(godsdienst)sociologie tiltenberg-st. bonifatius jaar i-ii, major code viii.3

26
(godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Upload: mirthe-coppens

Post on 23-May-2015

213 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

(godsdienst)sociologie

Tiltenberg-St. Bonifatius

Jaar I-II, major

Code VIII.3

Page 2: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Inleiding cursus

Page 3: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Docent

• Vrije Universiteit: sociologie

• Bisdom Haarlem-Amsterdam: diaconie/kerk en samenleving

• Tiltenberg (zie ook website)

• aandachtsgebieden

[email protected]

Page 4: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Opzet cursus

Drie thema’s:- Sociologie/kerk en samenleving- Religieuze organisatievorming- Modernisering van de samenleving

Hoorcollege, discussie, video/tekst, flexibele tijdsindeling

PowerPoint op website

Page 5: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Literatuur

Gerard Dekker en Hijme Stoffels: Godsdienst en samenleving. Een introductie in de godsdienstsociologie.

Kampen: Kok (5e druk of hoger)- Bij de receptie

Te lezen:

1 juli: hst 1, 2, 4

2 juli: hst 3, 8, 9

3 juli: hst 5, 6, 7, 10

Page 6: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Eindopdracht

• Take-home: reageren op drie stellingen

• Sociologisch reageren

• Gebruik stof boek en college

• Elke stelling max. 1 A4

• Je mag samenwerken, maar eigen verhaal

• Geen goede of foute antwoorden, kwaliteit argumentatie

Page 7: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Les 1

Sociologie

Verhouding kerk en samenleving

Page 8: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Stelling

Godsdienst is niet van belang voor de samenleving

Page 9: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Sociologie

Kunstmatig woord (Comte: 1824/1839):

- socius: metgezel, samenleving

- Logos: wetmatigheid, regel, inzicht

- ‘wetmatigheid van samenleven’

Sociologie ontstaan in sociale crisis

Beheersing of verandering?

Page 10: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Definitie(Jager en Mok: Grondbeginselen der sociologie)

“sociologie is de wetenschap die het samenleven van mensen in grotere en kleinere verbanden bestudeert”

- Het gedrag van mensen voor zover dat beïnvloed wordt door relaties met andere mensen

- De uit dat gedrag voortkomende gedragspatronen, opvattingen en verhoudingen

- De verklaring daarvoor in ontstaan, voortbestaan en verandering

Page 11: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Wat wel, wat niet?

“…het samenleven van mensen…”

individu

cultuur structuur

Page 12: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Groot en klein

“…in grotere en kleinere verbanden…”

- Micro

- Meso

- Macro

Page 13: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Sociologie als wetenschap

• Empirisch en objectief

• Systematisch en generaliserend

• Methodisch

• Waardevrij

! Sociologische denkwijze: wat heeft dit te maken met de relaties tussen mensen?

Page 14: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Godsdienstsociologie

‘Bestudering van religie uit sociologisch perspectief’

- Sociologische theorie, methode, begrippen

- Micro, meso, macro

- Wetenschappelijk

Page 15: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Spanningsvolle relatie

• Kunnen godsdiensten bestudeerd worden zonder waarheid of bestaan goden te erkennen (Etsi deus non daretur)?

• Is godsdienst iets anders dan willekeurig welke andere menselijke activiteit?

• Wat is de opstelling van Dekker en Stoffels?

• Wat denken jullie zelf?

Page 16: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Citaat Dekker

Theologie is te mooi om waar te zijn, sociologie is te waar om mooi te zijn

Page 17: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Wonderen en sociologie

• Hoe kijkt Stoffels tegen wonderen aan?

• Doet hij hierdoor het wonder tekort?

• Wat vind je van deze manier van kijken?

Page 18: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Wat is religie?(voor een socioloog)

• Schema Hijmans/Hilhorst (p.37)

Waar zit het onderwerp van de godsdienstsociologie?

• Dekker/Stoffels: betrokkenheid op een als transcendent ervaren werkelijkheid

• Substantiële en functionele definities (en consequenties)

Page 19: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Substantiële definities

• Bruce: Religion consists of beliefs, actions and institutions which assume the existence of supernatural entities with powers of action, or impersonal powers or processes possessed of moral purpose.

Page 20: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Functionele definities

• O’Dea: Religion is the manipulation of non-empirical or supra-empirical means for non-empirical or supra-empirical ends.

Page 21: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Religie?

• Civil religion

• Invisible religion

• Politieke ideologie, voetbal?

• Officiële en niet-officiële vormen

• Mens van nature religieus?

Page 22: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Wat is sociologisch aan religie?

• Een groepsfenomeen

• Omvat overtuigingen, verhalen, tradities, waarden

• Specifieke praktijken, rituelen

Vijf aspecten (p.38): ideologisch, ritueel, intellectueel, ervaring, consequenties

Page 23: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Functie van religie voor samenleving(O’Dea 1969)

Positief• Consolation and

reconciliation• Emotional stability

and personal growth• Legitimation of

society• Prophetic change• Social and individual

identity

Negatief• Suppression of

protest• Block progress• No practical action• Conflict and disunity

Page 24: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Functies van religie(Dekker/Stoffels p.73)

• Integratieve functie (Berger)

• Legitimatie

• Compensatie

• Zingevingfunctie

• Veranderende functie

• Emancipatie

Page 25: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Religie en samenleving

• Sociale structuur heeft gevolgen voor (religieus) handelen en opvattingen

• Bepaalde sociale kenmerken in bepaalde groepen

• Religie heeft gevolgen voor de inrichting van de samenleving

! Geen directe relatie, eerder wisselwerking

Page 26: (godsdienst)sociologie Tiltenberg-St. Bonifatius Jaar I-II, major Code VIII.3

Stelling

Godsdienst is niet van belang voor de samenleving