haber kavrami ve haber yazimina İlİŞkİn kisa bİlgİler

HABER KAVRAMI VEHABER KAVRAMI VEHABER YAZIMINA HABER YAZIMINA

İLİŞKİN KISA BİLGİLERİLİŞKİN KISA BİLGİLER

TARİHSEL GELİŞİMTARİHSEL GELİŞİM


İnsanoğlu varolduğu günden beri İnsanoğlu varolduğu günden beri çevresinde olan ve daha sonra olabilecek çevresinde olan ve daha sonra olabilecek olaylar hakkında bilgi edinmek istemiştir. olaylar hakkında bilgi edinmek istemiştir.

İnsanın zamanla komünal yaşama geçmesi, İnsanın zamanla komünal yaşama geçmesi, medeniyetler kurmasıyla beraber, içinde medeniyetler kurmasıyla beraber, içinde yaşadığı yaşadığı toplumsal, siyasal, kültürel ve toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik hayatınekonomik hayatın nasıl biçimlendirildiğini nasıl biçimlendirildiğini bilme isteği de gündeme gelmiştir. bilme isteği de gündeme gelmiştir.

Toplumsal yaşamın en belirgin Toplumsal yaşamın en belirgin unsurlarından biri unsurlarından biri bilgiye ve habere olan bilgiye ve habere olan ihtiyaçtırihtiyaçtır. Bu ihtiyaç gazetelerin ve . Bu ihtiyaç gazetelerin ve gazeteciliğin doğuşunda önemli bir gazeteciliğin doğuşunda önemli bir etkendir. etkendir.


Gazete,Gazete, ilk kez ilk kez 17. yüzyılda17. yüzyılda Avrupa’daAvrupa’da yayımlanmaya başlamıştır. yayımlanmaya başlamıştır.

Gazetenin öncüleri sayılan Gazetenin öncüleri sayılan HABER HABER KAĞITLARIKAĞITLARI ya da ya da HABER MEKTUPLARIHABER MEKTUPLARI Avrupa’daAvrupa’da 14. yüzyıldan14. yüzyıldan itibaren itibaren yayımlanmaya başlamıştır. yayımlanmaya başlamıştır.

HABER KAĞITLARIHABER KAĞITLARI, , aristokrasiaristokrasi hakkında hakkında bilgi taşıma işlevi görürken; bilgi taşıma işlevi görürken; HABER HABER MEKTUPLARIMEKTUPLARI,, burjuvazininburjuvazinin ticari ticari sorunlarını çözmesinde yardımcı sorunlarını çözmesinde yardımcı olmuştur. olmuştur.


Haber kağıtları ya da haber Haber kağıtları ya da haber mektuplarına sahip olmak ise mektuplarına sahip olmak ise asil ve asil ve zengin sınıfınzengin sınıfın ayrıcalığıydı ayrıcalığıydı. Bu bağlamda . Bu bağlamda VenedikVenedik’teki gazetelerin ’teki gazetelerin 16. yüzyılda16. yüzyılda ortaya çıkış öyküleri ilginçtir.ortaya çıkış öyküleri ilginçtir.

““GazeteGazete” kelimesi ” kelimesi 15361536 tarihinde hak tarihinde hak edilmiş (kazınmış-işlenmiş) bir madeni edilmiş (kazınmış-işlenmiş) bir madeni paranın adıdır. Bu sikke Venedik’te hak paranın adıdır. Bu sikke Venedik’te hak edilmişti. Basılıp satılan gazete, bu edilmişti. Basılıp satılan gazete, bu sikkenin değerinde olduğu için sikkenin değerinde olduğu için gazettegazette adı verildi. Kelimenin aslı “adı verildi. Kelimenin aslı “gazetategazetate”dir. ”dir.

TARİHSEL GELİŞİMTARİHSEL GELİŞİM Gazetenin doğuşunda Avrupa’da Gazetenin doğuşunda Avrupa’da sermaye sermaye

birikimininbirikiminin başlamasınınbaşlamasının ve ve ticaretin ticaretin gelişmesiningelişmesinin etkileri olmuştur. etkileri olmuştur.

İlk gazeteler, Avrupa’da İlk gazeteler, Avrupa’da

TTicaretin geliştiği, icaretin geliştiği,

KKentleşmenin en yoğun olarak entleşmenin en yoğun olarak görüldüğügörüldüğü

MMutlak monarşilerle yönetilen ülkeler utlak monarşilerle yönetilen ülkeler yerine, dağınık, yerine, dağınık, birliği zayıf olan ve birliği zayıf olan ve ticaretin gelişmesiyle ekonomik gücü ticaretin gelişmesiyle ekonomik gücü artan kentlerdeartan kentlerde ortaya çıkmıştır. ortaya çıkmıştır.


Ticaretin başladığı ve geliştiği Ticaretin başladığı ve geliştiği dönemlerde, yazılı iletilerle başlayan dönemlerde, yazılı iletilerle başlayan ticari haber nitelikliticari haber nitelikli yazılı haberleşme yazılı haberleşme metinleri, daha sonradan metinleri, daha sonradan diğer toplumsal diğer toplumsal olaylaraolaylara da yer vermeye başlamıştır. da yer vermeye başlamıştır.

17. yüzyılda Avrupa’da siyasal 17. yüzyılda Avrupa’da siyasal değişimlerin yaşanması ve bu değişimlerin yaşanması ve bu değişimlerde gazetelerin etkin rol değişimlerde gazetelerin etkin rol oynaması sonucunda oynaması sonucunda basın güç basın güç kazanmaya, kamuoyu oluşturmak, kazanmaya, kamuoyu oluşturmak, kamuoyunu yönlendirmek, yöneticileri kamuoyunu yönlendirmek, yöneticileri denetlemekdenetlemek gibi bazı görevleri de gibi bazı görevleri de üstlenmeye başlamıştır.üstlenmeye başlamıştır.


18. yüzyılda18. yüzyılda gazeteciliğin gelişimi gazeteciliğin gelişimi açısından 2 önemli olay vardır:açısından 2 önemli olay vardır:

1)1) Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi 2)2) İnsan Hakları Bildirgesi’İnsan Hakları Bildirgesi’’’nin nin kabul edilişi.kabul edilişi.

Bu sayede, Bu sayede, düşünce ve ifade düşünce ve ifade özgürlüğü kavramlarıözgürlüğü kavramları gelişmeye gelişmeye başlamış, bu kavramların gelişimi başlamış, bu kavramların gelişimi gazeteciliğin gelişimine de büyük gazeteciliğin gelişimine de büyük katkı sağlamıştır. katkı sağlamıştır.


19. yüzyılda19. yüzyılda da gazeteciliğin gelişimi da gazeteciliğin gelişimi açısından 2 önemli olay vardır:açısından 2 önemli olay vardır:

1)1) Samuel Morse tarafından Samuel Morse tarafından elektrikli elektrikli telgrafın icat edilmesitelgrafın icat edilmesi

2)2) İngiltere’de gerçekleşen İngiltere’de gerçekleşen endüstri devrimiendüstri devrimi


Teknolojinin yaygınlaşmasıyla gazetecilik Teknolojinin yaygınlaşmasıyla gazetecilik kitlelere yönelmişkitlelere yönelmiş, haber ulaştırma yalnızca , haber ulaştırma yalnızca yöneticiler ve tüccarların gereksinimlerine yöneticiler ve tüccarların gereksinimlerine bağlı olarak yapılan bir iş olmaktan bağlı olarak yapılan bir iş olmaktan çıkmıştır. Buna bağlı olarak gazetecilik, çıkmıştır. Buna bağlı olarak gazetecilik, 19. 19. yüzyıldanyüzyıldan itibaren itibaren bir meslek dalıbir meslek dalı haline haline gelmiştir.gelmiştir.

Teknolojinin hızla gelişimi sayesinde, 20. Teknolojinin hızla gelişimi sayesinde, 20. yüzyıldan itibaren sadece gazete ile değil; yüzyıldan itibaren sadece gazete ile değil; radyo, televizyon, internet gibi çeşitli radyo, televizyon, internet gibi çeşitli kitle kitle iletişim araçlarıylailetişim araçlarıyla yapılabilen bir meslek yapılabilen bir meslek haline dönüşmüştür. haline dönüşmüştür.


Kitle iletişim aracı olarak eğlence, Kitle iletişim aracı olarak eğlence, eğitim, reklam, propaganda gibi eğitim, reklam, propaganda gibi işlevleri de olsa, işlevleri de olsa, gazetecilik mesleğinin gazetecilik mesleğinin temel işlevi haber vermektirtemel işlevi haber vermektir, yani olup , yani olup bitenler hakkında kişinin bilgilenmesini bitenler hakkında kişinin bilgilenmesini sağlamak ve kendi düşüncesini sağlamak ve kendi düşüncesini oluşturma, olgunlaştırma hakkına oluşturma, olgunlaştırma hakkına katkıda bulunmaktır. katkıda bulunmaktır.

En genel şekliyle medya olarak En genel şekliyle medya olarak adlandırılan kitle iletişim araçları, adlandırılan kitle iletişim araçları, günümüzde, gazeteciliğin temel işlevi günümüzde, gazeteciliğin temel işlevi olan olan haber verme işlevinihaber verme işlevini yerine yerine getirmektedir.getirmektedir.

HABER KAVRAMIHABER KAVRAMI


Haberin İngizlicesi North (Kuzey), Haberin İngizlicesi North (Kuzey), East (Doğu), West (Batı) ve South East (Doğu), West (Batı) ve South (Güney) kelimelerinin baş (Güney) kelimelerinin baş harflerinden meydana gelen “harflerinden meydana gelen “NewsNews” ” kelimesidir.kelimesidir.

Genellikle gazetecilikte Genellikle gazetecilikte haber, olay haber, olay veya olayların hikayesi ve özetiveya olayların hikayesi ve özeti şeklinde tanımlanır.şeklinde tanımlanır.


OlayOlay, , çeşitli olguların belirli yer ve çeşitli olguların belirli yer ve zamanda oluşmasıdır zamanda oluşmasıdır

OOlgulgu ise, ise, olayların dayandığı sebep, olayların dayandığı sebep, sebeplerin yol açtığı sonuçlarsebeplerin yol açtığı sonuçlardır.dır.

Gazetecilikte haber yapma bakımından Gazetecilikte haber yapma bakımından olaylar önemli yer tutmakla birlikte, olaylar önemli yer tutmakla birlikte, yazılı, sözlü ve görüntülü medyanın yazılı, sözlü ve görüntülü medyanın gördüğü işlev, olaylar hakkında bilgi gördüğü işlev, olaylar hakkında bilgi vermek, başka bir deyişle olayları haber vermek, başka bir deyişle olayları haber olarak biçimlendirmektir. Ya da başka olarak biçimlendirmektir. Ya da başka bir ifadeyle bir ifadeyle olayın bildirilişi haberdir.olayın bildirilişi haberdir.. .


Olay hakkında bilgi edinilmediği sürece haber Olay hakkında bilgi edinilmediği sürece haber yazılamaz. Dolayısıyla olay öğrenildikten sonra, yazılamaz. Dolayısıyla olay öğrenildikten sonra, gazeteciler tarafından değerlendirilerek yazılı, gazeteciler tarafından değerlendirilerek yazılı, sözlü, görüntülü basın için haber haline getirilirsözlü, görüntülü basın için haber haline getirilir..

Bu açıdan değerlendirmek gerekirse, Bu açıdan değerlendirmek gerekirse, ggazetecilikte herhangi bir haber mesajının azetecilikte herhangi bir haber mesajının oluşturulması için oluşturulması için bilgi almabilgi alma ve ve bilgi vermebilgi verme işlemleri gerekmektedir. işlemleri gerekmektedir.

Gazeteciler, izleyicilerine, okuyucularına ya da Gazeteciler, izleyicilerine, okuyucularına ya da dinleyicilerine haberleri ulaştırmak açısından dinleyicilerine haberleri ulaştırmak açısından öncelikle bilgi almaöncelikle bilgi almak zorundadır k zorundadır (bilgi alma)(bilgi alma)

SSonra daonra da, , izleyicilerine, okuyucularına ya da izleyicilerine, okuyucularına ya da dinleyicilerine dinleyicilerine aldığı bilgileri iletmek zorundadır aldığı bilgileri iletmek zorundadır ((bilgi vermebilgi verme).).

Peki Gazeteci Bilgiyi Nasıl Elde Eder?Peki Gazeteci Bilgiyi Nasıl Elde Eder?

Bu soruyu yanıtlamadan önce, Bu soruyu yanıtlamadan önce, gazetecinin hangi olayın gazetecinin hangi olayın haber değerihaber değeri taşıdığını bilmesi gerekir. taşıdığını bilmesi gerekir.

Her an, dünyanın her yerinde Her an, dünyanın her yerinde milyonlarca olay meydana gelmekte, milyonlarca olay meydana gelmekte, ancak bunlardan bir bölümü bize haber ancak bunlardan bir bölümü bize haber olarak ulaşmaktadır.olarak ulaşmaktadır.

Peki bir olayın haber değeri taşıması, Peki bir olayın haber değeri taşıması, hangi kriterlere bağlıdır?hangi kriterlere bağlıdır?

HER OLAY HABER MİDİR?HER OLAY HABER MİDİR?

HABERİN DEĞERLERİHABERİN DEĞERLERİ


Bir olayın haber değeri taşıması 4 Bir olayın haber değeri taşıması 4 temel öğeyle ilişkilidir:temel öğeyle ilişkilidir:

1)1) ZamanlılıkZamanlılık

2)2) YakınlıkYakınlık

3)3) ÖnemlilikÖnemlilik

4)4) İlginçlikİlginçlik


Zamanlılık: Zamanlılık:

HHabere konu olan olayın, olgunun abere konu olan olayın, olgunun ya da fikrin ya da fikrin ne zamanne zaman ortaya ortaya çıktığı sorusuna yanıt verçıktığı sorusuna yanıt verir.ir.

BBu olay, olgu ve fikrin u olay, olgu ve fikrin içinde içinde bulunduğumuz zamanabulunduğumuz zamana ait olması ait olması gerektiğigerektiğini anlatır. ni anlatır.


Haberin zamanlılık öğesini Haberin zamanlılık öğesini belirleyen bazı unsurlar belirleyen bazı unsurlar bulunmaktadır. bulunmaktadır.

a.a. YYenilikenilik

b.b.AAniliknilik

c.c. GGeçerlilik eçerlilik


a)a) YenilikYenilik::

HHiç kullanılmamışiç kullanılmamış olan olan, çıkışının , çıkışının üzerinden çok zaman geçmemiş üzerinden çok zaman geçmemiş olan, o ana kadar söylenmemiş, olan, o ana kadar söylenmemiş, açıklanmamış, düşünülmemiş, açıklanmamış, düşünülmemiş, görülmemiş olanı içermektedir.görülmemiş olanı içermektedir.

Habere konu olan olayın yeni Habere konu olan olayın yeni olarak meydana gelmesinin olarak meydana gelmesinin yanında, bunun yanında, bunun kamuoyuna yeni kamuoyuna yeni duyurulmasıduyurulması da önemlidir. da önemlidir.


a)a) YenilikYenilik::

GGeçmişteki bir olay tekrardan önem eçmişteki bir olay tekrardan önem kazankazanırsa, ırsa, bu olayı gün ışığına bu olayı gün ışığına çıkarmak, ona yenilikçıkarmak, ona yenilik değerini değerini kazandırabilir.kazandırabilir.

Örneğin Örneğin bayram tatilinde meydana bayram tatilinde meydana gelen trafik kazalarınıgelen trafik kazalarını konu alan bir konu alan bir haberde, daha önceki bayram haberde, daha önceki bayram tatillerinde toplam kaç tane trafik tatillerinde toplam kaç tane trafik kazası olduğu, hatırlatmak amacıyla kazası olduğu, hatırlatmak amacıyla yeniden haberleştirilebilir.yeniden haberleştirilebilir.


b) Anilik:b) Anilik:

AAnsızın meydana gelen, beklenmeyen nsızın meydana gelen, beklenmeyen olayların konu edildiği haberlerde ön olayların konu edildiği haberlerde ön plana çıkmaktadır. plana çıkmaktadır.

Örneğin önemli kişilerin uğradığı Örneğin önemli kişilerin uğradığı silahlı saldırılar, uçak kaçırmalarısilahlı saldırılar, uçak kaçırmaları veya polis telsizi ile öğrenilen veya polis telsizi ile öğrenilen trafik trafik kazalarıkazaları, depremler, seller,, depremler, seller, beklenmeyen, ani olaylardır.beklenmeyen, ani olaylardır.


c) c) GeçerlilikGeçerlilik::

OOlaya ait bilginin, başka bir bilgi laya ait bilginin, başka bir bilgi aktarılıncaya kadar geçerli olmasıaktarılıncaya kadar geçerli olmasıdır. dır.

Örneğin büyük hasara neden olan bir Örneğin büyük hasara neden olan bir depremdepremdde ölen kişi sayısı, iki saat önce e ölen kişi sayısı, iki saat önce 10 iken, 4 saat sonra ölü sayısı 20’ye 10 iken, 4 saat sonra ölü sayısı 20’ye çıkmışsa, haberde ölen kişi sayısı 10 çıkmışsa, haberde ölen kişi sayısı 10 yerine 20 olarak verilmektedir. İki saat yerine 20 olarak verilmektedir. İki saat önceki bilginin geçerliliği kalmamıştır.önceki bilginin geçerliliği kalmamıştır.


2) Yakınlık:2) Yakınlık: MMeydana gelen bir olayın eydana gelen bir olayın coğrafi coğrafi

konumunakonumuna işaret etmektedir. işaret etmektedir.

İnsanlar yakınlarında olan olaylarla daha İnsanlar yakınlarında olan olaylarla daha çok ilgilenir. çok ilgilenir.

Günümüzde teknolojinin gelişmesi Günümüzde teknolojinin gelişmesi sayesinde sadece yakın çevre değil, diğer sayesinde sadece yakın çevre değil, diğer şehirler ya da ülkelerde olan olaylar da şehirler ya da ülkelerde olan olaylar da hızlı bir şekilde kamuoyuna hızlı bir şekilde kamuoyuna aktarılmaktadır. Bunun sonucunda aktarılmaktadır. Bunun sonucunda yakınlık değeri, insanlar tarafından göreli yakınlık değeri, insanlar tarafından göreli ölçüde değerlendirilmektedir. ölçüde değerlendirilmektedir.


2) Yakınlık:2) Yakınlık:

Haberdeki yakınlık değeri coğrafi Haberdeki yakınlık değeri coğrafi yakınlığın yanında yakınlığın yanında kültürel ve sınıfsal kültürel ve sınıfsal bağlılıklarabağlılıklara da işaret etmektedir. da işaret etmektedir.

Örnek vermek gerekirse Örnek vermek gerekirse Kıbrıs konusuKıbrıs konusu Türkiye’deki birçok kişinin ilgisini Türkiye’deki birçok kişinin ilgisini çekmektedir.çekmektedir.


3) Önemlilik:3) Önemlilik:

Haberin önemlilik değeri, Haberin önemlilik değeri, olayın ya da olayın ya da durumun ortaya çıkardığı sonucun durumun ortaya çıkardığı sonucun nicelik ve nitelik açısından nicelik ve nitelik açısından irdelenmesiyleirdelenmesiyle ortaya çıkortaya çıkar.ar.

Buna göre çok sayıda kişinin öldüğü bir Buna göre çok sayıda kişinin öldüğü bir trafik kazası önemli bir haberdir. trafik kazası önemli bir haberdir.

Bunun yanında Amerika’nın Irak’a Bunun yanında Amerika’nın Irak’a açtığı savaş gerek Türkiye’yi, gerekse açtığı savaş gerek Türkiye’yi, gerekse diğer ülkeleri ilgilendiren önemli bir diğer ülkeleri ilgilendiren önemli bir olaydır. Çünkü bu savaşın etkileme olaydır. Çünkü bu savaşın etkileme gücü uluslararası boyuttadır. gücü uluslararası boyuttadır.


3) Önemlilik:3) Önemlilik:

Hükümetin memur maaşlarına Hükümetin memur maaşlarına yaptığı zammın, vatandaşlar yaptığı zammın, vatandaşlar üzerinde bıraktığı olumlu ya da üzerinde bıraktığı olumlu ya da olumsuz etkileri de önemlidir. Bu olumsuz etkileri de önemlidir. Bu açıdan değerlendirecek olursak açıdan değerlendirecek olursak haberi önemli kılan unsurlar; haberi önemli kılan unsurlar;

i)i) OOlayın ölçüsülayın ölçüsüii)ii)OOlayın etkileme gücülayın etkileme gücüiii)iii) OOlayın sonucudur.layın sonucudur.


4) İlginçlik:4) İlginçlik:

HHaberin bu öğesinde, aberin bu öğesinde, şaşırtıcı, tuhaf, şaşırtıcı, tuhaf, olağandışı konularınolağandışı konuların aktarılması aktarılması amaçlanamaçlanırır..

New York Sun’dan John Bogart New York Sun’dan John Bogart

1880’de köpeğin ısırmasının bir haber 1880’de köpeğin ısırmasının bir haber olmadığını, çünkü bunun sık sık olmadığını, çünkü bunun sık sık olageldiğini, olageldiğini, insanın köpeği insanın köpeği ısırmasının ise haber olduğunuısırmasının ise haber olduğunu belirterek, olağandışılığın haber belirterek, olağandışılığın haber değeri taşıdığını ifade etmiştir. değeri taşıdığını ifade etmiştir.


4) İlginçlik:4) İlginçlik:

Özellikle Özellikle heyecan, arzu, nefret, sempati, heyecan, arzu, nefret, sempati, kıskançlık, kuşku, aşkkıskançlık, kuşku, aşk gibi duygusal gibi duygusal etmenler insanın ilgisini çeken konular etmenler insanın ilgisini çeken konular arasında yer alarasında yer alır. Bır. Bunlar gerek haberlerdeunlar gerek haberlerde, , gerekse reklamlarda sıkça karşımıza çıkgerekse reklamlarda sıkça karşımıza çıkarar. .

Ayrıca Ayrıca spor karşılaşmalarıspor karşılaşmaları gibi çoğunlukla gibi çoğunlukla erkeklerin ilgisini çeken konular ile erkeklerin ilgisini çeken konular ile moda, moda, kozmetik, evlenme, boşanmakozmetik, evlenme, boşanma gibi gibi kadınların ilgi alanına giren konular haber kadınların ilgi alanına giren konular haber veya reklam konusu olabilmektedir.veya reklam konusu olabilmektedir.

Muhabir, istihbarat şefi, editör, Muhabir, istihbarat şefi, editör, redaktör, yazı işleri müdürü, genel redaktör, yazı işleri müdürü, genel yayın müdürü gibi kişiler, hangi olayın yayın müdürü gibi kişiler, hangi olayın haber değeri taşıdığına karar veren haber değeri taşıdığına karar veren eşik bekçileridireşik bekçileridir. Bu karar . Bu karar mekanizmalarının verdikleri kararlar, mekanizmalarının verdikleri kararlar, medya kuruluşlarının yayın medya kuruluşlarının yayın politikalarını da ortaya koymaktadır. politikalarını da ortaya koymaktadır.

Haber, yorum ve görsel malzemenin, Haber, yorum ve görsel malzemenin, medyanın yayın kimliği ve yayın medyanın yayın kimliği ve yayın politikasına uygun olarak seçilmesi politikasına uygun olarak seçilmesi işlemine “işlemine “eşik bekçiliğieşik bekçiliği” adı ” adı verilmektedir. verilmektedir.

Bu seçicicilik görevini yerine Bu seçicicilik görevini yerine getirenler, haber malzemesinin getirenler, haber malzemesinin getiririliş sırasıyla getiririliş sırasıyla muhabir, ilgili muhabir, ilgili servis şefi, haber müdürü, yazı işleri servis şefi, haber müdürü, yazı işleri sekreteri, yazı işleri müdürüsekreteri, yazı işleri müdürü ve son ve son karar verici olarak da karar verici olarak da genel yayın genel yayın yönetmenidiryönetmenidir..

Gazeteci Bilgiyi Nasıl Elde Eder?Gazeteci Bilgiyi Nasıl Elde Eder?

Gazetecilik mesleğinin en temel unsuru Gazetecilik mesleğinin en temel unsuru haber toplamaktır.haber toplamaktır.

Bir basın kuruluşunda haber toplama görevi Bir basın kuruluşunda haber toplama görevi muhabiremuhabire aittir. aittir.

MMuhabir, haberini yazması için ihtiyaç uhabir, haberini yazması için ihtiyaç duyacağı bilgileri nasıl toplayacağını, duyacağı bilgileri nasıl toplayacağını, bunun için kiminle görüşmesi gerektiğini bunun için kiminle görüşmesi gerektiğini bilmek zorundadırbilmek zorundadır

Muhabir, bilgiyi Muhabir, bilgiyi haber kaynaklarındanhaber kaynaklarından elde elde eder.eder.

HABER KAYNAKLARIHABER KAYNAKLARI


Haber kaynakları Haber kaynakları 2’ye ayrılır2’ye ayrılır::

1.1.Birinci El Haber KaynaklarıBirinci El Haber Kaynakları2.2.İkinci El Haber Kaynaklarıİkinci El Haber Kaynakları

Birinci El Haber KaynaklarıBirinci El Haber Kaynakları:: MMuhabiruhabir,, olayı yerinden gözleml olayı yerinden gözlemliyorsa, iyorsa,

kendisi haber kaynağıdır. kendisi haber kaynağıdır. OOlaylaya tanık olan, olay hakkında bilgisi a tanık olan, olay hakkında bilgisi

bulunan kişiler de birinci el haber bulunan kişiler de birinci el haber kaynaklarıdır.kaynaklarıdır.

Muhabir, bu kişilerle söyleşi ve röportaj Muhabir, bu kişilerle söyleşi ve röportaj yaparak ya da telefonla görüşerek, olayla yaparak ya da telefonla görüşerek, olayla ilgili bilgileri alabilmektedir. ilgili bilgileri alabilmektedir.


İkinci El Haber Kaynaklarıİkinci El Haber Kaynakları

İkinci el kaynaklar; haber hakkında bilgi İkinci el kaynaklar; haber hakkında bilgi edinmek adına hammaddeler olarak işlev edinmek adına hammaddeler olarak işlev gören, çeşitli rapor, araştırma, dava gören, çeşitli rapor, araştırma, dava dosyaları ve belgelerdirdosyaları ve belgelerdir

Örneğin nasın bültenleri, Örneğin nasın bültenleri, basın basın açıklamaları, basın bildirileri, kamu ve açıklamaları, basın bildirileri, kamu ve özel sektör kuruluşlarıyla oda, dernek, özel sektör kuruluşlarıyla oda, dernek, vakıf ve kişilerden çeşitli yol ve vakıf ve kişilerden çeşitli yol ve yöntemlerle gönderilen ve alınan bilgi, yöntemlerle gönderilen ve alınan bilgi, belge ve veriler, bilimsel yayınlar, ilanlar belge ve veriler, bilimsel yayınlar, ilanlar ve duyurularve duyurular gibi gibi

Muhabir aldığı haber kaynaklarından Muhabir aldığı haber kaynaklarından edindiği bilgiler doğrultusunda, edindiği bilgiler doğrultusunda, haberi yazmaya başlar. haberi yazmaya başlar.

Peki Haber Nasıl Yazılır?Peki Haber Nasıl Yazılır?

HABERİN UNSURLARIHABERİN UNSURLARI

HABERİN UNSURLARIHABERİN UNSURLARI

Muhabir, olayları, durumları ve Muhabir, olayları, durumları ve açıklamaları bir araya getirirken bazı açıklamaları bir araya getirirken bazı sorular sormakta, bu sorular da sorular sormakta, bu sorular da gazetecilikte gazetecilikte 5N+1K 5N+1K olarak olarak nitelendirilmektedir:nitelendirilmektedir:

1)1) Ne (oldu)? Ne (oldu)? 2)2) Nerede (oldu)? Nerede (oldu)? 3)3) Ne zaman (oldu)? Ne zaman (oldu)? 5N5N4)4) Nasıl (oldu)? Nasıl (oldu)? 5)5) Neden (oldu)? Neden (oldu)?

Kim (yaptı)?” Kim (yaptı)?” 1K1K

ANA BAŞLIK

Mahreç

(Nerede?)

Flaş/1.Paragraf (5N+1K)

2. ParagrafKaynak belirtme alanı(Bu bilgiyi bana kim verdi?)

3. Paragraf

Haber yazımında önem sırası, üstten alta doğrdudur. Haber kısaltılacaksa, önce bu paragraftan başlanır

KOMPOZİSYONKOMPOZİSYON

1)1) GirişGiriş

2)2) GelişmeGelişme

3)3) SonuçSonuç

öğelerinin sırasıyla kullanımından öğelerinin sırasıyla kullanımından oluşur.oluşur.

HABERHABER ise; ise;

1)1) SonuçSonuç

2)2) Gelişme (olaya ilişkin ayrıntılar) Gelişme (olaya ilişkin ayrıntılar)

şeklinde kurgulanır.şeklinde kurgulanır.

5N+1 K Kuralına Göre Giriş Cümleleri5N+1 K Kuralına Göre Giriş Cümleleri

KİM: KİM: Cumhurbaşkanı Turgut Özal, dün kalbinin Cumhurbaşkanı Turgut Özal, dün kalbinin durması sonucu, Ankara Hacettepe Üniversitesi durması sonucu, Ankara Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde hayata gözlerini Tıp Fakültesi Hastanesi’nde hayata gözlerini yumdu.yumdu.

NEREDE: NEREDE: İstanbul’da dün akşamdan beri etkisini İstanbul’da dün akşamdan beri etkisini sürdüren yoğun sis yaşamı olumsuz yönde sürdüren yoğun sis yaşamı olumsuz yönde etkiliyor.etkiliyor.

NEDEN: NEDEN: Kötü hava koşulları nedeniyle İstanbul’da Kötü hava koşulları nedeniyle İstanbul’da öğretime bir gün ara verildi.öğretime bir gün ara verildi.

NASIL:NASIL: Yoğun sis nedeniyle, Türk Hava Yolları’na Yoğun sis nedeniyle, Türk Hava Yolları’na (THY) ait Airbus yolcu uçağı, çok güç koşullar (THY) ait Airbus yolcu uçağı, çok güç koşullar altında, Ankara Esenboğa Havaalanı’na inebildi.altında, Ankara Esenboğa Havaalanı’na inebildi.

NE:NE: İtalya’da Etna Yanardağı lav çıkartmaya İtalya’da Etna Yanardağı lav çıkartmaya başladı.başladı.

NE ZAMAN:NE ZAMAN: - -

HABER YAZARKEN DİKKAT EDİLMESİ HABER YAZARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALARGEREKEN NOKTALAR

1)1) Haber metninde, cümle asla, Haber metninde, cümle asla, zaman zaman kipiylekipiyle başlamaz. başlamaz.

Örnek:Örnek: Dün, Muğla’nın Milas İlçesi’nde Dün, Muğla’nın Milas İlçesi’nde

meydana gelen trafik kazasında meydana gelen trafik kazasında ölenlerin sayısı 3’e yükseldi ölenlerin sayısı 3’e yükseldi (YANLIŞ).(YANLIŞ).

Muğla’nın Milas İlçesi’nde, dün Muğla’nın Milas İlçesi’nde, dün meydana gelen trafik kazasında meydana gelen trafik kazasında ölenlerin sayısı 3’e yükseldi ölenlerin sayısı 3’e yükseldi (DOĞRU).(DOĞRU).

HABER YAZARKEN DİKKAT EDİLMESİ HABER YAZARKEN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLARGEREKEN HUSUSLAR

2)2) “-maktadır”, “-mıştır” gibi eylemler “-maktadır”, “-mıştır” gibi eylemler haberlerde kullanılmaz. haberlerde kullanılmaz. Örnek:Örnek:

Dünya Meteoroloji Örgütü (WWO)Dünya Meteoroloji Örgütü (WWO)““Son dönemde ortaya çıkan ve yıkıcı Son dönemde ortaya çıkan ve yıkıcı etkileri bulunan küresel hava etkileri bulunan küresel hava olayları, El-Nino’nun kardeşi olarak olayları, El-Nino’nun kardeşi olarak tanımlanan La-Nina adlı hava tanımlanan La-Nina adlı hava hareketine hareketine bağlanmaktadırbağlanmaktadır. Çin’deki . Çin’deki sel felaketi ve Orta Amerika’daki sel felaketi ve Orta Amerika’daki Mitch Tayfunu La-Nina nedeniyle Mitch Tayfunu La-Nina nedeniyle olmuşturolmuştur. .

HABER YAZARKEN HABER YAZARKEN DİKKAT EDİLMESİ DİKKAT EDİLMESİ

GEREKEN HUSUSLARGEREKEN HUSUSLAR

BAŞLIKBAŞLIK

Cenevre (AFP)Cenevre (AFP)Orta Amerika’da 10 bin kişinin ölümüne, Orta Amerika’da 10 bin kişinin ölümüne, 13 bin kişinin de kaybolmasına yol açan 13 bin kişinin de kaybolmasına yol açan Mitch Tayfunu’na La-Nina adı verilen Mitch Tayfunu’na La-Nina adı verilen hava hareketinin neden olduğu hava hareketinin neden olduğu bildirildibildirildi. . (FLAŞ)(FLAŞ)

Dünya Meteoroloji Örgütü (WWO) Dünya Meteoroloji Örgütü (WWO) yetkililerinden alınan bilgiye göre, son yetkililerinden alınan bilgiye göre, son dönemde ortaya çıkan ve yıkıcı etkileri dönemde ortaya çıkan ve yıkıcı etkileri bulunan küresel hava olayları, El-bulunan küresel hava olayları, El-Nino’nun kardeşi olarak tanımlanan La-Nino’nun kardeşi olarak tanımlanan La-Nina adlı hava hareketine Nina adlı hava hareketine bağlanıyorbağlanıyor. . (2. (2. PARAFGRAF)PARAFGRAF)



3)3) Haber metninde kullanılan zaman Haber metninde kullanılan zaman kipleri şunlardır:kipleri şunlardır:

a)a) Şimdiki Zaman:Şimdiki Zaman: Olayın sürdüğünü, Olayın sürdüğünü, tamamlanmadığı belirtir. tamamlanmadığı belirtir.

Örnek:Örnek:

““Çanakkale Boğazı’ndaki şiddetli Çanakkale Boğazı’ndaki şiddetli lodos, deniz trafiğini olumsuz lodos, deniz trafiğini olumsuz etkiliyoretkiliyor”.”.



b) “-Di’li” Geçmiş Zaman:b) “-Di’li” Geçmiş Zaman: Yapılan Yapılan eylemin kesin olduğunu, olayın eylemin kesin olduğunu, olayın tamamlandığını bildirir.tamamlandığını bildirir.

Örnek:Örnek:

Milli Güvenlik Kurulu (MGK), Irak Milli Güvenlik Kurulu (MGK), Irak konusunda, “uluslararası yasallık” konusunda, “uluslararası yasallık” koşuluna koşuluna bağlı olarak hükümete bağlı olarak hükümete istenmeyen olası istenmeyen olası gelişmelere karşı gelişmelere karşı Meclisten”savaş yetkisi” Meclisten”savaş yetkisi” istenmesi için istenmesi için tavsiye kararı tavsiye kararı aldıaldı. . (FLAŞ)(FLAŞ)

MGK’nın Çankaya Köşkü’nde saat MGK’nın Çankaya Köşkü’nde saat 13:30’da 13:30’da başlayan aylık toplantısı, yaklaşık başlayan aylık toplantısı, yaklaşık 6 buçuk 6 buçuk saat saat sürdüsürdü. (. (2. PARAGRAF)2. PARAGRAF)



C) “-Miş’li” Geçmiş Zaman:C) “-Miş’li” Geçmiş Zaman: Eylemin Eylemin geçmişte yapıldığını, aktaranın geçmişte yapıldığını, aktaranın olayı bir başkasından öğrendiğini olayı bir başkasından öğrendiğini bildirir. bildirir.

Örnek:Örnek:

““Baharın ilk sıcağıyla birlikte Baharın ilk sıcağıyla birlikte eriyen kar, eriyen kar, Çoruh’u Çoruh’u coşturmuşcoşturmuş. Yer . Yer yer buz tutmuş yer buz tutmuş akıntıya bazı akıntıya bazı ağaçlar ağaçlar direnememişdirenememiş, , sürüklenmişsürüklenmiş”. ”.



4) 4) Bir örgütün, kurum ya da kuruluşun Bir örgütün, kurum ya da kuruluşun kısaltması varsa, ilk olarak örgütün açık kısaltması varsa, ilk olarak örgütün açık adı ve parantez içinde kısaltması adı ve parantez içinde kısaltması kullanılır. Bir sonraki kullanımda ise kullanılır. Bir sonraki kullanımda ise sadece kısaltmasadece kısaltma yazılır.yazılır.

Örnek:Örnek:

Milli Güvenlik Kurulu (MGK),Milli Güvenlik Kurulu (MGK), Irak Irak konusunda, konusunda, “uluslararası yasallık” “uluslararası yasallık” koşuluna bağlı olarak koşuluna bağlı olarak hükümete hükümete istenmeyen olası gelişmelere karşı istenmeyen olası gelişmelere karşı Meclisten”savaş yetkisi” istenmesi için Meclisten”savaş yetkisi” istenmesi için tavsiye tavsiye kararı aldı. kararı aldı.

MGKMGK’nın Çankaya Köşkü’nde saat ’nın Çankaya Köşkü’nde saat 13:30’da 13:30’da başlayan aylık toplantısı, yaklaşık başlayan aylık toplantısı, yaklaşık 6 buçuk saat 6 buçuk saat sürdü. sürdü.


GEREKEN GEREKEN HUSUSLARHUSUSLAR

5) 5) Haber metninde rakamların kullanımı Haber metninde rakamların kullanımı şöyledir:şöyledir:

a) a) 3 rakamdan sonra yazı 3 rakamdan sonra yazı kullanılır.kullanılır.

130130

1300 1300 (YANLIŞ)(YANLIŞ) bin 300 bin 300 (DOĞRU)(DOĞRU)

13.000 13.000 (YANLIŞ)(YANLIŞ) 13 bin 13 bin (DOĞRU)(DOĞRU)

45.800.000 45.800.000 (YANLIŞ)(YANLIŞ) 45 milyon 800 bin 45 milyon 800 bin

b)b) % 85 % 85 (YANLIŞ) (YANLIŞ) yüzde 85 yüzde 85 (DOĞRU)(DOĞRU)

haber kavrami ve haber yazimina İlİŞkİn kisa bİlgİler

Documents