gobeklitepe2

Upload: burak-polat

Post on 14-Apr-2018

318 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    1/239

    NDEKLER

    1

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    2/239

    I. GRSEL, TNSEL ve BLMSEL BELGELER IIINDA BYK TUFAN.* panolu Jtaka steli* Uzak Dou ve Pasifikin tektonik Yaps.

    * Datong volkanlar..* Pasifik Blgesi Civarnda Magnetik Oluumlar* Tinsel anlamda Nuh tufan.* ymaJtakadan izim. 301 Numaral Maaradan Duvar Resmi (Erg-Nun-ller denizi-

    Katranlnehir-Akheron rma).* Sonu/I...

    II. GBEKL TEPE..* Gbekli Tepe eserleri ve Yakn Civaryla KarlatrmaGbekli Tepe Yaplar:

    A Yaps (Ylanl Dikilita Yaps)..Dikilita A/1.

    Dikilita A/2.B Yaps (Tilkili Dikilita Yaps)

    Dikilita B/9, 10...Dikilita B/14...Dikilita B/15...Dikilita B/6.

    C Yaps (Erkek Yaban Domuzu Dairesine Giden Bir Giri/Dromos?................................Dikilita C/26, 28.Dikilita C/23...Dikilita C/11, 25.Dikilita C/12...

    D Yaps (Ta a Hayvanat Bahesinde).Merkezi Dikilita D/18.Batdaki Merkezi Dikilita D/31..Dikilita D/19...Dikilita D/20...Dikilita D/21...Dikilita D/22...Dikilita D/30...Dikilita D/38...Dikilita D/32...Dikilita D/41...Dikilita D/43...

    Dikilita D/33...* Gbekli Tepede A-B Yaplarnn Batsnda Henz numaralandrlmam* Dikilitalar. Son Dnem nas ve Aslanl Dikilita Yaps...* nemli Saptamalar.* Tablosal sonu* Gbekli Tepelilerin geldikleri Blgelerin Tektonik Yaps...* Sonu/II..

    KZ YILANLAR, KARN, BYK TUFAN LE LGL ANTK - MODERNBETMLERN KARILATIRMA VE AIKLAMALARI

    III. YAZILIKAYADA ETLERN (Aithler=Ethler= Yanklar) KEM (KHEM)SEMBOLLER...

    *Kk Galerideki Betimler

    2

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    3/239

    * Sarrumann nndeki Sembol.* Sarrumann Srtnda Tad Sembol* Kl Tanr Deil, Nuh (Noah)..* Etilerin Kkenleri* Uzak Douda, nsann Kkeninden Gnmze Uzanan Tarihsel Tablo.* Etrsk Dilinde Aith ve Eth Adlarnn Varl ve Sonu III

    KISALTMALAR

    3

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    4/239

    abl.ad.adl.a.g.e.a.

    .AJAalt.amp.an. knt.ant. al.Ar.Ayn.BC

    bil.Bkz.

    bny.bonc.bl.btk.buc.by.C.TN

    ev.iz.. yz.dat.def.dev.d.dl.dn.dnz.ev.eyl.fest.Fig.gen.g.heyk.Hrt.hvz.

    rm.il.imp.kab.kal.kay.kls.krf.km.krl.kr.

    Ablative.Adas.Adalar.Ad geen eser.Aa.

    American Journal of Archaeology.Atlar.Amphora(s).Antik kent.Antlar alan.Ariv.Ayn.Before Christ.Bilim(leri).Baknz.Bin yl nce.Boncuk(lar).Blge(si).Bataklk(lar).Bucak.Boya.Cilt.anak mlei Terk etmiNeolitik.

    eviren.izim.ivi yazs.Dative.Deformasyon.Devlet.Da.Dalar.Dip not.Deniz(i).Evre.Eyalet.Festival(i).Figr.Genetive.Gleri.Heykel(leri).Harita.Havza(s).

    Irmak.le.mparatorluk(u).sadan nce.Kabartma(s).Kale.Kayk.Kilise(si).Krfez(i).Kilometre.Kral(l).Karlatrnz.

    kt.kl.Ky.Lev.loc.

    ma.med. mz.met.mez.ML.M.S.A..

    mus.Mz.my.

    NAPnhr.nom.oky.ol.omr.Pey.Ph. D.

    pir.Pln.

    plt.Prh.Res.s.sem.semp.sis.sp.sv.ek.el.tab.tep.tnr.topr.tp.tpn.

    Tv.USGS.lk.niv.vd.vol. d.ybn. e.vad.vb.Vol.vol.yr. ad.

    Ktle.Kltr().Kaynak.Levha.Locative.

    Maara.Medeniyetleri Mzesi.Metod(u).Mezar(lar).Meydan Larousse.Matbaaclk, Sanayi, Anonim

    irketi.Museum.Mzik.Milyon yl nce.

    Neolithic of Abondened Pottery.Nehir.Nominative.Okyanus.Oluum(lar).Omurgas.Peygamber.Doctor of Philosophy (Doktaranvan)

    Piramit(i).Plan.Plato(su).Prehistorik.Resim.Sayfa.Sembol.Sempozyum(u).Sistem(i).Spelling.Sava().ekil.elale.Tablet(i)Tepe.Tanr(s).Toprak.Tapna.Tapnak(lar).

    Televizyon.United States Geological Survey.lke(si).niversite(si).Ve devam.Volkanik da.Yaban eei.Vadi.Ve benzerleri.Volm (Cilt).Volkan(lar-).Yarmada.

    4

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    5/239

    RESM HARTA VE ZM DZNYLE KAYNAKALARI

    I. a. (www.galeriedeglantine.com/Resources/Asphodelu...). b. (www.imep-cnrs.com/tassili/Asphodelus%20ramosu...)

    II. Historical perspective [This Dynamic Earth, USGS]:

    (www.pubs.usgs.gov/gip/dynamic/historical.html-12k).001: www.utexas.edu/.../classical/Zeus_Pos.gif); Res.002: time and space in chinese narrative paintings of han and the six:

    (ccbs.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JRENG/chen.htm.99k); iz.003a, b: (www.weather-forecast.com/maps/China). (Hrt. Atalay, Y.) Uyarlama.004a, b: Amenti-Vikipedi: (tr.wikipedia.org.wiki/Amenti-25k); Res.005:a. (www.flickr.com/photos/jamestdd/); Res.

    b. Articles-Petrogliphs of Semirechye: (www.tourkz.com/eng/articles/petrogle1.html-16k);Res.

    c. (upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/...); Res.006: El hombre ms grande del mundo es chino-julio 2005: (www. Chino

    china.com/articulos/200507.13-gigante.html-19k); Res.

    007: Atalay, Y.; Ar. Hrt.008: Atalay, Y.: Ar. Hrt.009: Atalay, Y.; Ar. Hrt.010: a. China Culture.org: (www.Chinaculture.org/gb/ en_travel/2004 03/17/content_46367.htm);

    Res.b. Coe, M. D. 2002; Res.

    011: a.(www.hgpho.to/wfest/house/house-e.html); Res.b, c. (www2.ald.net/%7Eroden/korea/album/ondol.htm); Res.

    012: a-c. Articles-petrogliphs of semirechye: (Tourkz.com/eng/articles/petrog 1e_1.html-16k); iz.A. A. Goryachev, A. N. Mariyashev, Petrogliphs of Semirechye, [email protected]

    013: (www.historyforkids.org/.../pictures/shabaka.jpg); Res.014: a.Thyia:Tree of Wisdom: (www.viewzone.com/thyia.html-20k); Res.

    b.(www.homestead.com/wysinger/ancientafrica.html.98k); Res.015: a. (10yearitch.com/?p=1690).

    b. (www.ezoo.cz/zvire.php?zvire_id=45).016: (www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/7949).017: (www.strita.info/location/maps.html).018: Fan sports: From Safari Rally to concours dElegance, Horse Racing:(www.skyscrapercity.com/showthread.php?p=52391593-19).019: mount kilimancaro:

    www.sseserver.net/Regional/Africa/Tanzania/Localities/mount_Klimanjaro.aspx-21k(http://www.quillou.com/tirageas.htm); Res.

    020: (www.starfish.ch/Zeichnung/Karten/Stroemungen.GIF). Uyarlama; Hrt.

    021: Atalay, Y.; Ar. Hrt.022: a. Chinese pyramids-Wikipedia; the free encyclopedia: (en.wikipedia.org/wiki/chinese_pyramids-17k); Res.

    b. Ancient Africas Black Kingdoms: (www.homestead.com/wysinger/ancientafrica.html-94k);Res.

    023: Atalay, Y.; Ar. Hrt.024: Atalay, Y.; Ar. Hrt.025: USGS Earthquake Hazards Program: Earthquake Report: Taiwan Region:(Neic.usgs.gov/neis/eq_depot/2002/eq_020331/13k); Hrt.026:a. Underwater Pyramids: Japan:

    (www.cyberspaceorbit.com/phikent/japan/japan.html-4k); Res.b. USGS Earthquake Hazards Program: Earthquake Report Southeast of...:

    (Neic.usgs.gov/neis/eq_depot/1998/eq_980503/13k); Hrt.027: Time and space in chinese narrative paintings of han and the six:

    5

    http://www.galeriedeglantine.com/Resources/Asphodeluhttp://www.utexas.edu/.../classical/Zeus_Pos.gifhttp://www.weather-forecast.com/maps/Chinahttp://www.flickr.com/photos/jamestdd/http://www.tourkz.com/eng/articles/petrogle1.html-16khttp://www.hgpho.to/wfest/house/house-e.htmlhttp://www2.ald.net/~roden/korea/album/ondol.htmmailto:[email protected]://www.historyforkids.org/.../pictures/shabaka.jpghttp://www.viewzone.com/thyia.html-20khttp://www.homestead.com/wysinger/ancientafrica.html.98khttp://www.ezoo.cz/zvire.php?zvire_id=45http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/7949http://www.strita.info/location/maps.htmlhttp://www.sseserver.net/Regional/Africa/Tanzania/Localities/mount_Klimanjaro.aspx-21khttp://www.quillou.com/tirageas.htmhttp://www.starfish.ch/Zeichnung/Karten/Stroemungen.GIFhttp://www.homestead.com/wysinger/ancientafrica.html-94khttp://www.cyberspaceorbit.com/phikent/japan/japan.html-4khttp://www.galeriedeglantine.com/Resources/Asphodeluhttp://www.utexas.edu/.../classical/Zeus_Pos.gifhttp://www.weather-forecast.com/maps/Chinahttp://www.flickr.com/photos/jamestdd/http://www.tourkz.com/eng/articles/petrogle1.html-16khttp://www.hgpho.to/wfest/house/house-e.htmlhttp://www2.ald.net/~roden/korea/album/ondol.htmmailto:[email protected]://www.historyforkids.org/.../pictures/shabaka.jpghttp://www.viewzone.com/thyia.html-20khttp://www.homestead.com/wysinger/ancientafrica.html.98khttp://www.ezoo.cz/zvire.php?zvire_id=45http://www.iucnredlist.org/apps/redlist/details/7949http://www.strita.info/location/maps.htmlhttp://www.sseserver.net/Regional/Africa/Tanzania/Localities/mount_Klimanjaro.aspx-21khttp://www.quillou.com/tirageas.htmhttp://www.starfish.ch/Zeichnung/Karten/Stroemungen.GIFhttp://www.homestead.com/wysinger/ancientafrica.html-94khttp://www.cyberspaceorbit.com/phikent/japan/japan.html-4k
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    6/239

    (ccbs.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JRENG/chen.htm.99k); iz.028: a.Runion - Wikipedia, the free encyclopedia: (en.wikipedia.org/wiki/Runion - 137k); Res.

    b. Atalay, Y.; Ar. iz.028.c: Kr. Res.029: c. USGS Earthquake Hazards Program: Preliminary Earthquake Report:

    (Neic.usgs.gov/neis/bulletin/neic_waax.html-14k); Hrt.030: Bargellini, 1960; iz.031: a. (www.spiritefeve.com/userimages/procart2.htm); Res.

    b. (En.wikipedia.org/wiki/Buddhist_prayer_beads); Res.032a-d: (www.luckymojo.com/mojocatamulets.html); Res.033: a. (www.arikiart.com/.../taniko_-_10_commandment_pattern_-_blue_and_cream_2086976.htm);

    Res.b. (img2.blogcu.com/.../o/t/motifmatik/snv80193.jpg); Res.

    034: Atalay, Y.; Ar. Hrt.035: Nwa-Wikipedia, the free encyclopedia: (www.en.wikipedia. org/wiki/Nwa-36k); Res.036: (theneosr.egloos.com/534114). Uyarlama; Hrt.

    037: (www.geo.de/.../geschichte/55864.html?t=img&p=1); Res.038: Schmidt, K., 2007; Pln.039a-f: Atalay, Y.; Ar. iz.040: a. (upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/...).

    b.Yak-Britannica Concise: (concise.britannica.com/ebc/article-9383062/yak-18k).041: (www.athenapub.com/13intro-he.htm). (Hrt. Atalay, Y.). Uyarlama.042: (www.aitutakifishing.com/); Res.043: a. (Us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/travel/tg/lp/1e); Res.

    b.(Schmidt, K., 2007); iz.044a, b: Vietnam Travel Guide-Festivals in the North: (www.vietnam.sawadee.com/festnorth.htm-

    47k); Res.045: (www.crystalinks.com/easterisland.html-25k); Res.

    046: Schmidt, K., 2007; Res.047: a.(www.earthdocumentary.com/easter_island_travel...).

    b. (www.thunderbolts.info/.../080418moeraki.htm).048: a. (www.wayfaring.info/index.php?s=sahara+desert); Res.

    b. (www.travellersworldwide.com/17-zimbabwe/17-zi...); Res.049: (www.themodernantiquarian.com/site/9999/torral...); Res.050: Atalay, Y.; Ar. Hrt.051: Atalay, Y.: Ar. Hrt.052. (www.celticnz.co.nz/Bes%20&%20Thor/Bes&Taranis.htm); Res.053: (www.giftsnz.com/weapons.htm); Res.054: Atalay, Y.; Ar. Hrt..055: a. (lovebigfoot.com/?cat=39); Res.

    b. (www.theglobaleducationproject.org/egypt/artic...); iz.056: (lovebigfoot.com/?cat=39), uyarlama; iz.057: Ar. iz.058: (www.panoramio.com/photo/2722980); Res.059: Ar. iz.060: a. (detail.en.china.cn/provide/detail,1001483120.html); Res.

    b. (www.friendsofjade.org/.../?currentPage=5); Res.061: (www.flickr.com/photos/tavia14999/100019485/); Res.062: (www.heason.net/Galleries/Andy_Curtis/); Res.063: a. (www.black-bear-haversack.com/.../1396); Res.

    b. (mainelineleather.com/catalog/index.php?cPath=1); Res.

    064: a. Schmidt, K., 2007; Res.b. (www.megalithic.co.uk/search.php?country=11...); Res.065: (blog.baliwww.com/images/taro/taro02.jpg); Res.

    6

    http://en.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9unionhttp://en.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9unionhttp://en.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9unionhttp://en.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9unionhttp://www.spiritefeve.com/userimages/procart2.htmhttp://www.luckymojo.com/mojocatamulets.htmlhttp://www.arikiart.com/.../taniko_-_10_commandment_pattern_-_blue_and_cream_2086976.htmhttp://theneosr.egloos.com/534114http://www.geo.de/GEO/kultur/geschichte/55864.html?t=img&p=1http://www.athenapub.com/13intro-he.htmhttp://www.aitutakifishing.com/http://www.crystalinks.com/easterisland.html-25khttp://www.earthdocumentary.com/easter_island_travel_guide.htmhttp://www.thunderbolts.info/tpod/2008/arch08/080418moeraki.htmhttp://www.wayfaring.info/index.php?s=sahara+deserthttp://www.travellersworldwide.com/17-zimbabwe/17-zimbabwe-about.htmhttp://www.themodernantiquarian.com/site/9999/torralba_den_salort.htmlhttp://www.celticnz.co.nz/Bes%20&%20Thor/Bes&Taranis.htmhttp://www.giftsnz.com/weapons.htmhttp://lovebigfoot.com/?cat=39http://www.theglobaleducationproject.org/egypt/articles/cdunn-9.phphttp://lovebigfoot.com/?cat=39http://www.panoramio.com/photo/2722980http://detail.en.china.cn/provide/detail,1001483120.htmlhttp://www.friendsofjade.org/current-article/?currentPage=5http://www.flickr.com/photos/tavia14999/100019485/http://www.heason.net/Galleries/Andy_Curtis/http://www.black-bear-haversack.com/product_info.php/products_id/1396http://mainelineleather.com/catalog/index.php?cPath=1http://www.megalithic.co.uk/search.php?country=11&county=171http://en.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9unionhttp://www.spiritefeve.com/userimages/procart2.htmhttp://www.luckymojo.com/mojocatamulets.htmlhttp://www.arikiart.com/.../taniko_-_10_commandment_pattern_-_blue_and_cream_2086976.htmhttp://theneosr.egloos.com/534114http://www.geo.de/GEO/kultur/geschichte/55864.html?t=img&p=1http://www.athenapub.com/13intro-he.htmhttp://www.aitutakifishing.com/http://www.crystalinks.com/easterisland.html-25khttp://www.earthdocumentary.com/easter_island_travel_guide.htmhttp://www.thunderbolts.info/tpod/2008/arch08/080418moeraki.htmhttp://www.wayfaring.info/index.php?s=sahara+deserthttp://www.travellersworldwide.com/17-zimbabwe/17-zimbabwe-about.htmhttp://www.themodernantiquarian.com/site/9999/torralba_den_salort.htmlhttp://www.celticnz.co.nz/Bes%20&%20Thor/Bes&Taranis.htmhttp://www.giftsnz.com/weapons.htmhttp://lovebigfoot.com/?cat=39http://www.theglobaleducationproject.org/egypt/articles/cdunn-9.phphttp://lovebigfoot.com/?cat=39http://www.panoramio.com/photo/2722980http://detail.en.china.cn/provide/detail,1001483120.htmlhttp://www.friendsofjade.org/current-article/?currentPage=5http://www.flickr.com/photos/tavia14999/100019485/http://www.heason.net/Galleries/Andy_Curtis/http://www.black-bear-haversack.com/product_info.php/products_id/1396http://mainelineleather.com/catalog/index.php?cPath=1http://www.megalithic.co.uk/search.php?country=11&county=171
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    7/239

    066: Ar. iz.067: a. Schmidt, K., 2007; Res.

    b. Mellaart, J., 1988; Res.068: a. (www.celticnz.co.nz/hot_mail6.htm); Res.

    b. (www.megalithic.co.uk/search.php?country=11...); Res.069: (www.megalithic.co.uk/search.php?country=11...); Res.070a-c: (www.celticnz.co.nz/hot_mail6.htm); Res.071: Hattusa-Wikipedia, the free encyclopedia: (en.wikipedia.org/wiki/Hattusa-51k); Res.072: a. (history.cultural-china.com/en/51H1354H1957.html); Res.

    b. (jennifermeansdesign.com/IMPORTS1.htm); Res.073: a.(www.edgarlowen.com/a43ane.html); Res.

    b. (www.world-mysteries.com/sar_8.html): Res.074: a.(www.faculty.ucr.edu/.../archeol/fuentema.htm); Res.

    b. (www.atlantisbolivia.org/fuentemagna.htm); Res.075: a, b: Ay. Kay.; Res.075c: a, b: Ay. Kay.; Res.; iz.076: a-c: Ay. Kay.; Res.

    077: (Atalay, Y.; Ar. Hrt.).078: Ar. iz.079: a. Ar. iz.

    b.(www.myspace.com/tkhrox); Res.080: Scientific American: The Komado Dragon Scientific American.com...:

    (www.scientificamerican.com/print_version.cfm?articleID=000EFE16-865c1CD6-B4A8809EC588EEDF-37k); Res.

    081: Atalay, Y.; Ar. Hrt.082: Schmidt, K., 2007; Res.083: a. (EBay Store-CHNA NOTION:Hongshan Culture: Ancient Chinese: stores.ebay.com/HHINA-

    NOTION-Hongshan-Culture-WOQQcolZ4QqdirZ1Qqfsub23755686QqftidZ2QQtZkm-60k);Res.

    b. Ay. Kay.; Res.c. Ay. Kay.; Res.

    084: Ar.; iz.085: Ar.; iz.086: a. Ar.; iz.

    b. Ar.; iz.087: Ar.; iz.088: a. Schmidt, K. 2007.

    b. Ar.; iz.c. Ar.; iz.

    089 : Ar.; iz.090: (en.wikipedia.org/wiki/Human_sacrifice_in_Aztec-culture-138k); Res.091: (www.eso-garden.coDancing Mask - Nootka, 1915); Res.092: a. Esin, E. 2006; iz.

    b. Medusa&Gorgons-Greek monsters, mythology, pictures-Medousa...:(www.theoi.com/Pontios/Gorgones.html-75k); Res.

    c. Huaca de La Luna: (www.arqueologia.com.ar/peru/laluna.htm-23k); Res.093: Ar.; iz.094: Ar.; iz.095: a. Ar.; iz.

    b. Ar.; iz.096: a. (www.amnh.org/exhibitions/horse/?section=evolu...); Res.

    b. (www.andrewcollins.com/page/articles/Gobekli_T...); Res.

    097: Ar.; iz.098: Ar.; iz.099: Karst Landscape and Tourism Exploitation araund Fengyu Cave, China:

    7

    http://www.celticnz.co.nz/hot_mail6.htmhttp://www.megalithic.co.uk/search.php?country=11&county=171http://www.megalithic.co.uk/search.php?country=11&county=171http://www.celticnz.co.nz/hot_mail6.htmhttp://history.cultural-china.com/en/51H1354H1957.htmlhttp://jennifermeansdesign.com/IMPORTS1.htmhttp://www.edgarlowen.com/a43ane.htmlhttp://www.world-mysteries.com/sar_8.htmlhttp://www.faculty.ucr.edu/~legneref/archeol/fuentema.htmhttp://www.atlantisbolivia.org/fuentemagna.htmhttp://www.myspace.com/tkhroxhttp://www.theoi.com/Pontios/Gorgones.html-75khttp://www.arqueologia.com.ar/peru/laluna.htm-23khttp://www.amnh.org/exhibitions/horse/?section=evolution&page=evolution_dhttp://www.andrewcollins.com/page/articles/Gobekli_Tepe_interview.htmhttp://www.celticnz.co.nz/hot_mail6.htmhttp://www.megalithic.co.uk/search.php?country=11&county=171http://www.megalithic.co.uk/search.php?country=11&county=171http://www.celticnz.co.nz/hot_mail6.htmhttp://history.cultural-china.com/en/51H1354H1957.htmlhttp://jennifermeansdesign.com/IMPORTS1.htmhttp://www.edgarlowen.com/a43ane.htmlhttp://www.world-mysteries.com/sar_8.htmlhttp://www.faculty.ucr.edu/~legneref/archeol/fuentema.htmhttp://www.atlantisbolivia.org/fuentemagna.htmhttp://www.myspace.com/tkhroxhttp://www.theoi.com/Pontios/Gorgones.html-75khttp://www.arqueologia.com.ar/peru/laluna.htm-23khttp://www.amnh.org/exhibitions/horse/?section=evolution&page=evolution_dhttp://www.andrewcollins.com/page/articles/Gobekli_Tepe_interview.htm
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    8/239

    (www.karst.edu.cn/cave/fengyu.htm-10 k); Res.100: Ar.; iz.101a-c: Ar.; iz.102: Ar.; iz.103: Ildz, E.; Res.104a, b: Ar.; iz.105: a. Ar.; iz.

    b. (commons.wikimedia.org/wiki/File:Museum_of_Ana...); Res.106: (www.megalithic.co.uk/search.php?country=11...); Res.107: Ar.; iz.108a, b: Ar.; iz.109: a. (picasaweb.google.com/.../3801dXzKZuZHYajCPQYuTA); Res. b.(www1.korea-np.co.jp/pk/124th_issue/99121202.htm); Res.110: a. (charliecullen.blogspot.com/); Res. b. (www.san-shin.org/Jejudo-01.html); Res.111: (www.san-shin.org/Jejudo-01.html); Res.112: URU-The Lost Civilisation of Australia- Pyramid In the Forest:

    (www.rexgilroy.com/uru_chapter14.html); Res.113: (www.teara.govt.nz/.../Standard/2/mi); Res.114: Atalay, Y.; Ar. iz.115: Mellaart, J., 1988; iz.116: a.Atlas of World Art - Google Books Result:(books.google.com/books?isbn=1856693775...);

    Res.b. Fine Jade Dragon From Hongshan Culture (JDE066) China , Selling ...:

    (www.madeinchina .com/995053/S1324887/Fine-Jade-Dragon-From- Hongshan - Culture -JDE066.shtml - 31k).

    117: a. (http://en.wikipedia.org/wiki/Yangshao_culture); Res.b. Hemudu Culture - China culture : (history.cultural-china.com/en/51History234.html - 30k);

    Res.

    118: Atalay, Y.; Ar. Hrt.119: Atalay, Y.; Ar. Hrt.120: Longshan culture - Wikipedia, the free encyclopedia: (en.wikipedia.org/wiki/Longsha_culture

    31k); Res.121: Schmidt, K.; Res.122: (www.boston.com/news/world/europe/articles/200...); Res.123: (lotuspharia.freeyellow.com/.../id2.html); Res.124a, b: (www.irishmegaliths.org.uk/crosspillars2.htm); Res.125a, b: Ay. Kay.; Res.126a, b: Ay. Kay.; Res.127a, b: Ay. Kay.; Res.128a, b: Ay. Kay.; Res.

    129a, b: Ay. Kay.; Res.130a, b: (www.celticnz.co.nz/Koru%20PA.htm); Res.131a, b: (www.aotearoadreaming.blogspot.com//stonehenge-aotearoa.html-); Res.132: (www.aotearoadreaming.blogspot.com//stonehenge-aotearoa.html-); Res.133: a. (www.crystalinks.com/caduceus.html).

    b. (www.notashrimp.com/terms.htm).134: a. (airlock.tenrehte.com/aps/med/PICOmed.cgi).

    b. (www.dallasartsrevue.com/.../My-DMA-Dream.shtml).c. (flickr.com/photos/38782010@N00/2085885762).

    135: a. (www.dallasartsrevue.com/.../My-DMA-Dream.shtml).b. (flickr.com/photos/38782010@N00/2085885762). iz. Uyarlama.

    136: (www.atamanhotel.com/whc/hattusa-yazilikaya.html-14k); Pln.137: (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Res.138: (www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gif); Res.

    8

    http://www.karst.edu.cn/cave/fengyu.htm-10http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Museum_of_Anatolian_Civilizations078_kopie1.jpghttp://www.megalithic.co.uk/search.php?country=11&county=171http://picasaweb.google.com/lh/photo/3801dXzKZuZHYajCPQYuTAhttp://www1.korea-np.co.jp/pk/124th_issue/99121202.htmhttp://charliecullen.blogspot.com/http://www.san-shin.org/Jejudo-01.htmlhttp://www.san-shin.org/Jejudo-01.htmlhttp://www.rexgilroy.com/uru_chapter14.htmlhttp://www.rexgilroy.com/uru_chapter14.htmlhttp://www.teara.govt.nz/NewZealanders/MaoriNewZealanders/WhenWasNewZealandFirstSettled/1/ENZ-Resources/Standard/2/mihttp://books.google.com/books?id=O3h2KfXoOPYC&pg=PA50&lpg=PA50&dq=T+shaped+standing+stones+indonesia+new+zealand&source=bl&ots=RHw8Gwhgo5&sig=bRzwLdEUOuKGLWepEgEnlER-DGU&hl=en&ei=8sf-SfrpFoLC_QagyvW_BA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2http://books.google.com/books?id=O3h2KfXoOPYC&pg=PA50&lpg=PA50&dq=T+shaped+standing+stones+indonesia+new+zealand&source=bl&ots=RHw8Gwhgo5&sig=bRzwLdEUOuKGLWepEgEnlER-DGU&hl=en&ei=8sf-SfrpFoLC_QagyvW_BA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2http://www.madeinchina.com/995053/S1324887/Fine-Jade-Dragon-From-Hongshan-Culture-JDE066.shtmlhttp://www.madeinchina.com/995053/S1324887/Fine-Jade-Dragon-From-Hongshan-Culture-JDE066.shtmlhttp://www.madeinchina.com/995053/S1324887/Fine-Jade-Dragon-From-Hongshan-Culture-http://en.wikipedia.org/wiki/Yangshao_culturehttp://history.cultural-china.com/en/51History234.htmlhttp://en.wikipedia.org/wiki/Longshan_culturehttp://www.boston.com/news/world/europe/articles/2007/01/31/dig_uncovers_stonehenge_peoples_settlement?mode=PFhttp://lotuspharia.freeyellow.com/thecircleofisis/id2.htmlhttp://www.irishmegaliths.org.uk/crosspillars2.htmhttp://www.celticnz.co.nz/Koru%20PA.htmhttp://www.crystalinks.com/caduceus.htmlhttp://www.notashrimp.com/terms.htmhttp://airlock.tenrehte.com/aps/med/PICOmed.cgihttp://www.dallasartsrevue.com/ArtSpaces/DMA/JRs-DMA-Dream/My-DMA-Dream.shtmlhttp://flickr.com/photos/38782010@N00/2085885762http://www.dallasartsrevue.com/.../My-DMA-Dream.shtmlmailto:flickr.com/photos/38782010@N00/2085885762http://www.atamanhotel.com/whc/hattusa-yazilikaya.html-14khttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gifhttp://www.karst.edu.cn/cave/fengyu.htm-10http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Museum_of_Anatolian_Civilizations078_kopie1.jpghttp://www.megalithic.co.uk/search.php?country=11&county=171http://picasaweb.google.com/lh/photo/3801dXzKZuZHYajCPQYuTAhttp://www1.korea-np.co.jp/pk/124th_issue/99121202.htmhttp://charliecullen.blogspot.com/http://www.san-shin.org/Jejudo-01.htmlhttp://www.san-shin.org/Jejudo-01.htmlhttp://www.rexgilroy.com/uru_chapter14.htmlhttp://www.rexgilroy.com/uru_chapter14.htmlhttp://www.teara.govt.nz/NewZealanders/MaoriNewZealanders/WhenWasNewZealandFirstSettled/1/ENZ-Resources/Standard/2/mihttp://books.google.com/books?id=O3h2KfXoOPYC&pg=PA50&lpg=PA50&dq=T+shaped+standing+stones+indonesia+new+zealand&source=bl&ots=RHw8Gwhgo5&sig=bRzwLdEUOuKGLWepEgEnlER-DGU&hl=en&ei=8sf-SfrpFoLC_QagyvW_BA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2http://www.madeinchina.com/995053/S1324887/Fine-Jade-Dragon-From-Hongshan-Culture-JDE066.shtmlhttp://www.madeinchina.com/995053/S1324887/Fine-Jade-Dragon-From-Hongshan-Culture-http://en.wikipedia.org/wiki/Yangshao_culturehttp://history.cultural-china.com/en/51History234.htmlhttp://en.wikipedia.org/wiki/Longshan_culturehttp://www.boston.com/news/world/europe/articles/2007/01/31/dig_uncovers_stonehenge_peoples_settlement?mode=PFhttp://lotuspharia.freeyellow.com/thecircleofisis/id2.htmlhttp://www.irishmegaliths.org.uk/crosspillars2.htmhttp://www.celticnz.co.nz/Koru%20PA.htmhttp://www.crystalinks.com/caduceus.htmlhttp://www.notashrimp.com/terms.htmhttp://airlock.tenrehte.com/aps/med/PICOmed.cgihttp://www.dallasartsrevue.com/ArtSpaces/DMA/JRs-DMA-Dream/My-DMA-Dream.shtmlhttp://flickr.com/photos/38782010@N00/2085885762http://www.dallasartsrevue.com/.../My-DMA-Dream.shtmlmailto:flickr.com/photos/38782010@N00/2085885762http://www.atamanhotel.com/whc/hattusa-yazilikaya.html-14khttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gif
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    9/239

    139: Ay. Kay.; Res.140: a. (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Res.

    b. (www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gif); iz.141: a. (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Res.

    b. (www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gif); iz.142: (www.dakhi.com/somen411.phb-140k); Hrt. Uyarlama.143: Harita: (cache1.assetcache.net/xc/dv069047.jpg?v=1...),

    Boa: (www1.istockphoto.com/file_thumbview_approve/4...) Hrt. Ve Res. Uyarlama.144: (www.gap.gov.tr/.../D8142000/Resim/zeug5.jpg); Res.145: Osseman, D., Netherlands, 2004; Res.146: Ay. Kay.; Res.147: Ay. Kay.; Res.148: (www.ladyoftheflame.co.uk/gfx/wadjit1.jpg); Res.149: (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Ayr. Res.150: a. (www.crystalinks.com/wadjetmask.jpg); Res.

    b.(i304.photobucket.com/.../SOUL1BNS/wadjet.gif); Res.151:a. (www.egyptpyramidhistory.com/.../wadjet.jpg); Res.

    b. (www.egyptpyramidhistory.com/egyptian_cults/im...); Res.152: a. (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Ayr. Res.b. False Gospel in the Stars: Scorpio: (www.watch.pair.com/scorpio.html-81k); Res.

    153: (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Res.154: a. (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Res.

    b. Inca Ruins - Crystalinks: (www.crystalinks.com/inca ruins.html-17k); Res.155: Uyarlama; Res.156: a. High Resolution Photo: Monk vulture-Dreamstime: (www. Dreamstime.com/monkvulture-

    image27530-56k); Res.b. (www.povodok.ru/encyclopedia/ www.povodok.ru/pics/art50/art4910_2.jpeg); Res.c. redlist.freenet.uzb/rb/rbturk/naja.html: (redlist.freenet.uz/rb/rbturk/naja.jpg); Res.

    157: Byk Dnya Atlas, 1985; Res.

    158: a. (bp2.blogger.com/.../nm_6R1t3zmc/s400/s_ainu.jpg); Res.b. (gallery.beardcommunity.com/albums/uploads11/a...); Res.c. The Takla Makan Mummies: (www.meshrep.com/PicOfDay/mummies/mummies.htm-11k);

    Res.159: Nwa-Wikipedia, the free encyclopedia: (www.en.wikipedia. org/wiki/Nwa-36k); iz.160: Res.161: (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Res.162: (www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gif); iz.163: (tr.wikipedia.org/wiki/Spil_Da-31k); Res.164: Carpiceci, A. C., 1998; iz.165: a. Fig.156dan ayrnt, Ayn. Kay., iz.

    b. Fig. 157den ayrnt. Ayn. Kay., Res.

    c. (physics.kenyon.edu/.../Balance/Wittenberg20a.JPG); Res.166: (www.pbhase.com/dosseman/yazilikaya); Res.167: Lloyd, S., 1967), iz.168: Fig. 157den ayrnt, Res.169: The Tree of Life: (altreligion.about.com/Library/weekly/aa102902a.htm-35k); Res.170: (www.engineers.auckland.ac.nz/.../image015.jpg); Hrt.171: a. Pln.

    b. (http://www.oceandots.com/pacific/newcaledonia/mare.php); Res.172: (mathildasanthropologyblog.files.wordpress.com...); Res.173-e: (mathildasanthropologyblog.files.wordpress.com...); Res.174: (www.engineers.auckland.ac.nz/.../image015.jpg); Res.175: (upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7b/A...); Hrt.176-f: (www.celticnz.org/.../Feedback/LapitaFaces4A.JPG); Res.177: a.http://en.wikipedia.org/wiki/Yangshao_culture; Res.

    9

    http://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gifhttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gifhttp://www.dakhi.com/somen411.phb-140khttp://www.gap.gov.tr/.../D8142000/Resim/zeug5.jpghttp://www.ladyoftheflame.co.uk/gfx/wadjit1.jpghttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.crystalinks.com/wadjetmask.jpghttp://www.egyptpyramidhistory.com/.../wadjet.jpghttp://www.egyptpyramidhistory.com/egyptian_cults/imhttp://www.egyptpyramidhistory.com/egyptian_cults/imhttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.watch.pair.com/scorpio.html-81khttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.crystalinks.com/incaruins.htmlhttp://www.crystalinks.com/incaruins.html-17khttp://www.povodok.ru/encyclopedia/http://www.povodok.ru/pics/art50/art4910_2.jpeghttp://www.meshrep.com/PicOfDay/mummies/mummies.htm-11khttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gifhttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.engineers.auckland.ac.nz/.../image015.jpghttp://www.oceandots.com/pacific/newcaledonia/mare.phphttp://www.engineers.auckland.ac.nz/.../image015.jpghttp://www.celticnz.org/.../Feedback/LapitaFaces4A.JPGhttp://en.wikipedia.org/wiki/Yangshao_culturehttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gifhttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gifhttp://www.dakhi.com/somen411.phb-140khttp://www.gap.gov.tr/.../D8142000/Resim/zeug5.jpghttp://www.ladyoftheflame.co.uk/gfx/wadjit1.jpghttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.crystalinks.com/wadjetmask.jpghttp://www.egyptpyramidhistory.com/.../wadjet.jpghttp://www.egyptpyramidhistory.com/egyptian_cults/imhttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.watch.pair.com/scorpio.html-81khttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.crystalinks.com/incaruins.htmlhttp://www.crystalinks.com/incaruins.html-17khttp://www.povodok.ru/encyclopedia/http://www.povodok.ru/pics/art50/art4910_2.jpeghttp://www.meshrep.com/PicOfDay/mummies/mummies.htm-11khttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.uned.es/.../HITITAS/yazilikaya-swordgod.gifhttp://www.pbhase.com/dosseman/yazilikayahttp://www.engineers.auckland.ac.nz/.../image015.jpghttp://www.oceandots.com/pacific/newcaledonia/mare.phphttp://www.engineers.auckland.ac.nz/.../image015.jpghttp://www.celticnz.org/.../Feedback/LapitaFaces4A.JPGhttp://en.wikipedia.org/wiki/Yangshao_culture
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    10/239

    b.(www.whoi.edu/.../chios_amphora_56846_56920.jpg); Res.178: a. (http://en.wikipedia.org/wiki/Dawenkou_culture); Res.

    b. (arttattler.com/.../115.-Spouted-Vessel.jpg); Res.c. (www.turkleronline.com/.../49testib.jpg); Res.

    179: Tablo; Ar.180: a. (farm1.static.flickr.com/122/268920244_5f3efce...); Res.

    b. (farm1.static.flickr.com/50/154407043_2cc7fca0...); Res.

    TEEKKR

    10

    http://www.whoi.edu/.../chios_amphora_56846_56920.jpghttp://en.wikipedia.org/wiki/Dawenkou_culturehttp://www.turkleronline.com/.../49testib.jpghttp://www.whoi.edu/.../chios_amphora_56846_56920.jpghttp://en.wikipedia.org/wiki/Dawenkou_culturehttp://www.turkleronline.com/.../49testib.jpg
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    11/239

    Trkiyede kitap yaynlamann ne denli zor olduunu, bu yolda oluan yakn evremdekiolaylardan biliyorum. Gerekleri rt bas etmek isteyenler; kskanlklar; hani vazgeer, ya dalr kalr da, ileride ben yaymlarm gibi art niyetleri, paranoyann tesinde sezip de

    zlmemek mmkn deil. Samimi sandnz evrenizdeki bir ksm arkadalarnz arasnda,Brak bu ileri, sana m kald? diyenlerden, Bu kitab kimse anlamaz, Batllar bunlarzaten kabul etmez diyenlere kadar ulayor, ilk uralar. Hele hele Batllarn bunlar kabuledip etmemeleri hakkndaki yarg, son derece kayg ekici gelmitir bana. Gereklerin ortayakmas m nemlidir, yoksa Batllarn tarafl n yarglaryla, bilimi, bilimsellii saptrmalarm? zellikle Etilerin Yazlkayadaki kabartmalarnn, Batl kaynaklarca olas d birgayretle gereklerden saptrld, gzlerimizin nnde ayan beyan dururken.

    Bu kargaann iinden biri kp, hi de niyetim yokken, destek verip gayrete getirdi beni, ilkkitabm Iustinianus Dneminde stanbulda Yaplar-Procopiusun 1. Kitabnn Analizi adleserin n almalar srasnda. Homeros nasl Odysseusu kardysa zorlu Erg-Enek-Onyolculuuna, bu kez biz olduk Odysseusun yerinde, Homeros gibi bizi kartrken buyolculua. Bu defa ada Homerosumuz, samimi, iten ve can dostlarmdan TevhitKeketi. Bu arkadam, imdilerde anakkale Kltr ve Tabiat Varlklarn KorumaKurulunda Mdr vekili olarak grevini srdryor.

    u sralar, Odysseusun baba topra thakeye dnd andaki kadar yorgun hissediyorumkendimi. Bu nedenle, bir daha byle yorucu bir yolculua kabileceimi hi sanmyorum.Zannederim bu alma yaynlandnda, son kitabm olacak.

    Antik yazarlar, yaplmas dnlen yemee gre pazardan malzemeyi alp bunlar bir araya

    getirip piirmi, yine bir arada kotarp nmze sunmular, okuyabilmemiz iin lezzetlerinitada tada. Yani mutfak ii tamamen onlardan km. Bize ise, hangi yemei yememizgerektii hakkndaki ayklamay yapabilmek kald sadece. Bu almalar srasnda, seimiinin bile ne kadar nemli olduunu rendik, onlarn sayesinde. Hem de zorluklarn grp,zaman zaman rkp snadk da kendimizi. Bu nedenle, onlarn emeklerine olan takdir veminnet hislerimizi belirtmeden geemeyiz.

    Dier tarafta, daha ilk balangta bana destek veren insan unutmam olanaksz. Tmden onaborlu olduum ok ey var. Bu vesileyle dostum Tevhit Kekee en iten dileklerimleteekkr bir bor bilirim. Dier yanda, lk kitabn almalar srasnda destekleriyle birliktetitiz almalarn esirgemeyen, Arkeoloji ve Sanat Yaynlarnn editr sevgili dostum Nezih

    Bagelen ile ayn yaynevinin tm alanlarna, kitabn redaksiyonundaki zorluklar, sonderece dikkat ve titizlii sayesinde yenip kotaran sevgili dostum Erkan Ildza; almalaraolumlu desteklerini esirgemeyen gazeteci-aratrmac Mahiye Morgle, Athenenin kentiaratrmalarmzdaki yardmlarn unutamayacam ark. Ercan Sanus ve aabeyi CokunSanusa; kinci kitap Erg-Enek-Onun redaksiyonundaki youn gayretlerini esirgemeyenHasan Uygun ile Hermes Yaynlarnn editr Sn. Kemal Menemencioluna, sonsuzteekkrlerimi sunmaktan onur duyuyorum. Hak ettikleri vgleri kabullenmek yerine, alakgnlllk gstereceklerini bile bile, hepimize geen emekleri yadsnamayacak hocalarmzArif Mfid Mansel, Jale nan, Akdil Akarca, Rudolf Naumann, Halet ambel, Ufuk Esin,Bruce Howe, Muhibbe Darga ve Refik Duru bata olmak zere, tm Trk dnyas,Endonezya-Japonya-Yeni Zelanda geniyle, Asya, Afrika, Orta Dou, Maya, Aztek, nka,

    Gney Amerika ve dnya halklarna dolu dolu sevgi ve sayglarmzla.NSZ

    11

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    12/239

    Anadolu topraklarnda prehistoryen ve arkeologlarmzn yaptklar kazlar, disiplinli vekusursuz uygulamalaryla, tm dnyada takdirle karlanmaktadr. Dorusu, son derecetitizlikle gerekletirilen, kukusuz bir o kadar da bilimselliinden phe duyulamayacakaratrmalar, lkemizin bilim dalnda kaydettii vn kaynaklarndan biridir.

    Ancak, belli bir alann snrlar iinde yaplan Prehistorik, ya da Antik Anadolu halklarna aitkazlardan bamz kaldrp, imdiye dek yaplm ve sonular yeteri kadar elde edilmi

    belgeler erevesinde, olaya Dnya Arkeolojisi balamnda bakmamzn zaman gelmitir.Neredeyse orta eitim rencilerinin bile kavrayabildikleri sonularn, bundan byle bilimadna pek kazan salayaca kansnda deiliz. Bu kltrlere ait yaplacak yeni kazlar, birtakm kk farkllklar gsterse de, kkende deimeyen ekirdek bir yapnn tam anlamylaortaya karlm ve artk olgunlama evresine girmi olduu kansndayz. Oysa zellikleyabanclarn yaptklar kazlar zerinde ayrntl aratrmalardan kanmamz ve yaknbir gelecekte, bilimsel birikimlerin yarataca kargaa ve bundan doan belirsizliknedeniyle, tarihin gelecek nesillerin omuzlarna ykleyecei kukusuz olan arsorumluluun, yle kolay kolay kaldrlabilecei sansnda deiliz. Bu nedenle, bundanbyle bamz gmdmz amalardan karp, teknolojinin her trne sahipolduumuz gnmzde, imdiye dek toplanm tm belgelerin de yardmyla, dnyayayle bir tepeden bakmamzn, karlatrmal analizlere girime zamannn geldiine vebunun gerekli olduuna inanyoruz. Yine inanyoruz ki, yabanc kaynaklar tarafndanzerlerinde oynamalar yaplm, arptlm arkeolojik ya da tarihsel gerekler ne kadarrtlp bastrlsa da, eninde sonunda ortaya kacaktr. Bize gre asl ve asli grevimiz,bilimsel almalar erevesinde ve gelecek gen nesiller iin, bu sreyi olabildiinceksaltmak olmaldr.

    Mitoslara masal olarak bakmayp, kaynaksal klarndaki nedenlere, bunlar ortayakaran olaylara inme ura verdik. Bu yoldaki almalarmzda, bilimsel yntem vekaynaklara sk sk bal kaldk. Gnmze dek, masal olarak kabul edilmi en ufak birayrnty bile yadsmakszn mercek altna aldk. Elde ettiimiz sonular, tm mitoslarntarihsel, corafi, jeolojik ve gksel gereklere dayal olduunu gstermesi veatalarmzn anlattklarnn ne kadar doru olduunu ortaya koymas bakmndan,onlara duyduumuz gvende ne kadar hakl olduumuzu ortaya kard.Kitap ieriinioluturan almalarmz srasnda, zellikle Byk tufanla snrl sayfalarda, Erg-Enek-On adl kitaptaki pek ok resmi, bilgi akn bozmamak adna, ayrca nemlikaynak oluturmalar nedeniyle yineleyerek vermek zorunda kaldk. Srf okuyucu,arad belgelere annda ve kolaylkla ulaabilsin, ikiye ayrlmasn diye zaman. Yoksa

    amacmz, okuyucuya temcit pilav gibi ayn eyleri sunup, cann skmak, zamannharcatmak deil asla.

    Yaptklarmzn, bu ynde bir nclk oluturup oluturmayacana, ortaya konacak ekkantlarla birlikte gelecek kuaklar hkm verecekler. Ancak bu yndekiaratrmalarn yeni bir yn ve bu kaynaktan doan, daha evrensel bir hzkazanacandan kukumuz yok. Amacmz gerekleri bulmaksa eer, ulamaksabilmediklerimiz, bilemediklerimize, bu kitap dahil, her okuduumuzu irdeleyerekaratrp analizlerini yapmamz gerekiyor. Bilgi ve yorumlar, isterse nvan en yksekkariyere sahip bir kiiye ait olsun. Unutmamamz gerekir ki, bilimsel dorulara, bilimselaratrma ve ayrntlara inmekle varlabilir, kr krne inanm, kapal gzlerle

    bakmak ve kabullenmekle deil. Yani dorular bulmak adna, yanllardan arnmamzgerek. Hele hele amzda, ben-biz-bizler ncln yrtebilme, bu egoya dayal

    12

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    13/239

    topik amalara ulaabilme arzu ve isteinin, tarih ve arkeoloji dallarndaki bilimselalmalar bile etkileyip, varsaymsal bilim diyebileceimiz yanl sonularavardrabildiine, yakn gemiimizde tank olmuken. Bunlarn arasnda en nemlileri,Herodotosun Herodot Tarihi, Etilerin Yazlkayadaki eserleri ve Gbekli Tepehakknda Klaus Schmidtin yorumlardr. Bu deerlendirmeler arasnda, Herodotos ve

    Yazlkayann deerlendirmelerini bir rastlantya, yanl yoruma balamak olanaksz.Bunlardaki yorum arpklklarnn, kasta dayal bir ama gtt, gerein bilinmesinekarn, bunlar tm dnyadan saklayp onlar yanltarak, bilimin katledildii aktr.Schmidtin Gbekli Tepe hakkndaki yorumlar, Gneydou Anadoluda geleceednk olarak planlanm olmasndan kuku duyulan Krt-Trk ayrmasna kaynak vekant oluturabilecek bir alt yap almas mdr?1 imdilik kaydyla da olsa,bilimselliinden kuku duymak istemediimiz Schmidte, bu tr bir sulamadabulunmak istemiyoruz. Ancak varsa byle bir art niyet, tarih nndeki gereklerin,yakn bir gelecekte bu iddiay sorgulayacandan kukumuz yok. Avrupallarn exoriente lux= Kltr Doudan gelir, Sir Mortimer Wheelerin ise: Arkeoloji bir bilim deil,bir kan davasdr szleri, zerinde dikkat ve ibretle durulmas gereken aklamalardr.

    Madem kltrn Doudan geldii biliniyor, o zaman, bilimsel ilev kazanmayan bu szlerlebirlikte, bunlarn bilime yansmayan almalarnda hangi bilimsel doruluk, itenlik vesamimiyet aranabilir? Kltr taycs Tokar2 Trkleri Asya-Pasifik adalar-Anadolu-Avrupa-ngiltere/Asya-Etiyopya-Msr-Mezopotamya-Anadolu-Avrupa-ngiltere yol haritalarzerinden kltrlerini buralara kadar tamam olsalard, o zamanki Mezolitik-NeolitikAvrupann gnmzde nerelerde sayacan imgelemek bile olanaksz olurdu. Zira,Tokarlarn topraklaryla birlikte kltr mirasna da konan Yunnanl inliler, Amerikaktasnn kefinden ok sonralar, 19. yzyl balarndan itibaren modern Amerika BirleikDevletlerine g etmeye balamlardr.3 Attikaya yerleen Atinal Yunanllarn, gittikleri

    blgelerde, zaten Anadoludan aldklar kltrlerini yaymak gibi bir amalar olmamt.Ancak emperyalist amalara dayal ticari kayglarla hareket ettiklerinde, Avrupa yakasndaByzantion ve Asya yakasn Khalkedonla birlikte boaz yollarn tutup geit vermeyenMegarallarla Anadolu halklarndan izin aldklar srece,4 Karadenizde Krmdan, Anadolukylar, Fenike, Msr, Kuzey Afrika lkeleriyle talyadan daha teye gememilerdi. Bunedenle, statik bir durum arzeden bu her iki kltr yannda, nedeni volkanlar ve Byk tufanda olsa, atlgan, aktif ve srekli olarak yabanc topraklarda yenilii arayan Kltr TaycsTokar Trklerinin, nce bronz, daha sonra demir a ve sonrasnda gelitirdikleriteknolojilerini, dnya geneline yaymalar konusundaki baarlarn yadsmak olanakszdr.

    Bu balamda, Asya, Pasifik adalar, Mezoamerika, Afrika, Mezopotamya ve Anadoluhalklarna dayal atalarmzdan tm dnya insanlarna, kt zerinde ve duvarlara kazl

    yaztlarda deil, ama gerek insan haklarna bir an nce kavuulmas ynndeki dileklerimizve sevgilerimizle.

    1 Krtlerin, Anadoluya 1071 Malazgirt savann ardndan geldii savlanan Trklerden, 11071 yl ncesindeblgeye geldikleri iddiasn ortaya koyabilecek bir sava gnderme yaplmaktadr.2 Kgarl Mahmd, Toqd kelimesinin dokumak anlamna geldiini sylyor. Bkz. Dzgner, F. (2009)Ergt-Enek-On, nsann Kkenine Yolculuk, Homerosun Odysseia Adl Yaptnn Analizi, Hermes Yaynlar,stanbul, s.96, 97. Dier tarafta, Tokur kelimesinin szlkteki dier bir anlamysa yle: Having aprotruding* forehead (person), yani, kularn (ya da bir kiinin) havada uarken, ilerinden lider seilmiolan birinin, dierlerinin nnde knt yapt gen eklinde biim oluturmas; bize gre buna nc, ya danclk yapma da denebilir. Tpk Gbekli Tepelilerin T balkl dikili talarda betimledikleri rdek veturna kularnda olduu gibi. Redhouse (1974) Trke-ngilizce Szlk, RedhouseYaynevi, stanbul, s.1180.* Protrude: knt yapmak, karmak, Prtlamak, dar kmak, knt meydana getirmek.

    3 Birleik devletlerin kaytlarna gre, inli gmenler Amerikaya, bu lkedeki ilk demiryolu inaatlarndaalmak zere, 1820 ylnda gelmilerdir.4 Bu izin, doal ki birinci ve ikinci Attik-Delos Deniz Birlii kapsamndaki sreleri iermektedir.

    13

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    14/239

    GR

    lk kez Jtaka stelinde, Nuh tufannn koptuu Persephonenin koruluundaki palmiye ve Suladini (Metasequoia glyptostroboides) aalaryla ssl naratif sluptaki duvar resminden

    anlayabildik, insan ba, ya da vcutlarnn hle iinde gsterilmelerinin nedenini. Her birini,tanr figr sandk nce. zerine oturduklar nesnelerle birlikte, fanus iindeki ufolardaoturuyorlard sanki. Ancak, eserler zerinde gerekletirdiimiz uzun gzlemler, Budizm,Hinduizm ve Hristiyanlkta, Buda, sa, Meryem ve Havarilerin balarnn etrafndagrdmz hleler konusunda kukuya drd bizi. Nice sonralar anlayabildik, bunlarnzamann saygya deer bilge insanlarnn balarnn etraflarna, ayrcalkl olmalar ve bunedenle kutsal sayldklar iin yerletirildiini. yle ki, Kuzey Chou dneminde, ymaJtakadan 301 numaral duvar resmine ait izimde bile, bu bilge kiiler lp, Erg nehrinin(Akheron-Lo) iinde, atelerle kaynayan sulara gmldklerinde bile, saygnlklarnkaybetmemiler. Eserin Persephonenin ayr [Asfodel (Asphodelus ramosus) ayr]civarndaki Pasifike ait olduunu, betimdeki Asfodel bitkisine ait tasvirlerden anlyoruz.Homeros Odysseia adl eserinde, ller lkesine yirmi drdnc blmde tekrardeinmi. Dediine gre, Hermeias taliplerin ruhlarn aryormu bir bir, elindeki altndeneiyle.5 Tanr, peindeki ruhlarla, Okeanosun akn izleyip varm Ak Kayaya. Dahasonra ise yle diyor:Gnein kaplarn getiler ve Dler lkesini,ve Asfodel ayrna ulatlar az sonra,orda kalr ruhlar, gemi gmlerin grntleri.6

    Asphodelus ramosus (Asfodel-Trkiyede Asphodelus aestivus-Liliaceae-iri otu) ve DouAnadoludaki zerlik otu meyvelerine benzeyen, Asphodelus ramosus meyveleri.a. (www.galeriedeglantine.com/Resources/Asphodelu...).

    b. (www.imep-cnrs.com/tassili/Asphodelus%20ramosu...)

    yma Jtakadaki tasvirde de, bilge ve halktan l ruhlarn aralarna Asfodel bitkitasvirlerinin serpitirilmi olmas dikkat ekicidir. Ermi kiilere ait ruhlar, Erg (ller)nehrine sonradan gelen halktan kiileri, henz dnyadayken vermi olduklar retileriniyerine getirip getirmediklerini sorguluyor, bunlar ellerindeki kt kalemle kaydageiriyorlar. Bu kiilerin, bilgeler karsnda takndklar saygl durumlarysa, grlecek, talnacak cinsten. Hemen Atlantisli7 Djehutinin gelecek nesiller iin syledii szler geliyorinsann aklna. yle sylyor tanr, bir sr tlerinin arkasndan:

    5

    yma Jtaka betiminde, denize giren Lo nehri tanras Lo-shen fu tunun elinde tuttuu asa ile karlatrnz.6 Dzgner, F.Erg-Enek-On, s.225.7 Gnmzde de ifade ettiimiz gibi, Dnyal anlamndadr.

    14

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    15/239

    imdi bir sre iin yeniden dtm a,ve KHEMin insanlarbeni asla bilmeyecekler.Fakat belirsiz bir zaman sonra tekrar ykseleceim,gl ve kudretli olarak, hesap sormak iin

    geride braktm herey iin.

    Yeryznn, balangtan gnmzekadar geirdii jeolojik evreler. a=Tanr Djehuti ve Platonun Atlantis(Atlantea) olarak adlandrd,

    Poseidaonun, dnyay on kralarasnda paylatrmasndan ncekihali, bilimsel adyla Pangaia(Pangaea);8 b-d= Atlantisin on

    paraya blnme evreleri; e= On kralarasndaki blnm durumu, yani

    gnmz corafyas.9

    Historical perspective [This Dynamic Earth, USGS]: (www.pubs.usgs.gov/gip/dynamic/historical.html-12k).

    Bir eitmenin uyarlar hissediliyor bu szlerde. lmekte olan bir baba, ya da annenin,lmlerinin ardndan, evlatlarnn gelecekteki yaamlar iin duyduu kayg ve korkular

    sezilmiyor mu, aman yanl bir eyler yapacaklar da, hayatlar alt st olacak diye? Bu nedenle,bir gn dnp hesap soracan, ona gre ayaklarn denk almalarn tlemiyor mu Djehuti?Hem de, kendisinin unutulacana kesin olarak inand anlalan satrlarnda, nesillersonrasn bile dnerek bizleri uyarmyor mu?

    Bize gre gnmzde bile, kariyer sahibi ya da deil, ayn endielerle donanm tm bilgekiiler de, gelecek iin ayn korkular dile getirmekteler. Anlalyor ki, pek bir eydeimemi o gnden bu gne dek.

    8 Pan= Btn (Entire); Gaia= Gaia= Toprak ana (Earth). Dnyann 250-225 milyon yl ncesindeki ilkoluumunda, btn topraklarn bir arada olduunun ileri srld teori.9 Dzgner, F., a.g.e., s.230-234, Fig.120.

    15

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    16/239

    Ancak insanolunun yaps bu, doasndan gelen sz dinlemezlik, katletme, devirip ykma,alma, rpma, arptma gittii her yerde. ll kendi bamza gelecek felket, kendimizirkilip, titreyip greceiz felketleri ki renebilelim. Ka kez ders ald insanlar, insanlktarihi boyunca ve daha ka kez ders alacak, bilinmez. Yoksa be para iin kirletir miydiktoprak, deniz ve havay; yok eder miydik canm hayvan, orman, gl ve rmaklarmz? Srf

    ocuklarmzn, onlarsz yaayamayacaklarn bildiimiz iin deil, salt onlarn dantel gibiilenmi canm grnmleri ve var olmalarndaki doa nedenlerini bile bile, kyabilir miydikonlara, tpk ocuklarmza kyamadmz gibi?

    Hl daha ortada lf sz dinlemediimiz, tpk ocuklar gibi. Yalnz doaya kar deilkinimiz, birbirlerimize de yle. te Herodotosu katlettiini sanan Ktesias, Plutarkhos, Sayce,Hauvette ve Alfred Croiset; ite Homerosun Odysseia adl eserinde geen yerleri, yzlerceyldr, yapt srf Yunanllara yamamak amacyla ve ill Akdeniz ve Ege adalarna sktrmagayretleri; ite Yazlkayadaki kabartmalar.

    Bu kabartmalarnn ilgin yan, kayalardaki betimlerin bir baka lkede deil, bizim kendi

    topraklarmzda olmas ve imdiye dek, gz gre gre yaplan yanl yorumlar kabullenip,onlar bu yanl ynlendirmelere gre seyretmemiz. Bu eserleri detaylaryla ekebilecek himi fotoraflarmz yoktu bu zamana dek? Hi mi izimcilerimiz olmad eserlerdekiayrntlar ktlara dkecek? diye insan merak ediyor dorusu. Bylendik mi, bundan

    byle byye mi inanacaz yoksa neredeyse?

    Eserlerdeki anlatmlar o kadar ak, net, sade ve duruyken, orbaya evirmiler atalarmznbizler iin zenle hazrlayp, anlamamz istedikleri her bir eyi. Tpk, her naslsa kendilerinebraklan bir evi, yaramazlklaryla allak bullak eden ocuklar gibi. Merakmz, tanrDjehutinin ne zaman geri gelip hesap soraca, yaplm her tr arpklklar iin. Daha

    beklemeye ne kadar zamanmz kald acaba? diye merak ediyoruz. Birileri kp Bizdennaslsa geti de diyebilirler. Ancak biz, kendimiz iin deil, gelecek gen nesiller ve bilimadna kayglanyoruz hakl olarak.

    16

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    17/239

    GRSEL, TNSEL ve BLMSEL BELGELERIIINDA BYK TUFAN

    Fig.1: Siyahi Zeus Artemisionun (Aithiopial-Yz yank), denizden karlm bronz heykeli.10

    Yaklak 460.(www.utexas.edu/.../classical/Zeus_Pos.gif).

    alarn derinliklerinden gnmze dein, insanolunun cevabn arayp bir trl kaynanaeriemedii gizemlerinden biri, Byk tufan olaydr. Hesiodos anlatyor bu mthi felaketncesindeki devler-tanrlar savan (Titanomakhia), Yunanllara malederek.11 Zaman zamann Asyaya dayandrlan mitosun, geminin ulat ve varlna rastland iddia olunaneitli blgeler arasnda, Van Ar da (Ararat), sklkla ad geen yerlerden yalnzca biri.

    Aada tespit ettiimiz bir steldeki tasvir zerindeki almalarmza gre, 4000-3500tarihleri arasna dayanan Nuh tufannda ad geen ahap gemiye ait verilerin, yaklak 5500-6000 yl sonrasnda bulunmasna olanak olup olmad konusunda kukuluyuz. Ancak, tufannedeniyle oluan zorunlu seyahat sonunda, varlan ktann iklimsel konumu ve toprannkimyasal yapsyla ilikili olabilecek artlarn aratrlarak, kalntlara ulalabilmeolanaklarnn olas olup olmadnn, bilim adamlarnca ayrca aratrlmas gerektiiortadadr.

    Bilimsel kantlarn da desteiyle ve genel anlamda, tufann Karadeniz, ya da Mezopotamyadaolutuu ileri srlmektedir.12 Bu durumda, baka bir blgede olumu ve Mezopotamyaya

    10 Tanra Athenay Homeros gibi Athene; Etiyopya ve Etiyopyallar da, tpk Homeros ve Herodotos gibiAithiopia ve Aithioplar biiminde, kaynaksal isimlerine uygun olarak kullanmay yeledik. ZiraHomerosun bahsettii Aithiopia, gnmzdeki Etiyopya topraklarndan ok daha geni bir alan kapsamaktayd.Bu blge yaklak olarak, bugnk Meroden Tritonis (Viktorya-Victoria-Swan lake) glne kadar uzanantopraklardr. Zeusun Aithiopia ile olan ilikisi iin Bkz. Homeros (1984)lyada, ev. A. Erhat; A. Kadir, CanYaynlar, stanbul, I.423, 424. Erhat, A. (2002)Mitoloji Szl, Remzi Kitabevi, stanbul, 2002, s.233, 234.11 Erhat, A., a.g.e., s.87, 88.12 zdoan, M. (2006), Byk Srrn Arkeolojik Kefi NUH TUFANI,Atlas Dergisi, Say: 157, s.58-73.

    Krolu, K. (2006) Tufann Bilimsel KantlarAtlas Dergisi, Say: 157, s.74-76. Bulut, F. (2006) NuhunCorafyas, Basra Bataklklar,Atlas Dergisi, Say: 157, s.79-88. Mayalarn Chilam Balam kitabndaki biriirde, tufan yorumu iin Bkz. Coe, M. D. (2002)Mayalar, ev. M. zdemir, Arkada Yaynevi, Ankara, s.191.

    17

    http://www.utexas.edu/.../classical/Zeus_Pos.gifhttp://www.utexas.edu/.../classical/Zeus_Pos.gif
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    18/239

    ulam olabilecek tufan merkezinin, gerekten buralar olup olmad konusunda unlarsorgulamamz gerekiyor:

    1. Her eyden nce, Byk tufann yannda, pek ok sayda ve daha kk boyutlardaolumu dier tufan olaylarn gz nnde bulundurmamz gerekir.

    2. Karadenizde yksek oranda saanak yamurlar vb. nedenlerle olumu olabilecek younmiktardaki su, boazlar yoluyla Marmara ve Ege denizlerine ulaabilecekken, nedenKaradeniz blgesi topraklarna tasn? Kendi paymza byle bir sel, ancak ani bir meteorya vb. gibi bir d g tarafndan olumu olabilir?3. Frat ve Dijle nehirlerinin tamas, olaanst bir selin olumasna neden olabilir mi?Saptand dile getirilen kantlar, tatl nehir sularna m, yoksa tuzlu deniz suyuna m iaretetmektedir?4. Tufan kahraman Nuh, byle byk bir sel sonrasnda Mezopotamyadan gemisiylekmasnn ardndan, Vanda Ar dana m geldi? Tufann asl kayna ve sonrasnda

    Nuhun gemisinin vard yer neresidir?5. Tufan Karadeniz merkezli ise, Nuhun gemisi Karadeniz kylarndan hareketle, hemen

    Ar dann tepesine mi oturdu? Bu durumda, ok daha uzaklara gitmi olmas gerekmez mi?6. Bu varsaym, Smerlere ait kltrel kalntlara Karadeniz blgesinde rastlamamzgerektirmiyor mu?

    Fig.2: Jtaka stelinde, naratif sluptaki Nuhtufan tasvirinde, Persephonenin koruluu(Asfodel ayr): 1= Palmiye; 2= Su ladini(Metasequoia glyptostroboides); 3= Bodur Staalar; 4= Byk olaslkla Asfodel iekleri.

    time and space in chinese narrative paintings of han and the six:(ccbs.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JRENG/chen.htm.99k).

    7. Byk tufann kaynan, Karadeniz, Mezopotamya, ya da Orta Asya olarak kabul edelim.Olaslklar bu ngrlere gre sralayacak olursak; Yunan, Anadolu on, Eti, Smer, Msr,

    18

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    19/239

    Hint, in, Japon13 ve dahas, Amerika Kzlderilileri, Maya, Aztek ve nkalardaki Byktufan mitoslarnn anlam nedir?14 Yoksa btn bu halklar, Karadeniz, ya daMezopotamyadaydlar da, tufan sonras m bu topraklara g ettiler?8. Mezopotamya kltrlerinden ok daha nceki bir gemile birlikte ayn mite sahipMsrllar, Aa Nile Mezopotamyadan m inmilerdi?

    9. Tufan sularnn etkiledii alanlar yalnzca Mezopotamyada m grlyor? Burada tespitedilen sele ait belgeler, Mezopotamyay da etkileyebilecek bakaca bir merkezden doupburalara kadar varm, ok daha byk boyuttaki bir sele ait olamaz m?10. Zaten tm 4. binin ikinci yarsnda Kalkolitik kltrleriyle birlikte, aniden ortayakm bu toplumlarn kkeni neresiydi? Bu durumda kkenleri, Byk tufann kt iddiaolunan yine Yakn Dou olabilir mi?11. Uzak Dou'da, Mezopotamya'yla ayn zamanda grlen ve ykseklii yaklak 92 m.olarak llen tufana ait izlerle denizde kopan tufan sularna karn, Mezopotamyahavzasndaki nehirlerin tamasndan doacak su miktar en fazla ka metre ykseklieulam olabilir? Byk tufan sular, gneyde Basra krfezi ve batda kylar alak ovalardanoluan Akdeniz'e akabilecekken, nasl oluyor da Gneydou Anadolu'nun yksek

    corafyasn ap Cudi ya da Ar dana kadar ulaabilmitir?12. Hazreti Musa, Tevratta yaam srelerine varncaya kadar ayrntlara girerek verdiiAdem ve nesilleri hakkndaki bilgileri, Msrllarn tuttuklar kaytlardan m, yoksaSmerlerden mi elde etmiti?13. Tufan Mezopotamya'da olduysa, in mitolojisinde cinsiyetleri tersine gsterilmi olsa da,

    N-Gua (Nuh) ve Fu-xi (Fu-i) olarak yer alan tufan kahramanlarn inliler, neden venereden mitolojilerinde barndrmlardr?15 Msr ya da Mezopotamyallar, bir sre sonrain'e kadar m gitmilerdi?14. Nihayet, Ar da civarndaki Urartu yerleimleri 1000, n Asya kltrleriyse,yaklak 3500e tarihleniyor. Dier tarafta, Nuhun buradan kla, Cudi ya da Ar dacivarna vard kabullenmi olsa bile, 3500de kt Mezopotamyadan 1000civarnda ad geen dalara ulalm olmas gerekir ki, her iki seenek de olanakszgrnr.16 Ar civarnda, Aithiopia-Msr izgisinde olduu gibi, 4000-3500 ya dancesine ait aniden ortaya kan Kalkolitik bir kltrn varl da mevcut deildir. ZatenMsr-Urartu kltrleri izgisindeki tarihsel sralama, varsaymn doru olmadnn akkantdr.

    13 Japon mitolojisinde, Hakudo Maru (Manu), gkten gelip gemi yapmasn reten bir tanr olarak, Nuhu(Japoncada No-ah-NOA) karlayan bir kiilii temsil etmektedir.14 Bkz. brd. s.92-94, Fig. 73b,c; 74a, b; 75a-c; 76a.15 Eberhard, W. (2000) in Simgeleri Szl, ev. A. Kazancgil; A. Bereket, Kabalc Yaynevi, stanbul,s.120, 228.16 Mezopotamya ile Ar da aras, hele sel sz konusu olduunda, Nuhun kat ettii yolculuk sresine uymaz.

    Yolculuk, Tevrattan yaptmz tespitlere gre yaklak bir yl srmtr (Bkz. dn.36). Yolculuun sonlarnadoru yiyecek sknts ekildii biliniyor. Mezopotamya-Ar da aras olarak ddia olunan mesafenin, Nuhungemisindeki yiyeceklerin tkenmesini gerektirir bir uzaklk olmad ortadadr.

    19

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    20/239

    Fig.3: a. Byk tufanda, Pasifik okyanusunda kopan tusunami dalgalar ve youn yamurla oluan selsuyu 300 ayak (= 91,44m) yksekliine erimiti.17 Bu saptama, yalnzca toprak ve dalk arazidekikatmanlarda tespit edilmi bilimsel verileri ieriyor. Hesaplamalara, byk olaslkla Mardukun

    geerken oluturduu hortumlar, olaanst tusunami dalga boylaryla rzgrlarn, baz tepelereulatrm olabilecei suyun, bu tepelerden aaya inerken kazanm olabilecekleri ivme hzlarnnhesaplarn dnda tutlduu aktr. Yani, ilk dalga boyuyla birlikte, suyun 91.44 mden daha yiksekolduunu, X1 ve X2 noktalarnda, bundan daha yksek olduu anlalan tepeleri am olmasndananlyoruz. Toporafik ykseklikler alnarak gerekletirilmi rlyef haritada, in ovasna

    yerletirdiimiz mavi boya, bu nedenle Hoang-Ho boyunca Himalayalarn eteklerinde X1 iaretliyere kadar uzand. Burada, ara bir yerden sonra X2de koyduumuz ikinci boya ise Gobi ve bir ideniz grnmne brnen, sonradan llemi Tarm havzasna kadar olan blgeleri istila etti.

    Ancak Chengdu vadisine inemedi. Sonuta, ayn ilem, Si Kiang nehri kylarna da uygulandnda,haritada grlen ekil elde edilmitir; b. Tufan sonras blgedeki yeni grnm: A= Pyrphlegeton(Hoang-Ho); B-B= Ordostan Si Kianga kadar uzanan Erg-enek-on (Ergenekon) blgesi; C=

    Kokytos (Yang-e); D= Styks (Si Kiang); E= Yunnan platosu; F= Yunan kenti; G= Chengdu merkezli

    Hades (Souk) bataklklar; H= in ovas; I= Gobi l; J= Taklamakan l (Tarm havzas); K-L=Byk olaslkla tufan sularnn ilk grld, gnmzdeki Xinhailien ve Lianyungang kentleri; M=Sar deniz; N= Dou in denizi; O= Gney in denizi; P= Msr tanrs Djehutinin (DHwtii) 18

    bahsettii Keor kenti; R= Ayn tanrnn, Msra geldii yer olarak betimledii Undal adas (Koreyarmadas); S= Japon denizi; T= Hyaonas (Japonya); U= Tokara adalar; V= Tayvan (Formoza-Taiwan).(www.weather-forecast.com/maps/China); Uyarlama. (Ar. Hrt).

    , bir makalesinde Tufan Olay Orta Asyada Olmutur derken, 19 bize gre geree dahayakn bir olaslktan bahsediyor. Bu varsayma ileride deineceiz. Ancak, III. Zamanda(Pliosen: 5,2-1,8 my.) meydana gelen Alp-Himalaya da silsilesinin ykselmesi srasnda,Asyann Pasifik okyanusu (Byk okyanus) blgesinde derin kntlerin olutuu

    bilinmektedir. Felketin balangcnn, Dou in denizinin kuzeyindeki Sar deniz kntyay iinde kalan bugnk in ovasnda, Xinhailien (Sinhailien)- Lianyungang kentleriyaknnda, denize dik olarak uzanan Chien-Yun-tai Shan merkezli Yun-tai da evresi(Persephonenin koruluu- Asfodel ayr) olduu anlalyor.20Ovann kuzeyinde uzanan ve

    Nuhun gemisini ina ettii Su ladini (Metasequoia glyptostroboides) aalar (bir nevi servi-

    17 Joseph, F.. (2005)Kayp Uygarlk Atlantis, Hayatta Kalanlar, ev. N. Nirven, Dharma Yaynlar, stanbul, s246, 295, 296, 307.18 Dzgner, F, a.g.e., s.19.Tanrnn ogdoad (Sekiz kutsal kent) ile ilgili olarak Khnum ve Maymun [Ape(Egypt)-Boboon] hali iin Bkz. Khnum [Ankh (B)] Anuket, Anukis. Turner, P; Coulter, C. R. (2000)Dictionary of Ancient Deities, Oxford University Pres, Oxford New York, s.55, 59, 60, 61.19 , M. . (2006) Tufan Olay Orta Asyada Olmutur,Bilim ve topya, 4/142, s.55-62.20 Dzgner, F. Yurt ve Piramit Mimarisinin Kkeni: Yangshao Kltr, mimar.ist, Say: 28, s.102-105.www.ccbs.ntu.edu.tw/FULLTEXT/JR-ENG/chen.htm-101k

    20

    http://www.weather-forecast.com/maps/Chinahttp://www.weather-forecast.com/maps/China
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    21/239

    selvi-cypress), inde cesaret ve g sembol olarak kabul grmektedir. Bilim adamlarncaincelenen alann jeomorfojenik grnmyse, burann IV. Zaman Pleistosendnemde (1,8-1my.), Avrupada da olduu gibi, kylarn hl daha oyulmaya devam ettiini ortayakoymutur.21

    Uzak Doudaki Akheron rmann mitoslardaki gizeminin, denizde patlayan volkanpskrk ve kntlerinin oluumu srasnda, lamarn (volkanik sel) etkisiyle kaynaypfkran deniz suyundan ileri geldii anlalmaktadr. Atmosfere srtnmesi srasndaarkasnda brakt ateten kuyruu (Allahn klc) ile birlikte, yine ok yksek bir sseviyesine ulaan Mardukun,22 nce Pasifik sularn bir hortum eklinde kendine (atmosferedoru) ekip, etksi getiinde onu yine Pasifik sularna brakmasnn iddetinden doantusunami; ardndan, yksek s nedeniyle buharlaan (Sis-Pallas) ve daha sonra ktlevi

    bulutlarn (Zeus-Bulut tanr) olumasyla iddetli yamurlara (Athene) dnen Pasifiktekibu mthi olay, gzlerden rak tutulmamaldr. 4000-3000 yllar arasnda saptananJeofizik ve arkeolojik verilerle de desteklenen, 300 ayakn (= 91,44 m.) zerinde ykselen selsuyu, yukarda anlan, olaslklarn da tesinde, tahmin dahi edemeyeceimiz boyutlardaki

    tusunami dalgalaryla birlikte karalar basmt.23 Mezopotamyayla e zamanl olarak tespitedilen Pasifik okyanusundaki [Japon denizi-Sar deniz-Dou in denizi-Gney in denizi(Akheron-Erg nehri-Nun-lm denizi-Lo nehri-Katranl nehir)] Byk sel sular, buradakivolkan pskrkleriyle karp nehirleri yok ettii gibi,24 bir amur ve bataklk oluturmu.Maher yerinden Nuhun gemisi, ya da ejder kayklar (dragon boat) ve waka hourua adlift tekneli sallarla Pasifik adalarna kaabilen insanlarn, bu olaanst doa felaketiniunutabilmeleri, kukusuz olanakszdr. Pasifik kylarnn jeolojik ve tektonik haritalarna

    baktmzda, Endonezya adalarndan Japonyaya uzanan izginin tektonik risk oran,gnmzde bile, dnyann dier hassas blgelerine gre en yksek dzeydedir.

    21 Chou Adamnn (Homo erectus pekinensis) batya g nedeni.ML./XVI,153. in mitosunda tufanla ilgiliblmler iin Bkz. Yunun dans; Eberhard, W., a.g.e., s.339.22 Mardukun Gorgo (Medusa) ve Perseus ile olan ilikisi iin Bkz. Andromeda. Turner, P; Coulter, C. R. a.g.e.,,s.52.23 Time Stops for None (but Eventually for All:(www.flatrock.org.nz/topics/history/plot_politics_law_/cheating_chernobyl.htm-24k).- 4. binde ( 3300) Mezopotamyada tespit edilen byk sel, inde grlenle e zamanldr. Bu makaledengilizce olarak aynen yle deniyor 3300 BC + few centuries Great Flood in Mesopotamia. Mesopotamia

    (the same as China) was periodically affected by floods. One of them was especially disastrous starting a myth ofDeluge (known from Bible and other Mesopotamian texts). Archaeologists found a thick layer of mud in cities ofSumeria suggesting a several weak long flood, but there are no evidences if was one or a few floods. Bize gre,her iki blgede ezamanl olarak saptanm Byk sel felaketi, Afrika, Avustralya ve Amerika ktasnn bat

    blmlerinde yer alan llemi alanlarda da ayn zamanda ortaya kmtr.General history rewritten: (www.geocities.com/historymech/hmss1.doc).The World History Rewritten section of the site is a short Voyage:(www.geocities.com/historymech/hmss_rewrit.rtf ).Slawomir Dzieniszewskinin Nisan-Haziran 2006, Varova tarihli makalesi. Ancient civilizations:(www.geocities.com/historymech/rewritten.html-75k).24 Okeanosla Tethysin (Pyriphlegeton, Kokytos ve Styks) kavgas. Yani, Okeanosun bu nehri basarak,onlar yok etmesi. Tufan suyu, Sincana (Xinjiang-Khem-Kem) kadar uzanmt. Corafi bir anak oluturan

    blgede biriken deniz suyu, yaratt asit slfat nedeniyle, topra nce gri amur haline dntrm, daha

    sonra, diplerde oluturduu demir slfrl tabakalarn etkisiyle, zaman iinde le evirmitir. Dolaysyla olay,Nuh tufanyla ilgilidir. Dzgner, F.(2008) stanbulda Okeanosla Tethysin Kz Tykhenin Forumu: ForumConstantini II, mimar.ist, Say: 30, s.77-83.

    21

    http://www.geocities.com/historymech/hmss1.dochttp://www.geocities.com/historymech/rewritten.html-75khttp://www.geocities.com/historymech/hmss1.dochttp://www.geocities.com/historymech/rewritten.html-75k
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    22/239

    Yun-tai dandaki maaralarda bulunan duvar resimleri, Taiwan Milli niversitesinden Pao-chen Chen tarafndan da incelenmi. Chen yazsnda, 15 numarayla deerlendirilen resmi,genel anlamda yle ifade ediyor:(15) Resimdeki sahne ve figrlerden, ait olduklar zaman saptamak mmkn deil.Gerekten, bu tr eserler, belli bir zamana veya anlaml bir olaya balanamamaktadr.

    Birbirleriyle ilgili olduu sanlan sahnelerde (tapnma sahneleri), figrler arasndaki tmilikilerde eitlilikler grlyor. Wu, tasvirlerdeki yabanc-esinlemeyle ilgili ztlklartartrken, ayr panolarda sahneleme tarznn, eski ve mahalli bir in gelenei olduunuileri srmtr. Asimetrik kompozisyonlarla anlatlmak istenen kimi tasvirlerin, buradaki gibi-para halinde ifade edilmesi, bu tr eserlerde, yerel in sanatna has bir karakteristiiierir. Belli bir zaman ve yerdeki, birbirlerine zincirleme bal sahnelerde yer alan obje yada figrler, olaya karmam ya da ahit durumunda olmayan bir kimse iin bir ey ifadeetmez. Wu bu tarz, birbirini etkileyen olaylarn resim iinde bir btn olarak yer almasnedeniyle, hikye etme olarak niteler; Bir baka yerdeyse, ayr olaylarn bir araya

    gelmesinden oluan bu tarzn, naratif edebiyat sanatna dayandna deiniyor.25

    Yoruma gre Chen ve Wu, eseri in sanat ynnden incelemekte, fakat ifade ettikleri gibi,dardan bakan bir kii olarak ayr panoda belirtilen olaya, bir anlam verememektedirler.Ancak, Msr ller kitabnda yer alan bir tasvirle, bu betim arasndaki benzerlik, Byktufan hakkndaki yorumlar beraberinde getiriyor. Tufana neden olan ve mitoslarda Jpiterin(Bazen Satrne atfedilmitir) uydusu olarak geen Mardukun (Nibiru-Tishya-Pushya-Baal-26 X gezegeni), dnya atmosferine srtnerek gemesi srasnda, ekim gcyle Pasifiksularn nasl yukar ektiini (olaslkla hortum ?); oluan mthi scaklk nedeniyle

    buharlaan okyanus sularnn ortaya kard ok youn sisin ardndan, olaanstyamurlara neden olduunu; sonuta, ykseklii yaklak 92 mye varan byk bir sel felaketioluturduunu, bu tasvirde aka grebiliyoruz.27 Bu nedenle, tufann nehir tamalarndanortaya kmad; denizde meydana gelen youn sismik, karalarda oluan jeolojik-tektonik vegkyzndeki atmosferik nedenlerin hep birlikte tetikledii, insanolunun o zamana dekgrd en byk felaket olduu anlalyor. O zamana kadar ve ondan sonra olumu pekok tufann yannda, bu olayn Byk tufan olarak adlandrlm olmasnn asl nedeni buolmaldr.

    25 Huang, W. (1989) The Wu Liang Shrine: The Ideology of Early Chinese Pictorial Art, Stanford UniversityPress, California.

    26 Baal (Arp.). Bkz. Baal; Baal Shamin; Baalim, Baalim. Turner, P; Coulter, C. R., a.g.e., s.86, 87.27 Dzgner, F. (2007) Yurt, Praitorion, Kilise ve Cami Mimarisi likileriyle Volkanlar, mimar.ist, Say: 23,s.77-89. Dzgner, F. (2007) Bir Gne (Ate Klt) Tapna: Pantheon, mimar.ist, Say:26, s.104-110.

    22

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    23/239

    Fig. 4: a= Msr ller kitabnda,28 Erg nehri (Nun, lm denizi, katranl nehir, Akheron) 29sembololan Renin (Ra-Ass)30 kay, tufan olaynn koptuu ilk topraklarda. Henz g gereklememi.

    Nun, Renin gne kayn elleriyle bann stnde tayor. Msrn Gne tanrs Renin sembololan scarab bcei, zerinde yer alan gne sembolne kar, secde edercesine tapnr halde. Bubetim, zamann afak vakti olduuna iaret ediyor. Kayk ve iinde yer alanlar, afak vakti meydana

    gelen bu olay sonrasnda, amurla kark katrandan bataklk hale gelmi, yeryzndeki hayattketmi denizde, yani Erg (Nun denizinde) nehrinde betimlenmi. Kayktakiler, soldan saa= YalHorus, Maat (Mait),31 Kheper (Kheperi),32 Re, Geb (Sebi Deb, Qeb),33 Heka (Hike),34 Hu ve Sia(Saa);35 Orta panodaki dairesel tasvirler, Afrikaya varldktan sonra, tan Djehutnin yol byuncatuttuu kaytlarn dzenlenmesi ilemlerinin balamasna ait gn, ay, ya da yllar gsteren zaman

    gstergesi olabilir.36Altta, olaslkla bu sre sonunda, Djehutinin yn halindeki papirslere yazl,ortaya ylm Nuhun yolculuuna ait kaytlar, sahnenin iki yannda yer alan Nun ve Nunettarafndan rulo halinde toplanyor; sadaki panoda, yine Nun tasvir edilmi. Toplanan kaytlararivliyor; b= Her iki yandaki yaztlarn altnda, orta panoda yer alan konulara ait, yazc Djehutitarafndan tutulan kaytlar, yine Nun tarafndan arivleniyor. Yaztlarn arasndaki drt adet frizde,

    yukardan aaya doru, yazc tanr Djehuti geldii yeri anlatyor: 1= Sol tarafta bir ifti, Ergnehrine yakn Souk bataklklarda (Hades bataklklar-Sichuan Souk bataklklar-Sichuan basin)

    elindeki sabanla (Enek) topra ilerken (topra Onarken- onu ileyip dzeltirken),37kars, (Erg +Enek + On= Ergenekonda) yanlarna gelen tanr nnde, tpk gnmzdeki Japon ve inliler

    28 Bu kitabn kaynann, Nun (lm denizi, Erg nehri, Akheron rma, Lo nehri) denizi olduu ortadadr.29 Msrda Nun denizi, tanra Selketle (Serqet, Serket) zdeletirilmitir. Yukar Msrda (Nbye-Nubia),Eski Krallktan beri bilinmekteydi. Kral korumak dahil, hekimlik ve by tanrasyd. Ksaca, kralnhekimiydi. Nunla (lm denizi) balantl olarak sembol hayvan akrepti. Tanra, Nun deniziyle olan ilikisive akrep nvanyla, bizlere nehirleri tetikleyen tanra Tethysi hatrlatyor. sminin hecelerini oluturanSel kelimesi, hem Nuh tufan srasnda oluan seller ve hem de Trkedeki sel kelimesi nedeniyle; Ketkelimesi ise, yine Trkedeki, bir eyi engellemek, ket ekmek anlamna gelmesi bakmndan ilgi ekicidir.Zaten, yere uzanp sellere ket oluturur ekilde tasviri de buna iaret ediyor. Ayrca akrep saysndaki artn seleneden olduu hakkndaki inann, Selketle ilikili olduu kansndayz.

    30 Amon-Ra (Re-Ass) iin Bkz. Turner, P; Coulter, C. R., a.g.e., s.47, 74.31 Moral, uyum, adalet, gereklik ve kozmik nizam tanrasyd.32 Her gn, sabahlar tekrar doan gne diskiyle, yeniden doumu simgelemitir.33 Eski Dnya topraklarnn (Asya) tanrsyd. Atum ve Nut hari, Osiris ve tm tanrlarn babas saylmtr.34 Tm sihir, doast gler ve mucizelerle byc, sihirbaz, hekim tanrasyd. Tanra bu hnerleriyle UzakDou ve Amerika ktasndaki Trklerle Kzlderililerin, aman ve byclerini hatrlatr.35 Tanr Renin Gne kaynn bekileriydiler.36 Tevrattaki verileri, gnmz takvimine uygularsak, Tufan, 3500de (yaklak 3300 civar ?) ubat

    aynn 17sinde, yani 17.02.3500de balam. Krk gn yaan yamur 27.03.3500de bitmi (ubat aynn30 gn zerinden hesapland anlalyor). Ancak, kntlerden oluan su yksekliinin, tufannbalangcndan, yani 17.02.3500- 17.07.3500 arasnda 150 gn srd anlalyor. Buna gre gemi, 17.07.3500de Ararata (Klimanjaro) oturmu olmal. 01.10.3500de dalarn balar grnm. Krk gnsonra, yani 10.11.3500de, topra denemek iin kunguz ve gvercin gnderilmi. Yedi gn sonra, 17.11.3500de gnderilen gvercin konacak bir yer bulamadndan, gemiye geri dnm. Bundan da yedi gnsonra, 24.11.3500de gnderilen gvercin, aznda yeni koparlm bir zeytin yaprayla dnnce, sularniyice ekilmi olduu anlalm. 01.01.3499da topran yalnzca yzeyinin, 17.02.3499da datamamnn kuruduu anlalyor. Buna gre, ayet Djehutinin tuttuu notlar 17.02.3500deki tufann

    balang tarihiyle, dalarn balarnn grnd 01.10.3500 tarihleri arasndaki sekiz ay kapsyorsa,tasvirdeki sekiz nokta, bu sekiz aya ait belgeleri ieriyor olabilir. Djehuti, bundan sonra 17.02.3499a kadarkizaman ise, karaya kma almalarna ayrm olmal. Tevrat (1974) (Kitab Mukaddes-Eski ve Yeni Ahit),Kitab Mukaddes irketi, stanbul, Tekvin: 7.1-17, 24, 8.1-14.

    37 Bu sz, bileik kelime olduu anlalan Erg>enek

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    24/239

    gibi eilerek onlar selamlyor. Salar ne dm. Bunlardan en sadaki, elindeki asasyla tanrDjehuti. Kaykla gelen dier tanrlar selamlyor. Kayktakilerin kara derili olmalar dikkat ekici(Dou Tengerleri ?). Kayn dier tarafnda iki tanr daha ayakta duruyorlar. Bunlarn ayaktaolmas, kar tarafn da kara paras (Japon adalar) olduna iaret ediyor. Yani kayktakiler, bu

    srada Erg nehrindeler; 2= Sol tarafta iki ifti, ellerinde Osirisin harman dveniyle, artk yetimiolan hasatlar dvyor. Tanr Djehuti, Tal bis kuu klna girmi vaziyette, Amenta38sembolnn(lm; Amenti= Uzayn gizemli karanlklar) zerine konmu, karsnda oturan krala, gelecek

    felaketi (Karneios olay ve ardndan kopacak tufan) haber veriyor; 3= Sabanla kz sren iftilerinbulunduklar yer, indeki Hoang-Ho (Pyriphlegeton), Yang-e (Kokytos), ya da Si Kiang (Styks)nehri kylar.39Her iki kzn de, bir eyler sezinlemi gibi, ge doru bakmalar dikkat ekici. Zirakzler tarla srerken, daima topraa bakarak, balar eik yrrler; 4= Burasnn Afrikadaki Nilnehri, yani Msr olmadn, tpk Odysseiada Homerosun byc Kirkeye sylettii Hadesbatakl betiminde anlyoruz. Bu nehirlerden biri Si Kiang da deil. Zira buras iki nehrin, yani

    Hoang-Ho ve Yang-e nehirlerinin birbirlerine yaklat, gnmzdeki Sichuanda Chengdu merkezliSouk (Hades) bataklklar.40Tal bis Djehuti, Yang-enin zerine konmu. Olaslkla burada tasvir

    38 Ament, Amentet ve Amenti iin Bkz. Turner, P; Coulter C. R., a.g.e., s.44, 45.39 Tyke, ya da tike, adi kpek, sokak kpei anlamna geliyor. Kpein kk dksn brakmasna, yakngemiimizde simek denirdi. Kpekler sierek, bir blgenin kendilerine ait olduunu, yani dierleriylearalarndaki snr belirlerler. Bu ifade, ocuklarn seksek oyunlarnda iaretlenen dz izgi, dikdrtgen veyagenlerin snrlarn belirleyen izgiler iin de kullanlrd. Siye bastn, yandn, oyundan k! vb. gibi. Buerevede Styks (Si >tyke(s)= Si Kiang), kpein sisine, yani izdii bir snra iaret etmi olabilir. Bu snr

    byk olaslkla, gneydeki Yunnanllarla kuzeydeki Trkler arasndaki bir snrd. Redhouse (1986) English-Turkish Dictionary, RedhouseYaynevi, stanbul, s.1062. Si Kiang-X jing nehrinin adnn, gnmzdekiincede tad anlamlar aratrdk. Saptayabildiimiz anlamlar, yukardaki tespitlerimize benzer ekilde veyle:Jiang(Kiang)= Snr, hudut, yular, yular takarcasna bir kimseye (kimselere) engel olmak, iple asmak,idam etmek; nat, sz dinlemez, direngen, kastl, bilerek yapan; kat, hissiz, nasrl, nasr tutmu, umursamaz,aldr etmez; inat, dik bal; ayak direyici, dik kafal, sz dinlemez, direnci krlamaz; tutar, brakmaz,vazgemez, unutmaz, yapkan, direngen; kararndan dnmez, boyun emez, kararl, sabit, azimli, pig headed=domuz kafal, inat, ters; to plow= saban srmek, to sow= tohum ekmek, tohum samak, yaymak; flood= sel,

    takn, tufan, deniz, derya, bolluk, sel basmak, istila etmek, tamak; upright= doru, dikey (Pasifik okyanusunadikey olmas balamnda), dik, drst, doru;X= Glme, kkrdama; gemi, eski (eskiye ait); nadir, sk vukubulan; akam, gece; acma, merhamet, kederlenmek, piman olmak, hasretini ekmek, pimanlk, esef, okgrmek, gz kalmak, haset etmek, vermek istememek, kskanlk etmek; baarl, refah iinde, msait, uygun,elverili, ansl, talihli, ahane, fevkalade, mkemmel, l, muhteem, grkemli, debdebeli, parlak; elence,zevk; ayrmak, blmek, analiz etmek; sulandrmak, su katmak, su katlm, dank, setrek, sk olmayan,salm; gn ; mitolojik imparator Fuxi (Nuh ?) ile ayn anlamda, soyad Xi idi; Alkene= Etilenin A 3Dmodeli, en basit Alkenedir. Organik kimyada, bir Aklene (Olefin ya da Olefine), en azndan bir karbonun dierkarbonla olan doymam kimyasal bileimlerini ierir. En basit acyclic Alkene, dier fonksiyonel gruplarlagereklemeyen tek bir ift ba oluturur. Genel forml CnH2n olan hydrokarbonun formu, birbirlerine benzer

    biimlerdedir. Uluslararas Nazari ve Uygulamal Kimyada (IUPAC), en basit Alkene olan ethylene (C2H4), yaniEthene adn tar. Alkeneler, arkaik ifadelerde Olefinler olarak geer ve geni anlamda petrokimyaendstrisinde kullanlmaktadr. Aromatik bileimleri, devirli Alkeneler oluturur. Fakat yaplar ve ortamlar

    farkldr ve Alkeneler oluturmak zere mtalaa edilmezler. En.wikipedia.org/wiki/Alkene-91k); afak vakti,gnete kurumak; gece balants, cezir sularnn ekilmesi, inik deniz; parlak, lk; Hkrk sesi, iini ekiphkrarak alama, hmgr hngr alama; ay, dere, koy, kk krfez; onomat (bir kelimeyi, onun eklindekarlan seslerle ifade etme ekli), yank kelime, yamur sesi; tartmak, kavga, ekime, bozuma, az kavgasetmek; mezarlarn kasvetli sknts, keder, kasvet, kasvetli yer; mezarlkta yer alan mezar. Trbe, ya da mezar,lm; glk, zorluk, zgn, can sklm; fx= babadan kalan, baba tarafndan olan, babaya ait, babayamahsus (Chou Adamna Homo erectus pekinensis- atfen); toplamak, almak; (Oh!) korku ifadesi, (olaslklaByk tufandan doan korku? Bu korku, Msrda sonradan ortaya kan ve l ruhlar, ller lkesi tanrsOsirisin karsna karan tanrAah (a-h, Aa, Ah, Aos, Iah, Aah Tehuti, Aah Te-huti) hatrlatyor. Busralamadaki Aah Tehutiye kadar olanlardan Aos hari, tamam, gnmz Trkesinde hl dahakullanlmaktadr. Iah ise, Ege blgesinde iddetle reddediyorum-hayr anlamnda ve yah olarakkullanlyor. Bu ifade, uzak gemiimzdeki geleneklerimizden bu yana, teklif edilen bir nesneyi, bir fikri, ya dasulamay, kesin olarak, Osiris adna bile olsa, lmne kabul etmemeyi nleyen, unuttuumuz bir ifade olabilir.

    Chinese-English Dictionary: (www.mandarintools.com/worddict.htm-10k). MDBG Chinese English Dictionary.40 Her iki nehrin birbirine yaklat alan, resimde A noktas olarak ve sar renkte gsterilmitir. Buradagrlen nehirlerin yerleim plann, bir in haritas, ya da buradaki Fig.3 veya 7deki haritalarda yer alan Hoang-

    24

    http://www.mandarintools.com/worddict.htm-10khttp://www.mandarintools.com/worddict.htm-10k
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    25/239

    edilen iki kutan Msra ulaan bis, arkadaki gen bis (Djehuti) olmal. Her iki kuun aasnda,toprak alt yaratklar (kurtuklar) bile ayaklanm durumda, yakn gelecekteki felaketleri, st

    panodaki kzlere benzer ekilde, onlar da sezinlemiler gibi.41 Sar ereve iindeyse, ApollonKarneiosun (Marduk) atmosfere teet geerek okyanusta oluturduu ekim gc nedeniyle ykselensularn (hortum) tepesinde kalm ekilde betimlenmi Nuhun gemisi resmedilmi. Nuh ve gemideolan dier ahslar, geminin sa ve sol ucunda oturuyorlar. Ellerindeki krekler suya batamyor,bota kalmlar. Msrn ller Kitabnda, Nun kayks Khu-en-uann (bu kayk, kimi zaman

    Horustu) Amenti merdiveni tam ortada. Merdiven, ruhun olgunluk mertebesine ulap, en yksekbasamaa vardnda, buradan uarak, Msr tanrs Djehutinin syledii gibi, Amentininkaranlklarna (uzay boluklar ya da Trklerde, Yedi Kandilli Sreyya-Pleiades) karlacanainanlan merdiveni (daha sonraki dnemlerde, Tepeelerde Yurt-, Gal golompttan Tonoya kanduman, yani Hayat Aac= Ahap totemler) temsil ediyor. Merdivenin en st basama, tufan olay

    srasnda lenlerin ruhlarnn vardklar en st mertebedir. lmden sonra, ruhu Amentiye (ge)ulatran bu merdiven, Hristiyanlka AMBON, slama ise MMBER olarak gemi. Kayn sol arkatarafnda, blgede gnmzde de grlen, zerinde karsit oluumlu, tepeleri yuvarlak yksek dalarolan iki ada (Msrda bu tr oluumlar yoktur), sa st tarafndaysa, yukardan aaya doru dizilidrt ejder kayyla (dragon boat), adalardan kaanlar sembolize edilmi olabilir. Kayn altndaki

    ykselmi suyun taban seviyesindeki kk ve yuvarlak tasvir, felaketin balangcnn adalardanbirinde (Yonaguni adas ?), ya da yaknnda patladna iaret ediyor olmaldr.42 (Amenti-Vikipedi:(tr.wikipedia.org.wiki/Amenti-25k). panolu Jtaka steliPao-chen Chen, nde blunan bir tavirde, uzay-hcreleri olarak tanmlanan resimlerin enerken rneklerine deinirken eser hakknda unlar demektedir: Wan-fo-ssuda, 425etarihlenen ta bir stel zerinde, stste jtaka sahnesi yer almaktadr...Szechwandaki43

    sahnede de grld gibi, her bir uzay-hcresini oluturan boluklar, bir aa ya da datasvirleriyle biimlendirilirken figrler, burada oluturulan bir ember iine yerletirilmi.Uzay-hcrelerinin,44 Tang dneminde, dairesel biimde betimlenmesi, Szechwandan Tun-huanga kadar olan dnemler arasndaki tarihlemelere olanak salyor. Gzlemlerime gre,

    Tun-huang sanatkrlar, tip uzaysal ifade uygulamlar. Bu aygtlar kullanmalarndakiama, anlatm ieren sahnelerin ince ayrntlarn ileyebilmek iin bo alanlar yaratmakolabilir. Bunlar: 1) Bir btn halindeki uzay-hcreleri (Lien-chuan-shin); 2) Yarm daire

    eklindeki uzay-hcreleri olarak adlandrmak mmkndr.45

    Ho ve Yang-e nehirlerinin, bu haritalar zerindeki konumlaryla karlatrnz. Resimdeki nehirlerin dou-batynndeki konumlaryla, indeki bu iki nehrin ayn yndeki varlklar; ayrca Msrdaki Nil nehrinin kuzey-gney ynndeki konumuyla dou-bat ynnde bakaca bir rman var olmamas dikkat ekicidir. Dzgner,

    F. mimar.ist, Say: 28, s.104.41 Coenin, Meksikadaki Tlaxcalada bir da akropol olan Cacaxtladan gen bir Aztek Kartal Savasbetimiolarak tanmlad aman figrnde,en altta yer alan, telal yer alt yaratklaryla karlatrnz. Coe, M.D. a.g.e.,s.24, 25, Res.X.42 Benzer bir tasviri, Azteklerin Boturini Kodeksinde gryoruz. zerinde bir piramidin olduu adadan, douynnde (Amerika ktasna doru) krekle kayk eken bir kii tasvir edilmi. Yerdeki siyah ayak izleri,kayktaki ayn grubun karaya ayak bastklarna iaret ediyor. Balarndaki sembol ve emsiyelerle, ekik gz vekyafetleri, bunlarn Uzak Doulu olduklarnn kantdr. Piramidin olduu adada, kral Gne sembolyle

    birlikte betimlenmi. nnde ei yer alyor. Bize gre bu ada, batk Yonaguni piramidinin bulunduu Yonaguniadasdr. Coe, M. D. a.g.e., s.59, Res.33. Adann deprem kuandaki merkez konumu iin Bkz.USGS Earthquake Hazards Program: Earthquake Report Southeast of...:(Neic.usgs.gov/neis/eq_depot/1998/eq_980503/13k).43 inde, Szechuan (Schuan-sheng) blgesi.

    44 Kastedilen ey, boluk ya da ara olabilir ?45 Shi kenyusansui garon (1962) A historical study of Chinese paintings and lands-capes, Tokyo: Heibonsha,s.39-84.

    25

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    26/239

    Fig.5: a= Bilimsel aklamalara gre, nlar buz paracklarn geerken, gnein etrafnda oluantayf (gkkua-hle). Tinsel anlamda, ortada gne tanr (Trklerde Gne ark- svastika-tanrnn

    gz-okulus-ha), etrafnda hle;46 b= Semirechye dendritilerinden, at zerinde gne bal biraman47 tasviri; c= Khora Kilisesinde (Kariye Camii) gney apeli kubbe ii. Pantokrator(Kurtarc)sa figr. Arka ortada, hle iinde ha (svastika) ve sann ba. Okulustan etrafa gne nlaryaylyor.sa, nlarn ularnda yer alan 12 havari, Aziz ve Azizelerle birlikte dnyaya k (bilgi)sayor.48

    a. (www.flickr.com/photos/jamestdd/)b. Articles-Petrogliphs of Semirechye: (www.tourkz.com/eng/articles/petrogle1.html-16k).c. (upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/...).

    Chenin, uzay-hcreleri demesinden, tam olarak neyi kastettii anlalamyor. Betimlerin,tpk Orta Asya Trk dendritilerindeki (petroglif)49 gibi, balar gne hleli figrlerle,Hristiyanlkta, sa, Meryem ve havarilerin balar zerindeki Hle tasvirlerine benzemesidikkat ekicidir. Buzul evrelerine Chou adamyla giren insanolu iin, buzul aras ve buzulsonrasnda kefettii gne, doaldr ki son derece hayati neme haizdi. Olaslkla,dneminde gne nlarnn kutsalln belirleyen tasvirlerin, uzay arac olarak yorumlanpyorumlanamayaca konusunda bir kanya varmaksa olduka gtr.

    Stel zerindeki sahneler, yer yer su dalgalar ve aa motifleriyle, yatay denebilecek ekildebirbirlerinden ayrtrlarak ayr pano oluturulmu. Panolardaki konular, birbirleriyleilintili ve naratif slupta. Betimleri, aadan yukarya yle tanmlamak mmkn:

    1. Panonun sanda, aa [yksek olanlar, byk olaslkla Su ladinleridir (Metasequoiaglyptostroboides)] ve bitki motifleri arasnda, soldaki kadn ve sadaki erkek olaraktanmlanabilecek iki figr, altlarnda bir hal veya benzeri bir nesne zerinde karlkloturmu durumdalar. Her ikisinin nlerinde, yere diz km olan figrler, ellerinigs hizasnda birletirmi, dua ya da yakar pozisyonundalar. Tanrann nndekifigrn kadn, tanrnn nndekinin erkek olmas dikkat ekiyor.50 Tanrann hemensolunda, nndeki geleneksel Uzak Dou Trk ve in mimarisinde bark (avlu-bahe)iindeki kalka51 doru koturan ulak, her iki elindeki nesneleri sallayarak (zil ?),

    yabgu (kaan-kral) ve katuna (hatun-kralie) haber ulatrma telanda. Yapnn46 Bu sembol, Uzak Dou resim sanatndaki ressamlarn, bilge kiilerin zeklarn gne yla sembolize etmiolmalar nedeniyle, aydn kafalarn sembolize eden gne, bu kiilerin balarnn etrafnda hle eklindegsterilmitir.47 Bilge anlamnda. Hle ekline dnen betimlerin, olaslkla ilk rneklerini oluturmaktadr.48 Japonyann Gne armasyla kr. Dzgner, F., mimar.ist, Say: 26, ek.3.49 Batl bilim adamlarnn petroglif olarak adlandrdklar, kayalar zerine yaplm, eitli konular kapsayanrenkli betimlemeler, genelde Dionysos bayramlarna ait tasvirleri, zellikle deHieros gamos= Kutsal evliliikapsyor. Bunu, Dionysosun dendritisnvannda buluyoruz. Ancak, bu nvanla Dionysos birletiinde,Dionysosun Asya kkeni ortaya kar. Bilim adamlarnn konuyu bilmemeleri olanakszdr. Ancak,,nvann buzamana dek kullanlmam ya da ortaya konmam olmas, tanrnn kkenini saklanma isteminden baka biramaca balanamaz. Gnmz ngilizcesinde de, benzer bir anlamda Dendrite olarak gemektedir.

    50 Biz, bu tanr ve tanra figrlerinin, zamann bilge insanlarn (aman) temsil ettii kansndayz.51 atl kk. Esin, E. (2003) Trklerde Maddi Kltrn Oluumu, Kabalc Yaynevi, stanbul, s.31, 62 vd.Res.39-41. Bkz. Kr (Ye). Eberhard, W. a.g.e., s.173, 174.

    26

    http://www.flickr.com/photos/jamestdd/http://www.tourkz.com/eng/articles/petrogle1.html-16khttp://www.flickr.com/photos/jamestdd/http://www.tourkz.com/eng/articles/petrogle1.html-16k
  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    27/239

    iindeki kalk erkn grlebiliyor.52 Onlar da, sarayn nnde yere kapanm,amanist ritellerini gerekletirmekte olan kuyruklu bir figre kar (aman?) dua

    pozisyonundalar. Kaln sol nnde, olaslkla cann kurtarmak iin aatan aacaatlayan bir maymun, canlarn kurtarabilmek umuduyla aalara trmanm insan vehayvanlar betimlenmi. Sol taraftaki aacn st insanlarla dolu. Bunun solunda bir

    insan ayakta durmakta, sadaki figrse, aata kendisine de bir yer verilmesi iin, yerediz km vaziyette aman diliyor. Sahnenin arka tarafna hkim olan tasvirde,tusunamiye benzer, kabararak gelen katranl dalgalar, aalarn zerini aarak, olayngetii alana varmak zere. Dalgalarn arasndaki bir figr, sol tarafa doru koarakkamakta.

    2. Dalgalarn stnde yer alan ikinci panonun sanda; tanrlar, yarm daire oluturacakekilde oturmular. Buradaki alt tanrnn, balarnn zerindeki hlelere, ya da effaffanuslara ek olarak zerinde oturduklar nesneler, Pao-chen Chenin uzay-hcresitanmlamalarna hak verdirecek niteliktedir. Daire eklindeki nesneler, kaln puntalarladilimlere ayrlm. Byk olaslkla gne tasvirlerini anmsatyor. Kendi evresindednen topik bir aparata (ufo) da benzetilebilir. Ortadaki kaplar, insanlarn tanrlara

    olan sunularna, onlardan aman dilemelerine iaret etmekte. En sada, alttaki tanrnnsol tarafndaki iki figr, dizleri zerine km, sunu ve yakarlarnn kabuln beklerdurumda. Sol tarafta yer alan aacn st ksmdaki yuvarlak kvrmlar, buradaayakta duran be figrden nn tanra olduuna iaret ediyor. Su ladini aac,gl esen rzgrla (Marduk rzgr) sola doru eilmi, yapraklar uumakta. 53

    Figrlerden en sadaki elini, karsnda diz kp aman dileyen art arda drt insandanen ndeki insann alnna koymu, onu takdis eder pozisyonda. Bu figrn de bannzerinde bir hlenin var olduunu, gsndeki dairesel betimle bann etrafndanokta bezeklerden oluan daire biimlerinden anlyoruz. Sa elindeki uzunca asa,onun Lo nehri tanras Lo-shen fu tu olduuna iaret ediyor. Ortada, ayaktaki tanrafigrnn sol eli de ayn pozisyonda. Olaslkla onun da nnde diz km bir insansiluetinin var olduu anlalyor. Ancak, bu figr tam olarak belirgin deil. Bazunsurlar eksik. Solda yer alan nc tanra figr ayakta ve sola doru bakyor.Karsndaki iki figrden tanraya yakn olan uzun boylu, palmiyeye benzer biraacn altnda. Arkada solda yer alan ise daha ksa boylu. Uzun boylu olann bandakikanatl veya boynuzlu balk ya da mifer, onun bir yabgu veya komutan olduunaiaret etmekte. Tanrann karsnda ezilmeden ayakta durarak, onunla eit bir ekildekonuuyor. Bu pano da, deniz ve aa motifleriyle, yukardaki nc panodanayrlm.

    Fig.6: Dnyann en uzun boylu insanlarndan 1951 doumluinli Bao xishun, 2.36 m boyuyla, yanndaki merakllarnneredeyse iki misli grnyor. Grnm, byk olaslkla,

    Asyadaki dendritilerde yer alan dev boyutlu insanlar;kutsal kitaplarda ad geen d kavmi ve Nefilim; Kgarl

    Mahmdda geen Horhor-nesns; Anadolu on-Yunanmitoslarnda Titanlar hatrlatyor. Gelmi gemi,dnyann en uzun boylu insan olarak bilinen Amerikal

    Robert Pershing Wadlow (1918-1940) 2.72 m, Trkiyenin

    52 Aada belirlenen tufan tarihiyle kr.

    53 Mayalara ait birChilam Balam kitabndaki iirde, o gnaalarda beliren iaretten ilki olmaldr.Dzgner, F. (2009) Yurt, Praitorion, Kilise ve Cami Mimarisi likileriyle Volkanlar,(www.Hermetics.org/yurtlar.html), dn.107.

    27

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    28/239

    en uzun boylu insan, 1960 ylnda kaybettiimiz Uzun mer ise 2.25 m boyundayd. AadakiSemyrechye dendritileriyle karlatrnz (Fig.12c).El hombre ms grande del mundo es chino-julio 2005: (www. Chino-china.com/articulos/200507.13-gigante.html-19k).

    3. Panonun solunda, bir aa gvdesinin iki yanndaki insanlar, aaca trmanmakzereler. Bunlarn hemen sa bitiiinde, sola doru koup kamaya abalayan birfigr var. Buradaki figrlerin sanda yer alan tasvir, bize gre panonun en can alc

    blm. Ortada, olduka byk bir geminin etrafnda yzmeye alan insan, aslan,kaplan ya da maymun gibi hayvanlar yannda, hl daha dua etmekte olan insansiluetleri seilebiliyor. Volkanik katranla karm sel sular, sahilleri son derece s

    olan in ovas kylarna erimek zere. Geminin sol tarafnda, yaptklar bir salzerinde (waka hourua?), dalgalara kar durmaya alan figr daha var. Ortada,olduka byk olduu grlen yelkenli gemiye dikkatle bakldnda, insan (Nuh ?) vehayvan figrleri seilebiliyor. Panonun en st blmnde, olaanst yksekliktekitusunami dalgalar her taraf kaplam, yalnzca dalarn (Yun-tai ?) doruklar kalm.Batmakta olan bir sal, yzmeye alan insan ve hayvanlar ve en stte ise rpnarakuuup kaan kular betimlenmi.

    Her sahnede dikkat eken zellik, betimlerin ynlendirdii konularn en ince ayrntlarnakadar ilenmi olmasdr. Stel 425e tarihlenmi. Bu tarihin doru olmas halinde eserin, yadaha eski bir tasvire dayanarak bir benzerinin yaratld, ya da tufan detaylarna kadar

    anlatan yazl bir kaynaa dayandn gsteriyor. Resim bu zelliiyle, imdiye kadar elegemi en nemli kaynak niteliindedir.

    Uzak Dou ve Pasifikin tektonik yaps

    Pasifik okyanusunda, tektonik magma ve metamorfizmayla birlikte oluan fay hattnn her ikiucunda,54 bir nevi deformasyonun varl saptanm. Jeomorfolojik deformasyon, bunun douucunu tekil eden Amerikadaki Krmz nehir (Red River) Ailaoshandan, batda daha ge birdneme iaret eden Andaman denizinin (Dou Burma) yayld alandaki Sijie fayna kadaruzanyor. Burmadaki dier bir fay oluturan Sagaing fayyla, Burma-in snrnda

    metamorfik55Mogog kemerinin bir blmn oluturan Nabang fay ve Bat YunnandaGaoligong faylar arasndaki geometrik ve kirematik tetiklemeler, bat noktasnda bir atmahatt oluturmutur. Sagaingin kuzeydou yaknnda Mogog adl yerleim, bu ynden dikkatekicidir. Kuzeyden gneye doru bir sra fayn, Himalayalarn dousunda Ruili havzasndamanyetotellurik bir yapya sahip olan Ruili Longling (Lancang) fay ile Dayingjiang faynn,

    buradaki tm faylar arasndaki ba (dm noktas) oluturduu anlalyor. Faylardakideformasyonun, sintektonik fkrmalardan meydana gelmi, kolay krlabilir, yumuakoluumlar, yalnz Gaoligong faynda deil, ayn zamandaMogogkemerinde (Lavang fay) degrlmektedir.56

    54 Bu iki ucu, Asya ve Amerika ktalar oluturmaktadr.

    55 Bakalam geirmi.56 Tektonik Mogog (Lavang fay), Nabank, Gaoligang, Ruili-Longling, Dayingjiang ve Ailaoshan faylarhakkndaki teknik bilgiler iin Bkz. (scienceinchina.com/ky0876.pdf).

    28

  • 7/30/2019 gobeklitepe2

    29/239

    Dier tarafta, Amerikann kuzey bat eridi 190 myde meydana gelmiti. Bu srada kta,ktlesel olarak Pasifik okyanusunun iine doru uzanmtr. Burada, 1.7 myde okyanusa

    batan kta kabuu, Kanada