gÜvenİrlİk ve geÇerlİk ÇÖzÜmlemesİ

GÜVENİRLİK ve GEÇERLİK ÇÖZÜMLEMESİ

SPSS Uygulaması

Örnek Tablo Gösterimi.

GÜVENİRLİK

ölçülmek istenen özellikte, ölçümleri etkileyen bütün özellikler değişmiyor ve tekrarlanan ölçümlerde hep aynı değerde ölçümler veriyorsa, ölçeğin güvenirliği tamdır.

ÖRNEK: Kıd-kındl 8-12 Yaş Yaşam Kalitesi Ölçeği

1. Öncelikle bedensel sağlığınla ilgili bir şeyler öğrenmek istiyoruz...

Geçen hafta boyunca... hiçbir

zaman

nadiren bazen sıklıkla her

zaman

1. ... Kendimi hasta hissettim

2. ... Baş ağrım veya karın ağrım oldu

3. … Yorgun ve bitkindim

4. … Kendimi güçlü ve enerji dolu hissettim

2. ... ve genel olarak neler hissettiğin hakkında bir kaç şey...


zaman


zaman

1. ... Eğlendim ve çok güldüm

2. ... Canım sıkıldı

3. ... Kendimi yalnız hissettim

4. ... Korktum

3. ...ve kendin hakkındaki duyguların...


zaman


zaman

1. ... Kendimle gurur duydum

2. ... Kendimi her şeyin üstünde hissettim

3. ... Kendimden hoşnutluk duydum

4. ... Birçok güzel düşüncem vardı

Tanımlayıcı bulguların elde edilmesi: (ortalama±standart sapma, ortanca, mod, min-max) Adım 1

Adım 2

Adım 3

Örnek çıktı 1

Statistics

KINDL - Bedensel alan 1001872

46

68,9870

68,7500

75,00

20,22109

,00

100,00

Valid

Missing

N

Mean

Median

Mode

Std. Deviation

Minimum

Maximum

KINDL - Bedensel alan 100

2 ,1 ,1 ,1

3 ,2 ,2 ,3

8 ,4 ,4 ,7

14 ,7 ,7 1,4

43 2,2 2,3 3,7

28 1,5 1,5 5,2

1 ,1 ,1 5,3

76 4,0 4,1 9,3

1 ,1 ,1 9,4

62 3,2 3,3 12,7

187 9,7 10,0 22,7

116 6,0 6,2 28,9

4 ,2 ,2 29,1

272 14,2 14,5 43,6

8 ,4 ,4 44,1

154 8,0 8,2 52,3

274 14,3 14,6 66,9

131 6,8 7,0 73,9

4 ,2 ,2 74,1

193 10,1 10,3 84,5

91 4,7 4,9 89,3

200 10,4 10,7 100,0

1872 97,6 100,0

46 2,4

1918 100,0

,00

6,25

12,50

18,75

25,00

31,25

33,33

37,50

41,67

43,75

50,00

56,25

58,33

62,50

66,67

68,75

75,00

81,25

83,33

87,50

93,75

100,00

Total

Valid

SystemMissing

Total

Frequency Percent Valid PercentCumulative

Percent

Örnek çıktı 2

Statistics

b_xind31870

48

3,5802

4,0000

4,00

,92798

1,00

5,00

Valid

Missing

N

Mean

Median

Mode

Std. Deviation

Minimum

Maximum

b_xind3

25 1,3 1,3 1,3

211 11,0 11,3 12,6

579 30,2 31,0 43,6

764 39,8 40,9 84,4

291 15,2 15,6 100,0

1870 97,5 100,0

48 2,5

1918 100,0

1,00

2,00

3,00

4,00

5,00

Total

Valid

SystemMissing

Total

Frequency Percent Valid PercentCumulative

Percent

Test-tekrar test: Korelasyon

korelasyon katsayısı -1.00 ile +1.00 arasında değer alır.

Genellikle sınır korelasyon katsayısı +0.70 ve üzeridir.

Tekrarlayan ölçümlerde korelasyon katsayısının hesaplanması (adım 1)

(adım 2)

korelasyon katsayı sonuçları

Correlations

1,000 ,750** ,608** ,592**

. ,000 ,000 ,000

1882 1849 1868 1793

,750** 1,000 ,624** ,785**

,000 . ,000 ,000

1849 1859 1855 1802

,608** ,624** 1,000 ,822**

,000 ,000 . ,000

1868 1855 1887 1798

,592** ,785** ,822** 1,000

,000 ,000 ,000 .

1793 1802 1798 1802

Correlation Coefficient

Sig. (2-tailed)

N


Sig. (2-tailed)

N


Sig. (2-tailed)

N


Sig. (2-tailed)

N

a_xind1

b_xind1

a_xind2

b_xind2

Spearman's rhoa_xind1 b_xind1 a_xind2 b_xind2

Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).**.

İç tutarlılık güvenirlik katsayıları: Ölçek iç tutarlılığını belirlemede yaygın olarak

Kuder & Richardson 20, 21 (KR-20,21) ve Cronbach Alfa yöntemleri kullanılmaktadır

Eğer ölçüm dikotom ise KR yöntemi, likert tipi ölçüm ise Cronbach Alfa yöntemi kullanılır.

Cronbach alfa katsayısı 0 ile 1 arasında bir dağılım gösterir.

Negatif değer çıkması ölçeğin benzer özellikleri ölçmediğinin bir göstergesidir.

alfa değerinin düşük çıkması testin homojen olmadığını (birkaç özelliği bir arada ölçtüğünü) gösterir.

Değerlendirmede: 0.00 < 0.40 güvenilir değil 0.40 < 0.60 düşük güvenilirlikte 0.60 < 0.80 oldukça güvenilir 0.80 < 1.00 yüksek derecede güvenilir.

Yorumu yapılır.

Cronbach Alfa değerlendirinin SPSS ile hesaplanışı

(adım 1)

Adım 2

Maddeler arası korelasyon, Cronbach Alfa değeri, madde silindiğinde Cronbach Alfa değeri.

b_xind1 b_xind2 b_xind3 b_xind4

Cronbach's Alpha

Cronbach's Alpha if Item

Deleted

b_xind1 1,000 ,779 ,882 ,869

,954

,940

b_xind2 ,779 1,000 ,831 ,874 ,948

b_xind3 ,882 ,831 1,000 ,851 ,936

b_xind4 ,869 ,874 ,851 1,000 ,935

İç tutarlılık değerlendirmede madde ile toplam ya da madde ile alan (boyut) arasındaki korelasyon katsayılarının incelenmesi yöntemidir (madde toplam korelasyonunun negatif olmaması ve 0.20’den yüksek olması beklenir).

Bu tür durumda maddenin toplama ya da boyuta olan katkısı çıkarıldıktan sonraki korelasyonun (Item-Scale correlations corrected for overlap) incelenmesi daha etkilidir.

Madde alan korelasyon karşılaştırması (adım 1)

Adım 2

Madde-Alan (boyut) korelasyon sonucu Correlations

1,000 ,936** ,932** ,952** ,951**

. ,000 ,000 ,000 ,000

1872 1859 1802 1870 1867

,936** 1,000 ,785** ,893** ,854**

,000 . ,000 ,000 ,000

1859 1859 1802 1859 1859

,932** ,785** 1,000 ,834** ,892**

,000 ,000 . ,000 ,000

1802 1802 1802 1802 1802

,952** ,893** ,834** 1,000 ,856**

,000 ,000 ,000 . ,000

1870 1859 1802 1870 1867

,951** ,854** ,892** ,856** 1,000

,000 ,000 ,000 ,000 .

1867 1859 1802 1867 1867


Sig. (2-tailed)

N


Sig. (2-tailed)

N


Sig. (2-tailed)

N


Sig. (2-tailed)

N


Sig. (2-tailed)

N

KINDL - Bedenselalan 100

b_xind1

b_xind2

b_xind3

b_xind4

Spearman's rho

KINDL - Bedenselalan 100 b_xind1 b_xind2 b_xind3 b_xind4

Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).**.

GEÇERLİK

Geçerlik bir ölçeme aracının neyi ölçtüğü ve bu işi ne kadar iyi yaptığı anlamına gelir.

Diğer bir deyişle geçerlik; ölçüm aracının ölçülmek istenen özelliği tam ve doğru bir şekilde ve bir başka özellikle karıştırmadan ölçebilme derecesidir.

Yapı (kavram) geçerliği:

Ölçme aracının soyut bir olguyu (kavramı, boyutu vb.) ne derece doğru ölçebildiğini gösterir.

Faktör analizinin temel iki amacı: Değişken sayısını azaltmak Değişkenler arasındaki ilişkilerden

yararlanarak bazı yeni yapılar ortaya çıkarmak.

Açıklayıcı Faktör Analizi [(AFA) exploratory factor analysis]

Doğrulayıcı Faktör Analizi [(DFA) confirmatory factor analysis]

Faktör analizi uygulanabilmesi için verilerin bazı koşullara uygun olarak toplanmış olması gerekir. Bunlar:

Verilerin hatalı ölçülmemiş olması Verilerin en azından aralıklı ölçekle ölçülmüş

olması. (en azından likert tipi ölçek ile ölçülmüş olması.)

Verilerin doğrusallık koşullarını taşıması gerekir. Değişkenlerin birbirleri ile orta ya da yüksek

düzeyde ilişkili olması gerekir. (en az 0.25 ve en fazla 0.90)

Örneklem korelasyonun güvenirliğini sağlayacak kadar büyük olmalı. Bunu belirlemek için Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi yapılır. 1’e yaklaşan değer uygunluğu, 0.5’in altındaki değer kabul edilemez olduğunu gösterir.

Test yapılamıyor ise kural olarak örneklem büyüklüğünün değişken sayısının 5-10 katı olması gerekir.

Faktör analizinde 4 temel aşama söz konusudur. Bunlar; veri setinin faktör analizi için uygunluğunun

değerlendirilmesi, faktörlerin elde edilmesi, faktörlerin rotasyonu ve faktörlerin isimlendirilmesi.

1. Veri setinin faktör analizi için uygunluğunun değerlendirilmesi Analizde kullanılan tüm değişkenler için

korelasyon katsayıları incelenir. Barlett testi ile değişkenlerin en azından bir

kısmı arasında yüksek oranlı korelasyonlar olduğu olasılığı test edilir.

Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) örneklem yeterliliği ölçütü. KMO’nun 0.50’nin üzerinde olması gerekir.

2. Faktörlerin elde edilmesi:

Özdeğer (eigenvalues) istatatistiği 1’den büyük olan faktörler anlamlı olarak kabul edilir, küçük olan faktörler dikkate alınmaz.

Scree test grafiği (çizgi grafik) yatay şekil aldığı noktaya kadar olan faktörler elde edilecek maksimum faktör sayısı olarak kabul edilir.

Faktör sayısının araştırmacı tarafından belirlenmesi.

3. Faktörleri rotasyonu:

Amaç, isimlendirilebilir ve yorumlanabilir faktörler elde etmektir. Rotasyonda en çok kullanılan yöntem orthogonal rotasyon olup bunlar, varimax (en sık kullanılan teknik), equamax ve quartimax’tır.

4. Faktörlerin isimlendirilmesi:

Elde edilen sonuçlara göre maddelerin ağırlıklı olarak yığıldıkları faktörler dikkate alınarak, maddelerin ifade ettikleri anlama göre isimlendirme yapılır.

SPSS ile (açıklayıcı) faktör analizi (adım 1)

Adım 2

Adım 3

Adım 4

Adım 5

Adım 6

Adım 7

Faktör analizi, KMO ve Bartlett testi sonucu

KMO and Bartlett's Test

,879

19791,785

66

,000

Kaiser-Meyer-Olkin Measure of SamplingAdequacy.

Approx. Chi-Square

df

Sig.

Bartlett's Test ofSphericity

Faktör analizi, KMO ve Bartlett testi sonucu

Total Variance Explained

5,419 45,155 45,155 5,419 45,155 45,155 3,448 28,736 28,736

2,980 24,834 69,989 2,980 24,834 69,989 3,437 28,641 57,377

1,921 16,010 85,998 1,921 16,010 85,998 3,435 28,621 85,998

,328 2,737 88,735

,318 2,650 91,385

,290 2,416 93,801

,144 1,201 95,003

,137 1,146 96,148

,124 1,035 97,184

,117 ,976 98,159

,113 ,938 99,097

,108 ,903 100,000

Component1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative %

Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings Rotation Sums of Squared Loadings

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Faktör analizi, Scree grafiği

121110987654321

Component Number

6

5

4

3

2

1

0

Eigenvalue

Scree Plot

Faktör analizi, ortak varyans dağılımı Communalities

1,000 ,882

1,000 ,775

1,000 ,886

1,000 ,909

1,000 ,879

1,000 ,768

1,000 ,882

1,000 ,908

1,000 ,886

1,000 ,755

1,000 ,882

1,000 ,908

b_xind1

b_xind2

b_xind3

b_xind4

b_xind5

b_xind6

b_xind7

b_xind8

b_xind9

b_xind10

b_xind11

b_xind12

Initial Extraction

Extraction Method: Principal Component Analysis.

Faktör analizi, varimax rotasyon sonucu

Rotated Component Matrixa

,922 ,083 ,227

,915 ,082 ,206

,913 ,085 ,205

,854 ,089 ,193

,085 ,946 ,073

,087 ,934 ,072

,083 ,931 ,087

,067 ,862 ,090

,219 ,083 ,924

,195 ,076 ,916

,210 ,096 ,909

,204 ,087 ,847

b_xind4

b_xind3

b_xind1

b_xind2

b_xind12

b_xind9

b_xind11

b_xind10

b_xind8

b_xind7

b_xind5

b_xind6

1 2 3

Component

Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization.

Rotation converged in 4 iterations.a.

Faktör analizi, varimax rotasyon sonucu

Faktör analizi, faktörlerin veri tabanına kaydedilmesi

Yapısal Eşitlik Modellemesi [Structural Equation Modelling (SEM)]: Doğrulayıcı faktör analizinde yapı (latent

variables [factors]) ile açıklayan (observed variables) değişkenler arasındaki bağıntının anlamlılığı test edilir.

DFA modellerini açıklamak için SEM yöntemi geleneksel yöntem gibi kullanılır.

LISREL ile (SEM kullanılarak) doğrulayıcı faktör analizi sonucu

LISREL ile (SEM kullanılarak) doğrulayıcı faktör analizi model uyum sonucu Minimum Fit Function Chi-Square = 1000.870 (P = 0.0)

Root Mean Square Error of Approximation (RMSEA) = 0.109

Comparative Fit Index (CFI) = 0.961

Ayırt edici geçerlik:

Geliştirilen ölçme aracından çıkacak sonuçlara yönelik hipotezler geliştirilir ve bu hipotezler test edilir.

Örneğin YK ölçeğinin hasta ve sağlamları ayırt edebilme durumunu incelemek için t testinin uygulanması.

Ayırt edici geçerlilik (t testi) Adım 1

Adım 2

Group Statistics

1523 70,9647 19,13881 ,49042

344 60,3622 22,44066 1,20992

senin önemli ve süreklibir hastalýðýn-sað.sor.var mý?hayýr

evet


N Mean Std. DeviationStd. Error

Mean

Independent Samples Test

13,116 ,000 8,976 1865 ,000 10,60249 1,18123 8,28583 12,91916

8,121 462,152 ,000 10,60249 1,30553 8,03698 13,16801

Equal variancesassumed

Equal variancesnot assumed


F Sig.

Levene's Test forEquality of Variances

t df Sig. (2-tailed)Mean

DifferenceStd. ErrorDifference Lower Upper

95% ConfidenceInterval of the

Difference

t-test for Equality of Means

Benzer ölçek geçerliği (convergent validity): Örneğin WHOQOL-BREF ile SF36’nın bir

arada uygulanması ve değerlendirilmesi (korelasyonun incelenmesi).

Örnek bir geçerlilik ve güvenirlilik çalışması tabloları

Table 1. Sociodemographic properties of the study population (n=1918).

Property n % Age 8-9 488 25,4 10 575 30,0 11-12 840 43,8 missing 55 2,8 Mean ± sd 10.4±1.09 Median 10 Min 8 Max 12 Sex Male 1044 54,4 Female 861 44,9 missing 13 0,7 School Class 3rd 696 36,3 4th 726 37,9 5th 496 25,9 Disease status I ll 1563 81,5 Well 350 18,2 missing 5 0,3

Tanımlayıcı bulgular

Table 2. I tem Descriptive Results and I tem- Scale correlations corrected for overlap for coeffi cients followed by (*) (S.E. = 0.02). I tem code

I tem(a) (During passed week …) Mean SD missing

Total QOL Physical Emotional Self Esteem

Family Friends School

K101 I f elt ill 3.95 1.13 26 0.21(*) 0.39(*) 0.23 -0.03 0.14 0.06 0.08 K102 I had a headache or tummy-ache 3.67 1.13 21 0.24(*) 0.40(*) 0.28 0.03 0.17 0.04 0.06 K103 I was tired and worn-out 3.71 1.27 40 0.32(*) 0.38(*) 0.37 0.05 0.19 0.15 0.13 K104 I f elt strong and full of energy 3.70 1.39 30 0.38(*) 0.22(*) 0.22 0.33 0.20 0.21 0.20 K201 I had fun and laughed a lot 3.52 1.31 10 0.40(*) 0.19 0.20(*) 0.35 0.26 0.26 0.18 K202 I was bored 3.49 1.19 24 0.30(*) 0.32 0.36(*) 0.05 0.22 0.11 0.13 K203 I f elt alone 3.99 1.24 36 0.33(*) 0.27 0.39(*) 0.04 0.29 0.16 0.14 K204 I was scared 4.11 1.23 35 0.29(*) 0.30 0.32(*) 0.01 0.25 0.14 0.14 K301 I was proud of myself 3.63 1.44 15 0.43(*) 0.14 0.20 0.45(*) 0.26 0.28 0.26 K302 I f elt on top of the world 2.31 1.52 31 0.15(*) 0.04 0.01 0.34(*) 0.05 0.07 0.07 K303 I f elt pleased with myself 3.43 1.45 28 0.35(*) 0.17 0.17 0.44(*) 0.16 0.23 0.16 K304 I had lots of good ideas 3.89 1.33 26 0.28(*) 0.10 0.10 0.33(*) 0.15 0.20 0.16 K401 I got on well with my parents 4.48 1.09 8 0.42(*) 0.13 0.23 0.24 0.39(*) 0.32 0.29 K402 I f elt fine at home 4.04 1.25 17 0.48(*) 0.22 0.28 0.28 0.37(*) 0.33 0.30 K403 We quarrelled at home 4.10 1.18 29 0.34(*) 0.21 0.33 0.05 0.35(*) 0.19 0.18

K404 My parents stopped me f rom doing certain things

3.67 1.31 29 0.25(*) 0.15 0.23 0.03 0.29(*) 0.15 0.14

K501 I played with f riends 4.09 1.21 7 0.32(*) 0.05 0.17 0.22 0.26 0.25(*) 0.23 K502 Other kids liked me 3.61 1.42 24 0.32(*) 0.14 0.13 0.33 0.17 0.20(*) 0.18 K503 I got along well with my f riends 4.33 1.13 23 0.38(*) 0.11 0.18 0.23 0.32 0.32(*) 0.26

K504 I f elt diff erent f rom other children 3.64

1.50

32

0.11(*)

0.13

0.14

-0.08

0.16

0.03(*)

0.07

K601 doing my schoolwork was easy 4.08 1.31 12 0.37(*) 0.09 0.15 0.21 0.25 0.25 0.50(*) K602 I enjoyed my lessons 4.42 1.08 17 0.42(*) 0.11 0.16 0.25 0.30 0.31 0.47(*) K603 I looked f orward to the weeks ahead 4.33 0.97 20 0.50(*) 0.12 0.19 0.26 0.31 0.31 0.77(*)

K604 I was af raid of bad marks or grades 2.79

1.65

22

0.13(*)

0.17

0.15

0.00

0.12

0.05

0.01(*)

Tanımlayıcı bulgular ve düzeltilmiş madde alan (boyut) korelasyon katsayıları

Tanımlayıcı bulgular, taban ve tavan etkisi, alfa değeri

Alanlar arası ve toplam-alanlar arası (düzeltilmiş) korelasyon katsayıları

AFA’inden elde edilen sonuçlarının yapı ile uyuşumunun gösterilmesi

DFA sonuçları (CFI ve RMSEA değerleri)

Ölçeğin ayırt edebilme yeteneğinin sınanması

Ölçeğin ayırt edici yeteneğinin sınanması

Teşekkürler

gÜvenİrlİk ve geÇerlİk ÇÖzÜmlemesİ

Documents