GOSPODARKA II RP

Powierzchnia

Obszar (388, 6 tys. km kw., a po zajęciu Zaolzia 389, 7 tys. km2) i podział administracyjny II RP (16 województw)

Ludność II RP

stopień urbanizacji kraju i gęstość zaludnienia w poszczególnych województwach: ludność II RP:

27,2 mln w 1921 r., 35 mln w 1939 r. (6 miejsce w Europie pod względem

liczby mieszkańców), średnia gęstość zaludnienia w II RP:

71 osób na km w 1921, 90 osób w 1939 r.,województwo śląskie – 299 osób na km,województwo poleskie – 31 osób na km,

w 1921 r. 75 % ludności II RP mieszkało na wsi

Etapy w historii gospodarczej II RP okres unifikacji gospodarczej państwa, inflacji i

hiperinflacji

od przeprowadzenia reformy walutowej (1924) do rozpoczęcia wojny celnej z Niemcami (1925)

koniunktura gospodarcza w latach 1926/1927 – 1928

gospodarka II RP w okresie wielkiego światowego kryzysu gospodarczego (1929 – 1935)

- okres osiągnięć gospodarczych II RP w ramach „czteroletniego planu inwestycyjnego” od 1936 r.

Trudności w unifikacji gospodarczej II RP dysproporcje miedzy „Polską A” (województwa zachodnie) i

„Polską B” (województwa wschodnie) jako dziedzictwo okresu zaborów,

różnice w poziomie rozwoju rolnictwa w poszczególnych regionach jako dziedzictwo okresu zaborów

różnice w stopniu urbanizacji poszczególnych regionów ( województwo śląskie – 299 osób na km, województwo poleskie – 31 osób na km)

różnice w stopniu industrializacji poszczególnych regionów (wymienić najważniejsze ośrodki przemysłu)

gęstość sieci kolejowej (dawny zabór pruski i Górny Śląsk – najbardziej rozwinięta sieć kolejowa)na podstawie gęstości sieci kolejowej można odtworzyć granicę z 1914 na ziemiach polskich

Hiperinflacja i reforma walutowa wskaźniki hiperinflacji: maj 1923 1$ - 52

tys. marek pol., grudzień 1923: 1$ – ponad 4300000 marek pol.

Reforma walutowa premiera Władysława Grabskiego w 1924 r.:

wymiana waluty (markę polską wymieniono na złotówkę): 1.800.000 mk. p. – 1zł., 1$ - 5,18 zł.

likwidacja Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (emitującej markę polską) i powołanie w jej miejsce Banku Polskiego (emitującego złotówkę)

Budowa Gdyni – miasta i portu

od 1923 r. w wyniku decyzji rządu z 1920 i ustawy sejmu z 1922 r.

przyczyny: wrogi stosunek władz WMG wobec Polski oraz trudności w korzystaniu portu gdańskiego spowodowały konieczność budowy portu na polskiej części wybrzeża

Wojna celna z Niemcami (1925 – 1934)

skutki (negatywne i pozytywne): ograniczenie polskiego eksportu do Niemiec (zwł. węgla i wyrobów hutniczych), czasowe pogorszenie koniunktury w polskiej gospodarce (do 1926 r.), co przyczyniło się do upadku kolejnych rządów - W. Grabskiego (XI 1925) i A. Skrzyńskiego (V 1926), uniezależnienie polskiej gospodarki od Niemiec

28 XII 1925 – ustawa sejmu o wykonaniu reformy rolnej parcelacji podlegały nadwyżki ziemi z majątków

przekraczających 180 ha w Polsce centralnej, 300 ha w województwach wschodnich, 700 ha w przypadku majątków uprzemysłowionych

rocznie miano rozparcelowywać 200 tys. ha, za odszkodowaniem, po cenach rynkowych

reforma była więc korzystna dla dotychczasowych właścicieli rozparcelowywanej ziemi oraz dla potencjalnych jej nabywców, czyli bogatych chłopów

stopień wykonania reformy rolnej: była realizowana dosyć opieszale, w 1939 r. wielcy właściciele posiadali 1900 tys. ha ziemi ponad normy ustalone w ustawie z 1925 r

Ożywienie gospodarcze w latach 1926 – 1928 gospodarka polska dwudziestolecia

międzywojennego ma najlepsze wskaźniki w 1928 r.

Eugeniusz Kwiatkowski (minister przemysłu i handlu w l. 1926 – 1930)

inwestycje w polskiej gospodarce w latach 1926 - 1928 (m.in. dalsza rozbudowa Gdyni, budowa państwowych Zakładów Azotowych w Mościcach pod Tarnowem)

propagandowe znaczenie dla sanacji poprawy sytuacji gospodarczej kraju w latach 1926 - 1928

Polska gospodarka w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego 1929 – 1935

kryzys gospodarczy w Polsce trwał dłużej niż w państwach wysoko rozwiniętych gospodarczo

najważniejsze przejawy kryzysu (gwałtowne zmniejszenie produkcji, odpływ kapitału zagranicznego, wzrost bezrobocia)

wskaźniki polskiej gospodarki w roku 1932 – „dno

kryzysu”, (bezrobocie zarejestrowane – ok. 750 tys., wielkość produkcji – w 1932 r. 59 % wielkości produkcji z 1928 r.)

Polska gospodarka cd. ostrzejszy przebieg kryzysu w rolnictwie niż w

przemyśle (rozwarcie „nożyc cen”, szybszy spadek cen artykułów rolnych niż artykułów przemysłowych)

kartelizacja przemysłu (powstawanie karteli w celu zapobieżenia dalszemu spadkowi produkcji przemysłowej oraz w celu zahamowania spadku cen artykułów przemysłowych, w 1934 r. było w Polsce 125 karteli)

kartel – organizacja łącząca przedsiębiorstwa, której celem jest ustalanie wielkości produkcji oraz wspólnej ceny wyprodukowanych towarów

Osiągnięcia gospodarcze

- interwencjonizm państwowy (wpływ myśli ekonomicznej J.M. Keynesa ) jako sposób walki ze skutkami wielkiego światowego kryzysu (zob. notatkę do tematu Wielki światowy kryzys)

przejawy interwencjonizmu państwowego w polityce gospodarczej Eugeniusza Kwiatkowskiego (minister przemysłu 1926 – 1930, wicepremier i minister skarbu od 1936

Osiągnięcia gospodarcze

budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego (COP-u) od 1937 r.: obszar 15,4% terytorium II RP, 18% ludności

najważniejsze ośrodki przemysłowe i fabryki COP-u : Stalowa Wola, Rzeszów, Dębica (huta aluminium, fabryka kauczuku syntetycznego