guia de trabajo para el docente · guia de trabajo para el docente aportes de especialistas...
TRANSCRIPT
GUIA DE TRABAJOPARA EL DOCENTE
Aportes de especialistas
Planificaciones
Actividades y sugerencias
Proyectos
Evaluaciones
Efemérides
Fichas con actividades
Dirección de edicionesGuillermo E. Höhn
EdiciónVerónica A. Martínez y María Eugenia Pons
CopiediciónMaría Emilia Vico
Autoría
• Lengua y CienciasAnabella Talpone
• MatemáticaVictoria Amerio
• EfeméridesFabiana Scattolini
Corrección de estiloGabriel G. Valeiras
Jefatura de arteClaudio Perles
DiagramaciónAna Inés Castelli
Ilustraciones
• Saltarín: Alejandro Sarli
• Viñetas: Martín Melogno
Tratamiento de imágenes Liana Agrasar
Producción IndustrialHoracio González
©2007 PUERTO DE PALOS S.A. Casa de ediciones.Puerto de Palos Casa de Ediciones forma parte del Grupo Editorial MacmillanAv. Honorio Pueyrredón 571 (C1405BAC) Tel./Fax (54-11) 4902-1093. Buenos Aires - Argentina.Queda hecho el depósito que dispone la Ley 11.723.Primera edición: febrero de 2007.Este libro no puede ser reproducido total ni parcialmente por ningún medio, tratamiento o procedimiento, ya sea mediante reprografía, fotocopia, microfilmación o mimeografía, o cualquier otro sistema mecánico, electrónico, fotoquímico, magnético, informático o electroóptico. Cualquier reproducción, no autorizada por los editores, viola derechosreservados, es ilegal y constituye un delito.
CIENCI
AS
SOCI
ALE
S
LENGU
A
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LA
CO
MP
REN
SIÓ
N Y
PR
OD
UC
CIÓ
N O
RA
L1.
Par
ticip
ació
n as
idua
en
conv
ersa
cion
es a
cerc
a de
exp
erie
ncia
s pe
rson
ales
y le
ctur
as, r
ealiz
ando
apo
rtes
que
se
ajus
ten
al c
onte
nido
y a
l pro
pósi
to d
e la
com
unic
ació
n en
el m
omen
to o
port
uno
(sol
icit
ar a
clar
acio
nes,
nar
rar,
ped
ir, e
ntre
otr
os).
2.Es
cuch
a co
mpr
ensi
va d
e te
xtos
leíd
os o
exp
resa
dos
en f
orm
a or
al p
or e
l doc
ente
y o
tros
adu
ltos:
nar
raci
ones
, des
crip
cion
es d
e ob
jeto
s, a
nim
ales
y p
erso
nas.
3.R
enar
raci
ón d
e cu
ento
s, fá
bula
s y
otro
s te
xtos
nar
rativ
os li
tera
rios,
con
dis
tinto
s pr
opós
itos,
leíd
os o
nar
rado
s en
for
ma
oral
por
el d
ocen
te y
otr
os a
dulto
s.
4.Es
cuch
a, c
ompr
ensi
ón y
dis
frut
e de
poe
sías
, cop
las,
can
cion
es, a
divi
nanz
as y
otr
os g
éner
os p
oétic
os o
rale
s.5.
La e
scuc
ha c
ompr
ensi
va d
e co
nsig
nas
de t
area
esc
olar
exp
resa
das
de m
aner
a cl
ara
y pe
rtin
ente
en
el m
arco
de
las
tare
as d
esar
rolla
das
en e
l aul
a.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LA
LEC
TU
RA
6.Fr
ecue
ntac
ión
y ex
plor
ació
n as
idua
de
varia
dos
mat
eria
les
escr
itos
en d
istin
tos
esce
nario
s y
circ
uito
s de
lect
ura
(bib
liote
cas
de a
ula,
esc
olar
es y
pop
ular
es,
feria
s de
l lib
ro, e
ntre
otr
os).
7.Le
ctur
a, c
ompr
ensi
ón y
dis
frut
e de
tex
tos
liter
ario
s y
no li
tera
rios
leíd
os d
e m
aner
a ha
bitu
al y
sis
tem
átic
a po
r el
doc
ente
y o
tros
alu
mno
s en
voz
alt
a.8.
Com
pren
sión
de
text
os in
stru
ccio
nale
s ac
cesi
bles
par
a lo
s ni
ños
(rec
etas
, ins
truc
cion
es p
ara
elab
orar
un
obje
to, c
onsi
gnas
esc
olar
es, e
tc.)
.9.
Lect
ura
autó
nom
a de
pal
abra
s y
de o
raci
ones
que
con
form
an t
exto
s y
de fr
agm
ento
s de
tex
tos.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LA
ESC
RIT
UR
A10
.Esc
ritur
a as
idua
de
text
os e
n fo
rma
autó
nom
a o
en c
olab
orac
ión
con
el d
ocen
te, e
n co
ndic
ione
s qu
e pe
rmit
an id
ear
y re
dact
ar e
l tex
to c
onju
ntam
ente
atr
avés
del
dic
tado
; rel
eer
el b
orra
dor
del t
exto
con
el m
aest
ro y
ref
orm
ular
lo c
onju
ntam
ente
a p
artir
de
sus
orie
ntac
ione
s.11
.Esc
ritur
a au
tóno
ma
de p
alab
ras
y de
ora
cion
es q
ue c
onfo
rman
un
text
o (a
fich
es, e
pígr
afes
, men
saje
s, in
vita
cion
es, r
espu
esta
s a
preg
unta
s) r
espe
tand
o la
sco
rres
pond
enci
as e
ntre
son
idos
y le
tras
, la
sepa
raci
ón d
e pa
labr
as, e
l uso
del
pun
to y
la m
ayús
cula
.12
.Par
ticip
ació
n fr
ecue
nte
en la
rev
isió
n de
las
prop
ias
escr
itura
s pa
ra e
valu
ar lo
que
fal
ta, p
ropo
ner
mod
ific
acio
nes
y re
aliz
arla
s.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LA
S SO
CIE
DA
DES
Y L
OS
ESPA
CIO
S G
EOG
RÁ
FIC
OS
1.C
onoc
imie
nto
de la
s pr
inci
pale
s ca
ract
erís
ticas
de
las
activ
idad
es in
dust
riale
s, a
naliz
ando
las
dist
inta
s fo
rmas
com
o se
pro
duce
n bi
enes
secu
ndar
ios.
2.C
onoc
imie
nto
de la
s pr
inci
pale
s re
laci
ones
ent
re e
l esp
acio
y la
s ac
tivid
ades
rur
ales
y u
rban
as. L
ocal
izac
ión
en p
lano
s y
map
as.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LA
S SO
CIE
DA
DES
A T
RA
VÉS
DEL
TIE
MP
O3.
Con
ocim
ient
o de
la v
ida
cotid
iana
de
las
fam
ilias
rep
rese
ntat
ivas
de
dist
into
s gr
upos
soc
iale
s en
div
ersa
s so
cied
ades
del
pas
ado,
enf
atiz
ando
en lo
s co
nflic
tos
más
car
acte
rístic
os d
e la
s so
cied
ades
est
udia
das.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LA
S A
CT
IVID
AD
ES H
UM
AN
AS
Y LA
OR
GA
NIZ
AC
IÓN
SO
CIA
L4.
Con
ocim
ient
o de
que
en
el m
undo
act
ual c
onvi
ven
grup
os d
e pe
rson
as c
on d
ifere
ntes
cos
tum
bres
, int
eres
es, o
rígen
es q
ue a
cced
en d
e m
odo
desi
gual
a lo
s bi
enes
mat
eria
les
y si
mbó
licos
(to
man
do e
jem
plos
de
nues
tro
país
y d
e ot
ros
país
es d
el m
undo
).
1, 2
, 3, 4
, 5, 6
, 7, 8
, 9, 1
0
1, 2
, 3, 4
, 5, 6
, 7, 8
, 9, 1
01,
2, 3
, 4, 5
, 6, 7
, 8, 9
, 10
1, 6
1, 2
, 3, 4
, 5, 6
, 7, 8
, 9, 1
0
1, 2
, 3, 4
, 5, 6
, 7, 8
, 9, 1
0
1, 2
, 3, 4
, 5, 6
, 7, 8
, 9, 1
04,
81,
2, 3
, 4, 5
, 6, 7
, 8, 9
, 10
1, 2
, 3, 4
, 5, 6
, 7, 8
, 9, 1
0
1, 2
, 3, 4
, 5, 6
, 7, 8
, 9, 1
0
1, 2
, 3, 4
, 5, 6
, 7, 8
, 9, 1
0
5, 7
3, 5
, 7
1, 3
, 9
1, 3
, 4, 5
, 7
PLAN
IFIC
ACIO
N: N
UCL
EOS
DE A
PREN
DIZ
AJES
PRIO
RIT
AR
IOS
CA
PÍT
ULO
S
10
MAT
EM
ATIC
A
CIENCI
AS
NAT
URALE
S
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LO
S SE
RES
VIV
OS:
DIV
ERSI
DA
D, U
NID
AD
, IN
TER
REL
AC
ION
ES Y
CA
MB
IOS
1.C
ompr
ensi
ón d
e qu
e ex
iste
una
gra
n di
vers
idad
de
sere
s vi
vos
que
pose
en c
arac
terís
ticas
, for
mas
de
com
port
amie
nto
y m
odos
de
vida
rela
cion
ados
con
el a
mbi
ente
en
que
vive
n, id
entif
ican
do a
lgun
as d
e su
s ne
cesi
dade
s bá
sica
s y
nuev
os c
riter
ios
para
agr
upar
los.
2.R
econ
ocim
ient
o de
los
prin
cipa
les
cam
bios
en
su c
uerp
o y
sus
posi
bilid
ades
, co
mo
resu
ltad
o de
los
proc
esos
de
crec
imie
nto
yde
sarr
ollo
, y
el c
onoc
imie
nto
de a
lgun
as a
ccio
nes
bási
cas
de p
reve
nció
n pr
imar
ia d
e en
ferm
edad
es y
loca
lizac
ión
de ó
rgan
os d
el c
uerp
ohu
man
o.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LO
S M
AT
ERIA
LES
Y SU
S C
AM
BIO
S3.
La id
entif
icac
ión
de s
epar
acio
nes
de m
ezcl
as d
e m
ater
iale
s y
dist
inci
ón d
e tip
os y
pro
pied
ades
de
los
mat
eria
les.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LO
S FE
NÓ
MEN
OS
DEL
MU
ND
O F
ÍSIC
O4.
La c
ompr
ensi
ón d
e al
guno
s fe
nóm
enos
tér
mic
os in
terp
reta
ndo
los
cam
bios
de
esta
do d
e un
a su
stan
cia
por
la a
cció
n de
la t
empe
ratu
ra.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LA
TIE
RR
A, E
L U
NIV
ERSO
Y S
US
CA
MB
IOS
5.La
iden
tific
ació
n de
los
mov
imie
ntos
del
Sol
, la
Tier
ra y
la L
una
y su
frec
uenc
ia.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
EL
NÚ
MER
O Y
LA
S O
PER
AC
ION
ES1.
Uso
y r
econ
ocim
ient
o de
núm
eros
nat
ural
es d
e un
a, d
os, t
res
y m
ás c
ifras
a t
ravé
s de
su
desi
gnac
ión
oral
y r
epre
sent
ació
n es
crita
.2.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
es e
n la
ser
ie n
umér
ica
y an
ális
is d
el v
alor
pos
icio
nal e
n co
ntex
tos
sign
ific
ativ
os a
l lee
r, e
scrib
ir, c
ompa
rar
núm
eros
de
una,
dos
, tre
s y
más
cifr
as y
al o
pera
r co
n el
los.
3.U
so d
e la
s op
erac
ione
s de
adi
ción
, sus
trac
ción
, mul
tiplic
ació
n y
divi
sión
con
dis
tinto
s si
gnif
icad
os.
4.U
so d
e la
s op
erac
ione
s pa
ra r
ealiz
ar c
álcu
los
exac
tos
y ap
roxi
mad
os d
e su
mas
y r
esta
s, e
ligie
ndo
hace
rlos
en f
orm
a m
enta
l o e
scrit
a en
func
ión
de lo
s nú
mer
os in
volu
crad
os a
rtic
ulan
do p
roce
dim
ient
os p
erso
nale
s co
n lo
s al
gorit
mos
. 5.
Uso
pro
gres
ivo
de r
esul
tado
s de
cál
culo
s m
emor
izad
os y
las
prop
ieda
des
de la
adi
ción
y la
mul
tiplic
ació
n pa
ra r
esol
ver
otro
s.6.
Expl
orac
ión
de r
elac
ione
s nu
mér
icas
y r
egla
s de
cál
culo
de
sum
as, r
esta
s y
mul
tiplic
acio
nes,
arg
umen
tand
o so
bre
su v
alid
ez.
7.El
abor
ació
n de
pre
gunt
as o
enu
ncia
dos
de p
robl
emas
y r
egis
tro
y or
gani
zaci
ón d
e da
tos
en li
stas
y t
abla
s a
part
ir de
dis
tinta
sin
form
acio
nes.
EN R
ELA
CIÓ
N C
ON
LA
GEO
MET
RÍA
Y L
A M
EDID
A8.
Uso
de
rela
cion
es e
spac
iale
s al
inte
rpre
tar
y de
scrip
ción
en
form
a or
al y
grá
fica
de
tray
ecto
s y
posi
cion
es d
e ob
jeto
s y
pers
onas
, por
med
iode
dis
tinta
s re
laci
ones
y r
efer
enci
as.
9.C
onst
rucc
ión
y co
pia
de m
odel
os h
echo
s co
n fo
rmas
bi y
trid
imen
sion
ales
, con
dife
rent
es f
orm
as y
mat
eria
les.
10
.C
ompa
raci
ón y
des
crip
ción
de
figu
ras
y cu
erpo
s se
gún
su n
úmer
o de
lado
s o
vért
ices
, la
igua
ldad
de
la m
edid
a de
sus
lado
s, f
orm
a y
núm
ero
de c
aras
.11
.C
ompa
raci
ón y
med
ició
n de
long
itude
s, c
apac
idad
es y
pes
os u
sand
o un
idad
es n
o co
nven
cion
ales
y c
onve
ncio
nale
s.
1, 2
1, 3
, 4
6, 8
6, 8 10
1, 2
, 3
, 4
, 5
, 6
, 7
, 8
, 9
, 1
01,
2,
3,
4,
5,
6,
7,
8,
9,
10
1, 2
, 3
, 4
, 5
, 6
, 7
, 8
, 9
, 1
01,
2,
3,
4,
5,
6,
7,
8,
9,
10
1, 2
, 3
, 4
, 5
, 6
, 7
, 8
, 9
, 1
01,
2,
3,
4,
5,
6,
7,
8,
9,
10
2,
3,
5,
6,
9,
10
1, 2
, 3
, 5
, 8
,9,
10
1, 2
, 3
, 4
, 5
, 6
, 7
, 8
, 9
, 1
0.
1, 2
, 3
, 5
, 7
4,
5,
9,
10
CA
PÍT
ULO
S
11
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
PLAN
IFIC
ACIO
N: N
ACIO
N
AREA: L
ENGU
A
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
1LE
NG
UA
OR
AL
LEN
GU
A E
SCR
ITA
REF
LEX
ION
ESA
CER
CA
DE
LOS
HEC
HO
S D
ELLE
NG
UA
JED
ISC
UR
SO L
ITER
AR
IO
SALT
O1
Con
ecto
res
tem
pora
les.
El u
so d
eldi
ccio
nario
.Fo
rmat
o te
xtua
l: la
bio
graf
ía.
Ort
ogra
fía: p
alab
ras
con
B. E
l uso
del p
unto
. La
may
úscu
la.
Ora
cion
es s
egún
la a
ctitu
d de
lha
blan
te. S
usta
ntiv
os: g
éner
o y
núm
ero.
El a
rtíc
ulo.
La
leye
nda.
Sign
os d
e in
terr
ogac
ión
yex
clam
ació
n. P
alab
ras
con
CA
,Q
UE,
QU
I, C
O, C
U.
Folle
tos
y ca
rtel
es.
La d
escr
ipci
ón. A
djet
ivos
.C
onco
rdan
cia
con
el s
usta
ntiv
o.U
so d
el d
icci
onar
io.
Ort
ogra
fía: e
l uso
de
la c
oma
ypa
labr
as c
on R
y R
R. P
alab
ras
con
V.
Con
ecto
res
caus
ales
. Coh
eren
cia
text
ual.
Secu
enci
a, p
erso
naje
s.O
rtog
rafía
: pal
abra
s co
n C
E, C
I yel
uso
de
la Z
. La
form
ació
n de
lpl
ural
. El c
uent
o m
arav
illos
o.
Dim
inut
ivos
y a
umen
tativ
os.
Coh
eren
cia
text
ual.
Sust
antiv
ospr
opio
s y
com
unes
. La
cart
a y
el
e-m
ail.
Ort
ogra
fía: l
os d
os p
unto
s.Pa
labr
as c
on G
UE,
GU
I, G
E, G
I.
Inst
rucc
ión
y co
nsig
na o
ral.
Preg
unta
/ r
espu
esta
. Nar
raci
ón y
rena
rrac
ión.
Exp
osic
ión
brev
e co
nso
port
e gr
áfic
o. L
a co
nver
saci
ónes
pont
ánea
, tur
nos
de in
terc
ambi
o.
Con
vers
ació
n es
pont
ánea
. Jue
gos
con
mat
eria
l son
oro.
Nar
raci
ón y
rena
rrac
ión.
Exp
osic
ión
brev
e co
nso
port
e gr
áfic
o.
Con
vers
ació
n es
pont
ánea
, tur
nos
dein
terc
ambi
o. In
stru
cció
n y
cons
igna
oral
. Pre
gunt
a/re
spue
sta.
Nar
raci
óny
rena
rrac
ión.
Jueg
os c
on m
ater
ial
sono
ro.
Con
vers
ació
n es
pont
ánea
.In
stru
cció
n y
cons
igna
ora
l.N
arra
ción
y r
enar
raci
ón. E
xpos
ició
nbr
eve
con
sopo
rte
gráf
ico.
Expo
sici
ón b
reve
a p
artir
de
unso
port
e gr
áfic
o. C
onve
rsac
ión.
Preg
unta
/res
pues
ta. N
arra
ción
y
rena
rrac
ión.
Mot
ivac
ión
lect
ora.
Sig
nifi
caci
ón s
ocia
l ype
rson
al d
e la
lect
ura
y la
esc
ritur
a. O
raci
ón,
pala
bra.
Con
venc
ione
s de
uso
ort
ográ
fico
: la
B. A
bece
dario
. Esc
ritur
a de
men
saje
sad
ecua
dos
al n
ivel
.Ti
po d
e te
xto:
la b
iogr
afía
.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os a
decu
ados
al n
ivel
. Tip
os d
e te
xto:
la le
yend
a. T
exto
,pa
labr
a. C
onve
ncio
nes
de u
so o
rtog
ráfi
co:
sign
os d
e ex
clam
ació
n e
inte
rrog
ació
n; e
l uso
de la
C y
la Q
. El p
unto
y la
may
úscu
la.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os a
decu
ados
al n
ivel
. Par
atex
to y
pre
lect
ura.
Tip
os d
em
ensa
jes
escr
itos:
la d
escr
ipci
ón, e
l fol
leto
ylo
s ca
rtel
es. C
onve
ncio
nes
de u
so o
rtog
ráfi
co:
R, R
R y
V. E
l pun
to y
la m
ayús
cula
, el u
so d
ela
com
a.Pr
oduc
ción
de
med
ios
de c
omun
icac
ión
soci
al.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os n
arra
tivos
yex
posi
tivos
. Par
atex
to y
pre
lect
ura.
Tip
os d
em
ensa
jes
escr
itos:
el c
uent
o m
arav
illos
o.C
onve
ncio
nes
de u
so o
rtog
ráfi
co: e
l uso
de
laC
y d
e la
Z, f
orm
ació
n de
plu
rale
s.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os a
decu
ados
al n
ivel
. Est
rate
gias
cog
nitiv
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
.
Tipo
de
men
saje
esc
rito:
car
ta, e
-mai
l.C
onve
ncio
nes
de u
so o
rtog
ráfi
co: e
l uso
de
laG
. Los
dos
pun
tos.
Pro
ducc
ión
de m
edio
s de
com
unic
ació
n so
cial
.
Obs
erva
ción
y a
cerc
amie
nto
a la
sfo
rmas
de
leng
ua e
stán
dar.
El
pun
to y
la m
ayús
cula
. Con
ecto
res
tem
pora
les.
El d
icci
onar
io.
El s
usta
ntiv
o: g
éner
o y
núm
ero.
El
artíc
ulo.
Ora
cion
es s
egún
la a
ctitu
d de
lha
blan
te. P
arad
igm
as c
onso
nánt
icos
.
El a
djet
ivo.
Con
cord
anci
a ad
jetiv
o y
sust
antiv
o. E
l dic
cion
ario
.Pa
radi
gmas
con
soná
ntic
os.
Rel
ació
n te
xto-
imag
en.
Coh
eren
cia
text
ual.
Con
ecto
res
caus
ales
. El c
uent
o: s
ecue
ncia
ype
rson
ajes
. Par
adig
mas
con
soná
ntic
os.
Aso
ciac
ión
sem
ántic
a de
pal
abra
s po
rfa
mili
a.
Coh
eren
cia
text
ual.
Para
digm
asco
nson
ántic
os. V
erif
icac
ión
de e
scrit
ura
de t
exto
s pr
opio
s. D
imin
utiv
os y
aum
enta
tivos
. Sus
tant
ivos
pro
pios
yco
mun
es.
Nar
rativ
a. C
uent
osfi
ccio
nale
s. C
ompr
ensi
ón d
ete
xtos
ora
les
y re
narr
ació
n.C
ompr
ensi
ón d
e la
lect
ura.
Lite
ratu
ra y
est
ruct
uras
lúdi
cas.
Lite
ratu
ra f
icci
onal
.N
arra
tiva.
Pers
onaj
es, t
iem
po, l
ugar
.
Lite
ratu
ra e
scrit
a.Li
tera
tura
fic
cion
al.
Nar
rativ
a.Pe
rson
ajes
, tie
mpo
, lug
ar,
secu
enci
a na
rrat
iva.
Lite
ratu
ra f
icci
onal
.N
arra
tiva.
Pers
onaj
es, t
iem
po, l
ugar
.Se
cuen
cia
narr
ativ
a.
Lite
ratu
ra o
ral y
esc
rita.
Pers
onaj
es, t
iem
po, l
ugar
,se
cuen
cia
narr
ativ
a.
Lite
ratu
ra f
icci
onal
.
12
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
Fam
ilias
de
pala
bras
. Rim
a, e
stro
fa,
vers
o. E
l ritm
o. L
a re
petic
ión.
Juga
rco
n lo
s so
nido
s. E
stru
ctur
as lú
dica
s.Ju
ego
con
la s
onor
idad
. Pat
rone
srít
mic
os. L
a po
esía
. Ort
ogra
fía:
pala
bras
con
MP,
MB
, Y, L
L.
Verb
os. T
iem
pos
verb
ales
. Tie
mpo
s,pe
rson
as y
núm
eros
. Coh
eren
cia
text
ual:
sinó
nim
os y
ant
ónim
os,
hipó
nim
os e
hip
erón
imos
. Tex
toex
posi
tivo.
O
rtog
rafía
: sep
arac
ión
en s
ílaba
s.G
, J.
Los
verb
os e
n in
finiti
vo. E
lin
stru
ctiv
o. P
arón
imos
. Las
list
as.
Text
o: in
form
e se
ncill
o. O
raci
ones
impe
rativ
as.
Ort
ogra
fía: l
a sí
laba
tón
ica.
Pala
bras
con
H.
His
torie
ta. G
lobo
de
hist
orie
ta.
Com
plem
ento
ent
re e
l dib
ujo
y la
escr
itura
. Ono
mat
opey
as. L
ospe
rson
ajes
. Dis
tinto
s m
edio
s de
com
unic
ació
n. L
a en
trev
ista
.O
rtog
rafía
: pal
abra
s gr
aves
, agu
das
y es
drúj
ulas
.
Coh
eren
cia
text
ual.
Con
cord
anci
aen
tre
adje
tivos
, ver
bos,
sus
tant
ivos
.Lo
s si
gnos
de
punt
uaci
ón. L
aen
tona
ción
. Exp
osic
ión
brev
e, c
onso
port
e gr
áfic
o. L
a no
ticia
. O
rtog
rafía
: pal
abra
s gr
aves
, agu
das
y es
drúj
ulas
.
Con
vers
ació
n a
part
ir de
un
sopo
rte
gráf
ico.
Con
vers
ació
n es
pont
ánea
.Ju
egos
con
mat
eria
l son
oro.
Nar
raci
ón y
ren
arra
ción
.A
rgum
enta
cion
es.
Con
vers
ació
n a
part
ir de
un
sopo
rte
gráf
ico.
Pre
gunt
a y
resp
uest
a.C
onsi
gna
oral
. Nar
raci
ón
y re
narr
ació
n.
Arg
umen
taci
ones
. Jue
gos
con
mat
eria
l son
oro.
Expo
sici
ón a
par
tir d
e un
sop
orte
gráf
ico.
Jueg
os c
on m
ater
ial s
onor
o.N
arra
ción
y r
enar
raci
ón.
Arg
umen
taci
ones
. Ape
rtur
a y
cier
rede
diá
logo
s. C
ompr
ensi
ón d
ein
stru
ccio
nes
oral
es.
Expo
sici
ón a
par
tir d
e un
sop
orte
gráf
ico.
Jueg
os c
on m
ater
ial s
onor
o.N
arra
ción
y r
enar
raci
ón.
Arg
umen
taci
ones
. Jue
gos
deso
norid
ad. P
regu
nta
y re
spue
sta.
Expo
sici
ón a
par
tir d
e un
sop
orte
gráf
ico.
Jueg
os c
on m
ater
ial s
onor
o.N
arra
ción
y r
enar
raci
ón.
Arg
umen
taci
ones
.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os a
decu
ados
al n
ivel
. Est
rate
gias
cog
nitiv
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
. Tip
o de
men
saje
esc
rito:
la p
oesí
a.
Con
venc
ione
s de
uso
ort
ográ
fico
: M
P, M
B,
Y, L
L.
Estr
uctu
ras
lúdi
cas.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os a
decu
ados
al n
ivel
. Est
rate
gias
cog
nitiv
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
. Tip
o de
men
saje
esc
rito:
exp
ositi
vo.
Con
venc
ione
s de
uso
ort
ográ
fico
: sep
arac
ión
en s
ílaba
s, la
G y
la J.
Empl
eo d
e gr
afem
as a
decu
ados
y c
ontr
ol d
ela
pun
tuac
ión.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os a
decu
ados
al n
ivel
. Est
rate
gias
cog
nitiv
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
: el b
orra
dor.
Tip
o de
men
saje
esc
rito:
inst
rucc
iona
l, lis
ta, i
nfor
me
senc
illo.
Con
venc
ione
s de
uso
ort
ográ
fico
: síla
bató
nica
, uso
de
la H
.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os a
decu
ados
al n
ivel
. Com
plem
ento
esc
ritur
a-im
agen
.H
isto
rieta
. Est
rate
gias
cog
nitiv
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
: el b
orra
dor.
Tip
o de
men
saje
esc
rito:
la e
ntre
vist
a.
Con
venc
ione
s de
uso
ort
ográ
fico
: pal
abra
sgr
aves
, agu
das,
esd
rúju
las.
Lect
ura
sile
ncio
sa y
ora
l de
text
os a
decu
ados
al n
ivel
. Est
rate
gias
cog
nitiv
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
: el b
orra
dor.
Tip
o de
men
saje
esc
rito:
la n
otic
ia. E
l tex
to in
form
ativ
o.C
onve
ncio
nes
de u
so o
rtog
ráfic
o: a
cent
uaci
ón.
Los
sign
os d
e pu
ntua
ción
.
Estr
uctu
ra p
oétic
a: e
stro
fa, v
erso
y r
ima.
Patr
ones
rítm
icos
. A
soci
ació
n se
mán
tica
de p
alab
ras
por
fam
ilia.
El v
erbo
. Tie
mpo
s ve
rbal
es. P
erso
na y
núm
ero.
Si
nóni
mos
, ant
ónim
os, h
ipón
imos
ehi
peró
nim
os. C
oher
enci
a te
xtua
l.Ve
rific
ació
n de
esc
ritur
a de
tex
tos
prop
ios.
Infi
nitiv
os. L
os p
arón
imos
. Ora
ción
impe
rativ
a. C
oher
enci
a te
xtua
l. Fo
rmat
ode
l tex
to in
stru
ccio
nal.
Verif
icac
ión
dees
critu
ra d
e te
xtos
pro
pios
. La
pau
sa y
la e
nton
ació
n.
La h
isto
rieta
. Glo
bo d
e hi
stor
ieta
. La
onom
atop
eya.
Com
plem
ento
ent
redi
bujo
y t
exto
. Med
ios
deco
mun
icac
ión.
La
inte
rrog
ació
n.La
pau
sa y
la e
nton
ació
n.
Pala
bras
gra
ves
agud
as y
esd
rúju
las.
Coh
eren
cia
text
ual.
Con
cord
anci
a de
sust
antiv
os, a
djet
ivos
y v
erbo
s.Ve
rific
ació
n de
esc
ritur
a de
tex
tos
prop
ios.
La
paus
a y
la e
nton
ació
n.
Lite
ratu
ra f
icci
onal
y o
ral:
men
saje
s, e
stru
ctur
as lú
dica
s.Li
tera
tura
y e
stru
ctur
aslú
dica
s. Ju
egos
de
sono
ridad
.Pa
tron
es r
ítmic
os. P
oesí
a,rit
mo
y re
petic
ión.
Lite
ratu
ra f
icci
onal
y o
ral:
men
saje
s, e
stru
ctur
as lú
dica
s,cu
ento
s. P
erso
naje
s, t
iem
po y
luga
r.
Secu
enci
a na
rrat
iva.
Lite
ratu
ra f
icci
onal
y o
ral.
Pers
onaj
es, t
iem
po y
luga
r.
Secu
enci
a na
rrat
iva.
Lite
ratu
ra f
icci
onal
. La
hist
orie
ta: e
stru
ctur
a y
pers
onaj
es.
Lite
ratu
ra f
icci
onal
y o
ral.
Pers
onaj
es, t
iem
po y
luga
r.
Secu
enci
a na
rrat
iva.
13
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
C
OM
UN
ICA
CIÓ
N O
RA
L: E
SCU
CH
AR
-HA
BLA
RC
OM
UN
ICA
CIÓ
N E
SCR
ITA
: LEE
R-E
SCR
IBIR
SALT
O1
Con
ecto
res
tem
pora
les.
El u
so d
el d
icci
onar
io.
Form
ato
text
ual:
la b
iogr
afía
.O
rtog
rafía
: pal
abra
s co
n B
. El u
so d
el p
unto
. La
may
úscu
la.
Ora
cion
es s
egún
la a
ctitu
d de
l hab
lant
eSu
stan
tivos
: gén
ero
y nú
mer
o. E
l art
ícul
o. L
ale
yend
a.Si
gnos
de
inte
rrog
ació
n y
excl
amac
ión.
Pal
abra
sco
n C
A, Q
UE,
QU
I, C
O, C
U.
Folle
tos
y ca
rtel
es.
La d
escr
ipci
ón. A
djet
ivos
. Con
cord
anci
a co
n el
sust
antiv
o. U
so d
el d
icci
onar
io.
Ort
ogra
fía: e
l uso
de
la c
oma
y pa
labr
as c
on R
yR
R. P
alab
ras
con
V.
Con
ecto
res
caus
ales
. Coh
eren
cia
text
ual.
Secu
enci
a, p
erso
naje
s. O
rtog
rafía
: pal
abra
s co
nC
E, C
I y e
l uso
de
la Z
. La
form
ació
n de
l plu
ral.
El c
uent
o m
arav
illos
o.
Dim
inut
ivos
y a
umen
tativ
os. C
oher
enci
a te
xtua
l.Su
stan
tivos
pro
pios
y c
omun
es. L
a ca
rta
y el
e-m
ail.
Ort
ogra
fía: d
os p
unto
s. P
alab
ras
con
GU
E, G
UI,
GE,
GI.
Form
as d
e le
ngua
est
ánda
r. Id
entif
icac
ión
de la
s un
idad
es d
e la
leng
uaen
dis
curs
os p
ropi
os y
aje
nos.
Nar
raci
ón d
e ex
perie
ncia
s pr
opia
s.Ex
posi
ción
con
sop
orte
grá
fico
. Con
vers
ació
n es
pont
ánea
. Con
sign
asor
ales
. Esc
ucha
, rec
epci
ón, i
nter
pret
ació
n y
prod
ucci
ón d
e te
xtos
ora
les.
Secu
enci
a bá
sica
de
una
narr
ació
n es
cuch
ada.
Com
unic
ació
n ve
rbal
y n
o ve
rbal
. Exp
osic
ión
con
sopo
rte
gráf
ico.
Con
vers
ació
n es
pont
ánea
. Con
sign
as o
rale
s. E
scuc
ha, r
ecep
ción
ypr
oduc
ción
de
text
os o
rale
s. A
ctos
del
hab
la, o
raci
ones
seg
ún la
act
itud
del h
abla
nte.
Var
iaci
ones
de
ento
naci
ón q
ue in
cide
n en
el s
igni
fica
do.
Expo
sici
ón c
on s
opor
te g
ráfi
co. T
exto
e im
agen
. Con
vers
ació
nes
pont
ánea
, tur
nos
de in
terc
ambi
o. C
onsi
gnas
ora
les.
Esc
ucha
,re
cepc
ión
y pr
oduc
ción
de
text
os o
rale
s.
Expo
sici
ón c
on s
opor
te g
ráfi
co. C
onve
rsac
ión
espo
ntán
ea, t
urno
s de
inte
rcam
bio.
Con
sign
as o
rale
s. N
arra
tiva
oral
: cue
ntos
clá
sico
s.C
onve
rsac
ión
espo
ntán
ea. E
scuc
ha, r
ecep
ción
, int
erpr
etac
ión
ypr
oduc
ción
de
text
os o
rale
s.
Con
stru
cció
n de
fic
cion
es a
par
tir d
e di
stin
tos
tipos
de
sopo
rtes
.C
onve
rsac
ión
espo
ntán
ea y
diri
gida
.Es
cuch
a, r
epro
ducc
ión
y pr
oduc
ción
de
text
os o
rale
s. V
aria
cion
es d
een
tona
ción
que
inci
den
en e
l sig
nifi
cado
. Ins
truc
cion
es o
rale
s.
Uso
s so
cial
es d
e la
lect
ura.
Est
rate
gias
ling
üíst
icas
de
lect
ura:
antic
ipac
ione
s. R
econ
ocim
ient
o de
las
unid
ades
de
la le
ngua
esc
rita:
letr
asde
l abe
ceda
rio. S
iste
ma
alfa
bétic
o. E
l dic
cion
ario
. Tip
o de
tex
to: l
abi
ogra
fía. O
rtog
rafía
: ora
ción
, may
úscu
la y
pun
to. U
so d
e la
B. C
onec
tore
ste
mpo
rale
s.
Uso
s so
cial
es d
e la
lect
ura.
Est
rate
gias
ling
üíst
icas
de
lect
ura
y es
critu
ra.
Sist
ema
alfa
bétic
o. O
rtog
rafía
: el u
so d
e la
C y
la Q
; sig
nos
dein
terr
ogac
ión
y ex
clam
ació
n. E
l sus
tant
ivo:
rec
onoc
imie
nto
y cl
asif
icac
ión.
Gén
ero
y nú
mer
o. E
l art
ícul
o. L
a le
yend
a, c
arac
terís
ticas
est
ruct
ural
es.
Uso
s so
cial
es d
e la
lect
ura.
El f
olle
to y
el c
arte
l. Es
trat
egia
s lin
güís
ticas
de
lect
ura
y es
critu
ra. S
iste
ma
alfa
bétic
o. E
l dic
cion
ario
. Ort
ogra
fía: g
rupo
sco
nson
ántic
os R
y R
R; e
l uso
de
la V
. El p
unto
, la
com
a y
la m
ayús
cula
. El
adje
tivo:
car
acte
rístic
as m
orfo
lógi
cas.
Con
cord
anci
a co
n el
sus
tant
ivo.
Lect
ura
en s
ilenc
io y
en
voz
alta
. El c
uent
o m
arav
illos
o: s
ecue
ncia
,pe
rson
ajes
, car
acte
rístic
as. L
ectu
ra y
esc
ritur
a de
cue
ntos
mar
avill
osos
.Es
trat
egia
s lin
güís
ticas
de
lect
ura
y es
critu
ra. C
oher
enci
a te
xtua
l.C
onec
tore
s ca
usal
es. O
rtog
rafía
: el u
so d
e la
C y
la Z
; los
plu
rale
s.
Uso
s so
cial
es d
e la
leng
ua: l
a ca
rta
y el
e-m
ail.
Estr
ateg
ias
lingü
ístic
as d
ele
ctur
a y
escr
itura
. La
narr
ació
n: s
ecue
ncia
cro
noló
gica
. Ort
ogra
fía: e
l uso
de la
G, l
os d
os p
unto
s. D
imin
utiv
os y
aum
enta
tivos
. Coh
eren
cia
text
ual.
Sust
antiv
os p
ropi
os y
com
unes
.
14
PLAN
IFIC
ACIO
N: P
ROV
INCI
A D
E B
UENOS
AIR
ES
AREA: L
ENGU
A
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
15
Fam
ilias
de
pala
bras
. Rim
a, e
stro
fa, v
erso
. El
ritm
o. L
a re
petic
ión.
Juga
r co
n lo
s so
nido
s.Es
truc
tura
s lú
dica
s. Ju
ego
con
la s
onor
idad
.Pa
tron
es r
ítmic
os. L
a po
esía
. Ort
ogra
fía: p
alab
ras
con
MP,
MB
, Y, L
L.
Verb
os. T
iem
pos
verb
ales
. Tie
mpo
s, p
erso
nas
ynú
mer
os. C
oher
enci
a te
xtua
l: si
nóni
mos
yan
tóni
mos
, hip
ónim
os e
hip
erón
imos
. Tex
toex
posi
tivo.
O
rtog
rafía
: sep
arac
ión
en s
ílaba
s. G
, J.
Los
verb
os e
n in
fini
tivos
. El i
nstr
uctiv
o.Pa
róni
mos
. Las
list
as.
Text
o: in
form
e se
ncill
o. O
raci
ones
impe
rativ
as.
Ort
ogra
fía: l
a sí
laba
tón
ica.
Pal
abra
s co
n H
.
His
torie
ta. G
lobo
de
hist
orie
ta. C
ompl
emen
toen
tre
el d
ibuj
o y
la e
scrit
ura.
Ono
mat
opey
as. L
ospe
rson
ajes
. Dis
tinto
s m
edio
s de
com
unic
ació
n.La
ent
revi
sta.
Ort
ogra
fía: p
alab
ras
grav
es, a
guda
sy
esdr
újul
as.
Coh
eren
cia
text
ual.
Con
cord
anci
a en
tre
adje
tivos
,ve
rbos
, sus
tant
ivos
. Los
sig
nos
de p
untu
ació
n. L
aen
tona
ción
. Exp
osic
ión
brev
e, c
on s
opor
tegr
áfic
o. L
a no
ticia
. O
rtog
rafía
: pal
abra
s gr
aves
, agu
das
y es
drúj
ulas
.
Arg
umen
taci
ones
sen
cilla
s a
part
ir de
un
tem
a de
est
udio
. Est
ruct
uras
lúdi
cas:
jueg
os f
onét
icos
y s
igni
fica
tivos
, adi
vina
nzas
, can
cion
es.
Escu
cha,
rep
rodu
cció
n y
prod
ucci
ón d
e te
xtos
ora
les
con
recu
rsos
sono
ros.
Pat
rone
s rít
mic
os. V
aria
cion
es d
e en
tona
ción
que
inci
den
en e
lsi
gnif
icad
o.
Escu
cha,
rec
epci
ón, i
nter
pret
ació
n y
prod
ucci
ón d
e te
xtos
ora
les.
N
arra
ción
y r
enar
raci
ón. A
rgum
enta
cion
es s
enci
llas
a pa
rtir
de u
n te
ma
de e
stud
io. R
eper
torio
lexi
cal:
colo
quia
l y d
e ár
eas
disc
iplin
ares
.Va
riaci
ones
de
ento
naci
ón q
ue in
cide
n en
el s
igni
fica
do.
Escu
cha,
rec
epci
ón, i
nter
pret
ació
n y
prod
ucci
ón d
e te
xtos
ora
les.
N
arra
ción
y r
enar
raci
ón. A
rgum
enta
cion
es s
enci
llas
a pa
rtir
de u
n te
ma
de e
stud
io. R
eper
torio
lexi
cal:
colo
quia
l y d
e ár
eas
disc
iplin
ares
.Va
riaci
ones
de
ento
naci
ón q
ue in
cide
n en
el s
igni
fica
do. S
ecue
ncia
bás
ica
de u
n cu
ento
leíd
o o
escu
chad
o. In
stru
ccio
nes
oral
es. I
dent
ific
ació
n or
alde
ace
ntua
ción
de
pala
bras
.
Escu
cha,
rec
epci
ón, i
nter
pret
ació
n y
prod
ucci
ón d
e te
xtos
ora
les:
narr
ativ
os y
exp
ositi
vos.
Arg
umen
taci
ones
sen
cilla
s a
part
ir de
un
tem
ade
est
udio
. Rep
erto
rio le
xica
l: co
loqu
ial y
de
área
s di
scip
linar
es.
Nar
raci
ón y
ren
arra
ción
. Esc
ucha
, int
erpr
etac
ión
y pr
oduc
ción
de
text
osco
n re
curs
os ic
ónic
os. V
aria
cion
es d
e en
tona
ción
que
inci
den
en e
lsi
gnif
icad
o.
Escu
cha,
rec
epci
ón, i
nter
pret
ació
n y
prod
ucci
ón d
e te
xtos
ora
les:
narr
ativ
os y
exp
ositi
vos.
Arg
umen
taci
ones
sen
cilla
s a
part
ir de
un
tem
ade
est
udio
. Var
iaci
ones
de
ento
naci
ón e
n la
situ
ació
n co
mun
icat
iva.
Con
stru
cció
n de
fic
cion
es a
par
tir d
e di
vers
os s
opor
tes.
Estr
ateg
ias
lingü
ístic
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
. La
narr
ació
n: s
ecue
ncia
cron
ológ
ica.
La
poes
ía, r
ima,
est
rofa
y v
erso
. Ort
ogra
fía: M
P, M
B, L
L, Y
.Ju
egos
de
leng
uaje
. Pat
rone
s rít
mic
os. A
decu
ació
n de
l len
guaj
e y
el d
iseñ
ode
l esc
rito
a la
situ
ació
n co
mun
icat
iva.
Fam
ilia
de p
alab
ras.
Estr
ateg
ias
lingü
ístic
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
. El t
exto
exp
ositi
vo,
estr
uctu
ra, f
unci
ón s
ocia
l. La
nar
raci
ón: s
ecue
ncia
cro
noló
gica
. El v
erbo
:ca
ract
erís
ticas
mor
foló
gica
s. T
iem
po, p
erso
na y
núm
ero.
Sin
ónim
os,
antó
nim
os, h
iper
ónim
os e
hip
ónim
os. O
rtog
rafía
: sep
arac
ión
en s
ílaba
s,el
uso
de
la G
y la
J. A
decu
ació
n de
l len
guaj
e y
el d
iseñ
o de
l esc
rito
a la
situ
ació
n co
mun
icat
iva.
Estr
ateg
ias
lingü
ístic
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
: el b
orra
dor.
El c
uent
o:se
cuen
cia
cron
ológ
ica,
per
sona
jes.
Ade
cuac
ión
del l
engu
aje
y el
dis
eño
del
escr
ito a
la s
ituac
ión
com
unic
ativ
a. In
finiti
vos.
Los
par
ónim
os. O
rtog
rafía
:id
entif
icac
ión
de s
ílaba
tón
ica,
el u
so d
e la
H.
El t
exto
inst
rucc
iona
l: ca
ract
erís
ticas
est
ruct
ural
es. L
as li
stas
. El i
nfor
me
cien
tífic
o.
La h
isto
rieta
: for
mat
o ca
ract
erís
tico,
lo ic
ónic
o y
lo li
ngüí
stic
o.O
nom
atop
eyas
y u
tiliz
ació
n de
glo
bos.
Per
sona
jes
de h
isto
rieta
s. M
edio
sde
com
unic
ació
n. L
a en
trev
ista
: fun
ción
soc
ial y
car
acte
rístic
ases
truc
tura
les.
Est
rate
gias
ling
üíst
icas
de
lect
ura
y es
critu
ra: e
l bor
rado
r.O
rtog
rafía
: pal
abra
s ag
udas
, gra
ves
y es
drúj
ulas
. Ade
cuac
ión
del l
engu
aje
y el
dis
eño
del e
scrit
o a
la s
ituac
ión
com
unic
ativ
a.
Estr
ateg
ias
lingü
ístic
as d
e le
ctur
a y
escr
itura
: el b
orra
dor.
Ort
ogra
fía:
pala
bras
agu
das,
gra
ves
y es
drúj
ulas
. El t
exto
info
rmat
ivo:
car
acte
rístic
as y
func
ione
s. L
a no
ticia
. Ade
cuac
ión
del l
engu
aje
y el
dis
eño
del e
scrit
o a
lasi
tuac
ión
com
unic
ativ
a.
El v
erbo
, el s
usta
ntiv
o y
el a
djet
ivo;
rel
acio
nes
mor
foló
gica
s en
la o
raci
ón.
Sign
os d
e pu
ntua
ción
.
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
PLAN
IFIC
ACIO
N: C
IUDAD
DE B
UENOS
AIR
ES
AREA: L
ENGU
A
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
P
RÁ
CT
ICA
DE
LA L
ECT
UR
AP
RÁ
CT
ICA
DE
LA E
SCR
ITU
RA
REF
LEX
ION
ESA
CER
CA
D
ELO
SH
ECH
OS
DEL
LEN
GU
AJE
SALT
O1
Con
ecto
res
tem
pora
les.
El u
so d
eldi
ccio
nario
.Fo
rmat
o te
xtua
l: la
bio
graf
ía.
Ort
ogra
fía: p
alab
ras
con
B. E
l uso
del p
unto
. La
may
úscu
la.
Ora
cion
es s
egún
la a
ctitu
d de
lha
blan
te. S
usta
ntiv
os: g
éner
o y
núm
ero.
El a
rtíc
ulo.
La
leye
nda.
Sign
os d
e in
terr
ogac
ión
yex
clam
ació
n. P
alab
ras
con
CA
, QU
E,Q
UI,
CO
, CU
.
Folle
tos
y ca
rtel
es.
La d
escr
ipci
ón. A
djet
ivos
.C
onco
rdan
cia
con
el s
usta
ntiv
o. U
sode
l dic
cion
ario
.O
rtog
rafía
: el u
so d
e la
com
a y
pala
bras
con
R y
RR
. Pal
abra
s co
n V.
Con
ecto
res
caus
ales
. Coh
eren
cia
text
ual.
Secu
enci
a, p
erso
naje
s.O
rtog
rafía
: pal
abra
s co
n C
E, C
I y e
lus
o de
la Z
. La
form
ació
n de
l plu
ral.
El c
uent
o m
arav
illos
o.
Dim
inut
ivos
y a
umen
tativ
os.
Coh
eren
cia
text
ual.
Sust
antiv
ospr
opio
s y
com
unes
. La
cart
a y
el e
-mai
l.O
rtog
rafía
: los
dos
pun
tos.
Pal
abra
sco
n G
UE,
GU
I, G
E, G
I.
Com
part
ir la
lect
ura
de u
n te
xto
con
otro
s.C
omen
tar
lo q
ue s
e le
e. E
scuc
har
a un
adu
ltole
er. A
ntic
ipar
el c
onte
nido
de
un c
uent
o a
part
irde
ilus
trac
ione
s y
verif
icar
las
hipó
tesi
s. C
onst
ruir
sign
ifica
dos
glob
ales
a p
artir
de
rela
cion
es lé
xica
s.
Com
part
ir la
lect
ura
de u
n te
xto
con
otro
s.C
omen
tar
lo q
ue s
e le
e. E
scuc
har
a un
adu
lto le
er.
Ant
icip
ar e
l con
teni
do d
e un
cue
nto.
Rec
onoc
er la
rela
ción
ent
re lo
s el
emen
tos
lingü
ístic
os y
el
univ
erso
ref
eren
cial
. Lee
r de
teni
dam
ente
leye
ndas
pres
tand
o at
enci
ón a
cad
a ex
pres
ión.
Rec
onoc
erdi
stin
tas
inte
ncio
nes
del h
abla
.
Ant
icip
ar e
l con
teni
do d
e un
cue
nto.
Rec
onoc
erla
rel
ació
n en
tre
los
elem
ento
s lin
güís
ticos
y e
lun
iver
so r
efer
enci
al. R
econ
ocer
la r
elac
ión
de lo
icón
ico
y lo
ver
bal e
n un
tex
to. C
onst
ruir
sign
ific
ados
glo
bale
s a
part
ir de
rel
acio
nes
léxi
cas.
Seg
uir
la le
ctur
a de
un
adul
to. L
eer
unte
xto
de p
rinci
pio
a fi
n.
Leer
un
text
o de
prin
cipi
o a
fin.
Rec
onoc
er la
cohe
renc
ia in
tern
a de
un
text
o y
sus
idea
spr
inci
pale
s. D
istin
guir
la s
ecue
ncia
nar
rativ
a de
un t
exto
leíd
o o
escu
chad
o.R
econ
ocer
los
sign
os d
e pu
ntua
ción
com
oin
dici
os q
ue a
poya
n la
ela
bora
ción
de
sent
ido.
Leer
un
text
o de
prin
cipi
o a
fin. R
econ
ocer
los
sign
os d
e pu
ntua
ción
com
o in
dici
os q
ue a
poya
n la
elab
orac
ión
de s
entid
o. L
eer d
eten
idam
ente
pres
tand
o at
enci
ón a
cad
a ex
pres
ión.
Le
er c
on u
n pr
opós
ito d
efin
ido:
la c
arta
y e
l e-m
ail.
Ade
cuar
la o
rient
ació
n de
la le
ctur
a a
las
conv
enci
ones
pro
pias
de
las
cart
as.
La b
iogr
afía
: car
acte
rístic
as e
stru
ctur
ales
. Util
izar
el
repe
rtor
io d
e m
arca
s gr
áfic
as d
ispo
nibl
es. U
tiliz
ar e
ldi
ccio
nario
. Usa
r es
critu
ras
cono
cida
s pa
ra p
rodu
cir
otra
snu
evas
. Esc
ribir
solo
o c
on o
tros
. U
tiliz
ar c
onec
tore
s te
mpo
rale
s en
una
sec
uenc
ia n
arra
tiva.
O
rtog
rafía
: el u
so d
e la
B. E
l pun
to. L
a m
ayús
cula
.
La le
yend
a: c
arac
terís
ticas
est
ruct
ural
es. C
lasi
fica
r pa
labr
assi
ntác
ticam
ente
: sus
tant
ivos
, gén
ero
y nú
mer
o. E
scrib
ir so
lo o
con
otro
s. E
scrib
ir te
xtos
sem
ejan
tes
a ot
ros
del m
ism
ogé
nero
: poe
mas
, rim
as, c
alig
ram
as. O
rtog
rafía
: el u
so d
e la
Cy
la Q
. Util
izar
los
sign
os d
e in
terr
ogac
ión
y ex
clam
ació
n.
El fo
lleto
, el c
arte
l. La
des
crip
ción
. Rec
urrir
a la
lect
ura
y a
laes
critu
ra, c
on u
n pr
opós
ito d
eter
min
ado.
Sol
icita
r y
prov
eer
cono
cim
ient
os e
ntre
usu
ario
s ac
erca
de
la e
scrit
ura.
Ort
ogra
fía: e
l uso
del
pun
to, l
a co
ma
y la
may
úscu
la.
Ase
gura
rse
de q
ue lo
s te
xtos
que
se
escr
iben
se
“par
ezca
n” a
otro
s de
l mis
mo
géne
ro. R
econ
ocer
res
tric
cion
es b
ásic
as d
elsi
stem
a de
esc
ritur
a: e
l uso
de
R. R
econ
ocer
car
acte
rístic
asm
orfo
lógi
cas
de lo
s su
stan
tivos
y a
djet
ivos
.
El c
uent
o m
arav
illos
o: c
arac
terís
ticas
est
ruct
ural
es. S
olic
itar
ypr
ovee
r co
noci
mie
ntos
ent
re u
suar
ios
acer
ca d
e la
esc
ritur
a y
la o
rtog
rafía
. Gru
pos
cons
onán
ticos
: CE,
CI.
Uso
de
la Z
.Es
crib
ir te
xtos
sem
ejan
tes
a ot
ros
del m
ism
o gé
nero
. Util
izar
cone
ctor
es c
ausa
les.
Coh
eren
cia
text
ual.
Util
izac
ión
del
dicc
iona
rio.
Ase
gura
rse
de q
ue lo
s te
xtos
que
se
escr
iben
se
“par
ezca
n” a
los
del m
ism
o gé
nero
: car
ta. T
omar
en
cuen
ta e
l des
tinat
ario
al e
scrib
ir. R
econ
ocer
com
bina
cion
es d
e le
tras
per
miti
das
yre
gula
ridad
es c
onte
xtua
les
de lo
s fo
nem
as: e
l uso
de
la G
. So
licita
r y p
rove
er c
onoc
imie
ntos
ent
re u
suar
ios
acer
ca d
e la
escr
itura
y la
ort
ogra
fía. C
onst
ruir
pare
ntes
cos
lexi
cale
s:di
min
utiv
os y
aum
enta
tivos
. Coh
eren
cia
text
ual e
n te
xtos
prop
ios.
Hab
lar
en v
oz a
lta
para
hac
erse
esc
ucha
r.Es
cuch
ar h
isto
rias
y re
narr
ar.
Rel
atar
las
prop
ias
expe
rienc
ias.
Escu
char
rel
atos
con
ate
nció
n.
Hab
lar
en v
oz a
lta
para
hac
erse
esc
ucha
r.Es
cuch
ar h
isto
rias
y re
narr
ar.
Rel
atar
las
prop
ias
expe
rienc
ias.
Escu
char
rel
atos
con
ate
nció
n.D
istin
guir
varia
cion
es d
e en
tona
ción
en
elha
bla.
Hab
lar
en v
oz a
lta
para
hac
erse
esc
ucha
r.Es
cuch
ar h
isto
rias
y re
narr
ar.
Rel
atar
las
prop
ias
expe
rienc
ias.
Escu
char
rel
atos
con
ate
nció
n.Ev
ocar
nar
raci
ones
esc
ucha
das.
Rec
itar
tex
tos
brev
es r
epet
idam
ente
con
una
fina
lidad
esp
ecíf
ica.
Escu
char
his
toria
s y
rena
rrar
. Rel
atar
las
prop
ias
expe
rienc
ias.
Som
eter
la p
rodu
cció
n pr
opia
a la
cons
ider
ació
n de
otr
os. E
voca
r na
rrac
ione
ses
cuch
adas
o le
ídas
.
Escu
char
his
toria
s y
rena
rrar
. Rel
atar
las
prop
ias
expe
rienc
ias.
Som
eter
la p
rodu
cció
n pr
opia
a la
cons
ider
ació
n de
otr
os. C
omen
tar,
sol
icit
ar y
eval
uar
com
enta
rios.
16
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
17
Expl
orar
y c
onoc
er la
org
aniz
ació
n de
dis
tinto
sso
port
es t
extu
ales
: la
poes
ía, j
uego
s so
noro
s.To
mar
en
cuen
ta la
s pi
stas
del
tex
to p
ara
antic
ipar
una
sol
ució
n: a
divi
nanz
a. Ju
egos
de
leng
uaje
. Rec
onoc
er p
atro
nes
rítm
icos
.D
escu
brir
la r
egul
arid
ad s
onor
a en
tex
tos
leíd
os.
Leer
un
text
o, d
e pr
inci
pio
a fi
n. A
decu
ar la
mod
alid
ad d
e le
ctur
a al
pro
pósi
to d
el t
exto
:te
xto
expo
sitiv
o.Ex
plor
ar y
con
ocer
la o
rgan
izac
ión
de d
istin
tos
sopo
rtes
tex
tual
es: t
exto
s in
form
ativ
os.
Ant
icip
ar e
l con
teni
do a
poyá
ndos
e en
el
cono
cim
ient
o de
otr
os t
exto
s de
l mis
mo
géne
ro.
Expl
orar
y c
onoc
er la
org
aniz
ació
n de
dis
tinto
ste
xtos
: tex
to in
stru
ctiv
o. A
decu
ar la
orie
ntac
ión
de la
lect
ura
a la
s co
nven
cion
es p
ropi
as d
elfo
rmat
o te
xtua
l: in
stru
ccio
nes.
Ant
icip
ar e
lco
nten
ido
apoy
ándo
se e
n el
con
ocim
ient
o de
otro
s te
xtos
del
mis
mo
form
ato.
Org
aniz
ar la
acci
ón e
n fu
nció
n de
lo e
stab
leci
do p
or e
l tex
to,
rele
er e
l tex
to p
ara
reco
rdar
inst
rucc
ione
s, le
eror
dena
dam
ente
inst
rucc
ione
s.
Res
olve
r du
das
de s
igni
fica
dos
med
iant
e el
uso
del d
icci
onar
io. L
eer
dete
nida
men
te p
rest
ando
aten
ción
a c
ada
expr
esió
n: h
isto
rieta
s. E
xplo
rar
y co
noce
r la
org
aniz
ació
n de
dis
tinto
s so
port
este
xtua
les:
la h
isto
rieta
. Lee
r co
n un
pro
pósi
tode
fini
do: l
a en
trev
ista
. Ade
cuar
la o
rient
ació
nde
la le
ctur
a a
las
cara
cter
ístic
as p
ropi
as d
e la
shi
stor
ieta
s.
Expl
orar
y c
onoc
er la
org
aniz
ació
n de
dis
tinto
sso
port
es t
extu
ales
: la
notic
ia. L
eer
para
bus
car
info
rmac
ión:
tex
to in
form
ativ
o. U
tiliz
ar la
info
rmac
ión
prov
ista
por
otr
os t
exto
s pa
raan
ticip
ar e
l con
teni
do y
par
a en
rique
cer
las
inte
rpre
taci
ones
: cue
nto.
Mon
itore
ar la
pro
pia
inte
rpre
taci
ón.
Coo
rdin
ar la
lect
ura
con
otro
s.
La p
oesí
a: e
stro
fa, v
erso
, rim
a. R
econ
ocer
com
bina
cion
es d
ele
tras
per
miti
das
y re
gula
ridad
es c
onte
xtua
les
de lo
s fo
nem
as:
MP,
MB
, LL,
Y.
A
segu
rars
e de
que
los
text
os q
ue s
e es
crib
en s
e “p
arez
can”
aot
ros
del m
ism
o gé
nero
: poe
mas
, jue
gos
sono
ros.
Tom
ar e
ncu
enta
el d
estin
atar
io a
l esc
ribir.
Rec
onoc
er p
aren
tesc
osle
xica
les
entr
e pa
labr
as: f
amili
as d
e pa
labr
as.
El t
exto
exp
ositi
vo: c
arac
terís
ticas
est
ruct
ural
es. R
ecur
rir a
laes
critu
ra c
on u
n pr
opós
ito d
eter
min
ado.
Ase
gura
rse
que
los
text
os q
ue s
e es
crib
en s
e “p
arez
can”
a o
tros
del
mis
mo
géne
ro.
Tom
ar e
n cu
enta
el d
estin
atar
io a
l esc
ribir.
Coh
eren
cia
text
ual.
Cla
sific
ar p
alab
ras
sint
áctic
amen
te: l
os v
erbo
s, t
iem
po, p
erso
nay
núm
ero.
Ort
ogra
fía: s
ílaba
s, e
l uso
de
la G
y la
J.U
tiliz
ar s
inón
imos
y a
ntón
imos
en
la p
ropi
a es
critu
ra.
Escr
ibir
text
os q
ue c
ompa
rtan
las
cara
cter
ístic
as d
e ot
ros
del
mis
mo
géne
ro o
sop
orte
tex
tual
: ins
truc
tivo,
info
rmes
cien
tífic
os s
enci
llos.
Rec
onoc
er in
finiti
vos
verb
ales
. Rev
isar
el
prop
io t
exto
mie
ntra
s se
est
á es
crib
iend
o. U
tiliz
ar m
arca
sgr
áfic
as a
cord
es a
l tex
to e
scrit
o. O
rtog
rafía
: síla
ba t
ónic
a; e
lus
o de
la H
.
La h
isto
rieta
: car
acte
rístic
as d
el g
éner
o. A
segu
rars
e de
que
los
text
os q
ue s
e es
crib
en s
e “p
arez
can”
a o
tros
del
mis
mo
géne
ro: h
isto
rieta
s, e
ntre
vist
as. T
omar
en
cuen
ta e
lde
stin
atar
io a
l esc
ribir.
Rev
isar
el p
ropi
o te
xto
mie
ntra
s se
escr
ibe.
Ort
ogra
fía: c
lasi
fica
ción
de
pala
bras
seg
ún s
uac
entu
ació
n. R
econ
ocer
en
la h
isto
rieta
el v
alor
del
leng
uaje
icón
ico.
La n
otic
ia: c
arac
terís
ticas
est
ruct
ural
es. A
segu
rars
e qu
e lo
s te
xtos
que
se e
scrib
en s
e “p
arez
can”
a lo
s de
l mis
mo
géne
ro: c
uent
o,te
xto
info
rmat
ivo.
Ade
cuar
la m
odal
idad
de
escr
itura
al t
exto
que
se e
scrib
e: in
form
ativ
o. U
tiliz
ar m
arca
s gr
áfic
as a
decu
adas
al
text
o qu
e se
esc
ribe.
Rev
isar
el p
ropi
o te
xto
mie
ntra
s se
esc
ribe.
Ort
ogra
fía: a
cent
uaci
ón d
e pa
labr
as.
Con
cord
anci
a en
tre
sust
antiv
os, a
djet
ivos
y v
erbo
s. R
espe
tar
laco
here
ncia
tex
tual
al e
scrib
ir.
Escu
char
his
toria
s y
rena
rrar
. Rel
atar
las
prop
ias
expe
rienc
ias.
Som
eter
la p
rodu
cció
n pr
opia
a la
cons
ider
ació
n de
otr
os. C
omen
tar,
sol
icit
ar y
eval
uar
com
enta
rios.
Pat
rone
s rít
mic
os o
rale
s.
Escu
char
his
toria
s y
rena
rrar
. So
met
er la
pro
ducc
ión
prop
ia a
laco
nsid
erac
ión
de o
tros
. Com
enta
r, s
olic
itar
yev
alua
r co
men
tario
s. O
pina
r ac
erca
de
una
hist
oria
con
tada
. Esc
ucha
r at
enta
men
teex
posi
cion
es y
hac
er p
regu
ntas
aco
rdes
a u
nte
ma
de e
stud
io.
Escu
char
ate
ntam
ente
exp
osic
ione
s y
hace
rpr
egun
tas
acor
des
a un
tem
a de
est
udio
.So
met
er la
pro
ducc
ión
prop
ia a
laco
nsid
erac
ión
de o
tros
. Ext
raer
con
clus
ione
s a
part
ir de
lo le
ído.
Escu
char
ate
ntam
ente
exp
osic
ione
s y
hace
rpr
egun
tas
acor
des
a un
tem
a de
est
udio
.So
met
er la
pro
ducc
ión
prop
ia a
laco
nsid
erac
ión
de o
tros
. Ext
raer
con
clus
ione
s a
part
ir de
lo le
ído.
Escu
char
ate
ntam
ente
exp
osic
ione
s y
hace
rpr
egun
tas
acor
des
a un
tem
a de
est
udio
.So
met
er la
pro
ducc
ión
prop
ia a
laco
nsid
erac
ión
de o
tros
. Ext
raer
con
clus
ione
s a
part
ir de
lo le
ído.
Opi
nar
acer
ca d
e un
tex
tole
ído
o es
cuch
ado.
Fam
ilias
de
pala
bras
. Rim
a, e
stro
fa,
vers
o. E
l ritm
o. L
a re
petic
ión.
Juga
rco
n lo
s so
nido
s. E
stru
ctur
as lú
dica
s.Ju
ego
con
la s
onor
idad
. Pat
rone
srít
mic
os. L
a po
esía
. Ort
ogra
fía:
pala
bras
con
MP,
MB
, Y, L
L
Verb
os. T
iem
pos
verb
ales
. Tie
mpo
s,pe
rson
as y
núm
eros
. Coh
eren
cia
text
ual:
sinó
nim
os y
ant
ónim
os,
hipó
nim
os e
hip
erón
imos
. Tex
toex
posi
tivo.
O
rtog
rafía
: sep
arac
ión
en s
ílaba
s. G
, J.
Los
verb
os e
n in
finiti
vo. E
l ins
truc
tivo.
Paró
nim
os. L
as li
stas
.Te
xto:
info
rme
senc
illo.
Ora
cion
esim
pera
tivas
.O
rtog
rafía
: la
síla
ba t
ónic
a. P
alab
ras
con
H.
His
torie
ta. G
lobo
de
hist
orie
ta.
Com
plem
ento
ent
re e
l dib
ujo
y la
escr
itura
. Ono
mat
opey
as. L
ospe
rson
ajes
. Dis
tinto
s m
edio
s de
com
unic
ació
n. L
a en
trev
ista
.O
rtog
rafía
: pal
abra
s gr
aves
, agu
das
yes
drúj
ulas
.
Coh
eren
cia
text
ual.
Con
cord
anci
aen
tre
adje
tivos
, ver
bos,
sus
tant
ivos
.Lo
s si
gnos
de
punt
uaci
ón. L
aen
tona
ción
. Exp
osic
ión
brev
e, c
onso
port
e gr
áfic
o. L
a no
ticia
. O
rtog
rafía
: pal
abra
s gr
aves
, agu
das
yes
drúj
ulas
.
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
PLAN
IFIC
ACIO
N: N
ACIO
N
AREA: M
ATEM
ATIC
A
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
1C
ON
TEN
IDO
S C
ON
CEP
TU
ALE
SC
ON
TEN
IDO
S P
RO
CED
IMEN
TALE
SC
ON
TEN
IDO
SA
CT
ITU
DIN
ALE
SSA
LTO
1N
umer
ació
n ha
sta
el 9
99. U
nida
des
de d
istin
to o
rden
.A
lgor
itmo
de a
dici
ón. M
ultip
licac
ión.
Pro
pied
adco
nmut
ativ
a. S
ituac
ione
s pr
oble
mát
icas
.In
terp
reta
ción
de
enun
ciad
os.
Geo
met
ría: r
elac
ione
s es
paci
ales
. Des
crip
ción
eid
entif
icac
ión
de o
bjet
os d
e ac
uerd
o co
n la
ubi
caci
ónes
paci
al.
Num
erac
ión
hast
a 10
00. U
nida
d de
mil.
Mul
tiplic
ació
npo
r 2,
4, 5
y 1
0 (r
epas
o). D
oble
y m
itad.
Tab
la d
el 8
.Si
tuac
ione
s pr
oble
mát
icas
con
div
isio
nes
ym
ultip
licac
ione
s. A
lgor
itmo
de r
esta
. Lec
tura
de
incó
gnita
. G
eom
etría
: uso
de
regl
a. M
edid
as d
e lo
ngitu
d.C
entím
etro
, met
ro y
kiló
met
ro.
Reg
ular
idad
es d
e se
rie n
umér
ica.
Tab
la d
em
ultip
licac
ión
de 1
0 x
10. T
riple
y t
erci
o, e
scal
a y
tabl
a de
l 3. T
abla
del
6. S
uma
y re
sta
con
dific
ulta
d.En
colu
mna
do. D
istr
acto
res
en e
nunc
iado
s.
Geo
met
ría: p
osic
ione
s de
rec
ta: v
ertic
al, h
oriz
onta
l yob
licua
. Lín
ea r
ecta
, par
alel
a y
seca
nte.
Reg
ular
idad
es d
e s
erie
num
éric
a. E
scal
as. A
rmad
o de
núm
eros
. Com
para
ción
. Tab
las
de m
ultip
licar
por
2, 4
,8,
3, 6
, 5, 1
0. D
ivis
ión.
Bill
etes
y m
oned
as. R
efle
xión
sobr
e v
alor
pos
icio
nal d
e ci
fras
. Med
ida:
tie
mpo
.G
eom
etría
: cue
rpos
geo
mét
ricos
. Cla
sific
ació
n se
gún
sus
form
as. C
aras
, aris
tas
y vé
rtic
es.
Tabl
a de
l 7. D
ivis
ión
y m
ultip
licac
ión.
Lec
tura
de
tabl
as. S
ituac
ione
s pr
oble
mát
icas
de
rest
a co
nin
terp
reta
ción
de
cuán
to fa
lta p
ara.
.. Le
ctur
a de
lca
lend
ario
. Des
com
posi
ción
y c
ompo
sici
ón d
enú
mer
os p
or s
umas
, seg
ún u
nida
des
de d
istin
tos
órde
nes.
Geo
met
ría: f
racc
ione
s de
kilo
: 1 /2 ,
1 /4
.Eq
uiva
lenc
ias.
Con
stru
cció
n de
fig
uras
sim
étric
as c
onre
spec
to a
un
eje.
18
Núm
ero
natu
ral.
Func
ione
s y
usos
en
vida
cot
idia
na. S
uces
ión
natu
ral.
Rel
acio
nes
de m
ayor
, igu
al, m
enor
, ant
erio
r.Tr
ansf
orm
acio
nes
que
afec
tan
la c
ardi
nalid
ad d
e un
a co
lecc
ión.
Sum
a y
rest
a. E
xpre
sion
es s
imbó
licas
(si
gnos
de
oper
acio
nes)
.Pa
tron
es (
regu
larid
ades
) nu
mér
icos
. Tab
las
y di
agra
mas
.N
ocio
nes
espa
cial
es, r
elac
ione
s de
dire
cció
n, o
rient
ació
n y
ubic
ació
n de
obj
etos
en
plan
o y
en e
spac
io. R
epre
sent
acio
nes
de r
ecor
ridos
. Pun
tos
de r
efer
enci
a. C
odifi
caci
ón.
La s
uces
ión
natu
ral (
hast
a 1.
000)
. Noc
ione
s de
mit
ad y
dobl
e. M
ultip
licac
ión
y di
visi
ón p
or u
na c
ifra
de n
úmer
osna
tura
les.
Tab
las.
Sum
a y
rest
a de
núm
eros
nat
ural
es.
Expr
esio
nes
sim
bólic
as d
e ac
cion
es r
ealiz
adas
. Pat
rone
s(r
egul
arid
ades
) nu
mér
icos
. Tab
las
y di
agra
mas
exp
resa
ndo
rela
cion
es n
umér
icas
. Reg
la. L
ongi
tud.
Dis
tanc
ia. U
nida
des
no c
onve
ncio
nale
s y
conv
enci
onal
es.
La s
uces
ión
natu
ral (
hast
a 10
.000
). N
ocio
nes
de t
erci
o y
trip
le. M
ultip
licac
ión
y di
visi
ón p
or u
na c
ifra
de n
úmer
osna
tura
les.
Tab
las.
Sum
a y
rest
a de
núm
eros
nat
ural
es.
Expr
esio
nes
sim
bólic
as d
e ac
cion
es r
ealiz
adas
. Pat
rone
s(r
egul
arid
ades
) nu
mér
icos
. Tab
las
y di
agra
mas
exp
resa
ndo
rela
cion
es n
umér
icas
. Lín
eas:
cla
sifi
caci
ón e
n re
ctas
y c
urva
s y
segú
n su
pos
ició
n en
el p
lano
.
Escr
itura
s eq
uiva
lent
es d
e un
núm
ero.
Sist
ema
de n
umer
ació
n po
sici
onal
dec
imal
: uni
dade
s de
dist
into
ord
en. E
quiv
alen
cias
.M
ultip
licac
ión
y di
visi
ón p
or u
na c
ifra.
Tab
las.
Sum
a y
rest
a de
núm
eros
nat
ural
es. E
xpre
sion
es s
imbó
licas
. Pat
rone
s nu
mér
icos
.Ta
blas
y d
iagr
amas
. Cue
rpos
(cu
bo, c
ono,
cili
ndro
, esf
era,
pris
ma,
pirá
mid
e). C
lasi
ficac
ión
segú
n fo
rma,
car
as, a
rista
s y
vért
ices
. Tie
mpo
: cal
enda
rio. S
iste
ma
mon
etar
io.
Frac
cion
es u
sual
es. F
orm
as d
e re
pres
enta
ción
. Esc
ritur
aseq
uiva
lent
es d
e fr
acci
ones
. Ope
raci
ones
con
frac
cion
es u
sual
es.
Escr
itura
s eq
uiva
lent
es. S
iste
ma
de n
umer
ació
n po
sici
onal
deci
mal
; uni
dade
s de
dis
tinto
ord
en. E
quiv
alen
cias
.M
ultip
licac
ión
y di
visi
ón p
or u
na c
ifra.
Sum
a y
rest
a de
núm
eros
natu
rale
s. E
xpre
sion
es s
imbó
licas
de
acci
ones
rea
lizad
as.
Mov
imie
ntos
y f
igur
as s
imét
ricas
. Pes
o. U
nida
des
conv
enci
onal
es. T
abla
s, g
ráfic
os y
dia
gram
as p
ara
orga
niza
rin
form
ació
n.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
es e
n su
cesi
ón n
umér
ica
y su
uso
par
a es
crib
ir nú
mer
osy
com
para
rlos.
Com
para
ción
de
núm
eros
nat
ural
es. L
ectu
ra e
inte
rpre
taci
ón d
een
unci
ados
. Sel
ecci
ón y
sim
boliz
ació
n de
ope
raci
ón a
ritm
étic
a co
rres
pond
ient
e a
lasi
tuac
ión
prob
lem
átic
a pr
esen
tada
.El
abor
ació
n y
utili
zaci
ón d
e di
stin
tas
estr
ateg
ias
de c
álcu
lo e
xact
o y
apro
xim
ado.
Man
ejo
del a
lgor
itmo
de a
dici
ón. I
nter
pret
ació
n y
com
plet
amie
nto
de p
atro
nes
num
éric
os. I
nter
pret
ació
n, u
tiliz
ació
n y
elab
orac
ión
de c
ódig
os p
ara
desc
ribir
ubic
ació
n de
un
obje
to e
n re
cta,
pla
no y
esp
acio
.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
es e
n la
suc
esió
n nu
mér
ica
y su
uso
par
a es
crib
irnú
mer
os y
com
para
rlos.
Lec
tura
e in
terp
reta
ción
de
enun
ciad
os (
oral
es, e
scrit
os,
gráf
icos
). S
elec
ción
y s
imbo
lizac
ión
de o
pera
ción
arit
mét
ica
corr
espo
ndie
nte
asi
tuac
ión
prob
lem
átic
a pr
esen
tada
. Ela
bora
ción
y u
tiliz
ació
n de
dis
tinta
s es
trat
egia
sde
cál
culo
exa
cto
y ap
roxi
mad
o.M
anej
o de
l alg
oritm
o de
sus
trac
ción
. Int
erpr
etac
ión
y co
mpl
etam
ient
o de
pat
rone
snu
mér
icos
.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
es e
n su
cesi
ón n
umér
ica
y su
uso
par
a es
crib
ir nú
mer
osy
com
para
rlos.
Lec
tura
e in
terp
reta
ción
de
enun
ciad
os (
oral
es, e
scrit
os, g
ráfic
os).
Sele
cció
n y
sim
boliz
ació
n de
ope
raci
ón a
ritm
étic
a co
rres
pond
ient
e a
situ
ació
npr
oble
mát
ica
pres
enta
da. E
labo
raci
ón y
util
izac
ión
de e
stra
tegi
as d
e cá
lcul
o ex
acto
y ap
roxi
mad
o. M
anej
o de
alg
oritm
os c
on p
olid
ígito
s. C
onfe
cció
n de
dia
gram
as y
tabl
as. I
dent
ifica
ción
, den
omin
ació
n, c
lasi
ficac
ión
y de
scrip
ción
de
línea
s en
bas
e a
sus
prop
ieda
des.
Util
izac
ión
de r
egla
. Dis
crim
inac
ión
de p
osic
ión
y fo
rma.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
es e
n su
cesi
ón n
umér
ica
y su
uso
par
a es
crib
ir nú
mer
osy
com
para
rlos.
Util
izac
ión
del s
iste
ma
de n
umer
ació
n po
sici
onal
dec
imal
par
a le
er,
escr
ibir,
com
para
r, de
scom
pone
r y
com
pone
r nu
mer
ales
de
hast
a cu
atro
cifr
as.
Com
para
ción
de
núm
eros
nat
ural
es d
esde
pun
to d
e vi
sta
card
inal
y o
rdin
al.
Inte
rpre
taci
ón y
com
plet
amie
nto
de p
atro
nes
num
éric
os. C
onfe
cció
n de
dia
gram
asy
tabl
as p
ara
ejem
plifi
car
rela
cion
es n
umér
icas
.
Iden
tific
ació
n, d
enom
inac
ión,
cla
sific
ació
n y
desc
ripci
ón d
e cu
erpo
s en
bas
e a
sus
prop
ieda
des.
Rep
rodu
cció
n de
cue
rpos
geo
mét
ricos
. R
elac
ión
entr
e ex
pres
ión
oral
, rep
rese
ntac
ión
conc
reta
o g
ráfic
a y
escr
itura
sim
bólic
ade
frac
cion
es. L
ectu
ra, e
scrit
ura
y co
mpa
raci
ón d
e fr
acci
ones
usu
ales
. Util
izac
ión
de s
iste
ma
de n
umer
ació
n po
sici
onal
dec
imal
has
ta c
uatr
o ci
fras
. Lec
tura
ein
terp
reta
ción
de
enun
ciad
os. S
imbo
lizac
ión
de la
ope
raci
ón a
ritm
étic
a qu
e pe
rmite
reso
lver
los.
Ope
raci
ones
con
can
tidad
es e
nter
as y
frac
cion
aria
s. D
escr
ipci
ón e
inte
rpre
taci
ón d
e in
form
ació
n br
inda
da p
or t
abla
s, d
iagr
amas
y g
ráfic
os s
impl
es.
Rec
onoc
imie
nto,
rep
rodu
cció
n y
cons
truc
ción
de
figur
as s
imét
ricas
.
Con
fianz
a en
sus
pos
ibili
dade
s de
plan
tear
y r
esol
ver
prob
lem
as.
Dis
cipl
ina,
esf
uerz
o y
pers
ever
anci
a en
la b
úsqu
eda
de r
esul
tado
s.Se
gurid
ad e
n la
def
ensa
de
sus
argu
men
tos
y fle
xibi
lidad
par
am
odifi
carlo
s.
Cur
iosi
dad,
ape
rtur
a, d
uda:
bas
e de
lco
noci
mie
nto
cien
tífic
o.In
teré
s po
r us
o de
raz
onam
ient
oin
tuiti
vo, l
ógic
o e
imag
inac
ión
para
plan
tear
y r
esol
ver
prob
lem
as. S
entid
ocr
ítico
de
resu
ltado
s ob
teni
dos
enre
solu
ción
de
prob
lem
as. P
lace
r po
rde
safío
s.
Dis
cipl
ina,
esf
uerz
o y
pers
ever
anci
a en
la b
úsqu
eda
de r
esul
tado
s. R
espe
topo
r el p
ensa
mie
nto
ajen
o. V
alor
ació
nde
l int
erca
mbi
o de
idea
s co
mo
fuen
tede
apr
endi
zaje
.
Valo
raci
ón d
el in
terc
ambi
o de
idea
sco
mo
fuen
te d
e ap
rend
izaj
e.D
ispo
sici
ón p
ara
acor
dar,
acep
tar
yre
spet
ar r
egla
s en
la r
esol
ució
n de
prob
lem
as. T
oler
anci
a y
sere
nida
dfr
ente
a e
rror
es y
logr
os e
n re
solu
ción
de p
robl
emas
.
Inte
rés
por u
so d
el r
azon
amie
nto
intu
itivo
, lóg
ico
e im
agin
ació
n pa
rapl
ante
ar y
reso
lver
pro
blem
as y
cálc
ulos
.Se
ntid
o cr
ítico
sob
re r
esul
tado
sob
teni
dos
en r
esol
ució
n de
pro
blem
as.
Plac
er p
or d
esaf
íos
inte
lect
uale
s.
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
19
Reg
istr
o de
dat
os. C
onst
rucc
ión
de g
ráfi
cos.
Tab
la d
el9
por
trip
licad
o de
la t
abla
del
3, m
ultip
licac
ión
ydi
visi
ón p
or 9
. Cál
culo
men
tal,
cálc
ulo
estim
ado.
Uso
del c
once
pto
de d
ivis
ión
com
o ag
rupa
ción
. Alg
oritm
ode
mul
tiplic
ació
n.Es
timar
res
ulta
do e
n re
solu
ción
de
situ
acio
nes
prob
lem
átic
as.
Geo
met
ría: u
nida
des
conv
enci
onal
es d
e ca
paci
dad.
Con
cept
o de
frac
ción
. Mit
ad y
cua
rto
usan
do e
lm
etro
. Uso
de
cálc
ulos
mem
oriz
ados
incl
uyen
dopr
oduc
tos
bási
cos
y pr
opie
dad
conm
utat
iva
dead
ició
n y
mul
tiplic
ació
n. S
ituac
ione
s pr
oble
mát
icas
.A
lgor
itmo
de d
ivis
ión.
Cóm
o or
gani
zar
info
rmac
ión
cuan
do r
esol
vem
ospr
oble
mas
. G
eom
etría
: uni
dade
s de
long
itud.
Fra
ccio
nes
equi
vale
ntes
.
Num
erac
ión.
Des
com
posi
ción
. Esc
alas
. Esc
ritur
aseq
uiva
lent
es d
e un
núm
ero.
Núm
eros
rom
anos
.C
álcu
los
con
calc
ulad
ora.
Ecu
acio
nes
sim
ples
.Pr
opie
dad
conm
utat
iva.
G
eom
etría
: gir
os. C
ompl
eto.
Med
io g
iro.
Cua
rto
giro
.Á
ngul
os. C
lasi
fica
ción
de
triá
ngul
os.
Situ
acio
nes
prob
lem
átic
as c
ombi
nada
s. B
illet
es y
mon
edas
. Mul
tiplic
ació
n po
r un
idad
seg
uida
de
cero
s.Va
lor
posi
cion
al e
n nú
mer
os.
Util
izar
tab
la d
e m
ultip
licar
par
a di
vidi
r. G
eom
etría
:cl
asif
icac
ión
de c
uadr
iláte
ros
segú
n su
s fo
rmas
, lad
osy
vért
ices
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
. Tab
las,
grá
fico
s y
diag
ram
aspa
ra o
rgan
izar
la in
form
ació
n. R
econ
ocim
ient
os d
enú
mer
os d
ivis
ible
s po
r 2,
5, 1
0 y
100.
Lec
tura
de
laho
ra.
Uso
de
diag
ram
as p
ara
orga
niza
r in
form
ació
n.Pr
oble
mas
de
com
bina
toria
.
Frac
cion
es u
sual
es. F
orm
as d
e re
pres
enta
ción
. Esc
ritur
aseq
uiva
lent
es d
e fr
acci
ones
. Ope
raci
ones
con
frac
cion
esus
uale
s. M
ultip
licac
ión
y di
visi
ón p
or u
na c
ifra
de n
úmer
osna
tura
les.
Tab
las.
Sum
a y
rest
a de
núm
eros
nat
ural
es.
Expr
esio
nes
sim
bólic
as d
e ac
cion
es r
ealiz
adas
. Cap
acid
ad:
unid
ades
con
venc
iona
les.
For
mas
de
reco
lecc
ión
de d
atos
de
expe
rienc
ias
y en
cues
tas
sim
ples
. Tab
las,
grá
fico
s y
diag
ram
aspa
ra o
rgan
izar
info
rmac
ión.
Frac
cion
es u
sual
es. S
igni
fica
do u
tiliz
ando
can
tida
des
cont
inua
s y
disc
reta
s. F
orm
as d
e re
pres
enta
ción
. Esc
ritu
ras
equi
vale
ntes
de
frac
cion
es. O
pera
cion
es c
on f
racc
ione
sus
uale
s. C
álcu
lo e
xact
o y
apro
xim
ado.
Est
rate
gias
de
redo
ndeo
y e
ncua
dram
ient
o de
res
ulta
dos.
Cál
culo
men
tal.
Mul
tipl
icac
ión
y di
visi
ón p
or u
na c
ifra
de n
úmer
os n
atur
ales
.Su
ma
y re
sta
de n
úmer
os n
atur
ales
. Exp
resi
ones
sim
bólic
asde
acc
ione
s re
aliz
adas
. Lon
gitu
d: u
nida
des
conv
enci
onal
es.
Escr
itura
s eq
uiva
lent
es d
e un
núm
ero.
Si
stem
a de
num
erac
ión
posi
cion
al d
ecim
al: u
nida
des
dedi
stin
to o
rden
. Equ
ival
enci
as. S
uma
y re
sta
de n
úmer
osna
tura
les.
Exp
resi
ones
sim
bólic
as d
e ac
cion
es r
ealiz
adas
.R
epre
sent
acio
nes
verb
ales
y g
ráfi
cas
de r
ecor
ridos
. Pun
tos
dere
fere
ncia
. Cod
ific
ació
n de
des
plaz
amie
ntos
. Cam
bios
de
dire
cció
n (g
iros
). C
lasi
fica
ción
de
triá
ngul
os s
egún
sus
lado
s.Á
ngul
os: g
iro
com
plet
o, 1 /
2gi
ro, 1 /
4gi
ro.
Escr
itura
s eq
uiva
lent
es d
e un
núm
ero.
Si
stem
a de
num
erac
ión
posi
cion
al d
ecim
al; u
nida
des
dedi
stin
to o
rden
. Equ
ival
enci
as.
Mul
tiplic
ació
n y
divi
sión
por
una
cifr
a. S
uma
y re
sta.
Expr
esio
nes
sim
bólic
as.
Cla
sifi
caci
ón d
e cu
adril
áter
os s
egún
sus
for
mas
, lad
os y
vért
ices
. Sis
tem
a m
onet
ario
. Uni
dade
s ac
tual
es.
Sum
a y
rest
a de
núm
eros
nat
ural
es. M
ultip
licac
ión
y di
visi
ónpo
r un
a ci
fra
de n
úmer
os n
atur
ales
. Exp
resi
ones
sim
bólic
asde
acc
ione
s re
aliz
adas
. Tie
mpo
: lec
tura
de
dist
into
s re
loje
s.Fo
rmas
de
reco
lecc
ión
de d
atos
de
expe
rienc
ias
y en
cues
tas
sim
ples
. Tab
las,
grá
fico
s y
diag
ram
as p
ara
orga
niza
rin
form
ació
n.
Rel
ació
n en
tre
expr
esió
n or
al, r
epre
sent
ació
n co
ncre
ta o
grá
fica
y es
critu
rasi
mbó
lica
de fr
acci
ones
. Lec
tura
, esc
ritur
a, c
ompa
raci
ón d
e fr
acci
ones
usu
ales
.Le
ctur
a e
inte
rpre
taci
ón d
e en
unci
ados
. Sel
ecci
ón y
sim
boliz
ació
n de
la s
ituac
ión
prob
lem
átic
a. E
labo
raci
ón y
util
izac
ión
de d
istin
tas
estr
ateg
ias
de c
álcu
lo e
xact
o y
apro
xim
ado.
Est
imac
ión
de r
esul
tado
de
cálc
ulo
con
dist
inta
s es
trat
egia
s. M
anej
ode
alg
oritm
o de
mul
tiplic
ació
n. O
pera
cion
es c
on c
antid
ades
ent
eras
yfr
acci
onar
ias.
Rec
olec
ción
de
dato
s. O
rgan
izac
ión
y an
ális
is d
e in
form
ació
n.In
terp
reta
ción
de
info
rmac
ión
brin
dada
por
tab
las,
dia
gram
as y
grá
ficos
.
Rel
ació
n en
tre
expr
esió
n or
al, r
epre
sent
ació
n co
ncre
ta o
grá
fica
y e
scrit
ura
sim
bólic
a de
frac
cion
es. L
ectu
ra, e
scrit
ura
y co
mpa
raci
ón d
e fr
acci
ones
usu
ales
.Se
lecc
ión
y si
mbo
lizac
ión
de o
pera
ción
arit
mét
ica
corr
espo
ndie
nte
a si
tuac
ión
prob
lem
átic
a. E
labo
raci
ón y
util
izac
ión
de d
istin
tas
estr
ateg
ias
de c
álcu
lo e
xact
oy
apro
xim
ado.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
con
frac
cion
es u
sual
es. M
anej
o de
lal
gorit
mo
de d
ivis
ión.
Ela
bora
ción
de
enun
ciad
os a
par
tir d
e un
a op
erac
ión.
Com
para
ción
, equ
ival
enci
a y
orde
nam
ient
o en
tre
dist
inta
s un
idad
es d
e m
edid
a.O
pera
cion
es c
on c
antid
ades
ent
eras
y fr
acci
onar
ias
senc
illas
.
Util
izac
ión
de s
iste
ma
de n
umer
ació
n po
sici
onal
dec
imal
par
a le
er, e
scrib
ir,co
mpa
rar,
des
com
pone
r y
com
pone
r nu
mer
ales
de
hast
a cu
atro
cifr
as.
Iden
tific
ació
n, d
enom
inac
ión,
cla
sifi
caci
ón y
des
crip
ción
de
figu
ras
y án
gulo
s en
base
a s
us p
ropi
edad
es. C
onst
rucc
ión
de f
igur
as.
Util
izac
ión
del s
iste
ma
de n
umer
ació
n po
sici
onal
dec
imal
par
a le
er, e
scrib
ir,co
mpa
rar,
des
com
pone
r y
com
pone
r nu
mer
ales
de
hast
a cu
atro
cifr
as.
Iden
tific
ació
n, d
enom
inac
ión,
cla
sifi
caci
ón y
des
crip
ción
de
figu
ras
en b
ase
a su
spr
opie
dade
s. C
onst
rucc
ión
de f
igur
as.
Rec
onoc
imie
nto
de n
úmer
os d
ivis
ible
s po
r 2,
5, 1
0 y
100.
Lec
tura
e in
terp
reta
ción
de e
nunc
iado
s. S
elec
ción
y s
imbo
lizac
ión
de o
pera
ción
arit
mét
ica
corr
espo
ndie
nte
a si
tuac
ión
prob
lem
átic
a.El
abor
ació
n y
utili
zaci
ón d
e di
stin
tas
estr
ateg
ias
de c
álcu
lo e
xact
o y
apro
xim
ado.
Rec
olec
ción
de
dato
s en
dis
tinta
s fo
rmas
. Org
aniz
ació
n y
anál
isis
de
info
rmac
ión
sim
ple.
Des
crip
ción
e in
terp
reta
ción
de
info
rmac
ión
brin
dada
por
tab
las,
diag
ram
as y
grá
ficos
sim
ples
.
Sent
ido
críti
co s
obre
res
ulta
dos
obte
nido
s en
res
oluc
ión
depr
oble
mas
. Cur
iosi
dad,
ape
rtur
a y
duda
com
o ba
se d
el c
onoc
imie
nto
cien
tífic
o. T
oler
anci
a y
sere
nida
dfr
ente
a e
rror
es y
logr
os e
n re
solu
ción
de p
robl
emas
. Val
orac
ión
del
inte
rcam
bio
de id
eas
com
o fu
ente
de
apre
ndiz
aje.
Valo
raci
ón d
el in
terc
ambi
o de
idea
sco
mo
fuen
te d
e ap
rend
izaj
e. G
usto
por
gene
rar
estr
ateg
ias
pers
onal
es d
ere
solu
ción
de
prob
lem
as. C
onfi
anza
en s
us p
osib
ilida
des
de p
lant
ear
yre
solv
er p
robl
emas
.
Segu
ridad
en
defe
nsa
de a
rgum
ento
sy
flex
ibili
dad
para
mod
ific
arlo
s.R
espe
to p
or p
ensa
mie
nto
ajen
o.Va
lora
ción
de
inte
rcam
bio
de id
eas
com
o fu
ente
de
apre
ndiz
aje.
Dis
posi
ción
par
a ac
orda
r, a
cept
ar y
resp
etar
reg
las
en r
esol
ució
n de
prob
lem
as. T
oler
anci
a y
sere
nida
dfr
ente
a e
rror
es y
logr
os e
n re
solu
ción
de p
robl
emas
.
Segu
ridad
en
defe
nsa
de a
rgum
ento
sy
flex
ibili
dad
para
mod
ific
arlo
s.G
usto
por
gen
erar
est
rate
gias
de
reso
luci
ón d
e pr
oble
mas
. Pla
cer
por
desa
fíos
inte
lect
uale
s. V
alor
ació
n de
leng
uaje
cla
ro y
pre
ciso
par
a la
orga
niza
ción
de
pens
amie
nto.
Cur
iosi
dad,
ape
rtur
a y
duda
: bas
e de
cono
cim
ient
o ci
entíf
ico.
Inte
rés
por
elus
o de
raz
onam
ient
o in
tuiti
vo, l
ógic
oe
imag
inac
ión
para
pla
ntea
r y
reso
lver
prob
lem
as y
cál
culo
s. P
lace
r po
rde
safío
s in
tele
ctua
les.
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
N
ÚM
ERO
S Y
OP
ERA
CIO
NES
NO
CIO
NES
GEO
MÉT
RIC
AS
/ M
EDIC
ION
ES
SALT
O1
Num
erac
ión
hast
a 99
9. U
nida
des
de d
istin
to o
rden
.A
lgor
itmo
de a
dici
ón. M
ultip
licac
ión.
Pro
pied
adco
nmut
ativ
a. S
ituac
ione
s pr
oble
mát
icas
.In
terp
reta
ción
de
enun
ciad
os.
Geo
met
ría: r
elac
ione
s es
paci
ales
. Des
crip
ción
eid
entif
icac
ión
de o
bjet
os d
e ac
uerd
o co
n su
ubi
caci
ónes
paci
al.
Num
erac
ión
hast
a 10
00. U
nida
d de
mil.
Mul
tiplic
ació
n po
r 2,
4, 5
y 1
0. D
oble
y m
itad.
Tab
lade
l 8. S
ituac
ione
s pr
oble
mát
icas
con
div
isio
nes
ym
ultip
licac
ione
s. A
lgor
itmo
de la
res
ta. L
ectu
ra d
ein
cógn
ita.
Geo
met
ría. U
so d
e re
gla.
Med
idas
de
long
itud
conv
enci
onal
es. C
entím
etro
, met
ro y
kiló
met
ro.
Reg
ular
idad
es d
e se
rie n
umér
ica.
Tab
la d
em
ultip
licac
ión
de 1
0 x
10, c
ompl
etan
do p
rodu
ctos
posi
bles
con
pro
pied
ad c
onm
utat
iva.
Trip
le y
ter
cio,
esca
la y
tab
la d
el 3
. Tab
la d
el 6
. Mul
tiplic
ació
n y
divi
sión
por
6. S
uma
y re
sta
con
dific
ulta
d.En
colu
mna
do. S
ituac
ione
s pr
oble
mát
icas
con
dist
ract
ores
. Geo
met
ría: p
osic
ione
s de
una
rec
ta:
vert
ical
, hor
izon
tal y
obl
icua
. Lín
ea r
ecta
s, p
aral
elas
yse
cant
es.
Reg
ular
idad
es d
e se
rie n
umér
ica.
Esc
alas
. Arm
ado
denú
mer
os. C
ompa
raci
ón. T
abla
s de
mul
tiplic
ar p
or 2
,4,
8, 3
, 6, 5
, 10.
Div
isió
n (a
lgor
itmo)
. Bill
etes
ym
oned
as. R
efle
xión
sob
re e
l val
or p
osic
iona
l de
cifr
as.
Med
ida:
tie
mpo
. Geo
met
ría: c
uerp
os g
eom
étric
os.
Cla
sific
ació
n se
gún
sus
form
as. C
aras
, aris
tas
y vé
rtic
es.
Tabl
a de
l 7. D
ivis
ión
y m
ultip
licac
ión.
Lec
tura
de
tabl
as. L
ectu
ra d
el c
alen
dario
. Des
com
posi
ción
yco
mpo
sici
ón d
e nú
mer
os p
or s
umas
, seg
ún u
nida
des
de d
istin
tos
órde
nes.
G
eom
etría
: fra
ccio
nes
del k
ilo: 1 /2
,1 /4. E
quiv
alen
cias
.C
onst
rucc
ión
de f
igur
as s
imét
ricas
con
res
pect
o al
eje
.
Reg
ular
idad
es e
n su
cesi
ón n
umér
ica.
Su
uso
en e
scrit
ura
y co
mpa
raci
ón d
e nú
mer
os. R
elac
ione
sde
may
or, m
enor
e ig
ual.
Man
ejo
de a
lgor
itmos
de
adic
ión.
Tra
nsfo
rmac
ione
s qu
e af
ecta
n ca
rdin
alid
ad d
e un
a co
lecc
ión:
agre
gar,
reun
ir, r
epar
tir, q
uita
r, se
para
r. Le
ctur
a e
inte
rpre
taci
ón d
e en
unci
ados
. Loc
aliz
ació
n de
dato
s e
incó
gnita
s. E
xpre
sion
es s
imbó
licas
de
oper
acio
nes
real
izad
as (
uso
de lo
s si
gnos
).Pr
opie
dade
s de
la m
ultip
licac
ión
(la
prop
ieda
d co
nmut
ativ
a).
Suce
sión
nat
ural
has
ta 1
0.00
0. R
egul
arid
ades
en
suce
sión
num
éric
a. S
u us
o en
esc
ritur
a y
com
para
ción
de
núm
eros
.Pa
tron
es (
regu
larid
ades
num
éric
as).
Man
ejo
de a
lgor
itmos
de
adic
ión
y su
stra
cció
n co
npo
lidíg
itos.
Exp
resi
ones
sim
bólic
as: s
igno
s de
ope
raci
ones
. Est
rate
gias
de
reso
luci
ón d
e pr
oble
mas
.Su
ela
bora
ción
. Mita
d y
dobl
e: u
so d
e re
laci
ones
func
iona
les
para
res
olve
r si
tuac
ione
spr
oble
mát
icas
.Le
ctur
a e
inte
rpre
taci
ón g
loba
l de
enun
ciad
os. L
ocal
izac
ión
de d
atos
e in
cógn
itas.
Reg
ular
idad
es e
n su
cesi
ón n
umér
ica.
Su
uso
en la
esc
ritur
a y
com
para
ción
de
núm
eros
. Pat
rone
s.Ta
blas
y d
iagr
amas
rep
rese
ntat
ivos
de
regu
larid
ades
num
éric
as. I
nter
pret
ació
n de
pat
rone
snu
mér
icos
. Ter
cio
y tr
iple
: uso
de
rela
cion
es fu
ncio
nale
s pa
ra r
esol
ver
situ
acio
nes
prob
lem
átic
as.
Man
ejo
de a
lgor
itmos
de
adic
ión
y su
stra
cció
n co
n po
lidíg
itos.
Estr
ateg
ias
pers
onal
es d
e re
solu
ción
de
prob
lem
as. S
u el
abor
ació
n. E
xpre
sion
es s
imbó
licas
: sig
nos
de la
s op
erac
ione
s. L
ocal
izac
ión
de d
atos
e in
cógn
itas
en e
nunc
iado
s de
pro
blem
as. S
elec
ción
ysi
mbo
lizac
ión
de o
pera
ción
arit
mét
ica
corr
espo
ndie
nte
a si
tuac
ione
s pr
oble
mát
icas
.
Reg
ular
idad
es e
n su
cesi
ón n
umér
ica.
Su
uso
en e
scrit
ura
y co
mpa
raci
ón d
e nú
mer
os. P
atro
nes
(reg
ular
idad
es n
umér
icas
). S
iste
ma
posi
cion
al d
ecim
al d
e nu
mer
ació
n. C
ompo
sici
ón d
e di
stin
tos
órde
nes.
Sus
equ
ival
enci
as (
hast
a un
idad
es d
e m
il, in
clus
ive)
. Util
izac
ión
del s
iste
ma
denu
mer
ació
n po
sici
onal
en
lect
ura,
esc
ritur
a, c
ompa
raci
ón, d
esco
mpo
sici
ón y
com
posi
ción
de
num
eral
es d
e ha
sta
cuat
ro c
ifras
. Cál
culo
exa
cto
y ap
roxi
mad
o. E
stra
tegi
as d
el r
edon
deo
yen
cuad
ram
ient
o de
res
ulta
dos.
Cál
culo
men
tal,
escr
ito y
con
cal
cula
dora
. Eva
luac
ión
de d
istin
tas
form
as d
e ha
cer
cálc
ulos
. Est
imac
ión
de r
esul
tado
s de
un
cálc
ulo.
Dis
tinta
s es
trat
egia
s.
La e
xplo
raci
ón d
e eq
uiva
lenc
ias
entr
e fr
acci
ones
. Res
oluc
ión
de p
robl
emas
sen
cillo
s co
n fr
acci
ones
usua
les.
Tran
sfor
mac
ione
s: a
fect
an la
car
dina
lidad
de
una
cole
cció
n: a
greg
ar, r
euni
r, re
part
ir, q
uita
r,se
para
r. Le
ctur
a e
inte
rpre
taci
ón d
e en
unci
ados
. Loc
aliz
ació
n de
dat
os e
incó
gnita
s.Es
trat
egia
s pe
rson
ales
de
reso
luci
ón d
e pr
oble
mas
. Util
izac
ión
del s
iste
ma
de n
umer
ació
npo
sici
onal
en
lect
ura,
esc
ritur
a, c
ompa
raci
ón, d
esco
mpo
sici
ón y
com
posi
ción
de
num
eral
es d
eha
sta
cuat
ro c
ifras
.
Rel
acio
nes
de d
irecc
ión,
orie
ntac
ión
y ub
icac
ión
de o
bjet
ospl
ano/
espa
cio.
Rep
rese
ntac
ione
s de
rec
orrid
os c
onpa
labr
as y
grá
ficas
. Pun
tos
de r
efer
enci
a. C
odifi
caci
ón d
ede
spla
zam
ient
os. I
nter
pret
ació
n, u
tiliz
ació
n y
elab
orac
ión
de c
ódig
os d
escr
iptiv
os d
e ub
icac
ión
de o
bjet
o en
plan
o/es
paci
o.
Reg
la. U
so p
ara
traz
ado
de r
ecta
s. P
osic
ión
y fo
rma.
Dis
crim
inac
ión.
Den
omin
ació
n de
con
cept
os y
rel
acio
nes
sim
ples
. Léx
ico
geom
étric
o (e
n to
das
las
unid
ades
).M
edic
ione
s: lo
ngitu
d. D
ista
ncia
. Uni
dade
s no
conv
enci
onal
es. U
nida
des
conv
enci
onal
es.
Reg
la g
radu
ada.
Líne
as: c
lasi
ficac
ión
en r
ecta
s y
curv
as y
seg
ún s
u po
sici
ónen
el p
lano
.
Cue
rpos
(cu
bo, c
ono,
cili
ndro
, esf
era,
pris
ma,
pirá
mid
e).
Cla
sific
ació
n se
gún
su fo
rma,
car
as, a
rista
s y
vért
ices
.R
epro
ducc
ión
de f
igur
as. D
enom
inac
ión
de c
once
ptos
yre
laci
ones
sim
ples
. Léx
ico
geom
étric
o. C
lasi
ficac
ión,
deno
min
ació
n y
desc
ripci
ón d
e cu
erpo
s, s
egún
sus
prop
ieda
des.
Med
icio
nes:
sis
tem
a m
onet
ario
. Uni
dade
s.R
esol
ució
n de
situ
acio
nes
prob
lem
átic
as. R
elac
ione
sco
mpa
rativ
as e
ntre
uni
dade
s. T
iem
po. L
ectu
ra d
eca
lend
ario
s y
relo
jes.
Mov
imie
ntos
: fig
uras
sim
étric
as.
Rep
rodu
cció
n y
cons
truc
ción
de
figur
as s
imét
ricas
.M
edic
ione
s: p
eso.
Uni
dade
s no
con
venc
iona
les
yco
nven
cion
ales
. Ord
enac
ión
de c
antid
ades
. R
elac
ione
s de
equ
ival
enci
a y
orde
n de
dis
tinta
s un
idad
es d
em
edid
a. O
pera
cion
es c
on c
antid
ades
ent
eras
yfr
acci
onar
ias
senc
illas
.
20
PLAN
IFIC
ACIO
N: P
ROV
INCI
A D
E B
UENOS
AIR
ES
AREA: M
ATEM
ATIC
A
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
21
Reg
istr
o de
dat
os. C
onst
rucc
ión
de g
ráfic
os. T
abla
del
9 po
r tr
iplic
ado
de la
del
3, m
ultip
licac
ión
y di
visi
ónpo
r 9.
Cál
culo
men
tal,
cálc
ulo
estim
ado.
Div
isió
nco
mo
agru
paci
ón. A
lgor
itmo
de m
ultip
licac
ión.
Estim
ació
n de
res
ulta
dos.
Geo
met
ría: u
nida
des
conv
enci
onal
es d
e ca
paci
dad.
Con
cept
o de
frac
ción
con
mat
eria
l con
tinuo
ydi
scon
tinuo
. Uso
de
cálc
ulos
mem
oriz
ados
incl
uyen
dopr
oduc
tos
bási
cos
y pr
opie
dad
conm
utat
iva
dead
ició
n y
mul
tiplic
ació
n. S
ituac
ione
s pr
oble
mát
icas
.A
lgor
itmo
de d
ivis
ión.
Org
aniz
ació
n de
la in
form
ació
nen
la r
esol
ució
n de
pro
blem
as.
Geo
met
ría: u
nida
des
de lo
ngitu
d. F
racc
ione
seq
uiva
lent
es.
Num
erac
ión.
Des
com
posi
ción
. Esc
alas
. Equ
ival
ente
sde
un
núm
ero.
Núm
eros
rom
anos
. Cál
culo
s co
nca
lcul
ador
a. E
cuac
ione
s si
mpl
es. P
ropi
edad
conm
utat
iva.
G
eom
etría
: giro
s: c
ompl
eto,
med
io y
cua
rto.
Áng
ulos
.C
lasi
ficac
ión
de t
riáng
ulos
.
Situ
acio
nes
prob
lem
átic
as c
ombi
nada
s. B
illet
es y
mon
edas
.M
ultip
licac
ión
por
unid
ad s
egui
da d
e ce
ros.
Val
orpo
sici
onal
en
núm
eros
. La
tabl
a de
mul
tiplic
ar p
ara
divi
dir.
Geo
met
ría: c
lasi
ficac
ión
de c
uadr
iláte
ros
segú
nfo
rmas
, lad
os y
vér
tices
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
. Tab
las,
grá
ficos
ydi
agra
mas
par
a or
gani
zar
la in
form
ació
n.R
econ
ocim
ient
os d
e nú
mer
os d
ivis
ible
s po
r 2,
5, 1
0 y
100.
Lec
tura
de
la h
ora.
Uso
de
diag
ram
as p
ara
orga
niza
r in
form
ació
n.Pr
oble
mas
de
com
bina
toria
.
Expl
orac
ión
de e
quiv
alen
cias
. Res
oluc
ión
de p
robl
emas
sen
cillo
s co
n fr
acci
ones
usu
ales
. Man
ejo
deal
gorit
mo
de m
ultip
licac
ión
por
un d
ígito
. Cál
culo
exa
cto
y ap
roxi
mad
o. E
stra
tegi
as d
e re
dond
eo y
encu
adra
mie
nto
de r
esul
tado
s. P
rodu
cció
n de
enu
ncia
dos
en c
orre
spon
denc
ia c
on o
pera
cion
esda
das.
Cál
culo
men
tal,
escr
ito y
con
cal
cula
dora
. Eva
luac
ión
de d
istin
tas
form
as d
e ha
cer
cálc
ulos
.Es
timac
ión
de r
esul
tado
s de
un
cálc
ulo.
Dis
tinta
s es
trat
egia
s.N
ocio
nes
de e
stad
ísiti
ca y
pro
babi
lidad
: Rec
olec
ción
de
dato
s. O
rgan
izac
ión
de in
form
ació
n en
tabl
as/g
ráfic
os. D
escr
ipci
ón e
inte
rpre
taci
ón d
e in
form
ació
n de
tab
las,
dia
gram
as y
grá
ficos
sim
ples
.
Frac
cion
es u
sual
es: 1 /2
,1 /4,3 /4
,3 /2. S
u si
gnifi
cado
en
cant
idad
es c
ontin
uas
(lon
gitu
d, t
iem
po, e
tc.)
ydi
scre
tas.
Lec
tura
y e
scrit
ura
de fr
acci
ones
usu
ales
. Rel
ació
n en
tre
expr
esió
n or
al y
rep
rese
ntac
ión
conc
reta
o g
ráfic
a y
escr
itura
sim
bólic
a de
frac
cion
es. E
xplo
raci
ón d
e eq
uiva
lenc
ias
entr
e fr
acci
ones
a tr
avés
de
repr
esen
taci
ón c
oncr
eta
o gr
áfic
a. R
esol
ució
n de
pro
blem
as s
enci
llos
con
frac
cion
esus
uale
s. M
anej
o de
alg
oritm
o de
div
isió
n po
r un
díg
ito. L
ectu
ra e
inte
rpre
taci
ón g
loba
l de
enun
ciad
os. L
a lo
caliz
ació
n de
dat
os e
incó
gnita
s. S
elec
ción
y s
imbo
lizac
ión
de o
pera
ción
aritm
étic
a co
rres
pond
ient
e a
situ
ació
n pr
oble
mát
ica
pres
enta
da.
Escr
itura
s eq
uiva
lent
es d
e un
núm
ero.
Com
posi
ción
de
dist
into
s ór
dene
s. E
scal
as a
scen
dent
es y
desc
ende
ntes
. Pat
rone
s nu
mér
icos
. Reg
las
de u
so d
e ca
lcul
ador
a. A
dici
ón d
e nú
mer
os n
atur
ales
.Es
trat
egia
s pe
rson
ales
de
cálc
ulo.
Sist
ema
posi
cion
al d
ecim
al d
e nu
mer
ació
n. C
ompo
sici
ón d
e di
stin
tos
órde
nes.
Equ
ival
enci
as(h
asta
uni
dade
s de
mil,
incl
usiv
e). U
tiliz
ació
n de
sis
tem
a de
num
erac
ión
posi
cion
al e
n le
ctur
a,es
critu
ra, c
ompa
raci
ón, d
esco
mpo
sici
ón y
com
posi
ción
de
num
eral
es d
e ha
sta
cuat
ro c
ifras
.
Núm
eros
div
isib
les
por
2, 5
, 10
y 10
0. T
rans
form
acio
nes
que
afec
tan
card
inal
idad
de
una
cole
cció
n. L
ectu
ra e
inte
rpre
taci
ón d
e en
unci
ados
. Loc
aliz
ació
n de
dat
os e
incó
gnita
s. E
xpre
sion
essi
mbó
licas
: uso
de
los
sign
os. E
stra
tegi
as p
erso
nale
s de
res
oluc
ión
de p
robl
emas
. Pro
pied
ades
de
oper
acio
nes.
Util
izac
ión
de s
iste
ma
de n
umer
ació
n po
sici
onal
en
lect
ura,
esc
ritur
a, c
ompa
raci
ón,
desc
ompo
sici
ón y
com
posi
ción
de
num
eral
es d
e ha
sta
cuat
ro c
ifras
.N
ocio
nes
de e
stad
ístic
a y
prob
abili
dad:
rec
olec
ción
de
dato
s. T
abla
s y
gráf
icos
. Des
crip
ción
ein
terp
reta
ción
de
info
rmac
ión
de t
abla
s, d
iagr
amas
y g
ráfic
os s
impl
es. U
so d
e ca
lcul
ador
a.
Med
icio
nes:
cap
acid
ad. U
nida
des
conv
enci
onal
es.
Rel
acio
nes
de e
quiv
alen
cia
y or
den
entr
e di
stin
tas
unid
ades
. Ope
raci
ones
con
can
tidad
es e
nter
as y
frac
cion
aria
s se
ncill
as.
Med
icio
nes:
long
itud.
Rel
acio
nes
de e
quiv
alen
cia
y or
den
entr
e di
stin
tas
unid
ades
de
med
ida.
Ope
raci
ones
con
cant
idad
es e
nter
as y
frac
cion
aria
s se
ncill
as.
Cam
bios
de
dire
cció
n (g
iros)
.C
lasi
ficac
ión,
den
omin
ació
n y
desc
ripci
ón d
e án
gulo
s.Fi
gura
s: c
lasi
ficac
ión
de t
riáng
ulos
seg
ún la
dos.
Rep
rodu
cció
n de
fig
uras
.
Cla
sific
ació
n de
cua
drilá
tero
s se
gún
sus
form
as, l
ados
yvé
rtic
es.
Med
icio
nes:
sis
tem
a m
onet
ario
. Uni
dade
s ac
tual
es.
Res
oluc
ión
de s
ituac
ione
s co
n ut
iliza
ción
de
unid
ades
mon
etar
ias
de u
so h
abitu
al e
n el
con
text
o so
cial
. Tie
mpo
.Le
ctur
a de
rel
ojes
.
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
PLAN
IFIC
ACIO
N: C
IUDAD
DE B
UENOS
AIR
ES
AREA: M
ATEM
ATIC
A
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
N
ÚM
ERO
S Y
OP
ERA
CIO
NES
Ope
raci
ones
Sist
ema
de
num
erac
ión
Cál
culo
exa
cto
y ap
roxi
mad
oFo
rmas
: fig
uras
y
cuer
pos
geom
étri
cos
Ori
enta
ción
y
loca
lizac
ión
en e
les
paci
o
Med
ida
ESPA
CIO
S, F
OR
MA
S Y
MED
IDA
SALT
O1
Num
erac
ión
hast
a 99
9. U
nida
des
de d
istin
toor
den.
Alg
oritm
o de
adi
ción
. Mul
tiplic
ació
n.Pr
opie
dad
conm
utat
iva.
Pro
blem
as.
Inte
rpre
taci
ón d
e en
unci
ados
. Geo
met
ría:
rela
cion
es e
spac
iale
s. D
escr
ipci
ón e
iden
-tif
icac
ión
de o
bjet
os p
or s
u ub
icac
ión
espa
cial
.
Num
erac
ión
hast
a 10
00. U
nida
d de
mil.
Mul
tiplic
ació
n po
r 2,
4, 5
y 1
0. D
oble
ym
itad.
Tab
la d
e 8.
Situ
acio
nes
prob
lem
átic
asco
n di
visi
ones
y m
ultip
licac
ione
s. A
lgor
itmo
dere
sta.
Lec
tura
de
incó
gnita
. Geo
met
ría. U
so d
ere
gla.
Med
idas
de
long
itud
conv
enci
onal
es.
Cen
tímet
ro, m
etro
y k
ilóm
etro
.
Reg
ular
idad
es d
e se
rie n
umér
ica.
Tab
la d
em
ultip
licac
ión
de 1
0 x
10. T
riple
y t
erci
o,es
cala
y t
abla
del
3. T
abla
de
6. S
uma
y re
sta
con
dific
ulta
d. E
ncol
umna
do. P
robl
emas
con
dist
ract
ores
. Geo
met
ría: l
a re
cta
vert
ical
,ho
rizon
tal y
obl
icua
. Lín
ea r
ecta
, par
alel
a y
seca
ntes
.
Reg
ular
idad
es d
e se
rie n
umér
ica.
Esc
alas
.A
rmad
o de
núm
eros
. Com
para
ción
. Tab
las
dem
ultip
licar
por
2, 4
, 8, 3
, 6, 5
, 10.
Div
isió
n(a
lgor
itmo)
. Bill
etes
y m
oned
as. V
alor
posi
cion
al d
e la
s ci
fras
. Med
ida:
tie
mpo
. G
eom
etría
: cue
rpos
geo
mét
ricos
. Cla
sific
ació
nse
gún
sus
form
as.
Tabl
a de
l 7. D
ivis
ión
y m
ultip
licac
ión.
Lec
tura
de t
abla
s.
Lect
ura
de c
alen
dario
. Des
com
posi
ción
yco
mpo
sici
ón d
e nú
mer
os p
or s
umas
, seg
únun
idad
es d
e di
stin
tos
órde
nes.
Geo
met
ría:
frac
cion
es d
e ki
lo: 1 /
2 ,1 /
4 . Eq
uiva
lenc
ias.
Figu
ras
sim
étric
as c
on r
espe
cto
a un
eje
.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
esen
ser
ie n
umér
ica
para
inte
rpre
tar,
prod
ucir
yco
mpa
rar
escr
itura
s nu
mér
icas
de d
ifere
nte
cant
idad
de
cifr
as.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
esen
ser
ie n
umér
ica
para
inte
rpre
tar,
prod
ucir
yco
mpa
rar
escr
itura
s nu
mér
icas
de d
ifere
nte
cant
idad
de
cifr
as. R
esol
ució
n de
prob
lem
as q
ue e
xige
nut
iliza
ción
de
esca
las
asce
nden
tes
y de
scen
dent
es.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
espa
ra p
rodu
cir
y co
mpa
rar
escr
itura
s nu
mér
icas
de
dife
rent
e ca
ntid
ad d
e ci
fras
.R
esol
ució
n de
pro
blem
as q
uein
volu
cren
el u
so d
e re
laci
ones
entr
e nú
mer
os (
trip
le d
e,te
rcio
de)
.
Iden
tific
ació
n de
reg
ular
idad
esen
ser
ie n
umér
ica
para
inte
rpre
tar,
prod
ucir
yco
mpa
rar
escr
itura
s nu
mér
icas
de d
ifere
nte
cant
idad
de
cifr
as. A
vanc
e en
aná
lisis
de
valo
r po
sici
onal
. Pro
blem
asre
laci
onad
os c
on e
l sis
tem
am
onet
ario
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
que
invo
lucr
en r
elac
ione
s en
tre
núm
eros
y p
erm
itan
anal
izar
el
valo
r po
sici
onal
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
adic
ión
y su
stra
cció
n de
dis
tinto
ssi
gnifi
cado
s: a
greg
ar, a
vanz
ar,
junt
ar, q
uita
r, se
para
r, co
mpa
rar,
etc.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
mul
tiplic
ació
n qu
e in
volu
cren
prop
orci
onal
idad
dire
cta.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
mul
tiplic
ació
n qu
e in
volu
cren
prop
orci
onal
idad
dire
cta.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
divi
sión
med
iant
e di
fere
ntes
proc
edim
ient
os (
sum
as o
res
tas
reite
rada
s, m
ultip
licac
ione
s,gr
áfic
os, e
tc.)
. Res
oluc
ión
depr
oble
mas
de
adic
ión
y su
stra
cció
n.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
divi
sión
med
iant
e di
fere
ntes
proc
edim
ient
os (
sum
as o
res
tas
reite
rada
s, m
ultip
licac
ione
s,gr
áfic
os, e
tc.)
. Res
oluc
ión
depr
oble
mas
de
mul
tiplic
ació
n co
npr
opor
cion
alid
ad d
irect
a.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
con
núm
eros
en
dist
into
s co
ntex
tos.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
que
rem
iten
a di
fere
ntes
sig
nific
ados
de
divi
sión
por
med
io d
e va
riado
spr
oced
imie
ntos
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
adic
ión
y su
stra
cció
nco
rres
pond
ient
es a
nue
vos
sign
ifica
dos
(inc
ógni
ta e
ntr
ansf
orm
ació
n o
en e
stad
o in
icia
l).
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
en
que
seut
ilice
n1 /
2 ,1 /
4y
3 /4 .
Cál
culo
s de
sum
as y
res
tas
prom
ovie
ndo
utili
zaci
ón d
e di
stin
tas
estr
ateg
ias.
Prác
tica
de c
álcu
lo m
enta
l par
a di
spon
erde
un
conj
unto
de
resu
ltado
s nu
mér
icos
rela
tivos
a a
dici
ón y
sus
trac
ción
: sum
a de
dece
nas,
de
cent
enas
, etc
. Dom
inio
prog
resi
vo d
e al
gorit
mo
de a
dici
ón.
Dom
inio
pro
gres
ivo
del a
lgor
itmo
desu
stra
cció
n.C
onst
rucc
ión
de t
abla
s pr
opor
cion
ales
yan
ális
is d
e re
laci
ones
num
éric
asm
ultip
licat
ivas
. Cál
culo
s de
sum
as y
rest
as p
rom
ovie
ndo
utili
zaci
ón d
ees
trat
egia
s.
Con
stru
cció
n de
tab
las
y an
ális
is d
ere
laci
ones
num
éric
as m
ultip
licat
ivas
.D
omin
io d
e re
pert
orio
mul
tiplic
ativ
o.C
onst
rucc
ión
y an
ális
is d
e ta
bla
pita
góric
a. D
omin
io d
e al
gorit
mo
desu
stra
cció
n y
adic
ión.
Prá
ctic
a de
cál
culo
men
tal p
ara
disp
oner
de
un c
onju
nto
dere
sulta
dos
rela
tivos
a a
dici
ón y
sust
racc
ión.
Dom
inio
pro
gres
ivo
de v
aria
dos
recu
rsos
de c
álcu
lo q
ue p
erm
iten
real
izar
div
isio
nes
(sum
as r
eite
rada
s, r
esta
s re
itera
das,
mul
tiplic
acio
nes
apro
xim
adas
, etc
.).
Con
stru
cció
n de
tab
las
prop
orci
onal
es y
anál
isis
de
rela
cion
es n
umér
icas
mul
tiplic
ativ
as.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
con
elab
orac
ión
ein
terp
reta
ción
de
plan
os y
com
unic
ació
n de
posi
cion
es o
tra
yect
os.
Rec
onoc
imie
nto
yde
scrip
ción
de
rect
as e
npl
ano
segú
n su
pos
ició
n:ve
rtic
al, h
oriz
onta
l uob
licua
; par
alel
as y
seca
ntes
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
que
requ
iera
nid
entif
icac
ión
de c
uerp
osge
omét
ricos
,co
nsid
eran
do s
usca
ract
erís
ticas
.
Rec
onoc
imie
nto,
dib
ujo
y re
prod
ucci
ón d
e fig
uras
sim
étric
as.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
con
med
icio
nes
usan
doun
idad
es c
onve
ncio
nale
sy
no c
onve
ncio
nale
s;eq
uiva
lenc
ias
entr
eun
idad
es c
onve
ncio
nale
s.M
edir
con
inst
rum
ento
sde
uso
soc
ial:
regl
a.
Util
izac
ión
de u
nida
des
de t
iem
po (
día,
sem
ana,
mes
, año
) y
del
cale
ndar
io p
ara
ubic
arac
onte
cim
ient
os.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
con
med
icio
nes
utili
zand
o un
idad
esco
nven
cion
ales
yeq
uiva
lenc
ias
senc
illas
entr
e di
stin
tas
unid
ades
conv
enci
onal
es y
sus
frac
cion
es.
22
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
23
Reg
istr
o de
dat
os. C
onst
rucc
ión
de g
ráfic
os.
Tabl
a de
9: t
riplic
ado
de t
abla
del
3.
Mul
tiplic
ació
n y
divi
sión
por
9. C
álcu
lo m
enta
ly
estim
ado.
Div
isió
n co
mo
agru
paci
ón.
Alg
oritm
o de
la m
ultip
licac
ión.
Est
imac
ión
dere
sulta
dos.
G
eom
etría
: uni
dade
s co
nven
cion
ales
de
capa
cida
d.1 /2
,1 /4y
3 /4.
Con
cept
o de
frac
ción
: con
mat
eria
l con
tinuo
ydi
scon
tinuo
. Mita
d y
cuar
to c
on e
l met
ro.
Cál
culo
s m
emor
izad
os in
cluy
endo
pro
duct
osbá
sico
s y
prop
ieda
d co
nmut
ativ
a de
adi
ción
ym
ultip
licac
ión.
Pro
blem
as. E
l alg
oritm
o de
divi
sión
. Org
aniz
ació
n de
la in
form
ació
n.
Geo
met
ría: u
nida
des
de lo
ngitu
d. F
racc
ione
seq
uiva
lent
es.
Num
erac
ión.
Des
com
posi
ción
. Esc
alas
.Eq
uiva
lenc
ias
de u
n nú
mer
o. N
úmer
osro
man
os. C
alcu
lado
ra. E
cuac
ione
s si
mpl
es.
Prop
ieda
d co
nmut
ativ
a.
Geo
met
ría: g
iros:
com
plet
o, m
edio
y c
uart
o.Á
ngul
os. C
lasi
ficac
ión
de t
riáng
ulos
.
Prob
lem
as c
ombi
nado
s. B
illet
es y
mon
edas
.M
ultip
licac
ión
por
unid
ad s
egui
da d
e ce
ros.
Valo
r po
sici
onal
en
núm
eros
. Tab
la d
em
ultip
licar
par
a di
vidi
r. G
eom
etría
: cla
sific
ació
n de
cua
drilá
tero
s se
gún
sus
form
as, l
ados
y v
értic
es.
Prob
lem
as. T
abla
s, g
ráfic
os/d
iagr
amas
:or
gani
zar
info
rmac
ión.
Rec
onoc
imie
nto
denú
mer
os d
ivis
ible
s po
r 2,
5, 1
0 y
100.
Lec
tura
de la
hor
a. ¿
Y si
lo p
ensa
mos
prim
ero?
Com
bina
toria
.
Lect
ura
y es
critu
ra d
efr
acci
ones
más
usu
ales
.
Lect
ura
y es
critu
ra d
efr
acci
ones
más
usu
ales
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
que
rem
iten
a in
terp
reta
ción
de
info
rmac
ión
cont
enid
a en
escr
itura
dec
imal
de
núm
eros
.Ex
plor
ació
n de
otr
os s
iste
mas
de n
umer
ació
n.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
que
perm
itan
avan
zar
en a
nális
isde
l val
or p
osic
iona
l.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
que
rem
iten
a in
terp
reta
ción
de
info
rmac
ión
cont
enid
a en
escr
itura
dec
imal
de
núm
eros
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
en
que
seut
ilice
n1 /
2 ,1 /
4y
3 /4 .
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
adic
ión,
sus
trac
ción
, mul
tiplic
ació
ny
divi
sión
.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
que
invo
lucr
en 1 /2
,1 /4y
3 /4.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
adic
ión
y su
stra
cció
nco
rres
pond
ient
es a
nue
vos
sign
ifica
dos.
Res
oluc
ión
depr
oble
mas
que
exi
gen
utili
zaci
ón d
ees
cala
s as
cend
ente
s.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
adic
ión,
sus
trac
ción
, div
isió
n y
mul
tiplic
ació
n.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
com
bina
dos.
Res
oluc
ión
de p
robl
emas
de
com
bina
toria
a t
ravé
s de
div
erso
spr
oced
imie
ntos
(gr
áfic
os, c
onte
o,su
mas
rei
tera
das,
etc
.).
Con
stru
cció
n de
tab
las
prop
orci
onal
es y
anál
isis
de
rela
cion
es n
umér
icas
mul
tiplic
ativ
as. C
álcu
los
men
tale
s de
mul
tiplic
acio
nes
y di
visi
ones
apo
yánd
ose
en r
esul
tado
s co
noci
dos.
Dom
inio
prog
resi
vo d
e al
gorit
mo
dem
ultip
licac
ión.
Est
rate
gias
de
cálc
ulo
apro
xim
ado
cuan
do n
o se
a ne
cesa
rio u
ncá
lcul
o ex
acto
.
Cál
culo
s m
enta
les
de m
ultip
licac
ione
s y
divi
sion
es a
poyá
ndos
e en
pro
pied
ad d
ela
s op
erac
ione
s: la
pro
pied
adco
nmut
ativ
a. D
omin
io p
rogr
esiv
o de
algo
ritm
o de
la d
ivis
ión.
Est
able
cim
ient
ode
rel
acio
nes
con
dist
inta
s es
trat
egia
s de
cálc
ulo
utili
zada
s.
Cál
culo
s de
sum
as y
res
tas
prom
ovie
ndo
dist
inta
s es
trat
egia
s.U
so d
e ca
lcul
ador
a pa
ra p
ropi
ciar
dife
rent
es r
ecur
sos
de c
álcu
lo.
Aná
lisis
de
cara
cter
ístic
as d
em
ultip
licac
ión
por
10 y
100
.D
omin
io p
rogr
esiv
o de
alg
oritm
oco
nven
cion
al d
e m
ultip
licac
ión
y di
visi
óne
inve
stig
ació
n de
otr
os a
lgor
itmos
prod
ucid
os p
or a
lum
nos
o do
cent
es. U
sode
la c
alcu
lado
ra p
ara
prop
icia
rdi
fere
ntes
rec
urso
s de
cál
culo
.
Dom
inio
de
algo
ritm
os c
onve
ncio
nale
spa
ra a
dici
ón y
sus
trac
ción
. Aná
lisis
ydo
min
io p
rogr
esiv
o de
alg
oritm
os d
em
ultip
licac
ión
y di
visi
ón.
Uso
de
noci
ón d
e gi
ro(1 /
2 , y
1 /4
) pa
ra d
escr
ibir
reco
rrid
os.
Expl
orac
ión
de r
elac
ione
sen
tre
lado
s de
triá
ngul
os(m
edid
a, p
aral
elis
mo
ype
rpen
dicu
larid
ad).
Dib
ujo
y re
prod
ucci
ón d
efig
uras
usa
ndo
regl
a y
escu
adra
.
Expl
orac
ión
de r
elac
ione
sen
tre
lado
s de
cuad
rilát
eros
.D
ibuj
o y
repr
oduc
ción
de
figur
as u
sand
o re
gla
yes
cuad
ra.
Res
oluc
ión
depr
oble
mas
que
invo
lucr
en m
edic
ione
sde
cap
acid
ades
,ut
iliza
ndo
unid
ades
conv
enci
onal
es, a
lgun
asfr
acci
ones
de
esas
unid
ades
y s
useq
uiva
lenc
ias.
Res
oluc
ión
depr
oble
mas
que
invo
lucr
en m
edic
ione
sut
iliza
ndo
unid
ades
conv
enci
onal
es.
Util
izac
ión
de fr
acci
ones
de e
sas
unid
ades
yeq
uiva
lenc
ias
entr
e el
las.
Lect
ura
de la
hor
a e
inte
rpre
taci
ón e
n re
loje
sva
riado
s. E
quiv
alen
cias
senc
illas
ent
re d
istin
tas
unid
ades
.
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
PLAN
IFIC
ACIO
N: N
ACIO
N
AREA: C
IENCI
AS
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
1C
IEN
CIA
S N
AT
UR
ALE
S
La v
ida
y su
spr
opie
dade
sM
undo
fís
ico
Esta
dos
y ca
mbi
osen
la m
ater
iaLa
Tie
rra
y su
s ca
mbi
osSo
cied
ades
y e
spac
ioge
ográ
fico
Soci
edad
es a
tra
vés
del t
iem
poA
ctiv
idad
hum
ana
yor
gani
zaci
ón s
ocia
l
CIE
NC
IAS
SOC
IALE
S
SALT
O1
His
toria
per
sona
l. Lo
s ca
mbi
osco
rpor
ales
, pes
o, t
alla
, den
tició
n.La
par
tida
de n
acim
ient
o. E
l DN
I ysu
uso
. El v
oto.
La
línea
de
tiem
pope
rson
al. E
l reg
istr
o ci
vil.
Ecos
iste
mas
acu
átic
os y
ter
rest
res.
La v
ida
en lo
s río
s, la
gos
y zo
nas
litor
ales
. Cad
enas
alim
enta
rias.
Inte
racc
ione
s en
tre
los
sere
s vi
vos
yel
am
bien
te.
El c
uida
do d
el a
gua.
El p
lano
. Pun
tos
card
inal
es.
Aut
orid
ades
mun
icip
ales
,pr
ovin
cial
es y
nac
iona
les.
Ofi
cina
spú
blic
as. N
egoc
ios.
El c
uida
do d
elm
edio
am
bien
te. C
lasi
fica
ción
de
laba
sura
.
El c
uida
do d
el c
uerp
o. L
ocal
izac
ión
de lo
s pr
inci
pale
s si
stem
as y
órga
nos.
Alim
enta
ción
. Seg
urid
ad e
higi
ene
de lo
s al
imen
tos.
El a
gua
pota
ble.
Con
sum
idor
esre
spon
sabl
es.
Cam
po y
ciu
dad.
Rel
acio
nes.
Econ
omía
. Int
erca
mbi
o. B
iene
s y
serv
icio
s. P
aisa
jes.
Rie
sgos
natu
rale
s.
24
El c
uida
do d
elpr
opio
cue
rpo:
hábi
tos
salu
dabl
es.
Cam
bios
cor
pora
les.
Los
sere
s vi
vos
enam
bien
tes
acuá
ticos
.El
cui
dado
del
med
io e
n re
laci
ónco
n el
cui
dado
del
prop
io c
uerp
o.R
elac
ión
con
elm
edio
.
El c
uida
do d
elm
edio
. H
ábito
s be
nefi
cios
osy
perju
dici
ales
.
El c
uida
do d
elpr
opio
cue
rpo:
hábi
tos
salu
dabl
es.
Loca
lizac
ión
de lo
spr
inci
pale
s ór
gano
s.
Div
ersi
dad
depa
isaj
es.
Com
unic
ació
n de
lain
form
ació
n en
info
rmes
sen
cillo
s.
Ani
mal
es y
pla
ntas
en c
omun
idad
esac
uátic
as.
Com
unic
ació
n de
lain
form
ació
n en
info
rmes
sen
cillo
s.
El a
gua
pota
ble
ysu
s pr
opie
dade
s.
Rie
sgos
nat
ural
es:
inun
daci
ones
yse
quía
s.
Med
io a
mbi
ente
: los
recu
rsos
nat
ural
es.
El c
uida
do d
el a
gua.
Cla
sifi
caci
ón d
e la
basu
ra.
El a
gua
pota
ble:
cuid
ados
de
recu
rsos
natu
rale
s.
Rec
urso
s na
tura
les:
el a
gua;
reno
vabi
lidad
ycu
idad
os.
Rec
urso
s na
tura
les.
Ren
ovab
ilida
d y
cuid
ados
.
Rec
urso
s na
tura
les:
reno
vabi
lidad
ycu
idad
os.
Pais
ajes
:ca
ract
erís
ticas
geof
ísic
asob
serv
able
s.
Las
nece
sida
des
hum
anas
: la
cultu
ra.
Las
nece
sida
des
de lo
sse
res
hum
anos
. Los
recu
rsos
nat
ural
es.
Car
acte
rístic
as y
uso
s.La
inci
denc
ia d
e la
sac
tivid
ades
hum
anas
en
el m
edio
natu
ral.
Espa
cio
geog
ráfi
coin
med
iato
: el b
arrio
.El
esp
acio
viv
ido.
Rep
rese
ntac
ión
del
espa
cio:
el p
lano
.
Apr
ovec
ham
ient
o de
los
recu
rsos
natu
rale
s.La
inci
denc
ia d
e la
sac
tivid
ades
hum
anas
en
el m
edio
.
El c
ampo
y la
ciu
dad.
Las
nece
sida
des
delo
s se
res
hum
anos
en
espa
cios
rur
ales
yur
bano
s.
Las
inst
ituci
ones
hoy
y ay
er. D
ocum
ento
sde
iden
tific
ació
n.H
isto
ria p
erso
nal.
Líne
a de
tie
mpo
. La
hist
oria
fam
iliar
.
El t
iem
po h
istó
rico:
pres
ente
, pas
ado,
futu
ro. C
ambi
osba
rria
les
a tr
avés
del
tiem
po.
Aba
stec
imie
nto
dela
s po
blac
ione
s a
trav
és d
el t
iem
po;
infl
uenc
ia d
e la
indu
stria
en
los
mod
os d
epr
oduc
ción
.
Nor
mas
y r
egla
s de
conv
iven
cia
engr
upos
soc
iale
s. E
lD
NI,
el v
oto,
lapa
rtid
a de
naci
mie
nto.
El t
iem
po h
istó
rico:
pres
ente
, pas
ado,
futu
ro. C
ambi
osba
rria
les
a tr
avés
del
tiem
po. E
l cui
dado
del m
edio
. H
ábito
s be
nefic
ioso
sy
perju
dici
ales
.
Gru
pos
soci
ales
inm
edia
tos:
el b
arrio
.C
ostu
mbr
es y
norm
as d
eco
nviv
enci
a.
El t
iem
po h
istó
rico:
pres
ente
, pas
ado,
futu
ro. C
ambi
osba
rria
les
a tr
avés
del
tiem
po.
Satis
facc
ión
de la
sne
cesi
dade
s, b
iene
s y
serv
icio
s. T
ipos
de
trab
ajos
rur
ales
yur
bano
s.In
terc
ambi
os e
ntre
el
cam
po y
la c
iuda
d.
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
25
El a
gua
y e
l vie
nto.
Est
ados
del
agua
. La
tem
pera
tura
. El c
lima.
Mov
imie
nto,
tra
yect
oria
s y
desc
ripci
ón. T
ecno
logí
a: e
nerg
íaeó
lica.
Con
stru
cció
n de
un
avió
n de
pape
l.
Mi p
aís.
Pai
saje
s de
mi p
aís.
Map
asfís
ico
y po
lític
o. L
ocal
izac
ión
enm
apas
del
esp
acio
loca
l y n
acio
nal.
Rec
onoc
imie
nto
de lo
s di
fere
ntes
mod
os d
e re
pres
enta
r el
esp
acio
.Pa
rque
s N
acio
nale
s.
Los
mat
eria
les.
Nat
ural
es y
artif
icia
les.
Est
ados
de
los
mat
eria
les.
Pro
pied
ades
. Mét
odos
de s
epar
ació
n. S
oluc
ione
s,su
spen
sion
es y
em
ulsi
ones
.
Med
ios
de c
omun
icac
ión.
Test
imon
ios
oral
es y
esc
ritos
que
perm
iten
con
ocer
el p
asad
o.Tr
ansf
orm
acio
nes
oper
adas
en
lafo
rma
de c
omun
icac
ión
en e
ltie
mpo
. Nec
esid
ades
col
ectiv
as e
indi
vidu
ales
de
com
unic
arse
.Te
cnol
ogía
: cam
bios
en
las
com
unic
acio
nes.
Las
fase
s de
la L
una.
Sat
élit
esna
tura
les
y ar
tific
iale
s. E
l Sol
:fu
ente
de
luz;
pro
paga
ción
en
línea
rect
a de
la lu
z. E
l sis
tem
apl
anet
ario
. Tra
slac
ión
y ro
taci
ón.
Las
esta
cion
es.
Tecn
olog
ía: a
rmar
un
móv
il.
Am
bien
tes
aero
terr
estr
es:
cara
cter
ístic
as.
Inte
racc
ión
de s
eres
vivo
s y
el m
edio
.C
lasi
fica
ción
de
anim
ales
;al
imen
taci
ón.
El m
edio
: los
Parq
ues
Nac
iona
les.
Loca
lizac
ión,
func
ión
y cu
idad
os.
Prop
ieda
des
de la
mat
eria
.
Rec
olec
ción
yre
gist
ro d
e da
tos.
Los
pais
ajes
dur
ante
las
dife
rent
eses
taci
ones
del
año
.
Ener
gía
eólic
a:ca
ract
eriz
ació
n y
usos
. El a
gua
y su
spr
opie
dade
s.C
ambi
os d
e es
tado
de s
usta
ncia
s: e
lag
ua. E
l mov
imie
nto:
tray
ecto
rias.
Los
mat
eria
les:
natu
rale
s y
artif
icia
les.
Prop
ieda
des.
Com
unic
ació
n de
lain
form
ació
n en
info
rmes
sen
cillo
s.El
Sol
, la
Tier
ra y
laLu
na. M
ovim
ient
o de
rota
ción
y t
rasl
ació
n.Sa
télit
es n
atur
ales
yar
tific
iale
s. L
ases
taci
ones
.
El a
gua
y el
vie
nto,
apro
vech
amie
nto
ener
gétic
o. E
stad
osde
l agu
a. L
ate
mpe
ratu
ra. E
lcl
ima.
Med
io a
mbi
ente
: los
recu
rsos
nat
ural
es.
Esta
dos
de la
mat
eria
. Cam
bios
de
esta
do. S
oluc
ione
s,su
spen
sion
es y
emul
sion
es.
Mét
odos
de
sepa
raci
ón.
Com
unic
ació
n de
lain
form
ació
n en
info
rmes
sen
cillo
s.
El c
uida
do d
elm
edio
am
bien
te.
Pais
ajes
:ca
ract
erís
ticas
geof
ísic
asob
serv
able
s.
Cam
bios
de
esta
dode
los
mat
eria
les
enla
Tie
rra.
Tecn
olog
ía:
cam
bios
en
las
com
unic
acio
nes.
Her
ram
ient
as d
eco
mun
icac
ión.
La T
ierr
a, e
l Sol
y la
Luna
: mov
imie
ntos
yub
icac
ione
s.
Tecn
olog
ía:
cons
truc
ción
de
unob
jeto
. Mat
eria
les
nece
sario
s. P
asos
secu
enci
ados
.
Crit
erio
s se
ncill
os d
eor
ient
ació
n en
el
espa
cio.
For
mas
de
repr
esen
taci
ón d
elo
s es
paci
os lo
cale
s:pu
ntos
car
dina
les.
Los
map
as. M
apa
físic
o y
polít
ico.
Act
ivid
ades
hum
anas
.La
s ne
cesi
dade
shu
man
as: l
aco
mun
icac
ión
y lo
sm
edio
s de
com
unic
ació
n. T
ipos
y us
os d
e m
edio
s de
com
unic
ació
n.
Tecn
olog
ía:
cons
truc
ción
de
unob
jeto
, sec
uenc
ia d
epa
sos.
Mat
eria
les
yhe
rram
ient
asne
cesa
rios.
El t
iem
po h
istó
rico:
pres
ente
, pas
ado,
futu
ro. C
ambi
os e
nla
org
aniz
ació
npo
lític
a a
trav
és d
eltie
mpo
.
Las
tran
sfor
mac
ione
sop
erad
as e
n al
gún
elem
ento
o a
spec
tode
la v
ida
cotid
iana
:la
s co
mun
icac
ione
s.M
odos
de
cono
cer
elpa
sado
.
Los
grup
os s
ocia
les
inm
edia
tos,
los
prop
ios
y lo
s de
los
otro
s. In
tegr
ante
s;tip
os d
e re
laci
ones
.
El d
iálo
go c
omo
form
a de
cono
cim
ient
o de
los
otro
s.
Act
ivid
ades
hum
anas
: la
com
unic
ació
n so
cial
.
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
SALT
O1
26
PLAN
IFIC
ACIO
N: P
ROV
INCI
A D
E B
UENOS
AIR
ES
AREA: C
IENCI
AS
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
C
IEN
CIA
S N
AT
UR
ALE
S
Div
ersi
dad
en e
lm
edio
nat
ural
Inte
racc
ione
s en
el
med
io n
atur
alC
ambi
os e
n el
med
io n
atur
alSo
cied
ad, o
rgan
izac
ión
y pa
rtic
ipac
ión
Soci
edad
, eco
nom
íay
natu
rale
za
Con
stru
cció
n de
lco
noci
mie
nto
de la
real
idad
soc
ial
CIE
NC
IAS
SOC
IALE
S
His
toria
per
sona
l. Lo
s ca
mbi
osco
rpor
ales
, pes
o, t
alle
, den
tició
n. L
apa
rtid
a de
nac
imie
nto.
El D
NI y
su
uso.
El v
oto.
La
línea
de
tiem
po p
erso
nal.
ElR
egis
tro
Civ
il.
Ecos
iste
mas
acu
átic
os y
ter
rest
res.
La
vida
en
los
ríos,
lago
s y
zona
s lit
oral
es.
Cad
enas
alim
enta
rias.
Inte
racc
ione
sen
tre
los
sere
s vi
vos
y el
am
bien
te.
El c
uida
do d
el a
gua.
El b
arrio
. El p
lano
. Pun
tos
card
inal
es.
Aut
orid
ades
mun
icip
ales
, pro
vinc
iale
s y
naci
onal
es. O
fici
nas
públ
icas
.N
egoc
ios.
El c
uida
do d
el m
edio
ambi
ente
. Cla
sifi
caci
ón d
e la
bas
ura.
El c
uida
do d
el c
uerp
o. L
ocal
izac
ión
delo
s pr
inci
pale
s si
stem
as y
órg
anos
.A
limen
taci
ón. S
egur
idad
e h
igie
ne d
elo
s al
imen
tos.
El a
gua
pota
ble.
Con
sum
idor
es r
espo
nsab
les.
Cam
po y
ciu
dad.
Rel
acio
nes.
Econ
omía
. Int
erca
mbi
o. B
iene
s y
serv
icio
s. P
aisa
jes.
Rie
sgos
nat
ural
es.
La d
etec
ción
de
las
dife
renc
ias
deriv
adas
del c
reci
mie
nto
yde
sarr
ollo
cor
pora
l. El
cui
dado
del
cue
rpo.
Ani
mal
es y
pla
ntas
.M
ater
ia v
iva
e in
erte
.C
iclo
de
vida
de
anim
ales
. Rea
lizac
ión
de in
form
es.
Dis
tinto
s am
bien
tes.
Cui
dado
del
med
io.
El c
uida
do d
el c
uerp
o,há
bito
s sa
luda
bles
.
Div
ersi
dad
de p
aisa
jes.
El c
uida
do d
el c
uerp
o:la
alim
enta
ción
, el
desc
anso
y e
l jue
go.
Inte
racc
ión
entr
e el
ambi
ente
físi
co y
los
sere
s vi
vos.
Cad
enas
alim
enta
rias.
Háb
itos
bene
fici
osos
ype
rjudi
cial
es p
ara
elcu
idad
o de
l med
ioam
bien
te. C
lasi
fica
ción
de la
bas
ura.
El c
uida
do d
el c
uerp
o,há
bito
s de
hig
iene
.Sa
lud
y en
ferm
edad
.Si
stem
as d
e ór
gano
s;fu
ncio
nes.
Dat
os m
eteo
roló
gico
sde
dife
rent
esam
bien
tes.
Impa
ctos
ambi
enta
les.
Los
cam
bios
cor
pora
les
en la
niñ
ez.
Act
ivid
ades
des
tinad
asal
cui
dado
per
sona
l.
Impo
rtan
cia
de lo
sse
res
vivo
s pa
ra e
lam
bien
te. O
bser
vaci
óny
regi
stro
sis
tem
átic
ode
l com
port
amie
nto
dese
res
vivo
s.
Impa
ctos
nat
ural
es d
ela
act
ivid
ad h
uman
a en
el a
mbi
ente
.
Los
hábi
tos
de li
mpi
eza,
del c
uida
do c
orpo
ral y
de u
na a
limen
taci
óneq
uilib
rada
.
Lluv
ia, n
ieve
, vie
nto.
Rie
sgos
nat
ural
es.
Los
grup
os s
ocia
les
inm
edia
tos.
Inst
ituci
ones
bási
cas
de la
com
unid
ad.
Reg
las
y no
rmas
.D
ocum
ento
s de
iden
tific
ació
n.
Los
grup
os s
ocia
les
inm
edia
tos:
el b
arrio
.La
s in
stitu
cion
es b
ásic
asde
la c
omun
idad
.R
egla
s y
norm
as.
Nor
mas
e in
stitu
cion
esso
cial
es d
estin
adas
al
cuid
ado
de lo
sal
imen
tos.
Espa
cio
urba
no y
espa
cio
rura
l.Im
port
anci
a de
l tra
bajo
en la
org
aniz
ació
nso
cial
.
Las
nece
sida
des
de la
spe
rson
as y
las
form
asde
sat
isfa
cerla
s. L
aex
plot
ació
n de
los
recu
rsos
nat
ural
es y
su
impa
cto
ambi
enta
l. El
agua
.
El b
arrio
y la
sac
tivid
ades
allí
desa
rrol
lada
s.
El a
gua
pota
ble.
Mod
osde
obt
enci
ón.
Circ
uito
pro
duct
ivo.
Estu
dio
de c
asos
en
elár
ea d
e in
flue
ncia
loca
l.B
iene
s y
serv
icio
s.
La b
úsqu
eda
dein
form
ació
n en
dist
inta
s fu
ente
s y
sure
gist
ro g
ráfi
co. L
alín
ea d
e tie
mpo
.
La b
úsqu
eda
dein
form
ació
n en
dist
inta
s fu
ente
s y
sure
gist
ro g
ráfi
co.
La lo
caliz
ació
n y
cara
cter
ístic
as d
e lo
ses
paci
os c
erca
nos.
La r
epre
sent
ació
ngr
áfic
a de
esp
acio
sre
ales
: el p
lano
.
El p
lant
eo d
e hi
póte
sis
en la
exp
licac
ión
de la
ste
mát
icas
soc
iale
s.
La r
epre
sent
ació
ngr
áfic
a de
esp
acio
sre
ales
e im
agin
ario
s.
El d
escu
brim
ient
o de
rela
cion
es c
ausa
les.
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
27
El a
gua
y el
vie
nto.
Est
ados
del
agu
a. L
ate
mpe
ratu
ra. E
l clim
a. M
ovim
ient
o,tr
ayec
toria
s y
desc
ripci
ón. T
ecno
logí
a:en
ergí
a eó
lica.
Con
stru
cció
n de
un
avió
n de
pap
el.
Mi p
aís.
Pai
saje
s de
mi p
aís.
Map
asfís
ico
y po
lític
o. L
ocal
izac
ión
en m
apas
del e
spac
io lo
cal y
nac
iona
l.R
econ
ocim
ient
o de
los
dife
rent
esm
odos
de
repr
esen
tar
el e
spac
io.
Parq
ues
Nac
iona
les.
Los
mat
eria
les.
Nat
ural
es y
art
ific
iale
s.Es
tado
s de
los
mat
eria
les.
Pro
pied
ades
.M
étod
os d
e se
para
ción
. Sol
ucio
nes,
susp
ensi
ones
y e
mul
sion
es.
Med
ios
de c
omun
icac
ión.
Tes
timon
ios
oral
es y
esc
ritos
que
per
mit
en c
onoc
erel
pas
ado.
Tra
nsfo
rmac
ione
s op
erad
asen
la f
orm
a de
com
unic
ació
n en
el
tiem
po. N
eces
idad
es c
olec
tivas
ein
divi
dual
es d
e co
mun
icar
se.
Tecn
olog
ía: c
ambi
os e
n la
sco
mun
icac
ione
s.
Las
fase
s de
la L
una.
Sat
élit
es n
atur
ales
y ar
tific
iale
s. E
l Sol
: fue
nte
de lu
z;pr
opag
ació
n en
líne
a re
cta
de la
luz.
El
sist
ema
plan
etar
io. T
rasl
ació
n y
rota
ción
. Las
est
acio
nes.
Tecn
olog
ía: a
rmar
un
móv
il.
Div
ersi
dad
de t
ipos
de
clim
as e
n am
bien
tes
dife
rent
es.
Div
ersi
dad
de p
aisa
jes.
Los
Parq
ues
Nac
iona
les.
La m
ater
ia. S
ólid
os,
líqui
dos
y ga
ses.
Car
acte
rístic
asob
serv
able
s.La
cla
sifi
caci
ón d
em
ater
iale
s.
El p
lane
ta T
ierr
a y
elun
iver
so. C
ompo
nent
esde
l sis
tem
a so
lar.
Dat
os m
eteo
roló
gico
sde
dife
rent
esam
bien
tes:
el c
lima.
Vien
tos
y llu
vias
. La
tem
pera
tura
.
El c
uida
do d
el m
edio
ambi
ente
: los
Par
ques
Nac
iona
les.
Com
port
amie
nto
de la
mat
eria
ant
e el
cal
or.
Sist
emas
het
erog
éneo
s.
Sol,
Tier
ra y
Lun
a. D
ía y
noch
e. F
ases
luna
res.
Saté
lites
nat
ural
es y
artif
icia
les.
El a
gua:
cam
bios
de
esta
do.
El m
ovim
ient
o:tr
ayec
toria
s.
Cam
bios
obs
erva
bles
en
la m
ater
ia: f
ísic
os y
quím
icos
. Sis
tem
as q
uein
volu
cran
agu
a.
Hec
hos
obse
rvab
les
prod
ucid
os p
or e
lm
ovim
ient
o de
l Sol
, la
Tier
ra y
la L
una.
Esta
cion
es d
el a
ño.
Rot
ació
n y
tras
laci
ón.
Prop
agac
ión
de la
luz.
Org
aniz
ació
n po
lític
ade
Arg
entin
a.Pr
ovin
cias
. Esp
acio
slo
cale
s y
naci
onal
es.
Map
a po
lític
o.
Los
elem
ento
s de
lacu
ltura
de
pert
enen
cia:
med
ios
deco
mun
icac
ión.
La
com
unic
ació
n co
mo
form
a de
org
aniz
ació
nde
las
rela
cion
es.
Test
imon
ios
soci
ales
:or
ales
y e
scrit
os.
Tecn
olog
ía:
cons
truc
ción
de
unob
jeto
. Mat
eria
les
nece
sario
s. P
asos
secu
enci
ados
.
Prin
cipa
les
elem
ento
s y
fact
ores
del
med
iofís
ico.
Pais
ajes
de
Arg
entin
a.M
apa
físic
o.
Infl
uenc
ia d
e la
sco
mun
icac
ione
s en
laso
cied
ad y
la e
cono
mía
.N
eces
idad
de
laco
mun
icac
ión.
Tecn
olog
ía: c
ambi
os e
nla
s co
mun
icac
ione
s.
Tecn
olog
ía: a
rmad
o de
un m
óvil.
Con
stru
cció
nde
un
obje
to.
Mat
eria
les
nece
sario
s.Pa
sos
secu
enci
ados
.
El d
escu
brim
ient
o de
rela
cion
es c
ausa
les.
La lo
caliz
ació
n y
cara
cter
ístic
as d
e lo
ses
paci
os c
erca
nos.
La r
epre
sent
ació
ngr
áfic
a de
esp
acio
sre
ales
: el p
lano
y e
lm
apa.
El p
lant
eo d
e hi
póte
sis
en la
exp
licac
ión
de la
ste
mát
icas
soc
iale
s. E
lan
ális
is y
laco
mpa
raci
ón d
ehe
chos
y o
bjet
os d
elpa
sado
y d
el p
rese
nte.
El d
escu
brim
ient
o de
rela
cion
es c
ausa
les.
SALT
O2
SALT
O3
SALT
O 4
SALT
O5
PLAN
IFIC
ACIO
N: C
IUDAD
DE B
UENOS
AIR
ES
AREA: C
IENCI
AS
UN
IDA
D D
E SA
LTA
RÍN
C
ON
OC
IMIE
NT
O D
EL M
UN
DO
Y T
ECN
OLO
GÍA
SALT
O1
His
toria
per
sona
l. Lo
s ca
mbi
osco
rpor
ales
, pes
o, t
alla
, den
tició
n. L
apa
rtid
a de
nac
imie
nto.
El D
NI y
su
uso.
El v
oto.
La
línea
de
tiem
pope
rson
al. E
l Reg
istr
o C
ivil.
Ecos
iste
mas
acu
átic
os y
ter
rest
res.
La
vida
en
los
ríos,
lago
s y
zona
s lit
oral
es.
Cad
enas
alim
enta
rias.
Inte
racc
ione
sen
tre
los
sere
s vi
vos
y el
am
bien
te.
El c
uida
do d
el a
gua.
El b
arrio
. El p
lano
. Pun
tos
card
inal
es.
Aut
orid
ades
mun
icip
ales
, pro
vinc
iale
sy
naci
onal
es. O
fici
nas
públ
icas
.N
egoc
ios.
El c
uida
do d
el m
edio
ambi
ente
. Cla
sifi
caci
ón d
e la
bas
ura.
El c
uida
do d
el c
uerp
o. L
ocal
izac
ión
delo
s pr
inci
pale
s si
stem
as y
órg
anos
.A
limen
taci
ón. S
egur
idad
e h
igie
ne d
elo
s al
imen
tos.
El a
gua
pota
ble.
Con
sum
idor
es r
espo
nsab
les.
Cam
po y
ciu
dad.
Rel
acio
nes.
Econ
omía
. Int
erca
mbi
o. B
iene
s y
serv
icio
s. P
aisa
jes.
Rie
sgos
nat
ural
es.
28
Soci
edad
es y
cul
tura
El c
uida
do d
e un
om
ism
o y
de lo
s ot
ros
Fenó
men
osna
tura
les
Trab
ajos
y t
écni
cas
Viv
ir e
n la
Ciu
dad
de B
ueno
s A
ires
Pas
ado
y pr
esen
te
Nor
mas
que
reg
ulan
las
rela
cion
es e
ntre
pers
onas
. Ins
tituc
ione
sen
carg
adas
de
iden
tific
ació
n y
docu
men
taci
ón d
epe
rson
as.
El c
uida
do d
el m
edio
ambi
ente
.
El b
arrio
. Nor
mas
que
regu
lan
el b
arrio
. Val
ores
y co
stum
bres
.R
epre
sent
ació
n de
les
paci
o: lo
s pl
anos
, los
punt
os c
ardi
nale
s.
El c
uida
do d
el m
edio
en
rela
ción
con
el c
uida
dode
l pro
pio
cuer
po.
El a
gua
pota
ble.
Rec
onoc
imie
nto
del
trab
ajo
com
om
ecan
ism
o de
satis
facc
ión
de la
sne
cesi
dade
s bá
sica
s.M
edio
s ur
bano
s y
rura
les.
Dife
renc
iaci
ón d
eac
titud
es q
ue f
avor
ecen
o qu
e pe
rjudi
can
laco
nviv
enci
a.
Act
itude
s qu
e fa
vore
cen
o pe
rjudi
can
el m
edio
.
Dife
renc
iaci
ón d
eac
titud
es q
ue f
avor
ecen
o qu
e pe
rjudi
can
laco
nviv
enci
a.
Act
itude
s qu
e fa
vore
cen
o pe
rjudi
can
el m
edio
ambi
ente
. El c
uida
dode
l pro
pio
cuer
po.
Alim
enta
ción
e h
igie
ne.
Con
sum
o de
agu
apo
tabl
e.
Rec
onoc
imie
nto
de la
sca
ract
erís
ticas
y la
sne
cesi
dade
s de
las
dist
inta
s pe
rson
asse
gún
el m
edio
.
Cam
bios
cor
pora
les
prop
ios
del c
reci
mie
nto.
Pres
enci
a de
agu
a en
dist
into
s es
tado
s en
luga
res
natu
rale
s.C
omun
idad
es d
eam
bien
tes
acuá
ticos
.
El c
uida
do d
el m
edio
.C
lasi
fica
ción
de
laba
sura
.
El c
uerp
o hu
man
o:lo
caliz
ació
n y
func
ión
de lo
s pr
inci
pale
sór
gano
s y
sist
emas
.
Rie
sgos
nat
ural
es:
inun
daci
ones
y s
equí
as.
Pers
onas
y c
ostu
mbr
esco
tidia
nas.
Aná
lisis
del
apro
vech
amie
nto
del
agua
.
Trab
ajos
bar
riale
s;ne
goci
os.
Car
acte
rístic
as y
rol
es.
Trab
ajos
y t
écni
cas
dedi
cado
s al
cui
dado
ehi
gien
e de
los
alim
ento
s.
Indu
stria
s qu
e un
en e
lca
mpo
y la
ciu
dad.
Proc
esos
pro
duct
ivos
que
esta
blec
enre
laci
ones
ent
re lu
gare
sur
bano
s y
rura
les.
Reg
istr
o de
per
sona
s en
la c
iuda
d de
Bue
nos
Air
es. E
l DN
I, la
par
tida
de n
acim
ient
o. E
lR
egis
tro
Civ
il.
Dis
tinta
s fo
rmas
de
apro
vech
amie
nto
del
Río
de
la P
lata
.
Bar
rios
de la
ciu
dad.
Apr
ovec
ham
ient
o po
rpa
rte
de la
s fa
mili
as d
ees
paci
os u
rban
os.
Aut
orid
ades
. Ofi
cina
spú
blic
as.
Dis
tinta
s fo
rmas
de
apro
vech
amie
nto
del
Río
de
la P
lata
.
Inte
rcam
bio
entr
e el
cam
po y
la c
iuda
d.Pr
inci
pale
s tr
abaj
os y
ofic
ios
de la
ciu
dad.
Las
inst
ituci
ones
a lo
larg
o de
l tie
mpo
. Lín
eade
tie
mpo
.
Apr
ovec
ham
ient
o de
lR
ío d
e la
Pla
ta h
oy y
ayer
.
Rec
onst
rucc
ión
hist
óric
a de
los
barr
ios.
El b
arrio
: ant
es y
ahor
a.
Com
para
ción
ent
re la
sfo
rmas
de
prod
ucci
ónde
l pas
ado
y ac
tual
es.
Tipo
s de
ofi
cios
.Te
cnol
ogía
: ind
ustr
ias
hoy
y ay
er, y
su
infl
uenc
ia e
n lo
sm
odos
de
vida
.
SALT
O7
SALT
O8
SALT
O 9
SALT
O10
SALT
O6
29
El a
gua
y el
vie
nto.
Est
ados
del
agu
a.La
tem
pera
tura
. El c
lima.
Mov
imie
nto,
tray
ecto
rias
y de
scrip
ción
. Tec
nolo
gía:
ener
gía
eólic
a. C
onst
rucc
ión
de u
nav
ión
de p
apel
.
Mi p
aís.
Pai
saje
s de
mi p
aís.
Map
asfís
ico
y po
lític
o. L
ocal
izac
ión
en m
apas
del e
spac
io lo
cal y
nac
iona
l.R
econ
ocim
ient
o de
los
dife
rent
esm
odos
de
repr
esen
tar
el e
spac
io.
Parq
ues
Nac
iona
les.
Los
mat
eria
les.
Nat
ural
es y
art
ific
iale
s.Es
tado
s de
los
mat
eria
les.
Prop
ieda
des.
Mét
odos
de
sepa
raci
ón.
Solu
cion
es, s
uspe
nsio
nes
y em
ulsi
ones
.
Med
ios
de c
omun
icac
ión.
Tes
timon
ios
oral
es y
esc
ritos
que
per
mit
en c
onoc
erel
pas
ado.
Tra
nsfo
rmac
ione
s op
erad
asen
la f
orm
a de
com
unic
ació
n en
el
tiem
po. N
eces
idad
es c
olec
tivas
ein
divi
dual
es d
e co
mun
icar
se.
Tecn
olog
ía: c
ambi
os e
n la
sco
mun
icac
ione
s.
Las
fase
s de
la L
una.
Sat
élit
esna
tura
les
y ar
tific
iale
s. E
l Sol
: fue
nte
de lu
z; p
ropa
gaci
ón e
n lín
ea r
ecta
de
la lu
z. E
l sis
tem
a pl
anet
ario
. Tra
slac
ión
y ro
taci
ón. L
as e
stac
ione
s.Te
cnol
ogía
: arm
ar u
n m
óvil.
Util
izac
ión
de la
ene
rgía
eólic
a.
Espa
cio
geog
ráfi
co:
repr
esen
taci
ones
gráf
icas
; los
map
aspo
lític
os y
físi
cos.
Pais
ajes
de
Arg
entin
a.D
ivis
ión
polít
ica.
La n
eces
idad
de
las
pers
onas
de
com
unic
arse
: los
med
ios
deco
mun
icac
ión.
Com
unic
ació
n so
cial
.N
eces
idad
es c
olec
tivas
yhu
man
as d
eco
mun
icac
ión.
Act
itude
s qu
e fa
vore
cen
el c
uida
do d
el m
edio
ambi
ente
.
Act
itude
s qu
e fa
vore
cen
el c
uida
do d
el m
edio
ambi
ente
. Los
Par
ques
Nac
iona
les.
Rec
onoc
imie
nto
yad
opci
ón d
e há
bito
squ
e fa
vore
cen
la s
alud
yel
cui
dado
del
med
io.
Nec
esid
ades
pro
pias
yco
lect
ivas
de
com
unic
ació
n.
Car
acte
rístic
as d
eec
osis
tem
asae
rote
rres
tres
. El a
gua
ysu
s es
tado
s. E
l vie
nto.
El c
lima.
La
tem
pera
tura
. El
mov
imie
nto.
Los
Parq
ues
Nac
iona
les:
cui
dado
s y
func
ione
s.
Los
mat
eria
les:
natu
rale
s y
artif
icia
les.
Esta
do y
pro
pied
ades
.So
luci
ones
,su
spen
sion
es y
emul
sion
es. M
étod
osde
sep
arac
ión.
El s
iste
ma
sola
r. E
l Sol
,la
Lun
a y
la T
ierr
a.Sa
télit
es. M
ovim
ient
ode
rot
ació
n y
tras
laci
ón. L
ases
taci
ones
. Fas
eslu
nare
s.
La c
arto
graf
ía: t
écni
cas
y he
rram
ient
as.
Trab
ajos
invo
lucr
ados
en lo
s m
edio
s de
com
unic
ació
n.Te
cnol
ogía
: cam
bios
en
las
com
unic
acio
nes.
Her
ram
ient
asut
iliza
das.
Tecn
olog
ía:
cons
truc
ción
de
unob
jeto
. Reg
istr
o es
crito
de m
ater
iale
s y
paso
sne
cesa
rios.
Loca
lizac
ión
dees
paci
os c
erca
nos.
La C
iuda
d de
Bue
nos
Air
es. M
apa
físic
o y
polít
ico.
Los
med
ios
deco
mun
icac
ión
en la
Ciu
dad
de B
ueno
sA
ires
.
Tecn
olog
ía:
cons
truc
ción
de
unob
jeto
; mat
eria
les
nece
sario
s,he
rram
ient
as,
secu
enci
a de
acc
ión.
Map
as d
e A
rgen
tina
ayer
y h
oy. D
ifere
ncia
sy
sim
ilitu
des.
La h
isto
ria d
e la
com
unic
ació
n: lo
sm
edio
s ho
y y
ayer
.Te
stim
onio
s or
ales
yes
crito
s qu
e pe
rmit
enco
noce
r el
pas
ado.