groenlinks magazine april 2011

Terug naar af

Nieuwe kerncentrale in Borssele?

GeenVarkensflats envleesfabrieken

DorstNaar veranderingin Midden-Oosten

TerugblikOp 12 jaar Halsema in de Tweede Kamer

SpanningOp uitslagenavond met goede afloop

magazinegROenLinKS

UITGAVE VAN GROENLINKS - NUmmER 2 - ApRIL 2011

in actie

Wie: Fatiha OuflurWat: Laat zich tijdens de actie ‘Nacht van de Vervanging’ vervangend criminaliserenWaarom: Omdat illegaal verblijf in Nederland niet strafbaar mag worden gesteld.

foto Michiel Wijnbergh

Recensie Bruggen, geen muren van Palestijnse arts30

Een enorme dreun voor de Ierse Groenen14

Opinie: missie naar Kunduz 32

Ikkominactie.nl 31

KerNeNergie Snijdt duurzame energie de pas af

6

Opluchting bij verkiezingen

16

Massale protesten in het

MiddeN OOsteN: de angst voorbij

12

Provinciale STaTen

In het vorige Magazine werd Jolande Sap geïntroduceerd

als nieuwe fractievoorzitter van GroenLinks te midden

van het gelijktijdig losgebarsten debat rond de missie

naar Kunduz (zie de opiniepagina van dit nummer).

Ondertussen heeft het kabinet besloten tot een volgende

missie, weer zonder steun van gedoogpartner PVV en

mét die van GroenLinks. Nederland stuurt tweehonderd

militairen, zes F-16’s en nog het een en ander aan militair

materieel naar het Middellandse Zeegebied, om toe

te zien op de naleving van het wapenembargo tegen

Libië. ‘De nationale opwinding over de Kunduz-missie

en de bijna technische behandeling van de Libië-missie

vormen een wonderlijk contrast’, twitterde Femke

Halsema op 23 maart. Welke politieke keuzes moeten

we maken ten aanzien van de golf aan revoltes in niet

alleen Libië, maar vrijwel het gehele Midden-Oosten?

Een voorzichtig antwoord op deze vraag is te lezen op

pagina twaalf.

Maar niet alleen het Midden-Oosten staat in brand.

Japanse technici en brandweerlieden hebben een nucle-

aire meltdown tot nog toe weten te voorkomen, maar

de problemen rond de Japanse kerncentrales stapelen

zich op. Aziatische consumenten vragen zich af of het

gebruik van Japanse producten gevaar oplevert. Op

Schiphol worden goederen uit Japan op radioactiviteit

gescand, zo meldt de Voedsel en Waren Autoriteit. Op

Europees niveau wordt de vraag gesteld of we het in de

nabije toekomst niet zonder kernenergie kunnen stellen.

Hiermee vormt de kernenergiediscussie in Nederland

dan weer een wonderlijk contrast. De Nederlandse rege-

ring ziet vooralsnog geen enkele aanleiding haar plannen

voor een nieuwe kerncentrale in Borssele andermaal

onder de loep te nemen. Vanaf pagina zes een gesprek

over de beste strategie om het milieubeleid te redden uit

de handen van het huidige kabinet, en de grote uitdaging

daarbij voor GroenLinks.

Stond het vorige nummer in het kader van het aantre-

den van Jolande Sap, deze keer geven we ruim baan

voor het afscheid van Femke Halsema en haar politieke

nalatenschap. In acht jaar politiek leiderschap schreef ze

geschiedenis binnen GroenLinks. Ook buiten de partij

heeft ze haar sporen ruimschoots verdiend, daarover zijn

– politieke – vriend en vijand het eens.

En verder: opluchting op de verkiezingsavond van 2

maart, het verzet tegen de megastallen – hot issue

number one van de Provinciale Statenverkiezingen – en

de tip van een partijgenote uit de hoofdstad: lees ook

eens De Telegraaf. Maar eerst dit Magazine.

Carolien Cetonwaarnemend hoofdredacteur

En verder

2 In actie

14 Kort

30 Media & meer

34 Strip & Brieven

35 Geïnspireerd

& Column

36 Partijkatern

met agenda

GroenLinkser in het onderwijs40

G

KerNeNergie Snijdt duurzame energie de pas af

6

MeGaSTallenVerzet in de provincie

28

Afscheid van

FeMke HalSeMa

20

redactie

Kernen ergie

Het kabinet wil dat Nederland onafhankelijker wordt van

het buitenland voor zijn energievoorziening. Daarom

worden er vijf nieuwe kolencentrales gebouwd, en staat

een nieuwe kerncentrale bij Borssele in de planning.

De weg naar duurzame energie en energiebesparing

wordt daarmee vakkundig afgesneden, vindt

GroenLinks-Tweede Kamerlid Liesbeth van Tongeren.

door Carolien Ceton

Het energiebeleid van Rutte 1

in de lift?

Na een aardbeving en een verwoesten-de tsunami in Japan, waarbij de koel-systemen van kernreactoren in Fuku-shima ernstig beschadigd raakten, is

de kernenergiediscussie weer volop losgebar-sten. In Duitsland schortte bondskanselier Mer-kel het besluit op om kerncentrales langer open te houden en alle zeven kerncentrales van vóór 1980 worden voorlopig gesloten en gecontro-leerd. Tienduizenden mensen demonstreerden

er op zaterdag 12 maart tegen kernenergie. Europa moet zich afvragen of het in de nabije toekomst zonder kernenergie kan, zegt eurocommissaris voor Energiezaken Günther Oettinger. Maar rechts politiek Nederland vindt het vooral onfatsoenlijk om over de ruggen van de Japanse slachtoffers heen een hernieuwde discussie over kernenergie te voeren. Bovendien ligt Japan op een breuklijn en dat geldt niet voor Nederland, zo reageerden VVD-woordvoerder René Leegte en Louis Bontes van

Kernen ergie Het energiebeleid van Rutte 1

in de lift?

gedoogpartner PVV. Voor ons geen risico op een aardbeving of tsunami vlakbij een kernreactor – de geplande bouw van één of zelfs meer nieuwe kerncentrales in Borssele is geenszins van de baan. Hoe kunnen we het milieubeleid redden van het huidige kabinet? Een driegesprek tussen Liesbeth van Tongeren, Peer de Rijk van World Information Service on Energy (WISE) en Esther-Mirjam Sent, hoogleraar economische theorie en economisch beleid aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Grootverbruikers Het Zeeuwse energiebedrijf Delta wil de bouw van de eerste nieuwe kerncentrale op zich ne-men. Politiek is de kwestie nog niet helemaal ge-regeld, over voorwaarden en criteria wordt nog onderhandeld. Peer de Rijk: ‘Delta is nu vooral bezig met de financiën rond te krijgen. Hoogst-waarschijnlijk gaan ze het met een aantal groot-verbruikers financieren; die leggen de helft van het benodigde geld op tafel in ruil voor veertig jaar elektriciteit tegen een vaste, lage prijs. Die vaste prijs wordt met een paar cent verhoogd, waarmee de tweede helft gefinancierd moet worden. Met dat verhaal gaan ze naar de bank.’ Onduidelijk is voor wiens rekening de risico’s komen. ‘Grootverbruikers kunnen over twaalf jaar beslissen om naar Bangladesh te gaan, of ze gaan failliet. Het risico komt dan waarschijnlijk bij Delta, een semi-overheidsbedrijf, te liggen. En dus uiteindelijk bij de overheid.’ Liesbeth van Tongeren vult aan: ‘Ook verzekeringskosten wor-den door de overheid gedekt. En dan het oprui-men en de eindberging achteraf: ook voor die kosten draaien wij met z’n allen op.’Er kleven meer nadelen aan een dergelijke groot-verbruikersovereenkomst. De Rijk: ‘Op deze ma-nier verlies je iedere stimulans om zuiniger aan te gaan doen. Alles wat je in convenanten met de betrokken industrieën – zoals de chemie- en de staalindustrie – hebt afgesproken, komt weer op

losse schroeven te staan.’ Van Tongeren beaamt: ‘Het kabinet laat hiermee zien dat ze totaal geen brood ziet in energiebesparing én niet in het op-wekken van duurzame energie. Als je je stroom tegen een bodemprijs gaat verkopen, valt er voor bedrijven weinig voordeel te behalen door ener-giezuiniger te worden.’ En dan is er natuurlijk nog altijd het probleem van het kernafval. Van Tongeren: ‘De nieuwe – grotere – centrale gaat vijf keer zoveel afval pro-duceren als de huidige kerncentrale. Hoe gaan we dat veilig opslaan? In Duitsland is een nucle-aire eindberging gaan lekken. En in welke provin-cie gaan we dat doen? Mensen willen ook geen CO2-opslag in de buurt.’

Verhagen zegde onlangs toe dat CO2 niet in de Groningse bodem zal worden opgeslagen. Is dat een gemiste kans voor het milieu?‘Zo’n techniek vertrouw je alleen toe aan een re-gering die een brede oplossing nastreeft’, vindt Van Tongeren. ‘In een situatie waar aan de oor-zaak niets of veel te weinig gebeurt, biedt CO2-opslag geen oplossing.’ De Rijk huldigt dezelfde opvatting: ‘Deze regering gebruikt CO2-opslag alleen als argument om meer kolencentrales te kunnen bouwen. Om daarmee de zware indu-strie te kunnen faciliteren.’ En daarmee dient zich de volgende blinde vlek aan, want de economi-sche toekomst van Nederland ligt hoogstwaar-schijnlijk juist níet bij de zware industrie.

Gebrek aan fantasieEsther-Mirjam Sent, medeondertekenaar van een recente oproep van zestien hoogleraren aan energiebedrijven en de overheid om geen nieuwe kolen- en kerncentrales te bouwen, schuift iets later aan bij de discussie. Ze mengt zich in het ge-sprek met een citaat van Einstein: ‘Fantasie is be-langrijker dan kennis, want kennis is begrensd.’ En juist aan fantasie ontbreekt het deze regering, meent Sent. ‘Alle toekomstscenario’s van het CPB geven aan dat er in Nederland straks geen rol meer is weggelegd voor de zware industrie. Ons comparatieve voordeel ligt in onze handels- en regiefunctie.’ Van Tongeren herkent dat beeld uit duizenden: ‘Ik zei laatst nog tegen Verhagen: het is alsof je in de auto naar de toekomst rijdt en je kijkt uitsluitend in je achteruitkijkspiegel. Dan kom je niet ver.’ Lachend: ‘En al helemaal niet als je 130 kilometer per uur rijdt.’

Argumenten te over waarom nieuwe kolen- en kerncentrales geen goed idee zijn voor Nederland. Maar wat gaan we eraan doen?Delta moet in haar Milieueffectrapportage de ef-

‘Ik wil een grondstoffen

ombudsman lanceren.

Verduurzaming van de

productieketen is een eerste stap’

fOtO

er

ik V

An

't

hu

lle

nA

Ar

Esther-Mirjam Sent

Foto vorige pagina's:Uraniummijn in Siberië, desastreus voor het milieu vanwege landschaps-verwoesting en grote hoeveelheden radioactief en giftig afval

fOtO MAxiMishin, sergey/Agentur fOCus/hOllAndse hOOgte

8 aPRil 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

fecten van de gehele keten in kaart brengen; iets dat nog niet eerder werd geëist. Ook de effecten van de uraniumwinning moeten dus worden be-schreven. Juist het punt van ketenverantwoorde-lijkheid wil Van Tongeren aangrijpen als eerste opstapje naar een groener energiebeleid. ‘Ik wil een nieuw GroenLinks-idee lanceren: een grond-stoffenombudsman, die in de gaten houdt waar Nederland z’n grondstoffen vandaan haalt. De SER gaf onlangs in een rapport aan dat voor alle grondstoffen – kolen, gas en uranium – de hele keten duurzaam moet worden. Als een ombuds-man boven tafel krijgt waar onze grondstoffen vandaan komen, kunnen we voorwaarden gaan stellen ten aanzien van de omstandigheden bij de mijnen, productiemethoden, opslag van af-val, et cetera. Dat verhoogt de prijs en als de prijs voldoende stijgt, kunnen de schone alternatie-ven op een eerlijke manier concurreren.’ Ook De Rijk gelooft in zo’n stapsgewijze aanpak: ‘Er zijn groepen in Afrika die helemaal geen uranium-mijnbouw willen, omdat het per definitie niet veilig en schoon kan zijn. Maar er is ook een grote groep die geld wil kunnen verdienen. Zij willen de criteria rond mijnbouw aanscherpen, tot op het niveau van Canada en Australië. Als dat lukt, dan zul je zien dat uranium dermate duur wordt dat driekwart van de mijnen in Afrika niet meer rendabel is – of helemaal niet opengaat.’Bovendien is er in de Zeeuwse grond ook urani-um te vinden, in dezelfde rijkheid als in veel mij-nen in Afrikaanse landen en Kazachstan. De hui-dige kerncentrale in Borssele haalt haar uranium uit Kazachstan, een dictatoriaal geregeerd land waar onafhankelijk toezicht en milieuwetgeving niet of nauwelijks bestaat. De Rijk: ‘Delta piekert er niet over om uranium uit de Zeeuwse bodem te gaan winnen. Dat kenmerkt de hypocrisie van de discussie. Het ging er toch om onafhankelijker te worden van het buitenland?’

Druk van onderopNaast de strategische productieketenaanpak vindt De Rijk het ook noodzakelijk om de druk van onderop op te voeren. ‘Ik ben nu heel vaak in Zeeland. Tachtig procent van de Zeeuwen steunt de kerncentrale; ze hebben er werk en de huidige centrale heeft nooit grote problemen opgele-verd. Dat moet je doorbreken. Dat kan alleen als je enorm veel reuring kan veroorzaken, en daar-voor moet je groepen activeren en opbouwen. De SP is daar enorm actief in, binnen én buiten de raad en de provincie. Ik hoop dat ook Groen-Links deze strijd niet alleen in de Kamer maar vooral ook buiten de Haagse politieke regels om wil oppakken.’ Ook Sent zoekt de oplossing voor-

al in het van onderaf weer bij elkaar brengen van mensen: ‘De essentie is dat we onszelf opnieuw moeten uitvinden als samenleving. Niet om mensen onnodig afhankelijk te maken van el-kaar, maar omdat iedereen er recht op heeft bete-kenis te hebben en zichzelf mede-producent van onze samenleving te voelen. Van enkel consume-ren is nog nooit iemand gelukkig geworden. En ik denk dat we die richting ook opgaan; we zijn op weg naar een netwerkmaatschappij waar initia-tieven steeds meer van onderaf opborrelen.’ Dat de burger zelf een bijdrage levert is belangrijk om nog een andere reden. Tachtig procent van de burgers is wat Sent noemt een satisficer: mensen die hun besluiten vooral nemen op grond van vuistregels of hetgeen ze al kennen. De reste-rende twintig procent is maximizer: mensen die alle alternatieven zorgvuldig afwegen waarna ze kiezen voor de meest voordelige optie. Sent: ‘Die twintig procent komt in hun zoektocht naar de meest efficiënte – of goedkope – optie op nieuwe ideeën. We hebben de bijdrage van die burgers keihard nodig om nieuwe standaarden te ont-wikkelen.’ Een beeldbuis met een lager energie-verbruik, bijvoorbeeld. De efficiëntere beeldbuis moeten we vervolgens tot norm verheffen, zodat drie jaar later alle geproduceerde beeldbuizen aan die norm voldoen. Sent: ‘Voor de tachtig pro-cent die vooral gewoontedier is, moeten we de standaarden aanpassen en daarmee hun keuze-mogelijkheid sturen. Op die manier kunnen we de weg naar een duurzame toekomst plaveien,

‘Delta piekert er niet over om uranium uit

de Zeeuwse bodem te gaan winnen’

JOs

ep

h W

ild

e-r

AM

sin

g,

sO

MO

Liesbeth van Tongeren

Tailings dam, ofwel bassin met mijnafval dat bestaat uit vermalen uraniumgesteente, radioactieve zware metalen en zwavelzuur. Dit is een kleintje; de echte dam ligt achter de berg. Daar mocht echter niet gefotografeerd worden.

GROENLINKS MAGAZINE / aPRil 2011 9

Na aanbrengen van Thermoskussens:De koude zone onderin is verdwenen. Zelfs onder de meubels is het relatief warm. De warmte is goed verdeeld. Het lek is gedicht. Uit een serie nieuwe infraroodfoto’s blijkt dat dit ook op de meest effectieve manier is gebeurd. Wanneer kruipruimtes met elkaar worden vergeleken dan blijken de Thermoskussens het warmteverlies naar onder duidelijk veel beter af te remmen, dan PUR- of EPS(piep)schuim of welke ander materiaal dan ook.

TONZON BV Postbus 1375 7500 BJ Enschede KvK 06044102 tel. 053-4332391 www.tonzon.nl / / / / /

Maakt bestaande vloeren warmer dan nieuwbouw Maakt bestaande vloeren warmer dan nieuwbouw

1979: Harrisburg: Geen kernenergie maar energiebesparen.

Dit kernongeluk maakte duidelijk dat forse energiebesparing de betere strategie is. Maar hoe bespaar je zo efficiënt mogelijk ? Op zoek naar het antwoord vond Ton Willemsen het eerste opvouwbare isolatiemateriaal ter wereld uit. De filosofie: Waarom lucht in een fabriek verpakken als er overal gratis en genoeg lucht aanwezig is? Hij noemde zijn uitvinding het TONZON Thermoskussen. Het opvouwbare materiaal weegt met 60 gram per m² nog minder dan papier maar de sublieme werking in de praktijk blijft vriend en vijand verbazen. 31 jaar praktijkervaring laten veel positieve reacties zien als het gaat om comfortverbetering , energiebesparing en oplossing van vochtproblemen. Het Thermoskussen zelf weegt bijna niets, maar opgehangen onder een vloer (of een dak) en gevuld met lucht laat het bijna geen warmte door. De binnenkanten van de Thermoskussens zijn te beschouwen als flexibele thermosflessen en laten vrijwel geen stralingswarmte door. De bovenkant van het kussen is reflecterend waardoor de warmte gelijkmatig over de vloer wordt verdeeld. De lucht boven en in het kussen gedraagt zich als water in een boiler. Bovenin warm, naar onder toe wordt het langzaam kouder. Omdat de kussens zijn afgesloten kan ventilatielucht deze thermische gelaagdheid niet verstoren. Een 31 jaar oude uitvinding blijkt anno 2011 nog steeds met grote afstand de meest perfecte oplossing.Het is bovendien de enige oplossing met DUBO-Keur. Wat doen we er mee?

energie

dat comfort

zo duurzaam kan zijn

Een warme vloer eneen flinke energiebesparing

met bijna geen milieubelasting!

Bestaande situatie: Onderin de woon-kamer heerst een koude klamme zone. De onderkant van de vloer straalt veel te veel warmte uit naar de grond en funderingsmuren. Voeten en onder-benen koelen daardoor extra sterk af.

nieuwe infraroodfoto’s:

Nederlandse milieu-innovatie superieur

voor

na

AdVertentie

wetende dat de meeste mensen door vast te hou-den aan hun gewoontes daar uit zichzelf niet zo gauw een bijdrage aan zullen leveren.’ Hetzelfde mechanisme doet opgeld bij besluitvorming van de overheid, zegt Van Tongeren. ‘Een groot ar-gument voor het bouwen van kolencentrales is: maar we hadden altijd al kolencentrales, dat ken-nen we. Maar dat met die wind, dat is zo romme-lig. En die lelijke windmolens overal in het land-schap, dat hadden we vroeger niet.’

Ongelijke strijdProbleem is dat een groot deel van de kleine ini-tiatieven het uiteindelijk niet redt en vastloopt op regelgeving, maar ook op gevestigde belangen. Het heeft geen zin om lokale initiatieven aan te moedigen als de grote jongens ondertussen on-gestoord hun gang kunnen gaan. De Rijk: ‘Plat gezegd: we gaan het niet redden met de groep die braaf zonnepaneeltjes op het dak aan het schroe-ven is. Als er aan de andere kant kolen- en kern-centrales bij worden gebouwd, heeft het gewoon te weinig effect. Delta zegt letterlijk: laat de pro-vincie maar leuke projectjes uitvoeren, dat geeft ons de ruimte om onze plannen voor de nieuwe kerncentrale uit te werken. Je kunt niet volstaan met alleen het goede na te streven, je moet ook bereid zijn om tegen het verkeerde te knokken.’ Ook het enorme verschil in omvang wreekt zich hier. Van Tongeren: ‘Het is een ongelofelijk on-gelijke strijd. Een windmolen op je erf tegenover Shell en RWE. Het probleem is niet dat we over onvoldoende kennis of financiële middelen zou-den beschikken. Het probleem is dat de geves-tigde belangen zo groot zijn dat kleinschalige ini-tiatieven van onderop nooit genoeg zullen zijn. Zelfs niet als álle burgers daaraan meedoen.’

GevoelsdiscoursSent, momenteel kandidaat voor de PvdA-fractie in de Eerste Kamer, vestigt nogmaals haar hoop op veranderingen aan de basis. ‘De burger voelt zich verweesd, zoals Pim Fortuyn het zo mooi zei. De overheid heeft ons beloofd dat de samen-leving maakbaar is, maar we zijn bedrogen uitge-komen. Als burgers weer het gevoel hebben dat ze een bijdrage leveren, dan is er ook de hoop dat ze weer anders gaan stemmen.’

Hoe moet GroenLinks zich profileren om ook die groep aan te spreken?Hierin ziet Van Tongeren de grootste uitdaging van het moment voor GroenLinks. ‘GroenLinks

‘GroenLinks is vooral sterk in het

inhoudelijke debat, maar dat slaat niet aan

bij het heersende gevoelsdiscours’

UraniumUraniumerts bevat 0,1 tot 2 procent uranium. Van dat uranium bestaat slechts 0,7 procent uit het splijtbare – en bruikbare – uranium-235 dat geschikt is voor de productie van splijtstofstaven; de brandstof voor kerncentrales. Daarvoor moet dit ‘U-235’ eerst in een fabriek verrijkt worden. Een 1300 MWe kernreactor consumeert ongeveer 33 ton verrijkt uranium per jaar. Daarvoor is dus jaarlijks 440.000 ton uraniumerts nodig. Dit erts bevat radioactieve stoffen zoals thorium, radium en radongas; maar ook giftige stoffen, zoals nikkel, cadmium, arseen en kwik kunnen aanwezig zijn. Vooral radon vormt een gevaar. Dit uraniumerts (de ‘tailings’) wordt naast de mijnen gedumpt. De westerse uranium leverende landen (Australië, Canada) kennen wetgeving die toeziet op het beheer van deze tailings. In Afrika is dit nog nergens het geval. > Zie www.wise-uranium.org

is erg sterk in inhoudelijke onderbouwing, maar in het huidige politieke debat doen argumenten er eigenlijk niet meer zoveel toe. Met onze ra-tionele benadering bevestigen we alleen maar onszelf.’ Van Tongeren illustreert de aard van het huidige politieke debat aan de hand van de 130 km/u-snelwegen. ‘Mensen willen niet harder rijden omdat ze eerder thuis willen zijn. Ze wil-len harder rijden voor het gevoel van vrijheid in je auto, dat er geen betuttelende overheid is die zegt: dat is gevaarlijk. Het argument dat er dan meer verkeersdoden zullen vallen, zoals een ge-renommeerd onderzoeksbureau heeft aange-toond, snijdt geen hout. Dan gaat het weer om cijfertjes, terwijl mensen gebruik maken van een gevoelsdiscours dat appelleert aan gevoelens van vrijheid en een overheid die mij niet de hele dag in de weg zit.’ Van Tongeren wil op zoek naar een nieuw Groen-Links-discours dat in het taalgebruik meer men-sen bereikt: ‘En ik zou aan alle GroenLinksers willen vragen: denk mee!’ Misschien moet het af en toe ook wat minder netjes. Van Tongeren: ‘Je kunt zeggen: ga jij het dan maar uitleggen aan de ouders wiens kind net is doodgereden. Maar daar zijn wij te fatsoenlijk voor.’ De Rijk vult aan: ‘Niet alleen naar inhoud maar ook in vorm is het allemaal zo netjes. GroenLinks moet niet alleen mensen willen overtuigen met inhoud, maar ook de strijd opzoeken. En daarvoor één concreet punt aangrijpen, zoals die nieuwe kerncentrale.’ ‘En de gevolgen dichter bij de mensen brengen’, oppert Van Tongeren. ‘Want wie weet nu hoe een uraniummijn eruitziet? Dat willen we niet in Zee-land. Maar we willen wel uranium uit Kazachstan en Afrika.’ <

Peer de Rijk


De ontwikkelingen in het Midden-Oosten

tuimelen over elkaar heen. Het is zaak

om los van de ‘waan van de dag’ te

bedenken hoe op langere termijn de

democratische ontwikkelingen gesteund

kunnen worden. Twee GroenLinksers en

een Syrische activist geven hun visie.

door Marije Wilmink

elkaar overhoop. De revolutie in Egypte is gro-tendeels voortgekomen uit civiele bewegingen en was vooral gericht op het wegkrijgen van Mu-barak, niet op de democratische kansen daarna. Nu gaat het erom dat burgers politiek geschoold worden, dat politici leren hoe je het met elkaar oneens bent zonder elkaar de tent uit te vechten en dat een hervormingsagenda voor de langere termijn opgesteld wordt. Daar zie ik een rol voor Europa en westerse ngo’s.’

Neokoloniale valkuil Overigens past hen daarin vooral bescheiden-heid. Van de Pas: ‘Je moet niet met een blauwdruk voor democratie of politieke participatie binnen komen walsen. Egyptenaren zitten daar echt niet op te wachten, nu ze zich eindelijk hebben ont-worsteld aan een heerser die jarenlang door het Westen in het zadel is gehouden uit angst voor een democratie die niet in het westerse straatje past.’ Arjan El Fassed, Tweede Kamerlid met on-der andere het Midden-Oosten in zijn portefeuil-le, ondervond die angst in de politieke praktijk. ‘In de Kamerdebatten zag je in plaats van blijdschap en actiebereidheid vooral veel bezorgdheid, want straks zouden er extremistische groepen aan de macht komen, en dan was het middel erger dan de kwaal. Notabene dezelfde retoriek die het re-gime gebruikte om haar alleenheerschappij goed te praten!’ Van de Pas: ‘Je kunt niet voor democra-tie zijn en vervolgens op de rem gaan staan omdat je bang bent dat het volk niet de juiste democratie kiest. Ja, de Moslimbroeders hebben zeer conser-vatieve opvattingen, maar er zijn heel wat Egypte-naren die deze delen. Een bijdrage aan democra-tisering vanuit Europa is alleen zinvol als we naast de grassrootsbeweging van de ‘Tahrir-jongeren” ook aanhaken bij dergelijke maatschappelijk ge-wortelde bewegingen. Zo niet, dan blijft Europese steun aan deze landen een elitaire aangelegen-heid met te weinig impact.’

Koopman heerstGroenLinks heeft bij monde van onder andere El Fassed op diverse plekken gepleit voor een her-oriëntatie op het Europese buitenlandbeleid. Tien jaar geleden stelde de Europese Raad dat het

Met het tempo waarin de gebeurtenis-sen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika zich voltrekken, valt bijna niet te bepalen wat de meeste politieke

prioriteit zou moeten hebben. Het ondersteunen van Egyptische oppositiepartijen in hun gang naar de eerste vrije verkiezingen? Voorkomen dat het VN-ingrijpen in Libië verwordt tot een vol-gende Irak-exercitie? De protestbewegingen in Syrië en Jemen empoweren?

Politieke educatie‘We moeten waken voor naïviteit over deze golf aan revoluties.’ Aan het woord is Annie van de Pas, Midden-Oosten- en Noord-Afrikadeskundi-ge voor het Wetenschappelijk Bureau van Groen-Links. ‘Veel mensen denken nu dat Egypte even snel democratisch wordt, maar dat is een waan-idee. Een transitie van een dictatoriaal regime naar een stabiele democratie kost tijd. Daarin moet je willen investeren als internationale ge-meenschap.’

Want daar waar dictatoriale leiders verdwijnen, moet een nieuwe politieke infrastructuur van de grond af opgebouwd worden. In Egypte hebben de meeste oppositiepartijen nog nauwelijks slag-kracht. Van de Pas: ‘In de partijen die onder Mu-barak iets probeerden, lag men voortdurend met

‘Het

Westen

past

beschei

den heid’

fOtO

up

i ph

OtO

/ e

ye

Vin

e/h

Oll

An

ds

e h

OO

gte

angstDe


aanknopen van politieke en economische betrek-kingen met andere landen gekoppeld moest zijn aan mensenrechtencriteria en democratiebevor-dering. El Fassed: ‘In de praktijk is dat nauwelijks gebeurd. Het was een en al olie en wapendeals en voorkomen van migratie wat de klok sloeg. Ook in Nederland was het koopman heerst. Denk aan al het militaire materieel dat verkocht is aan Egypte, Libië en Saoedi-Arabië. De regering zegt: ‘Maar met dit soort materieel werd toentertijd geen mensenrechten geschonden.’ Dan heb je wel bo-ter op je hoofd. Het is echt dringend noodzakelijk dat de EU een nieuwe visie op samenwerking ont-wikkelt. Hoe ga je zorgen dat je de burgers steunt die staan voor dezelfde waarden als wij, en niet de regimes die hun burgers onder de voet lopen? En als je zo bang bent om oliebondgenoten te verlie-zen: ga werken aan energieonafhankelijkheid en investeer in duurzame energie.’

Syrische protestgezangen In Egypte, Tunesië en – fingers crossed – Libië is het nog niet gedaan met de ‘Arabische Lente’, zo meent Ammar Abdulhamid, een Syrische pleit-bezorger van democratie die sinds 2005 in bal-lingschap leeft in de Verenigde Staten. Hoe on-verwachts de golf aan revoltes ook mag lijken voor het Westen, in de hele regio is een enorme dorst naar verandering, stelt hij. ‘Bepaalde regi-mes denken nu nog dat ze het protest de kop kun-nen indrukken met buitensporig veel geweld en repressie. Maar toch ben ik voor mijn eigen land hoopvol als het gaat om de mogelijkheid van een

serieuze democratische omwenteling. We bevin-den ons in een zeer pril stadium van revolutie, maar het gezang the people want to bring down the regime klinkt op steeds meer plaatsen. Men-sen zetten zich over hun angst heen, en nu zijn er geen grenzen meer aan wat ze durven te doen. Voor mij maakt het niet uit, geloof het of niet, hoe snel of hoe langzaam de revolutie zich ont-vouwt. Het gaat erom dat er jonge activisten zijn opgestaan die een voortrekkersrol vervullen. Zij moeten nu volwassen worden en leren van hun ervaringen, zodat ze, als het moment daar is, in staat zullen zijn om de politieke leiding van het land op zich te nemen.’

Barsten in het beeldOok El Fassed ziet de jongeren in het Midden-Oosten en Noord-Afrika als cruciale factor. ‘Het zal niet zonder slag of stoot gaan, maar die jon-geren weten dondersgoed wat ze willen. De hamvraag is hoe wij ze als Nederland en als EU het beste kunnen steunen.’ Overigens is El Fas-sed niet alleen hoopvol over de revolutionaire ontwikkelingen in naam van Arabische jongeren. ‘Ik vind de Arabische Lente ook voor Nederland zelf belangrijk. Want die lente geeft een enorme barst in het stereotype beeld van Arabieren en moslims. Weg is het beeld van een volgzaam en extremistisch Midden-Oosten, als zwart gat waar nooit iets goeds vandaan zou komen. Misschien dat we nu eindelijk eens ophouden met ons te-rugtrekken achter de dijken en ons wentelen in angst voor de islam.’ <

angstvoorbij


I

s

Genoeg ondernemersNee, GroenLinks is niet de ondernemerspartij bij uitstek. Maar er zijn genoeg ondernemers die wel op GroenLinks stemmen. Dat bleek op 16 februari jl. in Den Haag waar ondernemers-werkgroep De Werkvloer een debat organi-seerde met onder andere Bruno Braakhuis. Het Tweede Kamerlid was het eens met hoogleraar Ewald Engelen dat de overheid met haar maatregelen meer rekening zou moeten houden met de grootte van verschillende bedrijven. Maatregelen die goed zijn voor grote bedrijven, kunnen verve-lend uitpakken voor eenmanszaakjes.> Zie Magazine.groenlinks.nl/ondernemersdebat

‘We stuiteren terug!’ De Ierse Groene partij Comhaontas Glas was tot voor kort regeringspartner, maar leed een dramatisch verlies bij de verkiezingen.

fOtO

CO

Mh

AO

ntA

s g

rA

s

Spoorplan GroenLinks wil dat de spoorboetes die de minister de NS oplegt, ten goede komen aan de reiziger. Dat is één van de vijf punten in het Spoorplan dat Tweede Kamerlid Ineke van Gent half maart presenteerde. Ze deed dat bij het Algemeen Overleg over spoorbeleid. Van Gent: ‘Niet de staatskas, maar de reiziger moet beter worden van boetes die spoorbedrijven opgelegd krijgen bij wanprestaties. Dat kan door de prestaties van NS te koppelen aan de tarieven: gaat de kwaliteit omlaag, dan gaat de prijs omlaag.’ De andere punten zijn: een spoorwaakhond voor (con-sumenten-)organisaties, meer en scherpere afrekencriteria, vaste klanten verwennen met bijvoorbeeld ‘gratis ov-miles’ en belangenor-ganisaties van reizigers mee laten beslissen bij aanschaf van nieuwe treinen.

De partij raakte op 26 februari jl. niet alleen alle zes zetels kwijt in de Dáil, de Ierse Tweede Kamer, maar bleef ook onder de 2-procentsgrens die vereist is voor over-heidssubsidie. Daarmee eindigde het in 2007 begonnen regeringsavontuur slechter dan de somberste voorspelling. ‘We raakten verzeild in de vuurlinie van kiezers die een regering afstraften die zij verantwoordelijk houden voor de bankencrisis’, zegt Tommy Simpson, medeoprichter en voormalig bestuurder. Dat heeft iets onrechtvaardigs. ‘Vrijwel iedereen vindt dat de Groenen een degelijke bijdrage aan de regering hebben geleverd’, schreef de Irish Times, ‘al is het dan als lid van een van de meest impopulaire kabinetten in de ge-schiedenis van ons land.’ De grote winnaars

in Ierland, Labour en het centrumrechtse Fine Gael, werden het eens over een regeringsak-koord dat dieper in de openbare uitgaven snijdt dan enig ander na-oorlogs programma. Intussen zijn de Groenen begonnen met een overlevingsstrategie. ‘We hebben een enorme dreun gehad,’ verklaarde partijleider John Gormley tegenover de Irish Times, ‘maar we zullen ons herpakken. We zijn een partij met overtuigingen, waarden en een visie op de toekomst.’ ‘Ook de Duitse, Zweedse en Vlaamse Groenen werden op enig moment uit het parlement geduwd’, voegt Simpson toe. ‘Maar ze zijn allemaal teruggestuiterd.’

> Zie Magazine.groenlinks.nl/iersegroenen

Drukbezocht congresHet partijcongres op 5 februari jl. in Utrecht kende met 1600 deelnemers, waarvan 1100 stemgerechtigd, een ongekend hoge opkomst. Reden daarvan was mede het ingelaste debat over de politiemissie naar Afghanistan. Met betrekking tot deze missie werden veel moties ingediend; andere moties gingen onder andere over een nieuwe kandidaatstellingsprocedure en linkse samenwerking. Femke Halsema hield haar afscheidsspeech als partijleider. Daarnaast koos het congres Tof Thissen tot lijsttrekker voor de Eerste Kamer. Belangrijke motie op het congres voor dit Magazine was de motie GroenLinks Magazine. Met 495 tegen en 449 stem-men vóór werd de motie verworpen die vroeg vast te houden aan tien gedrukte magazines per jaar. Het Magazine verschijnt sinds februari jl. zes keer per jaar, aangevuld met een tweewe-kelijkse digitale nieuwsbrief. Van het congres deed het Magazine verslag via de GroenLinks Nieuwsbrief.> Zie Magazine.groenlinks.nl/congres


kort

Burgerinitiatief afgewezen, wat nu?Het burgerinitiatief ‘Nederland krijgt nieuwe ener-gie’ kreeg 45.939 steunbetuigingen, maar toch wees de commissie Burgerinitiatieven het af. De reden zou zijn dat over dit onderwerp in de afgelo-pen twee jaar in de Tweede Kamer al eens een besluit is genomen. Begin december vorig jaar kondigde minister Verhagen (Economische Zaken, Landbouw en Innovatie) namelijk aan dat het kabinet in februari 2011 een plan van aanpak voor de Green Deal aan de Kamer zal aanbieden. ‘De Green Deal be-staat nog niet, is nog niet eens be-handeld, dus dat kun je nog geen besluit noemen’, zegt Paul Friedel, lid van het GroenLinkse Milieunet-werk. Samen met milieunetwerkle-den van CDA, ChristenUnie, D66, GroenLinks, PvdA, SGP en VVD werkte hij mee aan het ‘Deltaplan nieuwe energie’. Een onderdeel van het plan is dat Neder-land uiterlijk 2050 overgaat op duurzame energie en niet langer afhankelijk is van fossiele brandstoffen.‘Bovendien is ons plan zo breed, dat je dan altijd wel een punt kunt vinden waarover op de een of andere manier al eens een besluit is genomen’, zegt hij. De afwijzing betekent niet het einde van de samenwerking van de milieunetwerken uit de verschillende partijen. Friedel: ‘We willen nog steeds zoe-ken naar coalities om duurzaamheidvraagstukken op de agenda te krijgen. Dat kan ook op andere manieren, door Kamerleden in te seinen en door met maatschappelijke partners om de tafel te gaan.’> Zie Magazine.groenlinks.nl/nieuweenergie Vendrik voorgedragen

voor Rekenkamer

Politiek kinderdictee36 Leerlingen van zes Haagse scholen gingen op 23 februari in de Eerste Kamer de strijd aan in het eerste politiek dictee voor kinderen. Het dictee werd georganiseerd door GroenLinks Zuid-Holland, in de campagne voor de Provin-ciale Statenverkiezingen. Winnaar was de 12-jarige Akram Kouta; met vijftien fouten presteerde hij beter dan de meeste ouders die meeschreven. Pieter van Diepen, de winnaar van het Groot Dictee der Nederlandse Taal van 2010, had het dictee opgesteld. Na het dictee volgende een kinderborrel met een aantal politici. ‘De inzet van de kinderen en ouders was geweldig. We willen het dictee vanaf nu ieder jaar gaan organiseren. Op die manier willen we het belang van goed onderwijs blijven benadrukken’, aldus op dat moment nog kandidaat-Statenlid Marijke Kleijweg.

fOtO

ne

lle

ke

le

ttin

gA

Weg met sekseregistratieStop met het registreren van de sekse in paspoort en Gemeentelijke basisadministratie. Daarvoor pleit het Feministisch Netwerk van GroenLinks in haar manifest *Verplicht veld, dat zaterdag 19 maart jl. werd gepresenteerd met een paneldebat. Net als bijvoor-beeld seksuele voorkeur is sekse een privékwestie waar de overheid in principe niets mee te maken heeft, stelt de werkgroep. Jiro Ghianni, die in het debat de transgemeen-schap vertegenwoordigde, verwacht dat afschaffing het leven van veel transgenders en interseksuelen een stuk makkelijker zou maken, omdat zij er in de dagelijkse prak-tijk veel last en discriminatie van ondervinden. > Zie Magazine.goenlinks.nl/sekseregistratie

Oud-Tweede Kamerlid Kees Ven-drik is half maart door de Tweede Kamer voorgedragen als lid van de Algemene Rekenkamer. Dat bleek na een schriftelijke stemming, waarbij de GroenLink-ser een grote meerderheid van de uitgebrachte stemmen kreeg: 117 van de 142. De andere kandidaten, bijzonder hoogleraar vergelijkende bestuurskunde Monica den Boer en oud-CDA-Tweede Kamerlid Jan Mastwijk, kregen respectievelijk 24 en één stem. De Algemene Reken-kamer controleert of de uitgaven van het Rijk rechtmatig en doelmatig

zijn. De 48-jarige Vendrik verwierf tijdens zijn twaalf jaar in de Kamer vooral bekendheid vanwege zijn kennis van financiële onderwer-pen. Bij de Rekenkamer was een vacature ontstaan door het vertrek van oud-VVD-staatssecretaris Gijs de Vries; hij is per 1 januari jl. vertrokken naar de Europese Rekenkamer. De voordracht wordt ingebracht in de ministerraad, en geschiedt daarna bij Koninklijk Besluit. De zittende leden van de Algemene Rekenkamer zijn president Saskia J. Stuiveling (PvdA) en Gerrit de Jong (CDA).


OpluchtingO

pluchting, dat is het woord dat Eerste Kamerfractievoorzitter Tof Thissen gebruikt als hij zijn gevoel – en dat van de andere GroenLinksers – tij-

dens de uitslagenavond van de Provinciale Sta-tenverkiezingen beschrijft. ‘De discussie rond Kunduz en het feit dat we daardoor in de peilin-gen achteruit waren gegaan, maakten het van te-voren heel spannend. Overal waar we tijdens de campagne kwamen, werd in eerste instantie over de provincie Kunduz gepraat. Dan pas over de Eerste Kamer en dan met pijn en moeite over de twaalf provincies van Nederland. Maar tijdens de verkiezingsdag bleek dat we het vertrouwen van een groot deel van de achterban toch hebben we-ten te herstellen. We zijn zelfs licht gegroeid, dat is fantastisch toch.’ Als op 23 mei de GroenLinkse Statenleden hun

plicht doen en op hun eigen partij stemmen, krijgt Thissen er hoogstwaarschijnlijk vier colle-ga’s bij in de Eerste Kamer: Tineke Strik, Marijke Vos, Ruard Ganzevoort en Margreet de Boer. Bo-vendien komt er op basis van deze uitslag, als er verder geen rare dingen gebeuren, op 23 mei een Eerste Kamer waarin de kabinetspartijen geen meerderheid hebben. Zullen Thissen en zijn op-positiegenoten deze macht van de meerderheid gebruiken om het kabinet zo snel mogelijk te la-ten struikelen? ‘Als het kan graag. Maar ik vind wel dat je dat moet doen in de lijn zoals de Eer-ste Kamer bedoeld is’, zegt Thissen. ‘In eerste in-stantie gaat het in de Senaat om het toetsen van de kwaliteit van wetgeving. Het moet niet zo zijn dat de Eerste Kamer nu de wet gaat schrijven, we moeten elk wetsvoorstel op z’n merites beoorde-len.’ Maar er is een ander groot voordeel. Bij be-

Met een zetel erbij in Noord-Brabant,

Gelderland en Limburg en een zetel

eraf in Zeeland is het saldo van de

Provinciale Statenverkiezingen voor

GroenLinks positief. En dat was niet

waar iedereen voor 2 maart op had

durven hopen.

door Annet de Kruijf

Provinciale StatenfO

tO M

iCh

iel

WiJ

nb

er

gh


Opluchtinglangrijke dingen waarvan het kabinet vermoedt dat de gedoogpartij niet akkoord gaat, zal zij in een vroeger stadium niet alleen bij Tweede Ka-merfracties maar ook bij Eerste Kamerfracties polsen hoe zij er tegenover staan. Het zou ook zo kunnen lopen dat het kabinet na bijvoorbeeld een half jaar merkt dat het steeds tegen een muur aanloopt. En dat zij dan zelf de conclusie trekt dat het niet meer werkt.’ FeestHet grootste GroenLinks-feest speelde zich op 2 maart af in Noord-Brabant. De winst van 1,8 procent en negen Brabantse gemeenten in de top tien van gemeenten met de grootste stijging (zie pagina 19), is volgens velen voor een groot gedeelte te danken aan de 23-jarige lijsttrekker Paul Smeulders. Zelf zegt hij bescheiden dat het

over lichte winstfeit dat hij ‘jong en fris’ is ‘misschien mensen heeft weten te mobiliseren’. De winst schrijft hij met name toe aan de strijd tegen megastallen – vooral op het platteland trok GroenLinks meer kiezers dan ooit – en de flitsende 3D-campagne waarbij GroenLinks Brabant zoveel mogelijk ge-bruik maakte van alle social media. GroenLinks Brabant won zelfs de prijs voor beste provin-ciale website. Smeulders: ‘Samen met de PVV hebben wij de meeste nieuwe kiezers naar het stembureau getrokken, dus waarschijnlijk ook veel jongeren. Dat is wel heel erg gaaf.’ In huize

Vooral op het platteland trok

GroenLinks meer kiezers dan ooit


Smeulders was het overigens dubbel feest omdat de twee jaar oudere broer van Paul, Stijn, voor de PvdA in de Staten werd gekozen. ‘Mijn ouders zijn blij dat we allebei gekozen zijn,’ lacht Paul, ‘zodat niet een van de twee jaloers op de ander hoeft te zijn.’

VerdrietTegenover de blijdschap in Noord-Brabant stond het verdriet van de buren in Zeeland, waar na de zetel verlies Leen Harpe in een eenmansfractie terechtkomt. Voor verdere toelichting verwijst hij naar bestuurslid Reint Rengers, een van de leden van de commissie die een analyse maakt van het electorale verlies. Die analyse zal in de Zeeuwse ledenvergadering van 2 april besproken worden. Geheel onverwacht was het verlies niet, zo be-vestigt Rengers. Er speelde nogal wat in de afge-lopen maanden: gedeputeerde Marten Wiersma lag onder vuur door zijn optreden in een Zembla-uitzending over het chemiebedrijf Thermphos en fractievoorzitter Harpe werd verdacht van huisvredebreuk in de woning van zijn ex-vrouw. Deze twee gebeurtenissen spelen een belangrijke rol in de analyse. Maar Rengers noemt meer re-denen: de campagnebereidheid van veel afdelin-gen viel tegen en als coalitiepartij is het sowieso moeilijk om alle kiezers te behouden. Bovendien deed de Partij voor de Dieren in 2007 niet mee en

in 2011 wel. Als belangrijkste les voor de toekomst noemt Rengers het beter overbrengen van de boodschap: ‘Voor ons is groene economie heel belangrijk. Dat moeten we duidelijker uitleggen, het liefst in oneliners.’

SpannendHet spannendst was het in Gelderland waar op de uitslagenavond nog geen zekerheid was over de extra zetel. Pas op maandag kwam de beves-tiging dat de partij een vierde zetel gewonnen had. Voor lijsttrekker Wouter van Eck reden om ‘heel erg blij te zijn’. Een lichte winst noemt hij sowieso reden tot blijdschap, ‘maar de vierde ze-tel is pas een echte beloning voor alle inzet’. Net als in Noord-Brabant werd ook in Gelderland de grootste winst geboekt op het platteland, in Gelderland met name in de gebieden die rela-tief dicht bij de steden liggen. Van Eck noemt het verzet tegen megastallen en het aanleggen van extra snelwegen als mogelijke verklaringen voor de winst. In de GroenLinks-bolwerken Nijmegen en Wageningen verloor de partij licht. ‘Dat zie je in alle GroenLinkse kernplaatsen terug, dat is dus niet typisch voor Gelderland’, zegt Van Eck (zie pagina 19). ‘Gelukkig hebben we GroenLinks op de kaart weten te zetten in plaatsen waar we tot nog toe niet zo sterk waren.’

CoalitievormingDat de winst zal resulteren in een plek in het col-lege hoopt Van Eck natuurlijk wel, maar er zijn meerdere opties met de VVD als grootste partij. ‘We zijn nog in de race om mee te doen aan een mogelijke Paars-plusoptie, ik schat de kans in op één op drie. Ook in Noord-Brabant is de VVD de grootste partij. Smeulders is trots dat hij al drie keer langs geweest is bij informateur Hans Wie-gel. ‘Dat was bijzonder om mee te maken.’ Maar de VVD koos uiteindelijk om te onderhandelen met PvdA, CDA en SP. ‘Een zeer onlogische op-tie’ volgens Smeulders, ‘want dan heb je een col-lege vol verliezers’. In Zeeland is een college met GroenLinks voor de komende jaren in ieder geval verleden tijd. Maar Rengers blijft optimistisch. ‘Uiteindelijk kwamen we 900 stemmen tekort voor een tweede zetel, dat is niet zo heel veel. We gaan uithuilen en dan met veel zin weer opnieuw beginnen.’ <

Voor actuele informatie over collegevorming in de provincies, lees de GroenLinks Nieuwsbrief. Zie verslag van de uitslagenavond: > Magazine.groenlinks.nl/uitslagenavond

‘We gaan uithuilen en dan met

veel zin weer opnieuw beginnen.’

fOtO

MiC

hie

l W

iJn

be

rg

h


Cijferanalyse

‘Provinciaalse’ uitslag

De hoogste winst ten opzichte van 2007 boekte de partij in Bra-bantse gemeenten, waarvan er negen voorkomen in de top tien. Enige uitzondering is Terschelling, dat met 4,8 procent bovenaan eindigde – wat hoogstwaarschijn-lijk te maken heeft met de kro-kusvakanties van een bepaalde lifestylecategorie kiezer.Een waarschijnlijke verklaring voor het Brabantse succes zijn de spraakmakende acties die de provinciale fractie afgelopen jaren voerde tegen ondermeer mega-stallen en de verkoop van de pro-vinciale elektriciteitsmaatschappij.

Ook de gemeenten waar de partij het meest verloor, zijn provinciaal geconcentreerd: van de onderste tien liggen er vier in Noord-Holland, waar GroenLinks-commissaris Harry Borghouts moest opstappen vanwege een declaratieaffaire, en twee in Zee-land, waar verschillende inciden-ten de gemoederen beroerden (zie hoofdverhaal). In beide geval-len verloren ook de belangrijkste coalitiepartners in de Staten. Voor de Noord-Hollandse daling zijn echter ook andere verkla-

ringen aangedragen. Omdat die daling sterk rond Amsterdam is geconcentreerd, denken som-mige analisten dat het verlangen van de kiezers daar meespeelde om van de PvdA, geleid door voormalig Amsterdams burge-meester Cohen, de grootste partij te maken. Anderen zien een ‘Kunduzeffect’: met name migranten, sterk vertegenwoor-digd in de hoofdstad, zouden zich vanwege steun aan een militaire missie naar dit gebied van Groen-Links hebben afgekeerd. Dat effect zou ook kunnen ver-klaren waarom de partij buiten Noord-Brabant in vrijwel alle grote steden – waar veel migranten wonen – verlies leed.

Topscores haalde de partij ditmaal in gemeenten waar de PvdA de grootste werd, gevolgd door D66 en VVD. Het slechtst scoorde ze in de bible belt: in elf van de vijftien gemeenten in de staart van de ranglijst is de SGP de grootste. Hekkensluiter is wederom Urk, waar niettemin het aantal GroenLinks-stemmers vervijfvoudigde; in 2007 was het er precies één. Lin Tabak

HOOGSTE SCORES*plaats winnaar score GL

Utrecht PvdA (20,5%) 17,0%

Wageningen PvdA (19,4%) 16,0%

Bunnik VVD (22,6%) 14,2%

Nijmegen PvdA (20,4%) 14,2%

Amsterdam PvdA (29,1%) 12,7%

Leiden D66 (18,8%) 11,4%

Ubbergen PvdA (17,8%) 11,3%

Groningen PvdA (24,2%) 11,2%

Culemborg VVD (19,6%) 11,0%

Terschelling VVD (26,8%) 11,0%

LAAGSTE SCORES* plaats winnaar score GL

Urk SGP (46,1%) 0,1%

Renswoude CDA (32,2%) 1,0%

Bunschoten CDA (29,3%) 1,1%

Goedereede SGP (27,9%) 1,2%

Reimerswaal SGP (35,4%) 1,2%

Staphorst SGP (33,9%) 1,2%

Teylingen VVD (31,3%) 1,2%

Tholen SGP (27,9%) 1,2%

Rijssen-Holten SGP (27,8%) 1,4%

Aalburg ChristenUnie-SGP 1,5%

Dirksland SGP (27,7%) 1,5%

Hardinxveld-G’dam SGP (22,4%) 1,5%

Nieuw-Lekkerland SGP (30,7%) 1,6%

Nunspeet SGP (27,2%) 1,6%

Neder-Betuwe SGP (32,7%) 1,7%

* Bron: ANP

HOOGSTE WINST*

plaats score GL winst t.o.v. 2007

Terschelling 11,0% 4,1%

Laarbeek 6,5% 3,5%

Boxtel 7,0% 2,9%

Eersel 5,7% 2,9%

Son en Breugel 6,3% 2,7%

‘s-Hertogenbosch 9,6% 2,6%

Vught 8,1% 2,6%

Goirle 7,1% 2,5%

Haaren 6,3% 2,5%

Geertruidenberg 6,0% 2,5%

De discussie vooraf ging vooral over nationale politiek en de krachtsverhoudingen in de nieuwe Eerste Kamer. Toch heeft, als lokale GroenLinks-scores een maat zijn, de kiezer op 2 maart opvallend ‘provinciaals’ gestemd.

ZWAARSTE VERLIEZEN*plaats score GL verlies t.o.v. 2007

Oostzaan 7,0% 8,3%

Waterland 7,9% 4,9%

Amsterdam 12,7% 4,6%

Binnenmaas 3,6% 4,3%

Goes 5,5% 3,4%

Diemen 7,7% 2,8%

Montfoort 8,0% 2,5%

Wormerland 7,1% 2,5%

Groningen 11,2% 2,3%

Oud-Beijerland 5,4% 2,3%

*Bron: ANP


Acht jaar Femke aan het stuurFemke Halsema trad in 2002 aan als fractievoorzitter van GroenLinks. Nu, acht jaar later, is ze partijleider af. GroenLinks Magazine maakt de balans op. Waarvoor kreeg Femke de meeste waardering, uit welke hoek waaide de voornaamste kritiek? Wat was haar bijdrage aan de praktijk & theorie van de partij, en welke sporen laat ze na in het Nederlandse politieke landschap? Een vijftal heren uit dat politieke landschap buigt zich over die laatste vraag. Ook is er natuurlijk aandacht voor de image-building rond Femke; iets wat bij een vrouwelijke politiek leider nu eenmaal erg nauw luistert. Maar allereerst maakt Dick Pels, directeur van het Wetenschappelijk Bureau Groen Links, de eindbalans op van de door Femke ingezette ideolo-gische koerswending. Een koers waar anderen, zo vindt Pels, nu de volgende stap in moeten zetten.

fOtO

MA

rg

Ot

sC

he

er

de

r

fOtO

MA

rg

Ot

sC

he

er

de

r

fOtO

MA

rg

Ot

sC

he

er

de

rfO

tO M

Ar

gO

t s

Ch

ee

rd

er

fOtO

MA

rg

Ot

sC

he

er

de

r

Onder links: Halsema met voorganger Paul Rosenmöller tijdens ‘Discussie in de tent’ (2007), waar over het nieuwe beginselprogramma werd gedebatteerd

Onder rechts: Feestvreugde na de goede resul-taten van de EU-verkiezingen in 2009

Lancering van het initiatief Linkse Lente; een nieuw, progressief geluid in de aanloop naar de verkiezingen van 2006

Valentijnskaarten voor vluchtelingen in het AZC te Apeldoorn (2006)

GroenLinks verkiezingstournee in 2006


Halsema’s

Het is raar om over haar te moeten spreken in de verleden tijd, maar Femke Halsema ‘was’ GroenLinks (ge-lukkig is er nog een leven na de poli-

tiek). Zij viel als ‘politiek merk’ niet alleen samen met, maar was ook populairder dan de politieke vereniging die zij tot december vorig jaar leidde. Ook GroenLinks-kiezers stemmen immers liever op een persoon dan op een partij. Als debater was ze in en buiten de Kamer onovertroffen en gevreesd. Als een van de schaarse intellectuelen in de politiek, die boeken las en er tijdens haar leiderschap zelf een drietal schreef, belichaamde zij het zeldzame verbond tussen passie en in-telligentie dat de politiek tot een waarlijk hoog ambacht maakt. Ze was leidend in de ideeënvor-ming van haar partij en moedig in de verdedi-ging van de vrijzinnigheid tegenover het nieuwe conservatisme. Halsema dwong respect af voor

het metier door het ‘met trots, zwier en ernst’ te hanteren – zoals de Nijmeegse historicus Remieg Aerts de ideale politicus karakteriseert.Maar de politiek is ook een kermis der ijdelheid, zeker voor iemand die naar eigen zeggen altijd ‘dwars en behaagzuchtig’ is geweest. De huidige dramademocratie bombardeert leidende politici onvermijdelijk tot tv-celebrities, wier leven door macht en roem en dus door een permanente ach-tervolging van het journaille wordt getekend. De onbetwiste twitterkoningin van Den Haag zag er niet tegenop om haar leven te delen met hon-derdduizend anderen. Robert Oey, maker van de film De leugen over de uitburgering van Ayaan Hirsi Ali en de val van Rita Verdonk (een gebeur-tenis waarin zijn partner Femke Halsema een belangrijk aandeel had), zegt over de beweegre-denen van politici: ‘Als de maskers af zijn hoop ik dat zichtbaar wordt dat politici mensen zijn die meer nog dan anderen gelijk hopen te hebben en

vrijheidEen van de schaarse intellectuelen in de

politiek, die voortvarend de verdediging

van de vrijzinnigheid tegenover het

nieuwe conservatisme op zich nam – zo

karakteriseert Dick Pels Femke Halsema.

Het is nu aan haar opvolgers om het

GroenLinkse emancipatie-ideaal een

stap verder te brengen met een moreel

beschavingsproject.

door Dick Pels

‘Femke kon goed schakelen tussen de korte- en langetermijnagenda. Zij deed niet alleen mee aan het Haagse spel, maar was ook ideologisch geïnteresseerd in de positionering van de partij. Ze schrok er niet voor terug om moeilijke keuzes te maken, ook al leidde dat soms tot botsingen – met de partij of delen van de partij. In deze tijd waar alles complexer is geworden, met meer netwerken dan hiërarchi-sche structuren, heb je meer lef nodig voor visionair leiderschap. Femke heeft haar sporen verdiend door haar denken over vrijzinnigheid en haar verdediging van de vrijheid van meningsuiting, ook als het om mensen gaat die echt andersdenkend zijn. Zij deed dat met Ayaan Hirsi Ali, maar ook met LPF’ers of de PVV. Zij bewaakte altijd een grens ten aanzien van hoe je andere mensen kwalificeert. Femke is een van de weinige mensen die ik in mijn leven ben tegengekomen, die heel goed denkend kan spreken; in volzinnen kan blijven praten terwijl er geïm-proviseerd wordt. Dat heeft te maken met taalbeheersing, maar ook met kunnen omgaan met stress. Het is een zware baan, die heel belastend kan zijn. Je wordt een publieke figuur, wat door de verharding van de afgelopen jaren heel vervelend kan zijn. Dan zijn het echt hondenjaren.’Tom van der Lee – voormalig hoofd voorlichting GroenLinks


te krijgen, en vooral azen op liefde. Iedereen moet van ze houden, telkens opnieuw. Dat geldt voor Ayaan, Rita en ja, dat geldt ook voor Femke’ (NRC Handelsblad, 3 september 2010).

Antwoord op rechtse uitdagingDe betekenis van Halsema als prominent idee-enpolitica kan niet goed worden begrepen los van het politieke kantelmoment 2002 en de jaren van harde politieke polarisatie die erop volgden. Haar leiderschap was een direct gevolg van het terugtreden van Paul Rosenmöller in de nasleep van de moord op Pim Fortuyn. Net als Wouter

Bos en Alexander Pechtold behoorde zij tot een nieuwe generatie progressieve politici, die (sa-men met veteraan Jan Marijnissen) de eerste klappen opving van de populistische doorbraak. Halsema was daarbij beter uitgerust en sterker gemotiveerd om een ideologische vernieuwing in te zetten die een antwoord kon zijn op de nieuwe uitdaging van rechts. Zij kon daarbij teruggrijpen op het ideaal van de ‘sociale vrijheid’ dat bij het ontstaan van GroenLinks in 1990 was geformu-leerd. Maar Halsema gaf er een unieke vrijzin-nige wending aan die GroenLinks, naast het D66 van Pechtold, in positie bracht als de meest uit-gesproken tegenpool van de nationaal-populisti-sche partijen van Fortuyn, Verdonk en Wilders.Het sleutelstuk van die wending is het artikel ‘Vrij-zinnig links’, dat in 2004 verscheen in De Helling. Vanwege misverstanden rond de term (sociaal-)liberalisme switchte Halsema al spoedig naar etiketten als vrijzinnigheid en sociaal-individua-lisme. Terwijl Rosenmöller nog kritiek had uitge-oefend op de ‘eenzijdige oriëntatie op het auto-nome individu’ en vond dat de individualisering ‘deels te ver was doorgeschoten’, greep Halsema enthousiaster terug op de verworvenheden van de jaren zeventig en pleitte voor verdergaande emancipatie en een ruimere keuzevrijheid, vanuit de gedachte dat ‘de belofte van de individualise-ring’ nog lang niet was ingelost. Toen zij dit ook vormgaf in een vrijzinnige visie op de arbeids-markt en de sociale politiek in het samen met In-eke van Gent geschreven manifest Vrijheid eerlijk delen (2005) kwam dit haar niet alleen te staan op de titel ‘Liberaal van het Jaar’, toegekend door de VVD-jongeren, maar ook op verwijten van ‘ver-rechtsing’ en ‘neoliberalisme’ in eigen kring, geuit door de socialisten van Kritisch GroenLinks en de gemeenschapsdenkers van De Linker Wang.Opvallend was ook de reactie van de conserva-tieve socioloog J.A.A. van Doorn, die vreesde dat Halsema met haar initiatief te vroeg kwam. ‘De zuigkracht van het conservatieve liberalisme is momenteel te krachtig om kritische tegengelui-den, laat staan oppositionele standpunten, veel kans te geven’, schreef hij in De Helling. Dat de conservatieve revolutie nog maar net begonnen was, zoals Van Doorn vaststelde, heeft Halsema inderdaad tot haar chagrijn ondervonden. In de zomer van 2010 strandden de onderhandelin-gen over een kabinet waaraan GroenLinks had

Halsema behoorde tot de

generatie politici die de

eerste klappen opving van de

populistische doorbraak

De partijleider en haar criticiFemke Halsema zeilde tegen de maatschappelijke wind in: tegenover het groei-ende rechts-populisme stelde zij een links-liberaal ideaal. Maar binnen haar eigen partij moest de partijleider zich soms staande houden tegen zware kritiek. De grootste weerstand ontstond in 2005 door Vrijheid eerlijk delen, Halsema’s vrijzinnige sociaaleconomische agenda. Henk van der Kolk, voorzitter van FNV-Bondgenoten en tot 2005 lid van GroenLinks, stelde toen dat Halsema in haar sociaaleconomische analyse ‘regelrecht in sommige valkuilen stapt die de neo-klassieke ideologen hebben gegraven’.Nadat Halsema in 2007 voor de vierde keer verkiezingen had verloren én de boot had afgehouden tijdens de formatiegesprekken, zwelde de kritiek in de partij aan. Kritisch GroenLinks, een groep van gemeenschapsgeoriënteerde GroenLinks’ers, pleitte voor een open debat over de politieke koers. De manier waarop Halsema het roer had omgezet, verwonderde velen. Zo ook Diana de Wolff, GroenLinks-leider in de Senaat: ‘Kennelijk wilde Halsema haar politieke leiderschap tonen door vanuit splendid isolation met een nieuwe koers te komen.’ Binnen GroenLinks werd een partijbrede discussie opgezet over het nieuwe be-ginselprogramma, zoals Kritisch GroenLinks had gevraagd. Halsema richtte zich ondertussen op een nieuw project: het boek Geluk! waarin ze haar liberale koers nuanceerde. Het schrijven van het boek gaf Halsema nieuw politiek elan. Groen-Links behoorde bij de Europese, gemeenteraads- en Tweede Kamerverkiezingen tot de winnaars, en Halsema was onder linkse kiezers populairder dan ooit. De kritiek binnen de partij verstilde. Simon Otjes

1995: In contact met o.a. Kees Vendrik na debat over progressieve samenwerking

1996: Redacteur De Helling van GroenLinks. Werkt nog bij Wiarda Beckman Stichting van PvdA

1997: Vertrekt bij PvdA

19 mei 1998: Tweede Kamerlid voor GroenLinks


‘Femkes leiderschap liet een interessante en wel heel bijzondere combinatie van zakelijke en ethische competenties zien. Zij wilde altijd precies weten waar het om ging, maar deed met die kennis dan meer dan constateren dat haar informatie de betere of de juistere was. Zij was altijd op zoek naar de betere alternatieven. Dat gaf haar opstelling karakter. Ik heb één keer gedacht: nu blijft zij steken in alleen maar navragen, dat was bij het debat over de film Fitna. Ik bracht een feitelijke correctie aan op iets dat Wilders naar voren had gebracht en gaf daarbij opening van zaken, maar toch volhardde Femke in haar mening dat de ene bewering tegenover de andere stond. Ik denk dat zij daar beter haar eigen conclusies had kunnen trekken. Femke laat ons een hoog niveau van parlementariërschap na. Met haar achter-grond in de criminologie heeft zij in veel debatten over Justitie een doordachte bijdrage geleverd. Zij heeft dat weten te verbinden met eigen initiatieven. Ik hoop dat haar wetsvoorstel om het mogelijk te maken wetten te toetsen aan de in de grondwet verankerde grondrechten het ook in tweede lezing haalt. Een van mijn laatste markante gesprekken met Femke speelde zich af toen zij zich terecht zorgen maakte over een rechtstreekse politieke invloed van de PVV op een nieuw kabinet. Femke heeft toen contact met mij gezocht om duidelijk te maken dat er alternatieven waren. Ze liet blijken dat nieuwe, niet eerder gedachte politieke wegen ook tot de mogelijkheden behoorden. Helaas heeft dat gesprek geen effect meer gehad. Maar van belang blijft dat die alternatieven er wel waren, en dat is precies wat Femke in haar hele politieke loopbaan wilde laten zien.’ Ernst Hirsch Ballin – voormalig CDA-minister van Justitie en Binnen-landse Zaken

kunnen deelnemen, waarna spoedig het meest rechtse kabinet ooit werd gevormd. De histori-cus Dik Verkuil wijst terecht op een ‘tragische parallel’ tussen Halsema en haar voorganger, die beiden als politicus groot gezag hadden op-gebouwd, maar ‘strandden vóór ze het beloofde land van de Trêveszaal mochten binnengaan’.

Haken en ogen aan het vrijheidsideaalVrijheid is een allemansvriend, zoals opnieuw blijkt uit de naamgeving van partijen zoals de PVV, die onze grondrechten en burgervrijheden reserveert voor Henk en Ingrid maar aan Ali en Fatima ontzegt. Halsema heeft geprobeerd om het vrijheidswoord terug te winnen voor links, maar het is de vraag of ‘vrijheid als ideaal’ niet meer haken en ogen heeft dan zij zich heeft ge-realiseerd. Zoals opnieuw blijkt uit haar verza-melde opstellen in Zoeken naar vrijheid (2011) is Halsema het meest welsprekend en overtuigend als zij opkomt voor het vrije woord, de gods-dienstvrijheid, de vrijheid om anders te zijn, de rechtsstaat en democratie. Maar zij is het indi-vidualisme en anarchisme van de jaren zeventig blijven idealiseren, en heeft te weinig beseft dat deze inmiddels een duistere zelfkant hebben la-ten zien die rechtstreeks verantwoordelijk is voor de ‘hyperconsumptie, haast en hufterigheid’ die

19 mei 1998: Tweede Kamerlid voor GroenLinks

2002: Start initiatiefwetsvoorstel constitutionele toetsing wetten

November 2002: Wordt na vertrek Paul Rosenmöller fractievoorzitter. Congres kiest Halsema tot lijsttrekker met 97,6% van de stemmen

22 januari 2003: Verkiezingen Tweede Kamer, 8 zetels. Verlies ‘valt mee’

zij in haar boek Geluk! (2008) aan de kaak heeft willen stellen. De kiemen van de huidige gezags- en cultuurcrisis liggen wel degelijk ook in die on-gehoorzame jaren, en zijn lang niet alleen te wij-ten aan de pervertering van het ‘goede’ sociale en morele individualisme van de jaren zeventig door het ‘slechte’ marktindividualisme van de ja-ren tachtig en negentig. Dit idealisme kleurt ook het emancipatie-ide-aal dat GroenLinks uitdraagt. Terecht is Halsema sterker het individualistische karakter ervan gaan benadrukken, zoals in haar meest recente bijdra-gen over de godsdienstvrijheid. Maar het emanci-patie-ideaal blijft onaf wanneer het zich beperkt tot het scheppen van gelijke kansen op vrijheid en individualiteit, met name via het onderwijs en de arbeidsmarkt, en geen morele invulling geeft aan het idee van het goede leven waartoe die vrij-heidskansen moeten leiden. Emancipatie, indi-vidualisme en zelfontplooiing leiden niet vanzelf tot goed gedrag, en de definitie van wat het beste is voor mensen kun je niet alleen aan hun eigen soevereine inzicht overlaten. Halsema gaat er te gemakkelijk van uit dat ‘vrijheid eerlijk delen’ en

fOtO

An

p

Femke Halsema vraagt Maxime Verhagen tijdens de algemene beschouwingen in 2006 of hij de ziektekosten nog eens door kan rekenen.


‘Femke heeft het als leider van GroenLinks aangedurfd om tegen een deel van de eigen achterban in te gaan. Zij heeft een vernieuwende, vrijzinnig links-liberale koers bepleit, waar zij op grond van intellectuele afwegingen op uitkwam. Een electorale doorbraak heeft ze niet bereikt en ook regeringsdeelname is niet gelukt. Alhoewel dat er vorig jaar best in zat; ik hield mijn hart vast. Het incident dat mij het meest heeft teleurgesteld was de hostierel. Een priester in Den Bosch weigerde de hostie aan twee homo’s. Het is al 2000 jaar staande praktijk in de rooms-katholieke kerk dat homoseksualiteit als levenswijze strijdig wordt geacht met de visie van de kerk op het leven in de genade, maar Femke vond dat de overheid op dit punt moest ingrijpen in het interne leven van de kerk. Dat is aantasting van de vrijheid van godsdienst. Dit soort tegenstellingen hebben we ooit uitgesproken tijden een gezamenlijk op-treden voor een grote zaal studenten in Delft. Na afloop kwamen we, gezeten op een Chesterfield, tot de conclusie dat er belangrijker dingen in het leven zijn dan politiek, zoals je kinderen of de poëzie van Brodsky. Het was voor het eerst dat ik met iemand anders uitsprak dat er dingen zijn die boven het politieke uitstijgen. Voor mij, als veel te laat geboren CHU-er, is dat nog niet eens zo moeilijk om te erkennen, maar van haar als progressieve politica vond ik het heel bijzonder.’Bart Jan Spruyt – voorzitter van de conservatieve Edmund Burke Stichting

individualisering vanzelf leiden tot betrokken-heid, zelfbeheersing en sociaal verantwoordelijk gedrag. De risico’s van een dergelijk voorwaar-denscheppend beleid is dat het morele project leeg blijft en de linkse cultuurkritiek door een an-tipaternalistische reflex wordt verlamd.

Moreel projectHalsema is over moraliseren altijd ambiva-lent geweest. Herhaaldelijk heeft ze gezegd dat GroenLinks als vrijzinnige partij daaraan ‘een broertje dood’ had en dat ‘het geheven vinger-tje’ mensen niet van levensstijl zou doen veran-

deren. Anderzijds gaf ze toe dat politiek ‘nooit helemaal zonder moraliseren’ kon, maar dat we de burger eerst tot goed gedrag moesten proberen te verleiden. Sterker nog, politiek en moraal hoorden bij elkaar: ‘Door te moralise-ren over maatschappelijke wrijvingen en soci-ale misstanden beïnvloeden wij het dagelijks verkeer tussen mensen’. In een volgende stap in het GroenLinkse stre-ven naar emancipatie moeten we de vrijzin-nigheid verbinden met een moreel bescha-vingsproject. Alleen dan kunnen we de vrijheid en het individualisme daadwerkelijk moreel en sociaal maken. Dat is geen terugtocht naar de ouderwetse sociaaldemocratie of het soci-aal-christelijke gemeenschapsdenken, maar een ethische verdieping van de vrijzinnig-link-se politiek die Femke Halsema heeft ingezet. <

> Een uitgebreidere versie van dit stuk ver-schijnt op 25 juni in het zomernummer van De Helling

September 2003: Zwangerschapsverlof

Zomer 2004: Start ideologische discussie met artikel Vrijzinnig links

Maart 2005: Pleit voor linkse samenwerking: de Linkse Lente als antwoord op de rechtse winter

Zonder morele

invulling blijft het

emancipatieideaal

onaf


Het zal 1995 zijn geweest. Femke Hal-sema, toen stafmedewerker van het wetenschappelijk bureau van de PvdA, verschafte in Buitenhof tekst en uitleg

over haar rapport inzake criminaliteitsbestrijding. Ze maakte hoffelijk en genadeloos de kachel aan met de heersende trend naar steeds meer repres-sie. Ze maakte grote indruk en toonde intellectu-ele kracht, debatvaardigheid en stijl. Een politica.Deze hardnekkige liefde voor de rechtstaat heeft haar nooit meer verlaten. Welhaast vanzelfspre-kend trad ze in 1998 aan als woordvoerder justitie in de Tweede Kamer. Voor GroenLinks. De oor-verdovende stilte in de PvdA na een bizar optre-den van politie en justitie tijdens de Europese top

in Amsterdam was de druppel die haar overstap bezegelde.Haar start was overdonderend. Ze wist zich met-een een toppositie te verwerven in het groeiende medialandschap. Politiek messcherp, met gevoel voor taal en beeld, gedreven door progressief vuur. Dat ze in november 2002 Paul Rosenmöl-ler opvolgde was in meerdere opzichten vanzelf-sprekend. Na 11 september en de moord op For-tuyn beukte politiek rechts in op de fundamenten van grondwet en rechtstaat en niemand beter dan Femke kon dat gevecht aan.

Een formidabele prestatieDat was geen geringe opgave. Onder gure maat-schappelijke en economische tegenwind keer-de het politieke tij. Femke bleef trouw aan haar rechtstatelijke traditie, waarin de vrijheid van allen altijd wordt beschermd. Dat kunnen niet veel politici haar nazeggen. In 2005 brak ze een lans voor vernieuwing van de progressieve soci-ale agenda. Ze weigerde zich te laten opsluiten in links-conservatisme als spiegelbeeld van de heer-sende rechtse sociaaleconomische agenda. Poli-tieke autonomie was voor haar essentieel. Deze vernieuwing kon ze in 2010 verzilveren met een sterke uitslag bij de laatste Tweede Kamerverkie-zingen waarin ze met groot gezag opereerde. Femke was afgelopen decennium hét gezicht van GroenLinks. Waar kiezers minder trouw zijn dan ooit, heeft ze de partij behouden en vernieuwd. Dat is een formidabele prestatie waarvoor een diepe buiging past. Bij deze. <

‘Femke gaf zowel richting aan de inhoudelijke discussie in de Kamer als bin-nen GroenLinks, en die combinatie doen weinig fractievoorzitters haar na. Zij hield een krachtig pleidooi voor een progressief program waarin vrijheid en sociaal individualisme voorop staan. Op het gebied van milieubeleid nam ze wel erg veel afstand van het moraliseren. Je kunt niet helemaal zonder, denk ik dan. En Femke was soms ook wel erg kritisch over het paternalisme van de sociaaldemocratie.Haar verdediging van de rechtsstaat in het bredere perspectief van haar zoeken naar vrijheid zullen we nog node gaan missen. Niettegenstaande het beeld dat sommigen van haar hebben, verdedigde Femke godsdienst als inspiratiebron, mits – zeer terecht – uitgeoefend als vrije keuze. Zij heeft de parlementaire verantwoordelijkheid overtuigend gestalte gegeven. Door die in word en schrift te verdedigen, maar ook door er zelf vorm aan te geven. Ook dat zullen we missen.’Paul Kalma – voormalig PvdA-Kamerlid en directeur Wiardi Beckman Stichting

Progressief vuurKees Vendrik, twaalf jaar Tweede Kamerlid

voor de partij, over de jaren van Femke

Halsema: hét gezicht van GroenLinks.

November 2005: Manifest Vrijheid eerlijk delen, met Ineke van Gent

Mei 2006: Hoofdrol Halsema in debat paspoort Ayaan Hirsi Ali. Tweede kabinet-Balkenende valt uiteindelijk over kwestie

November 2006: Tweede Kamerverkiezingen, van 8 naar 7 zetels. Halsema krijgt kritiek op strategie kabinetsonderhandelingen, waar GroenLinks ‘nu niet’ wil

door Kees Vendrik

Winst voor GroenLinks bij de Tweede Kamer-verkiezingen van 2010


door Marije Wilmink

‘Slim, scherp en mooi.’ Dat rijtje kwa-lificaties klinkt steeds weer als het gaat over Femke Halsema. Het is een rijtje met een duidelijke sekse. Hal-

sema’s vrouwzijn haar deed opvallen, wat zich uitte in een overmatige aandacht voor haar uiter-lijke verschijning – jurkjes, kapsel, mimiek – en in de vraag in hoeverre zij gebruik maakte van haar vrouwelijke charmes. Maar ook in lofzangen op haar ‘speelsheid’ en ‘vrouwelijke verbindingsver-mogen’. De afgelopen tijd werd ze veelvuldig ge-lauwerd, en opvallend vaak als vrouw. December 2010: verkiezing tot ‘Vrouw van het jaar’ door het blad ManagementTeam. Begin dit jaar: overhan-diging van de ‘Vrouwen in de Media Award’. En in maart: de ‘Lof-prijs voor de Politicus met Lef’, on-der meer omdat zij als politica ‘haar vrouwelijke kant speels en creatief inzette’.

HysterischJe zou haast vergeten hoezeer vrouwen in de po-litiek moeten manoeuvreren om voor vol aange-zien te worden. Zoals Garjan Sterk, onderzoeker en adviseur op het gebied van diversiteit, media en cultuur het zegt: ‘Een tikje te scherp en je bent een manwijf, een tikje te gepassioneerd en men vindt je hysterisch. Agnes Kant wordt als verbeten neergezet, maar bij Geert Wilders heet dat ‘zeg-gen waar het op staat’. Als mannen hun gevoelens tonen, laat dat zien dat iets hen heeft geraakt en

Femke Halsema was jarenlang – tot

2006 – de enige vrouw tussen louter

mannelijke partijleiders. Dat vereiste

soms het nodige gemanoeuvreer.

dat is zo mooi menselijk. Maar Karin Adelmund die tranen in de ogen krijgt, is overemotioneel.’

StaatsvrouwIn maart deed campagneleider Cees van Eijck op de bijeenkomst ‘Mevrouw de Partijvoorzitter’, van het GroenLinkse Feministisch Netwerk, uit de doeken hoe de partij omgaat met haar vrou-welijk leiderschap. ‘Wij vinden een vrouwelijke leider doodgewoon, onze roots liggen bij sterke vrouwen als Andree van Es en Ria Beckers’, stelde Van Eijck. ‘Maar de omgeving is er erg mee bezig. Emancipatie is een van onze kernthema’s, en met die vrouwelijke partijleiders kunnen we laten zien dat we ook zijn wat we zeggen. Maar we worste-len ook met de vraag hoe je een vrouwelijke leider neerzet, want je vervalt makkelijk in stereotypen. Bij de poster voor de Tweede Kamerverkiezingen kwam vanuit de partij zelf het verwijt dat wij Fem-ke als ‘mooie vrouw’ hadden neergezet. Terwijl de insteek juist een hele andere was: Femke wilde za-kelijk afgebeeld worden, als ‘staatsvrouw’ à la Hil-lary Clinton, klaar voor regeringsdeelname.’

Factfree politicsVolgens politicoloog Jantine Oldersma heeft Hal-sema’s uiterlijk zeker een rol gespeeld in haar po-pulariteit. ‘Het is niet eerlijk, maar mooie mensen hebben het gewoon makkelijker. Dat geldt ook voor mannen. Maar nóg bepalender voor Femkes succes is dat ze zich goed heeft weten te handha-ven in een politieke cultuur waarin scoren bij De Wereld Draait Door heel belangrijk is. Het is na-tuurlijk prachtig dat een vrouwelijke fractievoor-zitter zo veel waardering krijgt voor haar werk. Dat is knap, want je kunt het als politica niet gauw goed doen: voor je het weet word je weggezet als een niemendalletje of als een bitch. Maar helaas valt haar succes niet los te zien van het huidige tijdsgewricht waarin “factfree politics”, zoals Jolan-de Sap het zo fraai noemt, hoogtij vieren. Femke heeft het spel mooi gespeeld, en dat zie ik graag. Maar van het spel zelf word ik niet blij.’

4 juli 2007: Commissie-Van Ojik (evaluatie campagne) is kritisch over strategische keuzes partijtop, maar positief over lijsttrekker Halsema

November 2008: Boek Geluk! Voorbij de hyperconsumptie, haast en hufterigheid

13 april 2010: Thorbeckeprijs voor politieke welsprekendheid

Mevrouw de partijleider


‘De gedachte aan Femke roept in de eerste plaats inzet en toewijding bij mij op. In de tweede plaats creativiteit, en in de derde plaats aanwezigheid. Never a dull moment met Femke, zoveel is duidelijk geworden in de afgelopen vele jaren. We had-den vanaf het begin een vanzelfsprekende verstandhouding, zo naast elkaar aan de interruptiemicrofoon. Het is natuurlijk ook makkelijker samenwerken als je allebei in de oppositie zit. Bij inhoudelijke debatten belichtte Femke vaak een dimensie van het thema waar anderen net niet bij stil hadden gestaan. Dat gaf haar een bijzondere positie. Bij ons gingen de wenk-brauwen wel omhoog toen zij zo ging koketteren met het libera-lisme. Ik kan moeilijk plaatsen welke analyse ten grondslag ligt aan de positionering van GroenLinks tussen D66 en de PvdA. Ik ben nog uit de tijd van Rosenmöller; toen was dat echt ondenk-baar geweest. Het heeft me ook bevreemd dat zij zo rond haar vertrek de SP als conservatief heeft weggezet. Toen dacht ik: Femke, je kunt beter.’ Jan Marijnissen – voormalig fractievoorzitter van de SP

KnipoogWaar Oldersma strategische handigheid ziet, ziet Sterk juist authenticiteit. ‘Femke straalt intelli-gentie uit, is scherp en analytisch maar heeft ook humor en zelfspot. Op seksistische opmerkingen reageerde ze soeverein. Maar ze kon ook frivool vertellen over haar jurkjesverslaving en over laar-zen ruilen met Kathalijne Buitenweg. Dat kwam altijd heel echt over. Misschien maakte die puur-heid wel dat stereotype vrouwbeelden geen kans kregen om zich aan haar te hechten.’ Ook in de manier waarop Halsema over haar moederschap praatte bleef ze volgens Sterk de vrouwenvalkuil voor. ‘Ze vond het wel lastig dat ze vaak weg was, maar ging daar niet beschaamd of zielig over zit-ten doen. Daarmee ontkwam ze aan de klassieke valkuil: weggezet worden als ontaarde moeder of juist als moeder-werknemer die eigenlijk geen goede werknemer is.’

Over taalgebruik en debatstijl werd in het cam-pagneteam vaak gepraat. ‘Als je als vrouw scherp debatteert, dan kleeft je al gauw een hekserig imago aan’, meent Van Eijk. ‘Je taalgebruik luis-tert extra nauw.’ Hetzelfde geldt voor uiterlijke presentatie. ‘Over een verkiezingsposter praat je met een vrouwelijke partijleider veel langer dan met een man. Omdat er bij een vrouw zoveel meer op gelet wordt welk beeld ze neerzet. De pr-afdeling kreeg zelfs een keer de vraag welke lipstick Femke bij een bepaalde gelegenheid had gebruikt. En nee, dat wisten we niet. Het idee!’Toch kan het hebben van een vrouwelijke par-tijleider zeker voordeel opleveren. Van Eijk: ‘We hebben Femke wel eens een lijsttrekkersdebat in kunnen loodsen door de redactie erop te wijzen hoe saai het plaatje zou zijn met zes grijzende mannen naast elkaar. En ja, Femke heeft zeker gebruikgemaakt van haar vrouwelijke charme. Zij kon de dingen heel goed met een knipoog brengen. Maar dat werkte alleen omdat het au-thentiek was.’ <

9 juni 2010:Tweede Kamerverkiezingen, 3 zetels winst. ‘Euforische stemming’ op uitslagenavond

Juli 2010:Aan onderhandelingstafel voor Paars-plus. Onderhandelingen mislukken

17 december 2010: Vertrek uit Tweede Kamer

fOtO

An

p

Mevrouw de partijleider Femke Halsema feliciteert Wouter Bos, nadat zijn motie is aangenomen tijdens het spoeddebat voor een alge-meen pardon voor asielzoekers (2006)

Bron: Van de Straat naar de Staat? GroenLinks 1990-2010 – Uitgeverij Boom, 2010GROENLINKS MAGAZINE / aPRil 2011 27

Megastallen zijn door de ene na de

andere provincie naar het verleden

verbannen, maar staatssecretaris

Bleker lanceerde onlangs een landelijke

discussie. Volgens partijspecialisten

moet die gaan over het fundamenteel

hervormen van de landbouwpraktijk.

door Lin Tabak

Een jaar of tien geleden verruilde Sonja Borsboom, woordvoerster van burge-rinitiatief ‘Megastallen Nee’, vanwege de landelijke rust haar stadspand voor

een woning in Ulicoten. Vijf jaar geleden werd die rust ineens wreed verstoord. De provincie bestempelde haar straat tot onderdeel van een ‘landbouwontwikkelingsgebied’, ambtenarentaal voor ‘potentiële locatie voor grootschalige vee-productie’. Die ontwikkeling wachtte de milieu-consulent in opleiding niet af. Samen met een provinciegenote haalde ze 33 duizend handteke-ningen op, waarna Provinciale Staten begin 2010 een megastallenstop afkondigden. Een jaar later werd, na politieke druk, het aantal nog te honore-ren lopende aanvragen sterk beperkt. Die overwinningen passen in een groeiende rij. De snelle opmars van varkensflats en vleesfa-brieken, waarvan tussen 2005 en 2010 het aantal van 184 tot zo’n 300 steeg, is aan het stuklopen op provinciale veto’s in Groningen (2007), Noord-Holland (2009) en Utrecht (2011), en lokaal ver-zet. Een NIPO-enquête in opdracht van Milieu-defensie wees begin februari uit dat 56 procent van de Nederlanders tégen is en slechts 11 vóór. ‘Anno nu durft geen enkele partij nog te zeg-gen: megastallen zijn een goeie zaak’, zegt Klaas Breunissen, coördinator van de megastallenac-ties namens Milieudefensie en tot voor kort in de Noord-Hollandse Staten zat voor GroenLinks.Of dat zo blijft, is de vraag. In november besloot CDA-staatssecretaris Henk Bleker van Landbouw tot een op feiten gebaseerde landelijke dialoog die rond oktober moet leiden tot een kabinetsbesluit. Gemeenten en provincies heeft hij, na aandringen van de Kamer, verzocht om tot die tijd geen ver-gunningen meer af te geven. Maar daarna?

Veeteelt of vleesfabriek?Het verzet tegen de megastallen, betoogde de Amsterdamse hoogleraar duurzame ontwikke-ling Louise Fresco in het NRC Handelsblad van 2 maart, is meer op ‘rumoerige belangengroepen’

en ‘zwakke journalistiek’ dan op wetenschap-pelijke argumenten gebaseerd. Megastallen zijn niet systematisch dieronvriendelijker dan con-ventionele, de fosfor- en nitraatuitstoot per dier is lager. En de kans op uitbraak van ziektes als Q-koorts bestaat bij elke schaal. ‘Een hele technocratische redenering’, vindt Rik Grashoff, landbouwwoordvoerder van de Twee-de Kamerfractie van GroenLinks. ‘Inderdaad kun je met de laatste technieken de stikstofuitstoot tot bijna nul reduceren en dieren misschien wel beter beschermen tegen ziektes. Maar kun je dat nog landbouw noemen?’ ‘Dieren moeten naar buiten kunnen’, zegt Breu-nissen, ‘en dat is moeilijk vanuit een megastal. En wat het milieu betreft: wij zijn voor gesloten kringlopen, waarbij voer van eigen grond komt en mest wordt uitgereden op eigen land. In me-gastallen eten dieren soja uit Zuid-Amerika dat hier wordt uitgepoept en geplast en heel veel CO2-uitstoot oplevert vanwege het transport.’ Borsboom: ‘Het gaat erom of je het acceptabel

Definitie

Een megastal is een bedrijf van 3,7 maal de economische omvang van een gemiddelde fokkerij. Het houdt meer dan 7.500 vlees- of 12.000 fokvarkens, minstens 120.000 leghennen of 220.000 vleeskui-kens of minstens 250 melkkoeien of 2.500 vleeskalveren op één locatie, in minstens 1 tot 1,5 hectare grote bouwblokken. (bron: onderzoeksbu-reau Alterra)

voor melk en vlees’machines‘Geen


vindt om een dier op te fokken in een fabrieks-matige omgeving en de landbouw in een format te gieten waaraan je de komende twintig jaar vastzit.’ En er zijn méér argumenten tegen de megastal: de onnatuurlijke leefwijze en de grote schaal maken dat steeds meer antibiotica nodig zijn om ziekten te voorkomen, waardoor het risico toeneemt op antibioticaresistentie die via de vleesconsumptie kan overgaan op de mens. En bij besmetting met bijvoorbeeld MKZ zullen veel grotere aantallen dieren richting destructor gaan.

Economische argumentenHet debat omvat ook een economische compo-nent. Zonder deze moderniseringsslag, stelt Fres-co, prijst de conventionele Nederlandse vleespro-ductie zich uit de markt. Zij zal verhuizen naar landen als Polen, waar lagere normen gelden en milieu en dieren per saldo slechter af zijn. Borsboom vindt de redenering absurd. ‘Moet je dan ook in Nederland vrouwenverkrachting toe-

staan omdat hier tenminste slachtofferhulp is?’ Breunissen: ‘Concurrentie op kostprijs verliest de Nederlandse boer sowieso; de grondprijs en de lonen zijn hier domweg te hoog. Als wij onze vee-teelt willen behouden – en dat wil ik – moet die regionaal plaatsvinden, in gesloten kringlopen. Met concurrentie op kwaliteit en inachtneming van normen voor dierenwelzijn en milieu. En in gezinsbedrijven, niet in een omgeving die door een paar grote jongens wordt beheerst.’ Grashoff spreekt van een ‘foute logica’. ‘Ik zie twee grote trends. Eén richting monofunctionele landbouw op grote schaal; met technologische innovatie kun je daar nog een eindje verder mee komen. Maar bedrijven blijven mest produce-ren en worden steeds afhankelijker van voeders van de andere kant van de wereldbol, waarvoor weer regenwoud moet worden gekapt. Die ont-wikkeling is niet in balans. Maar ik zie ook een trend naar het multifunctionele boerenbedrijf, dat naast melk en vlees streekproducten levert en recreatietaken, natuur- en landschapsonder-houden soms zorgtaken verricht. Die landbouw heeft toekomst. Mits die maatschappelijke taken worden beloond. En daarvoor is een hervorming nodig van het Europese landbouwbeleid.’

Houdgreep Maar tot die hervorming er is, zit de gemiddelde Nederlandse boer knel tussen enerzijds een mee-dogenloze markt en anderzijds steeds strengere milieueisen. Door alleen de megastallen ter dis-cussie te stellen, erkennen ook deskundigen als Fresco, wordt de boer niet uit die houdgreep ver-lost. Het debat moet veel breder worden gevoerd. Grashoff: ‘Ze hebben gelijk. Maar dat onze vee-teelt een stop op megastallen niet overleeft, is een drogreden: die andere landbouw waarvoor wij pleiten, bestáát. En telt florerende bedrijven, die volgens Wagenings onderzoek zelfs beter in staat zijn om in wisselende economische situ-aties te overleven. Verhalen over wereldmarkt-concurrentie zijn onzin; tachtig procent van de productie blijft binnen de EU.’ Ook daarbinnen, erkent hij, bestaat hevige concurrentie. ‘Maar Ne-derland speelt er op landbouwgebied een leiden-de rol. Als ons land het voortouw neemt bij het bepleiten van een andere koers, heeft dat effect.’Grashoff juicht de landelijke discussie over me-gastallen toe. ‘Maar laten we die aangrijpen voor een breder debat over een landbouwbeleid dat het dier niet meer ziet als enkel een machine voor melk en vlees.’ <

De toekomst van de veeteelt

ligt in gezinsbedrijven

met gesloten kringlopen

voor melk en vlees’machines fO

tO p

ete

r M

en

ze

l /h

Oll

An

ds

e h

OO

gte

Giga

Een bedrijf in Marle mat al in 2004 twee blokken van elk 19.000 vleesvar-kens. Begin vorig jaar ontstond in Noord-Holland ophef over plannen voor een 1,6 miljoen leghennen tellende pluimveeflat.(bron: onderzoeksbu-reau Alterra)


media&meer

De Palestijnse arts Izzel-din Abuelaish beschrijft in Bruggen, geen muren hoe hij in januari 2009 bij een Israëlische raketaanval zijn drie dochters Bessan, Aya en Mayar en zijn nicht Noor verloor. Een andere dochter raakte zwaargewond. Zijn vrouw overleed twee maan-den eerder aan leukemie. De dood van zijn dochters werd wereldnieuws, omdat hij live op de radio telefo-nisch verslag deed van de momenten vlak na de aanval. Hij was, als Palestijn die goed Hebreeuws spreekt, tijdens de drieweekse oorlog in Gaza steeds meer in de rol van verslaggever terechtge-komen. Op YouTube is nog steeds een filmpje te zien hoe Abuelaish wanhopig om hulp schreeuwt terwijl zijn zwaargewonde dochter in de ambulance gedragen wordt.Van die wanhoop is in Brug-gen, geen muren weinig over. Hoewel het verdriet om zijn dochters alle 288 bladzijdes lang voelbaar is, wil Abue-laish vooral vertellen dat elk mens hoop moet hebben. Hoop op vrede, ook in het Midden-Oosten, hoop dat

Palestijnen en Israëliërs elkaar als mensen kunnen zien. Hij wil daar nu meer dan ooit een voorbeeld in zijn, zoals hij dat al vanaf jonge leeftijd is.In het boek beschrijft Abu-elaish hoe hij en zijn familie (over)leefden in het vluchte-lingenkamp Jabalia in Gaza, hoe onderwijs zijn redding werd en hoe hij naast school alle baantjes aanpakte die hij maar kon krijgen om op z’n vijftiende een huis te kunnen kopen voor de familie. Dat hij later in een Israëlisch ziekenhuis op de afdeling gynaecologie ging werken, werd hem niet altijd in dank afgenomen. Hoe kon hij men-sen op de wereld brengen die later soldaten zouden worden die zijn eigen volk zouden neerschieten? Zijn antwoord: deze kinderen kunnen ook toekomstige dokters zijn.

Abuelaish schreef Bruggen, geen muren als nagedachte-nis aan zijn dochters en als aanklacht tegen de haat, in de hoop dat zijn dochters niet voor niets gestorven zijn. AdK

Uitgeverij Meulenhoff, 288 p., 21,50 euro

Bruggen, geen muren 40 jaar Milieudefensie

Vanaf 1971 voert Milieude-fensie actie met campagnes, onderzoek, lobby en juridi-sche processen. Bekende acties als het ‘Bulderbos’ eind jaren negentig tegen de vijfde baan van Schiphol en het burgerinitiatief ‘Stop fout vlees’ in 2007 spreken tot de verbeelding. Op 27 mei houdt Milieudefensie een jubileum-congres ‘40 jaar mensen in beweging’. De organisatie wil daar in gesprek gaan met

alle partijen die een rol kun-nen spelen in het versnellen van de omwenteling naar een duurzame en sociale samenleving: overheid, be-drijfsleven, maatschappelijke organisaties en de burger/consument.

27 mei 2011 Pakhuis De Zwijger, Amsterdam Zaal open 13.00 uurwww.milieudefensie.nl

‘Wie om zichzelf durft te lachen

is geen extremist’in het lentenummer van De Helling

I

fOtO

bA

s V

An

Ab

el

©fA

irp

hO

ne

Eerlijk bellenVia de community op www.fairphone.nl betrekken de initiatiefnemers anderen bij hun project: een eerlijke mobiel ontwikkelen. Want die bestaat nog niet.

Kijk op www.fairphone.nl


media&meer

Ikkominactie.nl

Goeddoen in weinig tijdJe hebt even de tijd, zeg een minuut of tien, en je wilt iets goeds doen, maar weet even niet wat. Dan is de website Ik-kominactie.nl uitermate handig. De website streeft ernaar om alle acties voor een betere wereld te verzamelen. De acties zijn snel en gemakkelijk uit te voeren en zijn gecategoriseerd op basis van interessegebied en tijd die de bezoeker aan een actie wil besteden. Dat varieert van snelle acties voor twee mi-nuten tot vrijwilligerswerk voor een dag of meer. Denk aan een actiekaartje versturen, kleding kopen die niet gemaakt is door kinderhanden, leren welke eieren het meest verantwoord zijn of overstappen op groene energie. De website is sinds januari online, bevat ruim zevenhonderd verwijzingen naar acties en heeft inmiddels zo’n 550 gebruikers.

Om aan een actie mee te kunnen doen, maak je eerst een profiel aan. Daarmee kun je op jouw interesses gerichte sug-gesties voor acties in je mailbox krijgen en acties aanraden aan vrienden. Ook kun je – voor wie het leuk vindt – strijden voor de titel ‘actievoerder van de maand’. De laatste functio-naliteiten zijn nog in de maak, zoals een betere integratie van sociale media.

Ikkominactie.nl is als vrijwilligersproject opgestart als on-derdeel van Doenersnet, het vrijwilligersnetwerk van Oxfam Novib. Initiatiefnemer Bonny Vrielink: ‘Organisaties hebben vaak allerlei directe acties die je uit kunt voeren zoals bewust-wordingstestjes of petities. Maar niemand van mijn vrienden wist ervan af. Die dachten dat het veel tijd en moeite zou kos-ten om iets te gaan doen en hadden ook het idee dat goede doelen vooral je geld willen. Ik wilde laten zien dat je gemak-kelijk iets goeds kan doen, in weinig tijd en zonder geld. In de hoop dat als je het mensen op een presenteerblaadje aanreikt, ze het ook gaan doen, het leuk gaan vinden en terugkomen. En zo steeds iets bewuster worden.’Marc van Dijck

Tips voor deze rubriek? Mail [email protected]

Te wapen

Na decennia van pleiten voor nucleaire ontwapening in de Koude Oorlog betoogt Mient Jan Faber nu waarom gewa-pend ingrijpen soms nodig is. Hij put hiervoor uit zijn eigen verleden als voorman van het IKV, interviews met betrokkenen en zijn (recente) reizen naar conflictgebieden als Palestina en de Balkan. Faber spaart Nederland niet. Hij spreekt over het Ne-derlandse onvermogen om met oorlog om te gaan en burgers daadwerkelijk te be-schermen en de neiging van de regering om een eigen waarheid te creëren. Faber (1940) was als secretaris van het IKV jarenlang het gezicht van de vredesbeweging. Van 2004-2010 was hij bijzonder hoogleraar aan de VU in Amsterdam.

Uitgeverij UnieboekSpectrum389 p.19,99 euro

De nar

Achter een masker van zotheid spreekt hij de waar-heid: de nar. Bekend uit de middeleeuwen. Het blad van het Wetenschappelijk Bureau De Helling gaat in haar lentenummer op zoek naar hedendaagse narren en de zotheden van onze tijd. Wat blijkt: de nar is helemaal niet zo’n geliefde figuur in links-intellectuele kring. Ver-schillende auteurs geven de voorkeur aan andere figuren zoals idioten of ouderwetse revolutionairen die onder-mijnen en omvergooien, zoals de nieuwe generatie hackers of de betogers in het Midden-Oosten.Maar wie om zichzelf durft te lachen is geen extremist (hooguit een gek). Zo wordt in dit nummer ook gewezen op enkele dwaasheden van onze tijd, zoals het groeiden-ken, de wondere wereld van de financiële markten en het populisme.

De HellingNr. 1, lente 20117,50 eurowww.dehelling.net

‘Van een snelle actie van twee

minuten tot vrijwilligerswerk

voor een dag of meer’


Opinie

Rust weergekeerd?Twee maanden verder is de rust in de partij

weergekeerd na de stevige en vaak ook

emotionele discussies die gevoerd zijn

over de politiemissie naar Kunduz, en het

standpunt van de Tweede Kamerfractie

daarover. Voorlopig althans. De missie naar

de Noord-Afghaanse provincie, waar half

maart de politiechef door een bomaanslag

om het leven kwam, moet nog van start.

Het standpunt heeft de partij leden gekost, ook verschillende men-sen die voor GroenLinks actief waren in besturen en gemeenteraden hebben opgezegd. Het totale ledental van de partij is in de periode tussen 1 januari en 16 maart gedaald met 248 leden. 1964 leden zeg-

den hun lidmaatschap op; de partij kreeg er 1716 nieuwe leden bij.

In de partij is begin februari een open discussie gevoerd, met bijeenkomsten in het land, via opinieartikelen en op het congres. Op deze pagina’s een terugblik met de meningen van vier GroenLinksers die het Magazine benaderden met hun opi-nieartikel. Hans Feddema, antropoloog en voormalig voorzitter van de werkgroep Midden-Oosten van GroenLinks; Jos Meeuws, fractievoorzitter in het Limburgse Echt-Susteren en overtuigd pacifist; en Pieter Kos en Walter van Peijpe, fractie-voorzitter en raadslid van GroenLinks Leiden. Kos is ook oud-directeur Delflan-den van VluchtelingenWerk en Afghanistankenner. Het betreft ingekorte versies, de volledige artikelen vindt u op magazine.groenlinks.nl/opiniekunduz

Feddema en Meeuws zijn het niet eens met het fractiestandpunt en zien de fractie graag terugkeren op haar schreden. Ze bleven wel lid. Kos en Van Peijpe steunen de missie en vinden dat GroenLinks ‘een stap over haar eigen schaduw heen’ heeft gemaakt. Ze hopen dat andere partijen haar daarin zullen volgen.


‘Oprechte politiek’

‘Ondersteun het tegengeluid van Van Gent’

‘Begin met terugzwemmen uit de fuik’

Toen ik in de nacht van 26 op 27 januari het onbestaanbaar en onbegrijpelijk besluit tot mij nam dat de Tweede Kamer een voorstel met betrekking tot een missie naar Afgha-nistan had aangenomen, met doorslagge-vende steun van GroenLinks, maakte zich op dat moment slechts één gedachte van mij meester: ‘Dit kan niet langer mijn par-tij zijn!’ Als overtuigd pacifist en antimili-tarist – ik werd in 1973 lid van de PSP – was het voor mij ondenkbaar om goedkeuring te koppelen aan het onzalige voornemen van Rutte, Verhagen, Hillen en consorten om Nederland, met behulp van achter-bakse trucjes, een vuile en zinloze oorlog

in te loodsen. Lange tijd heb ik met het idee rondgelopen om mijn lidmaatschap van GroenLinks na bijna 40 (!!) jaar te be-eindigen. Eerst afwachten van de gang van zaken tijdens het GroenLinks-congres op 5 februari leek mij echter ook wel plausibel. Het is een mooi, pittig maar waardig con-gres geworden. Ik kan niet anders zeg-gen, Jolande Sap had een prima betoog. Vrijwel alle moties hadden mijn instem-ming; als uitkomst van het congres had-den ze een bijdrage kunnen leveren aan het tegemoetkomen aan de gevoelens van nogal wat leden en hun roep op een soort ‘boetedoening’.

Een paar dagen voor het congres ben ik de problematiek vanuit een andere in-valshoek gaan benaderen. Ineke van Gent nam in de GroenLinks-fractie een min-derheidsstandpunt in en laat dat stand-punt nu ook het mijne zijn! Ik heb dan ook de knoop doorgehakt en ervoor ge-kozen om Van Gent te blijven steunen. En dat steunen lukt het beste binnen de par-tij. Met vele anderen zal ik erop toezien dat de stekker zo snel mogelijk uit het on-zalig Kunduz-plan getrokken wordt. Want dat die eruit moet, staat als een paal bo-ven water. Jos Meeuws

Het besluit van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks om de missie naar Kunduz te steu-nen is een keerpunt in de huidige politieke cul-tuur. Het had voor de hand gelegen om tegen het voorstel van het kabinet te stemmen. Ten eerste omdat dit de traditionele vorm van oppositiepoli-tiek is, het zou het eerste gezichtsverlies voor het kabinet-Rutte hebben betekend. Ten tweede om-dat GroenLinks door tegen te stemmen tegemoet zou zijn gekomen aan de uitgesproken mening van haar eigen achterban, die voor een groot deel tegen de missie is. De keuze om toch voor de mis-sie te stemmen wordt dan ook door veel mensen binnen en buiten GroenLinks niet begrepen. Het standpunt van de GroenLinks-fractie is op-recht. Het beantwoordt aan één van de grondbe-ginselen van de partij, internationale solidariteit.

De door GroenLinks en D66 ingediende motie is een directe vertaling hiervan. Het nu geno-men besluit voldoet, met de toezeggingen van de minister-president, aan de inhoud van deze mo-tie. Dat het voorstel gedaan wordt via een door GroenLinks niet gewenste coalitie is voor de frac-tie dus geen reden geweest om tegen te stemmen. Om die reden is de keuze van GroenLinks-fractie een keerpunt. Zij neemt hiermee afstand van het oppositie-coalitiedenken en beoordeelt de be-sluitvorming in de Kamer op inhoud en niet op politiek gewin of mogelijke weerstand uit de par-tij. Deze vorm van politiek verdient waardering en navolging. GroenLinks heeft de stap over haar eigen schaduw gemaakt. Welke partijen zullen volgen? Pieter Kos en Walter van Peijpe

Ledenverlies en verwarring in de partij zijn het ge-volg van de steun van de Tweede Kamerfractie voor de missie naar Kunduz. Die verwarring begrijp ik, omdat de training niet in het luchtledige plaats-vindt, maar in de context van 1) militaire interven-tie, 2) bezetting en 3) bevestiging van een (corrupt) prowesters regiem, (te vergelijken met dat van Moe-barak, die Amerika dertig jaar met geld en wapens in het zadel hield). Een politiemissie legitimeert dat alles. Vaak wordt vergeten, dat je door interventie, anders dan bij peacekeeping na een bestand, niet neutraal bent, maar partij in het conflict.De grondoorzaak van de impasse in de partij is de samen met D66 ingediende Kamermotie in april 2010. Die lijkt niet goed doordacht. Beide partijen verklaarden zich daarmee impliciet bereid tot het meedoen aan een project in het kader van bezet-ting en oorlog, iets wat onze fractie na enige aar-zeling al in 2001 juist had afgewezen. Jolande Sap rechtvaardigt die wijziging met het argument dat

zij idealen voorstaat en Afghaanse vrouwen wil helpen (NRC Handelsblad, 9-2-2011). Ik ben net als zij ook een internationalist. Ook ben ik voor een politiek van idealen. Maar in Afghanistan kan civiele ondersteuning op dit moment alleen worden geboden door neutrale ngo’s, wat ook ge-beurt. D66 en mijn eigen partij hebben, mogelijk door gewenning, de neokoloniale agenda met een idealistisch sausje erover niet doorzien.Fouten maken hoort bij het leven. Die erkennen en ergens op terugkomen, is een teken van kracht. Zolang men niet ziet dat de context van bezet-ting en oorlog het principiële knelpunt is, gaat het onherroepelijk richting fuik. Behoedzaam terug-zwemmen uit die fuik lijkt de enige weg. Ik vind Jolande authentiek en sterk, reden waarom ik ge-loof dat zij de wijsheid en de kracht vindt op het juiste moment aan terugzwemmen te beginnen. Reden dat ik niet opstap.Dr. Hans Feddema

‘Stekker zo

snel mogelijk

uit Kunduz-

plan’

‘Civiele

ondersteuning

alleen door

neutrale ngo’s’


brievenh

Op het congres van 5 februari jl. werd door verontruste leden in een motie (Motie uitspraken islam, verworpen, red.) opge-roepen een genuanceerd beeld te schetsen van de problemen die onterecht eenzijdig aan ‘de islam’ worden geweten. Als re-actie wekten het partijbestuur en de Tweede Kamerfractie de suggestie dat als je de islam niet zou willen stigmatiseren, je dan tevens geen wangedrag meer zou mogen benoemen door bijvoorbeeld Marokkaan-se jongeren, en ontraadden de motie. Dit ondergraaft de humanitaire principes van het gedachtegoed van ‘groen’ en ‘links’. GroenLinks zou het zo moeten formuleren:• De menselijke waardigheid

is onschendbaar.• Er is godsdienstvrijheid en

deze wordt gerespecteerd.• De menselijke waardigheid

en de godsdienstvrijheid

moeten worden beschermd door de staat.

• Overtreders zullen worden tegengehouden en bestraft als zij tegen de wet hande-len, omdat overtreding in strijd is met het beginsel van de menselijke waardigheid.

• Die overtreders kunnen alleen individuen zijn, waar-bij het niet uitmaakt welke etnische of religieuze ach-tergrond deze individuen hebben. Mensen mogen niet als lid van een groep veroor-deeld worden.

Als een partij deze principes verlaat, dan kan dat niet meer onze partij zijn. Mijn partij bekommert zich om de duur-zaamheid van de wereld voor een toekomst waarin alle men-sen hun plaats hebben in één wereld. Staat GroenLinks voor deze waarden?Joachim Hülshorst, Charles van Orlé, Erik van Orlé

GroenLinks is twintig en neemt een trip down memory lane in een cursus over de geschie-denis van het gedach-tegoed van de partij. De eerste bijeenkomst is gewijd aan de totstand-koming van de partij. In de zaal 139 – vooral jonge – GroenLinksers.

GroenLinksers avant-la-lettre van toen geven adviezen aan de partij van nu. Herman Meijer (ex-CPN) vindt de uitstraling van de Tweede Kamerfractie te academisch. Paulus de Wilt (ex-PSP) is het met hem eens: ‘In 1994 werd gezegd: we moeten van de pretentie af dat we de men-sen aanspreken waarvoor we het opnemen. Dat was een cruciale fout.’ Bas de Gaay Fortman (ex-PPR) kijkt daar anders naar: ‘Wij noemden dat vroeger de bewusteloze kiezer. Mensen die zich niet bewust zijn van wat er in de politiek speelt. Die mensen, die trekken wij niet.’ Maar

er is ook geschiedenis. EVP en PPR werden beiden opgericht door progressieve christenen die zich niet meer thuis voelden bij de chris-telijke partijen, de PSP was een ‘rare club van twintigers met af en toe een opa’, en de CPN was een combinatie van studenten en oude commu-nisten. Pas na de electorale nederlaag van 1977 begint het idee van samenwerking te leven. Met name lokale afdelingen gaan gezamenlijk optrekken; de ideologische verschillen tussen de partijen spelen bij lokale kwesties veel minder. Het zou nog twaalf jaar duren totdat de partijen op nationaal niveau samengaan. De cursus vindt plaats in maart en april en wordt georganiseerd door het We-tenschappelijk Bureau en de GroenLinks Academie. Simon Otjes

Lees het hele verslag op: Magazine.groenlinks.nl/cursusgedachtegoed

‘De bewusteloze kiezer trekken wij niet’

Uitspraken islam


jos

OnafhankelijkTot voor kort was GroenLinks een rel over de journalistieke onafhankelijkheid van het eigen partijorgaan bespaard geble-ven. Bij de PvdA zijn in het verleden verschillende conflicten geweest over eigenzinnige artikelen in het toenmalige partij-blad Voorwaarts; dat alles heeft er toe geleid dat het huidige ledenblad Rood toch vooral een braaf voorlichtingsbulletin is. Van de SP herinneren we nog het kortstondige Tribune-hoofd-redacteurschap van de voormalige VN-journaliste Elma Verhey die bij de eerste beste kritische reportage (over de dissident Yilderim) haar bureau kon ontruimen. En bij het CDA kon hoofdredacteur Thijs Jansen van Christen Democra-tische Verkenningen zijn biezen pak-ken, toen hij standpunten verwoordde die niet in lijn waren met de partij. Bij GroenLinks was zoiets ondenk-baar. Ik ben zelf een blauwe maandag ad-interim hoofdredacteur geweest van het GroenLinks Magazine, net op het moment dat Femke Halsema niet zo handig opereerde in de kabinets-formatie van 2006. Dat stond dus met zoveel woorden (‘politieke blunder’) in het partijorgaan. Het leverde me een paar maanden zure Haagse gezichten op, maar niemand haalde het in zijn hoofd om publicatie te verbieden. Zo hoort het. Maar nu is er toch wat vreemds aan de hand. Het partij-bestuur is met dit Magazine gaan rommelen. Ze hebben – zonder zich iets aan te trekken van het redactiestatuut – op eigen gezag ingegrepen in de verschijningsfrequentie en gaan meer voorlichten via digitale nieuwsbrieven. Open overleg met de redactie is daarbij niet nodig bevonden. Een aantal redacteuren probeerde dit plan te dwarsbomen via een motie tijdens het laatste partijcongres (wat op zichzelf al een teken aan de wand is), maar deze haalde het net niet omdat volgzaamheid tegenwoordig de grootste deugd is van GroenLinks-congresgangers. Dat is zorgelijk. De natuurlijke neiging van mensen aan de top van een organisatie is vooral om de achterbannen te laten zien dat ze goed en druk bezig zijn. Dat zijn dus informatie-stromen waarin de moties, amendementen, initiatiefvoorstel-len, werkbezoeken, opiniestukken en andere heldendaden van alle mogelijke GroenLinks-prominenten keurig de revue passeren. De digitale nieuwsbrieven die deels de magazines moeten vervangen zijn in dit opzicht van een tamelijk trieste treurigheid. De partijpers dreigt een voorlichtingsmachine te worden. Natuurlijk zal het partijbestuur dit alles bagatelliseren. Maar ik vertrouw het niet meer. Journalistieke onafhankelijk-heid is een principiële kwestie, daar moet met de uiterste omzichtigheid mee om worden gegaan. Wat zich nu achter de coulissen van het partijbureau voltrekt is simpelweg een toestand waarvan ik altijd had gedacht dat het mijn partij niet zou overkomen. Niet dus. Nog even wachten, en we zijn een gewone politieke partij. Net als al die andere.

Jos van der Lans

Geïnspireerd

‘Lees eens de Telegraaf’Faiza Oulahsen (23) studeert politicologie. Voor GroenLinks is ze bestuurslid van zowel de afdeling Amsterdam als de landelijke Werkgroep Europa. Gevraagd naar een kunstzinnige inspiratiebron, noemt zij de in 2006 uitgekomen speelfilm Babel.

‘In essentie zijn mensen zo ontzettend hetzelfde, met affectie en levensgeluk als basisbehoeften. De film Babel laat zien dat mensen niet simpelweg óf goed óf slecht zijn in hun handelen. Ik heb Babel gezien niet lang nadat

hij uitkwam. Ik was toen 18 en net lid ge-worden van GroenLinks. Mensen han-

delen vanuit een belang of emotie en ik vind dat we als GroenLinks

meer ons best moeten doen om ons in de gedachte van de ander te verplaatsen. Het is typerend voor links om het belang van vrijheid te prediken.

Maar wij zijn zo overtuigd van ons eigen gelijk, dat we vergeten

ons in te leven in kiezers die er een andere visie op nahouden.

Ik ben een pragmatist en een strateeg. Het is belangrijk de andersdenkende te begrij-pen. Je kunt boos worden op bijvoorbeeld bankiers, of je laten frustreren door de PVV-aanhang. Maar lees eens de Telegraaf, dan begrijp je ze beter. Ik probeer juist te achterhalen waarom mensen zo handelen als ze doen. Die kennis vergaren, is een zoek-

tocht naar macht. Het geeft informatie op basis waarvan je allianties kunt sluiten.

Een voorbeeld is de alliantie rond ov-acties in Amsterdam van de PvdA, GroenLinks en de SP. We steggelen niet over de kleine verschillen, maar bundelen onze krachten om het grotere geheel te bereiken. Uiteindelijk is het doel het verwerven van macht, zodat je tenminste een deel van je principes kunt verwezenlijken.’Rieke Spierings

Meer weten?

Kijk op www.tekstjuweel.nl,

mail naar [email protected]

of bel naar 030 - 697 43 75.

(eind)redactie | tekstadvies | productiebegeleiding

U zoekt een goede tekstschrijver?

Iemand die uw boodschap overtui-

gend en doeltreffend verwoordt?

Benader Tekstjuweel. Voor zakelijke

en journalistieke teksten die de kern

raken. Professioneel, glashelder

en uitnodigend. Altijd. Specialisatie:

non-profit, zorg, duurzaamheid.


Mega-Guerrilla-Gardeners-weekend

Guerrilla Gardening is het aanleggen van een tuin op een plek waar het officieel niet mag. Bijvoorbeeld een stuk land dat al lang braak ligt en waar maar geen nieuwbouw op komt, een boomsingel of een lege bloembak. Iedereen kan een Guerrilla Gardener worden. Het is simpelweg een kwestie van de schep oppakken en je eerste plant neerzetten.

GroenLinks heeft Guerrilla Gardening niet bedacht, maar we stimuleren het wel flink in Nederland, onder andere via onze website guerrillagardeners.nl. Dit jaar geven we Guerrilla

Gardening nog een extra impuls door eind april uit te roepen tot het grootste Guerrilla Gardeners-weekend ooit. In het paas-weekend van 22 t/m 25 april gaan we op pad. Het weekend is niet alleen groot omdat het vier dagen duurt, we willen ook dat er heel veel mensen en groepen aan meedoen. Kijk of er een actie bij je in de buurt staat gepland of meld je eigen actie aan via GuerrillaGardeners.nl. Iedereen die meedoet krijgt van ons een starter-kit.

Volg de Guerrilla Gardeners ook op twitter: @GrrGardenersNL.

Burgemeester of wethouder worden? In de loop van dit jaar worden er veel burgemeestervacatu-res verwacht, onder andere door gemeentelijke herindelin-gen. Wij vinden het hoog tijd dat er meer GroenLinks-burge-meesters komen, en daarom scouten wij actief en bieden we ondersteuning bij het solliciteren. Bovendien komen er mogelijk voor de verkiezingen van 2014 al wethouderfuncties vrij, bijvoorbeeld als een col-lege valt of een wethouder vertrekt. Wil je in het bestand van beschikbare kandidaten voor een burgemeester- of wethouderschap? Of wil je een oriënterend gesprek om te onderzoeken of een dergelijke functie iets voor jou is en wat de partij eventueel nog verder kan betekenen bij het ondersteunen van je ambitie? Stuur dan je cv met je moti-vatie naar de manager Politiek Personeelsbeleid, Liesbeth Tettero ([email protected]).

GroenLinks wil meer groen in gemeenten en Guerrilla Gardeners leggen het aan. Dus trek je tuinhandschoe-nen aan en doe mee! Misschien heeft je afdeling een actie gepland, anders kun je zelf aan de slag. Je kunt zowel met een groep mensen als alleen meedoen. Het is ook heel leuk om hier kinderen bij te betrekken.

Gezocht: stichtingsvoorzitter De Stichting GroenLinks in de Europese Unie (GLiEU), ondersteunt de 11 (personeels)leden van GroenLinks in het Europees Parlement. Het stichtingsbestuur bestaat uit een vertegenwoordiger van de GroenLinks delegatie, de Europa-secretaris van het partijbestuur, de penningmeester, het bestuurslid personeelszaken en de voor-zitter. Deze laatste (onbezoldigde) functie is vacant. Het bestuur vergadert vier maal per jaar, doorgaans in Amsterdam of Utrecht. Eenmaal per jaar vergadert het bestuur in Brussel. Daarnaast wo-nen de bestuursleden regelmatig vergaderingen en bijeenkomsten van de delegatie bij. Kandidaten hebben leidinggevende ervaring en belangstelling voor de EU. De voorkeur gaat uit naar een vrouwe-lijke kandidaat.

Meer informatie over deze vacature vind je via groenlinks.nl/vacatures


Het partijbestuur gaat dit voorjaar aan de slag met het uitwerken van een nieuwe verkiezingsprocedure voor landelijke vertegenwoordi-gers. Directe aanleiding hiervoor is de Antiblokkenmotie die op het congres van 5 februari is aangenomen. De motie stelt dat de kandidatencommissie in haar advies over kandidaten voort-aan een lijstvolgorde aangeeft. De huidige verkiezingsprocedure gaat uit van een blokindeling: de com-missie adviseert kandidaten voor

een specifiek blok (verzameling van plaatsen) op de lijst. Rond de zomer wil het partijbestuur met een congresvoorstel te komen om de huidige verkiezingsprocedure aan te passen. Naast de motie kijkt het partijbestuur ook naar verworvenhe-den van de huidige procedure en wil zij mogelijke vernieuwingen, zoals die uit de voorgaande evaluaties van de huidige procedure naar voren komen, onderzoeken. In het volgende magazine volgt uitgebrei-de informatie over dit traject.

Volg GroenLinksAlle leden met een bij ons bekend mailadres ontvangen de tweewekelijkse GroenLinks-nieuwsbrief. Niet ontvangen? Meld je aan via groenlinks.nl (op de homepage). Daar vind je ook links naar GroenLinks Facebook-, Hyves, Twitter en YouTube. Op ons YouTube-kanaal kun je bijvoorbeeld het filmpje bekijken dat Edwin van der Veldt en Vera Sykora voor de campagne maakten.

GroenLinks maakt geschiedenisLeer de geschiedenis van GroenLinks kennen op een speelse manier: speel het GroenLinks-spel! Een speciaal voor ons ontworpen ganzenbordspel met vragen over de voorlopers van GroenLinks, mensen, campagnes, noem maar op. Wil je dit spel ontvangen, bijvoorbeeld om te spelen met je fractie of met je afdeling? Stuur dan een mail naar [email protected], onder vermelding van ‘GroenLinks-spel’. Je ontvangt dan het spel, de vragen en de antwoorden in pdf-formaat. Het enige wat je verder nog nodig hebt, zijn pionnen en dobbelstenen. Voor wie zich wat serieuzer in GroenLinks wil verdiepen, is het boek ‘Van de straat naar de staat’ geschikt. Dit boek kwam vorig jaar uit ter gelegenheid van ons 20-jarig jubile-um (€ 19,50 excl. verzendkosten, groenlinks.nl/webwinkel).

Nieuwe verkiezings procedure in de maak

2928

25

24

23

13

106

vrij••heidals idea

alBART SNELS

[redactie]

FEMKE HALSEMA

[nawoord]

SUN41

42

17

8

15

21

3033

40

5

2018

2

9

39 37 3536

381

3 2631

16

34

27

7

411

19

32

22

roem-rucht verleden

start

De GroenLinks-Academie verzorgt trainingen, workshops, oplei-dingen en coaching voor actieve GroenLinks-leden. Waar kun je je voor inschrijven?

1 leerGanG ‘Zin in GroenlinkS’Wil je je kennis en ervaring inzetten voor de partij, maar weet je nog niet waar en hoe? Dan is de leergang ‘Zin in GroenLinks’ misschien iets voor jou! Een manier om de partij beter te leren kennen en je te oriënteren op jouw loopbaanmogelijkheden. De inschrijving voor de volgende leergang staat al open.

2 TraininGen• 14 mei: Verzilver je successen in de media. Een praktische training voor iedereen die publiciteit wil krijgen voor (GroenLinks-)activitei-ten en standpunten. Krijg inzicht in hoe de media werken, en vooral: hoe je ze in jouw voordeel laat werken.

• 20+21 mei: Meerdaagse training Fractievoorzitters. Hoe motiveer je je fractieleden? Hoe bewaak je de voortgang? Deze training is een mix van theorie en praktijk. Een mooie gelegenheid om ervaringen uit te wisselen met collega-fractievoorzitters.

• 18 juni: Overtuigend debatteren. Voor wie in een debat of discus-sie wil overtuigen! Sta sterk in het debat en leer je standpunt kort, helder en krachtig neer te zetten. Interrupties, vragen, geslepen debattrucs? Na deze training weet je ze handig te omzeilen.

3 WorkSHoPS• 12 mei: De kracht van een goed verhaal. Je politieke stelling of belofte, overgebracht in een pakkend verhaal.

• 21 mei: Persberichten die scoren. Oefen het schrijven van persbe-richten en maak je punt in de media.

• 28 mei: Aan het stuur: initiatiefvoorstellen. Ook jij kunt de agenda in de gemeenteraad of Provinciale Staten beïnvloeden. Leer hoe je je eigen initiatiefvoorstel opzet.

Op aanvraag verzorgt de Academie teambuilding en strategiesessies voor fracties en afdelingen, in-companytrainingen en individuele coaching.Meer informatie en inschrijven: academie.groenlinks.nl.

GroenlinkS acaDeMie

ContactAdreswijziging doorgeven: groenlinks.nl/contact/service

Contact met landelijk bestuur, web masters, webwinkel: groenlinks.nl/contact/service

Contact met Tweede Kamerleden: groenlinks.nl/contact/publieksdienst

Inhoudelijke vragen over GroenLinks-plannen en -beleid: groenlinks.nl/contact/publieksdienst


Wat vindt GroenLinks van onderwerpen uit de actualiteit? Publieksvoorlichting antwoordt.

Wat vindt GroenLinks van de bezuinigingen op de Wajong en WSW?

Doe mee!Heb je speciale kennis of expertise die GroenLinks kan gebrui-ken, wil je je politieke betrokkenheid in praktijk brengen of vind je het gewoon gezellig om andere GroenLinksers in jouw gemeente of provincie te leren kennen? Heb je een uurtje per maand over of wil je elke dag wel wat voor GroenLinks doen?

Lokaal is er van alles te doen, zoals meedoen met acties, bijeenkomsten organiseren of de fractie ondersteunen bij specifieke onderwerpen.Over een jaar gaan we al weer actief scouten voor nieuwe gemeente-raadsleden. Neem eens een kijkje bij onze fractie in jouw gemeente, om te zien of dat wat voor je is. Ook provinciale afdelingen kunnen versterking gebruiken, zij zoeken bestuursleden maar ook mensen voor aparte klussen, zoals conflictbeheersing of gezamenlijke activiteiten voor afdelingen organiseren. Bezoek een van de werkgroepbijeenkomsten rond inhoudelijke thema’s (zie de Agenda). Meer informatie en contactgegevens vind je via groenlinks.nl/actief

Regelingen als de Wsw (Wet socia-le werkvoorziening) en Wajong (Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten) zijn waarde-vol binnen ons sociale stelsel. Zij bevorderen participatie en bieden begeleiding en ondersteuning aan mensen, zodat zij naar eigen vermogen kunnen werken. Het is echter duidelijk dat er iets moet veranderen, want bijvoorbeeld de wachtlijsten voor de sociale werk-voorzieningen zijn op dit moment enorm. Mensen moeten soms jaren wachten op een plekje. De Wajong en Wsw worden door het kabinet gebruikt als bezuinigingspost, in de hoop dat het aantal mensen dat gebruikt maakt van de Wajong en Wsw dan vanzelf terugloopt. Dit, terwijl er juist geïnvesteerd moet

worden in de ruim 300.000 mensen met een arbeidsbeperking en een afstand tot de arbeidsmarkt. GroenLinks wil dit doen door hen het recht op participatie te bieden; participatie is namelijk de beste sociale zekerheid. Meedoen door middel van begeleiding op maat, werk, stage of scholing. Het kabinet zegt de Wajong-ers en Wsw-ers te willen stimuleren om aan het werk te gaan, maar door te bezuinigen bereiken ze het tegenovergestelde. Met minder begeleiding zullen meer mensen thuis komen te zitten. ’Het is net alsof het kabinet minder hart-patiënten wil en daarom minder hartspecialisten in dienst neemt’, zo stelde Tweede Kamerlid Jesse Klaver onlangs.

[email protected]

ZaTerDaG 9 aPrilStudiedag Vrijheid van onderwijs Wat heb je aan de grondwet, hoeveel invloed mag de overheid hebben, is een openbaar be-stel goedkoper? Aanmelden vereist (zie werkgroeponder-wijs.groenlinks.nl/agenda)10.00 – 15.00 uurOudegracht 270, Utrecht.

DonDerDaG 14 aPrilThemabijeenkomst Fem-Net: WeCan Hoe bestrijd je geweld tegen vrouwen. Met Fenna Ulichki.19.30 – 20.00 uur, locatie en programma: zie femnet.groenlinks.nl/agenda.

ZaTerDaG 16 aPrilDialoogdag Kerk en Seksuele diversiteit over de positie van seksuele minderheden in migranten-kerken, evangelische en pinkstergemeenten. Aanmelden voor 9 april, zie rozelinks.groenlinks.nl.10.00 – 15.00 uurDe Kandelaar, Bijlmerdreef 1239, Amsterdam Zuid-Oost.

DinSDaG 19 aPrilPublieksbijeenkomst Libanon = Crisis Auteur Arthur Blok spreekt o.a. over politiek in zijn geboorteland Libanon, Palestijnse vluchte-lingen en het Hariri Tribunaal in Nederland. Toegang gratis. 20.00 uur, Landelijk Bureau, Oudegracht 312, Utrecht.

22 T/M 25 aPrilGuerrilla-Gardeners-week-end (zie eerder in dit katern).

vriJDaG 29 aPrilMini-conferentie over pri-vacy Hoe kan de overheid onze persoonsgegevens het beste beschermen? Samen-werking van het WB, de EK Fractie, de Werkgroep Priva-cy en de Werkgroep ICT. Inschrijving: wetenschappe-lijkbureau.groenlinks.nl/.10.00 – 13.00 uur (inloop 9.30), plenaire vergaderzaal Eerste Kamer Den Haag.

WoenSDaG 4 MeiKranslegging Nationale Herdenking bij Homo-monument, Westermarkt Amsterdam, door een af-vaardiging van GroenLinks.19.30 – 20.30 uur

DonDerDaG 19 MeiBijeenkomst De Europese identiteit en de grenzen van Europa Door de Euro-pawerkgroep en De Linker Wang. Meer informatie volgt, op europawerkgroep.groen-links.nl/agenda

WoenSDaG 25 MeiOfficiële uitslag Eerste Kamerverkiezingen (16.00 uur). Alle 2 maart gekozen Statenleden brengen maan-dag 23 mei hun stem uit.

DonDerDaG 26 MeiThemabijeenkomst Fem-Net: “Huwelijksbootje of de boot in?” (gemeen-schap van goederen versus huwelijkse voorwaarden). Met: Margreet de Boer.19.30 – 20.00 uur, Utrecht.Zie femnet.groenlinks.nl/agenda.

vriJDaG 27 MeiTrek in de ToekomstBijeenkomst van de werk-groepen Milieu, Interna-tionale Samenwerking en Landbouw. Wat moet Groenlinkse visie zijn op de toekomst van voedselvoor-ziening in Nederland en Eu-ropa? Met oa.: Bas Eickhout (EP), Rudy Rabbinge (o.a. WUR) en Rik Grashoff (TK). Zie: landbouwwerkgroep.groenlinks.nl14:00 – 19:00 uur, Meeting Plaza te Hoog Catharijne.

27 Mei – 29 MeiLocal Councillors mee-ting Europese Groene Partij (EGP), Berlijn. Zie: europeangreens.eu

Jouw werkgroepactiviteit in deze agenda? Plaats ‘m tijdig in je werkgroep-agenda op groenlinks.nl.

Agenda


[email protected]

sinds toonaangevend in betaalbare, creatieve en duurzame

vakanties in de Franse Vogezen

www.ecolonie.eu

het 18e bruisende lentefeest van26 t/m 29 mei te Vierhouten

thema's: spiritualiteit, kunst en natuur

www.eigentijdsfestival.nl

KIJK EN WORD GEZIEN IN DÉ ETALAGE VAN H O L I S T I S C H NEDERLANDvoor cursussen , therapeuten , boeken , coaches , op le id ingen , accommodat ies e . a . www.eigenti jdsnetwerk.nl

ECOlonieEigentijds Festival


GroenLinks MagazineNr. 2, april 2011

GroenLinks Magazine is een uitgave van het partijbestuur van GroenLinks en verschijnt 6 maal per jaar in druk. Het wordt samengesteld door een onafhankelijke redactie, die werkt op basis van een redactiestatuut.

Abonnement Leden van GroenLinks ontvangen het blad gratis. Anderen kunnen zich abonneren voor € 17,50 per jaar. Er is een gesproken editie beschikbaar voor mensen met een leeshandicap. Opgave via het Landelijk Bureau van GroenLinks, Postbus 8008, 3503 RA UtrechtBezoekadres: Oudegracht 312, Utrecht, 030 2399900, [email protected], www.groenlinks.nl

Redactie Carolien Ceton (waarnemend hoofdredacteur), Marc van Dijck (redacteur), Simon Otjes en Lin Tabak.

Redactieadres: Postbus 8008, 3503 RA Utrecht. 030 2399909, [email protected], http://magazine.groenlinks.nlAan dit nummer werkten verder mee: Pieter Geenen, Annet de Kruijf, Jos van der Lans, Dick Pels, Margot Scheerder, Rieke Spierings, Kees Vendrik, Michiel Wijnbergh en Marije Wilmink. Publieks-voorlichting: Margot de Bekker

VormgevingRuparo (Ingeborg Seelemann en Ivo Sikkema), Amsterdamwww.ruparo.nl

Druk Meijer Rotatie op 100% kringlooppapier.ISSN 1380 3700

AdvertentiesAdviesbureau Cadex 0111 643307, www.cadex.nl

Tweede Kamerfractie GroenLinksPostbus 20018, 2500 EA Den Haag, Tel. 070 3183030 Fax. 070 [email protected]

Sluitingsdatum2 mei (verschijnt 21 mei)

VoorpaginafotoRob Huibers/Hollandse Hoogte

Colofon

Adviesburo Cadex

Adverterenin GroenLinks Magazine?

0111 643307 | [email protected] | www.cadex.nl

uw mediagids op milieugebied

DE NIEUWE KEUKEN …

Natuurlijke materialen, energiezuinige apparatuur, oerdegelijk vakmanschap. Ontworpen en uitgevoerd volgens uw eigen wensen.

… NATUURLIJK MOOI

Bernhagen Natuurkeukens, Traay 196-198, Driebergen-Rijsenburg, tel. (0343) 755 [email protected]

De bezuinigingen op onderwijs roepen ver-ontwaardiging op. Het heftigst zijn de reacties op het schrappen van 300 miljoen euro uit het budget van het passend onderwijs en de miljoenenjacht op het terrein van het hoger on-derwijs. Een ‘boete’ voor instellingen per lang-studeerder moet vanaf 2015 140 miljoen euro opbrengen en meer efficiency bij onderzoek en innovatie 90 miljoen; langstudeerders gaan meer collegegeld betalen. ‘Maar de beslissing van het vorige kabinet om het tweede diploma niet meer te bekostigen is nog ingrijpender’, zegt Annemie Halsema – geen familie van. Hal-sema is universitair docent wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. De tweede diploma maatregel raakt vakken zoals het hare: ‘Veel studenten die, vooral in de masterfase, een vak als filosofie bovenop hun eerste studie doen, die reflectie willen of dieper willen gra-ven, die raken we nu kwijt. En Nederland daar-mee breed opgeleide jongeren.’ Ze geeft een voorbeeld: ‘Ik had laatst een gesprek met een studente filosofie die ook in het laatste jaar hbo verpleegkunde zit. Ze had daar steeds het idee dat ze ander soort vragen stelde dan anderen,

maar kreeg te horen: doe maar gewoon je werk. Bij filosofie komt ze tot haar recht. Maar ze heeft ook een dilemma: als ze de verpleeg-kundeopleiding afmaakt, moet ze 9000 euro betalen om haar bachelor filosofie te kunnen doen. Het is heel belangrijk voor de zorg dat zo iemand beide studies kan afronden, denk ik: iemand die verder kijkt dan haar neus lang is en vragen stelt die anderen niet stellen. Dan zie je hoe schrijnend zo’n maatregel is.’

InvloedDrie maanden geleden werd Halsema lid van GroenLinks, juist vanwege het onderwijsbe-leid. Ze ging anders naar politiek kijken toen ze vorig jaar bestuurslid werd van de faculteit wijsbegeerte. Meer dan als docent kreeg ze zicht op financieringsstromen en de invloed die overheidsmaatregelen hebben op het on-derwijs. Halsema: ‘Als bestuur overleggen we bijvoorbeeld binnen de universiteit of we een lager collegegeld voor filosofie kunnen vragen om te proberen toch voldoende studenten te trekken.’

Ze was erbij eind januari, toen studenten én hoogleraren protesteerden op het Malieveld. ‘Een hoogleraar, de decaan en ik zijn gegaan. Indrukwekkend, zo’n stoet hoogleraren. Een unieke gebeurtenis waarvan ik hoop dat ze niet vaker nodig zal zijn.’ De kabinetsplannen liggen nog voor aan de Tweede, en later, Eerste Kamer. Halsema: ‘Ik maak me zorgen om de kwaliteit. Van de instellingen: blijft er ruimte voor vakken die niet in eerste instantie gericht zijn op de arbeidsmarkt maar die juist verdie-ping geven? En van de studenten: moeten ze slechts doelgericht gaan studeren en kunnen ze zich minder ontplooien? Hoe de langstudeer-maatregelen er uiteindelijk uit zullen zien, is nog onduidelijk. Maar ik raad studenten nu wel aan zo veel mogelijk vakken te halen en niet puur in-teresses te volgen, want ze weten niet hoeveel hun studie hen uiteindelijk zal gaan kosten.’Een mogelijke oplossing ziet Halsema in gecombineerde, bredere opleidingen. ‘In het buitenland bestaan al opleidingen die disci-plines als politicologie, economie en filosofie combineren. En dat is interessant om ook hier op te zetten.’ <

&werkbl

‘We raken breeD

oPGeleiDe Naam: Annemie HalsemaLeeftijd: 48Beroep: universitair docentMissie: kwaliteit onderwijs waarborgen studenten kwijt’door Marc van Dijck


groenlinks magazine april 2011

Documents