www.ieo.pl

Grzegorz WiśniewskiInstytut Energetyki Odnawialnej

gwisniewski@ieo.pl

Podstawy ekonomiczne i prawne wykorzystania odnawialnych

źródeł energii

Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej

Wykład dla studentów i pracowników, 10.10.2013

www.ieo.pl

Odnawialne i nieodnawialne zasoby energiivs. światowe zużycie energii

Roczny strumień energii promieniowania słonecznego docierająca do powierzchni Ziemi (1,76 x 1017) przekracza 30 tys. razy światowe, roczne zapotrzebowanie na energię

www.ieo.pl

Odnawialne zasoby energii

Wykorzystanie zasobów

Technologia

Zasób

Ekonomika

Procedury lokalizacyjne

Planowanie

Zrównoważone gospodarowanie

Postęp technologicznyMechanizmy wsparcia

Organizacja

Jakość

Opłacalność

www.ieo.pl

Integracja działalności w obszarach :

Badania i wdrożenia demonstracyjne

Polityka i strategie regionalne

Promocja i informacja

Instytucje a rozwój energetyki odnawialnej

Inwestor

PARLAMENT

POLITYKAI PROGRAMY ROZWOJOWE

RZĄD

KONSULTANCI/Agencje energetyczne

Prawo

Polityka

Programy rozwoju

Plany energetyczne

Lokalne uwarunkowania inwestycyjne

Informacje ogólne

Informacje szczegółowe

Studia wykonalności

Projekt techniczny

Inwestycje

BADANIA I ROZWÓJPROMOCJA

I INFORMACJA

LIDERZY LOKALNI

KONSULTANCI

SZKOŁY, MEDIAPUNKTY

INFORMACYJNE

PROJEKTANCI

Servis

Produkt

Prototyp rynkowy

Model techniczny

Model matematyczny

Pomysł techniczny

BADANIA PODSTAWOWE

BADANIA STOSOWANE

INNOWCYJNE FIRMY

INSTALATORZY

SAMORZĄD TERYTORIALNY

PRODUCENCI

OZE na świecie ‘2010źródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012”

www.ieo.pl

OZE dostarczają 17% energii końcowej w skali całego globu

OZE-E na świecie ‘2011źródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012”

www.ieo.pl

OZE-Elektryczne (OZE-E) stanowiły ok 50% wszystkich nowych inwestycji na świecie w 2011 r. (208 GW)

Całkowita moc OZE-E w 2011 roku wynosiła 1 360 GW (+8%)

Moc OZE-E bez energetyki wodnej - 390GW, wzrost o 24% w stosunku do 2010

Moc OZE-E przekroczyła 25% of całkowitej globalnej mocy zainstalowanej

20.3% energii elektrycznej na świecie zostało wyprodukowane z OZE-E

Wiodące technologie OZE-E na świecieźródło: REN21”RES Global Status Report ‚2012”

www.ieo.pl

Zestawienie nowych inwestycji OZE-E w UE na tle wszystkich inwestycji w wytwarzanie elektryczności w

2009 Źródło: JRC

www.ieo.pl

-4000

-2000

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

En

.w

iatr

owa

Gaz

ziem

ny

PV

Węg

iel

Ole

jop

ałow

y

Bio

mas

a

Od

pad

y

En

.ją

dro

wa

Du

ża e

n.

wod

na

En

.sł

onec

zna

CSP

Mał

a en

.w

odn

a

MW

Nowe moce zainstalowane

Moce odinstalowane

Najważniejsze elementy nowej dyrektywy o promocji stosowania odnawialnych źródeł

energii1. Po raz pierwszy w historii każdy członek UE dostał swój cel ilościowy na 2020 r, (UE-

20% PL-15%), który jest celem obowiązkowym (prawnie wiążącym pod sankcją karną)

2. Rządy muszą przygotować Plany działań na rzecz OZE do 30/06/2010, pokazując szczegółowo jak zamierzają zrealizować swoje cele i wdrożyć dyrektywę prawnie do 5/12/20110

3. Są cele pośrednie, co 2 lata (2012, 2014, 2016, 2018), zmuszające rządy do raportowania postępów do KE. Cele pośrednie nie są obowiązkowe.

4. Wprowadzone będą powszechnie świadectwa pochodzenia zielonej energii (elektrycznej, ciepła i chłodu) oraz biopaliw, tak aby sprzedawcy paliw transportowych mogli wykazać, że w 2020 r. sprzedali minimum 10% biopaliw

5. Osiągnięcie założonego 10% udziału biopaliw w paliwach transportowych związane musi być ze stosowaniem wysokosprawnych technologii (także napędów elektrycznych i wodorowych) oraz przestrzeganiem zasad zrównoważoności środowiskowej w całym łańcuchu, także na etapie produkcji biomasy.

6. Priorytet dostępu OZE do sieci elektroenergetycznych (wzmocnienie dotychczasowych przepisów: pełne koszty rozwoju sieci po stronie operatorów, promowanie inteligentnych sieci i magazynowania energii i wspieranie finansowe rozwoju sieci) oraz ciepłowniczych i gazowych (promocja biogazu)

7. Zielone ciepło (i chłód) po raz pierwszy jest promowane jako równoprawny element ogólnego celu na 2020 r; dodatkowo przewidziano specjalne wsparcie prawne poprzez zobowiązanie rządów do ustalenia przed 2015 r. w przepisach prawa budowlanego minimalnych wymagań co do udziału energii z OZE w pokryciu potrzeb energetycznych budynków. Dodatkowym instrumentem będą obowiązkowe kursy i certyfikaty dla instalatorów pomp ciepła, kolektorów słonecznych, kotłów na biomasę.

8. Redukcja barier administracyjnych i prawnych dla OZE, usprawnienie procedur i ułatwienia dla przedsiębiorców.

2020

EU-27 efforts in Renewables

0%

2005

Cele dla krajów członkowskich na 2020Źródło: DG ENER

BEBGCZDKDEEEIEELESFRITCYLVLTLUHUMTNLATPLPTROSISKFISEUK

49%

13%

16%

13%

30%

18%25%

16%

18%

20%

23%

17%

13%

40%

23%

11%

13%

14%

34%

15%

31%

24%

25%

14%

38%

15%

10%

2.2%

9.4%

6.1%

17.0%

5.8%

18.0%

3.1%

6.9%

8.7%

10.3%

5.2%

2.9%

32.6%

15%

0.9%

4.3%

2.4%

23.3%

7.2%

20.5%

17.8%

16%

6.7%

28.5%

1.3%

39.8%

Jak będzie liczone osiągniecie 15% celu na ‘2020 dla Polski

wg dyrektywy o promocji stosowania energii z OZE

SPWFZE

OZEOZEOZEOZE ZWWBEC

%15

OZEC -zużycie (~produkcja) zielonego ciepła [TJ]

OZEE -zużycie (~produkcja) zielonej energii elektrycznej [TJ]

OZEB -zużycie (~produkcja ) biopaliw [TJ]

OZEZWW zużycie biomasy na potrzeby własne źródeł energii odnawialnej i energii wtórnej – energii pochodnej (np. ciepła do podgrzewanie wsadu w biogazowni ciepłem odzyskanym z silnika na biogaz) [TJ]FZE -finalne zużycie energii [TJ]PW -zużycie energii na potrzeby własne sektora energet. [TJ]S -straty paliw i energii na przesyle i dystrybucji [TJ]

Pakie

t st

aw

ia n

a

efe

kty

wn

ość

w c

ałe

j en

erg

ety

ce

EU-27 efforts in Renewables

Krajowy Plan Działania – struktura produkcji energii z OZE w 2020

biomasa stała

31,5%

małe elektrownie wiatrowe

1,7%

en. wiatrowa

lądowa40,6%

biogaz12,4%

en. wiatrowa

morska4,6%

en. wodna >10 MW

5,4%

en. wodna <1MW1,5%

en. wodna 1MW - 10MW2,2%

fotowoltaika

0,01%

biomasa stała78%

biogaz8%

pompy ciepła

2%

en. geotermaln

a3% en.

słoneczna9%

Bioetanol/bio-ETBE

22%

Biodiesel73%

Inne 3%

Energiaelektryczna

ze źródełodnawialny

ch2%

Ciepło55%

Transport19%

Energia elektryczn

a26%

EU-27 efforts in Renewables

Moc zainstalowana (energia elektryczna) wg. technologii OZE w Polsce wg. KPD

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

MW

El. wodne >10MW El. wodne 1MW-10MW El. wodne <10MWEnergia wiatrowa lądowa Energia wiatrowa morska Energia wiatrowa małaBiomasa stała Biogaz Energia fotowoltaiczna

Produkcja ciepła wg. technologii OZE w Polsce wg. KPD

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019

ktoe

Biomasa stała BiogazEnergia słoneczna Energia z pomp ciepłaEnergia geotermalna bez niskotemperaturowych p.c.

KPD – jakie technologie OZE będą się rozwijać?

Moc zainstalowana w roku

2020 MW

Nowe moce do zainstalowania w latach 2010-2020

MW Energia wodna, w tym: 1152 200 <1MW 142 40 1MW - 10MW 238 60 >10 MW 772 100 Fotowoltaika 3 3 Energia wiatrowa, w tym: 6650 5469 lądowa 5600 4420 morska 500 500 Małe elektrownie wiatrowe 550 549 Biomasa, w tym: 2530 1609 stała (wraz ze współspalaniem) 1550 718 biogaz 980 891 Razem 10335 7281

KPD – jakie technologie OZE będą się rozwijać?

9,16%

40,62%

4,63% 78,30%

7,65%

3,01%

2,50%

8,55%

1,70%

31,48%

12,40%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Energia elektryczna Ciepło

Biogaz

Biomasa stała

Małe el. wiatrowe

E. wiatrowa morska

En. wiatrowa lądowa

Energia słoneczna

Energia wodna

Pompy ciepła

Energia geotermalna

Wdrożenie dyrektywy – Ustawa OZE

3 lata opóźnienia we wdrożeniu dyrektywy

Obecnie obowiązujący system wsparcia OZE jest w kontynuacją systemu wprowadzonego w latach 2004/2005 w celu wdrożenia poprzedniej dyrektywy o promocji OZE, która obejmowała zobowiązania wyłącznie dla energii elektrycznej

Ostatni oficjalny projekt ustawy OZE (zapowiadanej w KPD) z 5/10/2012 (rewizja systemu wsparcia, otwarcie możliwości dla energetyki prosumenckiej)

Przyjęcie tzw. „małego trójpaku” (wrzesień 2013), poprzedzone skierowaniem przeciw Polsce skargi do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (tzw. infringement”)

Koncepcja nowego systemu wsparcia, w formie aukcjoningu, zaprezentowana we wrześniu 2013 roku

www.ieo.pl

Obowiązujący system wsparcia dla producentów energii z OZE w Polsce

=+ System świadectw pochodzenia, zarządzany przez Towarową Giełdę Energii

ŚP wydawane przez URE koncesjonowanym producentom energii z OZE

www.ieo.pl

Zobowiązania ilościowe przedsiębiorstw energetycznych

Podmioty zobowiązane – sprzedawcy energgii odbiorcom końcowym

Brak gwarancji sprzedaży ŚP dla producenta energii, bezterminowość ŚP

www.ieo.pl

Moc zainstalowana OZE w Polsce, 2005-2012, wg URE

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

biomasowe 189,8 238,8 255,4 232 252,49 356,19 409,679 820,7biogazowe 32 36,8 45,7 54,61 71,62 88,884 103,487 131,247wiatrowe 83,3 152 287,9 451 724,68 1180,272 1616,361 2496,748wodne 922 931 934,8 940,57 945,2 937,044 951,389 966,103

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

www.ieo.pl

Produkcja (TWh) energii elektrycznej z OZE

50% energii z OZE pochodzi ze współspalania

Nadwyżki ŚP w sposunku do zobowiązań ilościowych

Rozwój rynku OZE-elektryczne vs KPD

Projekt Ustawy o OZE – grudzień 2011

Wiodące technologie na rynku OZE w 2012r.

przyrosty mocy, obroty i tempo wzrostu 2012/2011

Łączne obroty na rynku wiodących technologii OZE w 2012 roku - 9,1 mld zł

www.ieo.pl

Konsekwencje dla rynku ŚP

2012 – 82% rynku w transakcjach pozasesyjnych, 2013 – 90%

Najważniejsze elementy systemu wsparcia w projekcie ustawy o OZE w wersji MG z dn. 4/10/2012Źródło: opracowanie IEO

www.ieo.pl

Mały trójpak

Zmiany w Prawie Energetycznym, implementujące w sposób formalny dyrektywę 28/2009/WE

Przeniesienie zapisów dyrektywy odnośnie certyfikacji instalatorów OZE, KPD i odpowiedzialności za jego wdrażanie, a także systemu zbierania danych statystycznych i monitoringu wdrażania KPD

Wprowadzenie definicji mikroinstalacji

Wprowadzenie ułatwień administracyjnych dla mikroinstalacji o mocach nie przekraczających aktualnej mocy przyłączeniowej posiadanej przez prosumenta: brak konieczności uzyskiwania koncesji i prowadzenia działalności gospodarczej, uproszczona procedura przyłączenia do sieci elektroenergetycznej, brak opłaty przyłączeniowej

Obowiązek zakupu energii wyprodukowanej z mikroinstalacji po cenie równej 80% średniej ceny energii z rynku konkurencyjnego z roku poprzedzającego (dyskryminacja względem dużych producentów)

Brak istotnych zmian dla wielkoskalowych OZE elektrycznych, w szczególności działań naprawczych w stosunku do aktualnej sytuacji rynkowej

Mały trójpak – certyfikaty dla instalatorów OZE

Art. 20g.

1. Osoba dokonująca instalacji mikroinstalacji lub małych instalacji, zwana dalej „instalatorem”, może wystąpić z pisemnym wnioskiem do Prezesa Urzędu Dozoru Technicznego, zwanego dalej „Prezesem UDT”, o wydanie certyfikatu.

Certyfikat jest dokumentem potwierdzającym posiadanie przez instalatora kwalifikacji do instalowania następujących rodzajów odnawialnego źródła energii:

1) kotłów i pieców na biomasę lub

2) systemów fotowoltaicznych, lub

3) słonecznych systemów grzewczych, lub

4) pomp ciepła, lub

5) płytkich systemów geotermalnych.

Mały trójpak – certyfikaty dla instalatorów OZE

3. Certyfikat może być wydany instalatorowi, który:

b) Posiada dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, wydany na podstawie przepisów ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.) lub inny równoważny dokument potwierdzający kwalifikacje do instalacji urządzeń i instalacji sanitarnych, elektroenergetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych lub 71

c) Posaida udokumentowane trzyletnie doświadczenie zawodowe w zakresie instalowania lub modernizacji urządzeń i instalacji: sanitarnych, energetycznych, grzewczych, chłodniczych lub elektrycznych, lub

d) świadectwo ukończenia co najmniej dwusemestralnych studiów podyplomowych lub równorzędnych, których program dotyczył zagadnień zawartych w zakresie programowym szkoleń określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 20u pkt 2, lub

e) zaświadczenie o ukończeniu szkolenia u producenta danego rodzaju odnawialnego źródła energii, które w części teoretycznej i praktycznej zawierało zagadnienia w zakresie projektowania, instalowania, konserwacji, modernizacji lub utrzymania w należytym stanie technicznym odnawialnego źródła energii;

3) ukończył szkolenie podstawowe dla osób ubiegających się o wydanie certyfikatu instalatora mikroinstalacji lub małej instalacji, poświadczone zaświadczeniem, przeprowadzone przez akredytowanego organizatora szkoleń, o którym mowa w art. 20p ust. 1 lub w art. 20v, w zakresie dotyczącym instalowania danego rodzaju odnawialnego źródła energii;

4) złożył z wynikiem pozytywnym egzamin przeprowadzony przez komisję egzaminacyjną, odpowiednio dla danego rodzaju odnawialnego źródła energii, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia ukończenia szkolenia podstawowego

Ilustracja „wsparcia" dla mikroinstalacji OZE w „Małym trojaku”

na przykładzie prosumenta korzystającego dotychczas z taryfy G11

Obrót-energia czynna całodobowa zł/kWh 0,2878-opłata handlowa zł/mc 4,2900

Dystrybucja-składnik staly opłaty sieciowej zł/mc 9,1200-opłata przejściowa zł/mc 1,1300-opłata dystrybucyjna zmienna całodobowa zł/kWh 0,1471-opłata abonementowa zł/mc 0,5400

cena energii na rynku konkurencyjnym w 2012r. zł/kWh 0,20136 0,20136 0,20136 0,20136mnożnik w projektu nowelizacji Prawa energetycznego i oczekiwane mnożniki 80% 100% 265% 950%realny i oczekiwany przychod prosumenta ze sprzedaży energii do sieci zł/kWh 0,16 0,20 0,53 1,91progi oplacalności róznych mikroinstalacji OZE :( :( mkrowiatrak PV

Taryfa G11 z 2013 roku (RWE)

Skutki ekonomiczne „małego trójpaku” dla mikroinstalacji OZE (10 kW, 70% potrzeby własne, 30%- eksport)

Koncepcja aukcjoningu

Zaprezentowana we wrześniu 2013 roku

Dla mikroinstalacji OZE utrzymanie przepisów „małego trójpaku”

Ograniczenie wsparcia dla współspalania i zamortyzowanych instalacji energetyki wodnej

Wprowadzenie dla nowych instalacji OZE (40 kW-1MW oraz 1 MW-50MW) systemu aukcyjnego (na dostawę określonego wolumenu energii po najniższej cenie) i cen gwarantowanych na wyicytowany wolumen energii

Dla istniejących instalacji OZE – wybór pomiędzy pozostaniem w systemie ŚP a przejściem na aukcje

Niejasna sytuacja prawna dokumentu, proponowane rozwiązania nie są przejrzyste i niedostatecznie szczegółowe.

www.ieo.pl

Kod Rodzaj Grupa technologii Kod Rodzaj Grupa technologii T1

Biogaz

biogaz - z rolnictwa 200-500 kW T12 Biomasa biomasa – współspalanie (spalanie wielopaliwowe)

T2 biogaz - z rolnictwa 500-1000 kW T3 biogaz – z rolnictwa > 1000 kW T14

Wiatr wiatr 100-500 kW

T4 biogaz - ze składowisk >200 kW T15 wiatr >500 kW T5 biogaz - z oczyszczalni >200 kW T16

Woda

woda <75 kW T6

Biomasa

biomasa <10 MW T17 woda 75-1000 kW T7 biomasa - kogeneracja <10 MW T18

woda 1000-5000 kW T8 biomasa 10-50 MW T9 biomasa - kogeneracja 10-50 MW T20

Fotowoltaika fotowoltaika- na budynku 100-1000 kW

T10 biomasa >50 MW T21 fotowoltaika- na gruncie 100-1000 kW T11 biomasa - kogeneracja >50 MW T22 fotowoltaika -na gruncie 1000-2000 kW

Prognoza kosztów LCOE energii z OZE w zestawieniu z hurtową ceną energii.

Źródło: Ekspertyza IEO dla Ministerstwa Gospodarki, ‘2013