzerine Hz. Peygamber sustu, ben Hz. Peygamber sustu, ben de sorumu iki veya üç defa tekrar ettimde sorumu iki veya üç defa tekrar ettim.....”.”[1][1]

[1][1] el-Heysemî, el-Heysemî, Keşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-BezzâKeşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-Bezzâr, H. No: 1568, II, 223-224.r, H. No: 1568, II, 223-224.

Hz. Peygamber ile Hz. Aişe Hz. Peygamber ile Hz. Aişe Arasında Geçen Özel Bir Arasında Geçen Özel Bir

Konuşmanın Siyasî Konuşmanın Siyasî BoyutuBoyutu

Örnekler:Örnekler: Hz. Aişe bir gün hastalandı: “Vay başım ağrıyor Hz. Aişe bir gün hastalandı: “Vay başım ağrıyor

(ölüyorum) dedi. Hz. Peygamber de, keşke ben sağ iken (ölüyorum) dedi. Hz. Peygamber de, keşke ben sağ iken (ölsen) olsa, senin için tövbe diler, dua ederdim” dedi. (ölsen) olsa, senin için tövbe diler, dua ederdim” dedi. Bunun üzerine Aişe birden parladı: Bunun üzerine Aişe birden parladı: “Vay başıma gelen, “Vay başıma gelen, sen benim ölmemi istiyorsun herhalde. Ben öleceğim, sen benim ölmemi istiyorsun herhalde. Ben öleceğim, sen de eşlerinden biriyle baş başa kalacaksın” değil mi? sen de eşlerinden biriyle baş başa kalacaksın” değil mi? dedi. Rasûlullah (s.a.v.) (sözü değiştirerek) bilakis ben dedi. Rasûlullah (s.a.v.) (sözü değiştirerek) bilakis ben ölüyorum, vay başım. Ebû Bekir’e ve oğluna haber ölüyorum, vay başım. Ebû Bekir’e ve oğluna haber göndermek istedim. Ancak bunu işiten bir şey çıkarmaya göndermek istedim. Ancak bunu işiten bir şey çıkarmaya çalışan kimseye ümit vermek endişesiyle, kendi kendime çalışan kimseye ümit vermek endişesiyle, kendi kendime bu durumu Allah kabul etmez, müminler de ret ederler ya bu durumu Allah kabul etmez, müminler de ret ederler ya da bu işi Allah istemez ve müminler kaçınırlar” dedimda bu işi Allah istemez ve müminler kaçınırlar” dedim..[1][1]

[1][1] İbn Sa’d, İbn Sa’d, Kitabu’t-Tabakâti’l-KebîrKitabu’t-Tabakâti’l-Kebîr, II,225; el-Buharî, 93., II,225; el-Buharî, 93. Ahkâm Ahkâm 51, VIII, 126; 75. 51, VIII, 126; 75. Merdâ Merdâ. 16, VII, 8.. 16, VII, 8.

““Hz. Peygamber hastalığı sırasında bana şöyle Hz. Peygamber hastalığı sırasında bana şöyle dedi: “Bana Ebû Bekir’i ve kardeşini çağır ki, dedi: “Bana Ebû Bekir’i ve kardeşini çağır ki, onlara bir mektup (vasiyet) yazdırayım. Çünkü ben onlara bir mektup (vasiyet) yazdırayım. Çünkü ben bir heveskarın temenni ve arzuya düşmesinden ve bir heveskarın temenni ve arzuya düşmesinden ve bir kimsenin “(Hilâfete) ben daha layığımbir kimsenin “(Hilâfete) ben daha layığım” ” demesinden korkuyorum. Halbuki Allah ve demesinden korkuyorum. Halbuki Allah ve müminler Ebû Bekir’den başkasına razı olmaz.müminler Ebû Bekir’den başkasına razı olmaz.””[1][1]

[1][1] Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Hanbel, el-Musnedel-Musned, VI,144; Muslim, 44. , VI,144; Muslim, 44. Fadâilu’s-SahâbeFadâilu’s-Sahâbe. 11, H. No: 2387, II, 1857.. 11, H. No: 2387, II, 1857.

Rüyâ Hadisleri ve Hilâfet Rüyâ Hadisleri ve Hilâfet MeselesiMeselesi

Örnekler:Örnekler: Ebû Hurayra Hz. Peygamber’den şöyle Ebû Hurayra Hz. Peygamber’den şöyle

duyduğunu haber vermektedir:duyduğunu haber vermektedir: “ “Uyuduğum bir Uyuduğum bir anda kendimi bir kuyunun başında gördüm, bir anda kendimi bir kuyunun başında gördüm, bir kova ile kuyudan Allah’ın dilediği kadar su kova ile kuyudan Allah’ın dilediği kadar su aldım. Sonra İbn Kuhâfe (Ebû Bekir) bir veya iki aldım. Sonra İbn Kuhâfe (Ebû Bekir) bir veya iki dolu kova su aldı. Ebû Bekir suyu az bir şekilde dolu kova su aldı. Ebû Bekir suyu az bir şekilde aldı. Allah O’nun bu zafiyetini bağışladı. Sonra aldı. Allah O’nun bu zafiyetini bağışladı. Sonra sıra Ömer’e geldi ve hiçbir insanın sıra Ömer’e geldi ve hiçbir insanın boşaltamayacağı kadar su boşalttı. Taki insanlar boşaltamayacağı kadar su boşalttı. Taki insanlar develerini suyun yanına çöktürdü”develerini suyun yanına çöktürdü”[1][1]

[1][1] el-Buharî, 62. el-Buharî, 62. Ashabu’n-Nebî.Ashabu’n-Nebî. 5, IV, 193; et-Tirmizî, 32. 5, IV, 193; et-Tirmizî, 32. Kitabu’r-Ru’ya Kitabu’r-Ru’ya, 10. H. No: 2289, VI, , 10. H. No: 2289, VI, 541. Ayrıca bkz, Taberânî, 541. Ayrıca bkz, Taberânî, Musnedu’ş-ŞamiyyînMusnedu’ş-Şamiyyîn, H. No: 640, I, 369-370; , H. No: 640, I, 369-370; ageage; H. No: 1726, III, ; H. No: 1726, III, 23.23.

Ebû Hurayra (ö. 58/677) “Rasûlullah’ın şöyle Ebû Hurayra (ö. 58/677) “Rasûlullah’ın şöyle buyurduğunu işittim” demektedir.buyurduğunu işittim” demektedir.

““Ben uyuduğum bir anda kendimi duvarı örülmemiş bir Ben uyuduğum bir anda kendimi duvarı örülmemiş bir kuyu başında gördüm. Kuyunun üzerinde bir kova kuyu başında gördüm. Kuyunun üzerinde bir kova bulunuyordu. Ben hemen kuyudan Allah’ın dilediği kadar bulunuyordu. Ben hemen kuyudan Allah’ın dilediği kadar su çıkardım. Sonra Ebû Kuhâfe’nin oğlu aldı ve o da bir su çıkardım. Sonra Ebû Kuhâfe’nin oğlu aldı ve o da bir veya iki kova su aldı. Allah onu af etsin, onun su veya iki kova su aldı. Allah onu af etsin, onun su çekişinde zayıflık (azlık) vardır. Sonra kova dolduğundan çekişinde zayıflık (azlık) vardır. Sonra kova dolduğundan daha büyük bir kova hâline geldi. Bu defa onu daha büyük bir kova hâline geldi. Bu defa onu Hattaboğlu aldı. Artık ben insanlardan Ömer gibi çeken Hattaboğlu aldı. Artık ben insanlardan Ömer gibi çeken hiçbir kimseyi görmedim. Sonra insanlar hayvanları hiçbir kimseyi görmedim. Sonra insanlar hayvanları gereği kadar suya kandırdılargereği kadar suya kandırdılar.”.”[1][1]

[1][1] Muslim, 44. Muslim, 44. Fadâilus-Sahabe.Fadâilus-Sahabe. 2, H. No: 2392, II, 1860. 2, H. No: 2392, II, 1860.

““Adamın birisi ya Rasûlallah gökten bir kova Adamın birisi ya Rasûlallah gökten bir kova inmiş gibi olduğunu gördüm”der (Sırayla) inmiş gibi olduğunu gördüm”der (Sırayla) Hz. Ebû Bekir geldi ondan az miktarda içti. Hz. Ebû Bekir geldi ondan az miktarda içti. Sonra Ömer geldi ondan kana kana içti. Sonra Ömer geldi ondan kana kana içti. Sonra Osman geldi kana kana içti. Sonra Sonra Osman geldi kana kana içti. Sonra Hz. Ali geldi ve kovayı tuttu. Fakat kova Hz. Ali geldi ve kovayı tuttu. Fakat kova döküldüdöküldü.”.”[1][1]

[1][1] Ebû Davud, 39. Ebû Davud, 39. es-Sunne es-Sunne. 8, H. No: 4637, V, 31-32.. 8, H. No: 4637, V, 31-32.

Terazi rivayetleriTerazi rivayetleri

Örnekler:Örnekler: ““Bir gün Hz. Peygamber bir topluluğa hanginiz rüyâ gördü Bir gün Hz. Peygamber bir topluluğa hanginiz rüyâ gördü

diye sordu. “Bir adam: Ben sanki gökten bir terazi indiğini diye sordu. “Bir adam: Ben sanki gökten bir terazi indiğini gördüm” dedi. Seninle Ebû Bekir tartıldı, sen ağır geldin. gördüm” dedi. Seninle Ebû Bekir tartıldı, sen ağır geldin. Ömer ve Osman tartıldı, Ömer ağır geldi. Sonra terazi Ömer ve Osman tartıldı, Ömer ağır geldi. Sonra terazi kalktı. Hz. Peygamber’in yüzünde bir hoşnutsuzluk gördükkalktı. Hz. Peygamber’in yüzünde bir hoşnutsuzluk gördük””[1][1] İbn Ebî Şeybe rivayetinin sonunda “ İbn Ebî Şeybe rivayetinin sonunda “Nübuvvet hilâfeti Nübuvvet hilâfeti olacaktır. Allah sonra mülkü dilediğine verecektirolacaktır. Allah sonra mülkü dilediğine verecektir.”.”[2][2]

[1][1] Ebû davud, 39. Ebû davud, 39. es-Sunne. es-Sunne. 8, H. No: 4634, V, 29-30. 8, H. No: 4634, V, 29-30. [2][2] İbn Ebî Şeybe, İbn Ebî Şeybe, el-Musannafel-Musannaf, H.No:39, VII,476., H.No:39, VII,476.

Rüyâyı Câbir b. Abdullah şöyle anlatmaktadır:Rüyâyı Câbir b. Abdullah şöyle anlatmaktadır: ““Gece salih bir adam gösterildi. Ebû Bekir Gece salih bir adam gösterildi. Ebû Bekir

Rasûlullah‘a Ömer Ebû Bekir’e, Osman Ömer’e Rasûlullah‘a Ömer Ebû Bekir’e, Osman Ömer’e asılıp bağlandı. Cabir b. Abdullah ise, Rasûlullah asılıp bağlandı. Cabir b. Abdullah ise, Rasûlullah yanından ayrıldıktan sonra şöyle dedik” yanından ayrıldıktan sonra şöyle dedik” demektedir: “Salih adam Rasûlullahtır. Onların demektedir: “Salih adam Rasûlullahtır. Onların birbirine asılıp bağlanmaları, Allah’ın Rasûlüne birbirine asılıp bağlanmaları, Allah’ın Rasûlüne gönderdiği işin veliyyü’l-Emri olmalarıdırgönderdiği işin veliyyü’l-Emri olmalarıdır””[1][1]

[1][1] Ebû Davud, 39. Ebû Davud, 39. es-Sunnees-Sunne 8, H. No: 4636, V, 30. (Ebû Davud bu hadisin munkatı olduğunu dile 8, H. No: 4636, V, 30. (Ebû Davud bu hadisin munkatı olduğunu dile getirmektedir. Çünkü Zuhrî bu hadisi Cabir b. Abdullah’tan işitmemiştir. V,31.getirmektedir. Çünkü Zuhrî bu hadisi Cabir b. Abdullah’tan işitmemiştir. V,31.

““Hz. Peygamber bir gün “hanginiz rüyâ Hz. Peygamber bir gün “hanginiz rüyâ gördü”? diye (sorar). Bunun ne anlama gördü”? diye (sorar). Bunun ne anlama geldiğini açıklar ve hoşnutsuzluğunu dile geldiğini açıklar ve hoşnutsuzluğunu dile getirir. Ebû Bekra, bu durum Rasûlullah’ın getirir. Ebû Bekra, bu durum Rasûlullah’ın hoşuna gitmedi ve şöyle dedi: Hilâfet hoşuna gitmedi ve şöyle dedi: Hilâfet nübüvvettir. Sonra Allah mülkü dilediğine nübüvvettir. Sonra Allah mülkü dilediğine verirverir””[1][1]

[1][1] Ebû Davud, 39. Ebû Davud, 39. es-Sunnees-Sunne. 8, H. No: 4635, V, 30. (Hadisin isnadında bulunan Ali b. Zeyd Cud’an, . 8, H. No: 4635, V, 30. (Hadisin isnadında bulunan Ali b. Zeyd Cud’an, Munzirî tarafından, hadisiyle amel edilmeyen kişi sayılmıştır.).Munzirî tarafından, hadisiyle amel edilmeyen kişi sayılmıştır.).

Hz. Peygamberin Hastalığı Hz. Peygamberin Hastalığı Sırasında Hz. Ebû Bekir’in Sırasında Hz. Ebû Bekir’in

Namaz Kıldırmasının Siyasî Namaz Kıldırmasının Siyasî YansımalarıYansımaları

Örnekler:Örnekler: Hz. Aişe şöyle demektedirHz. Aişe şöyle demektedir: Rasûlullah (s.a.v.) “Ebû : Rasûlullah (s.a.v.) “Ebû

Bekir’e gidin söyleyin insanlara namaz kıldırsın.” dedi. Bekir’e gidin söyleyin insanlara namaz kıldırsın.” dedi. Ben de “Ey Allah’ın Rasûlü” o senin yerine namaz için Ben de “Ey Allah’ın Rasûlü” o senin yerine namaz için geçtiğinde, ağlamasından dolayı insanlar onun sesini geçtiğinde, ağlamasından dolayı insanlar onun sesini işitemezler, Ömer’e emret, o namaz kıldırsın” dedim O işitemezler, Ömer’e emret, o namaz kıldırsın” dedim O da “Ebû Bekir’e söyleyin, insanlara namaz kıldırsın” dedi. da “Ebû Bekir’e söyleyin, insanlara namaz kıldırsın” dedi. Ben Rasûlullah’a söylediğim sözlerin aynısını Ben Rasûlullah’a söylediğim sözlerin aynısını Rasûlullah’a iletmesi için Hafsa’ ya söyledim. Hafsa da Rasûlullah’a iletmesi için Hafsa’ ya söyledim. Hafsa da bu isteğimi yerine getirdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber, bu isteğimi yerine getirdi. Bunun üzerine Hz. Peygamber, sizler Yusuf’un yanındaki kadınlar gibisiniz. Ebû Bekir’e sizler Yusuf’un yanındaki kadınlar gibisiniz. Ebû Bekir’e gidin namaz kıldırsıngidin namaz kıldırsın””[1][1]

[1][1]er-Rabî b. Habîb, er-Rabî b. Habîb, el-Câmiu’s-Sahihel-Câmiu’s-Sahih, 35., 35. el-İmâme ve’l-Hilâfe el-İmâme ve’l-Hilâfe, H. No: 211, I, 44., H. No: 211, I, 44.

““Hz. Peygamber vefatıyla ilgili hastalığa Hz. Peygamber vefatıyla ilgili hastalığa yakalandığı zaman Ebû Bekir’e insanlara yakalandığı zaman Ebû Bekir’e insanlara namaz kıldırması için emretti. Hz. namaz kıldırması için emretti. Hz. Peygamber iki kişinin kolunda mescide gitti. Peygamber iki kişinin kolunda mescide gitti. Ebû Bekir insanlara namaz kıldırıyordu. Ebû Bekir insanlara namaz kıldırıyordu. Bunu birkaç defa tekrarladı. İnsanlar da Ebû Bunu birkaç defa tekrarladı. İnsanlar da Ebû Bekir’in arkasında namaz kılıyorduBekir’in arkasında namaz kılıyordu””[1][1]

[1][1] Ahmed b. Hanbel Ahmed b. Hanbel, el-Musned, el-Musned, VI, 249., VI, 249.

““Rasûlullah’ı hastalık etkisi altına aldığı zaman ben ve Rasûlullah’ı hastalık etkisi altına aldığı zaman ben ve Müslümanlardan bir topluluk onun yanındaydık. Bilal Hz. Müslümanlardan bir topluluk onun yanındaydık. Bilal Hz. Peygamber’i namaza çağırdı. O da bunun üzerine “Kim Peygamber’i namaza çağırdı. O da bunun üzerine “Kim insanlara namaz kıldıracaksa ona gidin” buyurdu. insanlara namaz kıldıracaksa ona gidin” buyurdu. Abdullah b. Zem’a çıktı. Ömer insanların arasında iken Abdullah b. Zem’a çıktı. Ömer insanların arasında iken Hz. Ebû Bekir ortada yoktu. Ben (İbn Zem’a) de Ey Hz. Ebû Bekir ortada yoktu. Ben (İbn Zem’a) de Ey Ömer kalk ve insanlara namaz kıldır” dedim. Ömer öne Ömer kalk ve insanlara namaz kıldır” dedim. Ömer öne geçti ve tekbir aldı. Rasûlullah onun sesini işitti. Ömer geçti ve tekbir aldı. Rasûlullah onun sesini işitti. Ömer gür sesli bir adam idi. Hz. Peygamber “Ebû Bekir nerede gür sesli bir adam idi. Hz. Peygamber “Ebû Bekir nerede dedi. Bu duruma Allah ve Müslümanlar razı olmaz. Ebû dedi. Bu duruma Allah ve Müslümanlar razı olmaz. Ebû Bekir’e haber yolladı. Ebû bekir Ömer namaz kıldırdıktan Bekir’e haber yolladı. Ebû bekir Ömer namaz kıldırdıktan sonra geldi ve cemaate namaz kıldırdısonra geldi ve cemaate namaz kıldırdı””[1][1]

[1][1] Ebû Davud, 39. Ebû Davud, 39. Sunne Sunne. 11, H. No: 4660, V, 47-48.. 11, H. No: 4660, V, 47-48.

““Nebi (s.a.v.) Ömer’in sesini duyduğunda, Nebi (s.a.v.) Ömer’in sesini duyduğunda, başını odasından dışarı çıkararak, “Hayır, başını odasından dışarı çıkararak, “Hayır, hayır, hayır” dedi. “İnsanlara namazı İbn hayır, hayır” dedi. “İnsanlara namazı İbn Kuhâfe kıldırsın” bunu öfkeli bir şekilde Kuhâfe kıldırsın” bunu öfkeli bir şekilde söylüyordusöylüyordu..””[1][1]

[1][1] Ebû Davud, 39. Ebû Davud, 39. Sunne. Sunne. 11, H. No: 4661, V, 48. 11, H. No: 4661, V, 48.

Bu bölümün sonunda konuyla ilgili Bu bölümün sonunda konuyla ilgili rivayetler ve bu rivayetlere yapılan rivayetler ve bu rivayetlere yapılan açıklamalar çerçevesinde şu gibi açıklamalar çerçevesinde şu gibi sonuçlara ulaşmak mümkündür: sonuçlara ulaşmak mümkündür:

Bazı âlimler tarafından Hz. Ebû Bekir’in Bazı âlimler tarafından Hz. Ebû Bekir’in halifeliğinin Kur’an’a dayandırıldığı halifeliğinin Kur’an’a dayandırıldığı görülmektedir. Halbuki ilgili ayetler görülmektedir. Halbuki ilgili ayetler dikkatlice incelendiğinde, bir şahsın dikkatlice incelendiğinde, bir şahsın yönetime geçmesi bir tarafa, genel yönetime geçmesi bir tarafa, genel anlamda hilâfetin nassa dayandığından anlamda hilâfetin nassa dayandığından bahsetme imkânı bile yoktur. bahsetme imkânı bile yoktur.

Kanaatimize göre bu tür gayretlerin arka Kanaatimize göre bu tür gayretlerin arka planında Ehl-i Sünnet ile Şia arasındaki siyasî planında Ehl-i Sünnet ile Şia arasındaki siyasî anlayış farklılıkları vardır. Şayet iddia edildiği gibi anlayış farklılıkları vardır. Şayet iddia edildiği gibi bu ayetlerle böyle bir şeyin ispatı mümkün bu ayetlerle böyle bir şeyin ispatı mümkün olsaydı, Hz. Peygamber’in vefatından sonra olsaydı, Hz. Peygamber’in vefatından sonra kimin yönetime geçeceği ile ilgili hiçbir kimin yönetime geçeceği ile ilgili hiçbir tartışmanın olmaması gerekirdi. Böyle bir şey tartışmanın olmaması gerekirdi. Böyle bir şey olmadığına göre ayetlerin bu konuda delil olmadığına göre ayetlerin bu konuda delil gösterilmesi daha sonraki dönemlerde ortaya gösterilmesi daha sonraki dönemlerde ortaya çıkan bir durumdur. Hilâfet-nass çerçevesinde çıkan bir durumdur. Hilâfet-nass çerçevesinde ele alınan bu rivayetlerin hiç birinin Hz. Ebû ele alınan bu rivayetlerin hiç birinin Hz. Ebû Bekir’in halifeliği ile ya da hilâfet ile ilgisi yoktur.Bekir’in halifeliği ile ya da hilâfet ile ilgisi yoktur.

İlk halifelerin tespitinde Cibril ve Hz. İlk halifelerin tespitinde Cibril ve Hz. Peygamberin işareti ile delil gösterilen hadislerin Peygamberin işareti ile delil gösterilen hadislerin de sıhhatli olduğundan bahsetme imkânı yoktur. de sıhhatli olduğundan bahsetme imkânı yoktur. Çünkü, Cibril ve Hz. Peygamber tarafından Çünkü, Cibril ve Hz. Peygamber tarafından yapılacak en küçük bir ikaz bu konuyu tartışma yapılacak en küçük bir ikaz bu konuyu tartışma konusu olmaktan çıkarırdı. Cibril’in halife konusu olmaktan çıkarırdı. Cibril’in halife tespitinde bulunduğuyla ilgili hadislerin sıhhatli tespitinde bulunduğuyla ilgili hadislerin sıhhatli olma imkânı yoktur. Ebû Bekir başta olmak olma imkânı yoktur. Ebû Bekir başta olmak üzere ilk dönem halifelerinin çeşitli yollarla Hz. üzere ilk dönem halifelerinin çeşitli yollarla Hz. Peygamber tarafından işaret edildiği iddiasının Peygamber tarafından işaret edildiği iddiasının da tutarlı olmadığı görülmektedir. da tutarlı olmadığı görülmektedir.

Bu hususta delil gösterilen, Hz. Peygamber Bu hususta delil gösterilen, Hz. Peygamber ile bir kadın arasında geçen özel bir ile bir kadın arasında geçen özel bir konuşmanın daha sonraki dönemlerde konuşmanın daha sonraki dönemlerde siyasî olarak yorumlanması, Hz. Aişe ile siyasî olarak yorumlanması, Hz. Aişe ile Hz. Peygamber arasında geçen özel bir Hz. Peygamber arasında geçen özel bir aile sohbetinin siyasî yansıması, rüyâ aile sohbetinin siyasî yansıması, rüyâ yoluyla halifelerin sırası ve ne kadar yoluyla halifelerin sırası ve ne kadar yönetimde kalacağı ile ilgili yorumların yönetimde kalacağı ile ilgili yorumların hepsi Kur’an’la ve ilk halife seçimindeki hepsi Kur’an’la ve ilk halife seçimindeki tarihî gerçeklerle uyuşmamaktadır.tarihî gerçeklerle uyuşmamaktadır.

Bu konuyla ilgili en kuvvetli delillerin başında, Hz. Peygamber’in Bu konuyla ilgili en kuvvetli delillerin başında, Hz. Peygamber’in hastalığı sırasında Hz. Ebû Bekir’e cemaate namaz kıldırması için hastalığı sırasında Hz. Ebû Bekir’e cemaate namaz kıldırması için emir vermesi gelmektedir. Daha sonraki dönemlerde bu rivayet göz emir vermesi gelmektedir. Daha sonraki dönemlerde bu rivayet göz önünde bulundurularak Hz. Peygamber tarafından Ebû Bekir’in önünde bulundurularak Hz. Peygamber tarafından Ebû Bekir’in yönetime geçmesi için bir işaret olarak kabul edilmiştir. Hiç şüphesiz yönetime geçmesi için bir işaret olarak kabul edilmiştir. Hiç şüphesiz bu rivayet, Hz. Ebû Bekir’in ve diğer halifelerin durumunu dile bu rivayet, Hz. Ebû Bekir’in ve diğer halifelerin durumunu dile getiren rivayetlerden farklıdır ve en azından tarihî tutarlığı vardır. Hz. getiren rivayetlerden farklıdır ve en azından tarihî tutarlığı vardır. Hz. Peygamber’in hastalığı sırasında Ebû Bekir’in insanlara namaz Peygamber’in hastalığı sırasında Ebû Bekir’in insanlara namaz kıldırdığını dile getiren rivayetler esas alınarak, Ebû Bekir’in Hz. kıldırdığını dile getiren rivayetler esas alınarak, Ebû Bekir’in Hz. Peygamber’in vefatından sonra nassa dayalı olarak onun yerine Peygamber’in vefatından sonra nassa dayalı olarak onun yerine yönetime geçeceğini söylemek tutarlı bir yaklaşım değildir. Ancak yönetime geçeceğini söylemek tutarlı bir yaklaşım değildir. Ancak Hz. Peygamber’in toplum nazarında büyük bir yere sahip olan Hz. Hz. Peygamber’in toplum nazarında büyük bir yere sahip olan Hz. Ebû Bekir’i namaz için imamete geçirmesi, toplumun büyük bir Ebû Bekir’i namaz için imamete geçirmesi, toplumun büyük bir kesiminin onun imametini, hilâfete geçmeye bir işaret olarak kesiminin onun imametini, hilâfete geçmeye bir işaret olarak yorumlaması imkan dahilindedir. Daha önce de dile getirildiği gibi, yorumlaması imkan dahilindedir. Daha önce de dile getirildiği gibi, Hz. Ebû Bekir’in yönetime geçmesinde bu rivayetlerin ötesinde çok Hz. Ebû Bekir’in yönetime geçmesinde bu rivayetlerin ötesinde çok çeşitli toplumsal, sosyolojik ve psikolojik nedenler vardır. çeşitli toplumsal, sosyolojik ve psikolojik nedenler vardır.

Sonuçta; Hz. Ebû Bekir’in halife seçilmesinin Sonuçta; Hz. Ebû Bekir’in halife seçilmesinin birtakım ayetlere ve rivayetlere dayandığı birtakım ayetlere ve rivayetlere dayandığı iddialarına katılmak mümkün değildir. En iddialarına katılmak mümkün değildir. En azından bu konuda fikir birliğinin olmadığını azından bu konuda fikir birliğinin olmadığını söylemekte herhangi bir mahzur söylemekte herhangi bir mahzur görmemekteyiz. İlk dönem siyasî yapısının görmemekteyiz. İlk dönem siyasî yapısının bu şekilde oluşturulmasında hiç şüphesiz bu şekilde oluşturulmasında hiç şüphesiz zorlama Kur’anî yorumların ve birtakım zorlama Kur’anî yorumların ve birtakım mezheplerin siyasî anlayışlarının rolünün mezheplerin siyasî anlayışlarının rolünün olduğunu da düşünmekteyiz. olduğunu da düşünmekteyiz.

Rivayetlerde Saltanatla Rivayetlerde Saltanatla Yönetim ve İki Halife SorunuYönetim ve İki Halife Sorunu

Otuz Sene Hilâfetten Sonra Otuz Sene Hilâfetten Sonra Saltanatla YönetimSaltanatla Yönetim

Örnekler:Örnekler: ““Otuz yıl hilâfetten sonra saltanat olacaktırOtuz yıl hilâfetten sonra saltanat olacaktır”” ““Ümmetin hilâfetle yönetimi otuz yıl olacaktır. Bundan Ümmetin hilâfetle yönetimi otuz yıl olacaktır. Bundan

sonra saltanat olacaktırsonra saltanat olacaktır”” ““Hilâfet otuz senedir. Diğerleri ise sultanlardır. Halifelerin ve Hilâfet otuz senedir. Diğerleri ise sultanlardır. Halifelerin ve

sultanların sayısı on ikidirsultanların sayısı on ikidir.”.”[1][1] ““Hilâfet Medine’de Saltanat da Şam’dadırHilâfet Medine’de Saltanat da Şam’dadır.”.”[2][2] ““Hilâfet otuz senedir, diğerleri ise sultandırHilâfet otuz senedir, diğerleri ise sultandır.”.”[3][3] İki sene Ebû Bekir, on sene Ömer, on iki sene Osman ve İki sene Ebû Bekir, on sene Ömer, on iki sene Osman ve

altı sene de Ali yönetiminde kalmıştır.altı sene de Ali yönetiminde kalmıştır.

[1][1] İbn Hıbbân, İbn Hıbbân, Sahih, Sahih, H. No: 6657, XV, 34-35; Hâllâl, H. No: 6657, XV, 34-35; Hâllâl, es-Sunnetu li’l-Hâllâles-Sunnetu li’l-Hâllâl, H. No: 610, II, 411-, H. No: 610, II, 411-412.412. [2] [2] ed-Deylemî, ed-Deylemî, FirdevsFirdevs,, H. No: 3023, II, 207.H. No: 3023, II, 207.

[3][3] el-Heysemî, el-Heysemî, Mevâridu’z-Zam’ânMevâridu’z-Zam’ân, H. No: 1535, I, 369., H. No: 1535, I, 369.

Nübüvvet Hilâfetinden Sonra Nübüvvet Hilâfetinden Sonra Zorba KrallıkZorba Krallık

Örnekler:Örnekler: ““Nübüvvet hilâfetinden (Hilâfetu’n-Nubuvve) sonra Nübüvvet hilâfetinden (Hilâfetu’n-Nubuvve) sonra

zorba krallık olacaktır”zorba krallık olacaktır” ““Allah (c.c.) bu yönetim işine Peygamberlik ve Allah (c.c.) bu yönetim işine Peygamberlik ve

rahmetle başladı. Daha sonra hilâfet ve rahmet rahmetle başladı. Daha sonra hilâfet ve rahmet oldu. Sonra zorba krallık ve yeryüzünde fesat oldu. Sonra zorba krallık ve yeryüzünde fesat çıkaran şiddetli, baskıcıçıkaran şiddetli, baskıcı bir şekil aldı. Bunlar bir şekil aldı. Bunlar zinayı, içkiyi, ipeği helâl sayarlar. Bu durumun zinayı, içkiyi, ipeği helâl sayarlar. Bu durumun devamına yardım ederler. Bu gibi kimseler, Allah’a devamına yardım ederler. Bu gibi kimseler, Allah’a kavuşuncaya kadar rızıklandırılacaktırkavuşuncaya kadar rızıklandırılacaktır..””[1][1]

[1][1] et-Tayâlisî, et-Tayâlisî, el-Musnedel-Musned, s. 31; Ebû Ya’la, , s. 31; Ebû Ya’la, el-Musnedel-Musned, H.No: 873, II,177., H.No: 873, II,177.

““Bu ümmetin başlangıcı nubüvvet ve rahmet Bu ümmetin başlangıcı nubüvvet ve rahmet olacaktır. Sonra, hilâfet ve rahmet olacaktır. olacaktır. Sonra, hilâfet ve rahmet olacaktır. Sonra sultan ve rahmet olacaktır. Sonra zorba Sonra sultan ve rahmet olacaktır. Sonra zorba melik olacaktır. Böyle bir zamanda yerin altı melik olacaktır. Böyle bir zamanda yerin altı üstünden daha hayırlıdır.”üstünden daha hayırlıdır.”[1][1]

““Bu gün Peygamberlik ve nübüvvet hilâfeti Bu gün Peygamberlik ve nübüvvet hilâfeti Ümmet-i Muhammed (s.a.v.)’ den söküp alındı. Ümmet-i Muhammed (s.a.v.)’ den söküp alındı. Sonra baskıcı bir krallık oldu. Her şeye üstün Sonra baskıcı bir krallık oldu. Her şeye üstün geldi ve onu yok ettigeldi ve onu yok etti.”.”[2][2]

[1][1] Ebû Nuaym, Ebû Nuaym, a.g.e., a.g.e., H.No: 237, I, 99. H.No: 237, I, 99.

[2][2] İbn Ebî Şeybe, İbn Ebî Şeybe, el-Musannaf, el-Musannaf, H. No: 10598, XI, 91. H. No: 10598, XI, 91.

““Allah’ın dilediği kadar peygamberlik (yönetimi) olacaktır. Allah’ın dilediği kadar peygamberlik (yönetimi) olacaktır. Sonra o kaldırılacaktır. Sonra Allah’ın dilediği kadar Sonra o kaldırılacaktır. Sonra Allah’ın dilediği kadar nubüvvet yolunu takip eden hilâfet olacaktır. Sonra Allah nubüvvet yolunu takip eden hilâfet olacaktır. Sonra Allah onu kaldırmak istediğinde kaldıracak ve sonra da zorba onu kaldırmak istediğinde kaldıracak ve sonra da zorba krallık olacaktır ve bu yönetim Allah’ın dilediği zamana krallık olacaktır ve bu yönetim Allah’ın dilediği zamana kadar devam edecektir. Daha sonra Peygamberin yolunu kadar devam edecektir. Daha sonra Peygamberin yolunu takip eden hilâfet olacaktırtakip eden hilâfet olacaktır.” Huzeyfe sustu. Hubeyb .” Huzeyfe sustu. Hubeyb şöyle demektedir: “Ömer b. Abdilaziz’in yönetime geçtiği şöyle demektedir: “Ömer b. Abdilaziz’in yönetime geçtiği dönemlerde Yezîd b. Numân onun yakın arkadaşı idi, bu dönemlerde Yezîd b. Numân onun yakın arkadaşı idi, bu hadisi ona yazdım ve bildirdim ve ona şöyle dedim: Ben hadisi ona yazdım ve bildirdim ve ona şöyle dedim: Ben (Ömer’in onun, baskıcı ve zorba krallıktan sonra (Ömer’in onun, baskıcı ve zorba krallıktan sonra müminlerin emiri olmasını arzu ediyorum. Yezîd b. müminlerin emiri olmasını arzu ediyorum. Yezîd b. Numân benim kitabımı (yazımı) Ömer b. Abdilaziz’e Numân benim kitabımı (yazımı) Ömer b. Abdilaziz’e taktim etti. O da buna sevindi ve şaşırdı.taktim etti. O da buna sevindi ve şaşırdı.[1][1]

[1][1]Ahmed b. Hanbel,Ahmed b. Hanbel, el-Musned el-Musned, IV,273; el-Beyhakî, , IV,273; el-Beyhakî, Delâilu’n-NubuvveDelâilu’n-Nubuvve, VI, 491; el-Heysemî, , VI, 491; el-Heysemî, Keşfu’l-Estâr an Keşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-BezzârZevâidi’l-Bezzâr, H. No: 1588, II, 231-232. (Hadiste geçen İbn Numan, Ömer b. Abdilaziz’in arkadaşıdır.)., H. No: 1588, II, 231-232. (Hadiste geçen İbn Numan, Ömer b. Abdilaziz’in arkadaşıdır.).

““Sizin dininizin başlangıcı peygamberlik ve rahmettir. Sizin dininizin başlangıcı peygamberlik ve rahmettir. Sonra saltanat ve rahmet, daha sonra karışık bir saltanat Sonra saltanat ve rahmet, daha sonra karışık bir saltanat dönemi sonra da baskıcı bir krallıktır. Orada içki ve ipek dönemi sonra da baskıcı bir krallıktır. Orada içki ve ipek helâl kabul edilecektir.”helâl kabul edilecektir.”[1][1]

““Sizin dininiz peygamberlik ve rahmetle başladı. Daha Sizin dininiz peygamberlik ve rahmetle başladı. Daha sonra hilâfet ve rahmet olacaktır. Sonra da zorba krallık sonra hilâfet ve rahmet olacaktır. Sonra da zorba krallık olacak ve orada kan akıtmalar helâl sayılacaktırolacak ve orada kan akıtmalar helâl sayılacaktır””..[2][2]

““Allah yönetim işine peygamberlikle ve rahmetle başladı. Allah yönetim işine peygamberlikle ve rahmetle başladı. Daha sonra hilâfet olacaktır. Sonra sultanlar ve melikler Daha sonra hilâfet olacaktır. Sonra sultanlar ve melikler olacaktır. Daha sonra da baskıcı krallık olacak, daha olacaktır. Daha sonra da baskıcı krallık olacak, daha sonra ise herkesin kabullenip razı olacağı bir yönetim sonra ise herkesin kabullenip razı olacağı bir yönetim olacaktır.olacaktır.””[3][3]

[1][1] ed-Dârimî, ed-Dârimî, es-Sunen, es-Sunen, 9. 9. Eşribe Eşribe. 8. H. No: 2107, II, 438.. 8. H. No: 2107, II, 438. [2][2] Bezzâr, Bezzâr, el-Musnedel-Musned, VII, 224. Bkz, el-Heysemî, , VII, 224. Bkz, el-Heysemî, Keşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-BezzârKeşfu’l-Estâr an Zevâidi’l-Bezzâr, H. No: 1589, II, 232., H. No: 1589, II, 232. [3][3] el-Bâgandî, el-Bâgandî, Musnedu Emiri’l-Mu’minîn Umar b. Abdilazîz Musnedu Emiri’l-Mu’minîn Umar b. Abdilazîz , s. 100., s. 100.

““Benden sonra halifeler, halifelerden sonra emirler, Benden sonra halifeler, halifelerden sonra emirler, emirlerden sonra melikler, meliklerden sonra baskıcı emirlerden sonra melikler, meliklerden sonra baskıcı krallıklar, baskıcı krallıklardan sonra ise, Ehl-i Beyt’imden krallıklar, baskıcı krallıklardan sonra ise, Ehl-i Beyt’imden yeryüzünü adaletle doldurulacak bir kişi çıkacaktıryeryüzünü adaletle doldurulacak bir kişi çıkacaktır”.”.[1][1]

Muaviye’nin ifadesiyle, onun yönetime geçmesinin Muaviye’nin ifadesiyle, onun yönetime geçmesinin sebepleri arasında Hz. Peygamber’in teşviki ve işareti sebepleri arasında Hz. Peygamber’in teşviki ve işareti vardır. Muaviye bu hususu şu ifadeleriyle dile vardır. Muaviye bu hususu şu ifadeleriyle dile getirmektedir: “getirmektedir: “Vallahi beni Hz. Peygamber’in şu sözü Vallahi beni Hz. Peygamber’in şu sözü dışında hiçbir şey hilâfete taşımadı: Ya Muaviye şayet dışında hiçbir şey hilâfete taşımadı: Ya Muaviye şayet melik olursan (insanlara) iyilik yapmelik olursan (insanlara) iyilik yap...”...”[2][2]

Ebû Hurayra’den gelen konu ile ilgili rivayet şu şekildedir: Ebû Hurayra’den gelen konu ile ilgili rivayet şu şekildedir: ““Cebrâil bana geldi ve ey Muhammed: Allah vahyini Cebrâil bana geldi ve ey Muhammed: Allah vahyini bana ve sana emanet etti. Sen de Muaviye’ye emenet bana ve sana emanet etti. Sen de Muaviye’ye emenet etet””[3][3] dedi. dedi.

[1][1] ed-Deylemî, ed-Deylemî, el-Firdevs bi - Me’sûri’l-Hitâbel-Firdevs bi - Me’sûri’l-Hitâb, V, 456., V, 456. [2][2] el-Beyhakî, el-Beyhakî, Delâilu’n-NubuvveDelâilu’n-Nubuvve, (VI/446). Bu rivayetin isnadı zayıftır. İsnatta geçen İsmail b. , (VI/446). Bu rivayetin isnadı zayıftır. İsnatta geçen İsmail b.

İbrahim b. Muhacir el-Becelî el-Kufî çok hata yapan bir kimsedir. Onun bir çok hatası vardır. İbrahim b. Muhacir el-Becelî el-Kufî çok hata yapan bir kimsedir. Onun bir çok hatası vardır. Beyhakî, Beyhakî, a.g.ea.g.e, VI, 446, 1 ve 2 no’lu dipnot., VI, 446, 1 ve 2 no’lu dipnot.

[3][3] ez-Zehebî, ez-Zehebî, Siyeru A’lâmi’n-Nubela Siyeru A’lâmi’n-Nubela, III, 129., III, 129.

Hz. Peygamber bir iş hakkında Ebû Bekir ve Hz. Peygamber bir iş hakkında Ebû Bekir ve Ömer’den görüş bildirmelerini istedi. O ikisi de Ömer’den görüş bildirmelerini istedi. O ikisi de ““Allah ve Rasûlü daha iyi bilir” dediler. Hz. Allah ve Rasûlü daha iyi bilir” dediler. Hz. Peygamber tekrar o ikisinden tavsiyede Peygamber tekrar o ikisinden tavsiyede bulunmalarını istedi. Sonra da “Muaviye’yi bulunmalarını istedi. Sonra da “Muaviye’yi çağırın, işinizde ondançağırın, işinizde ondan destek alın ona fikir destek alın ona fikir sorun çünkü o işinde sağlam ve güvenilir bir sorun çünkü o işinde sağlam ve güvenilir bir şahıstırşahıstır.”.”[1][1]

““Cebrâil, üzerinde “La ilahe illallah, Muaviye Cebrâil, üzerinde “La ilahe illallah, Muaviye sevgisi kullarıma farzdır yazılı bir sayfa getirdisevgisi kullarıma farzdır yazılı bir sayfa getirdi””[1][1]

[1][1] A.g.eA.g.e, III, 130-131. , III, 130-131. [1][1] ez-Zehebî, ez-Zehebî, Siyeru A’lâmi’n-Nubela,Siyeru A’lâmi’n-Nubela, III, 127. III, 127.

İki Halife Sorunuİki Halife Sorunu

Örnekler:Örnekler: ““Kim ki bir imama bey’at edip elini ona verip ve kalbini de ona Kim ki bir imama bey’at edip elini ona verip ve kalbini de ona

bağlamışsa gücü yettiği kadar ona itaat etsin. Şayet diğer bir kimse bağlamışsa gücü yettiği kadar ona itaat etsin. Şayet diğer bir kimse imam olarak gelir ve daha önceki imamla çekişmeye girerse, sonradan imam olarak gelir ve daha önceki imamla çekişmeye girerse, sonradan gelen kimsenin boynunu vurunuzgelen kimsenin boynunu vurunuz” ” [1][1]

““Diğerinin boynunu vurun” ifadesinden sonra şu şekilde devam Diğerinin boynunu vurun” ifadesinden sonra şu şekilde devam etmektedir: “etmektedir: “Sen bunu Rasûlüllah’tan işittin mi? dedim. O da, “İki Sen bunu Rasûlüllah’tan işittin mi? dedim. O da, “İki kulağımla ve kalbimle işittim” dedi. Ben de “Amcamın oğlukulağımla ve kalbimle işittim” dedi. Ben de “Amcamın oğlu[2][2] Muaviye Muaviye bize bu şekilde yapmamızı emrediyor. O da “Ona Allah’a itaat ettiği bize bu şekilde yapmamızı emrediyor. O da “Ona Allah’a itaat ettiği sürece itaat et!, Allah’a isyan ettiğinde de karşı çıksürece itaat et!, Allah’a isyan ettiğinde de karşı çık””[3][3] dedi. dedi.

[1][1] Ebû Yusuf, Ebû Yusuf, Kitâbu’l HaracKitâbu’l Harac, s.10., s.10. [2][2] Abdullah b. Amr b. As Kureyşli ve Sehmî’dir. Muaviye b. Ebî Sufyan ise Kureyşli ve Emevî’dir. Bunun için “İbn Abdullah b. Amr b. As Kureyşli ve Sehmî’dir. Muaviye b. Ebî Sufyan ise Kureyşli ve Emevî’dir. Bunun için “İbn

Ammike “ demiştir. (Ebû Davud, IV, 448).Ammike “ demiştir. (Ebû Davud, IV, 448). [3][3] Ebû Davud, 34. Ebû Davud, 34. FitenFiten,. 1. H. No: 4248, IV, 448.,. 1. H. No: 4248, IV, 448.

Abdullah İbn Zubeyr ile Emevîler arasındaki siyasî Abdullah İbn Zubeyr ile Emevîler arasındaki siyasî mücadele tarihî bir gerçektir. O, Cemel Savaşı’nda Hz. mücadele tarihî bir gerçektir. O, Cemel Savaşı’nda Hz. Aişe’nin yanında yer almışAişe’nin yanında yer almış[1][1] Yezîd b. Muaviye Yezîd b. Muaviye zamanında Emevîlerle siyasî çekişmelere girmişzamanında Emevîlerle siyasî çekişmelere girmiş[2][2] ve 64 ve 64 yılında halifeliğini ilân eden Abdullah b. Zubeyr Mekke’yi yılında halifeliğini ilân eden Abdullah b. Zubeyr Mekke’yi merkez olarak seçmiştir.merkez olarak seçmiştir.[3][3] Şam hariç, bütün bölgelerde Şam hariç, bütün bölgelerde hâkimiyeti sağlamışhâkimiyeti sağlamış[4][4] daha sonraki günlerde Haccac, daha sonraki günlerde Haccac, Abdulmelik’in emriyle Abdullah b. Zubeyr ve onu Abdulmelik’in emriyle Abdullah b. Zubeyr ve onu destekleyen kimselerin üzerine gitmiş, bütün birliklerini destekleyen kimselerin üzerine gitmiş, bütün birliklerini mağlup etmiştir.mağlup etmiştir.[5][5]

[1][1] Aycan, İrfan; Aycan, İrfan; Hicrî İlk Üç Asırda Zubeyrî Ailesinin Siyasî ve İlmî Hayattaki YeriHicrî İlk Üç Asırda Zubeyrî Ailesinin Siyasî ve İlmî Hayattaki Yeri , , (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), s.42. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), s.42.

[2][2] Aycan, İrfan; Söylemez. Mahfuz, Aycan, İrfan; Söylemez. Mahfuz, İdeolojik Tarih okumalarıİdeolojik Tarih okumaları, s.53., s.53. [3][3] Aycan, İrfan; Aycan, İrfan; Hicrî İlk Üç Asırda Zubeyrî Ailesinin Siyasî ve İlmî Hayattaki YeriHicrî İlk Üç Asırda Zubeyrî Ailesinin Siyasî ve İlmî Hayattaki Yeri , ,

(Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), s.131.(Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), s.131. [4][4] A.g.eA.g.e, s. 64., s. 64. [5][5] A.g.eA.g.e, s.106., s.106.

İslâm tarihinin belli bir döneminden sonra İslâm coğrafyasında farklı İslâm tarihinin belli bir döneminden sonra İslâm coğrafyasında farklı devletlerin ortaya çıktığı ve bu farklı devletlerin her birinin de farklı devletlerin ortaya çıktığı ve bu farklı devletlerin her birinin de farklı yöneticileri olduğu tarihî olarak sabittir. Bir yandan Abbasî Devleti yöneticileri olduğu tarihî olarak sabittir. Bir yandan Abbasî Devleti Bağdat’tan yönetilirken, Kahire’de Fatimîler ve Endülüs’te Emevî Bağdat’tan yönetilirken, Kahire’de Fatimîler ve Endülüs’te Emevî Devleti tarih sahnesindeki yerlerini almışlardı.Devleti tarih sahnesindeki yerlerini almışlardı.[1][1] Ancak halifelerin Ancak halifelerin İslâm coğrafyasında sayılarının çoğalması konusuna pek sıcak İslâm coğrafyasında sayılarının çoğalması konusuna pek sıcak bakılmadığı da bilinen bir gerçektir. Halife Abdulmelik ve siyasî bakılmadığı da bilinen bir gerçektir. Halife Abdulmelik ve siyasî rakibi gördüğü Abdullah İbn Zubeyr’le başlayan iki halife meselesi rakibi gördüğü Abdullah İbn Zubeyr’le başlayan iki halife meselesi daha sonraki dönemlerde de güncelliğinden bir şey yitirmeyip daha daha sonraki dönemlerde de güncelliğinden bir şey yitirmeyip daha da belirgin hâle gelmiştir. Rüstemîler, Abbasî Devleti’nden da belirgin hâle gelmiştir. Rüstemîler, Abbasî Devleti’nden bağımsızlığını ilân eden ilk Haricî Devlettir. Rüstemîlerin kuzey bağımsızlığını ilân eden ilk Haricî Devlettir. Rüstemîlerin kuzey komşuları Aglebîler, Abbasîlere bağlı bir devlet olmasına karşın, komşuları Aglebîler, Abbasîlere bağlı bir devlet olmasına karşın, Rüstemîler ve batıdaki komşuları Şiî İdrisîler de bağımsız birer Rüstemîler ve batıdaki komşuları Şiî İdrisîler de bağımsız birer devlet idiler.devlet idiler.[2][2] Tarihî olarak aynı dönemde farklı bölgelerde birden Tarihî olarak aynı dönemde farklı bölgelerde birden fazla halife bulunmasının siyasî yansımaları rivayetlere yansımış fazla halife bulunmasının siyasî yansımaları rivayetlere yansımış gibi görünmektedir.gibi görünmektedir.

[1][1]A.g.eA.g.e, s. 174., s. 174. [2][2] Bkz. Aycan İrfan, Söylemez Mahfuz, Bkz. Aycan İrfan, Söylemez Mahfuz, İdeolojik Tarih Okumaları,İdeolojik Tarih Okumaları, s. 58. s. 58.

İki halife rivayetiyle Hz. Peygamberin, daha İki halife rivayetiyle Hz. Peygamberin, daha önceden ön görmesiyle ortaya çıkan siyasî önceden ön görmesiyle ortaya çıkan siyasî olayların ne şekilde çözülmesi gerektiğine olayların ne şekilde çözülmesi gerektiğine dair işaretler verdiğini düşünmemekteyiz.dair işaretler verdiğini düşünmemekteyiz.

Rivayetlerde Halifeler ve Halifelere Rivayetlerde Halifeler ve Halifelere İzafe Edilen Özelliklerİzafe Edilen Özellikler

Halifelerin Sayısı ve İslam’ın İzzetiHalifelerin Sayısı ve İslam’ın İzzeti

Örnekler:Örnekler: Cabir b. Semure, Rasûlullah’ın şöyle dediğini Cabir b. Semure, Rasûlullah’ın şöyle dediğini

işittim; demektedir: “işittim; demektedir: “İslâm dini on iki halifeye İslâm dini on iki halifeye kadar aziz olup devam edecektirkadar aziz olup devam edecektir” buyurdu. Sonra ” buyurdu. Sonra anlayamadığım bir şey söyledi. Sonra babama, anlayamadığım bir şey söyledi. Sonra babama, “ne dedi diye” sordum “Hepsi de Kureyş’tendir” “ne dedi diye” sordum “Hepsi de Kureyş’tendir” dedi.”dedi.”[1][1]

[1][1] et-Tayâlisî et-Tayâlisî, el-Musned, el-Musned. H. No: 1278, I, 180; . H. No: 1278, I, 180; ageage, H.No: 767, III,105., H.No: 767, III,105.

““Benden sonra on iki emir olacaktır”dedi. Bazı Benden sonra on iki emir olacaktır”dedi. Bazı insanlar konuştuğu için o anda onun (Ne insanlar konuştuğu için o anda onun (Ne söylediğini tam anlayamadım ve babama Hz. söylediğini tam anlayamadım ve babama Hz. Peygamberin ne dediğini sordum. Babam da Peygamberin ne dediğini sordum. Babam da “bazı insanlar” dedi. Aynı şeyi topluluğa sordum. “bazı insanlar” dedi. Aynı şeyi topluluğa sordum. “Hepsi de Kureyş’tendir“Hepsi de Kureyş’tendir.” dedi..” dedi.[1][1] Bu rivayetin Bu rivayetin isnadında yer alan Sımak b. Harb (ö. 123/741)’ın isnadında yer alan Sımak b. Harb (ö. 123/741)’ın cerh edilmiş olması nedeniyle rivayetin senet cerh edilmiş olması nedeniyle rivayetin senet sıhhatini kaybettiği görülmektedir.sıhhatini kaybettiği görülmektedir.

[1][1] İbn Ca’d, İbn Ca’d, el-Musned, el-Musned, H. No: 2660, s. 390. H. No: 2660, s. 390.

““Kureyşten on iki halife yönetime geçtiği Kureyşten on iki halife yönetime geçtiği müdetçe din her zaman kaim olacaktır. Sonra müdetçe din her zaman kaim olacaktır. Sonra kıyametin kopmasından önce yalancı kimseler kıyametin kopmasından önce yalancı kimseler ortaya çıkacaktır. Müslümanlardan bir grup ortaya çıkacaktır. Müslümanlardan bir grup çıkacak, Kisra ve Kisra ailesinin beyaz çıkacak, Kisra ve Kisra ailesinin beyaz hazinesini getirecektir. Allah içinizden birinize hazinesini getirecektir. Allah içinizden birinize hayır verdiğinde, önce kendisinden, sonra da ev hayır verdiğinde, önce kendisinden, sonra da ev halkından başlasın. Ben sizi Kevser Havuzu halkından başlasın. Ben sizi Kevser Havuzu başında bekleyeceğim.başında bekleyeceğim.””[1][1]

[1][1] Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Hanbel, el-Musnedel-Musned, V, 86., V, 86.

“ “Ümmetimden on iki emir başa geçtiği Ümmetimden on iki emir başa geçtiği müddetçe bu dine hiçbir ayrılık ve muhalefet müddetçe bu dine hiçbir ayrılık ve muhalefet zarar vermeyecektirzarar vermeyecektir. ”Cabir b. Semure “hepsi” . ”Cabir b. Semure “hepsi” ifadesinden sonra Hz. Peygamber’in sözünden ifadesinden sonra Hz. Peygamber’in sözünden bir şey anlamadığını, babasının Hz. bir şey anlamadığını, babasının Hz. Peygamber’e kendisinden daha yakın olduğunu Peygamber’e kendisinden daha yakın olduğunu dile getirmiş, Hz. Peygamberin babasına, on iki dile getirmiş, Hz. Peygamberin babasına, on iki halifenin hepsi de Kureyş’ten dir.” dediğini halifenin hepsi de Kureyş’ten dir.” dediğini söylemiştir.söylemiştir.[1][1]

““Kureyş’ten size on iki halife yönetici olduğunda, Kureyş’ten size on iki halife yönetici olduğunda, kıyamete kadar bu din hep ayakta kalacaktırkıyamete kadar bu din hep ayakta kalacaktır .”.”[2][2]

[1][1] Ahmed b. Hanbel, Ahmed b. Hanbel, a.g.e.,a.g.e., V, 87. V, 87. [2][2] A.g.e.,A.g.e., V, 89. V, 89.

““On iki emir olacaktır. Cabir Hz. On iki emir olacaktır. Cabir Hz. Peygamber bir kelime daha söyledi ama Peygamber bir kelime daha söyledi ama işitemedim. Babama Hz. Peygamberin ne işitemedim. Babama Hz. Peygamberin ne söylediğini sordum. O da Hz. Peygamber söylediğini sordum. O da Hz. Peygamber bu on iki halifenin hepsi de Kureyş’tendir.bu on iki halifenin hepsi de Kureyş’tendir.” ” dedi.dedi.[1][1]

““Allah İbrahim’e kendi soyundan on iki Allah İbrahim’e kendi soyundan on iki yönetici verdi. Bunların hayırlısı ve üstün yönetici verdi. Bunların hayırlısı ve üstün olanı Ebû Bekir, Ömer ve Osman’dırolanı Ebû Bekir, Ömer ve Osman’dır.”.”[2][2]

[1][1] el-Buharî, 93 el-Buharî, 93. Ahkam. Ahkam. 51, VIII, 127 . 51, VIII, 127 ; et-Tarihu’l Kebîr; et-Tarihu’l Kebîr, H. No: 35 20, III, 410., H. No: 35 20, III, 410.

[2][2] A.g.e.,A.g.e., H.No:231, I, 96-97. H.No:231, I, 96-97.

el-Kuleynî (ö. 329/941)’nin el-Kâfî’sinde yer alan el-Kuleynî (ö. 329/941)’nin el-Kâfî’sinde yer alan bir rivayet bu durumu özetler niteliktedir: “bir rivayet bu durumu özetler niteliktedir: “Benim Benim soyumdan on iki nakîb soyumdan on iki nakîb (başkan/yönetici/reis)(başkan/yönetici/reis) gelecektir. Onlar seçkindirler, zanlarında gelecektir. Onlar seçkindirler, zanlarında doğrudurlar ve alimdirler. Onların en sonuncusu doğrudurlar ve alimdirler. Onların en sonuncusu yeryüzünü adaletle dolduracaklardıryeryüzünü adaletle dolduracaklardır...”...”[1][1]

““Benden sonra on kişi yönetime gelecektir. Benden sonra on kişi yönetime gelecektir. Onların ilki Hz. Ali’dir. Sonuncusu ise, şu an Onların ilki Hz. Ali’dir. Sonuncusu ise, şu an idarede bulunan kimsedir. Onlar halifem, idarede bulunan kimsedir. Onlar halifem, vasiyetim, dostum ve benden sonra ümmetime vasiyetim, dostum ve benden sonra ümmetime Allah’ın hüccetleridir. Kim onları kabul ederse Allah’ın hüccetleridir. Kim onları kabul ederse mümin, kim onları red ederse kafirdirmümin, kim onları red ederse kafirdir.”.”[2][2]

[1][1] el-Kuleynî, el-Kuleynî, el-Kâfiel-Kâfi, H.No: 18, I, 533., H.No: 18, I, 533. [2][2]A.g.e.A.g.e., XXVIII, 63, XXVI, 226; Şeyh Sadûk, , XXVIII, 63, XXVI, 226; Şeyh Sadûk, Fakihu Men lâ Yahduruhu’l-FakîhFakihu Men lâ Yahduruhu’l-Fakîh, VI, 179., VI, 179.

““Allah bu yönetim işini bize emanet etti. Bu işi Allah bu yönetim işini bize emanet etti. Bu işi Hz. Ali ve Fatıma soyundan on iki imam Hz. Ali ve Fatıma soyundan on iki imam üstenecektir. Bunlar ya zehirlenecekler ya da üstenecektir. Bunlar ya zehirlenecekler ya da öldürülecekler.öldürülecekler.””[1][1]

Kûfe mescitlerinde namaz kıldıran imamlar için, Kûfe mescitlerinde namaz kıldıran imamlar için, ““İsnâ aşare imamen adlenİsnâ aşare imamen adlen/ adil on iki imam” / adil on iki imam” tabiri kullanıldığı nakledilmektedir.tabiri kullanıldığı nakledilmektedir.[2][2]

““Ehl-i Beytimden on iki imam olacaktır ki, Allah Ehl-i Beytimden on iki imam olacaktır ki, Allah onlara benim anlayışımdan ve ilmimden verdi ve onlara benim anlayışımdan ve ilmimden verdi ve benim huyumda yarattı.benim huyumda yarattı.””[3][3]

[1][1] Ali Meclisî, Ali Meclisî, a.g.e.,a.g.e., XXVII, 317. XXVII, 317. [2][2] Şeyh Tûsî, Şeyh Tûsî, Tehzîbu’l-AhkâmTehzîbu’l-Ahkâm, III, 253., III, 253. [3][3] Şeyh Mufîd, Şeyh Mufîd, İhtisasİhtisas, s.28., s.28.

On iki halifenin sonuncusu olarak Ömer b. On iki halifenin sonuncusu olarak Ömer b. Abdilaziz’i kabul ederler.Abdilaziz’i kabul ederler.

Dört halifeden sonra, Muaviye, Yezid, Dört halifeden sonra, Muaviye, Yezid, Muaviye b. Yezid, Mervan b. Hakem, Muaviye b. Yezid, Mervan b. Hakem, Abdullah, Velid b. Abdilmelik, Suleyman b. Abdullah, Velid b. Abdilmelik, Suleyman b. Abdilmelik ve Ömer b. Abdilaziz on iki Abdilmelik ve Ömer b. Abdilaziz on iki halifeden kabul edilmektedir.halifeden kabul edilmektedir.

Rafizîler “İsna Aşare”yi, onlar Allah’ın nasla tayin Rafizîler “İsna Aşare”yi, onlar Allah’ın nasla tayin etmiş olduğu masum kimseler olarak etmiş olduğu masum kimseler olarak anlamışlardır. Onlara göre, Hz. Peygamberin anlamışlardır. Onlara göre, Hz. Peygamberin vefatından sonra, ismi geçen halifelerin ilki Ali b. vefatından sonra, ismi geçen halifelerin ilki Ali b. Ebî Talip’tir. Sonra onun oğlu Hasan ve Hüseyin, Ebî Talip’tir. Sonra onun oğlu Hasan ve Hüseyin, onlardan sonra da, Ali b. Hüseyin Zeynel Abidin, onlardan sonra da, Ali b. Hüseyin Zeynel Abidin, Muhammed b. Ali Bâkır, Cafer b. Muhammed b. Muhammed b. Ali Bâkır, Cafer b. Muhammed b. Sadık, Musa b. Cafer el-Kazım, Ali b. Musa Sadık, Musa b. Cafer el-Kazım, Ali b. Musa Rıza, Muhammed b. Ali et-Takî, Hasan b. Ali el-Rıza, Muhammed b. Ali et-Takî, Hasan b. Ali el-Askerî ve oğlu Muhammed b. Hasan el-Mehdî Askerî ve oğlu Muhammed b. Hasan el-Mehdî el-Muntazar’dır.el-Muntazar’dır.[1][1]

[1][1] Sehâranfûrî Sehâranfûrî, Bezlu’l-Mechûd fî Halli Ebî Davud, Bezlu’l-Mechûd fî Halli Ebî Davud, XVII, 188-189; Ayrıca bkz, XVII, 188-189; Ayrıca bkz, , MehrânMehrân, el-İmâmetu ve Ehlu’l-, el-İmâmetu ve Ehlu’l-BeytBeyt, II, 53-54., II, 53-54.

““Halifelerin sayısı beştir. Bunlar; Ebû Bekir, Ömer, Osman, Halifelerin sayısı beştir. Bunlar; Ebû Bekir, Ömer, Osman, Ali ve Ömer b. Abdulaziz’dirAli ve Ömer b. Abdulaziz’dir””[1][1]

““Halifelerin sayısı üçtür. Diğerleri ise meliktir. Onlar; Ebû Halifelerin sayısı üçtür. Diğerleri ise meliktir. Onlar; Ebû Bekir, Ömer ve Ömer’dir. Hz. Peygambere, Ebû Bekir’i ve Bekir, Ömer ve Ömer’dir. Hz. Peygambere, Ebû Bekir’i ve Ömer’i anladık da, ikinci Ömer kim oluyor? diye soruldu. O Ömer’i anladık da, ikinci Ömer kim oluyor? diye soruldu. O da; eğer yaşarsanız onu görürsünüz. Eğer ölürseniz, o da; eğer yaşarsanız onu görürsünüz. Eğer ölürseniz, o sizden sonradırsizden sonradır””[2][2]

“ “Adaletli imamların sayısı beştir. Bunlar; Ebû Bekir, Ömer, Adaletli imamların sayısı beştir. Bunlar; Ebû Bekir, Ömer, Osman, Ali ve Ömer b. Abdulaziz’dir. Kim bunlardan başka Osman, Ali ve Ömer b. Abdulaziz’dir. Kim bunlardan başka bir isim söylerse, sapıtmıştırbir isim söylerse, sapıtmıştır.”.”[3][3]

[1][1] Ebû Davud, 39 Ebû Davud, 39. Kitabu’s-Sunne,. Kitabu’s-Sunne, 7, H.No: 4631, V, 28. 7, H.No: 4631, V, 28. [2][2] Nuaym Nuaym, Fiten, Fiten, H.No:243, I, 103; H.No: 255, I, 105., H.No:243, I, 103; H.No: 255, I, 105. [3][3] Ebû Nuaym el-Isfahânî Ebû Nuaym el-Isfahânî , Hılyetu’l-Evliya, Hılyetu’l-Evliya, H.No: 9202, VI, 419; H.No: 9474, VII, 34., H.No: 9202, VI, 419; H.No: 9474, VII, 34.

Halifelerden Birinin Çok Mala Halifelerden Birinin Çok Mala Sahip OlmasıSahip Olması

Örnekler:Örnekler: ““Ahir zamanda halife olacak ve ona Ahir zamanda halife olacak ve ona

sayamayacağı kadar mal verilecektirsayamayacağı kadar mal verilecektir”[1]”[1] ““Benden sonra halifeniz olacak ve Benden sonra halifeniz olacak ve

sayamayacağı kadar mala sahip olacaktırsayamayacağı kadar mala sahip olacaktır.”[2].”[2] ““Allah bu ümmete bir halife gönderecektir ve Allah bu ümmete bir halife gönderecektir ve

sayamayacağı kadar mala sahip olacaktırsayamayacağı kadar mala sahip olacaktır.”[3].”[3]

[1] Ahmed b. Hanbel[1] Ahmed b. Hanbel, el- Musned, el- Musned, III, 5., III, 5.

[2] Ahmed b. Hanbel[2] Ahmed b. Hanbel, a.g.e,, a.g.e, III,49; aynı hadis aynı lafızla, Ebû Ya’laIII,49; aynı hadis aynı lafızla, Ebû Ya’la , el-Musned, el-Musned, H. No: 1294, II, 470’de yer , H. No: 1294, II, 470’de yer almaktadır.almaktadır.

[3] Ahmed b. Hanbel, [3] Ahmed b. Hanbel, el-Musnedel-Musned, III, 96., III, 96.

““Ümmetimin sonunda öyle bir halife olacak ki, Ümmetimin sonunda öyle bir halife olacak ki, avuç avuç mal ve para avuçlayacak ve bu malı avuç avuç mal ve para avuçlayacak ve bu malı sayamayacaktırsayamayacaktır.” buyurdu. Ravi Cevherî dedi ki; .” buyurdu. Ravi Cevherî dedi ki; Ben, Ebû Nadra ile Ebu’l-Ala’ya: O halifenin Ben, Ebû Nadra ile Ebu’l-Ala’ya: O halifenin Ömer b. Abdulaziz olduğunu söyleyebilir misin? Ömer b. Abdulaziz olduğunu söyleyebilir misin? dedim. Onlar bu soruma, hayır diye cevap dedim. Onlar bu soruma, hayır diye cevap verdiler.[1]verdiler.[1]

““Sizin halifelerinizden öyle bir halife olacak ki, o Sizin halifelerinizden öyle bir halife olacak ki, o malı saymayacak avuç avuç saçacaktırmalı saymayacak avuç avuç saçacaktır”[2]”[2]

[1] Ahmed b. Hanbel, [1] Ahmed b. Hanbel, el-Musned, el-Musned, III, 317. III, 317.

[2] Muslim, 52. [2] Muslim, 52. FitenFiten, 18, H. No: 2914, III, 2235., 18, H. No: 2914, III, 2235.

““Ahir zamanda bir halife olacak ki, o malı hiç Ahir zamanda bir halife olacak ki, o malı hiç saymayacak taksim edecektir.saymayacak taksim edecektir.”[1]”[1]

Hz. Peygamberden sonra yönetime yer alan Hz. Hz. Peygamberden sonra yönetime yer alan Hz. Ebû Bekir (ö. 13/634), Hz. Ömer (ö. 23/644), Hz. Ebû Bekir (ö. 13/634), Hz. Ömer (ö. 23/644), Hz. Osman (ö. 35/655) ve Hz. Ali (ö. 40/660) onun Osman (ö. 35/655) ve Hz. Ali (ö. 40/660) onun yakın arkadaşlarıydı. Bu çerçevede Hz. yakın arkadaşlarıydı. Bu çerçevede Hz. Peygamberin siyasî anlamda, onları övmek Peygamberin siyasî anlamda, onları övmek gayesiyle böyle bir söz söylemesinin gayesiyle böyle bir söz söylemesinin imkansızlığını, rivayetlerin lâfızlarında yer alan imkansızlığını, rivayetlerin lâfızlarında yer alan “ümmetin sonunda” ve “ahir zamanda” ifadeleri “ümmetin sonunda” ve “ahir zamanda” ifadeleri göstermektedir.göstermektedir.

[1][1]A.g.e.,A.g.e., 52. 52. Fiten.Fiten. 18. H. No: 2913/2914, III, 2235; Ebû Ya’la, 18. H. No: 2913/2914, III, 2235; Ebû Ya’la, el-Musnedel-Musned, H.No: 1216 II, 421., H.No: 1216 II, 421.

Halife, Fitne, Mehdî ve Deccâl Halife, Fitne, Mehdî ve Deccâl İlişkisinin Değişik Şekillerde İlişkisinin Değişik Şekillerde

Dile GetirilmesiDile Getirilmesi

Örnekler:Örnekler: ““Kureyş’ten Sumame adındaki bir kişi San’a’da Kureyş’ten Sumame adındaki bir kişi San’a’da

olduğu bir sırada, Hz. Osman’ın katli haberi olduğu bir sırada, Hz. Osman’ın katli haberi kendisine ulaştığı zaman çokça ağladı. Ağlaması kendisine ulaştığı zaman çokça ağladı. Ağlaması sona erdiğinde şöyle dedi: ”Bu gün ümmeti sona erdiğinde şöyle dedi: ”Bu gün ümmeti Muhammed’den hilâfet zorla söküp alındı ve Muhammed’den hilâfet zorla söküp alındı ve baskıcı saltanata dönüştürüldü. Bir kimse almış baskıcı saltanata dönüştürüldü. Bir kimse almış olduğu her şeye galip geldiolduğu her şeye galip geldi.”[1].”[1]

[1] Abdurrazzak, [1] Abdurrazzak, el-Musannafel-Musannaf, ( Ma’mer b. Raşîd), H.No: 20968, XI, 447., ( Ma’mer b. Raşîd), H.No: 20968, XI, 447.

““(Benden sonra) nübüvvet ve rahmet olacaktır. (Benden sonra) nübüvvet ve rahmet olacaktır. Sonra hilâfet ve rahmet olacaktır. Sonra baskıcı, Sonra hilâfet ve rahmet olacaktır. Sonra baskıcı, baskıcı melikler ve fesat olacaktır. Zinayı mübah baskıcı melikler ve fesat olacaktır. Zinayı mübah sayacaklar, içki içecekler, ipek giyecekler, bütün sayacaklar, içki içecekler, ipek giyecekler, bütün bunlara rağmen kendilerine yardım edilecek ve bunlara rağmen kendilerine yardım edilecek ve rızıklandırılacaklardırrızıklandırılacaklardır.”[1].”[1]

““......Sizin emirleriniz (halifeleriniz) olacaktır. Sizin emirleriniz (halifeleriniz) olacaktır. Onların zulümlerine yardımcı olmayınız. Onların Onların zulümlerine yardımcı olmayınız. Onların yalanlarını da tasdik etmeyiniz. Kim ki onların yalanlarını da tasdik etmeyiniz. Kim ki onların zulümlerine destek olur ve onların yalanlarını zulümlerine destek olur ve onların yalanlarını doğrulamaya çalışırsa, benimle Kevser doğrulamaya çalışırsa, benimle Kevser Havuzunda buluşamayacaktırHavuzunda buluşamayacaktır.”[2].”[2]

[1] Ebû Nuaym[1] Ebû Nuaym, a.g.e, a.g.e, H.No: 239, I, 200; Ebû Ya’la, , H.No: 239, I, 200; Ebû Ya’la, el-Musned,el-Musned, H.No: 873, II, 177. H.No: 873, II, 177. [2] Ahmed b. Hanbel, [2] Ahmed b. Hanbel, el-Musnedel-Musned, VI, 395., VI, 395.

““Rasûlullah bizim yanımıza geldi. Biz, ikimizden Rasûlullah bizim yanımıza geldi. Biz, ikimizden biri Acem ve Arap olarak dokuzlu, beşli, ve dörtlü biri Acem ve Arap olarak dokuzlu, beşli, ve dörtlü gruplar hâlindeydik. Hz. Peygamber dinleyin gruplar hâlindeydik. Hz. Peygamber dinleyin dedi. Benden sonra emirlerin kim olacağını dedi. Benden sonra emirlerin kim olacağını (halife-yönetici) işittiniz mi? Kim onlara katılır (halife-yönetici) işittiniz mi? Kim onlara katılır yalanlarını tasdik eder ve zulümlerine destek yalanlarını tasdik eder ve zulümlerine destek verirse, benden değildir ve ben de ondan verirse, benden değildir ve ben de ondan değilim. Kim de onlara katılmaz, onların değilim. Kim de onlara katılmaz, onların zulümlerine yardımcı olmaz, yalanlarına da ortak zulümlerine yardımcı olmaz, yalanlarına da ortak olmazsa, o benden, ben de onlardanım. O kimse olmazsa, o benden, ben de onlardanım. O kimse Havuzda benimledir.”Havuzda benimledir.”[1][1]

[1] et-Tirmizî, Sunen, 31. [1] et-Tirmizî, Sunen, 31. FitenFiten. 72, H.No: 2259, IV, 525.. 72, H.No: 2259, IV, 525.

““Benî Ümeyye’den sonra mehdî gelene kadar hilâfet Benî Ümeyye’den sonra mehdî gelene kadar hilâfet yokturyoktur” denmektedir.[1]” denmektedir.[1]

““İnsanlar Hz. Peygamber’e hayırdan soruyorlardı. Ben İnsanlar Hz. Peygamber’e hayırdan soruyorlardı. Ben de şerden ve o şerri görmenin korkusundan soruyordum. de şerden ve o şerri görmenin korkusundan soruyordum. Rasûlullah’ın yanında olduğum bir gün, “Ey Allah’ın Rasûlullah’ın yanında olduğum bir gün, “Ey Allah’ın Rasûlü! Allah’ın bize verdiği bu hayırdan sonra, daha Rasûlü! Allah’ın bize verdiği bu hayırdan sonra, daha öncesi şer olduğu gibi şer olacak mıdır? Rasûlullah; evet öncesi şer olduğu gibi şer olacak mıdır? Rasûlullah; evet diye karşılık verdi. Ben “sonra ne olacak dedim? O da diye karşılık verdi. Ben “sonra ne olacak dedim? O da “belirsiz (yarın ne olacağı belli olmayan) bir sükûnet “belirsiz (yarın ne olacağı belli olmayan) bir sükûnet durumu olacaktır. Bu sakinlikten sonra ne olacaktır. O da durumu olacaktır. Bu sakinlikten sonra ne olacaktır. O da “Dalalete çağıranlar olacaktır. O gün Allah seni halifeye “Dalalete çağıranlar olacaktır. O gün Allah seni halifeye kavuşturursa, ona uy..”kavuşturursa, ona uy..”[2][2]

[1] Nuaym, [1] Nuaym, Kitabu’l-FitenKitabu’l-Fiten, H. No: 251, I, 104., H. No: 251, I, 104. [2] Nuaym, [2] Nuaym, Kitabu’l-Fiten,Kitabu’l-Fiten, H. No: 34, I, 36-37. H. No: 34, I, 36-37.

““Halifenin ölümü sırasında ihtilaflar olacaktır. Bunun üzerine Halifenin ölümü sırasında ihtilaflar olacaktır. Bunun üzerine Medine’den bir adam Mekke’ye kaçar. Mekke halkından bir grup Medine’den bir adam Mekke’ye kaçar. Mekke halkından bir grup insan ona gelirler ve bulunduğu yerden onu çıkarırlar ve istemediği insan ona gelirler ve bulunduğu yerden onu çıkarırlar ve istemediği hâlde ona rükn (Haceru’l-Esved) ve makam (Makam-ı İbrahim) hâlde ona rükn (Haceru’l-Esved) ve makam (Makam-ı İbrahim) arasında ona beyat ederler. Ona Şam’dan bir ordu (müfreze) arasında ona beyat ederler. Ona Şam’dan bir ordu (müfreze) gönderilir. Bu ordu Beyda’dagönderilir. Bu ordu Beyda’da[1][1] yere batırılır. İnsanlar bu olayı yere batırılır. İnsanlar bu olayı görünce Şam’ın Ebdalı (Velileri) ve Irak’ın Asâib’i (Irak halkının ileri görünce Şam’ın Ebdalı (Velileri) ve Irak’ın Asâib’i (Irak halkının ileri gelenleri) ona gelirler ve bey’at ederler. Sonra Kelb kabilesinden gelenleri) ona gelirler ve bey’at ederler. Sonra Kelb kabilesinden Kureyşli bir kişi yetişir ve beyat edenlerin üzerine bir müfreze asker Kureyşli bir kişi yetişir ve beyat edenlerin üzerine bir müfreze asker gönderir. Bu müfrezeyi beyat edenler yenerler. Bu müfrezeyi gönderir. Bu müfrezeyi beyat edenler yenerler. Bu müfrezeyi Kelbîler gönderir. Kelboğullarından elde edilen ganimetten Kelbîler gönderir. Kelboğullarından elde edilen ganimetten alamayanlar hayıflanır. O kimse malı dağıtır ve insanlar içinde Hz. alamayanlar hayıflanır. O kimse malı dağıtır ve insanlar içinde Hz. Peygamber’in sünnetiyle amel eder. İslâm’ı yeryüzünde komşularına Peygamber’in sünnetiyle amel eder. İslâm’ı yeryüzünde komşularına ulaştırır, dokuz sene kalır.ulaştırır, dokuz sene kalır.”[2] Ebû Ya’la (ö.307/920)’nın rivayetinde ”[2] Ebû Ya’la (ö.307/920)’nın rivayetinde ise “...ise “...yedi sene kalıryedi sene kalır...”[3]...”[3]

[1]Beyda, Mekke ile Medine arasında bir yerdir. [1]Beyda, Mekke ile Medine arasında bir yerdir. [2]Ahmed b. Hanbel, [2]Ahmed b. Hanbel, el-Musnedel-Musned, VI, 316; Muslim, Sahih, 52. , VI, 316; Muslim, Sahih, 52. FitenFiten. 2, H. No: 2883, III, 2210; İbn Hıbban , . 2, H. No: 2883, III, 2210; İbn Hıbban , SahihSahih, ,

H.No: 6757, XV, 158-159.H.No: 6757, XV, 158-159. [3] Ebû Ya’la, [3] Ebû Ya’la, el-Musnedel-Musned, H.No: 6940, XII,369-370., H.No: 6940, XII,369-370.

Siyasî ve sosyal çalkantılar dikkate alındığında Siyasî ve sosyal çalkantılar dikkate alındığında hadis kaynaklarımızda bu tür rivayetler, hem hadis kaynaklarımızda bu tür rivayetler, hem galiplerin hem de mağlupların tercümanı olarak galiplerin hem de mağlupların tercümanı olarak yer almıştır. Abdullah b. Zubeyr ve Hz. Hüseyin yer almıştır. Abdullah b. Zubeyr ve Hz. Hüseyin Emevîlere karşı muhalefet bayrağı açarlarken, Hz. Emevîlere karşı muhalefet bayrağı açarlarken, Hz. Peygamber’in kendilerini teyiden söylemiş olduğu Peygamber’in kendilerini teyiden söylemiş olduğu iddia edilen rivayetlere dayanarak yola iddia edilen rivayetlere dayanarak yola çıkmamışlardır.[1]çıkmamışlardır.[1]

[1] Ünal, İsmail, “[1] Ünal, İsmail, “Hz. Peygamber’in Dilinde Konuşturulan Tarih: Yere Batırılacak Ordu”Hz. Peygamber’in Dilinde Konuşturulan Tarih: Yere Batırılacak Ordu” s. 50-51. s. 50-51.

““Sahabenin çoğu Hz. Peygambere hayırdan soruyordu. Sahabenin çoğu Hz. Peygambere hayırdan soruyordu. Ben de şerden soruyordum. Ey Allah’ın Rasûlü, daha Ben de şerden soruyordum. Ey Allah’ın Rasûlü, daha önceden olduğu gibi hayırdan sonra şer olacak mıdır? önceden olduğu gibi hayırdan sonra şer olacak mıdır? Hz. Peygamber evet diye karşılık verdi. Ben de bunu Hz. Peygamber evet diye karşılık verdi. Ben de bunu doğrulayacak şey nedir? dedim. O da kılıçtır dedi. doğrulayacak şey nedir? dedim. O da kılıçtır dedi. (Ravi;) benim düşünceme göre Ebû’t-Teyyâh kılıç dedi. (Ravi;) benim düşünceme göre Ebû’t-Teyyâh kılıç dedi. Sonra ne olacaktır? Sonra sonu belli olmayan bir Sonra ne olacaktır? Sonra sonu belli olmayan bir sükûnet olacaktır. Sonra ne olacaktır? Dedi. Sonra da sükûnet olacaktır. Sonra ne olacaktır? Dedi. Sonra da delalete çağıran kimseler olacaktır. O gün Allah’ın delalete çağıran kimseler olacaktır. O gün Allah’ın halifesini yeryüzünde görürsen bedenini çiğnese de halifesini yeryüzünde görürsen bedenini çiğnese de malını alsa da ona tabi ol. Şayet onu göremezsen, sonu malını alsa da ona tabi ol. Şayet onu göremezsen, sonu ölüm de olsa başka bir yere git ve bir ağacın köküne ölüm de olsa başka bir yere git ve bir ağacın köküne iyice yapış oradan ayrılma. Sonra ne olacaktır? Dedim. iyice yapış oradan ayrılma. Sonra ne olacaktır? Dedim. Sonra da deccal çıkacaktırSonra da deccal çıkacaktır...”[1]...”[1]

[1] Ahmed b. Hanbel, [1] Ahmed b. Hanbel, el-Musned,el-Musned, (V/403); aynı rivayet aynı lafızlarla, Ebû Davud, 34 (V/403); aynı rivayet aynı lafızlarla, Ebû Davud, 34 . Kitabu’l-. Kitabu’l-FitenFiten. 1, H.No: 4244, IV, 444-446 da yer almaktadır; Ebû Davud. 1, H.No: 4244, IV, 444-446 da yer almaktadır; Ebû Davud , a.g.e, a.g.e, H.No: 4247, 447-448, , H.No: 4247, 447-448, H.No: 4246, IV, 447; İbn Mâce,36. H.No: 4246, IV, 447; İbn Mâce,36. FitenFiten. 13, H.No: 3981; II, 1318.. 13, H.No: 3981; II, 1318.

““Kim ki üç şeyden kurtulursa, kurtulmuş olur (Hz. Kim ki üç şeyden kurtulursa, kurtulmuş olur (Hz. Peygamber bu sözü üç defa tekrar etmiştir) Peygamber bu sözü üç defa tekrar etmiştir) Yanında bulunan kimseler Ey Allah’ın Rasûlü Yanında bulunan kimseler Ey Allah’ın Rasûlü bunlar nedir? dediler. O da, öldürmeler (iç bunlar nedir? dediler. O da, öldürmeler (iç karışıklıklar), hakkı vermede ve uygulamada karışıklıklar), hakkı vermede ve uygulamada sabırlı olan halifenin öldürülmesi ve deccalsabırlı olan halifenin öldürülmesi ve deccal .”[1].”[1]

““Horasan tarafından gelen siyah bayraklılara Horasan tarafından gelen siyah bayraklılara uyunuz, onların içinde Allah’ın halifesi mehdi uyunuz, onların içinde Allah’ın halifesi mehdi vardır.vardır.”[2]”[2]

[1] Ahmed b. Hanbel[1] Ahmed b. Hanbel, el-Musned, el-Musned, V, 33, IV, 109-110, V, 388., V, 33, IV, 109-110, V, 388.

[2] Ahmed b. Hanbel,[2] Ahmed b. Hanbel, a.g.e., a.g.e., V, 277. V, 277.

““Sizin hazineniz başında üç kişi savaşacak. Bunların üçü Sizin hazineniz başında üç kişi savaşacak. Bunların üçü de halifenin oğludur. Sonunda halifelik hiçbirinin de halifenin oğludur. Sonunda halifelik hiçbirinin olmayacaktır. Sonra da doğu tarafından siyah bayraklılar olmayacaktır. Sonra da doğu tarafından siyah bayraklılar çıkacak, daha önce hiçbir kavmin öldürmediği şekilde çıkacak, daha önce hiçbir kavmin öldürmediği şekilde sizleri öldüreceklerdir. Sonra ravi, aklında tutamadığım sizleri öldüreceklerdir. Sonra ravi, aklında tutamadığım bir şey söyledi dedi ve rivayetine şu şekilde devam etti: bir şey söyledi dedi ve rivayetine şu şekilde devam etti: O kimseyi gördüğünüzde kar üzerinde sürünerek de olsa O kimseyi gördüğünüzde kar üzerinde sürünerek de olsa bey’at ediniz. Muhakkak ki o Allah’ın halifesi Mehdî’dirbey’at ediniz. Muhakkak ki o Allah’ın halifesi Mehdî’dir.[1].[1]

Bütün bu görüşler ve yorumlar çerçevesinde halife, fitne, Bütün bu görüşler ve yorumlar çerçevesinde halife, fitne, mehdi ve deccal ilişkisini dile getiren rivayetleri hilâfetle mehdi ve deccal ilişkisini dile getiren rivayetleri hilâfetle bağlantılı değerlendirmek daha tutarlı görünmektedir.bağlantılı değerlendirmek daha tutarlı görünmektedir.

[1] İbn Mâce, [1] İbn Mâce, es-Sunenes-Sunen, 36. , 36. FitenFiten. 34. H.No: 4083, II,1367; el-Aclûnî. 34. H.No: 4083, II,1367; el-Aclûnî , Keşfu’l-Hafâ, Keşfu’l-Hafâ, H.No: 241,I,80., H.No: 241,I,80.

SonuçSonuç

1. Hz. Peygamberin vefatından sonra yönetime 1. Hz. Peygamberin vefatından sonra yönetime geçenlerin, araştırmaya konu olan rivayetler dikkate geçenlerin, araştırmaya konu olan rivayetler dikkate alındığında değişik unvanlarla anıldıkları görülmüş ve alındığında değişik unvanlarla anıldıkları görülmüş ve mesela Hz. Ebû Bekir mesela Hz. Ebû Bekir HalifeHalife, Hz. Ömer , Hz. Ömer Emîru’l-Emîru’l-Mü’minînMü’minîn, Muaviye ise , Muaviye ise MelikMelik şeklinde isimlendirilmiştir. şeklinde isimlendirilmiştir. Ayrıca bu unvanlar dışında halifeler, Ayrıca bu unvanlar dışında halifeler, Büyük SultanBüyük Sultan ve ve İmam İmam şeklinde de adlandırılmıştır. Dolayısıyla Hz. Ebû şeklinde de adlandırılmıştır. Dolayısıyla Hz. Ebû Bekir’le kullanılmaya başlanan halife kavramının Hz. Bekir’le kullanılmaya başlanan halife kavramının Hz. Peygamber tarafından nasla belirlenen bir yönünün Peygamber tarafından nasla belirlenen bir yönünün olmadığını söylemekte herhangi bir sakınca yoktur. olmadığını söylemekte herhangi bir sakınca yoktur. Rivayetlerde yer aldığı şekliyle özellikle halifelerin Rivayetlerde yer aldığı şekliyle özellikle halifelerin halifehalife, , halifetu Rasûlillahhalifetu Rasûlillah ve ve halifetullahhalifetullah şeklinde isimlendirilme şeklinde isimlendirilme meselesinin Hz. Peygambere isnat edilmesi, rivayetlerin meselesinin Hz. Peygambere isnat edilmesi, rivayetlerin subûtu ve delaleti açısından söz konusu değildir. Ayrıca subûtu ve delaleti açısından söz konusu değildir. Ayrıca halifelerin isimlendirilmesi ile ilgili rivayetlerin birbirleriyle halifelerin isimlendirilmesi ile ilgili rivayetlerin birbirleriyle çeliştiği de görülmüştür.çeliştiği de görülmüştür.

2. Kur’an-ı Kerim’de bazı ayetlerde yer alan halife 2. Kur’an-ı Kerim’de bazı ayetlerde yer alan halife kelimesinin iddia edildiği gibi, siyasî anlamda kelimesinin iddia edildiği gibi, siyasî anlamda hilâfete delil olması söz konusu değildir. Bahse hilâfete delil olması söz konusu değildir. Bahse konu olan ayetlerde dile getirilen husus, konu olan ayetlerde dile getirilen husus, insanların yeryüzünde nasıl bir görev insanların yeryüzünde nasıl bir görev üstlenmeleri gerektiği ile ilgilidir. Ayrıca, Hz. üstlenmeleri gerektiği ile ilgilidir. Ayrıca, Hz. Davud ve Süleyman’ın durumundan söz eden Davud ve Süleyman’ın durumundan söz eden ayetler esas alınarak, hilâfetin Kur’an’ın bir emri ayetler esas alınarak, hilâfetin Kur’an’ın bir emri olduğunu söylemek de tutarlı bir yaklaşım olduğunu söylemek de tutarlı bir yaklaşım değildir. Kanaatimizce Ehl-i Sünnet tarafından değildir. Kanaatimizce Ehl-i Sünnet tarafından ayetlerin zorlanarak hilâfete delil gösterilmesinin ayetlerin zorlanarak hilâfete delil gösterilmesinin nedeni, Şia’nın Hz. Ali’nin hilâfetinin nassa nedeni, Şia’nın Hz. Ali’nin hilâfetinin nassa dayandığı iddiasına cevap verme gayretidir.dayandığı iddiasına cevap verme gayretidir.

3. Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. 3. Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali’nin hilâfet sıralarıyla ilgili bilgiler veren Ali’nin hilâfet sıralarıyla ilgili bilgiler veren hadislerin sıhhatli olduğunu söylemek mümkün hadislerin sıhhatli olduğunu söylemek mümkün görünmemektedir. Her ne kadar söz konusu görünmemektedir. Her ne kadar söz konusu hadislerden bazılarının senet bakımından sıhhatli hadislerden bazılarının senet bakımından sıhhatli olduğu tespit edilse de, bu durum o hadisin metin olduğu tespit edilse de, bu durum o hadisin metin sıhhati hakkında karar vermek için tek başına sıhhati hakkında karar vermek için tek başına yeterli değildir. Yapılan metin tenkidi sonucunda yeterli değildir. Yapılan metin tenkidi sonucunda rivayetlerin delaletlerinde problemler olduğu rivayetlerin delaletlerinde problemler olduğu görülmektedir. Bir kısım rivayetlerde, Hz. Ebû görülmektedir. Bir kısım rivayetlerde, Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer’in ismi zikredilmiş, bazılarında Bekir ve Hz. Ömer’in ismi zikredilmiş, bazılarında da Hz. Osman ve Hz. Ali bu sıralamaya dahil da Hz. Osman ve Hz. Ali bu sıralamaya dahil edilmemiş bazı rivayetlerde ise, dört halifenin ismi edilmemiş bazı rivayetlerde ise, dört halifenin ismi hilâfete geçtiği sıra dahilinde rivayetlerde yer hilâfete geçtiği sıra dahilinde rivayetlerde yer almıştır. Bu durum, rivayetlerin belli bir amaca almıştır. Bu durum, rivayetlerin belli bir amaca yönelik olarak hareket eden kimselerce ortaya yönelik olarak hareket eden kimselerce ortaya atıldığını göstermektedir.atıldığını göstermektedir.

4. Hz. Peygamber ile bir kadın ve Hz. Aişe arasında geçen özel bir 4. Hz. Peygamber ile bir kadın ve Hz. Aişe arasında geçen özel bir konuşmaya dair rivayetlerin de siyasî olarak yorumlanması söz konuşmaya dair rivayetlerin de siyasî olarak yorumlanması söz konusu değildir. Çünkü Hz. Peygamberin insanların problemlerini konusu değildir. Çünkü Hz. Peygamberin insanların problemlerini çözmek için ihtiyaç duyan her insanla konuştuğu ve onlara çözmek için ihtiyaç duyan her insanla konuştuğu ve onlara sorunlarının çözümü noktasında yardım ettiği bilinmektedir. Söz sorunlarının çözümü noktasında yardım ettiği bilinmektedir. Söz konusu rivayetlerin bir kısmının isnad bakımından sıhhatli olduğu konusu rivayetlerin bir kısmının isnad bakımından sıhhatli olduğu görülse de Hz. Peygamberin bir kadına kendinden sonra yardım görülse de Hz. Peygamberin bir kadına kendinden sonra yardım edebilecek kimselerin ismini zikretmesi, ileride o kimsenin Hz. edebilecek kimselerin ismini zikretmesi, ileride o kimsenin Hz. Peygamberin işareti ile halife olacağı anlamında düşünülmesi Peygamberin işareti ile halife olacağı anlamında düşünülmesi rivayetlerin delaleti bakımından zorlama bir yorum olarak rivayetlerin delaleti bakımından zorlama bir yorum olarak görünmektedir. Hz. Peygamberin, kendinden sonra yönetime geçecek görünmektedir. Hz. Peygamberin, kendinden sonra yönetime geçecek halifeleri rüyâsında gördüğüne dair rivayetler de senet bakımından halifeleri rüyâsında gördüğüne dair rivayetler de senet bakımından zayıf olduğu gibi, Hz. Peygamberin hayatı boyunca bütün faaliyetlerini zayıf olduğu gibi, Hz. Peygamberin hayatı boyunca bütün faaliyetlerini rüya yoluyla değil de bir işin gerekleri ne ise ona göre yaptığı ve rüya yoluyla değil de bir işin gerekleri ne ise ona göre yaptığı ve meseleleri de vahyin yol göstericiliğiyle çözme yoluna gittiği meseleleri de vahyin yol göstericiliğiyle çözme yoluna gittiği gerçeğiyle çelişmektedir. Ayrıca Hz. Peygamberin hastalığı sırasında gerçeğiyle çelişmektedir. Ayrıca Hz. Peygamberin hastalığı sırasında Hz. Ebû Bekir’i namaz kıldırmak için görevlendirmesi ile ilgili Hz. Ebû Bekir’i namaz kıldırmak için görevlendirmesi ile ilgili rivayetleri de halife tayini ile ilişkilendirmek mümkün değildir. Çünkü rivayetleri de halife tayini ile ilişkilendirmek mümkün değildir. Çünkü Hz. Peygamber daha önceleri Hz. Ali’yi Tebûk Gazvesi’nde, Ummu Hz. Peygamber daha önceleri Hz. Ali’yi Tebûk Gazvesi’nde, Ummu Mektûm’u Hendek Gazvesi’nde ve Hz. Osman’ı da Zâtu’r-Rıka Mektûm’u Hendek Gazvesi’nde ve Hz. Osman’ı da Zâtu’r-Rıka Gazvesi’nde yerine vekil olarak bıraktğı için aynı şeyi onlar için de Gazvesi’nde yerine vekil olarak bıraktğı için aynı şeyi onlar için de düşünmek mümkündür. Bu husustaki rivayetler, daha sonraki nesil düşünmek mümkündür. Bu husustaki rivayetler, daha sonraki nesil tarafından Hz. Peygamberin Hz. Ebû Bekir’i hilâfete işareti olarak tarafından Hz. Peygamberin Hz. Ebû Bekir’i hilâfete işareti olarak yorumlanmış olup, yapılan senet ve metin tetkîki sonucunda bunun yorumlanmış olup, yapılan senet ve metin tetkîki sonucunda bunun zorlama bir yorum olduğu belirlenmiştir.zorlama bir yorum olduğu belirlenmiştir.

5. Otuz sene hilâfetten sonra saltanatla 5. Otuz sene hilâfetten sonra saltanatla yönetimin olacağı hususu hadislerde yer yönetimin olacağı hususu hadislerde yer almıştır. Otuz yıllık nübüvvet hilâfetinden sonra almıştır. Otuz yıllık nübüvvet hilâfetinden sonra saltanatla yönetimin, daha sonraki dönemde saltanatla yönetimin, daha sonraki dönemde zorba krallık ve sonrasında da rahmet hilâfetinin zorba krallık ve sonrasında da rahmet hilâfetinin yeniden olacağına dair rivayetler, senet yeniden olacağına dair rivayetler, senet bakımından zayıf olduğu gibi metin bakımından bakımından zayıf olduğu gibi metin bakımından da delaletlerinde problemler olduğu görülmüştür. da delaletlerinde problemler olduğu görülmüştür. Nasıl ki hilâfeti, nassa dayanan bir kurum olarak Nasıl ki hilâfeti, nassa dayanan bir kurum olarak kabul etmek söz konusu değilse, aynı şekilde kabul etmek söz konusu değilse, aynı şekilde saltanatı, zorba krallığı ve rahmet hilâfetini de saltanatı, zorba krallığı ve rahmet hilâfetini de ayet ve hadislere dayanan siyasal kurumlar ayet ve hadislere dayanan siyasal kurumlar olarak düşünmek doğru bir yaklaşım değildir.olarak düşünmek doğru bir yaklaşım değildir.

6. Aynı dönemde iki halife ortaya 6. Aynı dönemde iki halife ortaya çıktığında, diğerinin veya daha sonra çıktığında, diğerinin veya daha sonra halife olduğunu iddia edenin ne şekilde halife olduğunu iddia edenin ne şekilde yönetimden uzaklaştırılacağı sorunu yönetimden uzaklaştırılacağı sorunu hadisler vasıtasıyla çözülmek istenmiştir. hadisler vasıtasıyla çözülmek istenmiştir. Böyle bir çözüm yolu söz konusu Böyle bir çözüm yolu söz konusu hadislerin senet ve metin tetkîki sonucu hadislerin senet ve metin tetkîki sonucu tutarlı görünmemektedir. Çünkü hadisler tutarlı görünmemektedir. Çünkü hadisler isnad bakımından zayıf olduğu gibi, metin isnad bakımından zayıf olduğu gibi, metin bakımından da Hz. Peygamber sonrası bakımından da Hz. Peygamber sonrası siyasî rekabeti dile getirir niteliktedir. siyasî rekabeti dile getirir niteliktedir.

7. Halifelerin sayısı hakkında ileri sürülen üç, 7. Halifelerin sayısı hakkında ileri sürülen üç, beş ve on iki sayılarının yer aldığı rivayetlerin beş ve on iki sayılarının yer aldığı rivayetlerin daha sonraki dönemlerde siyasî amaçla Hz. daha sonraki dönemlerde siyasî amaçla Hz. Peygambere isnat edildiğini söylemek Peygambere isnat edildiğini söylemek mümkündür. Çünkü rivayetler isnad bakımından mümkündür. Çünkü rivayetler isnad bakımından zayıf olduğu gibi metin bakımından da zayıf olduğu gibi metin bakımından da birbirleriyle çelişmektedir. Bazı rivayetlerde “birbirleriyle çelişmektedir. Bazı rivayetlerde “on on iki emiriki emir” bazılarında ise “” bazılarında ise “on iki halifeon iki halife” kavramları ” kavramları yer almaktadır. Ayrıca Emevî halifelerinin yer almaktadır. Ayrıca Emevî halifelerinin sayısının dahi 14 olduğu göz önünde sayısının dahi 14 olduğu göz önünde bulundurulduğunda, halifelerin sayısının Hz. bulundurulduğunda, halifelerin sayısının Hz. Peygamber tarafından tespit edildiği iddiası Peygamber tarafından tespit edildiği iddiası realiteye de ters düşmektedir. Hadis realiteye de ters düşmektedir. Hadis kaynaklarında yer alan on iki imam ve benzeri kaynaklarında yer alan on iki imam ve benzeri hadislerin ortaya çıkmasında Şia’nın on iki imam hadislerin ortaya çıkmasında Şia’nın on iki imam anlayışının etkisinin büyük olduğunu söylemek anlayışının etkisinin büyük olduğunu söylemek mümkündür.mümkündür.

8. Gelecekte halifelerden birinin çok mala sahip 8. Gelecekte halifelerden birinin çok mala sahip olacağı ve bu malı insanlar arasında olacağı ve bu malı insanlar arasında dağıtacağını dile getiren hadislerin Hz. dağıtacağını dile getiren hadislerin Hz. Peygambere ait olması söz konusu değildir. Peygambere ait olması söz konusu değildir. Çünkü vahyin bildirmesi dışında Hz. Çünkü vahyin bildirmesi dışında Hz. Peygamberin gelecekte vuku bulacak olaylar Peygamberin gelecekte vuku bulacak olaylar hakkında bilgi vermesi Kur’an’a aykırı bir hakkında bilgi vermesi Kur’an’a aykırı bir durumdur. Ayrıca halife, mehdî ve deccal durumdur. Ayrıca halife, mehdî ve deccal ilişkisini dile getiren hadislerin de hilâfetin nassa ilişkisini dile getiren hadislerin de hilâfetin nassa dayandığını iddia eden kimselerin iddialarını dayandığını iddia eden kimselerin iddialarını haklı çıkaracak sıhhatte olmadıkları yapılan haklı çıkaracak sıhhatte olmadıkları yapılan senet ve metin tetkîki sonucunda görülmüştür. senet ve metin tetkîki sonucunda görülmüştür.

9. Hz. Peygamberin vefatından sonraki dönemde 9. Hz. Peygamberin vefatından sonraki dönemde Müslümanların siyasî literatürüne giren ve pek çok sayıda Müslümanların siyasî literatürüne giren ve pek çok sayıda rivayette yer alan, ayrıca çeşitli tartışmalara konu olan rivayette yer alan, ayrıca çeşitli tartışmalara konu olan hilâfet meselesi, günümüzde bazı kesimlerin zihinlerini hilâfet meselesi, günümüzde bazı kesimlerin zihinlerini meşgul etmektedir. Hilâfeti o günün şartlarına göre meşgul etmektedir. Hilâfeti o günün şartlarına göre şekillenmiş siyasî bir kurum olarak görmeyerek ona dinî şekillenmiş siyasî bir kurum olarak görmeyerek ona dinî kutsiyet katmak isteyen ve bu kurumun yeniden hayata kutsiyet katmak isteyen ve bu kurumun yeniden hayata geçirilmesini dinî bir emir telakki eden dinî cemaat, grup ve geçirilmesini dinî bir emir telakki eden dinî cemaat, grup ve oluşumlar bu düşüncelerini rivayetler yoluyla desteklemeye oluşumlar bu düşüncelerini rivayetler yoluyla desteklemeye çalışmaktadırlar. Dolayısıyla bu grupların hilâfetle ilgili çalışmaktadırlar. Dolayısıyla bu grupların hilâfetle ilgili düşüncelerini mesnet kabul ettikleri dinî naslar/rivayetler düşüncelerini mesnet kabul ettikleri dinî naslar/rivayetler çerçevesinde yeniden gözden geçirmeleri yararlı olacaktır. çerçevesinde yeniden gözden geçirmeleri yararlı olacaktır. Aksi takdirde Kur’an’da yer almayan ve ayrıca Hz. Aksi takdirde Kur’an’da yer almayan ve ayrıca Hz. Peygambere ait olduğu senet ve metin bakımından Peygambere ait olduğu senet ve metin bakımından eleştiriye açık çok sayıda rivayet esas alınarak geçmişin eleştiriye açık çok sayıda rivayet esas alınarak geçmişin siyasî tecrübelerini dinin mutlak emri kabul etmek gibi bir siyasî tecrübelerini dinin mutlak emri kabul etmek gibi bir yanlışlığa düşülmüş olacaktır.yanlışlığa düşülmüş olacaktır.