(glossary of terms) · guideline development checklist – glossary of terms version: dec. 16, 2013...

Guideline Development Checklist – Glossary of Terms Version: Dec. 16, 2013

1

อภธานศพท (Glossary of Terms)

อภธานศพทประกอบดวยคาจากดความของคาศพทและอกษรยอทปรากฏในรายการตรวจสอบการพฒนาแนวปฏบต เพอชวยในการตความหมายของ รายการนน ๆ คาศพททเกยวของในรายการจะไดรบการจดกลมใหเปนหมวดหมทอธบายในแงมมทหลากหลายของการพฒนาแนวปฏบต

คาศพท (Term) คานยาม/ความหมาย (Definition)

กลมบคคล บคคล และองคกร ทมสวนเกยวของในกระบวนการพฒนาแนวปฏบต (Groups, individuals, and organizations involved in the guideline development process)

กลมพฒนาแนวปฏบต (Guideline

development group)

กลมของผ เชยวชาญดานการดแลสขภาพและดานอน ๆ ผ มสวนไดสวนเสย ผ ปวยและผดแล เจาหนาทดานการวจยและเจาหนาททางเทคนค

ทพฒนาแนวปฏบต กลมพฒนาแนวปฏบตอาจประกอบดวยกลมยอยหรอคณะอนกรรมการเฉพาะกจตาง ๆ เชน คณะกรรมการกากบดแล

คณะกรรมการแนวปฏบต ผ มสวนไดสวนเสยและทปรกษาของผใชบรการ และกลมคณะทางาน

บคคลใดบคคลหนงอาจเปนสมาชกของกลมยอยหรอเปนคณะกรรมการไดมากกวาหนงกลม (เชน

นกวทยาศาสตรการแพทยคลนกเปนสมาชกของทงคณะทางานและคณะกรรมการแนวปฏบต) 1,2

คณะกรรมการกากบดแล (Oversight

committee)

หนวยงานทกากบดแลกระบวนการพฒนาแนวปฏบตซงมหนาทในการจดลาดบความสาคญ

และการคดเลอกหวขอทเสนอไวทมความเปนไปไดสาหรบการพฒนาแนวปฏบต การสรรหาและแตงตงสมาชกสาหรบคณะกรรมการแนวปฏบต

และการอนมตแนวปฏบตฉบบสมบรณ อาจจะเรยกวาเปนคณะกรรมการอานวยการ หรอคณะกรรมการทปรกษาดานแนวปฏบต 2

คณะกรรมการแนวปฏบต (Guideline ตดสนใจในหวขอทจะบรรจไวในแนวปฏบต กาหนดคาถาม


2

panel)

พฒนาและใหความเหนชอบตอขอเสนอแนะในแนวปฏบตโดยใชขอสรปจากหลกฐานเชงประจกษทไดรบการจดเตรยมไวใหโดยคณะทางาน

และใหการรบรองเอกสารแนวปฏบตฉบบลาสดเพอสงเขารบการอนมตจากคณะกรรมการกากบดแล

สมาชกของคณะกรรมการแนวปฏบตมกจะถกเรยกวาเปน “คณะกรรมการตดสน”2

ประธาน (ของคณะกรรมการแนวปฏบต)

(Chair (of the guideline panel))

ประธานของคณะกรรมการแนวปฏบต บคคลนเปนกลางและมความเชยวชาญในการประสานงานภายในกลมของผ เชยวชาญดานการดแลสขภาพ

ผ ปวยและผดแล เปนผ ทมคณสมบตและมประสบการณในดานกลยทธและการอานวยความสะดวกในกระบวนการกลมใหมประสทธภาพสงสด

ทาใหมนใจวาสมาชกทกคนของกลมมโอกาสเทาเทยมกนในการมสวนรวมและการแสดงความคดเหนไดอยางอสระโดยปราศจากความรสกของกา

รถกคกคาม บคคลนไมจาเปนตองเปนผ เชยวชาญทางดานคลนกใด ๆ โดยเฉพาะ3,4

ประธานรวม (ของคณะกรรมการแนวปฏบต)

(Co-chair (of the guideline panel))

ควรไดรบการแตงตงเมอกลมคณะกรรมการแนวปฏบตมขนาดใหญมาก หรอมภาระงานทซบซอนเปนพเศษ

ประธานรวมควรมประสบการณในการเปนผ นากลม แตควรเปนตวแทนของวชาชพทแตกตางจากประธาน (ทางดานคลนกหรอดานระเบยบวธ)3,4

คณะทางาน (Working group)

กลมบคคลทไดรบมอบหมายในการเตรยมการและในดานเทคนคของการพฒนาแนวปฏบต เชน

การชวยเหลอคณะกรรมการแนวปฏบตในการกาหนดคาถามตามหลกของ PICO ดาเนนการทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ

การจดอนดบคณภาพของหลกฐานเชงประจกษ

การจดเตรยมขอสรปหลกฐานเชงประจกษและเอกสารอางองสาหรบการอภปรายของคณะกรรมการแนวปฏบต การเขยนแนวปฏบต

และการทบทวนความคดเหนจากผ มสวนไดสวนเสยและการรบขอเสนอแนะจากสาธารณะ

มการทางานอยางใกลชดกบคณะกรรมการแนวปฏบตเพอยนยนใหเกดความสาเรจตามเปาหมายและวตถประสงคของแนวปฏบต

เลขานการ (Secretariat)

กลมบคคลทไดรบมอบหมายใหสนบสนนกลมพฒนาแนวปฏบตในการเตรยมการสาหรบการพฒนาและการเขยนแนวปฏบต

เลขานการใหการสนบสนนทงทางเทคนคและการสนบสนนดานการบรหาร (เชน การจดตารางการประชม และการประชมทางไกล

การจดสงเอกสารตาง ๆ)2


3

ผ มสวนไดสวนเสย (Stakeholder)

บคคล กลมคณะ หรอองคกร ทมความสนใจในองคกรและการใหบรการการดแลสขภาพ

และอาจจะมความสนใจในเนอหาหรอผลลพธของแนวปฏบต ซงอาจรวมถงผใหบรการดานการดแลสขภาพ

สมาคมและสถาบนการศกษาดานวชาชพ ผ เชยวชาญโรคหรอความเจบปวย สถาบนการวจย และผ กาหนดนโยบาย.1,2

ผใชบรการ (Consumer)

ผใชบรการดานการดแลสขภาพ ไดแก (ก) ผ ปวยแตละราย (ข) ผดแล รวมถงครอบครวและเพอนของผ ปวย (ค) สมาชกของสาธารณะ

(ทงผ ทอาจจะเปนผ ปวย และผใหทนดานการดแลสขภาพผานการเสยภาษ การชาระเบยประกน หรอการชาระโดยตรง) (ง)

องคกรอาสาสมครและชมชนทเปนตวแทนผลประโยชนของผ ปวย ผดแล และสาธารณะ (จ)

ผใหการสนบสนนชวยเหลอทเปนตวแทนผลประโยชนของผ ปวย ผดแล และกลมผใชบรการอน ๆ

ผใชบรการ ถกเรยกในภาพรวมวาเปน "ผบรโภค" (ปราศจากการบงบอกถงเงอนไขของการเปนผใชบรการทางดานสขภาพ)

และแตกตางจากผใชบรการ ของแนวปฏบต อน ๆ เชน กลมวชาชพดานสขภาพ คณะกรรมาธการ และผใหบรการ 5

ผดแล (Carer)

ใหการดแล และ/หรอ การชวยเหลอผ ปวยโดยไมไดรบคาตอบแทน (เชน สมาชกในครอบครว เพอน)

และมความรในประเดนทสาคญตอผ ปวยและผดแล อาจจะถกเรยกวาเปนผใหการดแลไดดวย

ตวแทน (Advocate)

ผ ทพดในนามของผ ปวยหรอกลมผ ปวยทจะชวยใหความปรารถนา/ความตองการของผ ปวยเปนทรบร 6

องคกรทใหการสนบสนน (Sponsoring

organization)

องคกรทใหเงนทนในการพฒนาแนวปฏบต และจะใหการรบรองแนวปฏบตสาหรบการตพมพและการเผยแพร


4

สมาคมวชาชพ (Professional societies)

องคกรทไมแสวงหาผลกาไรทมสมาชกประกอบดวยผ เชยวชาญดานการดแลสขภาพททางานในสาขาเฉพาะหรอความชานาญพเศษ

และองคกรทงานมงเนนไปทสาขาเฉพาะหรอประเดนในการดแลสขภาพ (เชน วทยาลยแพทยทรวงอกแหงอเมรกา สมาคมโรคหวใจแหงยโรป)

สมาคมวชาชพมกจะเกยวของกบการพฒนาแนวปฏบตสาหรบสมาชกของสมาคม

และมกจะแสดงจดยนเชงนโยบายตอประเดนทางการแพทยและการสงเสรมสขภาพ

อาจถกเรยกวาเปนองคกรวชาชพหรอสมาคมการแพทยหรอสมาคม

องคกรทนาแนวปฏบตไปใช (Third party

organizations)

องคกรหรอกลมบคคลทตองการนาแนวปฏบตไปใช หรอนาไปปรบกอนใช ซงเปนกลมทไมไดมสวนเกยวของโดยตรงในการพฒนาแนวปฏบต

ซงอาจรวมถงหนวยงานของรฐหรอกระทรวงสาธารณสขทไมมทรพยากรเพยงพอในการพฒนาแนวปฏบตขนมาใหม

หรอเปนกลมทประชากรและบรบทของการบรการทางสขภาพมความคลายคลงกบทไดกลาวถงในแนวปฏบตทสรางขน

แนวปฏบตและหวขอ(Guidelines and topics)

แนวปฏบต (Guideline)

เอกสารทมงเนนทโรคหรอความเจบปวย และรวมถงขอเสนอแนะสาหรบการจดการทเหมาะสมในผ ปวยทมโรคหรอความเจบปวยนนๆ

แนวปฏบตควรอยบนฐานของหลกฐานเชงประจกษทดทสด และควรชวยเสรมความรและทกษะ ใหกบผใหบรการทางสขภาพ

แนวปฏบตนอกเหนอจากอยางอน สามารถปรบใหเหมาะกบคลนก นโยบายสขภาพ รวมถงระบบสขภาพหรอสถานบรการสาธารณสข 2

กลมเปาหมาย (Target audience)

กลมเฉพาะหรอกลมของผ ทใหการดแลดานสขภาพทแนวปฏบตทางคลนกตองการใหขอมล/ขอแนะนาในการปฏบตงานในสถานบรการสขภาพ

กลมเปาหมายจะมอทธพลตอความกวางและความลกของเนอหาในแนวปฏบต7 กลมเปาหมายหลก ไดแก

ผใชงานทเปนจดมงหมายของแนวปฏบต ตวอยางเชน หากแนวปฏบตใชสาหรบการดแลปฐมภม ดงนน

กลมเปาหมายจะประกอบดวยแพทยและพยาบาลทใหการดแลปฐมภม กลมเปาหมายรองอาจรวมถงกลมอนๆ

ทเนอหาของแนวปฏบตจะสามารถนาไปประยกตใชได เชน ผจดการการดแลสขภาพ ผบรหารโรงพยาบาล และผ กาหนดนโยบาย8


5

หวขอแนวปฏบต (Guideline topic)

หวขอแนวปฏบตทระบโรค ความเจบปวย หรอขอบเขตโดยรวมทแนวปฏบตครอบคลมถง (เชน โรคปอดอดกนเรอรง)

ผพฒนาแนวปฏบตตองพจารณาลาดบความสาคญของหวขอแนวปฏบตทมศกยภาพสงสดในการปรบปรงการดแลสขภาพและผลลพธดานสขภา

พ9

หวขอภายในแนวปฏบต (Topics within

guidelines)

หวขอจะสอถงเนอหาทแนวปฏบตจะครอบคลมถง ตวอยางเชน การวนจฉยความเจบปวย การรกษาความเจบปวย หรออาจทงสองอยาง

หรออาจจะมงเนนทหวขอของความไมแนนอนหรอความหลากหลายในการปฏบต

คณะกรรมการแนวปฏบตจะตองพจารณาและตดสนใจในประเดนตาง ๆ ทอาจจะระบไวในแนวปฏบต ซงจะมความสาคญตอกลมเปาหมาย

อาจถกเรยกวาเปนขอบเขตของแนวปฏบต และจะสอดคลองกบคาถามตามหลกของ PICO ทระบไวในแนวปฏบต.9

กระบวนการและขนตอนการพฒนาแนวปฏบต (Steps and processes in guideline development)

การกาหนดลาดบความสาคญ (Priority

setting)

การจดลาดบความสาคญ คอการระบ การหาความสมดล และการจดลาดบความสาคญของปญหาโดยผ มสวนไดเสย

การจดลาดบจะยนยนถงการใชทรพยากรและความสนใจทไดทมเทใหกบประเดนนนอยางเตมท (เชน โรคปอดอดกนเรอรง เบาหวาน

โรคหวใจและหลอดเลอด มะเรง การปองกน) ซงขอเสนอแนะดานการดแลสขภาพจะกอใหเกดประโยชนสงสดตอประชากร

การออกกฎหมายขอบงคบ หรอตอประเทศ วธการจดลาดบความสาคญมความจาเปนตอการนาไปสแผนการในอนาคต

เพอรบมอกบสถานการณยงยากทเกดขนไดอยางเตมศกยภาพ10

การทบทวนโดยผทรงคณวฒ (Peer review)

เปนกระบวนการพจารณาผลงานทางวชาการ งานวจย หรอแนวคดของบคคลอน

การพจารณาแนวปฏบตและขอเสนอแนะจากผ ทมความสนใจและความเชยวชาญทคลายคลงกบผ ทพฒนาแนวปฏบต

มจดประสงคเพอใหแนใจวาแนวปฏบตนนถกตองและเชอถอได

การพจารณาโดยผทรงคณวฒอาจทาเปนการภายในซงดาเนนการโดยผ รวมงานในองคกรเดยวกนแตไมมสวนเกยวของโดยตรงกบการพฒนาแนว

ปฏบต หรอจากองคกรภายนอกซงดาเนนการโดยบคคลทเปนอสระอยางเตมทและไมเกยวของกบการพฒนาแนวปฏบตเลย2,6

การเผยแพร (Dissemination) กระบวนการเชงรกของการเผยแพรขอมล เชน แนวปฏบต ไปยงผใชทเปนกลมเปาหมาย เพอใหแนใจถงผลสงสดของการไดรบขอมล ความเขาใจ


6

และการนาไปใช การเผยแพรทอาจนามาใชไดมหลากหลาย วธการ เชน การตพมพแนวปฏบตฉบบเตม แนวปฏบตฉบบออนไลน

แนวปฏบตเพออางองฉบบยอ แอพพลเคชนของแนวปฏบตทางโทรศพทมอถอ

การผสมผสานขอเสนอแนะจากแนวปฏบตเขาไปในระบบสนบสนนการตดสนใจทางคลนก แนวปฏบตฉบบสาหรบผบรโภค

สอการเรยนรทใหรายละเอยดของขอเสนอแนะ การประชมทางวชาการรวมกบผใชแนวปฏบต ฯลฯ

ผลตผลทนอกเหนอจากเอกสารแนวปฏบตหลกทพฒนาขนมกจะถกเรยกวาเปน ผลตผลอนพนธ ของแนวปฏบต11

การนาไปปฏบต (Implementation)

ความเขาใจและการบรณาการขอเสนอแนะจากแนวปฏบตไปสการปฏบตโดยผใชทเปนกลมเปาหมายสดทาย แผนการนาไปใชควรประกอบดวย

การระบถงอปสรรคทอาจเกดขน เกณฑและตวชวดความสาเรจ ขอมลพนฐานสาหรบตวชวด ทรพยากรทจาเปน

การฝกอบรมและการศกษาทจาเปน การระบถงกลไกหรอเครอขายทมอยแลว วธการในการตดตามประเมนกระบวนการนาไปปฏบต

การรายงานผลและกลไกการใหขอมลยอนกลบ และแผนการปฏบตตามกจกรรม และชวงเวลาในการปฏบตงานนน ๆ2,11

การปรบปรงแนวปฏบต (Guideline

Adaptation)

วธการอยางเปนระบบในการใชและปรบแนวปฏบตทมอยทไดรบการพฒนาในหนวยงานหนง

เพอนามาใชในหนวยงานใหมทมความแตกตางของบรบททางวฒนธรรมและบรบทในองคกร

กระบวนการปรบปรงแนวปฏบตและขอเสนอแนะจากแนวปฏบตจาเปนตองแนใจวาแนวปฏบตทไดรบการปรบปรงนนตอบคาถามดานสขภาพทสอ

ดคลองกบบรบทของการนาไปใช และเหมาะสมกบความตองการ ลาดบความสาคญ กฎระเบยบ นโยบาย

และทรพยากรในหนวยงานเปาหมายใหม 12

กระบวนการกลม (Group processes)

กระบวนการกลมเปนตวกาหนด วธการและ เวลาเมอสมาชกมปฏสมพนธกน ตวอยางเชน

ปฏสมพนธของคณะกรรมการแนวปฏบตในระหวางการประชมฉนทามตเพอกาหนดขอเสนอแนะ3

วธการหาฉนทามต (Consensus methods)

เทคนคทใชในการตดสนใจเพอบรรลขอตกลงในประเดนเฉพาะ ฉนทามตอาจเปนทางการหรอไมเปนทางการ

ตวอยางของวธการฉนทามตอยางเปนทาง ไดแก เทคนคเดลไฟ (Delphi technique) และเทคนคการเสนอจากกลมโดยใชกระบวนการกลม


7

(nominal group technique) 1

องคประชม (Quorum)

จานวนสมาชกกลมทนอยทสดทตองมาเขาประชมเพอทาใหการประชม การลงคะแนนเสยง หรอกระบวนการฉนทามตมความนาเชอถอ 1

หลกไมล (Milestones)

ชวงเวลาทขนตอนทสาคญของการพฒนาแนวปฏบตตองสาเรจ ตวอยางไดแก ชวงของการทบทวนอยางเปนระบบ

ชวงเวลาทใชในการพฒนาขอเสนอแนะ และชวงของการตพมพรายงานแนวปฏบต เปนตน3

ขอควรพจารณาในการพฒนาแนวปฏบต (Considerations in the development of a guideline)

การประกาศผลประโยชน

(หรอการเปดเผยผลประโยชน) (Declaration

of interest (or disclosure of interest))

การประกาศผลประโยชนเปนการเปดเผยถงผลประโยชนทบซอนใด ๆ ทอาจเกดขนหรอทเกดขนจรง ซงรวมถงผลประโยชนทางการเงน

ผลประโยชนทางวชาชพ ผลประโยชนทางปญญา หรอผลประโยชนอน ๆ ทเกยวของกบการทางานหรอการประชมทอาจมความเปนไปได

ในการเกดผลประโยชนทบซอน การประกาศผลประโยชนตองรวมถงผลประโยชนทเกยวของใด ๆ

ของผ อนทอาจหรออาจถกมองวามอทธพลตอการตดสนใจของผ เชยวชาญอยางไมเหมาะสม เชน สมาชกในครอบครว นายจาง

สมาคมวชาชพทใกลชด หรอบคคลอนใดทผ เชยวชาญม ผลประโยชนสวนบคคล การเงน หรอวชาชพ รวมดวยอยางเปนทนาสงเกต2

ความขดแยงของผลประโยชน (Conflict of

interest)

ความแตกตางระหวางผลประโยชนสวนตวของแตละบคคลและภาระหนาทดานวชาชพของบคคลนน ททาให

ผสงเกตการณอสระอาจตงคาถามวาการกระทาหรอการตดสนใจทางวชาชพของบคคลนนไดรบแรงจงใจจากผลประโยชนสวนตว เชน การเงน

ความกาวหนาทางวชาการ รายไดทางคลนก หรอสถานภาพในชมชน

คาจากดความนรวมถงความสมพนธทางการเงนหรอทางปญญาทอาจสงผลกระทบตอความสามารถขององคกรหรอบคคลในการเขาถงคาถามทา

งวทยาศาสตรดวยใจทเปดกวาง13

การสนบสนนเชงพาณชย (Commercial

sponsorship)

อาจรวมถงบคคลหรอองคกร ทใหเงนทนสนบสนนสาหรบการพฒนาแนวปฏบต ขอกงวลเฉพาะเจาะจง

คอความเปนไปไดทผพฒนาแนวปฏบตจะรสกหรอถกรบรวา

เปนหนบญคณหรอถกกดดนจากผสนบสนนเชงพาณชยเพอทาขอเสนอแนะทอานวยประโยชนใหกบผสนบสนน


8

การสนบสนนเชงพาณชยอาจอยในรปแบบของการวจยทไดรบการสนบสนนจากภาคอตสาหกรรม

การใหบรการทางคลนกซงสมาชกคณะกรรมการไดรบมาจากสดสวนรายได การใหการปรกษา

การเปนสมาชกในคณะกรรมการอานวยการทไดรบคาตอบแทนทกประเภท14

อปสรรคในการเปลยนแปลง (Barriers to

change)

ควรไดมการระบและพจารณากอนทจะพฒนาแนวปฏบต

เนองจากขอเสนอแนะในแนวปฏบตนนเปนการแนะนาการเปลยนแปลงการปฏบตในการดแลสขภาพ

อปสรรคในการเปลยนแปลงสามารถเกดขนในหลายระดบของระบบการดแลสขภาพ ทงนรวมทงอปสรรคเชงโครงสราง (เชน การขาดทรพยากร

ขาดแรงจงใจดานการเงน) อปสรรคดานองคกร (เชน การผสมผสานทกษะความชานาญงานทไมเหมาะสม

การขาดสงอานวยความสะดวกหรออปกรณ) อปสรรคดานเพอนรวมงาน (เชน มาตรฐานในหนวยงานไมเปนไปตามสงทตองการปฏบต)

อปสรรคดานปฏสมพนธระหวางบคลากรวชาชพและผ ปวย (เชน ประเดนดานการสอสารและกระบวนการใหขอมล)

และการแขงขนดานลาดบความสาคญ มวธการทหลากหลายในการระบอปสรรคซงแตกตางกนในแตละรปแบบ

อปสรรคอาจแตกตางกนในดานการจดสรรทรพยากร หนวยงานทตางกน และในแนวปฏบตทแตกตางกน11

ความเสมอภาค (ดานสขภาพ) (Equity (in

health)

ความเสมอภาคดานสขภาพ (health equity)

เปนการประเมนระดบความสามารถดานนโยบายทางสขภาพวาสามารถกระจายภาวะสขภาพดอยางเปนธรรมเพยงใด

นนคอไมมความแตกตางของภาวะสขภาพทเกดจากการไมไดรบการรกษาทควรจะไดรบ

การเขาถงการดแลสขภาพและสภาพแวดลอมทเสรมสรางสขภาพ และการรกษาในหนงหรอหลายโรคทางสขภาพในทกกลมประชากร

หรอกลมประชากรตามการใหความหมายทางสงคม เศรษฐกจ ขอมลประชากร หรอ ตามภมศาสตร

ความไมเทาเทยมดานสขภาพเปนผลมาจากชองวาง หรอความตางในภาวะสขภาพและการเขาถงบรการทางสขภาพระหวางชนชนทางสงคม

กลมชาตพนธทแตกตางกน และระหวางประชากรในพนททางภมศาสตรทแตกตางกน

คณะกรรมการแนวปฏบตตองพจารณาวาขอเสนอแนะจะมผลกระทบตอความเสมอภาคดานสขภาพหรอไม


9

อาจเรยกวาเปนความไมเทาเทยมกนดานสขภาพได1,10,15

คณคา ความชอบ/ความพงพอใจ

และความเปนประโยชน (Values,

preferences and utilities)

สงเหลาน ไดแก ความรของผ ปวยและผดแล ทศนคต ความคาดหวง คณคาและความเชอทางคณธรรมและจรยธรรม

เปาหมายของผ ปวยทมตอชวตและสขภาพ ประสบการณในอดตตอการจดกระทา/การชวยเหลอและความเจบปวย ประสบการณทางดานอาการ

(เชน การหายใจตดขด อาการปวด อาการหายใจลาบาก นาหนกลด) ความชอบ/ความพงพอใจ

และการใหความสาคญตอผลลพธทพงประสงคและไมพงประสงค การรบรผลกระทบของความเจบปวยหรอการจดกระทาตอคณภาพชวต

ภาวะสขภาพดหรอความพงพอใจ และปฏสมพนธระหวางผลลพธของการดาเนนการปฏบตของการจดกระทานน ๆ

ตวการจดกระทาและบรบทอนทผ ปวยเคยมประสบการณ ความชอบ/ความพงพอใจตอรปแบบอนของการกระทา

และความชอบ/ความพงพอใจตอเนอหาและรปแบบในการสอสาร ขอมลและการมสวนรวมในการตดสนใจและการดแล สงนรวมถง

สงทวรรณกรรมทางเศรษฐศาสตรถอวาเปนสาธารณปโภค ดวยตวของการจดกระทาเองอาจถอไดวาเปนผลทมาจากขอเสนอแนะ (เชน

ภาระในการรบประทานยาหรอการไดรบการผาตด) และระดบของการใหความสาคญหรอการใหคณคากบประเดนดงกลาว

คณคาและความชอบ/ความพงพอใจของผ ทจะไดรบผลกระทบจากขอเสนอแนะจงควรนาเขามาบรณาการในกระบวนการพฒนาแนวปฏบต5

ความโปรงใส (Transparency)

ความโปรงใสประกอบดวยความชดเจนดานการบนทกและการนาเสนอรายละเอยดทงหมดของวธการและกระบวนการทใชในการพฒนาแนวปฏบ

ต ไดแกการเขามามสวนรวมของผ ทเกยวของ หลกฐานเชงประจกษและขอมลททาการการทบทวน

และการพจารณาตดสนในระหวางขนตอนการตดสนใจ โดยเฉพาะในชวงการกาหนดขอเสนอแนะ

ความโปรงใสจะชวยใหบคคลอนสามารถทาตามและไดมาซงแนวปฏบตทเหมอนกนในกรณทมการดาเนนการของกระบวนการพฒนาแนวปฏบต

ซา

ความนาเชอถอของแนวปฏบต (Credibility

of guidelines)

ระดบความนาเชอถอของขอสรปและขอเสนอแนะของแนวปฏบต ซงสามารถประเมนไดจากวธการและแนวทางทใช รวมทง ชวงเวลา

และความเชอมนตอทมบรรณาธการทอธบายไวในเครองมอ AGREE II การรายงานแนวปฏบตของสถาบนทางการแพทย และ


10

เครอขายแนวปฏบตนานาชาต ทงนอาจเรยกไดวา เปนความนาเชอถอ (trustworthiness) หรอ คณภาพของแนวปฏบต.4,16,17

การทบทวนหลกฐานเชงประจกษและการพจารณาขอมลเพมเตม (Evidence review and consideration of additional information)

โครงราง (Protocol)

เอกสารทวางโครงรางของแผน หรอขนตอนวาจะพฒนาแนวปฏบตอยางไร และระเบยบวธทจะนามาใชเปนอยางไร ยกตวอยางเชน

กอนการดาเนนการพฒนาแนวปฏบต โครงรางจะกาหนดวาคาถามใดทตองการหาคาตอบ ขอมลจะไดรบการรวบรวมและวเคราะหอยางไร

และกรอบแนวคดและวธการฉนทามตทจะใชในการกาหนดขอเสนอแนะเปนอยางไร

คาถามตามหลก PICO

(PICO question)

ประชากร/ผ ปวย (Population) -การจดกระทา (Intervention) -การเปรยบเทยบ (Comparison ) -ผลลพธ(Outcome) PICO

เปนตวยอทใชในการพฒนาคาถามการดแลทางสขภาพในเรองใดเรองหนงทจะตองตอบในแนวปฏบต คาถามทสรางขนโดยใชกรอบของ PICO

จะเปนแนวทางในการกาหนดวา หลกฐานเชงประจกษชนดใดทควรไดรบการทบทวน

และหลกฐานใดทควรถกดงขอมลเกยวกบผ ปวยและขอมลทางสขภาพหรอความเจบปวยของเขา การจดกระทาทสนใจทไดดาเนนการไปแลว

หรอทควรจะดาเนนการ การเปรยบเทยบระหวางการจดกระทาและทางเลอกอนทเปนไปได และผลลพธทปรารถนาหรอทตองการใหสาเรจ2

ประชากร (Population)

กลมของบคคลทมบางอยางเหมอนกน เชน โรคประจาตวเหมอนกน หรออาศยอยในพนทเดยวกน หรอมคณลกษณะเหมอนกน

ประชากรทถกระบในแนวปฏบต คอ ประชาชนทกคนทสามารถนาขอเสนอแนะไปใชได (เชน ผใหญทเปนโรคเบาหวาน) 18

โรครวม (Comorbidity)

โรคหรอความเจบปวยทเกดขนในผ ปวยนอกเหนอจากโรคหลกทสนใจทจะนามาศกษาหรอไดรบการรกษา (เชน โรคปอดอดกนเรอรง

และโรคเบาหวาน) โรครวมอาจมอทธพลตอลกษณะอาการทางคลนก และธรรมชาตของโรค อาจถกเรยกวาเปนความเจบปวยทดาเนนรวมกน6,19

แผนการทางคลนก (หรอ แผนการดแล)

(Clinical pathway (or care pathway))

ลาดบของการปฏบต ขนตอน การทดสอบ

การจดกระทาและการรกษาทควรนามาใชในการใหการดแลเฉพาะแกผ ทมความเจบปวยทางคลนกในเรองนน ๆ 6


11

ผลลพธ (Outcomes)

ผลกระทบทการทดสอบ การรกษา นโยบาย โปรแกรมหรอการจดกระทาอน ๆ มตอบคคล กลม หรอ ประชากร

ผลลพธจากการจดกระทาเพอปรบปรงสขภาพของประชาชนอาจรวมถงการเปลยนแปลงสขภาพและสขภาวะทดหรอภาวะสขภาพของประชาชน

ในทางคลนก ผลลพธอาจรวมถงจานวนของผ ปวยทหายจากความเจบปวยหรอจานวนของการเขารบการรกษาในโรงพยาบาล

และการดขนหรอแยลงของภาวะสขภาพ ความสามารถในการทาหนาท อาการ หรอสถานการณ 6

ผลลพธทสาคญตอผ ปวย (Patient-

important outcomes)

ผลลพธทถกกาหนดจากการตอบวา “ใช” ในคาถามตอไปน: “ถาบคคลทราบวาผลลพธนเปนสงทเกดจากการรกษาเทานน

ผ ปวยจะพจารณารบการรกษานหรอไม แมวาการรกษานจะเกยวของกบผลขางเคยง ความไมสะดวก หรอมคาใชจาย”

ผลลพธดงกลาวรวมถงอตราการตาย อตราการเจบปวย/ความพการ และผลลพธทรายงานโดยผ ปวยเอง 20,21

คณภาพชวตทเกยวของกบสขภาพ (Health-

related quality of life)

สขภาวะโดยรวมทางดานรางกาย จตใจ และสงคมของบคคล ไมใชเพยงแตการหายจากโรคเทานน

ซงเปนตวอยางหนงของผลลพธทสาคญตอผ ปวย 1

ผลลพธทเปนตวแทน (Surrogate

outcomes)

ผลลพธทโดยตวของมนเองแลวไมใชผลลพธดานสขภาพทสาคญ แตอาจมความสมพนธกบผลลพธดานสขภาพทสาคญตอผ ปวย (เชน

ความหนาแนนของมวลกระดก ถอเปนผลลพธทเปนตวแทนของการหกของกระดกซงเปนผลลพธทสาคญของผ ปวย)

อาจจะถกเรยกวาเปนผลลพธทดแทนหรอผลลพธทางออมได 21

ความสาคญของผลลพธ (Importance of

outcomes)

การจดลาดบความสาคญของผลลพธทพงประสงค (เชน การลดอตราการตาย การปรบปรงคณภาพชวตทเกยวของกบสขภาพ)

และผลลพธทไมพงประสงค (เชน ผลขางเคยง คาใชจาย) ของการจดกระทา

ซงประเดนคาถามจะชวยใหคณะกรรมการแนวปฏบตไดประเมนอทธพลของผลลพธ

และผลการศกษา/คาประมาณการของอทธพลของผลลพธนนในการกาหนดขอเสนอแนะ

ความสาคญของผลลพธจะแตกตางกนออกไปหากพจารณาตามการใหคณคาและความชอบทแตกตางกนจากมมมองของผ ปวย

แพทยหรอผ กาหนดนโยบาย ในกรอบแนวคดของ GRADE ผลลพธจะถกจดลาดบดงน วกฤตตอการตดสนใจ สาคญแตไมวกฤตตอการตดสนใจ


12

หรอสาคญนอยสาหรบการตดสนใจ 21

ขนาดของผล (Magnitude of effect)

การวดความแตกตางหรอผลสมพทธของการจดกระทาตอผลลพธในกลมทดลอง เปรยบเทยบกบกลมควบคม อาจเรยกวาเปนคาขนาดอทธพล 6

การทบทวนอยางเปนระบบ (Systematic

review)

การทบทวนอยางครอบคลมในวรรณกรรมทไดรบการตพมพทมงเนนไปทหวขอการดแลสขภาพและตอบคาถามเฉพาะในเรองนน ๆ

การสบคนวรรณกรรมอยางครอบคลมจะดาเนนการตามกลยทธการสบคนเพอคนหาการศกษาทระบทงหมดโดยการศกษานนจะไดรบการทบทวน

ไดรบการประเมนคณภาพ และผลการศกษาจะไดรบการสรปใหสอดคลองกบคาถามการทบทวน 2

การรวบรวมหลกฐานเชงประจกษ

(Evidence retrieval)

ในบรบทของการทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ

เปนกระบวนการสบคนอยางเปนระบบเพอหางานวจยทงหมดทมความสอดคลองกบคาถามเฉพาะในเรองนน ๆ

และการรวบรวมงานวจยนนเพอนามาทบทวน กระบวนการนจะรวมถงการรวบรวมหลกฐานเชงประจกษจากแหลงขอมลอน ๆ

ทอาจไมไดตพมพดวย 2

เกณฑการคดเลอก (Selection criteria)

เกณฑทใชเพอตดสนวาการศกษาไหน และประเภทใด

ทควรคดเขาหรอคดออกในการพจารณาถงแหลงขอมลทมความเปนไปไดในชวงทรวบรวมขอมลในระหวางการพฒนาแนวปฏบต

อาจถกเรยกวาเปน เกณฑการคดเขาหรอเกณฑการคดออกไดเชนกน 6

ความคดเหนของผ เชยวชาญ (Expert

opinion)

การแปลผลของหลกฐานเชงประจกษ ซงบางครงมาจากหลกฐานทมคณภาพสง เชน การทดลองแบบสมและมกลมควบคม หรอ

การศกษาเชงสงเกตทดาเนนการวจยอยางดเยยม และบางครงมาจากขอมลทรวบรวมมาอยางไมเปนระบบ

และไดรบการสรปไวเปนลายลกษณอกษร ความเหนของผ เชยวชาญมกจะสบสนกบแนวคดทวามนคอ

หลกฐานเชงประจกษในกรณทไมมงานทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ หรอไมไดสรปอยางเปนระบบ

จงมกจะถกใชเปนขออางเพอจะไดไมตองรวบรวมหลกฐานอยางเปนระบบ


13

การประเมนทางเศรษฐศาสตร (Economic

evaluation)

วธการเชงปรมาณ ทใชเพอประเมนการจดกระทา โปรแกรม หรอ กลยทธตงแตหนงครงขนไป ในดานการใชทรพยากร และผลลพธทคาดหวง

การประเมนทางเศรษฐศาสตรอาจรวบรวมการศกษาจากหลายประเภททตางกน เชน การวเคราะหตนทน-ประสทธผล การวเคราะหตนทน-

ผลตอบแทน และแบบจาลองทางเศรษฐศาสตร 2

คณภาพของหลกฐานเชงประจกษ (Quality

of evidence)

เปนการอธบายระดบความเชอมนหรอความแนนอนในผลสทธทเกดจากการจดกระทาตอผลลพธในประชากรทศกษา หรอ เรยกอกอยางวาเปน

ความเขมแขงของหลกฐานเชงประจกษ ความเชอมนในผลสทธ ความแนนอนในหลกฐานเชงประจกษ ระดบของหลกฐานเชงประจกษ 22

ตารางหลกฐานเชงประจกษ

หรอขอมลหลกฐานเชงประจกษ

หรอตารางสรปขอคนพบ (Evidence table

or profile or summary of findings table)

ตารางสรปผลการศกษาหรอการประมาณคาผลกระทบ(ผลสทธ)จากการศกษาในแตละผลลพธทสนใจ และคณภาพของหลกฐานเชงประจกษนน

ๆ ตารางจะแสดงผลสรปของขอมลทสาคญอยางกระชบแตจาเปนตอการตดสนใจและในบรบทของแนวปฏบต

เปนการใหขอมลทสาคญทเปนพนฐานของขอเสนอแนะโดยสรป 6,23

ขอเสนอแนะและการกาหนดขอเสนอแนะ (Recommendations and formulation of recommendations)

กรอบการวเคราะห (Analytic framework)

กรอบแนวคดทใชในการกาหนดเกณฑททมพฒนาแนวปฏบตใชในการทบทวนหลกฐานเชงประจกษ และวเคราะหขอมลทเกยวของ

เพอใหไดมาซงขอเสนอแนะ การวเคราะหอาจมงเนนทความสมดลระหวางผลลพธทพงประสงคและไมพงประสงค

ซงไดรบขอมลมาจากคณภาพของหลกฐานเชงประจกษ ขนาดของความแตกตางระหวางประโยชนและอนตราย

ความมนใจหรอความแปรปรวนในเชงการใหคณคาและความชอบ การใชทรพยากร ความเสมอภาคและปจจยอนๆ (เชน กรอบแนวคดของ

GRADE/DECIDE Evidence-to-Recommendation) 24

ขอเสนอแนะ (Recommendation)

แนวทางการปฏบตทเสนอแนะโดยแนวปฏบตซงมพนฐานมาจากคาถามทางคลนก การรวบรวมหลกฐานเชงประจกษ

และการพจารณาจากขอมลอน ๆ ภายใตกรอบการวเคราะห ขอเสนอแนะในแนวปฏบตอาจเกยวของกบการจดกระทาทางคลนก

กจกรรมทางสาธารณสข หรอนโยบายของรฐบาล 2


14

ขอเสนอแนะภายใตเงอนไข (Conditional

recommendation)

ขอเสนอแนะททมพฒนาแนวปฏบตมความไมแนใจวาหากปฏบตตามขอปฏบตทเสนอแนะไวจะทาใหเกดผลลพธทพงประสงคมากกวาผลลพธทไม

พงประสงค เงอนไขทเฉพาะเจาะจงอาจตองอธบายกากบในการใชขอเสนอแนะนน ๆ อาจเรยกอกอยางหนงวาเปน ขอเสนอแนะทออน (weak

recommendation) ตามกรอบแนวคดของ GRADE 25

ขอเสนอแนะเพอการวจย

( Research recommendation)

ขอเสนอแนะทเปนผลจากกระบวนการแนวปฏบตเพอใชในบรบทของการวจยเทานน

ทมการสรางแนวปฏบตควรพจารณาการใหขอเสนอแนะเพอการทาวจยเมอพบวามความไมแนนอนทสาคญเกยวกบผลทพงประสงคและไมพงประ

สงคของการจดกระทา เมอการวจยในอนาคตสามารถลดความไมแนนอนนน

และเมอประโยชนและความประหยดทจะเกดขนจากการลดความไมแนนอนมมากกวาอนตรายทอาจเกดขนจากการไมใหขอเสนอแนะในการทาวจ

ย การกาหนดขอเสนอแนะสาหรบการทาวจยเพมเตมควรชดเจนและเฉพาะเจาะจงมากทสดเทาทจะทาได การระบประชากร การจดกระทา

กลมเปรยบเทยบ และผลลพธ (PICO) อยางชดเจนจะชวยทาใหขอเสนอแนะเพอการทาวจยมประโยชนมากขน 24,26

ความเขมแขงของขอเสนอแนะ (Strength of

recommendation)

ความเขมแขงของขอเสนอแนะสะทอนถงระดบความมนใจทผพฒนาแนวปฏบตมตอการปฏบตตามขอเสนอแนะนนวาจะกอใหเกดผลลพธ

ทพงประสงคมากกวาผลลพธทไมพงประสงค 24,25

การวดผลการดาเนนการ (Performance

measures)

การวดผลการดาเนนการเปนเกณฑทสามารถวดไดเพอประเมนคณภาพการดแล (เชน

แพทยทปฏบตตามทางเลอกในการจดการในเรองใดเรองหนง) ทางเลอกในการจดการทมความสมพนธกบขอเสนอแนะทเขมแขง (strong

recommendation) ถอวาเปนตวเลอกทดสาหรบเกณฑคณภาพ

ตวยอทใชในรายการตรวจสอบ (Acronyms used in the checklist)

AGREE II Appraisal of Guidelines for Research and Evaluation II (AGREE II) เปนเครองมอทไดรบการตรวจสอบคณภาพแลว

ทพฒนาขนโดยความรวมมอในระดบนานาชาตเพอประเมนกระบวนการของการพฒนาแนวปฏบตและคณภาพของรายงาน 16


15

GRADE

แนวทางของ Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation (GRADE)

พฒนาขนโดยคณะทางานในระดบนานาชาตทรวมมอกน GRADE

เปนระบบทใหแนวทางทโปรงใสในการจดลาดบคณภาพของหลกฐานเชงประจกษและความเขมแขงของขอเสนอแนะ

และถกนาไปใชโดยองคกรนานาชาตเปนจานวนมาก GRADE

ไดกลาวถงประเดนปญหาดานระเบยบวธและปญหาในทางปฏบตของการทบทวนวรรณกรรม การพฒนาขอเสนอแนะและการเผยแพร 27

USPSTF

United States Preventive Services Task Force (USPSTF)

องคกรรฐบาลของอเมรกาทพฒนาขอเสนอแนะเกยวกบการบรการดานการปองกนทางคลนก เชน การคดกรอง การใหการปรกษา

การใชยาเพอการปองกน องคกรนไดพฒนากรอบแนวคดขนมาเองเพอจดระดบคณภาพของหลกฐานและการจดลาดบของขอเสนอแนะ 28

REFERENCES 1. National Institute for Health and Clinical Excellence. The guidelines manual: Appendix L – Abbreviations and Glossary. 2012;

http://publications.nice.org.uk/the-guidelines-manual-appendix-l-abbreviations-and-glossary-pmg6d/l2-glossary. Accessed July 21,

2013.

2. World Health Organization. Estonian Handbook for Guidelines Development. 2011;

http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789241502429_eng.pdf. Accessed April 22, 2013.

3. Kunz R, Fretheim A, Cluzeau F, et al. Guideline Group Composition and Group Processes: Article 3 in Integrating and Coordinating

Efforts in COPD Guideline Development. An Official ATS/ERS Workshop Report. Proceedings of the American Thoracic Society.

2012;9(5):229-233.

http://publications.nice.org.uk/the-guidelines-manual-appendix-l-abbreviations-and-glossary-pmg6d/l2-glossary

http://whqlibdoc.who.int/publications/2011/9789241502429_eng.pdf


16

4. Institute of Medicine Committee on Standards for Developing Trustworthy Clinical Practice Guidelines. Clinical Practice Guidelines

We Can Trust. 2011; http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=13058. Accessed April 22, 2013.

5. Kelson M, Akl EA, Bastian H, et al. Integrating Values and Consumer Involvement in Guidelines with the Patient at the Center:

Article 8 in Integrating and Coordinating Efforts in COPD Guideline Development. An Official ATS/ERS Workshop Report.

Proceedings of the American Thoracic Society. 2012;9(5):262-268.

6. National Institute for Health and Clinical Excellence. Glossary. 2013; http://www.nice.org.uk/website/glossary/glossary.jsp. Accessed

July 21, 2013.

7. National Health and Medical Research Council. Procedures and requirements for meeting the 2011 NHMRC standard for clinical

practice guidelines. 2011; http://www.nhmrc.gov.au/guidelines/publications/cp133-and-cp133a. Accessed April 22, 2013.

8. Yawn BP, Akl EA, Qaseem A, Black P, Campos-Outcalt D. Identifying Target Audiences: Who Are the Guidelines For?: Article 1 in

Integrating and Coordinating Efforts in COPD Guideline Development. An Official ATS/ERS Workshop Report. Proceedings of the

American Thoracic Society. 2012;9(5):219-224.

9. Atkins D, Perez-Padilla R, MacNee W, Buist AS, Cruz AA. Priority Setting in Guideline Development: Article 2 in Integrating and

Coordinating Efforts in COPD Guideline Development. An Official ATS/ERS Workshop Report. Proceedings of the American Thoracic

Society. 2012;9(5):225-228.

10. World Health Organization. Health Systems Strengthening Glossary. 2013;

http://www.who.int/healthsystems/hss_glossary/en/index.html. Accessed July 26, 2013.

11. Grimshaw JM, Schünemann HJ, Burgers J, et al. Disseminating and Implementing Guidelines: Article 13 in Integrating and


Society. 2012;9(5):298-303.

http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=13058

http://www.nice.org.uk/website/glossary/glossary.jsp

http://www.nhmrc.gov.au/guidelines/publications/cp133-and-cp133a

http://www.who.int/healthsystems/hss_glossary/en/index.html


17

12. The ADAPTE Collaboration. The ADAPTE Process: Resource Toolkit for Guideline Adaptation. Version 2.0. 2009; http://www.g-i-

n.net/document-store/working-groups-documents/adaptation/adapte-resource-toolkit-guideline-adaptation-2-0.pdf. Accessed July 5,

2013.

13. Schunemann HJ, Osborne M, Moss J, et al. An official American Thoracic Society Policy statement: managing conflict of interest in

professional societies. Am J Respir Crit Care Med. Sep 15 2009;180(6):564-580.

14. Boyd EA, Akl EA, Baumann M, et al. Guideline Funding and Conflicts of Interest: Article 4 in Integrating and Coordinating Efforts in

COPD Guideline Development. An Official ATS/ERS Workshop Report. Proceedings of the American Thoracic Society. 2012;9(5):234-

242.

15. Oxman A, Schunemann H, Fretheim A. Improving the use of research evidence in guideline development: 12. Incorporating

considerations of equity. Health Research Policy and Systems. 2006;4(1):24.

16. AGREE Research Trust. The AGREE Enterprise Website. 2013; http://www.agreetrust.org. Accessed July 21, 2013.

17. Qaseem A, Forland F, Macbeth F, Ollenschlager G, Phillips S, van der Wees P. Guidelines International Network: Toward

international standards for clinical practice guidelines. Ann Intern Med. 2012;156(7):525-531.

18. Wilt TJ, Guyatt G, Kunz R, et al. Deciding What Type of Evidence and Outcomes to Include in Guidelines: Article 5 in Integrating and


Society. 2012;9(5):243-250.

19. Fabbri LM, Boyd C, Boschetto P, et al. How to Integrate Multiple Comorbidities in Guideline Development: Article 10 in Integrating

and Coordinating Efforts in COPD Guideline Development. An Official ATS/ERS Workshop Report. Proceedings of the American

Thoracic Society. 2012;9(5):274-281.

20. Guyatt G DP, Montori V, Schünemann HJ, Bhandari M,. Putting the patient first: In our practice, and in our use of language. ACP

journal club. Jan-Feb 2004;140(A11).

http://www.g-i-n.net/document-store/working-groups-documents/adaptation/adapte-resource-toolkit-guideline-adaptation-2-0.pdf

http://www.g-i-n.net/document-store/working-groups-documents/adaptation/adapte-resource-toolkit-guideline-adaptation-2-0.pdf

http://www.agreetrust.org/


18

21. Guyatt GH, Oxman AD, Kunz R, et al. GRADE guidelines: 2. Framing the question and deciding on important outcomes. J Clin

Epidemiol. Apr 2011;64(4):395-400.

22. Balshem H, Helfand M, Schunemann HJ, et al. GRADE guidelines: 3. Rating the quality of evidence. J Clin Epidemiol. Apr

2011;64(4):401-406.

23. Guyatt G, Oxman AD, Akl EA, et al. GRADE guidelines: 1. Introduction-GRADE evidence profiles and summary of findings tables. J

Clin Epidemiol. Apr 2011;64(4):383-394.

24. Schünemann HJ, Oxman AD, Akl EA, et al. Moving from Evidence to Developing Recommendations in Guidelines: Article 11 in

Integrating and Coordinating Efforts in COPD Guideline Development. An Official ATS/ERS Workshop Report. Proceedings of the

American Thoracic Society. 2012;9(5):282-292.

25. Andrews J, Guyatt G, Oxman AD, et al. GRADE guidelines: 14. Going from evidence to recommendations: the significance and

presentation of recommendations. Journal of clinical epidemiology. 2013;66(7):719-725.

26. Brown P BK, Chalkidou K, Chalmers I, Clarke M, Fenton M, et al,. How to formulate research recommendations. BMJ. Oct 14

2006;333(7572):804-806.

27. The GRADE working group. GRADE Working Group. 2013; http://www.gradeworkinggroup.org. Accessed July 21, 2013.

28. U.S. Preventive Services Task Force. Methods and Processes. 2013; http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/methods.htm.

Accessed July 21, 2013.

http://www.gradeworkinggroup.org/

http://www.uspreventiveservicestaskforce.org/methods.htm

(glossary of terms) · guideline development checklist – glossary of terms version: dec. 16, 2013...

Documents