Gospodarka gazem SF6w obiegu zamkniętym

Anna WójcikKrzysztof Grzegorczyk

IV edycja Konferencji Przedsiębiorstwo a ŚrodowiskoWarszawa, 9 stycznia 2020

Plan wystąpienia

1. Aspekty techniczne stosowania sześciofluorku siarki

2. Aspekty środowiskowe stosowania sześciofluorku siarki

3. Regulacje prawne i normy

4. Cykl życia SF6

3

Aspekty techniczne stosowania sześciofluorku siarki• F-gaz stosowany w urządzeniach

elektroenergetycznych

• Dobre właściwości izolacyjne, zdolność gaszenia łuku elektrycznego

• Pozwala ograniczyć gabaryty aparatów elektroenergetycznych

System GIS z wyodrębnionymi przedziałami gazowymi

Aspekty techniczne stosowania sześciofluorku siarki

Aspekty środowiskowe stosowania sześciofluorku siarki

„Ziemi nie otrzymaliśmy w spadku od naszych przodków, wypożyczamy ją od naszych dzieci!”

(Antoine de Saint-Exupery)

• Gaz bardzo stabilny, nietoksyczny, niepalny

• 80% światowej produkcji SF6 – sektor energetyczny

• SF6 nie ma wpływu na zanikanie warstwy ozonu w stratosferze

• Gaz cieplarniany o najwyższym współczynniku GWP ~ 22 800

Aspekty środowiskowe stosowania sześciofluorku siarki

• Okres trwałości SF6 w atmosferze jest nieskończenie długi ~ 3200 lat

• Wzrost stężenia SF6 o 20% w latach 2012 - 2017 (raport GE)

GWP 22 800

3200 lat

+ 20%

Aspekty środowiskowe stosowania sześciofluorku siarki

Regulacje prawne i normy

Rozporządzenia

• ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r.

o Komisja przyjęła plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r. W porównaniu z rokiem odniesienia 2005 r. wymagana jest redukcja emisji gazów cieplarnianych innych niż CO2 o 60 – 61 % do 2030 r.

o „Art. 5. ust. 4. Operatorzy urządzeń wymienionych w art. 4 ust. 2 lit. f), które podlegają przepisom ust. 2 niniejszego artykułu, zapewniają, aby systemy wykrywania wycieków były kontrolowane co najmniej raz na 6 lat w celu zapewnienia ich właściwego działania.”

Regulacje prawne i normy

Rozporządzenia

• ROZPORZĄDZENIE WYKONAWCZE KOMISJI (UE) 2015/2066z dnia 17 listopada 2015 r.

o Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr517/2014, minimalne wymagania i warunki dotyczące wzajemnegouznawania certyfikacji osób fizycznych dokonujących instalacji,serwisowania, konserwacji, napraw oraz likwidacji rozdzielnicelektrycznych zawierających fluorowane gazy cieplarniane bądźdokonujących odzysku fluorowanych gazów cieplarnianych zestacjonarnych rozdzielnic elektrycznych

Regulacje prawne i normy

Polskie Normy

• PN-EN IEC 60480:2019-06o Parametry gazu do ponownego użycia, regeneracja kriogeniczna

• PN-EN IEC 60376:2019-06o Parametry gazu technicznego, opis metod laboratoryjnych

• PN-EN 62271-4:2014-03o Procedury postępowania z gazem SF6 podczas instalowania, rozruchu,

normalnego i awaryjnego działania oraz likwidacji po zakończeniu eksploatacji wysokonapięciowej aparatury rozdzielczej.

Gaz w urządzeniu

Pełni dwie funkcje:• izolacyjną• gaszeniową

Odzysk

„Odzysk” oznacza zbiórkę i magazynowanie F – gazów z produktów, w tym pojemników i urządzeń, podczas konserwacji lub serwisowania lub przed unieszkodliwieniem produktów lub urządzeń.

Transport i magazynowaniePierwotny SF6

• Zielony kołnierz• Kod odpadu 16 05 05

Odzyskany SF6

• Żółty kołnierz• Kod odpadu 16 05 04*

Transport i magazynowanie

• Gaz techniczny – zatem transport spełniającywymogi ADR (transport w butlach ciśnieniowych, wpozycji pionowej – za wyjątkiem zbiorników)

• BDO – rejestr od 2018 roku z wyjątkiem m. in.transportujących wytworzone przez siebie odpady

Badanie składu – metody polowe

Analizator Czystość gazu Zawartość

• H2O• HF• SO2

Badanie składu – metody laboratoryjne

Chromatografia gazowa Czystość gazu Zawartość

• CF4

Metoda miareczkowania

Zawartość• HF

Metoda Karla-Fischera Zawartość

• H2O

Heksafluorek siarki spełniający parametry gazu:• Technicznego

• PN-EN IEC 60376:2019-06

• Przeznaczonego do ponownego użycia

• PN-EN IEC 60480:2019-06

Certyfikacja zregenerowanego gazu

Techniczny SF6PN-EN IEC 60376

SF6 przeznaczony do ponownego użycia

PN-EN IEC 60480

SF6 98,5% 97%

Powietrze 1% 3%

H2O 200 ppmv 200 ppmv

Kwasowość wyrażona w HF 7,0 ppmv 50 ppmv

Olej mineralny 10 ppmw 10 ppmw

Regeneracja

„Regeneracja” oznacza ponowne przetwarzanie odzyskanego fluorowanego gazu cieplarnianego w celu osiągnięcia właściwości roboczych odpowiadających właściwościom roboczym substancji pierwotnej, z uwzględnieniem zamierzonego zastosowania.

Usuwane zanieczyszczenia:• Części stałe• Wilgoć• Kwasy• Gazy nieskraplające

Utylizacja SF6

• Termiczny rozkład poprzez spalanie w wysokiejtemperaturze

• Użytecznym produktem tego procesu jest m. in.gips

Utylizacja urządzeń elektroenergetycznych

• Utylizacja rozdzielnicy odbywa się, kiedy jejnaprawa po awarii nie jest uzasadnionaekonomicznie

• Gwarancja typowej rozdzielnicy SN waha się wprzedziale 3 – 5 lat

• Okres, po którym producent zleca jej przegląd to15 – 20 lat

• Rozdzielnica elektryczna przeznaczona do utylizacji– odpad niebezpieczny o kodzie 16 02 13*

Utylizacja urządzeń to nie tylko SF6!

• Do pochłaniania związków gazowych w komorach gaszeniowych stosuje się sorbenty

• Sorbenty, zebrane pyły, użyte do czyszczenia czyściwo, muszą być poddane neutralizacji za pomocą cieczy zasadowej

• Filtr, rękawice ochronne, okrycia niepodlegające odzyskowi ze stałymi produktami rozpadu – kod odpadu 15 02 02*

Szkolenia i certyfikacja personelu pracującego z SF6

• Dwudniowy kurs teoretyczny i praktyczny

• Unikatowe materiały dydaktyczne

• Doświadczeni profesjonaliści branży energetycznej

• Bezterminowy certyfikat, ważny na terenie UE

D z i ę k u j e m y z a u w a g ę !

A n n a W ó j c i kK r z y s z t o f G r z e g o r c z y k 26