GÖZ ANATOMİSİ

Dr.Muhammed BATUR

Göz Küresi (Bulbus okuli):Yaklaşık 7 gr

Farklı çaptaki iki kürenin, küçüğü dışta kalacak şekilde iç içe girmesiyle oluşan bir küre

Ön bölüm kornea – şeffaftır.

Arka bölüm sklera - şeffaf değildir.

Axis bulbi Axis opticus

Göz küresinin çapları:

Sagittal: 24 mm

Transvers: 24 mm

Vertikal: 23,5 mm

Ekvator Meridyen

Göz küresini ön ve arka yarıya ayırır

Göz küresinin tabakaları:

I. Tunica fibrosa (externa) bulbi

II. Tunica vaskulosa (media) bulbi (tractus uvealis)

III. Tunica interna bulbi (sensoria nervosa)

I- Tunica fibrosa bulbi

Sklera

Kornea

Sklera

Kürenin arka 5/6 ‘lık kısmı

Sert ve Sağlam

Şekil ve hacmi korur

Kalınlığı: arkada 1 mm, ekvatorda 0,5 mm, ekvatorun önünde 0,3 mm, kornea çevresinde 0,8 mm

Ön bölüm konjonktiva ile kaplı, arka bölüm tenon kapsülü içine oturmuştur

Sklera

Lamina cribrosa sklera

Arka yüzde elek şeklinde küçük delikler

Skleranın en zayıf yeri

- N. Optikus lifleri

- a. ve v. sentralis retina

- Silier damar ve sinirler

Sklera

Episklera

Tenon kapsülü ile sklera arasında

Gevşek, fibröz ve elastik doku

Lamina fusca

Skleranın üvea ile temas ettiği yüz

Koyu rengi: üveanın kromatofor hüc.

Trabeküler ağ

Sklera ile korneanın birleşim yerinin iç tarafında m. ciliaris’in tutunduğu bağ dokusundan yapılmış ağ şeklindeki trabeküler yapı

Ön kamarayı schlemm kanalından ayırır

KorneaÖn 1/6

Şeffaf

Verteks kornea

Arkada her yerde 11.7 mm çapında; önden transvers 11.7 mm, vertikal 10.6 mm

Orta kısım kalınlığı 0.5-0.6 mm, periferik kısmı ise 1 mm

Korneanın yapısı

1. Epitel

2. Bowman katı

3. Stroma

4. Descemet zarı

5. Endotel

Kornea

1- EpitelDış yüzü göz yaşı (sebum-su-müsin) ile örtülüÇok katlı (yüzeyel-ara-bazal), skuamöz, keratinsiz Konjonktiva epitelinin devamıHücrelerin yaşam süresi 7 günDerininde n. oftalmikus’a ait bol miktarda sensitif liflerRejenerasyon kabiliyeti yüksek

Kornea

2- Bowman katı

Bazal membrana karşılık gelir

Sık örgülü ağ şeklindeki lifler

Rejenerasyon yeteneği yok

Kornea

3- StromaEn kalın tabaka (korneanın %90’ı)

Yaklaşık 60 katlı lamel yapısında

Lameller arasındaki sıvılardan beslenir

Lifler düzgün, su miktarı az (saydam)

Kornea

4- Descement zarı

Stromayı arka yüzden örter

Endotel ve stroma tarafından salgılanır

Limbusta sonlanır (schwalbe çizgisini oluşturur)

Kornea

5- EndotelTek katlı, yassı, poligonal hücreler

Ön kamara sıvısının korneal geçişini engeller

Yaşla beraber sayıları azalır

Kornea

Limbus

Kornea ile sklera arasında 1 mm

Bowman katı ve descement zarı sonlanır

Damarlanma ve hücre yönünden zengin

Epitel hüc. ve stroma lifleri düzensiz

Korneanın damar ve sinirleri

Kan ve lenf damarları bulunmazA. ciliaris ant.’ lardan gelen kapiller damarlar korneanın etrafında pleksuslar oluştururSinir innervasyonu n. ciliaris’lerden ayrılan sinir lifleri stroma katından giriş yapıp,

* Pleksus subepithelialis * Pleksus intraepithelialis

II- Tunika vaskülosa bulbi

Koroid

Korpus siliare

İris

Koroid Gözün arka 5/6 sında, skleranın iç yüzünde

Damarlardan çok zengin

Koyu kahverengi

Sklera’ya n. optikus’un girdiği yerde sıkıca, geri kalan bölümde gevşek bağlanmıştır

İç yüzü retinanın pigment kısmına sıkıca bağlıdır

Koroid 1. Suprakoroid * gözün ön segmentine giden damar ve sinirler

2. Stroma * melanositler

3. Vasküler kat * a. ciliaris brevis’in dalları, küçük venler ve bunların

oluşturduğu v. vorticosae4. Koriyokapiller kat * retinayı besleyen ince kapiller ağ

5. Bruch zarı * ince, fibröz membran

Korpus SiliareOra serrata ile irisin dış kenarına kadar uzanan bölüm

M. siliaris (akamodasyonda rol alır) ve bağ dokusundan oluşur

Zinn liflerinin tutunduğu yerdir

Melanin koyu gri rengini verir

Korpus siliare1- Pars plicata * önde yer alır * pros. siliarislerden oluşur

2- Pars plana * arkada yer alır

Plica siliare * Korpus siliarisin iç tarafında

ora serratadan başlayıp irise uzanan ince plicalar

Proc. ciliaris * Birkaç plica ciliares’in birleşip

oluşturduğu kalın çıkıntıdır * Humor aqueus’u salgılar * Zinn lifleri tutunur

Korpus siliare

1- Suprasiliyer

* Suprakoroidin devamı

* Skleral mahmuza siliyer ligamentle bağlı

2- Stroma

* Koroidin stromasının devamı

Korpus siliare

3- Siliyer kas * longitudinal lifler: kasıldığında trabeküler ağı ve

schlemm kanalını açar * oblik lifler * dairesel lifler: kasıldığında zinn lifleri gevşer

4- Epitel * kamaralar sıvısının üretimi

5- İnternal limitan membran

İris (gökkuşağı)Uvea’nın ön kısmı

12 mm çap

Kalınlık: ortada 0.6 mm, iç ve dışta 0.1 mm

Ortasında çapı 1-8 mm arasında değişebilen pupilla bulunur

Fasies posteriorun orta bölümü lense yaslanmıştır

İris

1. Epitel tabakası

* Korneanın arka yüzündeki endotelin devamıdır

2. Stroma

3. Kas tabakası

* M. Sfinkter pupilla

* M. Dilatator pupilla

4. Pars iridika retina

İris

M. Sfinkter pupillaDairesel liflerden oluşmuştur

Myozis yapar

Margo pupillaris yakınında bulunur

Siniri: N. okulomotorius

Kas lifleri çevre damar ve kollajen liflere yapışık old. için iridektomide sfinkter görevini sürdürür

İris

M. Dilatator pupillaMidriazis yapar

Pupilladan iris köküne ışınsal uzanan lifler

Sentrum siliospinale (budge merkezi)’ den innerve olur.

Iris

İrisin rengi, pigmentlerin miktarına ve bulundukları tabakaya göre farklı

İris

A. siliaris ant. ve a. siliaris post. longus anastomozundan beslenir

Ön kamara Arka kamara

- Önde kornea, arkada iris ve lens bulunur.

- Arka tarafta lens, corpus vitreum, proc. siliaris ve zinn lifleri

- Ön tarafta irisin periferik kısmı

III- Tunica nervosa bulbi (Retina)

1- Pigment epiteli * uveanın iç yüzünü örter

2- Sensoriyel retina * pigment epiteline

yaslanmıştır

* Ora serrataya kadar uzanır Maküla ile optik sinir arası 0,23 mm, foveola 0,1 mm, ora serrata 0,11 mm

Retina Makula

* axis optikusun geçtiği, 5-6 mm çapındaki saha

* fovea : 1.5 mm çapında ortadaki çukurluk

* foveola: - 0,35 mm - foveanın ortasında,

sadece koni hücrelerinin old. bölüm.

- iç nükleer, gang.hüc. ve sinir lifleri katı yoktur

Retina

N. Optikus Diski: makula lutea’nın 3 mm nazalinde bulunur

* ortasındaki çukurluk cup (1,5 mm)

* a. ve v.santralis retina

Retina 1- Pigment epitel katı2- Fotoreseptörler katı (1. nöron, basil ve koni hüc.) 3- Dış limitans zarı katı4- Dış nükleer kat5- Dış pleksiform katı6- İç nükleer kat (2. nöron, bipolar, amacrin,

yatay, müller (destek) hüc.) 7- İç pleksiform katı8- Ganglion hüc. katı (3.nöron, multiplar gng. hüc)9- Sinir lifleri katı (gang.

hüc.aksonları)10-İç limitans zarı katı

Retina damarları- sinir lifleri katında seyreder

a) a.ve v. santralis retina

- a. ve v. temp. retina sup.

- a. ve. v. temp. retina inf.

- a. ve v. nasalis retina sup.

- a. ve. v. nasalis retina inf.

b) Siliyoretiniyen arter - koroidden köken alır

- makulayı besler

Işığı kıran yapılar

Kornea

Aköz hümor

Lens

Korpus vitreum

Aköz hümor

Proc. siliaris’ler salgılar

Ön ve arka kamarayı doldurur

Schlemm kanalına boşalır

Lens

Çap 9 mm, genişlik 5 mm

Ekvator: ön ve arka yüzün birleştiği yer

Kapsül ile sarılı ve zinn lifleri ile proc. siliares’lere asılıdır

Arka yüzün eğriliği ön yüzden fazladır

Lens 1. Kapsül * ön yüzde 14 mikron,

arkada 4 mikron * zonüler lamel: zinn

liflerinin yapıştığı kat

2. Epitel *yetişkinde sadece önde

bulunur * germinatif bölge: lens

liflerinin üretimi

3. Lifler4. Korteks

5. Epinükleus 6. Nükleus

Korpus vitreumOra serratanın arkasında,Kamara vitrea’yı doldururYarı jelatinöz, şeffafSıvı hümor vitreus,Etrafını saran zar membrana vitreaKan damarı bulunmazRetina ve proc. ciliaris damarlarından beslenir

Gözün damar ve sinirleri

A. Ciliaris brevis

A. Ciliaris longus

A. Ciliaris ant.

A. Centralis retina

Vv. Ciliaris --- v. Vorticosa

N. Ciliaris (ggl. Ciliare)

Gözün yardımcı oluşumları

Kaslar

Fasialar

Kaş

Göz kapakları

Konjunktiva

Göz yaşı bezi

Göz kasları

1. M. Levator palpebrae sup.

2. M. Obliqus sup.

3. M. Obliqus inf.

4. M. Rektus sup.

5. M. Rektus inf.

6. M. Rektus medialis

7. M. Rektus lateralis

1- m. levator palpebrae sup.

Sfenoid kemiğin ala minor kısmından başlar

Üç yaprağa ayrılır

* yüzeyel yaprak: üst göz kapağının derisine tutunur

* orta yaprak: tarsus sup.’un üst kenarına tutunur

* derin yaprak: üst fornikse tutunur

Üst göz kapak elevasyonu

2- m. obliqus sup.

Kanalis optikus’un üst-iç tarafından ve zinn tendonundan başlarTroklear kartilajın içinden geçip yön değiştirirEkvatorun arkasında üst-dış sklera’da sonlanır Gözü aşağı ve dışa çevirirN. trochlearis

3- m. obliqus inf.

Fossa sacci lacrimalis’in alt kısmının lateralinden başlar

Ekvatorun arkasında dış –alt sclera’da sonlanır

Gözü yukarı ve dışa çevirir

4- m. rektus sup.

Zinn halkasından başlar

Limbusun 7,7 mm superiorunda sklerada sonlanır

Göz küresine elevasyon

Gözün üst noktasına iç rotasyon

5- m. rektus inf.

Zinn halkasından başlar

Limbusun 6,5 mm inferiorunda sonlanır

Gözü aşağı çevirir

Gözün alt noktasına iç rotasyon

6- m. rektus lat.

Zinn halkasından başlar

Limbusun 6,9 mm lateralinde sonlanır

Göz abduksiyonu

N. abducens

7- m. rektus med.

Zinn halkasından başlar

Limbusun 5,5 mm medialinde sonlanır

Göz adduksiyonu

Zinn halkasıOptik kanal ve fissura orbitalis sup.’un alt medial kısmına otururİçinden geçen yapılar

* n. Optikus * n. Okulomotorius * n. Nasosiliaris * n. Abdusens * a. Oftalmika * v. Oftalmika (bazen

dışından geçer)

Tenon kapsülü: sclerayı örten ince membran

Corpus adiposum orbitae: orbitayı dolduran yağ kitlesi

Periorbita: orbitanın periosteumu

Supercilium (kaş)

Alından gelen teri dış tarafa doğru yönlendirir

M. orbikularis okuli, m. korrugator supercilii ve m. frontalis lifleri tutunur

Göz kapakları

1. Deri

a- tarsal - deri altı yağ dokusu yok

- gevşek

b- orbital

Göz kapakları

Palpebra sup. ve inf.Margo palpebralisRima palpebrarum

12-15mmLimbus palpebralis ant.- kirpikler bulunurLimbus palpebralis post – gl tarsales’lerin ağızları açılırCom. Palpebralis med. ve lat.

Göz kapakları

2- Bezler

a- Moll bezleri:

*modifiye ter bezleri

* kirpik-kıl diplerine açılır

b- Zeiss bezleri:

*yağ bezleri

*kirpik-kıl diplerinde bulunur

c- Meibomius bezleri:

* yağ-sebum bezleri

* tars içinde yerleşmiştir

Göz kapakları3- Kaslara- orbikülaris kası: 1. Palpebral i. Riolan ii. Pretarsal iii. Preseptal 2. Orbital b- Levator palpebra sup.c-müller kasları• Üst müller: tarsın üst kenarı• Alt müller: tarsın orbital kenarı

Göz kapakları

4-TarsSıkı bağdokusuUzunlukları: üst 10 mm, alt 5 mm Kalınlıkları 1 mm Kapak iskeletiMeibomius bezlerini barındırırLig. palpebrale lat. ve med. ile kemiğe bağlanır

Göz kapakları

5- septum orbitalis tarsus sup. ve inf. ile orbita arasındaki membranöz yapı

6- Konjonktiva

Göz kapaklarının damarları

1- A. Carotis int. * a. Oftalmika - a. Supraorbitalis - a. Lakrimalis2- a. Carotis ext. * a. Fasialis - a. Angülaris - a. Temporalis

Arcus tarsus sup.Arcus tarsus inf.

Göz kapaklarının damarları

V. Pretarsalis - medial: v. angülaris

- lateral: v. Süperfisiyalis temp.

V. Posttarsalis - v. Orbitalis

Lemfatik dam. - medial: çene altı

- lateral: kulak önü

Göz kapaklarının sinirleri:

Motor sinir:

- n. oculomotorius

- n. fasialis

Sensitif inr.:

- n. oftalmikus

- n. maksillaris

Konjonktiva 1. Konjonktiva palpebralisa) Marjinal konj.

b) Tarsal konj.

c) Orbiter konj.

2. Forniks * Göz hareketlerinin serbestliliğini

sağlar

* Alt forniks

* üst forniks

3. Karonkül * küçük, kırmızı, kıllı, pürtüklü

* krause (yard. göz yaşı bezi)

Konjonktiva 4- plicata semilunaris

5-Konjonktiva bulbaris a) Skleral konj. b) Limbus konj.

Konjonktivanın damar ve sinirleri

A. palpebralis

A. siliaris ant.

N. oftalmicus: sklera ve üst göz kapak konjonktivası

N. maxillaris: alt göz kapak konjonktivası

Gözyaşı Organı1. Gl lacrimalis * fossa gl. lacrimalis’de

bulunur * m. levator palp. sup.

ikiye ayıkrır - pars orbitalis - pars palpebralis

2. Ductuli excretorii * yaklaşık 12 adet * sup. Forniks’e açılır * pars orbitalis’in kanalları

pars palpebralis’in içinden geçer

3. Lacus lacrimalis

Gözyaşı Organı4. Punktum lakrimale5. Lakrimal kanalikül * elastik liflerden zengin l. propria * sonda sokulduğunda kolayca genişler

6. Lakrimal kese (saccus lak.) * 10 mm * ön bölümü lig. palpebrale med., arka bölümü m.

orbicularis oculi (pars lac.) ile komşudur.

7. Duktus nasolakrimalis * 12 mm

* meatus nasi inf.’a açılır

Görme yolları

1. N. optikus * 3. nöron uzantısı

(multipolar gang.) * yaklaşık 4 cm

2. Kiazma * makülanın nasal

yarısından gelen lifler çaprazlaşır

3. Optik traktus

Görme yolları

4. Corpus geniculatum laterale

* 4. nöron başlangıcı

5. Optik radyasyon

6. Kortex

* Kortikal görme merkezi (17. saha)

* Görme assosiasyon sahaları (18. ve 19. sahalar)

Işık refleksi

N. opticus – corp. geniculatum lat.(sinaps yok) - nuc. pretectalis (sinaps) – edinger westphal – n. oculomotorius - m. ciliaris, m. sphincter pupilla

Akamodasyon refleksi

Afferent: n. opticus

Efferent: n. oculomotorius

Kornea refleksi

Afferent:

* n. ophtalmicus

* n. maxillaris

Efferent:

*n. facialis

TEŞEKKÜRLER…