gjuha shqipe 6

LIBËR PËR MËSUESINGJUHA SHQIPE 6

Prof.Dr. Mimoza Gjokutaj (Çano) Florenca SaliajMsc. Eneida Pema Msc. Anila Shorri

BOTIME

Për klasën e 6-të të arsimit 9-vjeçar

Libër për mësuesin

4

PërmbajtjaHyrje………… ..........................................................…………………………………………………………...3Kompetencat e fushësTë dëgjuarit e teksteve të ndryshme………… ..................................……………………………………………8Të folurit për të komunikuar…………………… .............................……………………………………………9Të shkruarit për qëllime personale dhe funksionale…… ...................…………………………………………10Të lexuarit e teksteve letrare dhe joletrare………………… ..................………………………………………12Përdorimi i drejtë i gjuhës…………………………………………… ..................…………………………….14Tabelë pasqyruese e përfshirjes së kompetencave kyçe në temat mësimore ...............................…………17Kompetencat e kyçe .............................................…………………………………………………………….21Plani analitik sipas tremujorëve .............................................………………………………………………23

PJESA I: DËGJOJMË, FLASIM, SHKRUAJMË, LEXOJMË GJUHËN SHQIPE

Planifikimi i orëve mësimore për kompetencën e të dëgjuaritRrëfime personale ..............................………………………………………………………………………….50Identifikimi dhe zgjidhja e problemit në një tekst rrëfimtar .......................……………………………………51Shumë mënyra për të dëgjuar, fabula, anekdota, përralla ...............................…………………………………54Renditja e ngjarjeve në një tekst ...............................…………………………………………………………..56Dëgjojmë dhe recitojmë poezi ..............................……………………………………………………………..57Ngjarje të jetuara ..............................…………………………………………………………………………..58Dëgjojmë episode filmash dhe emisionesh për fëmijë .............................…………………………………….60

Planifikimi i orëve mësimore për kompetencën e të folurit Një mjedis i ri ....................................…………………………………………………………………………62Anketë: Ju dhe të lexuarit .......................................……………………………………………………………64Komunikimi me të rriturit .................................………………………………………………………………..65Përcjellim ide përmes artit ................................………………………………………………………………..68Mbresa udhëtimesh ........................…………………………………………………………………………….70Festat tona .........................…………………………………………………………………………………….71Pasionet, lojërat, sportet ........................………………………………………………………………………72Argumentojmë pse ndodh ........................……………………………………………………………….. 74 Stop diskriminimit ..........................……………………………………………………………………………76

Planifikimi i orëve mësimore për kompetencën e të shkruaritPërgatitja për procesin e të shkruarit .........................…………………………………………………………78 Rishkrimi i një tregimi nga veta e parë në vetën e tretë ..................................…………………………………80Kujtime të gëzueshme ...................……………………………………………………………………………..81Si ta kontrrollojmë një tekst që shkruajmë .....................………………………………………………………83Letra personale ............................………………………………………………………………………………84Shkruajmë tregime në mënyra të ndryshme ........................... …………………………………………………86 Shkolla që unë dua .............................…………………………………………………………………………87Shkruajmë me imagjinatë .............................………………………………………………………………….88Shkruajmë vjersha me rimë ................................………………………………………………………………90Si të dramatizojmë një tregim ............................………………………………………………………………91Artikulli i gazetës ...........................…………………………………………………………………………….92

Gjuha shqipe 6

5

Njoftime, ftesa, urime .......................………………………………………………………………………….94Letra zyrtare ..........................…………………………………………………………………………………..96Receta të shëndetshme, këshilla dhe instruksione për lojërat dhe sportet ........................……………………..97 Përshkruajmë një person, kafshë, mjedis, dukuri .............................…………………………………………101

Planifikimi i orëve mësimore për kompetencën e të lexuaritRubrika: Hapësirat e tekstit rrëfimtar letrarMësuesi ynë i dashur D.Penak ............................…………………………………105 Kur isha fëmijë K.Kolodi ......................……………………………………106Zeneli (ora e parë) Migjeni ....................………………………………………108Zeneli (ora e dytë) Migjeni ................…………………………………………110Provimi Xh. Guareski ................ ……………………………………111Dashuria e nënës R. Pasmaçiu .........................………………………………112Sënduku i gjyshes A.Mamaqi ................................................................………113Pianoja L.Alkot .................................................................................115Kështjella (ora e parë) I.Kadare .........................................................……………..116Kështjella (ora e dytë) I.Kadare .........................................................……………..118Njeriu që mbillte pemë Zh.Giono ..................................................…………………119Kur të vijnë mendtë S. Jakova ..................................................…………………120Sa shumë zbaviteshin dikur I.Asimov ......................................…………………………122Kapelja që flet (ora e parë) Xh. Rouling ............................................…………………124Kapelja që flet (ora e dytë) Xh. Rouling ................................................................……125Stinët në Planetin e Kuq B. Dedja…… .......................................................................126Biri i erës (Përpunim njohurish) V.Canosinaj…… ..............................................................…128 Fuqia e Mujit (ora e parë) M.Kuteli…………………………… ...............................…129Fuqia e Mujit (ora e dytë) M.Kuteli… .......................................………………………130Zemërimi i Zeusit S.Koloredo…………………… ...............................………131Kërmilli dhe trëndafili Andersen ..............................................................…………133Bretkosa që desh të trashej sa një ka La Fonten ................................................................….........135

Rubrika: Takim me poezinëBagëti e bujqësi (ora e parë) N. Frashëri …… ..............................………………………137 Bagëti e bujqësi (ora e dytë) N. Frashëri … ..................................………………………138 Gjuha shqype (ora e parë) Gj.Fishta………………………… ...………………………139 Gjuha shqype (ora e dytë) Gj.Fishta……………………… .......………………………140Zemra e liqerit (ora e parë) L.Poradeci …………………… .......………………………141Zemra e liqerit (ora e dytë) L.Poradeci …………………… .......………………………142 Valbona D.Agolli……………………… .......………………………144Detyrë klase Zh.Prever……………………… .....………………………145Unë, biri yt A.Podrimja .....................................………………………..147

Rubrika: Në skenën e teatritKatërmbëdhjetë vjeç dhëndër (ora e parë) Çajupi……………………… ...................…………………148Katërmbëdhjetë vjeç dhëndër (ora e dytë) Çajupi… ...................................................…………………149 Koprraci (ora e parë) Molieri………………………………… ...………………..150Koprraci (ora e dytë) Molieri………………………………… .....………………152

Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarUdhëtim në Diznei Lend Udhëpërshkrimi ..................................................…………154Vaçe Zela: I kam harruar pengjet e mia Intervista...............................………………………………155Histori paqeje Kronika ……................................................………………156Nënë Tereza, nëna e dashurisë ……… ................…………………………………………………………….158


6

Shpikje për të komunikuar Enciklopedia… ..............................................…………..159Funksioni dhe interpretimi i grafikëve, tabelave, pikturave dhe ilustrimeve … ..........……………………….160 Domethënia e ngjyrave… ......................………………………………………………………………………161Unë jam Malala (ora e parë) M.Jousafsai… ........……… .........................................…162Unë jam Malala (ora e dytë) M.Jousafsai ……………………… .............................…163Të vërejturit, burim i çdo diturie (ora e parë) Zh. Zh. Ruso… .........................…………………………164Të vërejturit, burim i çdo diturie (ora e dytë) Zh. Zh. Ruso… .........................…………………………165Histori njerëzore dhe alienët ……………………… ................................................…………………………166Përshkrimi i një personi………………………………………… ....................………………………………167Shtatë Krojet (ora e parë) K. Mehmeti……………… .........................................…..168Shtatë Krojet (ora e dytë) K. Mehmeti………… .......................................................169

PJESA II: PËRDORIMI I DREJTË I GJUHËS

I.FonetikëZanoret dhe bashkëtingëlloret e gjuhës shqipe .................................…………………………………………171Theksi i fjalës .......................................................................………………………………………………….172Intonacioni dhe theksi i fjalisë… .............................................……………………………………………….173

II.DrejtshkrimPërdorimi i shkronjës së madhe………………………………………… .......................…………………….174

III.FjalëformimFjala dhe përbërësit e saj……………… ......................................................………………………………….175Fjalët e prejardhura……………… ..............................................................………………………………….176

IV.LeksikologjiFusha leksikore…………… ....................................................................…………………………………….177Familja e fjalëve…………… ...................................................................…………………………………….178

V.MorfologjiKlasat e fjalëve………………………………… ................................………………………………………..179Klasa e emrave. Emri, kuptimi i tij …………… .............................………………………………………….181Rasat dhe trajtat e emrit……………………… ..............................…………………………………………..182Gjinia dhe numri i emrit……………………… ...........................…………………………………………….183Mbiemri………………………………………… .........................……………………………………………185Përshtatja e mbiemrit me emrin………………… ......................……………………………………………..186Përemrat, llojet e tyre………………………… ............................……………………………………………187Përemri vetor ……………… ........................................................……………………………………………188Folja……………………………………………… ......................……………………………………………189Mënyrat dhe kohët e foljes………………………… ...................…………………………………………….190Mënyra dëftore e foljes……………………………… ................…………………………………………….191Mënyra lidhore e foljes……………………………… .................……………………………………………192Ndajfolja……………………………………………… .................…………………………………………..193Lidhëzat………………………………………………… ...............…………………………………………..194Parafjala……………………………………………… ....................…………………………………………195Drejtshkrim: Drejtshkrimi i ndajfoljeve dhe i parafjalëve…… ........................………………………………196(Shënim: Kjo temë drejtshkrimore zhvillohet pas njohjes me ndajfoljet dhe parafjalët.)

VI.SintaksëTeksti, paragrafi, fjalia, gjymtyra… .........................………………………………………………………….197Fjalia e thjeshtë………………… .........................……………………………………………………………198

Gjuha shqipe 6

7

Grupet kryesore të fjalisë së thjeshtë………… .........................……………………………………………...199Fjalia e përbërë……………………………… ..........................………………………………………………201Gjymtyrët kryesore të fjalisë (kryefjala) ……… ......................………………………………………………202Gjymtyrët kryesore të fjalisë (kallëzuesi) ……… ......................……………………………………………..203Gjymtyrët e dyta të fjalisë. Përcaktori…… ..............................………………………………………………204 Ndajshtimi…………………………………… .........................………………………………………………205Kundrinori i drejtë…………………………… ........................……………………………………………….206Kundrinori i zhdrejtë…………………………… ........................…………………………………………….207Rrethanorët. Rethanori i vendit dhe i kohës.…… ........................…………………………………………….208Rrethanori i shkakut dhe rrethanori i qëllimit…… ......................…………………………………………….209Rrethanori i mënyrës dhe rrethanori i sasisë…… ........................…………………………………………….210

Projekte, fragmente për dëgjim, skeda, diktime, testeProjekte (Mësime model) Gjuha standarde shqipe (Drejtshkrimi, drejtshqiptimi i saj)… ........................……………………………….212Bëjmë një gazetë…………………………………………… ...........................………………………………213

Fragmente për dëgjimMësimi: Rrëfime personaleVajza që i mësoi të gjitha gjuhët e huaja V.Saro……… ......................……………………………………..215

Mësimi: Renditja e ngjarjeve në një tekstGjinkalla dhe milingonat Ezopi… .......................…………………………………………………………..217

Mësimi: Shumë mënyra për të dëgjuar, fabula, anekdota, përrallaUjku dhe Qengji A. Z. Çajupi ...........………………………………………………………………217Majmuni plak me syze I.Krilov .....................………………………………………………………………217

Mësimi: Dëgjojmë dhe recitojmë poeziAtdhe T.Keko ..........................………………………………………………………………218Pa ty I. Kadare .......................………………………………………………………………218Fjala Xh.Spahiu .....................………………………………………………………………219Vërma emrin tim F. Brovina ....................………………………………………………………………219Ora e gurit D. Agolli ......................………………………………………………………………219Çelësi A. Papleka ....................………………………………………………………………220

Mësimi: Ngjarje të jetuaraFjalimi i Ismail Qemalit (nga filmi ”Nëntori i dytë”) … ..........................……………………………………221Anëtarësimi në NATO………………… ..........................…………………………………………………….221

Mësimi: Dëgjojmë episode filmash dhe emisionesh për fëmijëNga filmi “I vetëm në shtëpi” ........................………………………………………………………………..222Skeda analitike (lexim jashtë klase: Harri Poter) … ................................................………………………….223Diktime …………………………………………………………… .............................................……….......224Përgjigjet e testimeve të paraqitura në Fletoren e vlerësimit të kompetencave ....................................………227Testime sipas tremujorëve .................................................……………………………………………………233Përgjigjet e testimeve ................................................…………………………………………………………235


8

KOMPETENCAT E FUSHËS

I.KOMPETENCA: Të dëgjuarit e teksteve të ndryshmeRezultatet e të nxënit për këtë kompetencëNxënësi/ja: − kupton, krahason dhe përmbledh mendimet e të tjerëve nga materialet e dëgjuara, shikuara ose të

prezantuara, si dhe reflekton për to; − jep mendimet dhe gjykimet e tij rreth teksteve që dëgjon.

Njohuritë dhe shkathtësitë për klasën e gjashtë Gjatë orëve mësimore të përcaktuara në program nxënësi dëgjon dhe punon (tregon përmbajtjen, analizon, jep gjykime të thjeshta etj.) me tekste të cilat janë të përshtatshme për moshën e tij si p.sh.: − diskutime; − lloje të ndryshme poezish; − rrëfime personale (anekdota gojore, ngjarje të jetuara); − tregime të shkurtra, radio drama, teatër me kukulla; − udhëzime të shkurtra, receta; − filma për fëmijë, emisione televizive. Nxënësi, gjithashtu, merr njohuri si: − identifikimi i shkakut dhe pasojës në një tekst. − identifikimi i problemit dhe i zgjidhjes në një tekst.

Rregullat e të dëgjuarit Nxënësi/ja: − dëgjon me vëmendje dhe përqendrim:

• duke shikuar në sy personin që flet; • duke mbajtur trupin në një pozicion korrekt;

− shfaq interes, respekt dhe empati ndaj folësit me shprehje të tilla si p.sh.: Pas një përvojë të tillë e imagjinoj si jeni ndjerë;

− nxit dhe inkurajon folësin me shprehje të tilla si: Kjo që po rrëfeni është shumë interesante etj.

Të dëgjuarit për të kuptuar dhe vlerësuar tekstinNxënësi/ja: − përcakton qëllimin e të dëgjuarit (për kënaqësi, për informacion, për kuriozitet etj.); − kujton njohuritë paraprake që ka rreth temës ose përmbajtjes së tekstit; − parashikon rreth tekstit që do të dëgjojë; − mban shënime gjatë të dëgjuarit; − pyet ose kërkon sqarime për idetë, konceptet ose fjalët që nuk i kupton mirë; − kërkon informacion shtesë; − ritregon me detaje dhe ilustrime përmbajtjen e tekstit; − interpreton tekstin duke dhënë gjykimet e tij/e saj; − identifikon ngjashmëri dhe dallime mes informacioneve që dëgjon nga burime të ndryshme (në biseda,

në televizion ose në ndonjë media tjetër); − dallon rendin e ngjarjeve dhe ideve; − dallon shkakun dhe pasojën në një tekst; − dallon problemin dhe zgjidhjen në një tekst;

Gjuha shqipe 6

9

Vlerat dhe qëndrimetNxënësi/ja: − tregon respekt, empati dhe interes ndaj folësit; − demonstron vullnet gjatë kryerjes së detyrave; − shfaq tolerancë dhe respekt për kulturën dhe gjuhën e tjetrit.

II. KOMPETENCA: Të folurit për të komunikuar dhe për të mësuar

Rezultatet e të nxënit për këtë kompetencëNxënësi/ja: − zgjedh formën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë, ndjenjat dhe pikëpamjet e tij; − merr pjesë në biseda shoqërore me moshatarët dhe të rriturit mbi tema të njohura duke pyetur dhe duke

iu përgjigjur pyetjeve; − identifikon materiale të ndryshme dhe i përdor për të dhënë mesazhe ose porosi nëpërmjet reklamave

e lajmërimeve dhe bën prezantimin e tyre në media.

Njohuritë dhe shkathtësitë për klasën e gjashtëGjatë bisedave dhe diskutimeve në klasë rreth temave 2si: mbresa udhëtimesh brenda dhe jashtë vendit, përshtatja në një mjedis të ri, leximet, pasionet dhe aktiviteti fizik, festat dhe rëndësia e tyre etj., nxënësi merr edhe njohuritë e mëposhtme: − komunikimi me të rriturit dhe bashkëmoshatarët (ndryshimet në komunikim); − diskutimi rreth një teme të dhënë dhe reagimi ndaj vërejtjeve të të tjerëve. − vlerësimi i ideve dhe opinioneve të të tjerëve gjatë një diskutimi. − përgatitja e një prezantimi të shkurtër (me gojë). − bisedat telefonike (fillimi, mbyllja).

Rregullat dhe organizimi i të folurit Nxënësi/ja: − flet duke përdorur intonacionin e duhur, theksin e saktë (e fjalëve dhe fjalive), volumin e përshtatshëm

të zërit, si dhe pauzat për të bërë përshtypje te të tjerët; − jep informacione, ide, ndjesi, emocione duke përdorur fjalorin e duhur; − përshtat të folurin në varësi të tematikës, dëgjuesit, qëllimit dhe situatës;

Diskutimi dhe bashkëveprimi në grupNxënësi/ja: − bën pyetje për t’u sqaruar dhe për të marrë më shumë informacion gjatë diskutimeve në grup; − ofron të dhëna ose informacion, si dhe shpreh mendimin ose këndvështrimin e tij personal; − jep argumentet e tij gjatë diskutimeve në grup, si dhe pranon idetë e të tjerëve; − reciton me ndjenjë pjesë të ndryshme para bashkëmoshatarëve dhe mësuesve në aktivitete të ndryshme

në shkollë; − planifikon dhe organizon lojëra me role.

Vlerat dhe qëndrimetNxënësi/ja: − flet në përputhje me normat e vlerat shoqërore, në situata të ndryshme komunikimi në klasë;


10

− përdor në mënyrë korrekte gjatë të folurit elementet joverbale si: gjestet, mimika, kontakti me sy; − shfaq me siguri e besim në vetvete mendimet, përvojat dhe argumentet e tij; − nxit diskutimet në grup duke ofruar kontributin e tij; − diskuton bashkërisht në grup për të arritur objektivin e një detyre duke ofruar idetë, zgjidhjet dhe kënd-

vështrimet e tij.

III. KOMPETENCA: Të shkruarit për qëllime personale dhe funksionale

Rezultatet e të nxënit për këtë kompetencë

Nxënësi/ja: − përdor formën ose modelin e përshtatshëm gjatë të shkruarit dhe zbaton rregullat gramatikore, leksiko-

re dhe drejtshkrimore, për të shprehur mendimet, qëllimet, ndjenjat për tema të caktuara; - mbështet mesazhin kryesor ose kyç të një teksti me detaje përshkruese, me fakte ose shembuj të ndryshëm.

Njohuritë dhe shkathtësitë për klasën e gjashtë − Diktime − Puna përgatitore për detyrën me shkrim − Rishikimi i punës ose detyrës me shkrim

Të shkruarit për qëllime personale − Poezi të shkurtra me pak vargje ku të shprehin botën e tyre emocionale (në zgjedhjen e nxënësve). − Rrëfime përvojash ose ngjarje të jetuara: rrëfime në vetën e parë, rrëfime ngjarjesh të rëndësishme në

jetën e nxënësit. − Shkrimi i një tregimi të shkurtër (karakterizimi i personazheve, rrëfim në vetën e parë dhe vetën e tretë,

ligjërata e drejtë). − Përshkrime me imagjinatë rreth figurave të tilla, si: alienët, dinozaurët dhe zbulimet e shkencës dhe

teknologjisë.

Të shkruarit për qëllime funksionale: − Udhëzime − Njoftime − Artikuj për gazeta − Letra − Urime për festa − Ftesa

Planifikimi, organizimi, rishikimi dhe redaktimi i të shkruarit

Nxënësi/ja: − identifikon qëllimin dhe lexuesin e tij, kur shkruan si p.sh., që të shprehë shqetësimin e tij rreth ndotjes së

mjedisit, të shkruajnë një artikull për një gazetë lokale që të bëhet të njohur për bashkëmoshatarët e tyre etj.; − mbledh informacionin e duhur për të shkruar duke përdorur strategji të tilla si: sheh ilustrime, pamje,

piktura etj., të cilat shërbejnë si stimul (nxitje) për imagjinatën e tij; pyet për t’u sqaruar rreth temës, çështjes, subjektit; kujton njohuritë që ka rreth temës që do të shkruajë; përdor burime të ndryshme për të mbledhur informacion; studion modele të mira shkrimi që kanë trajtuar të njëjtën temë ose subjekt; mban shënime për çështje të ndryshme rreth punës me shkrim;

Gjuha shqipe 6

11

− përzgjedh dhe klasifikon informacionet e mbledhura; − përdor edhe bibliotekën e shkollës ose internetin për të mbledhur informacion për punën dhe detyrat

me shkrim. − zgjedh format e duhura të detyrës me shkrim në varësi të qëllimit dhe lexuesit që ka; − mbështet mesazhin kryesor ose kyç të një teksti me detaje përshkruese, me fakte ose shembuj të ndryshëm; − respekton strukturën e punës me shkrim (hyrje, zhvillim, mbyllje); − përdor fjalor të pasur dhe gjuhë të figurshme në shkrimet e tij si p.sh., një larmi ndajfoljesh, mbiemrash

etj., me qëllim që të ndikojë te lexuesi; − përdor gjatë të shkruarit gjuhën standarde dhe respekton rregullat gramatikore dhe drejtshkrimore; − shkruan tekste me dorë ose duke përdorur teknologjinë e informacionit; − bën ndryshime në punën me shkrim për të përmirësuar përmbajtjen, qartësinë dhe formën duke për-

dorur disa strategji si: ndryshon ndonjë ide ose fjali që nuk del e qartë ose e shton shembuj dhe ilus-trime;shton, heq, zëvendëson ose riorganizon fjalë, fraza ose fjali për ta bërë më tërheqës dhe intere-sant tekstin e shkruar; shmang gabimet drejtshkrimore dhe gabimet gramatikore.

Të shkruarit për qëllime personale

Nxënësi/ja: − shpreh me vargje të thjeshta (strofa, rima) ndjenjat dhe mendimet e tij; − shkruan tregime të shkurtra duke iu përmbajtur disa elementeve si: personazh, dialog, fabul, mjedis,

kohë; − rrëfen brendinë e një libri të preferuar për të; − përshkruan personazhet duke pasqyruar ndjenjat dhe mendimet, paraqitjen e jashtme dhe veprimet e tij; − shkruan për ndjenjat dhe përjetimet që i ngjall një tekst letrar si: tregim, poezi, përrallë etj.; − krahason dy ose më shumë personazhe, ngjarje, mjedise nga një tregim, dramë etj., duke konkretizuar

me shembuj nga teksti; − krahason dy ose më shumë tekste që trajtojnë të njëjtën tematikë; − përdor një gjuhë shprehëse dhe fjalor të pasur gjatë të shkruarit.

Të shkruarit për qëllime funksionale

Nxënësi/ja: − shkruan shpjegime, udhëzime, njoftime të shkurtra; − shkruan letra formale p.sh., drejtuar stafit drejtues të shkollës ose përfaqësuesve të pushtetit vendor për

probleme të ndryshme të shkollës, drejtuar një gazetari etj.; − shkruan një intervistë drejtuar një personi të dashur ose të pëlqyeshëm për ta nga fusha e artit, sportit,

kinematografisë; − respekton formën ose modelin e përshtatshëm gjatë të shkruarit;

Vlerat dhe qëndrimet Nxënësi/ja: − shfaq besim dhe vullnet gjatë procesit të të shkruarit; − demonstron imagjinatë dhe shpirt krijues gjatë të shkruarit; − punon në mënyrë të pavarur; − respekton gjuhën shqipe duke shmangur fjalët e huaja gjatë të shkruarit; − respekton rregullat drejtshkrimore gjatë të shkruarit; − vlerëson punët e të tjerëve; − bashkëpunon në grup për kryerjen e një detyre me shkrim.


12

IV.KOMPETENCA: Të lexuarit e teksteve letrare dhe joletrare

Rezultatet e të nxënit për këtë kompetencë Nxënësi/ja: − interpreton tekstet duke përdorur idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë në tekst dhe idetë e nënkup-

tuara; − dallon informacionin e rëndësishëm në tekst; − lidh pjesët e ndryshme të një teksti dhe i analizon ato.

a) Tekste letrare − analizon në tekste të ndryshme poetike, tregimtare dhe dramatike gjuhën e figurshme; − dallon temën dhe analizon personazhet, mjedisin, kohën dhe subjektin në një tekst tregimtar dhe dra-

matik; − dallon mjetet shprehëse në një tekst poetik dhe tregon funksionin e tyre; − shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti. a) Tekste joletrare − dallon përdorimin e gjuhës dhe terminologjisë së fushës në tekste të ndryshme; − kupton tiparet e strukturës dhe organizimit në tekste të ndryshme (paragrafë, tituj, nëntituj etj.).

Njohuritë dhe shkathtësitë për klasën e gjashtë − Strategjitë e të lexuarit − Teknikat e recitimit Studim tekstesh letrare: 49 orë mësimore për tekstet letrare sugjerohen të ndahen shpërndahen si më poshtë: − tekste poetike: 12 orë të sugjeruara (5-6 tekste) − tekste në prozë: 30 orë të sugjeruara (13-14 tekste) − t ekste dramatike: 7 orë të sugjeruara (2-3 tekste) Gjatë studimit të këtyre teksteve (kuptojnë, intepretojnë, analizojnë dhe gjykojnë) nxënësit marrin njohuri si: − renditja e ngjarjeve në një tekst (rrëfimtar ose dramatik); − analiza e personazheve; − dallimi mes teksteve letrare dhe joletrare (shkurtimisht); − metafora, personifikimi, aliteracioni.

Studim tekstesh jo letrare: Gjatë 21 orëve mësimore nxënësit punojnë (kuptojnë, interpretojnë, analizojnë, krahasojnë, vlerësojnë) me tekste nga kultura dhe periudha të ndryshme, elektronike dhe të shtypura si: intervista, enciklopedi të shtypura dhe elektronike, udhëzime, artikuj gazetash dhe revistash, njoftime, shpjegime. Gjatë studimit të këtyre teksteve nxënësit marrin edhe njohuri si: − tiparet e përgjithshme të një interviste, enciklopedie, udhëzimi, njoftimi ose shpjegimi; − tipare të gjuhës në një tekst joletrar (shkurt); − funksionin e grafikëve, tabelave, pikturave, ilustrimeve etj. që shoqërojnë tekstet.

Të lexuarit për të kuptuar tekstin Nxënësi/ja: − përzgjedh tekstin që lexon në varësi të qëllimit që ka si p.sh.: një fjalor për të sqaruar e gjetur kuptimin e një fjale, një enciklopedi për fëmijë që të marrë informa-

cion, një biografi për t’u njohur me jetën dhe veprën e një autori, lexon për kënaqësi një përmbledhje me tregim, një vëllim me poezi ose një roman për fëmijë etj.;

Gjuha shqipe 6

13

− përdor disa strategji (para, gjatë dhe pas leximit) për të kuptuar tekstin si p.sh.: aktivizon njohuritë e mëparshme nëpërmjet një diskutimi në grup; lexon pjesë-pjesë tekstin dhe parashikon se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për parashikimin e tij; analizon elementet që sho-qërojnë tekstet (piktura, ilustrime, lista, tabela, harta etj.) për të kuptuar më mirë tekstin; I rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë;

− përmbledh idetë kryesore duke i ilustruar me fragmente dhe detaje nga teksti; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit; − lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − krahason në një tekst dy ose më shumë ide, koncepte, detaje, personazhe etj.; − gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit (A mendoni se ky veprim zbulon diçka nga

karakteri i personazhit? Ku e mbështetni mendimin tuaj?); − interpreton idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të nënkuptuar në tekst (Pse autori nuk e jep

në mënyrë të drejtpërdrejtë këtë ide? Si e kuptoni ju?); − dallon tekstet letrare dhe joletrare; − dallon elemente të formës dhe strukturës së teksteve dhe sqaron funksionin e tyre.

Të lexuarit e teksteve letrare Nxënësi/ja: − lexon tekste të ndryshme letrare poetike, në prozë dhe dramatike, të përshtatshme për moshën e tij; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − diskuton rreth përmbajtjes, personazheve, përshtypjeve dhe ndjesive për tekstet që lexon; − ritregon histori duke u bazuar në fjalë kyçe, skica ose foto e figura; − ritregon me hollësi subjektin,duke e ilustruar me detaje nga teksti; − bën pyetje të ndryshme rreth tekstit; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij ose me shembuj nga teksti; − rendit ngjarjet e një teksti; − përshkruan kohën dhe mjedisin ku ndodhin ngjarjet; − përshkruar pamjen, tiparet, sjelljen e personazheve (duke u bazuar në tekst); − analizon marrëdhëniet mes personazheve, vlerëson sjelljet e tyre, si dhe i krahason me veten ose

njerëzit që njeh; − gjen në një tekst idetë kryesore dhe formulon temën dhe idenë kryesore; − jep dhe argumenton këndvështrimet e tij rreth temës, ideve, personazheve etj.; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − dallon epitetin, krahasimin, personifikimin, metaforën, hiperbolën, aliteracionin.− shpjegon kuptimin e një teksti poetik, duke u bazuar në ndjenjat dhe përvojën e tij; − dallon rimën dhe strofën (llojet kryesore) në një tekst poetik; − dallon disa karakteristika të disa teksteve në prozë, si p.sh.: fabulat (personazhet, personifikimi, morali

i fabulës); përrallat (elementet fantastike, personazhet joreale, fundi i lumtur, hiperbola etj.); anekdo-tat (karakteri i personazheve);

− dallon dhe analizon disa elemente të strukturës së një teksti dramatik si: skena, aktet, personazhet, fjalët e personazheve;

− përdor bibliotekën dhe internetin për të lexuar tekste të ndryshme; − reciton me ndjenjë poezi, copëza proze ose luajnë një rol nga një tekst dramatik.

Të lexuarit e teksteve joletrare

Nxënësi/ja: − lexon tekste nga kultura dhe periudha të ndryshme, elektronike dhe të shtypura si: intervista, enciklo-

pedi të shtypura dhe elektronike, udhëzime, rregullore, artikuj gazetash dhe revistash, njoftime;


14

− dallon dhe përdor njohuritë rreth karakteristikave të përbashkëta të teksteve si: tema, paragrafi, fjalitë përmbyllëse, fjalori etj.;

− dallon dhe përdor njohuritë rreth mënyrës së organizimit të tekstit (shkak dhe pasojë); − pasuron fjalorin me fjalë dhe terminologji nga fusha të ndryshme të veprimtarisë njerëzore, nga tekstet

që lexon dhe i përdor ato; − ndan përvojat dhe kënaqësitë e leximit me shokët e shoqet e klasës; − dallon shkakun dhe pasojën në një tekst; − dallon problemin dhe zgjidhjen; − dallon në një tekst përdorimin e argumenteve pro dhe kundër për një çështje të caktuar; − shpjegon funksionin e grafikëve, tabelave, pikturave, ilustrimeve, me të cilat shoqërohen tekstet. − dallon në tekste disa elemente të stilit dhe të gjuhës si p.sh.: zgjedhja e fjalëve; përdorimi i mbiemrave;

përdorimi i fjalive të ndryshme (të thjeshta, të përbëra, të plota dhe mungesore).

Vlerat dhe qëndrimet Nxënësi/ja: - është i motivuar për të lexuar për kënaqësi dhe informacion; - është i vëmendshëm gjatë të lexuarit; - respekton dhe pranon mendimin e tjetrit; - shfaq empati; - respekton etikën gjatë komunikimit personal dhe në grup; - vlerëson kontributin e të tjerëve gjatë kryerjes së një detyre; - shfaq vetëbesim dhe vetëvlerësim; - demonstron vullnet gjatë kryerjes së detyrave; - respekton kulturën dhe gjuhën e tjetrit.

V.KOMPETENCA: Përdorimi i drejtë i gjuhësRezultatet e të nxënit për këtë kompetencë Nxënësi/ja: - dallon dhe përdor fjalitë e thjeshta dhe të përbëra si dhe përcakton llojin e tyre; - dallon funksionet gramatikore të fjalëve në fjali; - përcakton klasat e fjalëve dhe kategoritë e tyre gramatikore; - dallon mënyrat e formimit të fjalëve në gjuhën shqipe;

Njohuritë dhe shkathtësitë për klasën e gjashtë SINTAKSË

− Fjalia e thjeshtë dhe fjalia e përbërë. − Gjymtyrët kryesore të fjalisë së thjeshtë. − Gjymtyrët e dyta të fjalisë. − Përcaktori, llojet e tij. − Ndajshtimi si një lloj përcaktori. − Kundrinori, me se shprehet. − Rrethanori, me se shprehet. a) Sintaksë Nxënësi/ja: − dallon fjalinë e thjeshtë dhe fjalinë e përbërë; − përcakton funksionet gramatikore të fjalëve në një fjali;

Gjuha shqipe 6

15

− përcakton në fjali kryefjalën e shprehur me emër, përemër etj.; − dallon në fjali kallëzuesin; − gjen llojet e përcaktorit dhe mënyrat e shprehjes së tij; − gjen dhe përdor në fjali kundrinorin e drejtë dhe të zhdrejtë dhe mënyrat e shprehjes së tyre; − gjen dhe përdor në fjali rrethanorin e vendit dhe të kohës dhe mënyrat e shprehjes së tyre; − gjen dhe përdor në fjali rrethanorin e shkakut e të qëllimit dhe mënyrat e shprehjes së tyre; − gjen dhe përdor në fjali rrethanorin e mënyrës e të sasisë dhe mënyrat e shprehjes së tyre; − krahason fjalitë e thjeshta me fjalitë e përbëra; − dallon dhe ndërton fjali me bashkërenditje;

MORFOLOGJI − Pjesët e ligjëratës, të ndryshueshme dhe të pandryshueshme. Emri − Emri dhe kategoritë e tij gramatikore (gjinia asnjanëse, shumësi i emrave, kuptimet e rasave). Mbiemri - Mbiemri dhe kategoritë e tij gramatikore Përemri − Llojet e përemrave Foljet − Zgjedhimi i foljeve në mënyrën dëftore dhe kohët e saj. − Zgjedhimi i foljeve në mënyrën lidhore dhe kohët e saj. Lidhëzat − Lidhëzat bashkërenditëse, llojet. − Lidhëzat nënrenditëse. Parafjalët − Parafjalët sipas rasave. Ndajfoljet − Llojet e ndajfoljeve

b) Morfologji Nxënësi: − përcakton klasat e fjalëve; − klasifikon fjalët në fjalë të ndryshueshme dhe të pandryshueshme; − analizon emrin në kategoritë e tij gramatikore: gjini, numër, rasë dhe shquarsi-pashquarsi; − përcakton lakimin e emrave; − dallon mbiemrin dhe kategoritë e tij gramatikore; − përcakton shkallët e mbiemrit; − përcakton zgjedhimin e foljes; − dallon dhe përdor në fjali pjesoren dhe format e tjera të pashtjelluara të foljes; − dallon dhe analizon përemrat; − dallon dhe analizon trajtat e shkurtra dhe të bashkuara të përemrit vetor; − dallon dhe përdor lidhëzat, si dhe llojet e tyre;

FJALËFORMIM − Përbërësit e fjalës (rrënja, tema, parashtesa, prapashtesa dhe mbaresa). − Fjalët e prejardhura. − Parashtesat dhe prapashtesa që krijojnë fjalë të prejardhura.

c) Fjalëformim


16

Nxënësi/ja: − përcakton mënyrat fjalëformimit të fjalëve në gjuhën shqipe; − dallon, përdor dhe krijon fjalë të prejardhura, të përbëra.

LEKSIKOLOGJI DHE SEMANTIKË − Fusha leksikore e fjalëve (njohuri të përgjithshme) − Familja e fjalëve (njohuri të përgjithshme)

d) Leksikologji dhe semantikë Nxënësi/ja: − përcakton fushën leksikore të fjalëve; − krijon familje fjalësh;

FONETIKË DHE FONOLOGJI − Theksi i fjalës. − Bashkëtingëlloret e zëshme dhe të pazëshme. − Bashkëtingëlloret e zëshme, të shurdhëta dhe të tingullta. − Llojet e ndryshme të intonacionit në fjali.

e) Fonetikë dhe fonologji Nxënësi/ja: − dallon zanoret dhe llojet e bashkëtingëlloreve në gjuhën shqipe; − përcakton theksin e fjalës dhe fjalisë;− dallon llojet e ndryshme të intonacionit në fjali.

DREJTSHKRIM − Përdorimi i drejtë i shkronjës së madhe (titujt e librave, revistave, gazetave etj.). − Drejtshkrimi i fjalëve që e kanë zanoren e në pozicione të ndryshme. − Drejtshkrimi i fjalëve që e kanë shkronjën ë në pozicione të ndryshme. − Drejtshkrimi i lidhëzave. − Drejtshkrimi i parafjalëve. − Drejtshkrimi i ndajfoljeve

f) Drejtshkrim Nxënësi/ja: − përdor drejt shkronjën e madhe në titujt e librave, revistave, emërtimet e rrugëve, shkollave etj.− përdor drejt pikën, presjen dhe pikëçuditësen në llojet e ndryshme të fjalive; − shkruan drejt zanoren ë në pozicione të ndryshme; − shkruan drejt zanoren e në pozicione të ndryshme; − shkruan drejt lidhëzat;− shkruan drejt parafjalët;− shkruan drejt ndajfoljet.

Vlerat dhe qëndrimet Nxënësi/ja: − vlerëson pasurinë leksikore të gjuhës shqipe; − respekton diversitetin gjuhësor mes njerëzve; − shfaq shpirt krijues në përdorimin e gjuhës; − shmang fjalët e huaja të panevojshme gjatë komunikimit. − vlerëson punët e të tjerëve; − bashkëpunon në grup për kryerjen e një detyre.

Gjuha shqipe 6

17Nr

Tem

at m

ësim

ore

1. K

ompe

tenc

a e

kom

unik

imit

dhe

të sh

preh

urit

2.K

ompe

tenc

a e

të

men

duar

it 3.

Kom

pete

nca

e të

nxë

nit

4.K

ompe

tenc

a pë

r je

tën,

sipë

rmar

rjen

dh

e m

jedi

sin

5.K

ompe

tenc

a pe

rson

ale

6.K

ompe

tenc

a qy

teta

re

7.K

ompe

tenc

a di

gjita

le

1N

jë m

jedi

s i ri

1,

2,7

1,6

4,5

1,2

2A

nket

ë Ju

dhe

lexi

mi

1,2,

71,

3,6

1,2,

61,

41

1,2

1,2

3M

ësue

si y

në i

dash

ur D

.Pen

ak

1,2,

3,4,

61

42

4R

rëfim

e pe

rson

ale

1,2,

85,

63

1,2

5K

ur is

ha fë

mijë

K. C

olod

i1,

2,3,

41,

24

1,2

6Pë

rgat

itja

për p

roce

sin

e të

shkr

uarit

1,

2,3,

4,5,

6,7,

81,

2,3,

4,5,

61,

2,4,

61,

2,3

7Ze

neli

Mig

jeni

1,

2,3,

41,

64

11,

28

Prov

imi i

bab

ait X

h.G

uare

shi

1,2,

3,4

14

9R

ishk

ruaj

më

një

tregi

m n

ë ve

tën

e tre

të

Kth

im n

ë fa

milj

e 5,

62,

4,6

2,4

10K

omun

ikim

i me

të rr

iturit

1,2,

81,

64,

61

111

Das

huria

e n

ënës

R. P

asm

açiu

1,2,

3,4,

71

41

12K

ujtim

e të

gëz

uesh

me

1,2,

82,

3,5

62

113

Si ta

kon

trrol

lojm

ë nj

ë te

kst q

ë sh

krua

jmë

1,2,

41,

2,4,

64,

61

14Së

nduk

u i g

jysh

es A

.Mam

aqi

1,2,

3,4

64

115

Pian

oja

L. A

lkot

1,2,

3,4

22

1,2

16Le

tra p

erso

nale

1,2,

6,7,

83,

62,

3,4,

61

17K

ësht

jella

I.K

adar

e1,

2,3,

4,5,

71,

2,6

61

1,2

18Id

entifi

kim

i dhe

zgjid

hja

epr

oble

mit

në te

kst r

rëfim

tar

1,2,

3,5,

7,8

1,2

1,4,

63

1,2

1

19N

jeriu

që

mbi

llte

pem

ë Zh

.Gio

no1,

2,3,

43

44

1,2

20M

jedi

sin

rret

h ne

sh1,

2,3,

5,7

1,3

1,2,

41,

2,4

11,

21

21K

ur të

vijn

ë m

endt

ë S

. Jak

ova

1,2,

3,4

12,

41,

222

Shkr

uajm

ë tre

gim

e në

mën

yra

të n

drys

hme

1,2,

41,

2,4,

64,

61

123

Sa sh

umë

zbav

itesh

in d

ikur

I.A

sim

ov1,

2,3,

44

4,5

1,2

24Sh

kolla

e ë

ndrr

ave

të m

ia1,

2,5

31,

3,4

32

125

Kap

elja

mag

jike

Rou

ling

1,2,

3,4

1,6

1,2

1,2

126

Pres

iden

ti i p

lane

tit të

kuq

B. D

edja

1,2,

3,4,

51

1,3

1,2

27Sh

krua

jmë

me

imag

jinat

ë 1,

2,3,

5,6

2,3

1,2,

3,4,

51

28Sh

umë

mën

yra

për t

ë dë

gjua

r fab

ula,

an

ekdo

ta, p

ërra

lla1,

2,3,

51,

2,6

1,4,

53

11,

2,3

29Fu

qia

e M

ujit

M.K

utel

i1,

2,3,

4,5

61,

41,

21,

230

Zem

ërim

i i Z

eusi

t S.K

olor

edo

1,2,

3,4,

62

1,2,

41,

21

TA

BEL

Ë PA

SQY

RU

ESE

E PË

RFS

HIR

JES

SË K

OM

PETE

NC

AVE

KY

ÇE

NË

TEM

AT

MËS

IMO

RE

Pjes

a I:

Dëg

jojm

ë, fl

asim

, shk

ruaj

më,

lexo

jmë


18 Nr

Tem

at m

ësim

ore

1. K

ompe

tenc

a e

kom

unik

imit

dhe

të sh

preh

urit

2.K

ompe

tenc

a e

të

men

duar

it 3.

Kom

pete

nca

e të

nxë

nit

4.K

ompe

tenc

a pë

r je

tën,

sipë

rmar

rjen

dh

e m

jedi

sin

5.K

ompe

tenc

a pe

rson

ale

6.K

ompe

tenc

a qy

teta

re

7.K

ompe

tenc

a di

gjita

le

31R

endi

tja e

ngj

arje

ve n

ë nj

ë te

kst d

he

zbër

thim

i i si

tuat

ave

2,3,

82,

4,5,

61,

2,4,

61,

2,3

32Pë

rcje

llim

ide

përm

es a

rtit

1,2,

52,

3,6

1,2,

4,6

1,2,

41

1,2,

31,

2,3

33K

ërm

illi d

he tr

ënda

fili A

nder

sen

1,2,

3,4

1,6

4,6

1,2

34Br

etko

sa q

ë des

h të

tras

hej s

a një

ka L

a Fon

ten

1,2,

3,4

1,4,

63,

4,6

1,2

35D

ëgjo

jmë

reci

time

të p

oezi

ve1,

2,3

1,2,

61,

2,4

53

236

Bag

ëti e

buj

qësi

N

. Fra

shër

i1,

2,3,

46

1,4,

61,

237

Shkr

uajm

ë vj

ersh

a m

e rim

ë 1,

2,4

1,2,

4,5,

61,

2,3,

4,6

238

Gju

ha sh

qipe

G

j.Fis

hta

1,2,

3,4

1,6

1,4,

61,

21

39Ze

mra

e li

qerit

L.P

orad

eci

1,2,

3,4,

5,7

1,2,

41,

240

Valb

ona

D.A

golli

1,2,

3,4

2,6

1,4,

61,

21,

241

Mbr

esa

udhë

times

h br

enda

dhe

jash

të v

endi

t1,

2,5,

71,

61,

4,5,

62

42D

etyr

ë kl

ase

Zh.P

reve

r1,

2,3,

41,

4,6

1,2

43U

në, b

iri y

t, K

osov

ë A.P

odrim

ja1,

2,3,

44,

61,

244

14 v

jec

dhën

dër Ç

ajup

i1,

2,3,

41,

61,

4,6

11,

22

45Si

të d

ram

atiz

ojm

ë nj

ë tre

gim

1,2,

3,5

2,3,

5,6

1,2,

3,4,

61

46K

oprr

aci M

olie

r1,

2,3,

41,

61,

4,6

11,

21,

2Ç

ELËS

AT E

TE

KST

IT J

OL

ET

RA

R47

Inte

rvis

ta V

açe

Zela

: i k

am h

arru

ar p

engj

et

e m

ia...

1,

2,3,

41,

2,6

1,4

11,

2

48U

dhët

im n

ë D

izne

i Udh

ëpër

shkr

im

1,2,

3,4

1,6

1,4

149

Hist

ori p

aqeje

Kro

nikë

1,

2,3,

4,7

1,4

1,2,

41

1,2

50A

rtiku

li i g

azet

ës1,

2,3,

5,6,

7,8

1,2,

3,6

1,2,

3,4,

5,6

3,4

11,

2,3

151

Nën

ë Te

reza

, nën

a e

dash

uris

ë1,

2,3,

41,

41,

2,4

11,

2,3

52N

gjar

je të

jetu

ara

1,2,

3,5,

7,8

1,2,

61,

4,5,

61,

253

Fest

at to

na1,

2,3,

5,7,

81,

2,6

1,4,

5,6

1,2

54Sh

krua

jmë n

jofti

me,

ftesa

dhe

urim

e për

festa

1,2,

3,5,

6,7,

81,

2,3,

61,

2,3,

4,5,

63,

41

1,2,

31

55Sh

pikj

e pë

r të

kom

unik

uar

1,2,

3,4

1,4,

51,

41,

21,

256

Letra

zyr

tare

1,2,

3,5,

6,7,

81,

2,3,

61,

2,3,

4,5,

63,

41

1,2,

31

57Fu

nksi

oni i

gra

fikëv

e, ta

bela

ve, p

iktu

rave

, ilu

strim

eve

1,2,

3,4

1,2,

41,

21,

2,3

58D

omet

hëni

a e

ngjy

rave

1,2,

3,4

11,

41

1,2

1,2

59Pa

sion

et, l

ojër

at, s

porte

t 1,

2,5,

71

1,2,

4,6

1,2

1,2

60Sh

krua

jmë

rece

ta, k

ëshi

lla d

he in

stru

ksio

ne

për l

ojër

at d

he sp

orte

t 1,

2,4,

5,7,

81,

2,3,

51,

2,3,

4,5,

63

12

1,2

61U

në ja

m M

alala

1,2,

3,4,

71,

41,

41

1,2

Gjuha shqipe 6

19Nr

Tem

at m

ësim

ore

1. K

ompe

tenc

a e

kom

unik

imit

dhe

të sh

preh

urit

2.K

ompe

tenc

a e

të

men

duar

it 3.

Kom

pete

nca

e të

nxë

nit

4.K

ompe

tenc

a pë

r je

tën,

sipë

rmar

rjen

dh

e m

jedi

sin

5.K

ompe

tenc

a pe

rson

ale

6.K

ompe

tenc

a qy

teta

re

7.K

ompe

tenc

a di

gjita

le

62Zh

an Z

hak

Ruso

Të

vër

ejtu

rit b

urim

i çd

o di

turie

1,

2,3,

41,

41,

4,6

11

1,2

63H

isto

ri nj

erëz

ore

dhe

alie

nët

1,2,

3,4

1,4

1,4,

61

11,

264

Dëg

jojm

ë ep

isod

e fil

mas

h dh

e em

isio

nesh

pë

r fëm

ijë1,

2,5,

81,

21,

4,5,

63,

51

1,2,

31,

2,3

65A

rgum

ento

jmë

pse

ndod

h1,

2,5,

81

1,2,

4,6

31,

21

66Pë

rshk

rimi i

një

per

soni

1,3,

5,6,

83,

61,

2,3,

41

167

Përs

hkru

ajm

ë nj

ë pe

rson

kafs

hë, m

jedi

s apo

duk

uri

1,2,

3,5,

72,

3,5

1,2,

32

68Sh

tatë

kro

jet

K. M

ehm

eti

1,2,

3,4,

71,

2,4

1,4

31

1,2

69St

op d

iskr

imin

imit

1,2,

3,4,

51,

31,

4,6

1,2,

3,4

11,

2,3

1,2

Rez

ulta

tet k

ryes

ore

të të

nxë

nit s

ipas

kom

pete

ncav

e ky

çe q

ë re

aliz

ohen

nëp

ërm

jet l

ëndë

s së

gjuh

ës sh

qipe

II. P

ërdo

rim

i i d

rejt

ë i g

juhë

s

Nr

Tem

at m

ësim

ore

1. K

ompe

tenc

a e

kom

unik

imit

dhe

të sh

preh

urit

2.K

ompe

tenc

a e

të m

endu

arit

3.K

ompe

tenc

a e

të

nxën

it 4.

Kom

pete

nca

për

jetë

n, si

përm

arrj

en

dhe

mje

disi

n

5.K

ompe

tenc

a pe

rson

ale

6.K

ompe

tenc

a qy

teta

re

7.K

ompe

tenc

a di

gjita

le

1B

ashk

ëtin

gëllo

ret e

zës

hme,

të p

azës

hme

1,2,

31

2Th

eksi

i fja

lës

1,2,

33

Into

naci

oni d

he th

eksi

i fja

lisë

1,2,

71

4Pj

esët

për

bërë

se të

fjal

ës1,

2,7

15

Fjal

ët e

pre

jard

hura

1,2,

3,7

6Fu

sha

leks

ikor

e1,

2,3

7Fa

milj

a e

fjalë

ve1,

2,3,

78

Përd

orim

i dre

jtë i

shkr

onjë

s së

mad

he1,

3,6

9D

rejts

hkrim

i i f

jalë

ve q

ë ka

në z

anor

en e

në

pozi

cion

e të

ndr

yshm

e1,

3,6

10D

rejts

hkrim

i i f

jalë

ve q

ë ka

në z

anor

en ë

në

pozi

cion

e të

ndr

yshm

e 1,

3,6

11D

rejts

hkrim

i i li

dhëz

ave

1,3,

612

Dre

jtshk

rimi

i par

afja

lëve

dhe

nda

jfolje

ve1,

3,6

13D

rejts

hkrim

i i “

ë “n

ë po

zici

one

te n

drys

hme

1,3,

6


20 Nr

Tem

at m

ësim

ore

1. K

ompe

tenc

a e

kom

unik

imit

dhe

të sh

preh

urit

2.K

ompe

tenc

a e

të m

endu

arit

3.K

ompe

tenc

a e

të

nxën

it 4.

Kom

pete

nca

për

jetë

n, si

përm

arrj

en

dhe

mje

disi

n

5.K

ompe

tenc

a pe

rson

ale

6.K

ompe

tenc

a qy

teta

re

7.K

ompe

tenc

a di

gjita

le

14K

lasa

t e fj

alëv

e1,

3,4,

71,

4,6

15Pj

esët

e p

andr

yshu

eshm

e të

ligj

ërat

ës1,

3,4,

71,

4,6

16Em

ri, k

uptim

i, ve

çorit

ë gr

amat

ikor

e1,

2,3,

4,7

17R

asa

dhe

trajta

t e e

mrit

1,2,

3,4,

718

Gjin

ia d

he n

umri

i em

rit1,

2,3,

4,7

2,4,

519

Mbi

emri,

shka

llët e

tij

2,4,

51,

320

Përs

htat

ja e

mbi

emrit

me

emrin

2,4,

51,

321

Përe

mra

t, llo

jet e

tyre

2,4,

51

22Pë

rem

rat v

etor

ë, la

kim

i2,

4,5

23Fo

lja, z

gjed

him

i, m

ënyr

at2,

4,5

24M

ënyr

a dë

ftore

, koh

ët e

saj

2,4,

525

Mën

yra

lidho

re, k

ohët

e sa

j1,

2,3

2,4,

526

Nda

jfolje

t 2,

4,5

27Pa

rafja

lët

2,4,

51

28Li

dhëz

at

2,4,

529

Teks

ti, p

arag

rafi,

fjal

ia, g

jym

tyra

30G

rupe

t e fj

alëv

e në

fjal

inë

e th

jesh

të1,

2,3,

2,4,

531

Gru

pet e

fjal

ëve

në fj

alin

ë e

thje

shtë

1,2,

32,

4,5

32Fj

alia

e th

jesh

të1,

2,4

133

Fjal

ia e

për

bërë

1,2,

3,7

2,4,

534

Gjy

mty

rët k

ryes

ore

të fj

alis

ë. K

ryef

jala

1,2,

3,7

2,4,

535

Gjy

mty

rët k

ryes

ore (

kallë

zues

i fol

jor,

emër

or)

1,2,

3,7

36N

dajs

htim

i1,

2,3,

737

Gjy

mty

rët e

dyt

a, p

ërca

ktor

i1,

2,3,

738

Kun

drin

ori i

dre

jtë1,

2,4,

739

Kun

drin

ori i

zhd

rejtë

1,

2,4

40R

reth

anor

i i v

endi

t, i k

ohës

1,

2,4

141

Rre

than

ori i

mën

yrës

, i sa

sisë

1,2,

41

42R

reth

anor

i i sh

kaku

t, i q

ëllim

it1,

2,4

1

Gjuha shqipe 6

215. v

eçon

info

rmac

ioni

n kr

yeso

r nga

një

libë

r, ga

zetë

, rev

istë

, int

erne

t, ra

dio,

TV

etj.

, e k

omen

ton

dhe

e sh

fryt

ëzon

atë

si re

fere

ncë

gjat

ë ha

rtim

it të

një

pun

imi o

se d

etyr

e m

e sh

krim

; 6.

shkr

uan

një

teks

t der

i në

500

fjalë

(let

ër, u

dhëz

im, k

ërke

së, e

se e

tj.),

duke

resp

ektu

ar rr

egul

lat g

juhë

sore

; 7.

shpr

eh d

rejt

një

men

dim

apo

kër

kesë

, me

gojë

ose

me

shkr

im, n

ë gj

uhën

am

tare

ose

të h

uaj,

për n

jë si

tuat

ë të

cak

tuar

(për

udh

ëzim

, ndi

hmë,

info

rmim

, orie

ntim

etj)

, duk

e nd

ërve

-pr

uar n

ë gr

up o

se n

ë kl

asë;

8.

për

dor p

rogr

amet

softu

erik

e pë

r kom

unik

im të

dre

jtpër

drej

të d

he n

ë di

stan

cë n

ëpër

mje

t for

mav

e të

cak

tuar

a të

kom

unik

imit

(për

nev

ojat

e v

eta

apo

si d

etyr

ë sh

kollo

re).

I. K

ompe

tenc

a e

të m

endu

arit

Nxë

nësi

/ja:

1. p

aras

htro

n ar

gum

ente

pro

ose

kun

dër p

ër n

jë te

më/

prob

lem

të c

aktu

ar g

jatë

një

deb

ati o

se p

ublik

imi n

ë m

edia

; 2.

shpr

eh m

endi

min

për

një

pun

im le

trar a

po a

rtist

ik d

uke

dallu

ar n

drys

him

et d

he a

nalo

gjitë

ndë

rmje

t krij

imev

e të

ngj

ashm

e;

3. h

arto

n pl

anin

e p

unës

për

real

izim

in e

një

krij

imi/d

etyr

e (le

trare

), du

ke p

ërca

ktua

r hap

at k

ryes

orë

të z

batim

it;

4. z

gjid

h nj

ë pr

oble

m (g

juhë

sor)

dhe

ars

yeto

n pë

rzgj

edhj

en e

pro

cedu

rave

për

katë

se;

5. p

ërzg

jedh

dhe

dem

onst

ron

stra

tegj

i të

ndry

shm

e pë

r zgj

idhj

en e

një

pro

blem

i (gj

uhës

or) d

uke

para

qitu

r rez

ulta

t të

njëj

të;

6. p

ërdo

r kra

hasi

min

dhe

kon

trast

in p

ër të

gje

tur d

allim

et d

he n

gjas

hmër

itë k

ryes

ore

mid

is d

y e

më

shum

ë du

kuriv

e os

e kr

ijim

eve

artis

tike.

II.

K

ompe

tenc

a e

të n

xëni

t N

xënë

si/ja

: 1.

për

zgje

dh të

dhë

na n

ga b

urim

e të

ndr

yshm

e ( l

ibra

, rev

ista

, udh

ëzue

s, fja

lorë

, enc

iklo

pedi

ose

inte

rnet

), të

cila

t i sh

fryt

ëzon

për

real

izim

in e

tem

ës/d

etyr

ës së

dhë

në d

he i

klas

ifiko

n at

o bu

rime

sipa

s rën

dësi

së q

ë ka

në p

ër te

mën

; 2.

zba

ton

në m

ënyr

ë të

pav

arur

udh

ëzim

et e

dhë

na n

ga n

jë b

urim

(tek

st sh

kollo

r, lib

ër, i

nter

net,

med

ia) p

ër të

nxë

në n

jë te

më,

vep

rim, a

ktiv

itet o

se d

etyr

ë që

i kë

rkoh

et;

3. sh

fryt

ëzon

por

tofo

lin p

erso

nal p

ër id

entifi

kim

in e

për

parë

sive

dhe

man

gësi

ve n

ë fu

nksi

on të

vet

ëvle

rësi

mit

të p

ërpa

rimit

dhe

përm

irësi

mit

të su

kses

it në

fush

ën e

cak

tuar

. 4.

ndë

rlidh

tem

ën e

re o

se n

jë ç

ësht

je të

dhë

në m

e nj

ohur

itë d

he p

ërvo

jat p

arap

rake

, duk

e i p

araq

itur n

ë fo

rma

të n

drys

hme

të të

shpr

ehur

it (k

olon

a, ta

bela

).5.

për

dor p

rogr

ame

të p

ërsh

tats

hme

kom

pjut

erik

e pë

r zgj

idhj

en e

pro

blem

eve

dhe

krye

rjen

e de

tyra

ve n

ë fu

sha

të n

drys

hme

të d

ijes;

6.

par

asht

ron

pyet

je (p

se, ç

farë

, si,

kur)

dhe

org

aniz

on m

endi

met

e v

eta

në fo

rmë

të sh

krua

r për

tem

ën/ p

robl

emin

e d

hënë

dhe

vle

rëso

n pë

rpar

imin

e v

et d

eri n

ë zg

jidhj

en e

duh

ur;

men

axho

n em

ocio

net,

ndje

njat

, koh

ën, s

hfry

tëzi

min

e m

ater

iale

ve d

he m

jete

ve g

jatë

kry

erje

s së

një

dety

re/a

ktiv

iteti

(në

klas

ë/sh

kollë

apo

dik

u tje

tër)

.III

. K

ompe

tenc

a pë

r je

tën,

sipë

rmar

rjen

dhe

mje

disi

n N

xënë

si/ja

: 1.

për

gatit

pla

nin

e pu

nës p

ër o

rgan

izim

in e

një

akt

ivite

ti të

cak

tuar

në

shko

llë o

se n

ë ko

mun

itet d

he e

real

izon

atë

me

suks

es;

2. z

hvill

on n

jë p

roje

kt in

divi

dual

ose

në

grup

për

kry

erje

n e

një

aktiv

iteti

mje

diso

r apo

shoq

ëror

me

rënd

ësi p

ër sh

kollë

n os

e pë

r kom

unite

tin; a

po ja

shtë

saj);

3.

për

dor p

rogr

amet

kom

pjut

erik

e pë

r për

gatit

jen

e m

ater

iale

ve të

nev

ojsh

me

grafi

ke, i

lust

rim (t

ë fte

save

, pam

flete

ve, n

jofti

mev

e ap

o pu

blik

imev

e);

4. b

ashk

ëvep

ron

në m

ënyr

ë ak

tive

me

mos

hata

rët d

he të

tjer

ët (p

avar

ësis

ht st

atus

it të

tyre

soci

al, e

tnik

etj.

) për

real

izim

in e

një

akt

ivite

ti të

për

bash

kët (

proj

ekti/

aktiv

iteti

në b

azë

klas

e/sh

kolle

a rr

ethi

).

Kom

pete

ncat

kyç

eI.

Kom

pete

nca

e ko

mun

ikim

it dh

e të

shpr

ehur

it N

xënë

si/ja

: 1.

shpr

eh m

endi

min

e v

et p

ër n

jë te

më

të c

aktu

ar m

e go

jë o

se m

e sh

krim

, si d

he n

ë fo

rma

të tj

era

të k

omun

ikim

it;

2. d

ëgjo

n m

e vë

men

dje

prez

antim

in d

he k

omen

tet e

bër

a ng

a të

tjer

ët rr

eth

një

tem

e, d

uke

bërë

pye

tje, k

omen

te, s

qarim

e dh

e pr

opoz

ime;

3.

lexo

n rr

jedh

shëm

, me

into

naci

onin

e d

uhur

, një

teks

t të

cakt

uar r

rëfy

es, p

ërsh

krue

s, sh

kenc

or, p

ublic

istik

etj.

dhe

e k

omen

ton

atë

sipa

s kër

kesë

s me

gojë

ose

me

shkr

im;

4. sh

pjeg

on q

artë

dhe

sakt

ë, m

e go

jë o

se m

e sh

krim

, kup

timin

e te

rmav

e (f

jalë

ve, k

once

ptev

e) të

reja

, duk

e pë

rdor

ur g

juhë

n dh

e fja

lorin

e p

ërsh

tats

hëm

;


22 5. m

err p

jesë

si a

nëta

r i n

jë ju

rie, (

në n

ivel

kla

se a

po sh

kolle

) për

vle

rësi

min

e n

jë a

ktiv

iteti/

konk

ursi

arti

stik

, duk

e u

bazu

ar n

ë kr

itere

t e p

arac

aktu

ara.

IV

. K

ompe

tenc

a pe

rson

ale

Nxë

nësi

/ja:

1. m

err p

jesë

ose

dre

jton

punë

n në

gru

p, b

ashk

ëpun

on m

e pë

rfaq

ësue

s të

kom

unite

tit p

ër të

ndi

hmua

r mos

hata

rët d

he a

nëta

rët e

tjer

ë të

kom

unite

tit, q

ë ka

në p

robl

eme

shën

detë

sore

, so

cial

e, e

kono

mik

e, e

tj., d

he ra

porto

n (m

e go

jë, m

e sh

krim

) për

për

voja

t per

sona

le të

fitu

ara.

V.

K

ompe

tenc

a qy

teta

re

1. z

bato

n dh

e re

spek

ton

rreg

ulla

t e m

irësj

ellje

s në

klas

ë, sh

kollë

etj.

dhe

mba

n që

ndrim

akt

iv n

daj p

erso

nave

, të

cilë

t nuk

i re

spek

tojn

ë at

o, d

uke

shpj

egua

r pas

ojat

për

vet

en d

he p

ër

grup

in k

u bë

n pj

esë;

2.

shpj

egon

(në

form

a të

ndr

yshm

e të

shpr

ehur

i) do

mos

dosh

mër

inë

e re

spek

timit

dhe

zbat

imit

të rr

egul

lave

dhe

ligj

eve

për r

apor

tet e

shën

dosh

a në

bas

hkës

i të

ndry

shm

e sh

oqër

ore

apo

në g

rupe

të n

drys

hme

inte

resi

;3.

mer

r pje

së n

ë ak

tivite

tet q

ë pr

omov

ojnë

tole

ranc

ë dh

e di

vers

itet k

ultu

ror,

etni

k,fe

tar,

gjin

or e

tj., n

ë sh

kollë

apo

në

kom

unite

t, ku

për

fshi

hen

mos

hata

rë të

të g

jitha

për

katë

sive

të

përm

endu

ra q

ë je

tojn

ë në

bas

hkës

inë

e gj

erë.

VI

. K

ompe

tenc

a di

gjita

le

Nxë

nësi

/ja:

1. p

ërdo

r med

iat d

igjit

ale

dhe

mje

dise

t inf

orm

ativ

e pë

r të

kom

unik

uar d

he b

ashk

ëpun

uar,

duke

për

fshi

rë k

omun

ikim

et n

ë di

stan

cë p

ër z

hvill

imin

e n

johu

rive;

2.

ana

lizon

, vle

rëso

n, m

enax

hon

info

rmac

ioni

n e

mar

rë e

lekt

roni

kish

t (p.

sh.,

hedh

in d

isa

info

rmac

ione

të m

arra

nga

inte

rnet

i duk

e i p

ërm

bled

hur n

ë nj

ë ta

belë

ose

gra

fik);

3. z

hvill

on a

ftësi

në m

edia

tike

për i

dent

ifiki

min

e b

urim

it të

info

rmac

ioni

t dhe

kën

dvës

htrim

in a

nalit

ik p

ër g

jyki

min

e ty

re (p

.sh.,

dallo

n në

se n

jë m

ater

ial i

mar

rë n

ga in

tern

eti ë

shtë

fa

kt d

he b

urim

i ësh

të p

rimar

ose

seko

ndar

).

Gjuha shqipe 6

23PLA

NI A

NA

LITI

K S

IPA

S TR

EMU

JOR

ËVE

Plan

i ana

litik

për

trem

ujor

in e

par

ë

Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

RU

BR

IKA

: NË

HA

PËSI

RAT

E R

RË

FIM

IT L

ET

RA

RN

ënru

brik

a: D

itë sh

kolle

1Ja

va 1

Flas

im1

Një

mje

dis i

riSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e të

fol

urit

rret

h pë

rsht

atje

s në

një

m

jedi

s të

ri,

përs

htat

jen

në d

itën

e pa

rë t

ë sh

kollë

s. N

xënë

sit

japi

n m

endi

met

dhe

gjy

kim

et e

tyre

për

eks

perie

ncat

në

lidhj

e m

e te

mën

.N

ë pë

rfun

dim

të

kë

tij

proc

esi,

ata

shpr

ehin

pë

lqim

et

dhe

kom

ento

jnë

disk

utim

et e

dëg

juar

a në

gru

p.

Teks

ti m

ësim

or,

info

rmac

ione

nga

inte

rnet

i për

fëm

ijërin

ë si

p.sh

., in

terv

ista

, fo

togr

afi a

po v

ideo

pe

rson

ale

etj.

2Fl

asim

Përp

unim

nj

ohur

ish

2A

nket

ë: J

u dh

e le

xim

iSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e an

ketim

in e

nxë

nësv

e në

lidh

je m

e të

lexu

arit.

Nxë

nësi

t u p

ërgj

igje

n py

etje

ve të

har

tuar

a në

form

ën

e nj

ë py

etës

ori,

zbul

ojnë

lidh

jen

e ty

re m

e lib

rin d

he të

lexu

arit.

N

ë pë

rfun

dim

të k

ëtij

proc

esi,

ata

arrij

në n

ë ko

nklu

zion

e rr

eth

rënd

ësis

ë së

lexi

mit.

Inte

rnet

i, bi

blio

teka

, bi

blio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

3Le

xojm

ë1

Mës

uesi

ynë

i da

shur

D.P

enak

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

disk

utim

in rr

eth

rënd

ësisë

së sh

kollë

s dh

e nd

ikim

it të

prin

dërv

e, m

ësue

sve,

shoq

ërisë

lidh

ur m

e çë

shtje

n.

Nxë

nësit

pun

ojnë

në

grup

e du

ke a

naliz

uar p

erso

nazh

et, s

trukt

urën

, ku

ptim

in e

shpr

ehje

ve të

figu

rshm

e, ve

çorit

ë e te

kstit

rrëfi

mta

r let

rar.

Në p

ërfu

ndim

, nxë

nësit

refle

ktoj

në m

e arg

umen

te rr

eth

tem

ës.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

4Fo

netik

ë1

Zano

ret d

he

bash

këtin

gëllo

ret

e gj

uhës

shqi

pe

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

dalli

min

e b

ashk

ëtin

gëllo

reve

të

zësh

me,

të sh

urdh

ëta,

ting

ëllu

ese.

Mat

eria

le

ndih

mës

e,

harta

ko

ncep

tual

e,

taba

kë të

mod

elua

r nga

nxë

nësi

t.

5D

ëgjo

jmë

1R

rëfim

e pe

rson

ale

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e rr

ëfim

in e

ndo

dhiv

e pe

rson

ale.

N

xënë

sit

vëzh

gojn

ë fo

to

të

ndry

shm

e,

mom

ente

ng

a je

ta

fëm

ijëro

re d

he r

rëfe

jnë

e dë

gjoj

në n

ë gr

up,

ngja

rje n

ga j

eta

pers

onal

e. N

ë pë

rfun

dim

të

këtij

pro

cesi

, nx

ënës

it vl

erës

ojnë

rr

ëfim

et p

erso

nale

të d

ëgju

ara.

CD

mod

el, i

nfor

mac

ion

nga

inte

rnet

i dhe

m

edia

të n

drys

hme,

te

ksti

mës

imor

,fo

to p

erso

nale

,m

jete

digj

itale,

di

ktof

on,

mag

neto

fon

ose

tablet

.


24 Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

6Ja

va 2

Lexo

jmë

2K

ur is

ha fë

mijë

K

. Kol

odi

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

para

shik

imin

e p

jesë

s m

bësh

tetu

r në

titu

llin

dhe

ilust

rimin

figu

rativ

e të

saj.

Nxë

nësi

t dis

kuto

jnë

në g

rupe

për

zbë

rthim

in k

uptim

or të

pje

sës,

kohë

n e

ngja

rjes,

lidhj

en m

idis

ele

men

teve

, si:

fjala

kyç

e, fj

alia

ku

për

dore

t, fja

lët e

per

sona

zhev

e.

Në

përf

undi

m n

xënë

sit

arrij

në n

ë ko

nklu

zion

e rr

eth

tem

ës s

ë pj

esës

. Ata

gjit

hash

tu a

rgum

ento

jnë

rret

h id

eve

që tr

ajto

n pj

esa.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

7Fo

netik

ë2

Thek

si i

fjalë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

dalli

min

e t

heks

it të

fja

lës

dhe

ndry

shim

in e

kup

timit

të sa

j në

varë

si të

tij.

Mat

eria

le

ndih

mës

e,

harta

ko

ncep

tual

e,

taba

kë të

mod

elua

r nga

nxë

nësi

t.8

Shkr

uajm

ë1

Përg

atitj

a pë

r pr

oces

in e

të

shkr

uarit

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

përg

atitj

en e

nxë

nësv

e pë

r pro

cesi

n e

të sh

krua

rit.

Nxë

nësi

t mbl

edhi

n id

e ng

a bu

rime

të n

drys

hme;

m

bajn

ë sh

ënim

e në

lidh

je m

e te

mën

; kra

haso

jnë

ide

të m

arra

nga

bu

rime

të n

drys

hme;

japi

n m

endi

met

dhe

gjy

kim

et e

tyre

rre

th

situ

atav

e, p

ërga

tisin

dra

ftin

e pa

rë të

shkr

imit.

Në p

ërfu

ndim

të k

ëtij

proc

esi,

ata k

ëmbe

jnë p

unim

et, i

vle

rëso

jnë

idet

ë ap

o m

odel

et e

të tj

erëv

e; ja

pin

sugj

erim

e pë

r për

mirë

sim

e të

dra

ftit t

ë pa

rë.

Rev

ista

dh

e m

ater

iale

të

sh

krua

ra

për

fëm

ijët s

ot n

ë bo

të, m

ater

iale

nga

inte

rnet

i,te

ksti

mës

imor

,fo

togr

afi.

9Fo

netik

ë3

Into

naci

oni d

he

thek

si i

fjalis

ëSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

into

naci

onit

të fj

aliv

e.M

ater

iale

nd

ihm

ëse,

ha

rta

konc

eptu

ale,

ta

bakë

të m

odel

uar n

ga n

xënë

sit.

10Le

xojm

ë3

Zene

li M

igje

niSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

disk

utim

in r

reth

vje

rsha

ve d

he

tregi

mev

e të

shkr

uara

nga

Mig

jeni

. N

xënë

sit,

pas l

exim

it të

treg

imit,

u p

ërgj

igje

n py

etje

ve k

uptim

ore,

in

terp

reto

jnë

sjel

ljet

dhe

vepr

imet

e p

erso

nazh

eve,

ana

lizoj

në

tem

ën e

tre

gim

it, s

i dh

e po

rtret

izoj

në p

erso

nazh

in k

ryes

or.

Gjit

hash

tu p

unoh

et m

e gj

uhën

e t

ekst

it, k

uptim

et e

figu

rshm

e të

fja

lëve

të p

ërdo

rura

. Në

përf

undi

m n

xënë

sit r

eflek

tojn

ë rr

eth

idev

e dh

e m

esaz

heve

që

mba

rtin

fjalë

t e p

erso

nazh

it kr

yeso

r.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

11Ja

va 3

Lexo

jmë

4Ze

neli

Mig

jeni

Ora

e d

ytë

12Fo

netik

ëPë

rpun

im

njoh

uris

h

4Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

.Th

eksi

i

fjalë

s, in

tona

cion

i i

fjalis

ë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e th

eksi

t të

fjalë

ve, s

i dhe

in

tona

cion

in e

fjal

isë.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

Gjuha shqipe 6

25Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

13Le

xojm

ë5

Prov

imi

Xh.

Gua

resk

iSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

disk

utim

rre

th t

emës

që

do t

ë tra

jtojë

treg

imi d

he k

once

ptit

të n

ders

hmër

isë.

N

xënë

sit,

pas

lexi

mit

të p

jesë

s, di

skut

ojnë

rre

th k

uptim

it të

tij,

inte

rpre

tojn

ë fja

lët

e pe

rson

azhe

ve ,

ana

lizoj

në q

ëndr

imet

dhe

ci

lësi

të e

tyre

, pun

ojnë

me

gjuh

ën te

kstit

. Në

përf

undi

m, n

xënë

sit

refle

ktoj

në r

reth

rea

litet

it të

tyr

e, l

idhu

r m

e m

arrë

dhën

iet

dhe

kom

unik

mim

in m

e pr

indë

rit.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

Nën

rubr

ika:

Fam

ilja

ime

14D

rejts

hkrim

5Pë

rdor

imi d

rejtë

i s

hkro

njës

së

mad

he

Situ

ata

e të n

xëni

t lid

het m

e dre

jtshk

rimin

e sh

kron

jës s

ë mad

he.M

ater

iale

nd

ihm

ëse,

ha

rta

konc

eptu

ale,

ta

bakë

të m

odel

uar n

ga n

xënë

sit.

15Sh

krua

jmë

2R

ishk

ruaj

më

një

tregi

mK

thim

në

fam

ilje

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e ris

hkrim

in e

një

tregi

mi

duke

e

kthy

er a

të n

ga v

eta

e pa

rë n

ë të

tret

ë.N

xënë

sit d

ëgjo

jnë,

kup

tojn

ë, k

raha

sojn

ë dh

e gj

ejnë

ndr

yshi

met

në

mes

të d

y tre

gim

eve

në d

y ve

ta të

ndr

yshm

e rr

ëfim

i.N

ë pë

rfun

dim

të k

ëtij

proc

esi,

ata

e sh

krua

jnë

tregi

min

në

vetë

n e

tretë

dhe

vle

rëso

jnë

puni

met

e ty

re.

Teks

ti,lib

ra ja

shtë

kla

se,

mat

eria

le a

udio

vizu

ale,

mod

ele

punë

sh m

e sh

krim

,Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e.

16Ja

va 4

Proj

ekt n

r 1Pë

rpun

im

njoh

uris

h

1Pl

anifi

kim

i pr

ojek

tit p

ër

mje

disi

n

Situ

ata

e të n

xëni

t lid

het m

e pla

nifik

imin

e pr

ojek

tit p

ër m

jedi

sin.

17Fl

asim

3K

omun

ikim

i m

e të

rritu

ritSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

form

at e

kom

unik

imit

sipa

s hi

erar

kisë

së p

alëv

e.N

xënë

sit s

hpre

hin

idet

ë, n

djen

jat,

pëlq

imet

e m

ospë

lqim

et d

he

pikë

pam

jet e

tyre

, të

gjith

a pj

esë

e ko

mun

ikim

it. N

ë pë

rfun

dim

të

kët

ij pr

oces

i, at

a vl

erës

ojnë

veç

oritë

e k

omun

ikim

it të

tyre

, në

rapo

rt m

e të

tjer

ët.

Inte

rnet

i, bi

blio

teka

, bi

blio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

18Le

xojm

ë6

D

ashu

ria

e në

nës

R. P

asm

açiu

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e pl

otës

imin

e n

jë k

llast

eri

rret

h ko

ncep

tit k

yç q

ë tra

jton

pjes

a.N

xënë

sit,

pas

lexi

mit

të p

jesë

s, zb

ërth

imit

dhe

inte

rpre

timit

kupt

imor

të s

aj, a

naliz

ojnë

per

sona

zhet

, ilu

stro

jnë

në te

kst i

detë

ky

çe,

dallo

jnë

shpr

ehje

t e

figur

shm

e. N

ë pë

rfun

dim

, nx

ënës

it ar

gum

ento

jnë

rret

h pj

esës

që

u pë

lqen

më

shum

ë.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

19Pë

rpun

im

njoh

uris

hK

ompe

tenc

a e

fush

ës:

Dre

jtshk

rim

6Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

. Pë

rdor

imi

i sh

kron

jës

së

mad

he

Situ

ata

e të n

xëni

t lid

het m

e dre

jtshk

rimin

e sh

kron

jës s

ë mad

he.F

leto

re e

vle

rësi

mit

të k

ompe

tenc

ave


26 Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

20Sh

krua

jmë

3K

ujtim

e të

gë

zues

hme

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

të tr

egua

rit e

kuj

timev

e, f

otov

e,

mbl

edhj

en e

idev

e, sh

krim

in e

tyre

.M

ater

iale

nga

inte

rnet

i,tre

gim

e, d

itarë

, re

vist

a, C

d, v

ideo

, al

bum

e fo

togr

afike

, Fle

tore

e v

lerë

sim

it të

ko

mpe

tenc

ave.

21Ja

va 5

Shkr

uajm

ë4

Si t

a ko

ntrr

ollo

jmë

një

teks

t që

shkr

uajm

ëSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

udhë

zim

et p

ër k

ontrr

ollin

e n

jë

teks

ti të

shkr

uar.

Nxë

nësi

t mem

oriz

ojnë

dhe

zba

tojn

ë ha

pat q

ë nd

iqen

për

ndr

eqje

n e

punë

s me

shkr

im. A

ta g

jitha

shtu

, për

dorin

shen

jat p

ërka

tëse

për

re

dakt

imin

e n

jë te

ksti.

Në p

ërfu

ndim

të k

ëtij

proc

esi,

ata k

ontrr

ollo

jnë t

ekst

in n

ë var

iant

in

përf

undi

mta

r.

Puni

me

me

shkr

im,

tabe

la e

shen

jave

kon

venc

iona

le,

mat

eria

le n

ë po

uer

poin

t i

kësh

illav

e pë

r nd

jekj

en

dhe

kont

rolli

n e

punë

ve

me

shkr

im.

22D

rejts

hkrim

7D

rejts

hkrim

i i

fjalë

ve

që k

anë

zano

ren

e në

po

zici

one

të n

drys

hme

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e sh

krim

in d

rejt

të z

anor

es e

në

pozi

cion

e të

ndr

yshm

e.M

ater

iale

nd

ihm

ëse,

ha

rta

konc

eptu

ale,

ta

bakë

të m

odel

uar n

ga n

xënë

sit.

23Le

xojm

ë7

Sënd

uku

i gjy

shes

A

. Mam

aqi

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e nj

ë di

skut

im r

reth

tra

dita

ve,

obje

ktev

e të

çm

uara

, ku

jtim

eve

e se

ndev

e të

tra

shëg

uara

nga

gj

yshë

rit a

po të

afë

rmit.

Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

pje

sës,

zbër

thim

it dh

e in

terp

retim

it ku

ptim

or të

saj,

disk

utoj

në n

ë gr

upe

duke

por

tetiz

uar p

erso

nazh

in

e gj

yshe

s, re

ndis

in n

gjar

jet e

treg

imit,

dal

lojn

ë tre

gues

it e

vend

it dh

e të

hap

ësirë

s. N

ë pë

rfun

dim

nxë

nësi

t gjy

kojn

ë rr

eth

mes

azhi

t që

përc

jelli

n fja

lët

e gj

yshe

s.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

24D

rejts

hkrim

8D

rejts

hkrim

i i

fjalë

ve

që e

kan

ë za

nore

n ë

në

pozi

cion

e të

ndr

yshm

e

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e sh

krim

in d

rejt

të z

anor

es ë

në

pozi

cion

e të

ndr

yshm

e.Fj

alor

i dre

jtshk

rimor

i gj

uhës

shqi

pe

25Le

xojm

ë8

Pian

oja

L.A

lkot

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

kriji

min

e n

jë tr

egim

i të

shku

rtër,

duke

për

doru

r fja

lët k

yçe

të d

hëna

.N

xënë

sit,

pas

lexi

mit

të p

jesë

s, zb

ërth

imit

dhe

inte

rpre

timit

kupt

imor

të sa

j, di

skut

ojnë

në g

rupe

duk

e por

tretiz

uar p

erso

nazh

et,

mar

rin n

johu

ri pë

r fig

urën

e m

etaf

orës

, pë

rcak

tojn

ë fig

urën

le

trare

të

përd

orur

në

fjalë

t e

dhën

a dh

e i

kom

ento

jnë

ato.

Në

përf

undi

m n

xënë

sit f

orm

uloj

në m

esaz

hin

që p

ërcj

ell p

jesa

, si d

he

ndër

tojn

ë nj

ë pe

sëva

rgës

h pë

r të

sint

etiz

uar n

johu

ritë

e ty

re rr

eth

tem

ës.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

Gjuha shqipe 6

27Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

26Ja

va 6

Shkr

uajm

ë5

Letra

per

sona

leSi

tuat

a e t

ë nxë

nit l

idhe

t me s

hkrim

in e

një l

etre

per

sona

le: m

alli,

ng

ushë

llim

i, fa

ljeje

.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

Nën

rubr

ika:

Ngj

yra

jete

27Le

xojm

ë9

Kës

htje

lla

I.Kad

are

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

pyet

je d

he d

isku

tim n

ë gr

up rr

eth

figur

ës s

ë Sk

ënde

rbeu

t. Pr

ezan

tohe

n fo

to,

pikt

ura,

viz

atim

e nx

ënës

ish

për fi

gurë

n e

Skën

derb

eut.

Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

pje

sës,

zbër

thim

it dh

e in

terp

retim

it ku

ptim

or të

saj

, për

qend

rojn

ë vë

men

djen

e ty

re n

ë ko

ncep

tin e

llo

jit të

rrëfi

mit

letra

r: R

oman

in.

Në

përf

undi

m n

xënë

sit

japi

n ar

gum

ente

Pro

dhe

Kun

dër

rret

h py

etje

s qen

dror

e të

ngr

itur.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

28Le

xojm

ë10

Kës

htje

lla

I.Kad

are

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

disk

utim

in e

det

yrës

së

shtë

pisë

, si

dh

e pr

ezan

timit

të

epis

odev

e të

sh

këpu

tura

ng

a fil

mi

“Skë

nder

beu”

. N

xënë

sit d

isku

tojn

ë në g

rupe

eksp

ertë

sh p

ër të

anal

izua

r vep

rimet

e

pers

onaz

heve

, ilu

stru

ar a

to n

ga p

jesa

, për

të d

allu

ar rr

ëfim

tarin

e

ngja

rjes,

për t

ë pu

nuar

me

gjuh

ën e

figu

rshm

e (k

raha

sim

et e

pë

rdor

ura,

fjal

ët e

pre

jard

hura

).N

ë pë

rfun

dim

, nx

ënës

it in

terp

reto

jnë

rolin

dhe

fun

ksio

nin

e fig

urav

e le

trare

të p

ërdo

rura

.29

Dre

jtshk

rim9

Dre

jtshk

rimi

i fja

lëve

me

zano

ren

ë fu

ndor

e

Situ

ata

e të n

xëni

t lid

het m

e sh

krim

in d

rejt

të z

anor

es ë

fund

ore.

Mat

eria

le

ndih

mës

e,

harta

ko

ncep

tual

e,

taba

kë të

mod

elua

r nga

nxë

nësi

t.

30D

ëgjo

jmë

2Id

entifi

kim

i dh

e zg

jidhj

a e

prob

lem

it në

teks

t rr

ëfim

tar

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e id

entifi

kim

in e

pro

blem

it dh

e zg

jidhj

en e

tij n

ë nj

ë te

kst.

Nxë

nësi

t dëg

jojn

ë nj

ë rr

ëfim

, ren

dsin

ng

jarje

t si

pas

viju

eshm

ëris

ë lo

gjik

e të

mat

eria

lit,

i pë

rgjig

jen

pyet

jeve

rre

th t

ij, p

ropo

zojn

ë zg

jidhj

e të

ndr

yshm

e ng

a çf

arë

dëgj

uan.

Në p

ërfu

ndim

të k

ëtij

proc

esi,

ata v

lerë

sojn

ë zgj

idhj

et e

ndry

shm

e pë

r tek

stet

e d

ëgju

ara.

CD

mod

el,

inte

rnet

i, bi

blio

teka

, rev

ista

;hi

stor

i të

regj

istru

ara,

teks

ti m

ësim

or,

mje

te d

igjit

ale

dikt

ofon

, m

agne

tofo

n os

e ta

blet

.31

Java

7Sh

krua

jmë

6D

iktim

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

drej

tshk

rimin

e fj

alëv

e m

e za

nore

n ë

fund

ore

dhe

të n

dajfo

ljeve

e p

araf

jalë

ve.

Flet

ore

(flet

ë të

gat

shm

e të

mod

elua

ra p

ër

dikt

imin

).


28 Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

32Le

xojm

ë11

Nje

riu

që m

billt

e pe

më

Zh.G

iono

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e pa

rash

ikim

in e

rrë

fimit

duke

u

nisu

r nga

ilus

trim

et fi

gura

tive

dhe

titul

li i f

ragm

entit

. Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

pje

sës,

zbër

thim

it dh

e in

terp

retim

it ku

ptim

or t

ë sa

j, e

anal

izoj

në a

të: r

rëfim

tarin

, cilë

sitë

e p

erso

nazh

it kr

yeso

r, pu

nojn

ë m

e gj

uhën

e te

kstit

duk

e gj

etur

fraz

at q

ë em

ërto

jnë

vend

dh

e ko

hë. N

ë pë

rfun

dim

, nxë

nësi

t refl

ekto

jnë

rret

h th

ënie

ve të

au

torit

dhe

mes

azhi

n që

ato

për

cjel

lin.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

33Fj

alëf

orm

im10

Fjal

a dh

e pë

rbër

ësit

e sa

jSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

mën

yrav

e të

form

imit

të

fjalë

ve n

ë gj

uhën

shqi

pe.

Mat

eria

le

grafi

ke,

harta

se

man

tike

për

fjalë

n dh

e pë

rbër

ësit

e sa

j.34

Flas

imPë

rpun

im

njoh

uris

h

4M

jedi

si rr

eth

nesh

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e të

fol

urit

rret

h pr

oble

mev

e të

m

jedi

sit.

Nxë

nësi

t ana

lizoj

në s

hkaq

et e

ndo

tjes

së m

jedi

sit,

i kla

sifik

ojnë

at

o dh

e sj

ellin

ide

rret

h zg

jidhj

es së

situ

atës

.N

ë pë

rfun

dim

të k

ëtij

proc

esi,

ata

plan

ifiko

jnë

nism

a ko

nkre

te

rret

h pë

rmirë

sim

it ak

tual

.

Inte

rnet

i, bi

blio

teka

, rev

ista

;hi

stor

i të

regj

istru

ara,

teks

ti m

ësim

or,

mje

te d

igjit

ale,

dik

tofo

n, m

agne

tofo

n os

e ta

blet

.35

Proj

ekt n

r 1Pë

rpun

im

njoh

uris

h

2Pr

ezan

tim i

proj

ektit

për

m

jedi

sin

Situ

ata

e të n

xëni

t lid

het m

e pre

zant

imin

e pr

ojek

tit p

ër m

jedi

sin.

Prez

antim

e di

gjita

le

të

proj

ektit

pë

r m

jedi

sin,

sl

ogan

e,

fletë

palo

sje,

ve

shje

si

mbo

like

me

mes

azhe

pë

r m

broj

tjen

mje

disi

t, m

aket

e të

pun

uara

nga

nxë

nësi

t.36

Java

8Pr

ojek

t nr 1

Përp

unim

nj

ohur

ish

3Pr

ezan

tim i

proj

ektit

për

m

jedi

sin

Situ

ata

e të n

xëni

t lid

het m

e pre

zant

imin

e pr

ojek

tit p

ër m

jedi

sin.

37Sh

krua

jmë

7Sh

krua

jmë

tregi

me

në

mën

yra

të

ndry

shm

e

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e sh

krim

in e

tre

gim

it m

e fja

lë,

mbë

shte

tur n

ë tre

gim

in e

dhë

në m

e ilu

strim

e.

38Le

xojm

ë12

Kur

të v

ijnë

men

dtë

S. Ja

kova

Situ

ata

e të n

xëni

t lid

het m

e par

ashi

kim

in e

zhvi

llim

it të

ngj

arje

s du

ke u

baz

uar n

ë fja

lët e

dhë

na k

yce.

Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

pje

sës,

zbër

thim

it dh

e in

terp

retim

it ku

ptim

or të

saj

, e a

naliz

ojnë

atë

: dal

lojn

ë dh

e re

nditi

n ve

prim

et

e pe

rson

azhe

ve, s

hkru

ajnë

pik

at e

pla

nit p

ër tr

egim

in, s

hpje

gojn

ë ku

ptim

in e

shpr

ehje

ve të

figu

rshm

e.N

ë pë

rfun

dim

, nx

ënës

it re

flekt

ojnë

rre

th m

esaz

hit

të t

regi

mit

duke

lidh

ur ti

tulli

n e

saj m

e pr

over

ba p

opul

lore

.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

39Fj

alëf

orm

im11

Fjal

ët e

pr

ejar

dhur

aSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

fjal

ëve

të p

reja

rdhu

ra.

Sugj

erim

: Pun

ë e

pava

rur n

ë Fl

etor

en e

vle

rësi

mit

Fjal

a dh

e pë

rbër

ësit

e sa

j, fja

lët e

pre

jard

hura

Fjal

or g

juhë

sor,

teks

ti m

ësim

or.

Gjuha shqipe 6

29Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

40Le

ksik

olog

ji12

Kup

timet

e f

jalë

s, fu

sha

leks

ikor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pë

rcak

timin

e fu

shës

leks

ikor

e të

fja

lëve

.Fj

alor

gju

hëso

r, te

ksti

mës

imor

.

Nën

rubr

ika:

Flu

turi

m p

ërm

es fa

ntaz

isë

41Ja

va 9

Lexo

jmë

13Sa

zbav

itesh

in

diku

r I.A

sim

ovSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e di

skut

imin

e n

xënë

sve

mbë

shtë

tur

në im

agjin

atën

e ty

re rr

eth

shko

llës s

ë të

ard

hmes

.N

xënë

sit,

pas

lexi

mit

të p

jesë

s, zb

ërth

imit

dhe

inte

rpre

timit

kupt

imor

të

saj,

e an

aliz

ojnë

atë

: da

llojn

ë ko

hën

e rr

ëfim

it im

agjin

ar,

përs

hkru

ajnë

mje

disi

n e

rrëfi

mit

sipa

s im

agjin

atës

së

tyr

e, p

ortre

tizoj

në p

erso

nazh

et d

uke

nxje

rrë

në p

ah a

në t

ë ku

ndër

ta t

ë ka

rakt

erit

të t

yre,

kra

haso

jnë

dy s

hkol

lat,

sipa

s tip

arav

e të

dhë

na n

ë te

kst,

zbër

thej

në k

uptim

in e

shp

rehj

eve

të

dhën

a. N

ë pë

rfun

dim

, nxë

nësi

t refl

ekto

jnë

rret

h an

ëve

pozi

tive

dhe

nega

tive

të d

y sh

kolla

ve.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

42Sh

krua

jmë

8Sh

kolla

e

ëndr

rave

të m

iaSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e nx

itjen

e im

agjin

atës

për

shk

ollë

n id

eale

, të

dësh

iruar

nga

nxë

nësi

t.Fl

etë

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

43Le

ksik

olog

ji13

Fam

iljet

e fj

alëv

eSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e kr

ijim

in e

fam

iljev

e të

fjal

ëve.

Fjal

or g

juhë

sor,

teks

ti m

ësim

or.

44Le

xojm

ë14

Kap

elja

që

fle

t R

oulin

gSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

disk

utim

in e

nxn

ësve

rre

th

pers

onaz

hit t

ë H

arri

Pote

rit.

Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

pje

sës,

zbër

thim

it dh

e in

terp

retim

it ku

ptim

or të

saj

, e a

naliz

ojnë

atë

: ilu

stro

hen

nga

pjes

a m

endi

me

dhe

ndje

nja

të p

erso

nazh

it kr

yeso

r, da

llojn

ë tip

aret

rea

le d

he

jore

ale

të p

erso

nazh

eve,

dal

lojn

ë du

kurit

ë re

ale

dhe

jore

ale

në

tregi

m. N

ë pë

rfun

dim

, nxë

nësi

t kra

haso

jnë

varia

ntin

e li

brit

me

atë

të fi

lmit,

duk

e gj

etur

të p

ërba

shkë

tat d

he d

allim

et.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

45Le

xojm

ë15

Kap

elja

që

fle

t R

oulin

gO

ra e

dyt

ë

46Ja

va 1

0Le

ksik

olog

jiPë

rpun

im

njoh

uris

h

14Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

. Fu

sha

leks

ikor

e dh

e fa

milj

et e

fja

lëve

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

ndër

timin

e f

ushë

s le

ksik

ore

dhe

fam

iljes

së fj

alëv

e.Fl

etë

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

47Le

xojm

ëPë

rpun

im

njoh

uris

h

1Le

xim

ja

shtë

kl

ase

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e le

xim

in e

lib

rit,

pyet

je r

reth

el

emen

teve

për

mba

jtëso

rë, s

trukt

uror

ë, g

juhë

sorë

dhe

figu

rativ

ë.Li

bri

i pë

rzgj

edhu

r ng

a m

ësue

si/ja

dhe

nx

ënës

it.Pr

ezan

tim d

igjit

al48

Lexo

jmë

Përp

unim

nj

ohur

ish

2Le

xim

ja

shtë

kl

ase

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e le

xim

in e

lib

rit,

pyet

je r

reth

el

emen

teve

për

mba

jtëso

rë, s

trukt

uror

ë, g

juhë

sorë

dhe

figu

rativ

ë.Li

bri

i pë

rzgj

edhu

r ng

a m

ësue

si/ja

dhe

nx

ënës

it.Pr

ezan

tim d

igjit

al


30 Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

49M

orfo

logj

i15

Kla

sat e

fjal

ëve

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

përc

aktim

in e

kla

save

të f

jalë

ve,

si d

he k

lasi

fikim

in e

fja

lëve

në

fjalë

të

ndry

shue

shm

e dh

e të

pa

ndry

shue

shm

e.

Sked

a pë

r nx

ënës

it m

e fja

lë të

kla

save

të

ndry

shm

e, te

ksti

mës

imor

.

50M

orfo

logj

i16

Kla

sat e

fjal

ëve

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

përc

aktim

in e

kla

save

të fj

alëv

e.Su

gjer

im

për

punë

të

pa

varu

r në

fle

tore

n e

vler

ësim

it të

ko

mpe

tenc

ave.

Kla

sat e

fjal

ëve

51Ja

va 1

1Le

xojm

ë16

Stin

ët n

ë Pl

anet

in

e K

uq

B. D

edja

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t par

ashi

kim

in e

pje

sës

duke

u b

azua

r në

titu

llin

e sa

j. N

xënë

sit,

pas

lexi

mit

të p

jesë

s, zb

ërth

imit

dhe

inte

rpre

timit

kupt

imor

të s

aj, e

ana

lizoj

në a

të: g

jejn

ë pa

ragr

afët

ku

shf

aqen

ide

dhe

mom

ente

të

cakt

uara

të

ngja

rjes,

puno

jnë

me

gjuh

ën e

tek

stit.

Në

përf

undi

m n

xënë

sit

refle

ktoj

në r

reth

m

byllj

es s

ë pj

esës

, duk

e dh

ënë

edhe

ide

pers

onal

e pë

r va

riant

e të

mun

dshm

e të

saj.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

52Sh

krua

jmë

9Sh

krua

jmë

me

imag

jinat

ëSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

shkr

imin

e n

jë t

regi

mi

me

imag

jinat

ë.Fl

etor

e të

pun

ëve

me

shkr

im,

shkr

ime

mod

el, p

reza

ntim

e m

e ep

isod

e fil

mik

e që

nx

isin

imag

jinat

ën.

53M

orfo

logj

i17

Kla

sa e

em

rave

. Em

ri, k

uptim

i, ve

çorit

ë gr

amat

ikor

e

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e e

mrit

dhe

lloj

eve

të ti

j; të

për

gjith

shëm

, të

përv

eçëm

, kon

kret

ë, a

bstra

ktë.

Mat

eria

le g

rafik

e pë

r em

rin, v

eçor

itë e

tij

gram

atik

ore,

tek

sti

mës

imor

, sk

eda

për

nxën

ësit.

54K

ompe

tenc

a:

Lexo

jmë

Përp

unim

nj

ohur

ish

1Fl

etë

verifi

kim

i pë

r tek

stin

rr

ëfim

tar

Biri

i er

ës

V.C

anos

inaj

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e nj

ohur

itë e

mar

ra r

reth

tek

stit

rrëfi

mta

r.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

55Pë

rpun

im

njoh

uris

hM

orfo

logj

ia

18Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

. Em

ri. E

mra

të

përg

jiths

hëm

dh

e të

për

veçë

m,

konk

retë

dhe

ab

stra

ktë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e e

mra

ve të

për

gjith

shëm

dh

e at

yre

të p

ërve

çëm

.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

Gjuha shqipe 6

31Nr.

i te

mav

eJa

vaK

ompe

tenc

at e

fu

shës

Nr.

i orë

ve

për

K.f

Tem

at m

ësim

ore

Situ

ata

e të

nxë

nit

Bur

imet

dhe

mje

tet m

ësim

ore

Nën

rubr

ika:

Në

botë

n e

çudi

rave

Mite

, për

ralla

, fab

ula

56Ja

va 1

2D

ëgjo

jmë

3Sh

umë

mën

yra

për t

ë dë

gjua

r, fa

bula

, ane

kdot

a,

përr

alla

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dëgj

imin

e fa

bula

ve, a

nekd

otav

e,

përr

alla

ve.

Nxë

nësi

t ku

ptoj

në,

krah

asoj

në

dhe

përm

bled

hin

men

dim

et

për

mat

eria

let

e dë

gjua

ra,

të s

hiku

ara

ose

të p

reza

ntua

ra.

Në

përf

undi

m të

kët

ij pr

oces

i, at

a ja

pin

men

dim

et d

he g

jyki

met

e

tyre

rret

h te

kste

ve të

dëg

juar

a.

Fabu

la,

anek

doka

dh

e pë

rral

la

të

regj

istru

ara.

teks

ti m

ësim

or,

vide

o dh

e C

D,

mje

te d

igjit

ale,

dik

tofo

n, m

agne

tofo

n os

e ta

blet

.57

Lexo

jmë

17Fu

qia

e M

ujit

M.K

utel

iSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het d

isku

timin

e n

xënë

sve

rret

h fig

urav

e të

njo

hura

për

ta n

ga C

ikli

i Kre

shni

këve

. Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

pje

sës,

zbër

thim

it dh

e in

terp

retim

it ku

ptim

or të

saj,

anal

izoj

në

pers

onaz

het

dhe

vepr

imet

që

ata

krye

jnë,

zbë

rthej

në k

uptim

in

e sh

preh

jeve

të

figur

shm

e, d

uke

mar

rë n

johu

ri pë

r fig

urën

e

hipe

rbol

ës.

Në

përf

undi

m r

eflek

tojn

ë rr

eth

çësh

tjeve

kyç

e të

pje

sës

duke

ar

gum

entu

ar d

he k

raha

suar

me

figur

a të

njo

hura

nga

mito

logj

ia

shqi

ptar

e.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

58Le

xojm

ë18

Fuqi

a e

Muj

it M

.Kut

eli

Ora

e d

ytë

59V

lerë

sim

(nga

30%

) Pë

rpun

im

njoh

uris

h

1Te

stim

për

tre

muj

orin

e p

arë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

kont

rrol

lin e

njo

huriv

e le

trare

dhe

gj

uhës

ore

të m

arra

gja

të k

ëtij

trem

ujor

i.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

PLA

NI A

NA

LITI

K P

ËR T

REM

UJO

RIN

E D

YTË

Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

60Le

xojm

ë19

Zem

ërim

i i Z

eusi

t S.

Kol

ored

oSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pa

rash

ikoj

në z

hvill

imin

e n

gjar

jes

duke

u b

azua

r te

k tit

ulli

dhe

ilust

rimet

figu

rativ

e të

dhë

na. N

x-ën

ësit,

pas

lex

imit

të p

jesë

s, zb

ërth

imit

dhe

inte

rpre

timit

kup-

timor

të s

aj, a

naliz

ojnë

per

sona

zhet

, men

dim

et d

he v

eprim

et e

ty

re, g

juhë

n e

teks

tit. N

ë pë

rfun

dim

refle

ktoj

në rr

eth

mes

azhi

t që

Prom

eteu

u k

a lë

në b

reza

ve.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.


32 Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

61Ja

va 1

3M

orfo

logj

i19

Ras

at d

he tr

ajta

t e

emrit

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

dalli

min

e r

asav

e dh

e tra

jtave

të

emrit

.62

Përp

unim

nj

ohu-

rish

Shkr

uajm

ë

10R

ishi

kim

i pu

nës

me

shkr

imSh

krua

jmë

me

imag

jinat

ë

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

rishi

kim

in e

pun

ës m

e sh

krim

të

tem

ës: S

hkru

ajm

ë m

e im

agjin

atë

Flet

oret

e n

xënë

sve,

Turi

i gal

eris

ë

63M

orfo

logj

i20

Gjin

ia d

he n

umri

i em

ritSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

gjin

isë

dhe

num

rit të

em

rit.

Sugj

erim

për

pun

ë të

pav

arur

në

Flet

oren

e v

lerë

sim

it të

kom

pe-

tenc

ave.

Em

ri. G

jinia

dhe

num

ri i e

mrit

, ras

at d

he tr

ajta

t

Mat

eria

le g

rafik

e pë

r gj

inin

ë dh

e nu

mrin

e

emrit

.

64D

ëgjo

jmë

4R

endi

tja e

ngj

ar-

jeve

në

një

teks

tSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e re

nditj

en e

sak

të të

ngj

arje

ve n

ë nj

ë te

kst.

Nxë

nësi

t, në

gru

pe, n

dreq

in s

trukt

urën

e n

jë tr

egim

i të

dëgj

uar,

sipa

s viju

eshm

ëris

ë lo

gjik

eN

ë pë

rfun

dim

të k

ëtij

proc

esi,

ata

vler

ësoj

në sa

ktës

inë

në re

ndit-

jen

e e

duhu

r të

ngja

rjeve

në

teks

t.

Libr

a ja

shtë

shko

llore

,te

ksti

mës

imor

,vi

deo

dhe

CD

,m

jete

dig

jital

e, d

ikto

fon,

mag

neto

fon

ose

tabl

et.

65M

orfo

logj

i21

Mbi

emri

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e m

biem

rit d

he s

hkal

lëve

të

tij.

Para

qitje

gra

fike,

tab

elë

konc

epte

sh p

ër

mbi

emrin

.66

Java

14

Flas

im5

Përc

jelli

m id

e pë

rmes

arti

tSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e të

folu

rit rr

eth

forc

ës s

hpre

hëse

të

artit

në

shpr

ehje

n e

idev

e.N

xënë

sit i

dent

ifiko

jnë,

ana

lizoj

ne d

he k

raha

sojn

ë m

esaz

het d

he

idet

ë që

për

cille

n në

përm

jet i

maz

heve

, pik

tura

ve d

he fo

tove

. Në

përf

undi

m të

kët

ij pr

oces

i, at

a gj

ykoj

në r

ëndë

sinë

dhe

vle

rën

e ar

tit fi

gura

tiv n

ë sh

preh

jen

e m

esaz

heve

kup

timor

e.

Inte

rnet

i,R

evis

ta, l

ibra

, alb

ume

me

pikt

ura,

CD

, fles

h, la

p to

p. P

iktu

ra, f

oto,

laps

a m

e ng

jyra

, pen

ela

etj.

67Le

xojm

ë20

Kër

mill

i dhe

tr

ënda

fili A

nder

-se

n

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

disk

utim

in e

nxë

nësv

e p

ër v

lera

t e n

jeriu

t në

shoq

ëri.

Nxë

nësi

t, pa

s lex

imit

të p

jesë

s, zb

ërth

imit

dhe

inte

rpre

timit

kup-

timor

të s

aj, d

allo

jnë

tem

ën d

he m

oral

in e

për

rallë

s, el

emen

tet

fant

astik

e të

për

rallë

s, m

arrin

njo

huri

për

figur

ën e

per

soni

fi-ki

mit

dhe

e da

llojn

ë at

ë, a

naliz

ojnë

per

sona

zhet

, men

dim

et d

he

vepr

imet

e ty

re, g

juhë

n e

teks

tit, s

hpre

hjet

fraz

eolo

gjik

e të

për

-do

rura

Në

përf

undi

m n

xënë

sit k

raha

sojn

ë pe

rson

azhe

t e p

ërra

llës,

duke

ko

ntra

astu

ar m

es id

eve

dhe

sjel

ljeve

e v

eprim

eve

të se

cilit

.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

Gjuha shqipe 6

33Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

68M

orfo

logj

i22

Përs

htat

ja e

m

biem

rit m

e em

rin

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

përs

htat

jen

e m

biem

rit m

e em

rin.

Sked

a të

gat

shm

e pë

r pun

ë në

gru

pe.

69Le

xojm

ë21

Bret

kosa

që

desh

të

tras

hej s

a nj

ë ka

La

Fon

ten

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t shk

rimin

e n

jë sh

krim

i të

shku

rtër,

sip-

as im

agjin

atës

së

drej

tuar

nga

fjal

ët e

dhë

na k

yçe.

Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

fab

ulës

, zbë

rthim

it dh

e in

terp

retim

it ku

ptim

or të

saj

, an

aliz

ojnë

vep

rimet

e p

erso

nazh

it kr

yeso

r: br

etko

sës,

anal

izoj

në

gjuh

ën e

fab

ulës

, për

dorim

in e

ant

itezë

s dh

e fu

nksi

onit

të s

aj.

Në

përf

undi

m, n

xënë

sit g

jyko

jnë

mbi

vle

rën

e kë

saj f

abul

e du

ke

shqy

rtuar

akt

ualit

etin

e sa

j.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

70Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shM

orfo

logj

ia

23Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

.M

biem

ri

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e m

biem

rit, v

eçor

ive

të ti

j.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

71Ja

va 1

5Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shLe

xojm

ë

2Fl

etë

verifi

kim

i pë

r tek

stin

rrëfi

m-

tar

7 so

rrat

And

erse

n

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

përs

ëritj

en e

njo

huriv

e rr

eth

teks

tit

rrëfi

mta

r.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

RU

BR

IKA

:TA

KIM

ME

PO

EZ

INË

72D

ëgjo

jmë

5D

ëgjo

jmë

dhe

reci

tojm

ë po

ezi

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dëgj

imin

e p

oezi

ve n

ga a

utor

ë të

nd

rysh

ëm.

Nxë

nësi

t ana

lizoj

në k

uptim

in e

poe

zive

, gju

hën

e fig

ursh

me,

in-

tona

cion

in, r

imat

, ritm

in e

poe

zive

.N

ë për

fund

im të

kët

ij pr

oces

i, at

a vle

rëso

jnë m

ater

ialin

e dë

gjua

r dh

e pl

anifi

kojn

ë pë

rgat

itjen

e p

rodu

ktev

e të

tyr

e, a

lbum

e m

e po

ezi.

CD

mod

el e

regj

istru

ar,

vëlli

me

me

poez

i,te

ksti

mës

imor

,fte

sa e

poe

tit.

73M

orfo

logj

i24

Përe

mra

t, llo

jet

e ty

reSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

për

emra

ve d

he ll

ojev

e të

tyre

.Pa

raqi

tje g

rafik

e pë

r për

emra

t dhe

lloj

et e

ty

re.

74Le

xojm

ë22

Bagë

ti e

bujq

ësi

N. F

rash

ëri

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

disk

utim

in e

nxë

nësv

e rr

eth

jetë

s dh

e ve

prës

së N

aim

Fra

shër

it. A

ta re

cito

jnë

poez

i të

ndry

shm

e të

tij

, të

mës

uara

në

klas

at e

mëp

arsh

me.

Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

po

emës

, zbë

rthim

it dh

e in

terp

retim

it ku

ptim

or të

saj,

mar

rin in

-fo

rmac

ion

për

rim

ën, l

loje

t e sa

j, si

dhe

lloj

in le

trar t

ë po

emës

, ve

çorit

ë e

saj.

Në

përf

undi

m, n

xënë

sit

Arr

ijnë n

ë për

fund

ime p

ër ri

mën

e pë

rdor

ur n

ë var

gjet

e po

emës

. Foto

grafi

të a

utor

ëve

të R

ilind

jes,

libra

dh

e al

bum

e m

e po

ezi t

ë au

torit

, int

erne

ti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e, re

vist

a.


34 Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

75Le

xojm

ë23

Bagë

ti e

bujq

ësi

N. F

rash

ëri

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

disk

utim

in e

det

yrës

së

shtë

pisë

, re

citim

in e

poe

zive

nga

aut

orë

të R

ilind

jes.

Nxë

nësi

t për

shkr

uajn

ë bu

kurit

ë e

naty

rës

shqi

ptar

e, im

azhi

n që

kr

ijon

poem

a.

Në

përf

undi

m, n

xënë

sit g

jyko

jnë

idet

ë dh

e m

esaz

hin

që p

ërcj

ell

auto

ri.76

Java

16

Mor

folo

gji

25Pë

rem

rat v

etor

ëSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

për

emra

ve v

etor

ë, la

ki-

min

e ty

re, d

allim

in e

traj

tave

të sh

kurtr

a.Pa

raqi

tje g

rafik

e pë

r për

emra

t dhe

lloj

et e

ty

re.

77Sh

krua

jmë

11Sh

krua

jmë

vjer

-sh

a m

e rim

ë Si

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e sh

krim

in e

vje

rsha

ve m

e rim

a të

llo

jeve

të n

drys

hme.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

78Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shM

orfo

logj

i

26Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

. Pë

rem

ri ve

tor

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e p

ërem

rave

, duk

e u

nda-

lur t

e pë

rem

ri ve

tor.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

79Le

xojm

ë24

Gju

ha sh

qype

G

j.Fis

hta

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

prez

antim

in e

një

eks

pozi

te m

e sh

krim

e dh

e fo

togr

afi p

ër a

utor

in.

Nxë

nësi

t njih

en m

e je

tën

dhe

vepr

imta

rinë

e Fi

shtë

s;ku

ptoj

në d

rejt

varg

jet e

poe

zisë

. Nxë

nësi

t, pa

s lex

imit

të p

oezi

së,

u pë

rgjig

jen

pyet

jeve

për

zbë

rthim

in k

uptim

ir të

saj.

Në

përf

un-

dim

dis

kuto

jnë

mbi

për

dorim

in e

buk

ur e

të g

jetu

r të

dia

lekt

it ge

g në

var

gjet

e k

ësaj

poe

zie.

Foto

grafi

të a

utor

it,

inte

rnet

i, bi

blio

teka

, bib

liote

ka d

igjit

ale,

re

vist

a.

80Le

xojm

ë25

Gju

ha sh

qype

G

j.Fis

hta

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

lexi

min

e d

etyr

ës s

ë sh

tëpi

së, i

n-fo

rmac

ioni

i kë

rkua

r për

pre

jard

hjen

e g

juhë

s sh

qipe

. Ata

reci

-to

jnë

buku

r dh

e m

e in

tona

cion

poe

zinë

duk

e u

ndal

ur n

ë ro

lin

dhe

funk

sion

in e

figu

rës

së a

nafo

rës.

Në

përf

undi

m, n

xënë

sit

refle

ktoj

në rr

eth

mes

azhi

t poe

tik të

Fis

htës

dhe

akt

ualit

etit

të ti

j.

Foto

grafi

të a

utor

it,

inte

rnet

i, bi

blio

teka

, bib

liote

ka d

igjit

ale,

re

vist

a.

81Ja

va 1

7Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shM

orfo

logj

iPr

ojek

t nr 2

27Pl

anifi

kim

pro

-je

kti.

Gab

imet

dr

ejts

hkrim

ore

dhe

gram

atik

ore

në p

ërdo

rimin

e

gjuh

ës sh

qipe

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

plan

ifiki

min

e p

roje

ktit

për

ga-

bim

et d

rejts

hkrim

ore

dhe

gram

atik

ore

në p

ërdo

rimin

e g

juhë

s sh

qipe

.

Har

ta

e id

eve,

ta

bela

e

zezë

, fle

tore

sh

ënim

esh.

82Le

xojm

ë26

Zem

ra e

liqe

rit

L.Po

rade

ciSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e re

citim

in e

var

gjev

e të

shk

ruar

a ng

a po

eti L

asgu

sh P

orad

eci.

Nxë

nësi

t, pa

s le

xim

it të

poe

zisë

, zb

ërth

imit

dhe

inte

rpre

timit

kupt

imor

të sa

j, m

arrin

info

rmac

ion

për

alite

raci

onin

.N

ë pë

rfun

dim

refle

ktoj

në rr

eth

poez

isë,

ndj

esiv

e që

zgj

on a

jo.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

83Le

xojm

ë27

Zem

ra e

liqe

rit

L.Po

rade

ciO

ra e

dyt

ë

Gjuha shqipe 6

35Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

84M

orfo

logj

i28

Folja

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e fo

ljes,

mën

yrav

e të

saj

dh

e zg

jedh

imev

e pë

rkat

ëse.

Har

ta k

once

ptua

le t

ë pë

rgat

itura

nga

nx-

ënës

it pë

r fo

ljen,

teks

ti m

ësim

or, m

ater

ial

për p

reza

ntim

dig

jital

.85

Lexo

jmë

28Va

lbon

a D

.Ago

lliSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pa

raqi

tjen

e fo

togr

afive

apo

pam

-je

ve fi

lmik

e që

treg

ojnë

buk

urin

e e

lum

it të

Val

bonë

s. Pa

s le

x-im

it të

poe

zisë

së D

ritër

o A

golli

t, nx

ënës

it u

përg

jigje

n py

etje

ve

për z

bërth

imin

kup

timor

të p

oezi

së, i

nter

pret

ojnë

idet

ë ky

çe të

sa

j, an

aliz

ojnë

gju

hën

e po

ezis

ë, fi

gura

t le

trare

të

përd

orur

a,

mar

rin n

johu

ri pë

r py

etje

n re

tori

ke, d

allo

jnë

rimën

e p

ërdo

rur.

Në

përf

undi

m, n

xënë

sit b

ëjnë

një

pes

ëvar

gësh

me

togf

jalë

shin

ky

ç: L

umi i

Val

bonë

s.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

86Ja

va 1

8Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shSh

krua

jmë

12R

ishi

kim

i p

unës

m

e sh

krim

Shkr

uajm

ë vj

er-

sha

me

rimë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

rishi

kim

in e

pun

ës m

e sh

krim

, të

krye

r orë

n e

parë

. Fl

etor

e të

nxë

nësv

e, m

jete

për

pre

zant

im

në T

urin

e g

aler

isë.

87M

orfo

logj

i29

Mën

yrat

dh

e ko

hët e

folje

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

folje

s, m

ënyr

ave

të s

aj

dhe

zgje

dhim

eve

përk

atës

e.M

ater

ial

i pë

rgat

itur

nga

nxën

ësit

për

mën

yrat

e fo

ljes.

88Le

xojm

ë29

Det

yrë

klas

e Zh

.Pre

ver

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e pa

rash

ikim

in e

nxë

nësv

e rr

eth

bren

disë

së

poez

isë

mbë

shtë

tur

në i

mag

jinat

ën e

dre

jtuar

nga

tit

ulli

dhe

ilust

rimet

figu

rativ

e të

saj

. Pa

s le

xim

it të

poe

zisë

, nx

ënës

it u

përg

jigje

n py

etje

ve p

ër z

bërth

imin

kup

timor

të s

aj,

inte

rpre

tojn

ë at

mos

ferë

n e

saj,

dallo

jnë

iden

ë ky

ce të

poe

zisë

, da

llojn

ë m

etaf

orat

, var

gjet

që

përs

ërite

n, m

arrin

njo

huri

për

fig-

urën

letr

are

të p

ërsë

ritj

es a

rtis

tike.

Në

përf

undi

m, n

xënë

sit

argu

men

tojn

ë që

ndrim

in e

tyre

në

lidhj

e m

e te

mën

.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

89M

orfo

logj

i30

Mën

yra

dëfto

re e

fo

ljes

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in e

fol

jeve

në

mën

yrën

dë

ftore

.H

arta

ku

ptim

ore,

ta

belë

gj

uhës

ore

për

mën

yrën

dëf

tore

të

folje

s, sk

eda

usht

ri-m

esh,

teks

ti m

ësim

or.

90Le

xojm

ë30

Unë

, bir

i yt A

.Po-

drim

jaSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e nd

ërtim

in e

një

pes

ëvar

gësh

i me

fjalë

n: K

osov

a. P

as l

exim

it të

poe

zisë

, nx

ënës

it u

përg

jigje

n py

etje

ve p

ër z

bërth

imin

kup

timor

të

saj,

inte

rpre

tojn

ë fo

rmën

e

rrëfi

mit

poet

ik, p

rani

në e

aut

orit,

dal

lojn

ë va

rgje

t në

të c

ilat

shpr

ehen

ide

të

cakt

uara

, ko

men

tojn

ë va

rgje

t, m

arrin

njo

huri

për

figur

ën le

trar

e të

epi

tetit

.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

91Ja

va 1

9M

orfo

logj

i31

Mën

yra

lidho

re e

fo

ljes

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e fo

ljeve

në

mën

yrën

lid-

hore

.Te

ksti

mës

imor

, ta

bela

, m

ater

ial

për

prez

antim

dig

jital

. Fle

tore

vle

rësi

mi


36 Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

92Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shD

ëgjo

jmë

5D

ëgjo

jmë

reci

-tim

et m

ë të

buk

u-ra

të p

oezi

ve

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

dëgj

imin

e r

eciti

mev

e pë

r po

ezi

të p

ëlqy

era.

CD

të

përg

atitu

ra n

ga v

etë

nxën

ësit

me

reci

timet

e ty

re.

Mje

te p

ër p

reza

ntim

dig

jital

të k

onku

rsit

të

reci

timit.

93Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shLe

xojm

ë

3Fl

etë

verifi

kim

i pë

r poe

zinë

Dua

Asd

reni

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

94Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shM

orfo

logj

i

32Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

. Fo

lja,

zgje

dhim

i, m

ënyr

at.

Mën

yra

dëfto

re,

kohë

t e

saj.

Mën

yra

lidho

re,

kohë

t e sa

j

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

dalli

min

e f

olje

s. N

ë pë

rfun

dim

të

orë

s m

ësim

ore

nxën

ësit

anal

izoj

në f

olje

t e z

gjed

him

eve

dhe

mën

yrav

e të n

drys

hme.

Ata

dal

lojn

ë dhe

për

dorin

folje

t në k

ohët

e

mën

yrav

e dë

ftore

dhe

lidh

ore.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

RU

BR

IKA

: NË

SK

EN

ËN

E T

EAT

RIT

95Le

xojm

ë31

14

vjeç

dh

ëndë

r Ç

ajup

iSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e di

skut

imin

e n

xënë

sve

rret

h je

tës

dhe

kriji

mta

risë

së a

utor

it. P

as l

exim

it të

kom

edis

ë, n

xënë

sit

puno

jnë

me

pyet

jet p

ër z

bërth

imin

kup

timor

të k

omed

isë,

gje

-jn

ë në

tek

st p

arag

rafë

që

shpr

ehin

qën

drim

e dh

e ve

prim

e të

pe

rson

azhe

ve,

zbul

ojnë

mën

yrën

si

krijo

hen

situ

atat

kom

ike

në k

omed

i dhe

i ilu

stro

jnë

ato,

pun

ojnë

me

gjuh

ën d

iale

ktor

e të

pj

esës

. Në

përf

undi

m, a

rgum

ento

jnë

përg

jigje

t e ty

re. P

ërga

titen

dh

e ud

hëzo

hen

nxën

ësit

për i

nter

pret

imin

në

role

të k

omed

isë.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

96Ja

va 2

0Le

xojm

ë32

14

vjeç

dh

ëndë

r Ç

ajup

iSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pr

ezan

timin

dig

jital

të e

piso

deve

ng

a fil

mi

“Për

rallë

nga

e k

alua

ra”

(sip

as k

omed

isë”

14

vjeç

dh

ëndë

r”).

Gru

pe të

për

gatit

ura

mun

d të

dra

mat

izoj

në p

jesë

nga

ko

med

ia.

Nxn

ësit

puno

jnë

me

pem

ën e

men

dim

eve

për

kon-

cept

in e

kom

edis

ë, a

ta a

naliz

ojnë

per

sona

zhet

e k

omed

isë,

në

funk

sion

të k

rijim

it të

situ

atav

ë të

hum

orit,

ndj

enja

ve q

ë i s

hka-

tojn

ë le

xues

it.97

Mor

folo

gji

33N

dajfo

lja

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

dalli

min

dhe

ana

lizim

in e

nda

j-fo

ljeve

.H

arta

kup

timor

e, ta

bela

gju

hëso

re m

e llo

-je

t e

ndaj

folje

s, sk

eda

usht

rimes

h, t

ekst

i m

ësim

or.

98Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shD

ëgjo

jmë

6D

ëgjo

jmë

dram

a-tiz

imin

e p

jesë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e dë

gjim

in e

dra

mat

izim

it të

pje

sës

“14

vjeç

dhë

ndër

” të

Çaj

upit.

Sken

ë e

impr

oviz

uar

teat

rale

, ko

stum

e,

mje

te p

ër p

reza

ntim

, fra

gmen

te n

ga k

ome-

dia.

Gjuha shqipe 6

37Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

99M

orfo

logj

i34

Lidh

ëzat

.Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

dhe

ana

lizim

in e

lidh

ë-za

ve.

Har

ta k

uptim

ore,

tabe

la g

juhë

sore

me

llo-

jet

e lid

hëza

ve,

sked

a us

htrim

esh,

tek

sti

mës

imor

.10

0Sh

krua

jmë

13Si

të

dr

amat

izo-

jmë

një

tregi

mSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e dr

amat

izim

in e

një

treg

imi.

101

Java

21

Mor

folo

gji

35Pa

rafja

la

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in d

he a

naliz

imin

e

para

fjalë

ve

Har

ta k

uptim

ore,

tabe

la g

juhë

sore

me

llo-

jet e

par

afja

lëve

, ske

da u

shtri

mes

h, te

ksti

mës

imor

.10

2Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shM

orfo

logj

i

36Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

. N

dajfo

lja,

lidhë

-za

, par

afja

la.

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e p

araf

jalë

ve d

he li

dhë-

zave

.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

103

Lexo

jmë

33K

oprr

aci M

olie

riSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pr

ezan

timin

dig

jital

të e

piso

deve

ng

a ko

med

ia e

Mol

ierit

. Gjit

hash

tu a

ta m

und

të n

dërto

jnë

një

pesë

varg

ësh

në ta

belë

për

fjal

ën k

yçe:

Kop

rrac

i. Pa

s le

xim

it të

ko

med

isë

nxën

ësit

mar

rin n

johu

ri pë

r fig

urën

e si

mbo

lit, e

cila

ës

htë e

për

doru

r në k

ëtë p

jesë

. Gjit

hash

tu p

unoh

et ed

he m

e për

g-jig

jet e

pye

tjeve

për

zbë

rthim

in k

uptim

or të

pje

sës.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

104

34K

oprr

aci M

olie

riSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

inte

rpre

timin

në

role

të

frag

-m

ente

ve n

ga k

omed

ia.

Nxë

nësi

t m

arrin

njo

huri

për

mon

olog

un, i

cili

për

dore

t gj

erë-

sish

t në

këtë

pje

së, a

naliz

ojnë

tipa

ret e

Har

pago

nit,

gjuh

ën e

tek-

stit,

për

dorim

in e

pye

tjeve

ret

orik

e, e

pite

teve

, met

afor

ave.

Në

përf

undi

m, n

xënë

sit

refle

ktoj

në d

he a

rgum

ento

jnë

rret

h te

mës

së

traj

tuar

.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

105

Përp

unim

nj

ohu-

rish

Dëg

jojm

ë

7D

ëgjo

jmë

dram

a-tiz

imin

e p

jesë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e dë

gjim

in e

dra

mat

izim

it të

pje

sës

“Kop

rrac

i”, t

ë M

olie

rit.

Sken

ë e im

prov

izua

r tea

trale

, kos

tum

e, m

jete

pë

r pre

zant

im, f

ragm

ente

nga

kom

edia

.

106

Java

22

Dre

jtshk

rim37

Dre

jtshk

rimi

i nd

ajfo

ljeve

dhe

i

para

fjalë

ve

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

drej

tshk

rimin

e n

dajfo

ljeve

dhe

pa

rafja

lëve

.Su

gjer

im p

ër p

unë

të p

avar

ur n

ë fle

tore

n e

vler

ësim

it.(D

rejts

hkrim

i i n

dajfo

ljeve

dhe

i pa

rafja

lëve

)

Fjal

ori d

rejts

hkrim

or i

gjuh

ës sh

qipe


38 Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

RU

BR

IKA

: ÇE

LË

SAT

E T

EK

STIT

JO

LE

TR

AR

Nën

rubr

ika:

Tek

sti r

rëfim

tar j

olet

rar

107

Lexo

jmë

35U

dhët

im

në

Diz

nei

Lend

Ud-

hëpë

rshk

rim

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

disk

utim

in e

nxë

nësv

e pë

r tes

ktin

jo

letra

r, nj

ohur

itë e

mar

ra n

ë kl

asat

e m

ëpar

shm

e. P

reza

ntoh

en

foto

apo

vid

eo m

e pa

mje

nga

Diz

nei d

he n

xënë

sit s

hkur

timis

ht

trego

jnë

emoc

ione

t e s

hkak

tuar

a ng

a pr

ezan

timi.

Pas

lexi

mit

të

teks

tit, i

cili

ësh

të n

jë u

dhëp

ërsh

krim

, ata

mar

rin n

johu

ri rr

eth

tipar

eve

të k

ëtij

lloj s

hkrim

i. A

ta e

ana

lizoj

në a

të n

ga a

na k

up-

timor

e dh

e fo

rmal

e. N

ë pë

rfun

dim

, nx

ënës

it re

flekt

ojnë

duk

e sh

preh

ur p

ëlqi

met

e ty

re p

ër v

ende

t që

do d

onin

të v

izito

nin.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

108

Flas

im6

Mbr

esa

udhë

-tim

esh

bren

da d

he

jash

të v

endi

t

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

të f

olur

it rr

eth

mbr

esav

e të

ud-

hëtim

it.N

xënë

sit fl

asin

në

përp

uthj

e m

e te

mën

me

një

fjalo

r të

pas

ur,

përs

hkru

ajnë

, ko

men

tojn

ë. N

ë pë

rfun

dim

të

këtij

pro

cesi

, at

a pë

rmbl

edhi

n m

endi

met

e d

ëgju

ara,

duk

e pa

suru

ar m

e id

etë

per-

sona

le rr

eth

mbr

esav

e të

udh

ëtim

eve.

Foto

grafi

apo

vid

eo fi

lmik

e, C

D,

emis

ione

të

sh

kark

uara

ng

a em

isio

ne

rret

h tu

rizm

it,al

bum

e fo

togr

afike

, rev

ista

, fle

tëpa

losj

e.

109

Sint

aksë

38Te

ksti,

pa

ragr

afi,

fjalia

, gjy

mty

raSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pë

rvet

ësim

in e

kon

cept

eve:

Tek

st,

para

graf

, fja

li, g

jym

tyrë

e fj

alis

ë.M

ater

ial i

për

gatit

ur p

ër te

kstin

, par

agra

f-in

, fja

linë,

gjy

mty

rën.

(pre

zant

im d

igjit

al).

Sked

a pë

r nxë

nësi

t.11

0Pë

rpun

im

njoh

u-ri

shSi

ntak

sa

39Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

. Te

ksti,

pa

ragr

afi,

fjalia

, fja

lia m

ë e

vogë

l

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e p

arag

rafit

, fja

live

për-

bërë

se të

një

teks

ti.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

111

Java

23

Përp

unim

nj

ohu-

rish

Sint

aksë

Proj

ekt n

r 2

40Pr

ezan

tim i

pro

-je

ktit:

G

abim

et

drej

tshk

rim

ore

dhe

gram

atik

ore

në

përd

orim

in

e gj

uhës

shqi

pe.

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

prez

antim

in e

pro

jekt

it pë

r gab

i-m

et d

rejts

hkrim

ore

dhe

gram

atik

ore

në p

ërdo

rimin

e g

juhë

s.M

ater

iale

në

të c

ilat n

xënë

sit k

anë

gjet

ur

gabi

met

, mje

te p

ër p

reza

ntim

in d

igjit

al të

pr

ojek

tit.

112

Përp

unim

nj

ohu-

rish

Sint

aksë

Proj

ekt n

r 2

41Pr

ezan

tim i

pro

-je

ktit:

G

abim

et

drej

tshk

rim

ore

dhe

gram

atik

ore

në

përd

orim

in

e gj

uhës

shqi

pe.

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

prez

antim

in e

pro

jekt

it pë

r gab

i-m

et d

rejts

hkrim

ore

dhe

gram

atik

ore

në p

ërdo

rimin

e g

juhë

s.M

ater

iale

në

të c

ilat n

xënë

sit k

anë

gjet

ur

gabi

met

, mje

te p

ër p

reza

ntim

in d

igjit

al të

pr

ojek

tit.

113

Sint

aksë

42Fj

alia

e th

jesh

tëSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

fjal

ive

të th

jesh

ta.

Gjuha shqipe 6

39Nr.

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

114

Shkr

uajm

ë14

Dik

tim

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e dr

ejts

hkrim

in e

fja

lëve

me

shkr

onjë

të m

adhe

, me

zano

ren

e në

poz

icio

ne të

ndr

yshm

e,

zano

ren

ë në p

ozic

ione

të n

drys

hme,

dre

jtshk

rimin

e nd

ajfo

l-je

ve d

he p

araf

jalë

ve.

Flet

ore

(flet

ë të

gat

shm

e të

mod

elua

ra p

ër d

ik-

timin

).

115

Përp

unim

njo

hu-

rish

Kom

pete

nca:

Le

xojm

ë

3Le

xim

jash

të

klas

e Si

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e le

xim

in e

libr

it, p

yetje

rre

th

elem

ente

ve p

ërm

bajtë

sorë

, stru

ktur

orë,

gju

hëso

rë d

he s

tilis

-tik

ë.

Libr

i i

përz

gjed

hur

nga

mës

uesi

/ja d

he n

x-ën

ësit.

Prez

antim

dig

jital

: Kra

hasi

me

mes

teks

tit le

-tra

r dhe

jole

trar

116

Java

24

Përp

unim

njo

hu-

rish

Kom

pete

nca:

Le

xojm

ë

4Le

xim

jash

të

klas

e Si

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e le

xim

in e

libr

it, p

yetje

rre

th

elem

ente

ve p

ërm

bajtë

sorë

, stru

ktur

orë,

gju

hëso

rë d

he s

tilis

-tik

ë.

Libr

i i

përz

gjed

hur

nga

mës

uesi

/ja d

he n

x-ën

ësit.

Prez

antim

dig

jital

117

Lexo

jmë

36In

terv

ista

Va

çe Z

ela:

I ka

m

harr

uar p

engj

et e

m

ia...

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

disk

utim

in e

nxë

nësv

e rr

eth

jetë

s dh

e ve

prim

taris

ë ar

tistik

e të

kën

gëta

res V

açe

Zela

. Pas

le

xim

it të

tek

stit,

i c

ili ë

shtë

një

int

ervi

stë,

nxë

nësi

t m

ar-

rin n

johu

ri rr

eth

llojit

të k

ëtij

shkr

imi,

u pë

rgjig

jen

pyet

jeve

që

zbë

rthej

në p

ërm

bajtj

en,

inte

rpre

tojn

ë te

kstin

, an

aliz

o-jn

ë fo

rmën

e o

rgan

izim

it: p

yetje

– p

ërgj

igje

të in

terv

istë

s, zb

ërth

ejnë

nën

teks

tin e

titu

llit d

he ti

pare

t e g

juhë

s së

për

-do

rur n

ë in

terv

istë

.N

ë pë

rfun

dim

, nxë

nësi

t jap

in g

jyki

me

dhe

vler

ësim

e rr

eth

përm

bajtj

es së

pje

sës.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

118

Sint

aksë

43G

rupe

t kry

e-so

re të

fjal

isë

së

thje

shtë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e g

rupe

ve k

ryes

ore

të

fjalis

ë së

thje

shtë

.

119

Përp

unim

nj

ohur

ish

Vle

rësi

m(n

ga 3

0%)

2Te

stim

për

trem

u-jo

rin e

dyt

ëSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e ko

ntrr

ollin

e n

johu

rive

letra

re

dhe

gjuh

ësor

e të

mar

ra g

jatë

kët

ij tre

muj

ori.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave


40 PLA

NI A

NA

LIT

IK P

ËR

TR

EM

UJO

RIN

E T

RE

TË

Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

120

Lexo

jmë

37H

isto

ri p

aqej

e K

roni

kë

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e di

skut

imin

e nx

ënës

ve r

reth

sh

krim

eve

që p

ërfs

hihe

n në

një

gaz

etë.

Pas

lexi

mit

të te

kstit

, i c

ili ë

shtë

një

kro

nikë

, nxë

nësi

t mar

rin n

johu

ri pë

r kët

ë llo

j sh

krim

i, m

ë pa

s rin

dërto

jnë

kron

ikën

, duk

e ve

ndos

ur f

jalit

ë si

pas r

endi

t të d

uhur

kup

timor

. Ana

lizoh

et te

ksti

nga p

ikëp

amja

ku

ptim

ore

dhe

ajo

form

ale,

dis

kuto

het t

ema

e sa

j, ve

çorit

ë e

hyrje

s, zh

villi

mit

dhe

mby

lljes

. N

ë pë

rfun

dim

, nxë

nësi

t for

mul

ojnë

me

njëz

et fj

alë

mes

azhi

n e

kron

ikës

.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

121

Java

25

Sint

aksë

44G

rupe

t kry

esor

e të

fjal

isë

së

thje

shtë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e g

rupe

ve k

ryes

ore

të

fjalis

ë së

thje

shtë

.M

ater

iale

gra

fike,

ske

da g

juhë

sore

, te

ksti

mës

imor

.

122

Sint

aksë

45Fj

alia

e p

ërbë

rëSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e da

llim

in e

fjal

isë

së p

ërbë

rë.

Mat

eria

le g

rafik

e, s

keda

gju

hëso

re,

teks

ti m

ësim

or.

123

Shkr

uajm

ë15

Arti

kulli

i ga

zetë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e sh

krim

in e

një

arti

kulli

gaz

ete:

kr

onik

ë, in

terv

istë

, arti

kull

shke

ncor

, udh

ëpër

shkr

im e

tj.

124

Përp

unim

nj

ohur

ish

Shkr

uajm

ë16

Arti

kulli

i ga

zetë

sO

ra e

dyt

ë

125

Përp

unim

nj

ohur

ish

Sint

aksa

46

Flet

ë vl

erës

imi

e ko

mpe

tenc

ës.

Fjal

ia e

thje

shtë

dh

e fja

lia e

pë

rbër

ë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e fj

alis

ë së

thje

shtë

nga

aj

o e

përb

ërë.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

126

Java

26

Përp

unim

nj

ohur

ish

Proj

ekt n

r 34

Plan

ifiki

mi i

pr

ojek

ti: B

ëjm

ë nj

ë ga

zetë

Gjuha shqipe 6

41Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

127

Sint

aksë

47G

jym

tyrë

t kr

yeso

re të

fjal

isë

(kry

efja

la)

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

përc

aktim

in n

ë fja

li të

kry

efja

lës

së sh

preh

ur m

e em

ër, p

ërem

ër e

tj.

128

Sint

aksë

48G

jym

tyrë

t kr

yeso

re të

fjal

isë

(kal

lëzu

esi)

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in d

he a

naliz

imin

e

kallë

zues

it në

fjal

i.

Nën

rubr

ika:

Info

rmoh

emi

129

Lexo

jmë

38N

ënë

Tere

za,

nëna

e d

ashu

risë

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e di

skut

imin

e n

xënë

sve

rret

h m

isio

nare

s së

paq

es, N

ënë

Tere

zën.

Pre

zant

ohen

par

a kl

asës

fo

to, p

amje

film

ike p

ër fi

gurë

n e s

aj. P

as le

xim

it të

frag

men

tit,

i cili

ësh

të n

jë te

kst i

nfor

mat

iv, n

xënë

sit m

arrin

njo

huri

për

këtë

llo

j sh

krim

i. A

naliz

ohen

ele

men

të p

ërm

bajtë

sorë

dhe

st

rukt

uror

ë të

teks

tit

“N

ënë

Tere

za, n

ëna

e da

shur

isë”

.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

130

Përp

unim

nj

ohur

ish

Sint

aksë

49Fl

etë

vler

ësim

i. K

ryef

jala

dhe

ka

llëzu

esi

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in e

kry

efja

lës

dhe

kallë

zues

it.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

131

Java

27

Dëg

jojm

ë8

Ngj

arje

të je

tuar

aSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e dë

gjim

in e

ngj

arje

ve të

jetu

ara,

të

rënd

ësis

hme.

N

xënë

sit,

trego

jnë

vëm

endj

e gj

atë

dëgj

imit

për

të a

naliz

uar,

krah

asua

r inf

orm

acio

net e

mar

ra.

Në

përf

undi

m

të

këtij

pr

oces

i, vl

erës

ohet

m

ënyr

a e

inte

rpre

timit

të m

ater

ialit

të d

ëgju

ar.

His

tori

të re

gjis

truar

a,te

ksti

mës

imor

, CD

mod

el,

foto

që

lidhe

n m

e nj

ë ng

jarje

të sh

ënua

r,m

jete

dig

jital

e:

dikt

ofon

, m

agne

tofo

n os

e ta

blet

.

132

Flas

im7

Fest

at to

naSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

të f

olur

it rr

eth

fest

ive

të

ndry

shm

e.

Nxë

nësi

t pë

rshk

ruaj

në

me

emoc

ion

fest

a të

nd

rysh

me,

i ko

men

tojn

ë at

o. N

ë pë

rfun

dim

të k

ëtij

proc

esi,

ata

plan

ifiko

jnë

e m

arrin

për

sipë

r nis

ma

për t

ë ve

tëor

gani

zuar

nj

ë fe

stë.

Foto

grafi

,vi

deo,

CD

,m

jete

dig

jital

e:

dikt

ofon

, m

agne

tofo

n os

e ta

blet

.

133

Sint

aksë

50G

jym

tyrë

t e

dyta

të fj

alis

ë.Pë

rcak

tori

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e g

jym

tyrë

ve të

dyt

a të

fjal

isë.


42 Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

134

Shkr

uajm

ë17

Njo

ftim

e, ft

esa,

ur

ime

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

shkr

imin

e n

jofti

mev

e, ft

esav

e dh

e ur

imev

e.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

135

Sint

aksë

51

Nda

jsht

imi

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in,

anal

izim

in d

he

përd

orim

in e

ndj

asht

imit.

Har

ta s

eman

tike,

tabe

la, s

keda

gra

fike,

teks

ti m

ësim

or.

136

Java

28

Lexo

jmë

39Sh

pikj

e pë

r të

kom

unik

uar

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e di

skut

imin

e n

xënë

sve

rret

h m

jete

ve të

kom

unik

imit

në d

itët e

sotm

e. P

as le

xim

it të

teks

tit,

i cili

ësh

të n

jë te

kst i

nfor

mat

iv, a

naliz

ohet

ai n

ga p

ikëp

amja

ku

ptim

ore

dhe

form

ale,

fja

litë

kyçe

të s

ecili

t nga

par

agra

fët

që e

për

bëjn

ë, g

juha

e ti

j obj

ektiv

e. N

xënë

sit l

uajn

ë në

rol

e dh

e dr

amat

izoj

në b

ised

a te

lefo

nike

, si

dhe

japi

n vl

erës

imet

pë

r to.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

137

Shkr

uajm

ë18

Letra

zyr

tare

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

shkr

imin

e n

jë le

tre z

yrta

re.

Flet

ore

e pu

nëve

me

shkr

im

138

Shkr

uajm

ë19

Dik

timSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

drej

tshk

rimin

e f

jalë

ve m

e sh

kron

jë të

mad

he, m

e za

nore

n e

në p

ozic

ione

të n

drys

hme,

za

nore

n ë

në p

ozic

ione

të n

drys

hme.

Sugj

erim

: Dre

jtshk

rim

i i ra

stev

e të

mës

ipër

me

mun

d të

shih

et

tek

letr

a zy

rtar

e e

shkr

uar.

Flet

ore

e pu

nëve

me

shkr

im(fl

etë

të g

atsh

me

të m

odel

uara

për

dik

timin

).

139

Përp

unim

nj

ohur

ish

Sint

aksë

52Fl

etë

vler

ësim

i.G

jym

tyrë

t e

dyta

të fj

alis

ë.Pë

rcak

tori

dhe

lloje

t e ti

j.

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e p

ërca

ktor

it.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

Nën

rubr

ika:

Shp

jego

jmë

140

Lexo

jmë

40Fu

nksi

oni

i gra

fikëv

e,

tabe

lave

, pi

ktur

ave,

ilu

stri

mev

e

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e di

skut

imin

e n

xënë

sve

rret

h fu

nksi

onit

të g

rafik

ëve,

tabe

lave

, pik

tura

ve d

he il

ustri

mev

e.

Pas l

exim

it të

teks

tit, i

cili

ësh

të n

jë te

kst s

hpje

gues

, nxë

nësi

t m

arrin

njo

huri

për

këtë

llo

j sh

krim

i. M

ë pa

s an

aliz

ohet

te

ksti

nga

pikë

pam

ja k

uptim

ore

dhe

form

ale,

shp

jego

hen

kupt

imet

e s

hpre

hjev

e të

për

doru

ra, v

ëreh

et s

e si

shp

jego

het

info

rmac

ioni

. N

ë pë

rfun

dim

, nx

ënës

it ko

nkre

tizoj

në t

ë dh

ënat

e m

arra

në

përm

jet s

hpje

gim

it të

teks

tit, d

uke

i ven

dosu

r ato

në

një

tip

tjetë

r gra

fiku

apo

tabe

le.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

Gjuha shqipe 6

43Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

141

Java

29

Sint

aksë

53K

undr

inor

i i

drej

tëSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

dalli

min

, an

aliz

imin

dhe

pë

rdor

imin

e k

undr

inor

it të

dre

jtë.

Har

ta s

eman

tike,

tabe

la, s

keda

gra

fike,

teks

ti m

ësim

or.

142

Lexo

jmë

41D

omet

hëni

a e

ngjy

rave

Situ

ata

e të

nx

ënit

lidhe

t m

e pr

ezan

timin

e

pam

jeve

sh

umën

gjyr

ëshe

e m

ë pa

s nx

itjen

e n

jë d

isku

timi

rret

h nd

jesi

ve

që

shka

ktoj

në

ngjy

rat.

Pas

lexi

mit

të

teks

tit

shpj

egue

s, nx

ënës

it ko

men

tojn

ë in

form

acio

net r

reth

ngj

yrav

e të

dhë

na,

shpj

egoj

në p

ëlqi

met

e t

yre

ndaj

ngj

yrav

e. N

ë pë

rfun

dim

, zhv

illoh

et lo

jë n

ë ro

le d

uke

ku se

cili

pers

onifi

kon

dhe

dram

atiz

on n

jë n

gjyr

ë të

cak

tuar

.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

143

Përp

unim

nj

ohur

ish

Proj

ekt n

r 3

5Pr

ezan

timi i

ga

zetë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pr

ezan

timin

e g

azet

ës, p

rodu

kt

i vet

ë nx

ënës

ve.

Ora

e d

ytë

Gaz

eta,

mat

eria

le të

ndr

yshm

e nd

ihm

ëse

për

krye

rjen

e sa

j, m

jete

ndi

hmës

e pë

r pre

zant

im

digj

ital t

ë sa

j.

144

Përp

unim

nj

ohur

ish

Proj

ekt n

r 3

6Pr

ezan

timi i

ga

zetë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pr

ezan

timin

e g

azet

ës, p

rodu

kt

i vet

ë nx

ënës

ve.

Ora

e tr

etë

Gaz

eta,

mat

eria

le të

ndr

yshm

e nd

ihm

ëse

për

krye

rjen

e sa

j, m

jete

ndi

hmës

e pë

r pre

zant

im

digj

ital t

ë sa

j.

145

Përp

unim

nj

ohur

ish

Proj

ekt n

r 3

7Pr

ezan

timi i

ga

zetë

sSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het m

e pr

ezan

timin

e g

azet

ës, p

rodu

kt

i vet

ë nx

ënës

ve.

Ora

e k

atër

t

146

Java

30

Sint

aksë

54K

undr

inor

i i

zhdr

ejtë

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in,

anal

izim

in d

he

përd

orim

in e

kun

drin

orit

të z

hdre

jtë.

Har

ta s

eman

tike,

tabe

la, s

keda

gra

fike,

teks

ti m

ësim

or.

147

Flas

im8

Pasi

onet

, loj

ërat

, sp

orte

tSi

tuat

a e

të n

xëni

t lid

het

me

të f

olur

it rr

eth

lojë

rave

, pa

sion

eve,

spor

teve

.N

xënë

sit

trego

jnë

rret

h pa

sion

eve,

loj

ërav

e, s

porte

ve t

ë pë

lqye

ra, k

omen

tojn

ë dh

e kr

ahas

ojnë

idet

ë e

tyre

.N

ë pë

rfun

dim

të

këtij

pro

cesi

, ata

jap

in e

dhe

kësh

illa

rret

h çë

shtje

s.

Foto

grafi

,C

D,

vide

o, r

evis

ta,

albu

me,

lib

ra,

mat

eria

le

nga

inte

rnet

i.

148

Shkr

uajm

ë20

Rece

ta të

sh

ënde

tshm

e,

kësh

illa d

he

instr

uksio

ne p

ër

lojë

rat d

he sp

orte

t

Situ

ata

e të

nx

ënit

lidhe

t m

e sh

krim

in

e re

ceta

ve

të

shën

dets

hme,

kë

shill

ave,

in

stru

ksio

neve

pë

r lo

jëra

t dh

e sp

orte

t.


44 Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

149

Përp

unim

nj

ohur

ish

Shkr

uajm

ë

21R

ecet

a të

sh

ënde

tshm

e,

kësh

illa

dhe

inst

ruks

ione

pë

r loj

ërat

dhe

sp

orte

t

Ora

e d

ytë

150

Përp

unim

nj

ohur

ish

Sint

aksë

55Fl

etë

vler

ësim

i. G

jym

tyrë

t e

dyta

, K

undr

inor

ët

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e g

jym

tyrë

ve të

dyt

a të

fjal

isë.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

151

Java

31

Përp

unim

nj

ohur

ish

Lexo

jmë

4Fl

etë

verifi

kim

i pë

r tek

stin

sh

pjeg

ues

Si u

zhdu

kën

dino

zaur

ët

Enci

klop

edia

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e v

eçor

ive

të n

jë te

ksti

në të

cili

n au

tori

shpj

egon

.Fl

etor

e e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncav

e

Nën

rubr

ika:

Arg

umen

tojm

ë

152

Lexo

jmë

42U

në ja

m M

alal

a M

. Jus

afsa

iSi

tuat

a e të

nxë

nit l

idhe

t disk

utim

in e

nxën

ësve

rret

h kon

cept

eve:

ar

sim d

he d

hunë

, int

oler

ancë

, disk

rimin

im. P

as le

xim

it të

teks

tit,

i cili

ësh

të a

rgum

entu

es, n

xënë

sit m

arrin

njo

huri

rreth

kët

ij llo

j sh

krim

i. M

ë pas

e an

aliz

ojnë

atë,

duke

iu p

ërgj

igju

r pye

tjeve

për

br

endi

në e

tij.

Në p

ërfu

ndim

, nxë

nësit

argu

men

tojn

ë rre

th p

erso

nazh

it kr

yeso

r.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

153

Lexo

jmë

43U

në ja

m M

alal

a M

. Jus

afsa

iSi

tuat

a e t

ë nxë

nit l

idhe

t me d

isku

timin

e de

tyrë

s së s

htëp

isë,

e

cila

isht

e sh

krim

i i n

jë te

ksti

argu

men

tues

. N

xënë

sit i

nter

pret

ojnë

qën

drim

in e

tyre

në

lidhj

e m

e te

mën

, an

aliz

ojnë

ide

të k

yçe

të f

ragm

entit

, në

nkup

timin

e f

raza

ve

të ti

j, gj

uhën

e p

ërdo

rur,

dallo

n te

zën,

fak

tet,

opin

ione

t. N

ë pë

rfun

dim

, nx

ënës

it vl

erës

ojnë

qën

drim

in e

per

sona

zhit,

m

endi

met

dhe

vep

rimet

e sa

j.

Gjuha shqipe 6

45Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

154

Sint

aksë

56R

reth

anor

ët.

Rre

than

ori i

ve

ndit

dhe

i ko

hës.

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in,

anal

izim

in d

he

përd

orim

in e

rret

hano

rit të

ven

dit d

he të

koh

ës.

155

Përp

unim

nj

ohur

ish

Proj

ekt N

r 4

8Pl

anifi

kim

i pr

ojek

tit: S

top

disk

rimin

imit

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

plan

ifiki

min

e p

roje

ktit:

Sto

p D

iskr

imin

imit.

Ora

e p

arë

156

Java

32

Lexo

jmë

44Të

vër

ejtu

rit

buri

m i

çdo

ditu

rie

Zh. Z

h. R

uso

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e pa

rash

ikim

in e

zhv

illim

it të

ngj

arje

s, m

bësh

tetu

r në

titu

llin

e te

kstit

. Pa

s le

xim

it të

te

kstit

arg

umen

tues

, at

a u

përg

jigje

n py

etje

ve k

uptim

ore,

e

inte

pret

ojnë

atë

, da

llojn

ë te

zën

e tij

, an

aliz

ojnë

gju

hën

e pë

rdor

ur. N

ë pë

rfun

dim

, nxë

nësi

t ja

pin

gjyk

imet

e t

yre

për

kësh

illat

e a

utor

it.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

157

Lexo

jmë

45Të

vër

ejtu

rit

buri

m i

çdo

ditu

rie

Zh. Z

h. R

uso

O ra

e d

ytë

158

Sint

aksë

57R

reth

anor

i i

shka

kut d

he

rret

hano

ri i

qëlli

mit

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in,

anal

izim

in d

he

përd

orim

in e

rret

hano

rit të

shka

kut d

he të

qël

limit.

159

Lexo

jmë

46H

isto

ri n

jerë

zore

dh

e al

ienë

tSi

tuat

a e të

nxë

nit l

idhe

t dis

kutim

in e

nxën

ësve

rret

h mis

tere

ve

të E

gjip

tit d

he al

ienë

ve. P

as le

xim

it të

teks

tit ar

gum

entu

es, a

ta

u pë

rgjig

jen

pyet

jeve

për

zbë

rthim

in k

uptim

or, e

inte

rpre

tojn

ë at

ë, d

allo

jnë

qëlli

min

e ti

j, an

aliz

ojnë

gju

hën

e pë

rdor

ur. N

ë pë

rfun

dim

, nxë

nësi

t refl

ekto

jnë

rret

h dh

e ja

pin

gjyk

ime

rret

h ar

gum

ente

ve të

dhë

na.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

160

Dëg

jojm

ë7

Dëg

jojm

ë ep

isod

e fil

mas

h dh

e em

isio

nesh

pë

r fëm

ijë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dëgj

imin

e e

piso

deve

të fi

lmav

e të

ndr

yshë

m, s

i dhe

em

isio

neve

për

fëm

ijë.

Nxë

nësi

t, në

gr

upe

anal

izoj

në

mat

eria

lin

e dë

gjua

r, e

inte

rpre

tojn

ë at

ë.N

ë pë

rfun

dim

të

këtij

pro

cesi

, at

a vl

erës

ojnë

ndj

ekje

n,

vëzh

gim

in d

he d

ëgjim

in e

epi

sode

ve fi

lmik

e në

gru

p.

Epis

ode fi

lmas

h pë

r fëm

ijë të

regj

istru

ara,

CD

m

odel

, te

ksti

mës

imor

,m

jete

di

gjita

le,

dikt

ofon

, m

agne

tofo

n os

e ta

blet

.


46 Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

161

Java

33

Sint

aksë

58Rr

etha

nori

i m

ënyr

ës d

he

rreth

anor

i i sa

sisë

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e da

llim

in,

anal

izim

in d

he

përd

orim

in e

rret

hano

rit të

mën

yrës

dhe

të sa

sisë

.

162

Flas

im9

Arg

umen

tojm

ë ps

e nd

odh

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e të

fol

urit

duke

arg

umen

tuar

rr

eth

ndod

hive

të n

drys

hme.

Nxë

nësi

t di

skut

ojnë

, ar

gum

ento

jnë,

men

dojn

ë në

mën

yrë

kriti

ke, p

ërdo

rin fj

alor

in e

duh

ur p

ër të

bin

dur b

ashk

ëfol

ësin

.N

ë për

fund

im të

kët

ij pr

oces

i, at

a jan

ë gje

ndje

të ar

gum

ento

jnë

në m

ënyr

ë kr

itike

për

çës

htje

e si

tuat

a të

ndr

yshm

e.

Teks

ti m

ësim

or,

mje

te

digj

itale

, di

ktof

on,

mag

neto

fon

ose

tabl

et.

163

Përp

unim

nj

ohur

ish

Lexo

jmë

5Fl

etë

verifi

kim

i pë

r tek

stin

ar

gum

entu

esAs

një

ditë

pa

aktiv

itet fi

zik

E.Ta

se

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e v

eçor

ive

të n

jë te

ksti

në të

cili

n au

tori

ka si

qël

lim të

bin

dë le

xues

in.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

Nën

rubr

ika:

Për

shkr

uajm

ë

164

Lexo

jmë

47Pë

rshk

rim

i i n

jë

pers

oni

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e pa

raqi

tjen

e po

rtret

eve

të

pers

onaz

heve

të n

johu

r. N

xënë

sit p

ërsh

krua

jnë

shku

rtim

isht

at

ë çf

arë

shoh

in.

Pas

lexi

mit

të

frag

men

teve

të

dh

ëna

përs

hkru

ese,

ata

mar

rin n

johu

ri pë

r te

kstin

për

shkr

ues,

i an

aliz

ojnë

ato

nga

pik

ëpam

ja k

uptim

ore

dhe

form

ale.

Në

fund

, nx

ënës

it bë

jnë

krah

asim

e m

idis

për

shkr

imit

obje

ktiv

dh

e at

ij su

bjek

tiv.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

165

Shkr

uajm

ë22

Përs

hkru

ajm

ë nj

ë pe

rson

, kaf

shë,

m

jedi

s, du

kuri.

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e pë

rshk

rimin

e n

jë p

erso

ni,

kafs

he, m

jedi

si a

po d

ukur

ie.

Flet

ë e

vler

ësim

it të

kom

pete

ncës

166

Java

34

Përp

unim

nj

ohur

ish

Shkr

uajm

ë

23Pë

rshk

ruaj

më

një

pers

on,

kafs

hë,

mje

dis,

duku

ri.

Ora

e d

ytë

167

Përp

unim

nj

ohur

ish

Sint

aksë

59Fl

etë

vler

ësim

i pë

r rre

than

orët

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

dalli

min

e rr

etha

norë

ve.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

Gjuha shqipe 6

47Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

168

Lexo

jmë

48Sh

tatë

kro

jet

K. M

ehm

eti

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t me

ndër

timin

e n

jë p

esëv

argë

shi

me

togf

jalë

shin

kyç

: “B

ukur

i shq

ipta

re”.

Pre

zant

ohen

pam

je

të n

drys

hme

të v

ende

ve sh

qipt

are

e di

skut

ohet

rret

h ty

re. P

as

lexi

mit

të p

jesë

s, nx

ënës

it u

përg

jigje

n py

etje

ve p

ër zb

ërth

imin

ku

ptim

or të

saj

, int

erpr

etoj

në te

mën

e ti

j, an

aliz

ojnë

gju

hën,

el

emen

tet

përs

hkru

ese

të p

ërdo

rura

, da

llim

in e

dia

lekt

it, i

ci

li sh

faqe

t në

ndër

timin

sin

taks

or të

fja

live.

Në

përf

undi

m,

nxën

ësit

nxje

rrin

për

fund

ime

rret

h ve

çant

isë

së sh

krim

it.

Foto

grafi

, pë

rvoj

at e

nxë

nësi

t, in

tern

eti,

bibl

iote

ka, b

iblio

teka

dig

jital

e,

revi

sta.

169

49Sh

tatë

kro

jet

K.M

ehm

eti

Ora

e d

ytë

170

Vle

rësi

mO

rë p

ërpu

nim

i ng

a pë

rdor

imi i

dr

ejtë

i gj

uhës

3Te

stim

për

tre

muj

orin

e tr

etë

Situ

ata

e të

nxë

nit l

idhe

t me

kont

rrol

lin e

njo

huriv

e le

trare

dh

e gj

uhës

ore

të m

arra

gja

të k

ëtij

trem

ujor

i.

Shën

im: T

estim

i kry

het p

as p

ërfu

ndim

it të

orë

ve p

ër n

johu

ritë

letra

re d

he a

to g

juhë

sore

.

Flet

ore

e vl

erës

imit

të k

ompe

tenc

ave

171

Java

35

Përp

unim

nj

ohur

ish

Lexo

jmë

5Le

xim

ja

shtë

kl

ase

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e le

xim

in e

lib

rit, p

yetje

rre

th

elem

ente

ve

përm

bajtë

sorë

, st

rukt

uror

ë,

gjuh

ësor

ë dh

e st

ilist

ikë.

Libr

i i

përz

gjed

hur

nga

mës

uesi

/ja

dhe

nxën

ësit.

Prez

antim

dig

jital

172

Përp

unim

nj

ohur

ish

Lexo

jmë

6Le

xim

ja

shtë

kl

ase

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e le

xim

in e

lib

rit, p

yetje

rre

th

elem

ente

ve

përm

bajtë

sorë

, st

rukt

uror

ë,

gjuh

ësor

ë dh

e st

ilist

ikë.

Libr

i i

përz

gjed

hur

nga

mës

uesi

/ja

dhe

nxën

ësit.

Prez

antim

dig

jital

173

Përp

unim

nj

ohur

ish

Flas

im

10St

op

disk

rimin

imit

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e të

fol

urit

rret

h fe

nom

enit

të

disk

rimin

imit.

Nxë

nësi

t di

skut

ojnë

, an

aliz

ojnë

sh

kaqe

t, pë

rshk

ruaj

në

situ

atën

në

vend

e b

otë,

pro

pozo

jnë

ide

rret

h te

mës

.N

ë pë

rfun

dim

të k

ëtij

proc

esi,

ata

mar

rin n

ism

a ko

nkre

te p

ër

të z

hvill

uar

vepr

imta

ri m

e që

llim

nda

limin

e d

iskr

imin

imit

dhe

shfr

ytëz

imit

të fë

mijë

ve.

Mat

eria

le n

ga in

tern

eti,

gaze

ta, r

evis

ta,

teks

ti m

ësim

or,

mje

te d

igjit

ale,

dik

tofo

n, m

agne

tofo

n, ta

blet

.

174

Përp

unim

nj

ohur

ish

Proj

ekt N

r 4

9St

op

disk

rimin

imit

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e pr

ezan

timin

e p

roje

ktit,

sl

ogan

eve,

flet

ëpal

osje

ve, s

hkrim

eve,

viz

atim

eve q

ë për

cjel

lin

mes

azhe

të fu

qish

me

kund

ër d

iskr

imin

imit.

Pank

arta

, ga

zeta

, re

vist

a,

mat

eria

le

nga

inte

rnet

,m

jete

dig

jital

e, d

ikto

fon,

mag

neto

fon,

tabl

et.


48 Nr.

tem

ave

Java

Kom

pete

ncat

e

fush

ësN

r. i o

rëve

pë

r K

.fTe

mat

mës

imor

eSi

tuat

a e

të n

xëni

tB

urim

et d

he m

jete

t mës

imor

e

175

Përp

unim

nj

ohur

ish

Proj

ekt N

r 4

10St

op

disk

rimin

imit

Situ

ata

e të

nxë

nit

lidhe

t m

e pr

ezan

timin

e p

roje

ktit,

sl

ogan

eve,

flet

ëpal

osje

ve, s

hkrim

eve,

viz

atim

eve q

ë për

cjel

lin

mes

azhe

të fu

qish

me

kund

ër d

iskr

imin

imit.

PJE

SA E

PA

RË: D

ËGJO

JMË,

FLA

SIM

, LEX

OJM

Ë D

HE

SHKR

UA

JMË

GJU

HËN

Kom

pete

nca

Lex

ojm

ë: 7

0 or

ë

4

9 te

kste

letra

re

21

teks

te jo

letra

re

34 o

rë te

kst l

etra

r njo

huri

të re

ja

15

orë

teks

t jol

etra

r njo

huri

të re

ja

4

9 or

ë nj

ohur

i tek

ste

letra

re d

he jo

letra

re +

21

orë

përp

unim

njo

huris

h

10

orë

Proj

ekte

6

orë

Lex

im ja

shtë

klas

e (3

x2 o

rë)

5 o

rë F

letë

vler

ësim

i e k

ompe

tenc

ës: L

exoj

më

Kom

pete

nca

Shk

ruaj

më:

25

orë

(18

orë

njoh

uri t

ë re

ja+

7 pë

rpun

im n

johu

rish)

/ ( 1

5 or

ë nj

ohur

i të

reja

+3

orë

dikt

ime+

2 or

ë te

stim

e+5

orë

Flet

ë vl

erës

imi)

Kom

pete

nca

Dëg

jojm

ë: 10

orë

(7 o

rë n

johu

ri të

reja

+3 p

ërpu

nim

njo

huris

h)

Kom

pete

nca

Fla

sim

: 10

orë

(7 o

rë n

johu

ri të

reja

+3 p

ërpu

nim

njo

huris

h)

PJ

ESA

E D

YTË:

PËR

DO

RIM

I I D

REJT

Ë I G

JUH

ËS

6

0 or

ë jan

ë nj

ohur

i gju

hëso

re.

7

0% n

johu

ri të

reja

gjuh

ësor

e: 42

orë

30%

për

puni

m n

johu

rish:

18 o

rë (1

4 or

ë fle

të v

lerë

simi+

3 o

rë p

rojek

t+1

orë

vler

ësim

)

Gjuha shqipe 6

49Fone

tika

3 or

ë1

orë

fletë

vle

rësi

mi e

kom

pete

ncës

Lek

siko

logj

ia4

orë

1 or

ë fle

të v

lerë

sim

i e k

ompe

tenc

ës

Dre

jtsh

krim

i5

orë

1 or

ë fle

të v

lerë

sim

i e k

ompe

tenc

ësM

orfo

logj

ia16

orë

5 or

ë fle

të v

lerë

sim

i e k

ompe

tenc

ës +

1 or

ë pr

ojek

tSi

ntak

sa14

orë

6 or

ë fle

të v

lerë

sim

i e k

ompe

tenc

ës +

2 or

ë pr

ojek

t 1

orë

vler

ësim

42 o

rë g

jiths

ej18

orë

për

puni

m n

johu

rish

PJE

SA E

PA

RË

DË

GJO

JMË

, FL

ASI

M, L

EX

OJM

Ë D

HE

SH

KR

UA

JMË

GJU

HË

N

NJO

HU

RI T

Ë

RE

JAPË

RPU

NIM

NJO

HU

RIS

HO

RË

GJI

TH

SEJ

(njo

huri

të

reja

+për

puni

m

njoh

uris

h)Fl

etë

vler

ësim

i e

kom

pete

ncës

Proj

ekt

Test

imL

exim

jash

të

klas

eO

rë g

jiths

ej

(për

puni

m

njoh

uris

h)K

OM

PET

EN

CA

: LE

XO

JMË

49 o

rë

5 or

ë 10

orë

3 or

ë (2

orë

nga

ko

mpe

tenc

a:Sh

krua

jmë+

1 or

ë ng

a pë

rpun

imi

i njo

huri

ve të

Pë

rdor

imit

të d

rejtë

të

gjuh

ës).

6 or

ë 21

orë

70 o

rëK

OM

PET

EN

CA

: SH

KR

UA

JMË

18 o

rë(1

5 or

ë nj

ohur

i të

reja

+3

orë

dikt

ime)

5 or

ë7

orë

25 o

rë

KO

MPE

TE

NC

A: D

ËG

JOJM

Ë7

orë

3 or

ë10

orë

KO

MPE

TE

NC

A: F

LA

SIM

7 or

ë3

orë

10 o

rë81

orë

34 o

rë11

5 or

ë PJ

ESA

E D

YT

Ë: P

ËR

DO

RIM

I I

DR

EJT

Ë I

GJU

HË

SN

JOH

UR

I TË

R

EJA

KO

MPE

TE

NC

A: F

ON

ET

IKË

3 or

ë1

orë

3 or

ëK

OM

PET

EN

CA

: LE

KSI

KO

LO

GJI

4 or

ë1

orë

KO

MPE

TE

NC

A: D

RE

JTSH

KR

IM5

orë

1 or

ë K

OM

PET

EN

CA

: MO

RFO

LO

GJI

16 o

rë5

orë

KO

MPE

TE

NC

A: S

INTA

KSË

14 o

rë6

orë

42 o

rë

18 o

rë p

ërpu

nim

nj

ohur

ish

60 o

rë11

5 or

ë+ 6

0 or

ë =

175

orë

gj

ithse

j


50

SITUATA E TË NXËNIT KOMPETENCA: TË DËGJUARITTEMA: RRËFIME PERSONALE

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të dëgjuarit për të komunikuar dhe për të nxënëNxënësi/ja:

– zgjedh formën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë, ndjenjat dhe pikëpamjet e tij në lidhje me aftësitë dhe interesat e tij për të dëgjuarit;

– merr pjesë në biseda grupi me moshatarët duke dëgjuar me vëmendje situatat që ofrohen, pasi i kërkohet përqendrim për të marrë informacionin që vjen prej tyre, si dhe atë që vjen nga rrëfimet e mësuesit/es apo edhe nga mjetet elektronike /digjitale të komunikimit;

– kupton, krahason, merr mesazhe, dallon, krahason situata, tekste etj.;

– pyet kur e ndjen të nevojshme se duhet qartësuar situata; – dëgjon me vëmendje dhe shpreh interes për atë që ka dëgjuar nga rrëfimet;

– shprehet dhe tregon histori vetjake duke kërkuar që të tjerët ta dëgjojnë me vëmendje;

– kërkon vëmendje nga të tjerët; – bindet se të tjerët e kanë dëgjuar me kujdes, kur ata nisin t’i bëjnë pyetje rreth rrëfimit të tij;

– vlerëson mënyrën se si janë shprehur nxënësit/et e tjerë; – nxjerr në pah aspekte apo situata që i kanë mbetur në mendje;

– bashkëpunon në grup gjatë dëgjimit dhe pas dëgjimit të situatave të caktuara dhe rrëfimeve vetjake të nxënësve të tjerë.

Burimet:

– histori të regjistruara; – teksti mësimor; – fotografi që mund të strukturohen në një tregim, i cili mund të shërbejë për një rrëfim;

– mjete digjiitale, diktofon, magnetofon, celular ose tab-let.

Kompetencat kyçeBashkëpunimi, respektimi i të drejtave të njeriut, kompetenca digjitale.

Kompetenca të fushësZhvillohet kompetenca e të folurit, aftësitë e të dëgjuarit dhe të reaguarit ndaj situatave të caktuara në lidhje me të folurin, pasurimi i fjalorit me fjalë dhe shprehje të etikës.

Metoda dhe teknika:- punë me grupe,- marrëdhënia pyetje-përgjigje,- bashkëbisedim.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (vrojtimi i fotografive të librit, apo fotografive të nxjerra nga mësuesi/ja përmes Power Point-it, apo i materialeve të tjera)Hapi i parë rreth kësaj teme/situate lidhet me vëzhgimin që do të bëjnë nxënësit/et në fotot e librit f.19. Për disa minuta (rreth 5) nxënësit/et vërejnë me kujdes. Ndërkohë mësuesi/ja iu jep një kërkesë që, në bazë të vëzhgimit, të mendojnë dhe të kompozojnë një rrëfim për atë çka shohin.

Zhvillimi i situatës (dëgjim i vëmendshëm përmes punës në grupe)Mësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të tregojnë 1-3 rrëfime, të nxitur edhe nga situata hyrëse e vëzhgimit të fotove të shfaqura në tekst. Kërkon gjithashtu që nxënësit/et të tregojnë vëmendje maksimale rreth rrëfimeve që dëgjojnë. Njëkohësisht, pas çdo rrëfimi, kërkon edhe reagimin e nxënësve për të shprehur nëse janë dakord me mënyrën se si shokët e përzgjedhur tregojnë rrëfimet. Në këtë ndërhyrje, mësuesi/ja kërkon edhe 3 variantet e atyre që ndërhyjnë. Kjo situatë dëgjimore zgjat aq sa mësuesi/ja mendon se nxënësit/et kuptuan dhe nxorrën në pah fabulën e dhënë përmes figurave të librit (apo të ndonjë materiali tjetër fgurativ që nxit rrëfimin).Hapi tjetër që vijon lidhet me shfaqjen e disa rrëfimeve të incizuara më parë nga nxënës/e të ndryshëm/me. Gjatë këtij momenti, mësuesja kërkon vëmendje maksimale.Në përfundim të dëgjimit, mësuesi kërkon që nxënësit/et në grupe (të vendosur që në hyrje të orës së mësimit) t’iu përgjigjen pyetjeve të tekstit në lidhje me situatat që dëgjuan. Ky ushtrim bëhet në punë në grupe me qëllim menaxhimin e mirë të kohës dhe përfshirjen e të gjithë nxënësve në këtë situatë të nxëni në lidhje me dëgjimin.

PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE PËR KOMPETENCËN E TË DËGJUARIT

Gjuha shqipe 6

51

Hapi vijues lidhet me rrëfimet personale të nxënësve në grupe. Çdonjëri prej nxënësve tregon një rrëfim personal, shokët e grupit e dëgjojnë dhe pyesin ose i japin vlerësime. Temat e rrëfimeve janë të ndryshme dhe lidhen me lojën, të mësuarit, pushimet etj. Nxënësit/et e zgjedhin vetë temën për rrëfimin e tyre në grup.Hapi i fundit i situatës në lidhje me të dëgjuarit ka të bëjë me përzgjedhjen e një pjesëtari të grupeve bazë dhe vlerësimin e rrëfimit mbështetur në pyetjet e ushtrimit prkatws të librit.

Vlerësimi i nxënësve për njëri-tjetrin Vlerësimi i këtij mësimit do të mbëshetet në vlerësimet që do të japin nxënësit/et për njëri-tjetrin për mënyrën se sa të vëmendshëm u treguan, për mënyrën se si rrëfyen tregimet e tyre, për fjalorin që përdorën, intonacionin etj. Mësuesja/si bën edhe një përmbledhje vlerësimi për tërë orën e mësimit dhe për nxënës/e të veçantë/a.Veprimet në situatë

– Vëzhgimi i fotografive të tekstit. – Përgatitja për rrëfim. – Realizimi i rrëfimit mbështetur në fotografitë e tekstit. – Përgatitja për rrëfime personale. – Realizimi i rrëfimeve në grup. – Vlerësimi i rrëfimeve personale.

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi, e cila kishte për qëllim zhvillimin e kompetencës së të dëgjuarit në lidhje me dëgjimin e rrëfimeve personale nga ana e nxënësve, të interesave dhe të shprehive të tyre në të lexuar quhet e realizuar, nëse nxënësit/et arrijnë të tregojnë histori apo të prezantohen. Gjithashtu vlerësohet si e realizuar në momentin kur nxënësit/et reagojnë ndaj rrëfimeve të të tjerëve, bëjnë pyetje, organizojnë rrëfimet e tyre dhe ua prezantojnë nxënësve të tjerë duke kërkuar vëmendje maksimale prej tyre.

SITUATA E TË NXËNIT KOMPETENCA: TË DËGJUARIT

TEMA: IDENTIFIKIMI DHE ZGJIDHJA E PROBLEMIT NË NJË TEKST RRËFIMTAR

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencaveTë dëgjuarit për të komunikuar dhe për të nxënëNxënësi/ja:

– zgjedh formën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë, ndjenjat dhe pikëpamjet e tij/saj në lidhje me aftësitë dhe interesat për të dëgjuarit;

– dëgjon me vëmendje dhe shpreh interes dhe kuptimësi rreth rrëfimeve të dëgjuara;

– merr pjesë në biseda grupi me moshatarët duke dëgjuar me vëmendje situatat që ofrohen, pasi i kërkohet përqendrim për të marrë informacionin që vjen prej tyre, si dhe atë që vjen nga rrëfimet e mësuesit/es apo edhe nga mjetet elektronike /digjitale të komunikimit;

– kupton, krahason, merr mesazhe, dallon, krahason situata, tekste etj.;

– identifikon problemin e ngritur në një tekst; – propozon rrugëzgjidhje për zgjidhjen e problemit; – pyet kur e ndjen të nevojshme se duhet qartësuar situata; – kërkon që të tjerët ta dëgjojnë me vëmendje atë që thotë; – kërkon vëmendje nga të tjerët; – bindet se të tjerët e kanë dëgjuar me kujdes, kur ata nisin t’i bëjnë pyetje rreth rrëfimit të tij/saj;

– nxjerr në pah aspekte apo situata që i kanë mbetur në mend gjatë dëgjimit;

Burimet: – histori të regjistruara, – teksti mësimor, – mjete digjitale, diktofon, magnetofon, celular ose tablet.

Kompetencat kyçe:- komunikimi dhe të shprehurit, - kompetenca qytetare, - komunikimi,- të menduarit në mënyrë kritike. Kompetenca të fushësZhvillimi i aftësive të të dëgjuarit dhe të reaguarit ndaj situatave të caktuara, pasurimi i fjalorit me fjalë dhe shprehje të etikës, marrjen e lejës për të folur, bërjen e ndërhyrjeve kur e shihet e nevojshme, tregimin e vëmendjes gjatë dëgjimit. Pyet kur nuk e kupton diçka që dëgjon, kërkon sqarime.

Teknika dhe metoda: - stuhi mendimesh,- DRTA: dëgjim i drejtuar, i ndërprerë dhe i shoqëruar me anë të pyetjeve.

– bashkëpunon në grup gjatë dëgjimit dhe pas dëgjimit të situatave të caktuara dhe rrëfimeve personale të nxënësve të tjerë;

– reflekton rreth situatave të cilat kërkojnë identifikim problemi dhe rrugëzgjidhje.


52

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake - Stuhi mendimeshMësuesi/ja kërkon që nxënësit/et për pak minuta të diskutojnë rreth temës “Sinqeriteti dhe gënjeshtra”. Nxënësit/et japin mendime, raste, shkaqe, pasoja, përfundime.Tregojnë episode vetjake.

Zhvillimi i situatës (dëgjim i vëmendshëm përmes punës në grupe)Hapi i parë - (dëgjim me ndalesa dhe pyetje-përgjigje)Mësuesi/ja pas hapit hyrës të këtëj mësimi kërkon që nxënësit/et të tregojnë vëmendje maksimale në të dëgjuar. Ai/ajo do të lexojë, transmetojë një fragment nga një tregim me titull “Sekreti”. Për pjesën që dëgjojnë nxënësit duhet t’iu përgjigjen pyetjeve të mëposhtme.

Ndalesa e parëPyetje:• Cila është çështja apo tema e tregimit?• Pse e mendoni kështu?• Cilat janë ato fjalë që ju çojnë drejt kësaj gjetjeje?• Mendoni edhe ju se miqësia është gjëja më e rëndësishme në botë?• Mendoni se bashkëpunimi mes dy djemve e forcon miqësinë?• Do ta donit dhe ju këtë lloj bashkëpunimi?

Hapi i dytë Lexohet nga mësuesi/ja ose jepet i regjistruar fragmenti i dytë i tregimit. Mësuesi/ja përsëri kërkon që nxënësit të kuptojnë nga të dëgjuarit pjesën e dhënë.Ndalesa e dytëPyetje:• Cila është biseda që bën nëna me djalin e saj?• Cilat janë pyetjet që nëna i bën djalit të saj?• Ju pëlqejnë përgjigjet e djalit?• Ju pëlqen komunikimi mes nënës dhe djalit? Pse?

Hapi i tretëKalohet në dëgjimin e fragmentit të tretë të tregimit.Nxënësit/et dëgjojnë me vëmendje maksimale.Pas dëgjimit mësuesi/ja shpalos grupin e tretë të pyetjeve.Ndalesa e tretë

Pyetje:• Çfarë bëri djali më pas?• U tregua i sinqertë me nënën e tij?• Cila është shprehja që përdor djali për gënjeshtrën e tij?

Hapi i katërtVlerësimi i nxënësve për njëri-tjetrinVlerësimi i këtij mësimi do të mbështetet në vlerësimet që do të japin nxënësit/et për njëri-tjetrin për mënyrën se sa të vëmendshëm u treguan, për mënyrën se si rrëfyen tregimet e tyre, për fjalorin që përdorën, intonacionin etj. Mësuesja/si bën edhe një përmbledhje vlerësimi për tërë orën e mësimit dhe për nxënës/e të veçantë/a.Hapi i pestë Përgjigjuni pohimeve të mëposhtme:1. Problemi kryesor në këtë tregim është:

• miqësia, • loja, • sinqeriteti, • mësimet.2. Djali e gënjen nënën e tij, sepse:

• kërkon të luajë, • bën veprime të fshehta, • nuk është i sinqertë.

Gjuha shqipe 6

53

Hapi gjashtëPlotësojnë skedën. Mësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të plotësojnë skedën sipas kërkesave që ajo ka (të gjejnë problemin dhe argumentin për çdo rast).

Si e vlerësoni miqësinë e djalit me shokun e tij?Çfarë cilësish vihen re gjatë komunikimit të djalit me nënën e tij?E vlerësoni si të drejtë shqetësimin e nënës? Argumentoni.Sa të sinqertë jeni gjatë komunikimit me prindërit?

Problemi Argumenti

Hapi i shtatë - rrjet diskutimiGjykojnë mbi situatën: Pasi keni dëgjuar dialogun midis djalit dhe nënës, gjykoni kush ka të drejtë: djali apo nëna? Pse?

Hapi i tetë – Diskutim i lirë në grupe 4-she.

Tregojnë raste te ngjashme me të djalit duke reflektuar. Si e keni zgjidhur problemin?

Hapi i nëntë Gjejnë zgjidhje për situatën.Diskutoni rreth shprehjes “Kur ke një shok të mirë, jeta të bëhet më e bukur dhe më e lehtë.”Hapi i dhjetë Propozojnë zgjidhje për situatën duke plotësuar edhe tabelën.

Problemi Zgjidhja që i keni dhënëMiqësiaLojaMarrëdhënietGënjeshtraDetyrimet

Veprimet në situatë: – bashkëbisedim; – përgatitja për rrëfim; – realizimi i rrëfimit, mbështetur në teknikën DRTA; – përcjellje argumentesh; – propozime për zgjidhje të problemeve; – rrëfime në grup; – identifikim problemi; – vlerësimi i rrëfimeve personale.

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi, e cila kishte për qëllim zhvillimin e kompetencës së të dëgjuarit dhe argumentimin e zgjidhjes së situatave të ngritura nga teksti tregimtar është e realizuar me sukses kur nxënësit/et kanë dëgjuar me vëmendje dhe iu kanë dhënë përgjigje duke sjellë argumente të sakta në lidhje me problemin e pjesës “Sekreti”. Diskutimet në grup rast pas rasti kanë bërë të mundur të trajtohet me sukses problematika e kësaj teme.Identifikimi i problemit dhe dhënia e zgjidhjeve alternative është një moment i rëndësishëm për suksesin e nxënësve.Nxënësit/es kërkojnë leje për të folur, ndërhyjnë kur e shohin të nevojshme tregojnë vëmendje gjatë dëgjimit. Pyesin kur nuk e kuptojnë diçka që dëgjojnë, kërkojnë sqarime.


54


TEMA: SHUMË MËNYRA PËR TË DËGJUARRezultatet e të nxënit sipas kompetencave Nxënësi/ja:

– dëgjon dhe tregon vëmendje (tregon përmbajtjen, bën pyetje, iu përgjigjet pyetjeve);

– dëgjon me vëmendje dhe përqendrim, duke shikuar në sy personin që flet e duke e mbajtur trupin në një pozicion korrekt;

– jep mendimet dhe gjykimet e tij rreth teksteve që dëgjon;

– kupton dhe rrëfen për të tjerët (anekdota gojore, fabula, përralla);

– dëgjon dhe ndjek me vëmendje; – reagon ndaj subjekteve që dëgjon; – bën pyetje për të sqaruar më tej atë që dëgjon; – bën dallimin mes anekdotës, fabulës dhe përrallës.

Burimet: – teksti mësimor, – fabula, anekdota dhe përralla të regjistruara, – video dhe CD, – mjete digjitale, diktofon, magnetofon, ose tablet.

Kompetencat kyçe:- komunikimi dhe të shprehurit,- të menduarit, - kompetenca personale,- kompetenca digjitale.

Kompetenca të fushës:- kompetenca e të dëgjuarit,- kompetenca e të kuptuarit, - kompetenca qytetare.

Teknikat dhe metodat: - dëgjim i drejtuar DRTA,- diagram Veni,- rrjet diskutimi.- punë në grupe.

Fjalët kyçedëgjojmë, fabula, tregojmë, rend logjik, mbyllje, zgjidhje

Lidhja me lëndët e tjera:- edukim mjedisor,- edukim teknologjik.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)Nxënësit/et tregojnë vëmendje rreth fabulës “Ujku dhe qengji”, që mësuesi/ja e shfaq të regjistruar, ose e lexon, dhe kërkon prej tyre të gjejnë se çfarë lloj rrëfimi është. Përrallë, anekdotë, fabul?Nxënësit/et gjejnë dhe dallojnë anekdotën nga fabula dhe përralla vetëm përmes dëgjimit. Ata tregojnë edhe se cilët elemente gjuhësore i ndihmojnë ata të bëjnë këtë dallim.

Zhvillimi i situatësHapi i parë - (vëzhgim i drejtuar me anën e pyetjeve të mësuesit)Nxënësit/et vërejnë me kujdes fabulën e ilustruar në mënyra të ndryshme dhe mendojnë se si ta tregojnë atë për të tjerët për të nxjerrë ndryshimet që shfaqen në variantet e ndryshme të ilustrimeve për të njëj.tën fabul.

Hapi i dytë (punë në grupe)Nxënësit/et u përgjigjen pyetjeve të mëposhtme:1) Në të gjitha pikturat ujku paraqitet me pamje të egërsuar. Sipas jush, pse?2) Në cilën figurë qengji është paraqitur shumë i trembur? Thoni pse?3) Cila pikturë ju bën për të qeshur dhe pse?4) Cila pikturë ka elemente të forta kontrasti?5) Cila figurë i afrohet më tepër përmbajtjes së fabulës?6) Cili ilustrim duket më i përshtatshëm për fëmijët e vegjël dhe pse?

Gjuha shqipe 6

55

Hapi i tretë (punë në grupe katërshe)Nxënësit/et ndahen në grupe katërshe, zgjedhin njërin prej ilustrimeve, bashkëbisedojnë me njëri-tjetrin dhe krijnë variantin e tyre mbështetur në ilustrim, zgjedhin njërin prej grupit që të tregojë variantin e grupit.Nxënësit/et e tjerë dëgjojnë me vëmendje dhe i bëjnë pyetje për zgjedhjet që kanë bërë dhe për arsyen e tyre.Me dialogun pyetje-përgjigje për punë në grup, zbërthejnë përmbajtjen e fabulave të krijuara.Tregojnë fabulën në variantin që duan duke u ndihmuar edhe nga pikturat.Motivojnë mbylljen që i bënë fabulës duke u ballafaquar edhe me zgjidhjet që kanë dhënë shokët.Hapi i katërt (dëgjim dhe rrëfim anekdotash në grupe katërshe)Dëgjojnë dhe tregojnë anekdota.Dëgjojnë anekdota të lexuara nga mësuesi/ja ose nxënësit/et e ndarë/a në grupe pune.I përgjigjen pyetjes se ku qëndron humori në anekdota, si dhe pyetjeve të tjera (1 2 3 4).Hapi i pestë - karrigia e autorit: dëgjojnë dhe bëjnë komente në rolin e liderit të grupitDëgjojnë anekdota dhe tregojnë anekdota. Hapi i gjashtë (punë në grupe - dora e fshehtë)Rindërtojnë strukturën e përrallës, orientuar nga ilustrimet.E dëgjojnë përrallën në dy-tri variante. Zgjedhin variantin më të saktë dhe tregojnë pse është më i sakti.

Hapi i shtatë (bëjnë një diagram Veni)Krahasojnë përmes një diagrami Veni dhe në punë me grupe anekdotën, fabulën dhe përrallën. Nxjerrin në pah ato elemente që i bashkojnë (në mënyra të ndryshme të treguari) dhe ato që i dallojnë.Hapi i tetë - rrjet diskutimiAnalizojnë tiparet e personazhit (majmunit).Bashkëbisedoni për çështjen: “Çfarë përfaqësojnë sjelljet e majmunit në këtë përrallë”, mbështetur në dëgjimin e variantit final të saj.Veprimet në situatëNxënësi/ja:

– kupton, krahason dhe përmbledh mendimet e të tjerëve nga materialet e dëgjuara, të shikuara ose të prezantuara, i krahason dhe dallon ndryshimet strukturore dhe përmbajtësore mes tyre;

– jep mendimet dhe gjykimet e tij/saj rreth teksteve që dëgjon; – dëgjon me vëmendje dhe tregon anekdota, fabula apo përralla; – bën pyetje ose iu përgjigjet gjatë apo pas dëgjimit; – jep gjykime dhe vlerësime të thjeshta etj. mbështetur në dëgjim dhe bashkëbisedim; – bën krahasime duke nxjerrë në pah të përbashkëtat dhe dallimet e teksteve; – dëgjon me vëmendje dhe përqendrim duke shikuar në sy personin që flet; duke mbajtur trupin në një pozicion korrekt etj.

Vlerësimi në situatëKjo veprimtari do të quhet e suksesshme atëherë kur nxënësit/et të bashkëpunojnë në punë me grupe, duke dëgjuar me vëmendje atë që iu ofrohet (tekste të ndryshme) kur të bëjnë dallimet strukturore dhe përmbajtësore të tyre, si dhe kur të japin mendime dhe të bëjnë karakterizime të personazheve që ofrojnë tekstet.Dialogu pyetje-përgjigje dhe reflektimi përmes tij në mënyrë kritike janë një shenjë tjetër e suksesit të kësaj njësie mësimore.


56


TEMA: RENDITJA E NGJARJEVE NË NJË TEKSTRezultatet e të nxënit sipas kompetencave Nxënësi/ja:

– ndjek me vëmendje tregime të shkurtra; – merr njohuri përmes dëgjimit; – mban shënime gjatë të dëgjuarit; – identifikon strukturën e tekstit (hyrjen, zhvillimin, mbylljen);

– gjen shkakun dhe pasojën e ngjarjes në një tekst që dëgjon;

– përcakton qëllimin e të dëgjuarit (për informacion); – pyet ose kërkon sqarime për idetë, konceptet ose fjalët; – kujton njohuritë paraprake që ka rreth temës ose përmba-jtjes së tekstit.

Burimet: – teksti mësimor, – libra jashtëshkollorë, – video dhe CD, – mjete digjitale, diktofon, magnetofon,

ose tablet.

Kompetencat kyçe:- komunikimi dhe të shprehurit,- të menduarit,- kompetenca digjitale.

Kompetenca të fushës- kompetenca e të dëgjuarit,- kompetenca e të kuptuarit,- kompetenca qytetare.

Teknikat dhe metodat: - punë në grupe,- punë e pavarur,- dora e fshehtë.

Lidhja me lëndët e tjera: - edukim mjedisor,- edukim teknologjik.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake - (parashikim me terma paraprakë)Mësuesi/ja u jep nxënësve të shkruar në dërrasë disa terma “luan, ari, forcë, diankëri, rrëmbim, mbetën me gisht në gojë, dhelpër”.Nxënësit me termat e mësipërme, për pesë minuta, do të ndërtojnë një tregim të shkurtër me 6 fjali.Dëgjohen tregimet e njëri–tjetrit, bëhen komente për strukturën e tregimeve të krijuara.

Zhvillimi i situatës

Hapi i parë - dora e fshehtëMësuesi/ja kërkon që nxënësit të dallojnë tekstin e regjistruar apo të lexuar nga ai në të cilin janë bashkuar tri rrëfime. Kërkon nga nxënësit/et që të ndajnë rrëfimet dhe t’i tregojnë duke ndërtuar saktë strukturën e çdo teksti.

Hapi i dytë - ndërtim dhe krijim i tregimitNxënësit/et vëzhgojnë ilustrimin e f. 83 me shumë kujdes. Më pas, me kërkesën e mësuesit/es, ndërtojnë nga një tregim për çdo figurë. Tekstet tregohen të ndara njëri nga tjetri.Hapi i tretë – ristrukturim tregimiMësuesi/ja kërkon që të bashkojnë të tria tregimet në një tregim të vetëm.Nxënësit/et bashkojnë fragmente të tregimeve të mëparshme në një të vetëm.E prezantojnë tregimin para të tjerëve, duke treguar mënyrën se si i bashkuan të tria historitë e shkurtra në një dhe se si krijuan një tregim brenda të cilit janë tri të mëparshmit.

Hapi i katërt - punë e pavarurMësuesi/ja lexon një tregim që i është prishur struktura dhe kërkon që nxënësit/et ta ndreqin. Meqë tregimi është i shkruar dhe në libër, nxënësit/et vendosin numra nga 1-6 para çdo paragrafi, sipas rendit logjik të përmbajtjes së tregimit të shkruar. Lexohet tregimi i rindërtuar.

Gjuha shqipe 6

57

Hapi i pestë - punë në grupe katërsheMësuesi/ja lexon të plotë dhe vetëm një herë tregimin me titull “Fluturimi”. Më pas, kërkon që nxënësit/et të rindërtojnë tekstin e faqes 84 duke lidhur pjesët e paragrafëve dhe duke vendosur numra në krahun e djathtë, kur gjen pjesën që vijon të çdo paragrafi.Nxënësit/et, pasi kanë dëgjuar me vëmendje, e rindërtojnë atë dhe e lexojnë më pas në grupe.

Vlerësimi i situatës Kjo situatë mësimore do të quhet e suksesshme atëherë kur nxënësit/et, pasi kanë dëgjuar tregimet e bash-kuara, i kanë ndarë ata dhe u kanë vënë nga një titull; kanë rindërtuar përrallën e shprishur; kanë rindërtuar tregimin duke bashkuar pjesë të paragrafëve përbërës.Ndjekja me vëmendje e udhëzimeve të dhëna nga mësuesi/ja ka ndikuar në suskesin e nxënësve në këtë situatë mësimore.

SITUATA E TË NXËNITKOMPETENCA: TË DËGJUARIT

TEMA: DËGJOJMË DHE RECITOJMË POEZI (TAKIM POETIK)Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave Nxënësi/ja:

– dëgjon poezi dhe shpreh kënaqësi gjatë dëgjimit të poezive; – shpjegon dhe komenton kuptimin e vargjeve të ndryshme nga poezi të ndryshme të cilat i kanë pëlqyer;

– shpreh pëlqimet mbi interpretimet e shokëve duke i ilustru-ar me vargje nga tekstet e recituara;

– analizon me thjeshtësi në tekste poetike, gjuhën e fig-urshme;

– mbledh poezi; – krijon album në bashkëpunim me grupin; – bashkëbisedon lirshëm me poetin.

Burimet: – vëllime me poezi, – teksti mësimor, – ftesa e poetit.

Kompetenca kyçe: – të recituarit; – komunikimi, – të menduarit; – kompetenca digjitale.

Metoda dhe teknika: - punë në grupe,- recitim,- krijim albumi.

Lidhja me shkencat e tjera:- artin,- teknologjinë.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprakeMësuesi/ja bën një kuic duke recituar vargje nga poetë të ndryshëm dhe duke kërkuar nga nxënësit/et të gjejnë autorin apo titullin e poezisë që recitohet (poezitë të jenë edhe nga ato që nxënësit mund të kenë mësuar më parë në shkollë).Nxënësit/et dëgjojnë, që më pas t’u përgjigjen kërkesave të kuiceve.Zhvillimi i situatësHapi i parë - punë në grupe– Një orë më parë, mësuesi/ja porosit nxënësit/et që të sjellin vëllime me poezi nga autorë shqiptarë dhe të huaj. – Nga vëllimet poetike që kanë sjellë, përzgjedhin dhe recitojnë nga një poezi. – Prezantojnë poezitë nga çdo nxënës në grupet përkatëse.– Lexojnë poezi dhe i komentojnë ato.

– Bëjnë pyetje për njëri-tjetrin. – Shprehin pëlqim për vargjet që dëgjojnë.Hapi i dytë - punë në grupe– Në çdo grup dëgjohen dhe recitohen poezitë e librit nga autorë shqiptarë (nxënësit/et i lexojnë të gjitha poezitë).– Ata përzgjedhin një poezi që duan ta mësojnë apo ta recitojnë në grup.


58

– Nga çdo grup, një nxënës/e lexon poezinë e tij para të tjerëve. – Juria e ngritur që më parë shpall fituesin.

Hapi i tretë - album poetikNxënësit/et në grupe të formuara që më parë zgjedhin nga një poezi dhe krijojnë së bashku albumin e tyre poetik (në formë libri). i venë një titull. Provojnë ta shpërndajnë brenda një kostoje modeste për nxënës/e të klasave të tjera (10-20 lekë), duke nxjerrë kështu koston e kopertinës dhe të letrës (edukekon) ose e këmbejnë me diçka tjetër që iu duhet.

Hapi i katërt - takim me një poet/eSipas mundësive që kanë, bëjnë një takim me një poet/e dhe, pasi bisedojnë dhe i bëjnë pyetje të ndryshme, i dhurojnë një buqetë me lule. Ata/ato lexojnë poezi nga vëllimet poetike të poetit/es duke ia recituar. Veprimet në situatë:

– Dëgjim poezish dhe lojë me kuice. – Recitim dhe prezantim poezish. – Recitim dhe konkurs poezish. – Dëgjimi i poetit. – Bashkëbisedim me poetin. – Hartim albumi me poezi të zgjedhura. – Vlerësimi i punës së nxënësve për njëri-tjetrin.

Vlerësimi i situatësSituata quhet e realizuar, kur nxënësit/et arrijnë të zgjedhin formën dhe gjuhën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë dhe ndjenjat e tyre përmes poezisë; kur recitojnë dhe vlerësojnë njëri–tjetrin; kur dëgjojnë me vëmendje; kur përgatisin produkte e material pune, në rastin tonë albumin poetik; kur i publikojnë ato. Konkursi dhe çmimet janë vlera e punës së kryer.

SITUATA E TË NXËNITKOMPETENCA E TË DËGJUARIT

TË DËGJUARIT: DËGJOJMË NGJARJE TË JETUARARezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të dëgjuarit për të komunikuar dhe për të nxënëNxënësi/ja:

– Ndjek me vëmendje regjistrime autentike nga ngjarje të jetuara që i kanë lënë mbresa.

– Merr pjesë në bisedë në grup me moshatarët, duke treguar një dëgjim të vëmendshëm ndaj situatave që iu ofrohen.

– Tregon vëmendje për të marrë të saktë dhe të plotë informacionin që vjen nga burime të ndryshme nga rrëfimet e mësuesit/es, të njëri-tjetrit apo edhe përmes mjeteve elektronike /dixhitale të komunikimit.

– Kupton, krahason merr mesazhe / diferencon / krahason situata, ngjarje, tekste etj.

– Pyet kur e ndjen të nevojshme për ta qartësuar situatën. – Reagon, shpreh interes dhe kuptimësi rreth asaj që ka dëgjuar mbi rrëfimet e dëgjuara.

– Tregon histori vetjake që i kanë lënë mbresa. – Kërkon një dëgjim të vëmendshëm nga të tjerët rreth asaj që tregon. – Kërkon vëmendje nga të tjerët. – Bindet se të tjerët e kanë dëgjuar me kujdes, kur ata nisin t’i bëjnë pyetje rreth rrëfimit të tij.

Burimet – histori të regjistruara, – teksti mësimor, – foto që lidhen me një ngjarje të shënuar, – mjete digjitale: diktofon, magnetofon, ose tablet.

Kompetencat kyçe: – Bashkëpunimi; – Identiteti kombëtar; – Kompetenca digjitale; – Komunikimi personal.

Kompetenca të fushësTë dëgjuarit, komunikimi personal

Gjuha shqipe 6

59

– Vlerëson mënyrën se si janë shprehur nxënësit/et e tjerë/a. – Nxjerr në pah aspekte mbresëlënëse nga situata apo ngjarje që i kanë mbetur në mend.

– Bashkëpunon në grup gjatë dëgjimit dhe pas dëgjimit të ngjarjeve të dëgjuara dhe të jetuara.

Përshkrimi kontekstual i situatësPërshkrimi paraprak i situatësShfaqen me Power Point disa data dhe titujt që lidhen me to. Nxënësit reagojnë se me çfarë ngjarjesh të jetuara lidhen ato:Stema e 100-vjetorit të Pavarësisë; Festivali Folklorik Mbarëkombëtar; Hyrja e Shqipërisë në NATO.Jepen të regjistruara fragmente nga ngjarjet e mësipërme të nxjerrja nga You tube.Nxënësit reagojnë dhe shprehin emocione.Zhvillimi i situatës (dëgjim i vëmendshëm përmes punës në grupe).

Hapi i parë (punë në grupe –vëzhgim dhe diskutim, përshkrim, video, foto)Kjo temë/situatë/veprimtari lidhet me vëzhgimin që do të bëjnë nxënësit në fotot e librit f. 124. Për disa minuta nxënësit/et vërejnë me kujdes. Ndërkohë, mësuesi/ja kërkon që mbi bazë të vëzhgimit të mendojnë dhe të tregojnë një mbresë në lidhje me ngjarjet e jetuara.Kërkohet që nxënësit/et të tregojnë vëmendje maksimale rreth rrëfimeve që dëgjojnë. Njëkohësisht, pas çdo rrëfimi apo përjetimi, kërkohen edhe reagime të nxënësve. Ata duan të shtojnë diçka ose të përmirësojnë apo pasurojnë më tej ngjarjen për të cilën rrëfehen episode. Kjo situatë dëgjimore zgjat aq sa mësuesi/ja mendon se nxënësit shprehin mbresat e tyre dhe nxjerrin në pah tablonë reale të ngjarjeve të jetuara përmes rrëfimeve ose përdorimit të imazheve dhe videove (apo ndonjë materiali tjetër figurativ që nxit rrëfimin).

Hapi i dytë (dëgjim dhe ndjekje të sekuencave filmike)Shfaqen regjistrime nga përshëndetjet që janë bërë nga personalitete të ndryshme. Gjatë këtij momenti kërkohet vëmendje maksimale. Hapi i tretë (punë në grupe)Nxënësit/et plotësojnë ushtrimin 2 me alternativa, për të treguar se sa të qartë e kanë marrë mesazhin nga regjistrimet e dëgjuara.

Hapi i katërt (punë në grupe)Nxënësit/et tregojnë për ngjarje që kanë bërë bujë në të gjithë botën kohët e fundit. Dëgjojnë njëri-tjetrin dhe reagojnë duke shtuar apo saktësuar informacionin. Bëjnë pyetje dhe marrin përgjigje.

Hapi i pestë (lojëra gjuhësore me role, me data me emra, me foto)Nxënësit/et në punë në grupe shfaqin emra, data, vende, fotot etj. Të tjerët nga pas i shohin dhe i dëgjojnë, gjejnë emra njerëzish, vendesh, ngjarjesh etj.Veprimet në situatë:

– vëzhgim i fotove të tekstit; – përgatitja për rrëfim; – realizimi i rrëfimit mbështetur në fotot e tekstit; – përgatitja për rrëfime personale; – realizimi i rrëfimeve në grup; – vlerësimi rrëfimeve personale.

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi e cila kishte për qëllim zhvillimin e kompetencës së të dëgjuarit në lidhje me dëgjimin e ngjarjeve të jetuara, do të quhet e realizuar, nëse nxënësit arrijnë të tregojnë ngjarje të përjetuara, t’i prezantojnë ato qartë, bukur, me fjalor të pasur me emocion, duke i ndjekur me vëmendje, duke mbajtur mend të veçantat e çdo ngjarjeje për të cilën dëgjojnë dhe rrëfejnë.


60

SITUATA E TË NXËNIT KOMPETENCA - TË DËGJUARIT:

DËGJOJMË EPISODE FILMASH OSE EMISIONESH PËR FËMIJËRezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të dëgjuarit për të komunikuar dhe për të nxënëNxënësi/ja:

– Zgjedh formën e përshtatshme për të ndjekur dhe përcjellë informacionin, mbi filma dhe emisione TV.

– Tregon përqendrim dhe vëmendje në grup me moshatarët, duke treguar pëlqim/ose mospëlqim ndaj situatave dhe sekuencave filmike.

– Kupton, merr mesazhe / diferencon / krahason situata, tekste, si dhe personazhe që shfaqen gjatë sekuencave etj.

– Pyet kur e ndjen të nevojshme për ta qartësuar situatën. – Shpreh interes ndaj gjuhës së personazheve dhe imiton sekuenca. – Diskuton në grup rreth fragmenteve filmike ose tematikës së emisioneve që ndjek.

– Kërkon një dëgjim të vëmendshëm nga të tjerët rreth asaj që tregon.

– Bindet se të tjerët e kanë dëgjuar me kujdes, kur ata nisin t’i bëjnë pyetje rreth rrëfimit të tij.

– Vlerëson mënyrën se si janë shprehur nxënësit/et e tjerë/a. – Nxjerr në pah ide dhe shpreh mendime rreth situatave që i kanë mbetur në mend.

– Bashkëpunon në grup gjatë dëgjimit dhe pas dëgjimit të situatave të caktuara dhe rrëfimeve personale të nxënësve të tjerë.

Burimet – histori të regjistruara, – teksti mësimor, – mjete digjitale, diktofon, magnetofon, ose tablet.

Kompetencat kyçe:Bashkëpunimi, Respektimi i të drejtave të njeriut, kompetenca digjitale

Kompetenca të fushësLidhet me kompetenca të fushës të aftësive të të dëgjuarit dhe të të reaguarit ndaj situatave të caktuara në lidhje me të.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (ndjekje e sekuencave të një filmi për fëmijë (i regjistruar në CD). Bëhet një kuic.Si e ka titullin filmi:……………. ……………….. ……………………. …………………Si quhen personazhet? ……………… ……………………. ………………..Ku luhet ky film? …………………….. ……………………. …………………..I bëjnë pyetje njëri-tjetrit: Çfarë tha? ......… Kush i tha këto fjalë? …………....

Hapi i parë Flasin rreth kësaj teme/situatë që lidhet me vëzhgimin që do të bëjnë nxënësit në fotot e librit f.142.

Zhvillimi i situatës (dëgjim i vëmendshëm përmes punës në grupe)Hapi i parë (shfaqen sekuenca CD. “Tomka dhe shokët e tij” ose “Shoku ynë Tili”.)Nxënësit dëgjojnë me vëmendje dhe thonë:

• Titullin,• Emrat e personazheve,• Ngjarjen,• Mbylljen,• Pëlqimet dhe mospëlqimet e tyre.

Hapi i dytë - (Konkurs dhe kuice)Nxënësit/et, të ndarë në grupe, thonë emra personazhesh. Kërkohet të gjendet titulli i filmit, lexohen tituj filmash, kërkohet të thuhen emrat e personazheve që kanë luajtur në filmat përkatës.

Hapi i tretë (lojë në role)Bashkohen nxënësit në grupe katërshe dhe luajnë filmash në role, thonë tituj, gjejnë personazhe.

Gjuha shqipe 6

61

Hapi i katërt (shikim dhe dëgjim i vëmendshëm - punë në grupe)Vëreni fotot, tregoni përse bën fjalë ngjarja. Interpretoni rolet e fëmijëve.Shikoni dhe dëgjoni fragmente nga filmi “I vetëm në shtëpi”• Cili është problemi? - Grupi i parë• Si zhvillohen ngjarjet e filmit? - Grupi i dytë• Si mbyllet? - Grupi i tretë• Cilat nga episodet e filmit ju kanë lënë me shumë mbresë? - Grupi i katërt

Hapi i katërt - (Dramatizim)Pasi të keni parë me video fragmente të filmit “I vetëm në shtëpi”, dramatizojini ato në klasë.

Hapi i pestë Shkarkoni nga youtube filmat e mëposhtëm dhe diskutoni rreth tyre. (Çfarë ju pëlqejnë: personazhet:

– Frozen (Mbreteresha e dëborës) – Gërshetëza (Rapunzel) – Epoka e akullnajave

Veprimet në situatë – Shfaqje e regjistrimeve të filmave. – Punë në grupe dhe evidentim i problemeve. – Përshkrim i personazheve të filmave. – Evidentim i mesazheve dhe sinjaleve. – Dramatizim dhe lojë në role. – Krijimi i një mjedisi bashkëpunues përmes punës me grupe. – Ndërtim situatash të dëgjuari. – Përqendrim vëmendjeje dhe reagimi ndaj situatave të ngritura.

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi, e cila kishte për qëllim zhvillimin e kompetencës së të dëgjuarit në lidhje me ndjekjen, vëzhgimin dhe dëgjimin e fragmenteve dhe të sekuencave filmike, të filmave të caktuar dhe të situatave të tjera filmike televizive (dallimin, evidentimin dhe qartësimin e kontekstit që ato shfaqin) tregon zhvillimin progresiv të kompetencës së të dëgjuarit për situata të caktuara filmike dhe televizive.


62

PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE PËR KOMPETENCËN E TË FOLURIT

SITUATA E TË NXËNITKOMPETENCA: TË FOLURIT

TEMA: NJË MJEDIS I RIRezultatet e të nxënit sipas kompetencës

a) Të folurit për të komunikuar dhe për të mësuarNxënësi/ja:

– zgjedh formën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë, ndjenjat dhe pikëpamjet e tij;

– merr pjesë në biseda në grupe me moshatarët dhe të rriturit mbi temën e mirëseardhjes në shkollë duke pyetur dhe duke iu përgjigjur pyetjeve.

b) Të dëgjuarit e teksteve të ndryshmeNxënësi/ja:

– kupton, krahason dhe bën përgjithësime/dallime/krahasime rreth situatave që dëgjon;

– jep mendimet dhe gjykimet e tij/saj rreth situatave që dëgjon apo shikon.

c) Të dëgjuarit e përshkrimeve përmes të folurit nga shokët e vet

Nxënësi/ja: – shpreh pëlqimet dhe bën komentet e veta duke i ilustruar me detaje dhe fragmente të cituara;

– analizon mënyrën si shprehen shokët, intonacionin, zërin, pauzat.

Burimet: – teksti mësimor, – informacione nga interneti për fëmijërinë si p.sh.: intervista,

– fotografi, video etj.

Kompetencat kyçe:- kompetenca digjitale,- kompetenca e të menduarit,- kompetenca qytetare.

Kompetencat e fushës:- kompetenca e të folurit, e prezantimit, e pasurimit të fjalorit me fjalë, me shprehje dhe me terma për fusha të caktuara tematike,- kompetenca personale,- kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin.

Lidhja me fushat e tjera:- edukim mjedisor,- gjuha dhe komunikimi,- shkenca shoqërore.

Përshkrimi kontekstual i situatës

Në këtë orë të parë të fillimvitit, mësuesi/ja orienton nxënësit/et për të vështurar për disa minuta ilustrimin figurativ në f. 12. Ata vërejnë personazhet në figurë dhe japin mendime rreth situatës së tyre, imagjinojnë bisedat, i përsh-kruajnë ata, duke i krahasuar me njëri-tjetrin. Zhvillimi i situatësPunë në grupeNxnënsit/et diskutojnë në grupe rreth ndjenjave që përjetojnë ditën e parë të shkollës. Ata shpjegojnë duke bërë komente personale. Grupi i parë e përqendron diskutimin e tij rreth takimit me shokët dhe shoqet pas pushimeve verore. Nxnënsit/et u përgjigjen pyetjeve të ushtrimit 2, rreth çështjeve të tilla si: shoqëria dhe vendi që ke në të, ndryshimet fizike dhe ato të sjelljeve, tek vetvetja dhe shokët e shoqet. Pema e mendjes, më poshtë i shërben mësuesit/es, për të orientuar diskutimin, duke patur parasysh anët e zhvillimit të fëmijës lidhur me moshën.

Gjuha shqipe 6

63

Grupi i dytë diskuton rreth lëndës së gjuhës shqipe, pëlqimeve dhe pasionit për të. Mësuesi/ja nxit diskutimin rreth prirjeve të nxënësve lidhur me lëndët dhe fushat e dijes, punën dhe përpjekjet që bëjnë vetë nxënësit/et për t`u thelluar në to, stimulin që marrin nga shkolla, rrethet jashtëshkollore, mësuesit/et, prindërit. Gjithashtu, diskutimi lidhet edhe me atë që ata duan të mësojnë këtë vit të ri shkollor nga lënda e gjuhës shqipe, lidhur me mënyrën e organizimit të orës mësimore. (Psh: - Këtë vit, në lëndën e gjuhës shqipe dua të mësoj më shumë rreth autorëve të Rilindjes.)Grupi i tretë reciton vargje për gjuhën shqipe, apo kujton shkrime e thënie për gjuhën shqipe.Mësuesi/ja citon disa thënie të njerëzve të shquar, apo lexon disa vargje (nga Gj. Fishta, N. Frashëri, Mjeda, I. Kadare) dhe më pas nxit diskutimin për t`i komentuar ato më nxënësit/et.

“Kurrë nuk kemi të drejtë të quhemi komb i qytetëruar, sado të mësojmë gjuhë të huaja, sepse kombi nuk qytetërohet me mësimin e gjuhëve të huaja, por me mësimin e gjuhës së vet” – Filip Shiroka

“Gjuha është pasqyra më e qartë e një kombi dhe e kulturës së tij” Eqerem Çabej.“E mjera Shqipe, ç›i punojnë dhe s’ka gjuhë të ankohet” Tajar Zavalani.“Gjuha më mirë se gjithçka tjetër, jep shpesh dritën ose mjerimin e një kohe” Ismail Kadare.

Gjuha jonë sa e mirë!Sa e ëmbël, sa e gjerë! Sa e lehtë, sa e lirë!Sa e bukur, sa e vlerë! Naim Frashëri

Grupi i katërt diskuton rreth paragjykimeve shoqërore, atyre gjinore mes vajzave dhe djemve, Nxnënsit/et ko-mentojnë duke sjellë eksperienca personale, të dëgjuara, të jetuara, filma dhe dokumentarë rreth temës.Për të nxitur situatën e diskutimit mësuesi/ja kujton sekuenca nga filmi “Beni ecën vetë”:[…Nga shkallët zbret Vjosa me një kukull të madhe me flokë të verdhë e më një copë bukë të lyer me gjalpë e me mar-malatë. Ajo këndon një këngë me hundë dhe duket e kënaqur. Kur më shikon mua, ndalon këngën e thërret me gëzim:- Beni!Unë bëj sikur nuk dëgjoj. Ajo është gocë. Ç`më duhet mua të luaj me gocat? Këto me kukulla dinë të luajnë. “Na, tunde pak, sa të shkoj në pazar të blej qumësht!” Ç`budallallëqe, kujtojnë vërtetë se janë mami dhe se kukulla vërtet është bebe. Kurse unë duhet të bëhem babi!-Beni, - thotë ajo duke ardhur pranë meje, -do të vish të luajmë me krushka!-Ik, moj! Pse, ç`jam unë, gocë?-Po s`ka gjë, o Beni, ne kemi luajtur edhe herë të tjera… Ti mos u bëj gocë, bëhu burrë…Ja, ti do të jesh dhëndri i kukullës, mirë? Ose, po të duash, bëhu babi i kukullës, si të duash ti!-Ik, moj gocë mamaje! Shko te mami, se të ka bërë petulla!-Ka bërë kek, Beni, jo petulla… Do të vish, Beni, të të jap edhe ty ca? Eja të luajmë lart, tek unë!-Nuk dua! Dhe mos më fol kurrë me gojë! Asnjëherë! Edhe kur të bëhem burrë!...]Grupi i pestë diskuton rreth ndryshimeve që i presin nxënësit/et në klasën e gjashtë lidhur me mësuesit/et e ndry-shëm për disa lëndë. Kujtohen figura të mësuesve të dashur nga klasat e mëparshme, cilësitë e tyre që i bëjnë ata të paharrueshëm.Në sfond vendoset kënga për fëmijë: “Mësuese e dashur”, e kënduar nga Irma Libohova. Ndiq linkun: https://www.youtube.com/watch?v=o-b2ux01VSg

Veprimet në situatë – Prezantimi i historive që tregohen nga vetë nxënësit/et. – Krijimi i një mjedisi mikpritës. – Bashkëbisedim në dyshe dhe në grup duke kërkuar respektimin e mënyrës se si duhet të komunikojmë me të rriturit dhe me bashkëmoshatarët.

– Vlerësimi i punës së nxënësve për njëri-tjetrin.Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi për zhvillimin e kompetencës për të folurin në lidhje me përshtatjen në një mjedis të quhet e realizuar, nëse nxënësit/et arrijnë të tregojnë histori, të prezantohen apo të pyesin pjesëtarët e grupit duke shprehur miqësi dhe bashkëpunim. Njëkohësisht kur përdorin fjalor dhe etikë të përshtatshme për situata që lidhen me përshtatjen në një mjedis të ri, të tilla si: shok i ri, zhvendosur, miqësor, komunikues. Kur arrijnë të zgjedhin formën dhe gjuhën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë dhe ndjenjat e tyre rreth miqësisë, kur bashkëbisedojnë me moshatarët dhe të rriturit veprimtaritë në grup dhe analizojnë gjuhën e përdorur.


64

SITUATA E TË NXËNIT KOMPETENCA: TË FOLURITTEMA: JU DHE TË LEXUARIT

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të folurit për të komunikuar dhe për të nxënëNxënësi/ja:

– zgjedh formën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë, ndjenjat dhe pikëpamjet e tij/saj në lidhje me aftësitë dhe interesat e tij/saj për të lexuar;

– merr pjesë në bisedë në grup me moshatarët dhe të rriturit mbi temën e të lexuarit, rrëfen dhe pyet shokët/shoqet mbi aspekte të ndryshme të të lexuarit;

– kupton, përgjithëson dhe dallon interesat e shokëve/ shoqeve duke i krahasuar me interesat e tij/saj;

– jep mendimet dhe gjykimet e tij rreth situatave që diskutohen në lidh-je me të lexuarit dhe interesat personale;

– shpreh pëlqimet duke i komentuar përgjigjet që ka dhënë në anketën rreth leximit;

– analizon mënyrën si shprehen shokët, intonacionin, zërin, pauzat, sigurinë, qartësinë etj.;

– plotëson anketën; – mban shënime për çdo pikë të anketës dhe për çdo nxënës/e; – reflekton në mënyrë kritike për situatën dhe nivelin e tij të shprehive të të lexuarit;

– mat shpejtësinë e të lexuarit, të vetën dhe të shokut/shoqes, bën krahasime dhe mban qëndrim kritik;

– bën përllogaritje për buxhetin e një miniprojekti.

Burimet: – teksti mësimor, – fletë pune, – test, – kronometër (për të matur shpejtësinë e të lexuarit).

Kompetencat kyçe: – kompetenca e të menduarit kritik, – kompetenca digjitale, – kompetenca e partnershipit, – kompetenca kulturore.

Kompetenca e fushës- kompetenca e të folurit,- kompetenca e të shkruarit duke përdorur fjalë të fushave të caktuara semantike,- kompetenca personale.

Teknika dhe metoda:- marrëdhënia pyetje-përgjigje,- punë me grupe.

Lidhja me lëndët e tjera:- shkencat shoqërore,- edukim ekonomik.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (plotësim i anketës model të librit)Në këtë orë mësimi që lidhet me njohjen dhe aftësitë e nxënësve në të lexuar, veprimtaria hyrëse është plotë-simi i një ankete që do të jetë bazë për nxitjen e diskutimeve në lidhje me interesin, aftësitë dhe shprehitë e nxënësve në të lexuar.

Zhvillimi i situatës (prezantim – pyetje – përgjigje)Hapi i parëPrezantimi i anketave të plotësuara nga të gjithë nxënësit/et. Çdo nxënës/e prezanton anket e tij/saj dhe të tjerët dëgjojnë dhe pyesin për më tepër se ato që thotë gjithsecili për vete në lidhje me të lexuarit.

Hapi i dytë (prezantime në mënyrë individuale)Përmes prezantimeve që i ndjekin me interes, nxënësit/et njohin përvojat e njëri-tjetrit në të lexuar dhe aftësitë e tyre folëse në lidhje me temën e të lexuarit, me interesat duke bërë edhe pyetje ngacmuese që të mësojnë më tepër rreth njëri-tjetrit.

Hapi i tretë (punë në grupe)Diskutojnë në grupe edhe për çështjen e përdorimit të bibliotekës dhe të marrjes së një sipërmarrjeje të vogël në lidhje me pasurimin dhe mirëmbajtjen e saj në shkollë.

Hapi i katërt (punë në grup) - Matja e shpejtësisë së të lexuaritMësuesja/si e ndan klasën në grupe me nga 5 nxënës/e dhe iu cakton një pjesë tregimi apo një tekst tjetër duke iu kërkuar që ata të masin shpejtësinë e të lexuarit të njëri-tjetrit në grup. Më pas, çdo grup prezanton shpe-jtësinë e të lexuarit të secilit pjesëtar, mesataren e grupit dhe në fund llogaritet mesatarja e klasës.Mësuesja/si iu lë detyrë që, deri në fund të vitit, mbi këtë mesatare, secili ta shtojë shpejtësinë e të lexuarit edhe me 10-15 fjalë në minutë (por kjo mund të vendoset edhe ndryshe.)

Gjuha shqipe 6

65

Vlerësimi i nxënësve për njëri-tjetrin Mësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të bëjnë një listë, të vendosin emrat e shokëve dhe ta vlerësojnë secilin nga 1-10 për atë që thotë, për mënyrën si flet, për aftësitë lexuese dhe për interesat që ka në lidhje me të lexuarit. Në fund, nxirren përfundime, bëhen vlerësime dhe bëhet një renditje duke i vendosur nga ai që ka marrë më shumë pikë.Bëjnë përllogaritje, nxjerrin mesataren si klasë.Veprimet në situatë

– Plotësimi i anketës në mënyrë individuale (punë e pavarur). – Prezantimi i rezultateve të anketës (punë në grup). – Prezantimi para të gjithëve i rezultateve të anketës (prezantim individual). – Krijimi i një mjedisi bashkëpunues. – Respektimi i njëri-tjetrit gjatë të folurit duke dëgjuar me vëmendje, duke pritur radhën për pyetje dhe duke iu lënë kohë për përgjigje të plotë (dialog: pyetje –përgjigje).

– Matja e shpejtësisë së të lexuarit (punë në dyshe). – Vlerësimi i punës së nxënësve nga njëri-tjetri dhe klasës në përgjithësi; përllogaritje e shpejtësisë së të lexuarit (punë në grupe).

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi, e cila kishte për qëllim zhvillimin e kompetencës së të folurit në lidhje me prezantimin nga ana e nxënësve të interesave dhe të shprehive të tyre në të lexuar, quhet e realizuar nëse nxënësit/et arrijnë të tregojnë histori, të prezantohen apo të pyesin pjesëtarët e grupit në të cilin kanë shkuar apo kanë ardhur miq të rinj me pyetje që nuk lëndojnë dhe kërcënojnë, por që shprehin miqësi dhe bashkëpunim. Njëkohësisht kur përdorin fjalor dhe etikë të përshtatshme për situata që lidhen me përshtatjen në një mjedis të ri, të tilla si: shok i ri, zhvendosur, miqësor, komunikues. Kur arrijnë të zgjedhin formën dhe gjuhën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë dhe ndjenjat e tyre rreth miqësisë; kur bashkëbisedojnë me moshatarët dhe të rriturit veprimtaritë në grup; kur analizojnë gjuhën e përdorur; kur nxjerrin përmes llogaritjes rezultatet e shpejtësisë së të lexuarit.


TEMA: KOMUNIKIMI ME TË RRITURITRezultatet e të nxënit sipas kompetencave a) Të folurit për të komunikuar dhe për të mësuarNxënësi/ja: - prezanton përmes fotove apo përmes të folurit pjesëtarë të familjes apo njerëz të rëndësishëm për jetën e tij/saj;- zgjedh formën e përshtatshme për të ndërtuar marrëdhëniet me të rriturit;- shpreh ide, ndjenjat, pëlqime e mospëlqime dhe pikëpamjet e tij;- merr pjesë në biseda shoqërore me moshatarët dhe me të rriturit mbi tema të njohura duke pyetur dhe duke iu përgjigjur pyetjeve duke përshkruar dhe karakterizuar tipare të karakterit të më të rriturve;- merr pjesë në bashkëbisedim me të rritur edhe për probleme familjare deri në ato ekonomike.

Burimet: – teksti mësimor, – informacione nga interneti për fëmijërinë, si p.sh., intervista, poezi për fëmijërinë, fotografi.

Kompetenca kyçe: – kompetenca për sipërmarrjen, – kompetenca qytetare.

Teknika dhe metoda:- punë në grupe dyshe,- incizim,- lojë në role.

Lidhja me lëndët e tjera:- shkencat shoqërore,- gjuha dhe komunikimi.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprakeMësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të zgjedhin njërin nga prindërit dhe ta përshkruajnë me nga 10 mbiemra. Më më pas, në punë në grupe, nxënësit përshkruajnë prindërit e tyre.Prezantojnë përmes fotografive apo videove fragmente nga jeta familjare dhe marrëdhëniet ndërpersonale me më të rriturit.


66

Zhvillimi i situatësMësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të punojnë me librin duke vendosur emrat e prindërve nën figurë dhe të lidhin me shigjetë prindin (nënën, babanë) duke e karakterizuar.

Punë në grupe dyshe Mësuesi/ja orienton nxënësit/et që në punë me grupe dyshe t’u përgjigjen të gjitha pyetjeve të ushtrimit 2 të faqes 32. Ata flasin lirshëm duke shprehur ndjenja humane, shenja të edukimit ekonomik të respektimit të të drejtave të njeriut etj.

Intervista (incizime/prezantime)Më pas nxënësit/et paraqesin intervistat që kanë kryer më parë me prindërit e tyre dhe, nëse i kanë të regjistruara, i japin që të dëgjojnë edhe të tjerët ose i lexojnë, nëse kanë mbajtur shënime. Kërkohen dhe dëgjohen dy intervista të bëra me nënën, babanë, gjyshin.

Punë e pavarur dhe plotësim skede/punë në grupe dyshePunohet për pasurimin e fjalorit sipas termave të caktuar që përfaqësojnë fushën semantike të respektit, të dashurisë, të miqësisë, të bindjes, të mirëkuptimit etj.Nxënësit/et bashkëbisedojnë në grupe dyshe ose me më shumë nxënës/e dhe përdorin fjalë e shprehje që ia drejtojnë njëri-tjetrit.

Lojë në roleTemat e rekomanduara në ushtrimin 6 do të realizohen në punë me grupe dyshe ose më shumë.Më mungon një mësues/e..., kam mall..., dua të ngjaj me..., nuk do ta harroj kurrë..., dhurata më e bukur që do të bëja..., dua t’i kërkoj falje... etj. Kërkohet të përdorën sa më shumë fjalë dhe shprehje që i përkasin fushës që përfaqëson çdo dialog.

Vlerësimi i nxënësve për njëri-tjetrinKjo orë mësimi jep mundësi që nxënësit/et ta vlerësojnë njëri-tjetrin në shumë aspekte, të tilla si:■ mënyra si i vlerësojnë prindërit e tyre duke i karakterizuar me fjalë dhe shprehje (mbiemra);■ mënyra se si bëjnë pyetje dhe si përgjigjen për probleme që kanë të bëjnë me respektimin e të drejtave të njeriut në marrëdhënien prind fëmijë;■ mënyra se si i shfaqin ndjenjat humane;■ mënyra se si shfaqin tipare të edukimit ekonomik në lidhje me problemet ekonomike familjare etj;■ aftësitë që kanë treguar për realizimin e intervistave dhe lojës në role;■ përdorimi i tonit të zërit, pauzave, respektimi i radhës gjatë të folurit dhe respektimi i shokëve kur flasin; ■ dëgjimi me vëmendje dhe ndërhyrjet me vend, që përbëjnë çështje të vlerësimit.Veprimet në situatë

– Prezantimi i fotove nga jeta në familje dhe në shkollë. – Prezantimi i regjistrimeve dhe intervistave. – Dëgjimi i rrëfimit të një të rrituri për fëmijërinë. – Realizimi i punës në grupe dyshe. – Realizimi i lojës në role. – Bashkëbisedim rreth mënyrës se si duhet të komunikojmë me të rriturit.

Gjuha shqipe 6

67


TEMA: MJEDISI RRETH NESHRezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të folurit për të komunikuar dhe për të nxënëNxënësi/ja: - prezanton përmes fotove apo përmes të folurit mjedise të ndryshme, të mirëmbajtura ose të dëmtuara;- shpreh ide, pëlqime e mospëlqime dhe pikëpamjet e tij në lidhje me mbrojtjen e mjedisit;- merr pjesë në diskutime në grup me bashkëmoshatarët/et ose me të rriturit në lidhje me vendimmarrjen për çështje mjedisore duke pyetur dhe duke iu përgjigjur pyetjeve, duke përshkruar dhe karakterizuar tipare që lidhen me çështjen për temën në fjalë;- jep këshilla për ruajtjen e ujit dhe të energjisë elektrike,- propozon mënyra alternative që lidhen me metodologji të reja të riciklimit të letrës e plastikës;- krijon dhe reciton vargje që lidhen me mbrojtjen e mjedisit.

Burimet: - teksti mësimor,- informacione nga interneti për mjedisin,

si p.sh., poezi për mjedisin, fotografi, dokumentarë etj.

Kompetenca kyçe:- komunikimi dhe të shprehurit,- kompetenca qytetare,- kompetenca e të menduarit,- kompetenca e sipërmarrjes.

Kompetenca të fushës:- zhvillim të foluri,- argumentim,- reflektim.

Metoda dhe teknika:- punë në grupe,- rrjet diskutimi,- recitim,- pema e mendimeve.

Lidhja me lëndët e tjera:- gjeografi,- arte,- edukim mjedisor,- edukim teknologjik,- biologji,- dituri natyre.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprakeMësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të japin mendime në lidhje me kuptimin dhe përkufizimin e termit mjedis, duke u drejtuar pyetjen:

• Çfarë është mjedisi për ju?Zhvillimi i situatësHapi i parë – rrjet diskutimiNxënësit duhet të diskutojnë në grupe të mëdha përmes një rrjeti diskutimi për çështjen:• Sa i rëndësishëm është mjedisi për jetën e njeriut?

Nxënësit japin opinione duke i shoqëruar edhe me qëndrime pro dhe kundër, si dhe duke dhënë arsyen pse mbajnë këto qëndrime.

Argumentojnë qëndrimet e tyre edhe përmes konkretizimit me fotografi, video apo fragmente nga jeta e përditshme dhe marrëdhëniet e tyre me mjedisin.

Hapi i dytë – punë në grupe katërsheKlasa ndahet në grupe katërshe dhe nxënësve u kërkohet që të diskutojnë nga një problematikë.Grupi i – diskuton rreth problematikave të ndotjes së ajrit.Grupi II – diskuton rreth problematikave të ndotjes së ujit.Grupi III – diskuton rreth problematikave të ndotjes së tokës.Një përfaqësues nga secili grup prezanton idetë përpara klasës për çështjen që diskutuan.Hapi i tretë – punë në grupe katërshe, punë me projektKërkohet që nxënësit të përgatitin një projekt në grupe për temat e mëposhtme.Grupi i – mbjellim pemë, kujdesemi për gjelbërimin.


68

Grupi II – kursejmë ujin dhe energjinë elektrike.Grupi III – riciklojmë letrën dhe plastikën.Vlerësohen projektet që do të propozohen nga grupet, bëhen sugjerime dhe plotësohen.Hapi i katërt – krijim dhe interpretim, postera, konkursKërkohet që nxënësit të krijojnë ose të recitojnë poezi që flasin për mjedisin dhe mbrojtjen e tij. Prezantojnë

postera të ndryshëm që lidhen me mjedisin. Punimet e nxënësve vlerësohen nga juria e konkursit.Vlerësimi i nxënësve për njëri-tjetrin

Kjo orë mësimi jep mundësi që nxënësit/et të vlerësojnë problematikat e mjedisit në mënyra të ndryshme, përmes:■ diskutimeve dhe argumenteve që sjellin gjatë diskutimeve në grup;■ mënyrës se si bëjnë pyetje dhe si përgjigjen për probleme që kanë të bëjnë me ruajtjen e mjedisit; mënyrës

se si i shfaqin idetë;■ draft-projekteve të përgatitura në grup në lidhje me sipërmarrjen që mund të bëjnë për çështjet e ndotjes së

ajrit, ujit dhe tokës, për riciklimin e letrës dhe plastikës, për përmirësimin e gjelbërimit të mjediseve ku jetojnë;

■ reflektimit emocional gjatë krijimeve apo të recitimit të poezive me temë mjedisore.Veprimet në situatë:

- Bashkëbisedim rreth çështjes së mjedisit.- Prezantimi i fotove dhe i materialeve të tjera pamore dhe i komenteve rreth tyre.- Diskutime në grup për çështje specifike të mjedisit.- Prezantimi i regjistrimeve dhe intervistave.- Përgatitje dhe diskutim i draft-projekteve.- Interpretim i poezive të krijuara prej tyre.

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi, e cila kishte për qëllim zhvillimin e kompetencës së të folurit në lidhje me prezantimin

nga ana e nxënësve të ideve dhe opinoneve në lidhje me mbrojtjen e mjedisit, quhet e realizuar nëse nxënësit/et arrijnë të diskutojnë, të pyesin dhe përgjigjen, të japin opinione dhe argumente, të përgatitin projekte për çështjen në fjalë. Njëkohësisht përdorimi i fjalorit të përshtatshëm për temën i jep kësaj ore mësimi një vlerë pozitive të nxëni.

Puna në grupe dhe projektet e përgatitura i afrojnë nxënësit drej fitimit të një kompetence të arrirë në lidhje me të folurin e tyre.

Punimet e nxënësve ruhen në portofolin personal të punimeve të tyre.

SITUATA E TË NXËNITKOMPETENCA: FLASIM

TEMA: PËRCJELLIM IDE PËRMES ARTITRezultatet e të nxënit Nxënësi/ja:

– kupton dhe përdor bisedat, diskutimet dhe debatet; – zhvillon aftësitë dhe shkathtësitë e tij/saj për të bashkëpunuar me të tjerët;

– përshtat të folurin me qëllimin; – zgjedh formën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë, ndjenjat dhe pikëpamjet e tij;

– merr pjesë në biseda shoqërore me moshatarët dhe të rriturit mbi tema të njohura duke pyetur dhe duke iu përgjigjur pyetjeve;

– identifikon materiale të ndryshme dhe i përdor për të dhënë mesazhe ose porosi nëpërmjet reklamave e lajmërimeve dhe bën prezantimin e tyre në media;

– zgjedh formën e përshtatshme për të përcjellë informacionin, idetë, ndjenjat dhe pikëpamjet;

– identifikon materiale të ndryshme dhe i përdor për të dhënë përsh-krime ose porosi nëpërmjet veprave të artit.

Burimet: – teksti mësimor, – njohuritë dhe shkathtësitë, paraprake të nx-ënësit,

– informacione nga interneti për fëmijërinë, si p.sh., intervista, poezi për fëmijërinë, fotografi.

Kompetenca kyçe:- të drejtat e njeriut,- art, edukim ekonomik,- konflikt zgjidhje.

Gjuha shqipe 6

69

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprakeMësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të përshkruajnë ilustrimin (pikturën e faqes 85) dhe, pasi ta përshkruajnë si pikturë, të përshkruajnë një nga lojërat që luhen atje.Nxënësit/et përshkruajnë lojërat që shohin në pikturë. Mund të luajnë së bashku një lojë në grup.Nxënësit/et luajnë në role disa nga lojërat që njohin.

Zhvillimi i situatësHapi i parë - pyetje-përgjigjeMësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të vështrojnë pikturat dhe t’i përshkruajnë ato.Nxënësit/et përshkruajnë pikturat së bashku. Si fillim, të madhen, kryesoren, duke bërë pyetje dhe duke u përgjigjur me gjetjen e emrave të lojërave, duke kapur kuptimin që kanë dhe imazhin që përcjellin.

Hapi i dytë - punë në grupe- Komentojnë format, ngjyrat dhe objektet e përfshira në to.- Nxënësit/et diskutojnë në grupe për format e objekteve në figura, për ngjyrat.- Shpjegojnë pse janë përdorur ato, çfarë ka dashur piktori të shprehë përmes tyre.- Çfarë u pëlqen më tepër në çdo pikturë.

Hapi i tretë - rrjet diskutimiKërkesa e mësuesit/es: Vendosini secilës nga një titull.Nxënësit/et mendohen dhe gjejnë nga një titull për çdo pikturë. Argumentojnë pse zgjodhën atë titull.

Hapi i katërt - punë në grupe katërshe- Vizatojnë kafshën e preferuar në letër dhe e përshkruajnë atë.- Bëjnë portrete te njëri-tjetrit dhe i prezantojnë ato. - Përdorin me saktësi materiale për vizatim.Veprimet në situatë:

– përshkruajnë piktura; – bashkëpunojnë me të tjerët; – përshkruajnë vepra arti dhe nxjerrin mesazhe; – realizojnë në mënyrë të thjeshtë një vizatim dhe e përshkruajnë atë duke treguar pse dhe me ç’qëllim përdorën ngjyra të caktuara.

– bashkëbisedojnë rreth mënyrës se si duhet komunikuar kur është fjala për të gjetur argumente; – marrin pjesë në mënyrë modeste për të vlerësuar vepra arti; – përdorin fjalor të përshtatshëm për përshkrimin e veprave të artit.

Vlerësimi i situatësKjo situatë mësimore pranohet si e suksesshme pasi nxënësit/et:

– kanë përshkruar vepra arti; – kanë demonstruar se i kanë kuptuar mesazhet që veprat e artit kanë përcjellë; – kanë shpjeguar mënyrën e përdorimit të ngjyrave dhe të formave; – janë përfshirë në realizmin e një vepre arti përmes vizatimeve të tyre dhe ngjyrave që kanë përdorur. – kanë shpjeguar mesazhin që kanë përcjellë.


70

SITUATA E TË NXËNITKOMPETENCA: FLASIM

TEMA: MBRESA UDHËTIMESHRezultatet e të nxënit sipas kompetencave Rregullat dhe organizimi i të folurit Nxënësi/ja:

– Flet duke përdorur intonacionin e duhur, theksin e saktë (e fjalëve dhe fjalive), volumin e përshtatshëm të zërit, si dhe pauzat për të bërë përshtypje te të tjerët;

– Jep informacione, ide, ndjesi, emocione duke përdorur fjal-orin e duhur;

– Përshtat të folurin në varësi të tematikës, dëgjuesit, qëllimit dhe situatës;

– Përdor gjuhën standarde në situata formale dhe joformale, duke përfshirë edhe diskutimet në klasë;

– Zgjedh fjalët dhe frazat e duhura për të tërhequr vëmendjen e dëgjuesit.

Burimet – video dhe filma; – fotografi apo video CD; – emisione të shkarkuara nga Discover Channel (në shqip);

Kompetencat kyçeKompetenca komunikueseKompetenca për jetënKompetenca për të nxënë

Kompetencat e fushësTë folurit mbështetur në situatë rasti dhe përjetime personale

Teknika dhe strategjipunë në grupe,pema e mendimit, rrjet diskutimi.

Fjalë kyçeUdhëtim, mbresë, shëtitje, drejtim udhëzime, des-tinacion,

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)Kërkohet që nxënësit të shprehin mbresa të udhëtimeve që kanë bërë me shokë, me familjen apo në mënyra të tjera, siç ju kanë ardhur mundësitë për të udhëtuar, duke i shoqëruar edhe me fotografi apo materiale të tjera të ruajtura në aparatet e celuarëve, në video etj.

Hapi i parë (punë në grupe katërshe)Nxënësit në punë me grupe shprehin mbresa dhe kujtime nga udhëtimet e bëra brenda dhe jashtë vendit, duke përdorur një gjuhë të pastër, të pasur, të kuptueshme, të mbushur plot fjalë të reja vendesh, njerëzish dhe emocionesh.Hapi i dytë (pyetje/përgjigje – punë në grupe)Nxënësit vazhdojnë bisedat e tyre në punë në grupe, duke i çuar më tej bashkëbisedimet përmes dialogut pyetje/përgjigje, përcjellin edhe gjendje shpirtërore duke argumentuar edhe pse.Cilat kanë qenë udhëtimet me të bukura që ke bërë? • brenda vendit, • jashtë vendit.Si jeni ndjerë gjatë një udhëtimi me avion? Thuaj pse.• i lumtur, • i emocionuar, • i trembur.Si jeni ndjerë gjatë një udhëtimi me traget? Thuaj pse? • i lodhur, • i qetë, • i lumtur.

Hapi i tretë (hartë koncepti)Nxënësit në grupe përgatisin një hartë, ku vendosin vendet në të cilat kanë udhëtuar, e shoqërojnë me fotografi, përshkruajnë të veçantat e çdo udhëtimi, duke përshkruar me sa më shumë elemente mbresëlënëse.Hapi i katërt (punë në grupe)Vërejnë fotot e fundit të faqes 116 dhe përshkruajnë jo vetëm fotot, por edhe udhëtimet që mund të kenë bërë në këto vende.Ndërkohë nga interneti/you tube mësuesi, por edhe nxënësit mund të kenë shkarkuar pamje udhëtime turistësh nga këto vende dhe i kometojnë ato gjatë shfaqjes së imazheve.

Gjuha shqipe 6

71

Vlerat dhe qëndrimet – Flet në përputhje me temën me një fjalor të pasur, përshkruan, komenton; – Pasqyron vlerat shoqërore, në situata të ndryshme komunikimi në klasë; – Përdor në mënyrë korrekte gjatë të folurit elementet joverbale, si: gjestet, mimika, kontakti me sy; – Pasuron diskutimet në grup, duke ofruar kontributin e tij; – Shfaq me siguri e besim në vetvete mendimet, përvojat dhe argumentet e tij; – Diskuton bashkërisht në grup për të arritur objektivin e një detyre, duke ofruar idetë, zgjidhjet dhe këndvështrimet e tij. – Përshkruan vende të afërta dhe të largëta, duke shprehur dhe dëshira personale për t’i vizituar ato. – Përdor në mënyrë korrekte gjatë të folurit elementet joverbale, si: gjestet, mimika, kontakti me sy.

Vlerësimi i situatësKjo situatë mësimore vlerësohet e suksesshme mbështetur në diskutimet dhe emocionet e shkruara nga nx-ënësit për udhëtimet e bëra prej tyre, brenda dhe jashtë vendit. Pasuria e fjalorit, e emërtimeve gjeografike, e emocioneve, e të papriturave dhe shoqërimi i tyre edhe me elemente vizuale, fotot, video etj., janë elemente të tjera që rrisin suksesin e kësaj situate mësimore.

SITUATA E TË NXËNIT KOMPETENCA: TË FOLURIT

TEMA: FLASIM PËR FESTAT TONARezultatet e të nxënit në kompetencën e të foluritNxënësi/ja:

– Flet duke përdorur intonacionin e duhur, theksin e saktë (të fjalëve dhe fjalive), volumin e përshtatshëm të zërit, si dhe pauzat për të bërë përshtypje te të tjerët.

– − Flet me emocion për festimet në festa të ndryshme dhe mënyrën e organizimit të veprimtarive.

– Përdorur fjalor të pasur me fjalë dhe shprehje rreth kësaj teme. – Përshtat të folurin në varësi të situatës së rrëfimit, dhe interesit për dëgjuesit.

– Përdor gjuhën standarde.

Burimet – Fotografi – Video, CD – Power Point

Kompetencat kyçeKompetenca komunikuese;Kompetenca për jetën;Kompetenca për të nxënë;Kompetenca personale.

– Zgjedh fjalë dhe fraza të përshtatshme me qëllim për të tërhequr vëmendjen e dëgjuesit.

Kompetencat e fushësTë folurit mbështetur në situatë rasti dhe përjetime personale.Teknika dhe strategjiPunë në grupeFjalë kyçeFestë, pikturë, përjetim, festim Integrimi ndërlëndorArti i pikturës

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe)Shfaqet një video me festimet e Vitit të Ri, Ditës së verës ose të ndonjë feste tjetër. Mësuesi/ja fton nxënësit të përshkruajnë ditë festash, të cilat janë disa karakteristika të vendit të tyre në ditë festash.

Hapi i parë (punë në dyshe)Nxënësit/et të ndarë në grupe zgjedhin njërën nga fotot të librit në f. 124 dhe përshkruajnë festën për të cilën bëhet fjalë në atë foto. Kujtojnë mënyrat se si festohen festa të ndryshme, veprimtaritë që kryen, veshjet, ritet që respektohen etj. Një nxënës/e nga çdo grup prezanton festën që kanë përshkruar në grup, mirëpret pyetje dhe përgjigjet rreth tyre.Hapi i dytë (punë në grupe-diskutim)Nxënësit/et diskutojnë për festën që iu pëlqen më shumë, duke përcjellë ide dhe argumente se pse iu pëlqen më shumë. Nxjerrin në pah karakteristikat e festës që pëlqejnë, madje shprehen edhe me entuziazëm për festën në fjalë (ditëlindje, 1 Qershori, mbyllja e vitit shkollor, hapja e e vitit shkollor, festat kombëtare etj.). Flasin për festa popullore, lojërat me djem, me vajza, veshjet etj.


72

Hapi i tretë (rrjet diskutimi)Mësuesi/ja iu drejtohet nxënësve/eve me pyetjen “A duhen festuar të gjitha festat?” Kërkon mendime pro dhe kundër, të shoqëruara me argumente bindëse.Nxënësit/et shprehen lirshëm dhe japin opinione personale.

PO JOPse

Hapi i pestë (diskutim në grup)Diskutojnë për festat të pasqyruara në art përmes pikturave. Përmes disa pikturave të paraqitura me Poëerpoint, nxënësit shprehin ndjenja dhe opinione, i përshkruajnë ato, japin opinione për realizimin e tyre, sa i janë afruar festës, për ngjyrat që janë përdorur, format etj.Vlerat dhe qëndrimet

– Flet në përputhje me temën, me një fjalor të pasur, përshkruan, komenton. Përshkruan me emocion festa të ndryshme. – Përdor në mënyrë korrekte, gjatë të folurit, elementet joverbale, si: gjestet, mimika, kontakti me sy. – Pasuron diskutimet në grup duke ofruar përvojat vetjake. – Shfaq bindshëm mendimet, përvojat. – Rrëfen duke përshkruar vende, njerëz, zakone, emocione, ngjyra, forma etj.

Vlerësimi i situatësKjo situatë mësimore vlerësohet e suksesshme mbështetur në diskutimet dhe përshkrimet me emocion të nxënësve, për pëlqimet dhe kënaqësitë që ndiejnë në festa, për rolet që luajnë dhe bashkëpunimin që bëjnë për të përgatitur festa të ndryshme.Vlerësojnë festat përmes artit ose fotove.


TEMA: FLASIM PËR PASIONET, LOJËRAT, SPORTETRezultatet e të nxënit në fushën e kompetencave të të folurit.Nxënësi/ja:

– Flet duke përdorur intonacionin e duhur, theksin e saktë (të fjalëve dhe fjalive), volumin e përshtatshëm të zërit, si dhe pauzat për të bërë përshtypje te të tjerët.

– Flet me emocion për pasionet, lojërat, sportet. – Përdor fjalor të pasur me fjalë dhe shprehje nga fusha e lojërave, sporteve dhe pasionet.

– Përshtat të folurin në varësi të situatës së rrëfimit, dhe interesit për dëgjuesit.

– Përdor gjuhën standarde gjatë të folurit. – Zgjedh fjalë dhe fraza interesante, me qëllim për të tërhequr vëmendjen e dëgjuesit.


Kompetencat kyçe Kompetenca komunikuese;Kompetenca për jetën;Kompetenca për të nxënë;Kompetenca personale.

Kompetencat e fushësTë folurit mbështetur në situatë rasti dhe përjetime per-sonale.Teknika dhe strategjiPunë në grupeFjalë kyçeFestë, pikturë, përjetim, festim Integrimi ndërlëndorArti i pikturës

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe )Shfaqet një video me lojëra të ndryshme që bëjnë fëmijët e moshës 10-12 vjeç. Mësuesi fton nxënësit të përshkruajnë lojërat që bëjnë dhe të kryejnë një apo dy lojëra individualisht apo edhe në grup. Kujtojnë dhe përshkruajnë lojërat që kanë luajtur në fëmijëri dhe ato që ende vazhdojnë t’i luajnë.

Gjuha shqipe 6

73

Hapi i parë (punë në katërshe)Nxënësit/et, të ndarë në grupe, flasin për pasionet që kanë në lidhje me lojërat dhe sportet. Shprehin interesat e tyre për sporte të ndryshme dhe përpjekjet që bëjnë për t’i ushtruar këto sporte. Bëjnë lista me titujt e inte-resave që kanë dhe që ende janë në përpjekje për t’i arrirë.

Hapi i dytë (punë në grupe-diskutim). Punohet ushtrimi 5-6 i librit f.133Nxënësit/et flasin për lojërat, përshkruajnë lojëra, duke nxjerrë në pah pëlqimet, vështirësitë dhe problemati-kat që kanë ato.Japin këshilla se si luhen lojëra të ndryshme sipas ndarjes në grupe.Nxënësit/et janë ndarë në grupe katërshe dhe çdo grup flet për një tip lojërash.Gr. 1 - Flasin për lojërat elektronike - këshilla dhe udhëzimeGr. 2 - Flasin për sportet - këshilla dhe udhëzimeGr. 3 - Flasin për lojërat që kryen në ajër të pastër - këshilla dhe udhëzimeGr. 4 - Flasin për lojërat që kryen në kushtet e shtëpisë - këshilla dhe udhëzimeGr. 5 - Lojërat e ujit - këshilla dhe udhëzime

Hapi i tretë (rrjet diskutimi)Mësuesi/ja u drejtohet nxënësve të diskutojnë lidhur me këto dy shprehje: “Pasioni duhet ndjekur”, “Çdo fëmijë një sport”. Kërkon mendime pro dhe kundër, të shoqëruara edhe me argumente bindëse.Nxënësi shprehen lirshëm dhe japin opinione personale.

PO JOPse

Hapi i pestë (diskutim në grup)Në grupe prezantojnë të gjitha hapat që ndiqen për kryerjen e një loje. Në rastin tonë, çdo grup jep instruksione për lojën që ka zgjedhur dhe e demonstron atë para shokëve në klasë apo në një mjedis të hapur.Hapi i gjashtë (diagram Veni)Nxënësit/et, në grupe, por edhe duke bashkëpunuar me njëri-tjetrin, përmes një Diagrame Veni, nxjerrin në pah cilësitë e lojërave, anët pozitive dhe negative, të përbashkëtat dhe ndryshimet. Japin këshilla.Vlerat dhe qëndrimet- Flet në përputhje me temën, me një fjalor të pasur, përshkruan komenton.- Përshkruan me emocion pasionet, interesat, lojërat dhe sportet që ata pëlqejnë.- Përdor në mënyrë korrekte, gjatë të folurit, elementet joverbale, si: gjestet, mimika, kontakti me sy. ØPasuron diskutimet në grup duke ofruar përvojat vetjake. ØShfaq bindshëm mendimet, përvojat. ØRrëfen duke përshkruar, lloje lojërash, sportesh me emocione etj.ØJep këshilla dhe instruksione.ØDemonstron duke luajtur lojëra të ndryshme.

Vlerësimi i situatësKjo situatë mësimore vlerësohet e suksesshme mbështetur në diskutimet dhe përshkrimet me emocion të nxënësve, për pëlqimet dhe kënaqësitë që ndiejnë gjatë lojërave që bëjnë dhe sporteve që ndjekin. Demonstrimet, përshkrimet, krahasimet, këshillat që japin, janë një ele-ment tjetër vlerësues për performancën e tyre.


74

SITUATA E TË NXËNITKOMPETENCA: TË FOLURIT TEMA:

ARGUMENTOJMË PSE NDODHRezultatet e të nxënit në fushën e kompetencave të të foluritNxënësi/ja:

– Flasin duke përqendruar vëmendjen në situata të cak-tuara për të cilat iu duhet të argumentojnë pse.

– Flasim duke argumentuar për situata të caktuara. – Flasin duke kërkuar zgjidhje dhe qëndrime kritike ndaj argumenteve që përdorin.

– Përdorin fjalor të pasur dhe me terma të përshtatura për temën për të cilën flasin.

– Përshtat të folurin në varësi të situatës dhe interesit për dëgjuesit.

– Përdor gjuhën standarde gjatë të folurit.

Burimet:− fotografi,− video, CD,− PowerPoint.

Kompetencat kyçe:- kompetenca komunikuese;- kompetenca për jetën;- kompetenca për të nxënë;- kompetenca personale.

Kompetencat e fushës:- të folurit mbështetur në situatë rasti dhe përjetime per-sonale.Teknika dhe strategji:punë në grupe, rrjet diskutimi.Fjalë kyçe:festë, pikturë, përjetim, festim.Integrimi ndërlëndorArti i pikturës

Përshkrimi kontekstual i situatës− Veprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe )

Shfaqet një video me lojëra të ndryshme që bëjnë fëmijët e moshës 10-12 vjeç. Mësuesi/ja fton nxënësit të përshkruajnë lojërat që bëjnë dhe të kryejnë një apo dy lojëra individualisht ose në grup. Kujtojnë dhe përsh-kruajnë lojërat që kanë luajtur në fëmijëri dhe ato që ende vazhdojnë t’i luajnë.

Hapi i parë (punë në katërshe)Vëreni fotot e ilustruara. Krijoni një tregim duke gjetur dhe mbylljen. Argumentonimbylljen (krijimet tregohen para nxënësve). Çdonjëri/a argumenton dhe pyet përpërshkrimin e situatave dhe zgjidhjen përfundimtare të tregimit.

Nxënësit, në grupe pune, duke vërejtur fotot, ndërtojnë tregimet e tyre dhe një përfaqësues për çdo grup e

tregon për të tjerët.

Hapi i dytë (rrjet diskutimi)Pasi tregojnë subjektet e tyre, nxënësit/et vlerësojnë mënyrën e krijimit të tregimeve, sa janë përdorur ar-

gumentet, cilat janë ato fjalë që tregojnë se është përsorur argumenti etj.

PO JOPse

Hapi i tretë (lexohen këshilla dhe shprehje)Lexoni dhe dëgjoni këshilla, si të japim një opinion (fjalë dhe shprehje)Grupi 1 - Si ta japim një opinion: Unë mendoj…Unë vërtet mendoj kështu…

Gjuha shqipe 6

75

Unë nuk mendoj kështu…Vërtet?Edhe ju mendoni kështu?Vërtet është një mendim i mirë…

Grupi 2 - Pyesim për arsyet: Japim arsye:E dini ju? Pse?Nuk e dini Pse nuk e dini?Pse e thoni këtë? Vërtet? Pse jo?Mirë…sepse… Edhe një tjetër mendim…Po, sepse unë mendoj që … Punë në grup (shprehim opinione)Grupi 3 - Përdorni shprehje në mënyrë që të mos jeni dakord me opinionet e të tjerëveShprehje:Shprehje gjatë dëgjimit - Shprehje në mbylljenuk jam dakord … nuk e pëlqej këtë gjë…mund të jetë e vërtetë…, mund të jetë interesante por unë…mund të jetë e vërtetë, ndërkohë…e ndjej që diçka…nuk mendoj se keni të drejtë…,Mendoj se kemi opinione të kundërta…, ne ndahemi në këtë çështje…unë do të mendoj akoma rreth kësaj gjëje…, ndoshta e shoh përsëri…, ne nuk biem dakord në këtë çështje…,

Hapi i pestë (punë e pavarur)Dëgjoni me vëmendje fragmentet. Plotësoni fjalën që mungojnë dhe tregoni se çfarëgjendjeje shpirtërore shprehin.a. Jam shumë në dyshim për rezultatet e testit ___________ dy pyetje nuk i dija.gëzim, mëdyshje, krenari.b. Më duhet që të arrij në kohë ___________ mund të humb fazën finale.nismë, shqetësim, ambicie.c. Dua të bëhet kështu si them unë ______________ kjo është fjala ime e fundit!agresivitet, mirëkuptim, komandim.d. Kjo është dita më e vështirë e jetës sime.bindje, dyshim, dëshpërim.e. Nuk jam shumë e sigurt nëse ai djalë i ka zgjidhur problemat e matematikës.habi, miratim, mosbesim.Dëgjoni me kujdes frazat që do të lexohen, të cilave iu mungon një fjale apo grup fjalësh.Mbështetur në logjikën tuaj, gjeni dhe vendosni fjalët qe i japin kuptim frazës.Fraza e parë: Policët, të kënaqur nga gabimi im, _______________ morën rrugën për në komisariat.Fraza e dytë: Këshillat e profesoreshës, _____ ____________ gabimet tona sa vinin dhe shtoheshin.Fraza e tretë: Na ishte njëherë një ________________ me emrin_________ që punonte gjithë ditën. Ditën punonte dhe natën i prishej gjithë puna që bënte ________ .Fraza e katërt: Ai nuk e kuptonte ___________ i ndodhte kjo gjë.Fraza e pestë: Mund të më tregoni _____________ nuk do të vini në kala?Fraza e gjashtë: Tregoni episode / ndodhi jetësore. Bëjini pyetje folësit për atë qe ka ndodhur, kur ka ndod-hur, çfarë ka ndodhur, pse dhe si ka ndodhur. Si do ta zgjidhje ti këtë situatë?Veprimet në situatë

– Flasin duke krijuar tregime mbështetur në ilustrime; – Flasin duke përdorur fjalë që përcjellin argumente; – Përdor në mënyrë korrekte gjatë të folurit elementet joverbale, si: gjestet, mimika, kontakti me sy; – Pasuron diskutimet, duke përdorur fjalë dhe shprehje të përshtatshme; – Shfaq bindshëm mendimet, përvojat; përcjell argument kur i kërkohen për situata të caktuara të foluri. – Rrëfejnë duke përshkruar, duke argumentuar dhe duke u mbështetur në zhvillimin e mendimit kritik.

Vlerësimi i situatësKjo situatë do të quhet e suksesshme nga mënyra se si flasin nxënësit; sa përdorin argumente, duke u mbështetur në zhvillimin e mendimit kritik dhe duke përdorur fjalë dhe shprehje bindëse dhe ndihmëse për gjetjen e argumentit dhe bindjen e bashkëfolësit për situata të caktuara dhe problem zgjidhje, për të cilat kërkohen zgjidhje. Një fjalor i pasur i mbështetur në fusha të caktuara semantike, është tregues tjetër, i cili flet për realizimin me sukses të situatave të caktuara.


76

SITUATA E TË NXËNITTEMA: STOP DISKRIMINIMIT

Rezultatet e të nxënit në fushën e kompetencave të të foluritNxënësi/ja:

– Flet duke përqendruar vëmendjen në situata të caktuara për të cilat duhet të argumentojnë pse.

– Flet duke argumentuar për situata të caktuara. – Flet duke kërkuar zgjidhje dhe qëndrime kritike ndaj argumenteve që përdor në lidhje me diskriminimin dhe respektimin e të drejtave të njeriut.

– Përdor fjalor të pasur dhe me terma të përshtatur për temën për të cilën flet.

– Përshtat të folurin në varësi të situatës dhe interesit për dëgjuesit.

– Përdor gjuhën standarde gjatë të folurit.


Kompetencat kyçeKompetenca komunikuese;Kompetenca për jetën;Kompetenca për të nxënë;Kompetenca personale.

Kompetencat e fushësTë folurit mbështetur në situatë rasti dhe përjetime personale.

Teknika dhe strategjiPema e mendimitRrjet diskutimiPunë në grupe

Fjalë kyçeDiskriminim, respekt, të drejtat e njeriut

Integrimi ndërlëndorArti i pikturës/Të drejtat e njeriut

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe)Shfaqet një video me pamje nga jeta e fëmijëve në vende të ndryshme të botës dhe nxënësit/et diskutojnë rreth tyre dhe problematikave që lidhen me ta.Hapi i parë (kllaster)Nxënësi/ja shtron para të tjerëve pyetjen Ç`është diskriminimi?Diskriminimi nënkupton zhvlerësimin e një grupi të huaj e ne veçanti të një minoriteti shoqëror brenda një shoqërie të ngritur mbi parimet e barazisë, parimit të ndalimit të dallimeve racore fetare gjinore ekonomike...

Bëhet një kllaster me mendimet që japin nxënësit/et

Nxënësit japin përgjigje për pyetjen e ngritur

Hapi i dytë (rrjet diskutimi)Rreth disa situatave të rastit të ngritura në libër dhe përmes punës në grupe, realizohen rrjete diskutimi sipas renditjes.Grupi 1 Diskutoni për diskriminimin gjinor racor dhe fetar në komunitetin tuaj.Çfarë do të bënit për ta ndryshuar situatën?Grupi 2Diskutoni për diskriminimin gjinor, racor dhe fetar nëe komunitetin tuaj.Çfarë do të bënit për ta ndryshuar situatën?Grupi 3Diskutoni për thënien e Nënë Terezës: “Ne mendojmë se varfëria është të jesh i uritur, i zbathur dhe pa shtëpi. Të qenit i papranuar, i padëshiruar, e jashtë kujdesit është varfëria më e madhe. Ne duhet të fillojmë ta shfarosim nga shtëpitë tona këtë mjerim të madh..

Gjuha shqipe 6

77

Grupi 4Jeta është një dhuratë, një sfidë që kërkon guxim. Diskutoni për temën e fëmijëve me nevoja të veçanta. Cili është vendi i tyre në shoqëri? Çfarë do të bënit ju për të ndihmuar bashkëmoshatarët tuaj, të cilët kanë prob-leme shëndetësore, sociale apo ekonomike?

Hapi i tretë Diskutoni për konceptet: Dashuri, urrejtje, paragjykim. Komentoni thënien e Mandelës:“Askush nuk ka lindur për të urryer një person tjetër për shkak të ngjyrës së tij të lëkurës, prejardhjes së tij apo besimit. Njerëzit mësohen të urrejnë e nëse e bëjnë këtë, ata mund të mësojnë të duan, dashuria vjen më natyrshëm te zemra e njeriut sesa e kundërta e saj”.

PO JOPse

Veprimet në situatë – Diskutojnë rreth imazheve për jetën e fëmijëve sot në botë. – Argumentojnë me qëndrime rreth çështjeve që cenojnë të drejtat e fëmijëve në botë – Komentojnë reportazhin e fotos që bëri xhiron e botës. – Përdorin në mënyrë korrekte gjatë të folurit elementet joverbale si: gjestet, mimika, kontakti me sy; – Pasurojnë diskutimet duke përdorur fjalë dhe shprehje të përshtatshmen lidhje me temën e diskriminimit; – Shfaqin bindshëm mendimet, përvojat; përcjellin argumente. – Komentojnë thënie të njerëzve të menduar. – Punojnë dhe bashkëpunojnë në grup.

Vlerësimi i situatësKjo situatë do të quhet e suksesshme nga mënyra sesi flasin nxënësit; sa ata përdorin argumente duke u mbështetur në zhvillimin e mendimit kritik dhe duke përdorur fjalë dhe shprehje bindëse dhe ndihmëse për gjetjen e argumentit argumentojnë dhe mbajnë qëndrime, rekomandojnë rrugëzgjidhje.


78

SITUATA E TË NXËNIT KOMPETENCA: TË SHKRUARIT

TEMA: PËRGATITJA PËR PROCESIN E TË SHKRUARIT Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit Nxënësi/ja:

– përgatitet dhe ndjek fazat e procesit të të shkruarit; – merr pjesë gjatë paraqitjes së fazave të procesit të të shkruarit.

Nxënësi/ja: – bën përgjithësime kllaster për mbledhjen e ideve për temën konkrete të të shkruarit “Fëmijët sot në botë”;

– mbledh ide nga burime të ndryshme; – mban shënime në lidhje me temën; – krahason idetë e marra nga burime të ndryshme; – jep mendimet dhe gjykimet e tij/saj rreth situatave; – përgatit draftin e parë të shkrimit; – këmben punimin, diskuton dhe vlerëson ide apo modele të të tjerëve;

– jep sugjerime për përmirësime të draftit të parë; – pranon ide nga shokët/shoqet dhe mësuesi/ja; – bën ndryshime dhe përmirësime në draftin e shkruar; – miraton sugjerimet; – përmirëson draftin e parë; – shton ide dhe opinione në shkrimin e tij/saj; – përgatit draftin final, e shkruan atë; – e kontrollon përsëri, i jep dorën e fundit për ndonjë ndryshim të mund-shëm dhe për gabime strukturore drejtshkrimore dhe të pikësimit;

– I jep dorën e fundit, e dorëzon dhe e publikon.

Burimet: – një revistë dhe material të shkruara për fëmi-jët sot në botë,

– material nga interneti, – teksti mësimor, – fotografi.

Kompetencat kyçe:- kompetenca e komunikimit,- kompetenca qytetare,- kompetenca e të menduarit kritik përmes të shkruarit.

Kompetenca të fushës:- zhvillimi i aftësive të të shkruarit,- përdorimi hapave të domosdoshëm për të shkruarin,- vlerësimi i drafteve të para dhe finale të punëve me shkrim.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (stuhi mendimesh)Mësuesi/ja pasi prezanton temën, e cila lidhet me hapat që duhen respektuar për realizimin e procesit të të shkruarit. Kërkon nga nxënësit/et që të japin ide për një temë që ata duan të shkruajnë. Vendosin me vota se cila do të jetë tema që ata kanë propozuar dhe që ju pëlqen më shumë. Më pas, vendoset dhe shkruhet në dërrasë.Zhvillimi i situatës (punë në grupe, punë individuale, rrjet diskutimi)Mësuesja/ja ka përgatitur që më parë një listë me lloje shkrimesh dhe i pyet nxënësit/et nëse kanë shkruar më parë nga këto lloj shkrimesh:Shkrim i lirë Përshkrim personi Portret Këshilla Përshkrim vendiShkrim tregimi Vjersha Artikull gazete Njoftime/ftesa Letra RecetaDiskutojnë gjatë për këto lloje të shkruari. Nxënësit/et i përshkruajnë ato ashtu siç i dinë dhe thonë edhe se cilin lloj të shkruari e kanë përdorur edhe më parë.Pasi mësuesi/ja ka mbledhur përvojat e nxënësve përmes kësaj veprimtarie, vendos edhe me miratimin e nxënësve që ata të shkruajnë një shkrim të lirë me temën “Fëmijët sot nëpër botë’’.Mësuesi/ja përcakton hapat dhe nxënësi/ja vepron sipas këshillave:• shkruan temën: ”Fëmijët sot nëpër botë”;• shkruan llojin e shkrimit: shkrim i lirë;• shkruan ide rreth temës të cilat i mbledh përmes gazetave, revistave, internetit etj. (të drejtat e fëmijëve,

varfëria, shkollimi, diskriminimi, shfrytëzimi në punë të vështira, lojërat, shokët shkolla etj.);• lexon shumë materiale për çdo ide (pasi mësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të lexojnë sa më shumë material

rreth ideve të mbledhura. Materialet mblidhen që më parë nga nxënësit/et dhe sillen në klasë për t’u përdorur në këtë orë mësimi.);

PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE PËR KOMPETENCËN E TË SHKRUARIT

Gjuha shqipe 6

79

• shkruan hollësi të ndryshme (për çdo ide të shkruar, nxënësit/et gjatë leximit shkruajnë edhe hollësi të cilat do t’i ndihmojnë në strukturimin e mendimeve në paragrafë. Pra, çdo ide mund të shoqërohet me 2-3 hollësi, të cilat do të zgjerohen përmes fjalive të një paragrafi të caktuar.);

• shkruan ide të reja ose plotëson hollësitë në vazhdim;• shkruan ide në formë pikash plani ose problematike; • rendit pikat e planit/problematike sipas një radhe logjike.Deri këtu është faza e parë e parashkrimit.Nxënësit/et kanë punuar nën udhëheqjen e mësuesit/es.

Faza e dytëKa të bëjë me shkrimin e draftit të parë).Kthimin e ideve dhe pikave të planit në paragrafë, të cilët lidhen nga ana kuptimore dhe logjike duke krijuar një shkrim të lirë në draftin e parë.Nxënësit/et shkruajnë draftin e parë të shkrimit të tyre. Në këtë moment nuk duhet të shqetësohen shumë për gabimet që mund të bëjnë. Me to, punohet më vonë.

Faza e tretë Nxënësit/et rishikojnë draftin e parë, e këmbejnë me njëri-tjetrin, japin mendime dhe i përmirësojnë ato nëse e gjykojnë të drejtë. Mësuesi/ja ndihmon për realizimin e draftit të parë të përmirësuar.

Faza e katërtRedaktimi (punë individuale dhe punë në grupe dyshe).Nxënësit/et redaktojnë draftin e tyre, gabimet, strukturat jo të arrira të fjalive, gabimet drejtshkrimore, struk-turore, logjike etj. i këmbejnë. Faza e pestë Përgatitja e draftit final.Nxënësit/et shkruajnë variantin e fundit, e rishohin, e dorëzojnë dhe e publikojnë.Veprimet në situatë- Zgjidhet tema.- Përcaktohet lloji i shkrimit.- Grumbullohen idetë dhe hidhen në letër.- Hartohet plani i shkrimit.- Organizohen hollësitë.- Shkruhet varianti i parë.- Rishikohet dhe redaktohet.- Përgatitet varianti përfundimtar, që publikohet.Vlerësimi i situatësVlerësohen punët e nxënësve në bazë të respektimit të hapave të ndjekur sipas fazave të procesit të të shkruarit.


80

SITUATA E TË NXËNITKOMPETENCA: TË SHKRUARIT

TEMA: SHKRIMI I NJË TREGIMI NGA VETA E PARË NË VETËN E TRETËRezultatet e të nxënit sipas kompetencave a. Të shkruarit për t’u aftësuar në përdorimin e modeleve të shkrimit.Nxënësi/ja:

– informohet për veprimtarinë që do të kryejë si punë me shkrim (kthimi i një tregimi nga veta e parë në të tretën);

b. Leximi, dëgjimi dhe krahasimi i një tregimi të shkruar në vetën e parë dhe në vetë të tretë.Nxënësi/ja:

– dëgjon, kupton, krahason dhe gjen ndryshimet mes dy tregimeve.(të prezantuara nga mësuesi/ja );

– jep mendimet dhe gjykimet e tij/saj rreth tekstit që dëgjon (punë në grupe dyshe).

c) Prezantim i ndryshimeve dhe midis dy tregimeveNxënësi/ja: – prezanton ndryshime që shihen dhe evidentohen në grup midis dy

tregimeve (i njëjti tregim i shkruar në vetën e parë dhe në vetën e tretë);

– analizon në tekste të ndryshme poetike gjuhën e figurshme.d) Të shkruarit për qëllime personale dhe funksionaleNxënësi/ja:

– përdor formën ose modelin e përshtatshëm gjatë të shkruarit dhe zbaton rregullat të diskutuara me sipër mbi ndryshimet e tekstit kur kalohet nga vetë e parë në të tretë.

Burimet: – teksti, – libra jashtë klase, – materiale audiovizuale, modele punësh me shkrim.

Kompetencat kyçe: bashkëpunimi në grup.

Kompetenca të fushës: reflektim aftësish të shkruari; krijim draftesh finale (publikim) dhe shkëmbim eksperiencash të shkruari;reflektim dhe vlerësim produktesh me modele të shkruari sipas kërkesave të kësaj teme mësimore.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprakeMësuesi/ja fton nxënësit/et të thonë ndodhi që iu kanë ndodhur më parë dhe që rrëfehen në vetën e parë. Pasi dëgjohen disa prej tyre (1-4), mësuesja/si rrëfen një tregim (ose të tekstit, ose një tjetër). Një herë në vetën e parë sikur i ka ndodhur rrëfimtarit, dhe një herë në vetën e tretë, sikur i ka ndodhur një tjetri, dikush tjetër po e tregon.

Zhvillimi i situatësPrezantimi i tregimit dhe leximi i tij (f.31 në libër), punë në grupe dysheMësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të punojnë pak minuta me njëri-tjetrin në grupe dyshe për ta kthyer tregimin në vetën e tretë. Për të ndihmuar, ata duhet të lexojnë me kujdes hyrjen dhe mbylljen e tregimit. Pasi diskuto-jnë dhe ritregojnë me gojë tregimin në vetën e tretë ashtu si ata munden, dhe nxënësit/et dëgjojnë 2-3 rrëfime, mësuesja/si i kalon në punë të pavarur.

Punë e pavarur Mësuesja/si kërkon që nxënësit/et të nisin të shkruajnë tregimin në vetën e tretë. Mirëpret pyetje të nxënësve, duke ndihmuar në rastet kur ata kanë nevojë.

Burimet:teksti i nxënësit, libra me tregime ku nxënësit/et mund të përzgjedhin tregime për t’i kthyer nga veta e parë në vetën e tretë, video që ka rrëfime personale të fëmijëve, që nxënësit ta kthejnë rrëfimin e dëgjuar në vetën e tretë.Veprimet në situatë- Prezantim tregimesh personale.- Dëgjim nga videoja i rrëfimeve të bashkëmoshatarëve.- Rrëfimi dhe prezantim i një tregimi.- Prezantim i rregullave gjuhësore që duhen mbajtur parasysh gjatë kthimit nga veta e parë në vetën e tretë të një tregimi.

Gjuha shqipe 6

81

- Dëgjimi i rrëfimit të mësuesit/et një herë në vetën e parë dhe një herë në vetën e tretë.- Punë në grupe duke bashkëbiseduar për ndryshimet që do të ketë tregimi gjatë kalimit nga veta e parë në vetën e tretë.- Memorizim i ndryshimeve dhe i strukturave gjuhësore.- Shkrimi i tregimit në vetën e tretë.- Prezantim para klasës, këmbim punimesh në grupe dyshe. - Vlerësimi i punës së nxënësve për njëri-tjetrin.Vlerësimi i situatësSituata quhet e realizuar, kur nxënësit/et arrijnë të përfundojnë së shkruari tregimin e kthyer nga veta e parë në të tretë dhe kur ata i kanë këmbyer me njëri-tjetrin duke bërë edhe sugjerime për përmirësime të mëtejshme.Ndërkohë mësuesi/ja apo një nxënës/e tjetër, i/e cili/a ka bërë përshtatjen më të mirë dhe pa gabime e lexon para klasës, të tjerët ndjekin me vëmendje dhe bëjnë ndryshimet e duhura në draftet e tyre.Mësuesi/ja jep detyrë që nxënësit/et të gjejnë një tregim tjetër dhe ta kthejnë nga veta e parë në të tretë në të njëjtën mënyrë si vepruan në klasë. Këtë detyrë mësuesi/ja kërkon që nxënësit/et ta ruajnë në portofolet e tyre personale si një produkt që tregon një kompetencë të arrirë.


TEMA: KUJTIME TË GËZUESHME Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave a) Të shkruarit për qëllime personale dhe funksionaleNxënësi/ja:

– përdor formën ose modelin e shkrimit të kujtimeve mbështetur edhe në udhëzimet e dhëna për mënyrën e të shkruarit të kujtimeve;

– zbaton rregullat gramatikore, leksikore dhe drejtshkrimore për të shprehur mendimet dhe ndjenjat e tij në lidhje me shkrimin e kuj-timeve, të tilla si përdorimi i foljes në kohën e shkruar, përdorimi i vetës së parë, përshkrimi i vendeve, kohës dhe njerëzve që kanë marrë pjesë;

– jep hollësi përshkruese, me fakte; – përdor fjalor të përshtatshëm në lidhje me situatën që përshkruan.

Burimet: – njohuritë dhe shkathtësitë paraprake të nxënësit/es,

– teksti mësimor, – informacione nga interneti për fëmijërinë si p.sh., intervista, poezi për fëmijërinë, fotogra-fi.

Kompetencat kyçe:■ kompetenca digjitale, ■ kompetenca bashkëpunimit.

Kompetencat e fushës:shkrimi i kujtimeve.

Teknika dhe strategji:- prezantim,- bashkëbisedim në grupe,

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)Mësuesi/ja ka porositur që më parë nxënësit/et që të sjellin fotografi të bëra më parë dhe që lidhen me ngjarje të së kaluarës. Nxënësit/et paraqesin dhe përshkruajnë foto të ndryshme. Mësuesi/ja gjatë punës në grup, por edhe gjatë prezantimit të çdo grupi, kërkon që nxënësit/et të veçojnë idenë e përshkrimit të një ngjarjeje që i takon së kaluarës. Më pas, pas prezantimeve, mësuesi/ja pyet nxënësit/et nëse kujtimet tregohen apo shkruhen?

– Edhe tregohen edhe shkruhen.

Zhvillimi i situatësHapi 1. Prezantohen fotografitë në grupe dyshePrezantimi i fotografive të nxënësve që lidhen me ngjarje të së kaluarës (në grupe dyshe). Ata i paraqesin duke i përshkruar ngjarjet edhe me gojë.Hapi i dytë Mësuesi/ja pyet: Çfarë janë kujtimet? Tregohen apo shkruhen kujtimet?Nxënësit/et përgjigjen: edhe tregohen edhe shkruhen.


82

Hapi i tretë (dhënia e informacionit të ri - minileksion)Mësuesi/ja tregon se kujtimet janë histori që vijnë nga e kaluara. Ato edhe tregohen, edhe shkruhen. Gjatë shkrimit të kujtimeve përdoren shumë emra, mbiemra, përshkruhen shumë vende dhe përcaktohet mirë koha kur kanë ndodhur, përdoren data, emërtime vendesh. Foljet përdoren në kohën e shkuar, ndërsa tregimi bëhet në vetë të parë. Përdoren zakonisht shprehjet para disa vjetësh, muajsh: një vit më parë, kur isha i vogël, ishte hera e parë etj…

Hapi i katërt Tregon ose lexon kujtime nga jeta e vet ose e të tjerëve dhe veçon më pas pjesët përbërëse të shkrimit në formë kujtimi: hyrja, vendi, koha, ngjarja, pjesëmarrësit, përfundimi.

Hapi i pestë Kërkohet nga nxënësit/et që të kujtojnë hapat që bëhen për përgatitjen e një shkrimi të llojit kujtime. Kujtojnë hapat që bëhen gjatë realizimit të procesit të të shkruarit:■ parashkrimi,■ mbledhja e ideve, ■ përpunimi,■ shkrimi i draftit të parë.Punë e pavarur Plotësojnë kllasterin dhe shkruajnë idetë që ju vijnë në mendje për një kujtim nga e kaluara.

Pasi kanë mbledhur idetë, i kthejnë ato në paragrafë të shkrimit që do të bëjnë, shkruajnë draftin e parë.

Punë në grupe dysheLexojnë punimet e njëri-tjetrit, japin ide dhe bëjnë sugjerime.Punë e pavarur.Bëjnë ndryshime dhe redaktime.Krijojnë draftin final, e redaktojnë, e kontrollojnë dhe e dorëzojnë apo e lexojnë para të tjerëve.Veprimet në situatë- Prezantojnë fotografi - stuhi mendimesh- Tregojnë kujtime - prezantim- Marrin udhëzime - minileksion- Mbledhin ide - kllaster- Shkruajnë draftin e parë - punë e pavarur - Rishikojnë shkrimin - punë në grupe dyshe- Rishkruajnë draftin final - prezantim, publikimVlerësimi i situatësLidhet me:■ shkrimin nën udhëheqjen e mësuesit/es duke respektuar fazat e të shkruarit;■ respektimin e rregullave strukturore dhe gjuhësore për shkrimin, llojine tij (kujtime);■ kontributin e dhënë për përmirësimin e drafteve të njëri-tjetrit;■ vlerësimin e punimeve të njeri-tjetrit;■ ruajtjen dhe depozitimin në portofolin personal edhe të këtij produkti pune, në lidhje me të shkruarin.

Gjuha shqipe 6

83

SITUATA E TË NXËNIT KOMPETENCA: TË SHKRUARIT

TEMA: SI TA KONTROLLOJMË NJË TEKST QË SHKRUAJMË Rezultatet e të nxënit sipas kompetencaveTë shkruarit Nxënësi/ja: - përgatitet dhe ndjek fazat e procesit të të shkruarit;- merr pjesë gjatë paraqitjes së fazave të procesit të të shkruarit;- shton ide;- zgjeron ose shkurton fjali;- ndan paragrafët; shmang përsëritjet;- miraton sugjerimet;- përmirëson draftin e parë; - shton ide dhe opinione në shkrimin e tij/saj;- përgatit draftin final, e shkruan atë;- e kontrollon përsëri, i jep dorën e fundit për ndonjë ndryshim të mundshëm dhe për gabime strukturore drejtshkrimore dhe të pikësimit; - i jep dorën e fundit, e dorëzon dhe e publikon;- rishkruan hyrjen/mbylljen nëse nuk pëlqehet.

Kujdes me mënyrën e të shkruaritNxënësi/ja:- tregon kujdes me menyrën e të shkruarit; - shmang fjalë apo fraza që nuk i takojnë stilit me të cilinështë shkruar;- korrigjon gabimet drejtshkrimore, për të qenë të sigurtkonsultohet me fjalorin drejtshkrimor;- përmirëson shkrimin duke bërë ndreqjet sipas rastit;- bën ndreqje dhe zëvendësime sipas rastit;- bën ndreqjet e duhura, qartësinë e grafikës sëshkronjës, largësinë, ndarjen në fund të rreshtit në rrokje etj.

Burimet: – punime me shkrim, – tabela e shenjave konvencionale, – material në Power Point i këshillave për ndjek-jen dhe kontrollin e punëve me shkrim.

Kompetencat kyçe:- kompetenca digjitale;- kompetenca e të të menduarit kritik përmes të shkruarit. Kompetenca të fushës- zhvillimi i aftësive të të shkruarit;- përdorimi hapave të domosdoshëm për përmirësimin e të shkruarit.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (stuhi mendimesh)Mësuesi/ja pasi prezanton temën, e cila lidhet me hapat që duhen ndjekur për të kontrollojmë një tekst që shkruhet nga nxënësit/et , i nxit ata që të japin ide për një temë që ata duan të shkruajnë apo kanë shkruar më parë. Le të marrin temën më të afërt “Shkruajmë kujtime”. Nxënësit/et flasin për strukturën që duhet respek-tuar (hyrje, zhvillim, mbyllje), flasin për idetë që duhet të shkruajnë qartë, për kuptimin dhe logjikën e gjithë tekstit, për drejtshkrimin dhe pikësimin.Zhvillimi i situatës Hapi i parë Mësuesja/si paraqet tabelën, e cila përmban disa rregulla që duhen respektuar apo duhen mbajtur mend në lidhje me një tekst që shkruajmë. Tabela paraqitet me Power Point që nxënësit/et ta lexojnë dhe komentojnë të gjithë së bashku.

Hapat Problemi Lloji i ndërhyrjesHapi i dytë (unë në grupe dyshe)Sipas hapave të përshkruar në tabelën e mësipërme kërkojnë në punimet e njëri-tjetrit çfarë ka ndodhur dhe bëjnë shënime anash fletës. i marrin me radhë hapat nga 1-7. Nxënësit/et përdorin edhe shenja konvencionale për të nxjerrë në pah gabimet apo pasaktësitë në punët e njëri-tjetrit.Hapi i tretë(punë e pavarur)Çdo nxënës/e, sipas hapave dhe sugjerimeve, bën ndreqjet e gabimeve apo sugjerimeve dhe e sjell punimin me shkrim në një nivel më të kënaqshëm se në draftin e mëparshëm.


84

Hapi i katërtPrezantim individual i punës së kryer (Çfarë ndreqën dhe përmirësuan).Publikim (i draftit final) të shkruar pas sugjerimeve. Veprimet në situatë

– Rikujtimi i hapave që ndiqen gjatë procesit të të shkruarit. – Prezantimi i hapave që ndiqen për përmirësimin e punës me shkrim. – Memorizimi dhe zbatimi i hapave që ndiqen për ndreqjen e punës me shkrim. – Krijimi i një mjedisi bashkëpunues përmes punës me grupe. – Respektimi i njëri-tjetrit gjatë punës në punimet e njëri-tjetrit. – Publikimi i draftit final të përmirësuar. – Vlerësimi i punës së nxënësve nga njëri-tjetri. – Përdorimi i shenjave konvencionale për redaktimin e tekstit. – Nxjerrja në pah e problematikave strukturore, sintaksore e drejtshkrimore të punëve më shkrim.

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi, e cila kishte për qëllim zhvillimin e kompetencës së të shkruarit dhe përmirësimin strukturor, logjik dhe gjuhësor të punëve me shkrim quhet e realizuar, kur nxënësit/et arrijnë të përmirësojnë drafte të punëve të tyre me shkrim atëherë kur gjejnë shmangie logjike, strukturore e gjuhësore në punët e njëri-tjetrit dhe të tyre, si dhe në punët me shkrim të shkruara më parë. Njëkohësisht quhet e realizuar kur nxënësit/et pranojnë shmangiet apo gabimet që kanë bërë, i kuptojnë dhe i reflektojnë ato në një draft të ri të punës me shkrim, e cila ka kaluar përmes këtij procesi kontrolli dhe përmirësimi.


TEMA: LETRA PERSONALERezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit për qëllime personaleNxënësi/ja:

– përdor formën ose modelin e shkrimit të letrave dhe, mbështetur edhe në udhëzimet e dhëna për mënyrën e të shkruarit të letrave, realizon modelin e shkrimit;

– zbaton rregullat e strukturës dhe të paraqitjes gramatikore, leksikore e drejtshkrimore për të shprehur mendimet dhe ndjenjat në lidhje me shkrimin e një letre;

– përdor fjalor të përshtatshëm në lidhje me situatën që përshkruan; – shkruan hyrje dhe mbyllje të bukura.

Burimet: - modele letrash,- teksti mësimor,- zarf, - modele e-mail-esh.

Kompetencat kyçe:- kompetenca digjitale;- kompetenca komunikuese.

Kompetencat e fushës:- shkrimi i letrave.

Teknika dhe strategji:- punë në grupe;- punë e pavarur.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)Lexohen dy-tri letra të ardhura në adresë të nxënësve apo të të afërmve të tyre dhe më pas dëgjohen e komentohen duke bërë pyetje dhe duke dhënë përgjigje: Kush e ka shkruar? Nga ka ardhur? Është dërguar me zarf apo me e-mail? Mësuesi/ja ndërpret në një moment të përshtatshëm pyetjet dhe iu drejton nxënësve një pyetje: si ju pëlqen të shkruani një letër, me dorë apo me kompjuter? Ku ndryshon një letër me shkrim dore nga një letër e shkruar në kompjuter?Nxënësit/et shprehin përvojat e tyre nëse kanë shkruar letra ndonjëherë.

Gjuha shqipe 6

85

Zhvillimi i situatësHapi i parë (minileksion)Prezantimi i punës me shkrim që do të bëjnë. Mësuesi/ja paraqet shumë letra dhe nxënësit/et i përshkruajnë ato, ndërkohë mësuesi/ja iu ka thënë nxënësve të bëjnë një kllaster duke vendosur në të gjithë elementet e letrës. Letra: – ka datë, – ka fjalët përshëndetëse, – ka hyrjen, – ka trupin e letrës ose përmbajtjen, – ka mbylljen, fjalët mbyllëse dhe përshëndetjen personale me dy fjalë.

Hapi dytë (punë në grupe dyshe)Mësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të zgjedhin nga një temë dhe të mendojnë për të shkruar një letër për një nga shokët e klasës. Ndërkohë nxënësit/et këmbejnë ide për letrat që do të shkruajnë në grupe dyshe, zgjedhin shokun që do t’i drejtohen.

Hapi i tretë (punë e pavarur)Nxënësit/et shkruajnë modelet e letrave që kanë zgjedhur në mënyrë individuale.

Hapi i katërtI lexojnë në grupe të vogla dyshe njëri-tjetrit dhe japin sugjerime për përmirësime të mëtejshme.

Hapi i pestë (lojë në role)Pasi kanë përfunduar draftin final të letrës, e fusin në zarf dhe ia dërgojnë me postë (një nxënës luan rolin e postierit dhe ua shpërndan nxënësve në klasë letrat që u adresohen atyre).Hapi i gjashtë (diagram Veni)Nxjerrin në pah ndryshimet që ka një letër e shkruar me shkrim dorë dhe një e shkruar me kompjuter.Punojnë në grupe dyshe.Hapi i shtatë - konkursi i letrës së shkruar më bukurNgrihet një juri dhe, pasi lexohen letrat e shkruara, vlerësohet letra më e mirë.Shpallet fituesi.Veprimet në situatëNxënësit/et:

– specifikojnë karakteristikat e letrave; – bëjnë dallimin mes një letre të shkruar me dore dhe një me kompjuter; – përcaktojnë elementet që duhen respektuar dhe nuk duhen harruar asnjëherë kur shkruhet një letër; – punojnë në grup për të përcaktuar strukturën e një letre që duhet ta shkruajnë – shkruajnë draftin e parë të letrës; – marrin ide dhe lexojnë modele letrash të shokëve të tyre; – shkruajnë draftin final; – ja u dërgojnë letrën miqve të tyre; – bëjnë një kllaster për të nxjerrë në pah ndryshimet dhe të përbashkëtat e një letre të shkruar me shkrim dore dhe një letre të dërguar me postë elektronike.

Detyrë: Shkruani një letër dhe dërgojani një shoku me e-mail.Përgjigjen e letrës dhe vetë letrat e shkruara prej tyre duhet t’i ruajnë në portofolin e punimeve personale.Vlerësimi i situatësLidhet me:- shkrimin e letrave sipas strukturës dhe kërkesave që ka shkrimi i një letre;- këmbimin e letrave me njëri-tjetrin;- vlerësimin e punëve me njëri-tjetrin;- vlerësimin përmes një konkursi të letrës të shkruar më mirë.


86


TEMA: SHKRUAJMË TREGIME NË MËNYRA TË NDRYSHMERezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit për qëllime personale Nxënësi/ja:

– përdor formën ose modelin e shkrimit të letrave dhe, mbështetur edhe në udhëzimet e dhëna për mënyrën e të shkruarit të tregimeve, në mënyra të ndryshme realizon modelin e shkrimit;

– zbaton rregullat e strukturës dhe të paraqitjes gramatikore, leksiko-re dhe drejtshkrimore për të shprehur një përmbajtje të kuptueshme të një tregimi, nisur nga fillestar;

– strukturon tregimin sipas fazave dhe sipas një mënyre të caktuar; – shkruan, përfundon apo plotëson hyrje dhe mbyllje të bukura.

Burimet: – teksti mësimor, – libra jashtëshkollore me tregime, – video filmash.

Kompetenca kyçe:kompetenca komunikuese.

Kompetenca të fushës:shkrimi i i tregimeve.Teknika dhe strategji:- shkrim i lirë;- punë në grupe;- punë e pavarur.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)Tregojnë ose lexojnë tregime në mënyra të ndryshme, duke u nisur nga ato që kanë lexuar me fumet, me di-alog, të shoqëruara me figura etj.

Zhvillimi i situatësHapi i parë (punë në grupe)Lexojnë në grup tregime të ndryshme, flasin për to për hyrjen, problemin, mbylljen etj.

Hapi dytë (vëzhgojnë dhe diskutojnë rreth tregimit me figura dhe me fumet që ka libri në f. 59)Mësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të vëzhgojnë tregimin e f. 59 dhe më pas të tregojnë variantin e tyre të tregimit.Hapi i tretë – Diagram VeniBëjnë dallimin mes tregimit të shkruar me fumet dhe atij të shkruar me shkrim dore me anën e teknikës diagram Veni, diskutojnë e nxjerrin në pah ndryshimet etj.Hapi tretë - Punë e pavarurZgjedhin variantin dhe mënyrën se si do ta shkruajnë tregimin. Nxënësi/ja shkruan variantin e vet të tregimit për disa minuta.Hapi i katërtLexohen, komentohen dhe vlerësohen tregimet e shkruara.Një juri vlerëson tregimin më të mirë.

Hapi i parëKuptimësia:

Lexoni tekstin. Ka dalë ideja që keni pasur në mend?Është i qartë dhe i kuptueshëm?

Shtoni ide.Zgjeroni ose shkurto fjali.Ndaj paragrafët. Shmang përsëritjet.

Hapi i dytëStruktura:

Lexoni shkrimin për të parë nëse dalin të qarta: hyrja, zhvillimi, mbyllja.

Rishkruaj hyrjen/mbylljen nëse nuk ju pëlqen.

Hapi i tretëKujdes me stilin:

Kujdes me stilin e shkrimit. Shmangni fjalë apo fraza që nuk i takojnë stilit e shkrimit.

Lexoni për të kuptuar se mos keni përzier stilet.

Hapi i katërtDrejtshkrimi dhepikësimi:

Kërkoni për gabime drejtshkrimore dhe të pikësimit.

Korrigjo gabimet drejtshkrimore. Për të qenë të sigurt konsultohu me fjalorin dre-jtshkrimor.

Hapi i pestëMorfologjia dhesintaksa:

Kontrolloni përshtatjen në gjini, numër dhe rasë të emrave dhe mbiemrave, rendin e fjalëve në fjali, përshtatjen e kallëzuesit me kryefjalën, përdorimin e lidhëzave.

Përmirëso shkrimin tuaj duke bërë ndreqjet sipas rastit.

Gjuha shqipe 6

87

Veprimet në situatë: – specifikojnë mënyrat e shkrimit të tregimeve: me shkrim dore, me fumeti, me kartona, me mungesa fjalësh etj; – bëjnë dallimin mes një tregimi të shkruar me fumeti dhe një tregimi të shkruar me shkrim dore; – përcaktojnë elementet që duhen respektuar dhe nuk duhen harruar asnjëherë kur shkruhet një tregim me shkrim dore; – punojnë në grup për të përcaktuar strukturën e një tregimi që ata duan të shkruajnë – shkruajnë draftin e parë të tregimit; – lexojnë modele tregimesh nga librat jashtëshkollore me tregime; – bëjnë një kllaster për të nxjerrë në pah ndryshimet dhe të përbashkëtat e tregimeve të llojeve të ndryshme: me fumeti, me shkrim dore;

– shkruajnë draftin final; – lexojnë tregimet e shkruara; – bëjnë vlerësime dhe shpallin fituesin (tregimi më i mirë);

Vlerësimi i situatësNxënësit/et vlerësojnë punët e njëri-tjetrit duke nxjerrë në pah anët pozitive dhe negative. Bëjnë komente, konkurs, shpallin fituesin.


TEMA: SHKRUAJMË PËR SHKOLLËN QË UNË DUARezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit për qëllime personale Nxënësi/ja:

– shkruan duke përdorur imagjinatën; – zbaton rregullat e strukturës dhe të paraqitjes gramatikore, leksikore dhe drejtshkrimore, për të shprehur një përmbajtje të kuptueshme të një shkrimi që mbështetet në imagjinatë;

– strukturon shkrimin sipas fazave dhe sipas një mënyre të cak-tuar;

– shkruan, përfundon apo plotëson hyrje dhe mbyllje të bukura.

Burimet: – video dhe filma me temën e shkollës të së ardhmes, – teksti mësimor, – libra jashtëshkollorë me tregime, – magnetofon, CD.

Kompetencat kyçe:- kompetenca komunikuese,- kompetenca digjitale.Kompetenca të fushës:- shkrimi me imagjinatë.

Teknika dhe strategji:- imagjinatë e drejtuar;- punë në grupe;- punë e pavarur.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)Kërkohet që nxënësit/et me vizatime, me fjalë apo me leximin e ndonjë tregimi të shprehen për shkollën që ata ëndërrojnë.Hapi i parë - Imagjinatë e drejtuar

– Nxënësit/et, të drejtuar nga mësuesi/ja, imagjinojnë shkollën e tyre të së ardhmes. – Ulin kokat, në sfond është një muzikë e lehtë që nuk shqetëson. Dëgjojnë me vëmendje. – Dëgjojnë një përshkrim për një shkollë që nuk e kanë parë dhe as e kanë imagjinuar që i takon një shoqërie pas 50 vjetësh, përshkrimi mund të jetë edhe i regjistruar ose i krijuar enkas për këtë orë mësimi.

– Tregimi i mësuesit/es shoqërohet me pauza, me ndryshim zëri etj.

Hapi i gjashtëLeksiku dhekuptimet e fjalëve:

Kontrollojmë fjalët nëse janë përdorur me kuptimin e duhur, shmangim fjalët e huaja.

Bëj ndreqje dhe zëvendësime sipas rastit.

Hapi i shtatëParaqitja:

Vërejmë paraqitjen e shkrimit të dorës, qa-rtësinë e grafikave të shkronjave, largësinë e fjalëve nga njëra-tjetra, respektimin e paragrafëve, titujve, nëntitujve.

Bëjmë ndreqjet e duhura qartësinë e grafikës sëshkronjës, largësinë, ndarjen në fund të rreshtit në rrokje.


88

– Më pas, mësuesi/ja kërkon që nxënësit/et të ngrenë kokën dhe të tregojnë si ndihen në lidhje me ato që dëgjuan. – Nxënësit/et të emocionuar tregojnë atë që kanë ndier gjatë qëndrimit me kokë ulur dhe dëgjimit të tregimit të imagjin-uar, të regjistruar apo edhe të lexuar nga mësuesi/ja.

Hapi i dytë - Punë e pavarurNxënësit/et punojnë me ushtrimin 1 të librit dhe e plotësojnë atë sipas nëndarjeve.Plotësoni tabelën duke shprehur mendimet tuaja në lidhje me shkollën që do të dëshironit.

Orenditë e klasës

Aktivitetet sportive dhe argëtuese

Metodat e mësimdhënies

Aktivitetet Orët mësimore

Struktura e shkollësKlasatBibliotekaPalestraDrejtoriaSekretaria

BankatLibratKompjuterat

Mësimi i gjuhëvePuna në grupProjektet

Detyrat e shtëpisëMarrëdhëniet mësues–nxënës

Shëtitjet/ekskursionetAktivitetet sportive/muzikoreTë tjera...

Pushimet mes orëvePushimi i drekës

Plotësojnë tabelën me veprimtari të tjera që i takojnë çdo grupi:Karakteristika Si ishte? Si do ta doje?

Hapi i tretë - Shkrim i lirë me imagjinatëShkruajnë nje shkrim të lirë me imagjinatë me temë: “Shkolla ime pas 10 vjetësh”.Veprimet në situatë:

– imagjinojnë për të ardhmen; – bëjnë ushtrime për prehjen e imagjinatës; – plotësojnë pyetësorë; – shkruajnë shkrim të lirë me imagjinatë; – punojnë në grup për të përcaktuar e rrëfyer punën që kryejnë me shkrim; – shkruajnë draftin final duke e përmirësuar; – lexojnë tregimet e shkruara; – bëjnë vlerësime dhe shpallin fituesin (tregimi më i mirë).

Vlerësimi i situatësNxënësit/et vlerësojnë punët e njëri-tjetrit duke nxjerrë në pah anët pozitive dhe negative, bëjnë komente, konkurs, shpallin fituesin.


TEMA: SHKRUAJMË ME IMAGJINATËRezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit për qëllime personale Nxënësi/ja:

– shkruan duke përdorur imagjinatën; – zbaton rregullat e strukturës dhe të paraqitjes gjatë shkrimit të një poezie;

– zbaton vargun dhe rimën duke përdorur edhe imagjinatë në imagjinatë;

– shkruan poezi deri në tri strofa; – përdor figura letrare.

Burimet: – teksti mësimor, – video dhe filma me temën e shkollës të së ardhmes,

– libra jashtëshkollorë me tregime, – magnetofon, CD.

Kompetencat kyçe:- kompetenca komunikuese; - kompetenca digjitale.Kompetenca të fushës:- shkrimi me imagjinatë.Teknika dhe strategji:- imagjinatë e drejtuar;- punë në grupe; - punë e pavarur.

Gjuha shqipe 6

89

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)Kërkohet që nxënësit/et me vizatime, me fjalë apo me leximin e ndonjë tregimi të shprehen për botën e alienëve dhe të mistereve.Në punë në grupe, tregojnë për ndodhi imagjinare që lidhen me fantazinë e tyre në lidhje me botën e alienëve dhe të mistereve.Komunikimi me personazhe ireale dhe fantastike është një moment që i përfshin nxënësit në një situatë para-prake imagjinate. Nxënësit lexojnë në grupe leximin ndihmës (“Bota e mistereve”) dhe bashkëbisedojnë rreth informacioneve që përcjell ky tregim në lidhje me misteret e galaktikës (ushtrimi 1).

Hapi i parë - ushtrim për mprehje imagjinateNën udhëheqjen e mësuesit/es zhvillohet ushtrimi 2 i tekstit, faqe 72, sipas hapave që kërkon vetë ushtrimi. Nën udhëheqjen e mësuesit/es nxënësit/et kanë fantazuar, strukturuar dhe krijuar në mend ngjarjen e tregimit fantastik në lidhje me takimin me një alien, tregim i cili është i ndryshëm për çdo nxënës. Nxënësit i kanë dhënë përgjigje me mend çdo pyetjeje dhe situate të kërkuar nën udhëheqjen e mësuesit dhe pyetjeve të ngri-tura në libër.

Hapi i dytë - shkrim të lirë me imagjinatëNxënësit shkruajnë një shkrim të lirë me imagjinatë me temë “Takim me një alien”. Në këtë hap, nxënësit tregimin e krijuar në hapin e mësipërm me mend dhe me fantazi e shkruajnë.

Hapi i tretë - punë në grupe dysheNxënësit pasi kanë mbaruar shkrimet e tyre i këmbejnë me shokët/ shoqet e bankës dhe bëjnë vlerësime për shkrimet e njëri-tjetrit.

Hapi i katërt - ekspozitat e murit Nxënësit i vendosin punimet e tyre nëpër faqet e murit të klasës, bëjnë vlerësime mbi to, me pikë 1-10 dhe shpallin tre fituesit e shkrimeve më të mira.

Veprimet në situatë− Zhvillojnë imagjinatën.− Bëjnë ushtrime për mprehjen e imagjinatës.− Shkruajnë shkrim të lirë me imagjinatë.− Punojnë në grup për të përcaktuar rrëfyer punën që kryejnë me shkrim.− Lexojnë tregimet e shkruara.− Bëjnë vlerësime dhe shpallin fituesin (tregimi më i mirë).

Vlerësimi i situatësNxënësit/et vlerësojnë punët e njëri-tjetrit duke nxjerrë në pah anët pozitive dhe negative të shkrimeve të tyre .Bëjnë komente dhe japin sugjerime.Bëjnë konkurs dhe shpallin fituesin.


90


TEMA: SHKRUAJMË VJERSHA ME RIMËRezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit për qëllime personale Nxënësi/ja:

– shkruan poezi duke përdorur imagjinatë; – zbaton vargun dhe rimën duke përdorur edhe imagjinatën; – shkruan poezi deri në tre strofa; – përdor figura letrare; – bën krahasime dhe gjen epitete.

Burimet: – teksti mësimor, – video dhe filma me temën e shkollës së të ardhmes,

– libra jashtëshkollorë me tregime, – magnetofon, CD.

Kompetencat kyçe:

- kompetenca komunikuese,- kompetenca digjitale.

Kompetencat e fushës:- shkrimi me imagjinatë.

Teknika dhe strategji:- imagjinatë e drejtuar,- punë në grupe,- punë e pavarur.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)

Dëgjojnë të regjistruara poezi të llojeve të ndryshme. Recitojnë edhe vetë poezi. Mund të lexojnë edhe vjersha nga albumi që krijuan një orë më parë.

Hapi i parë - recitim poezishNxënësit recitojnë poezi të llojeve të ndryshme. Komentojnë dhe shprehin pëlqimet e tyre për vargjet dhe strofat që lexuan.

Hapi i dytë – minileksionMe ndihmën e mësuesit/es flasin për vargun dhe rimën dhe dallojnë llojet e rimave: abab, aabb, abba etj. Mësuesi/ja jep pak informacion të ri në lidhje me këto njohuri mbi vjershërimin.Përcaktojnë rrokjet fundore në poezi, si dhe ndonjë figurë letrare: krahasim, epitet, metaforë.

Hapi i tretë - punë në grupeProvojnë të krijojnë në grup vargjesh me rimë dhe në strofë.I këmbejnë me njëri-tjetrin dhe japin mendime.

Hapi i katërt - gushëkuqi rrethorShkruajnë vargje për natyrën, duke përdorur një flipchart të madh. E kalojnë dorë më dorë, duke shtuar nga një varg secili. E komentojnë në fund. Japin ide dhe mendime.

Hapi i katërt - punë e pavarur dhe në grupNxënësit/et individualisht shkruajnë një vjershë me 1-3 strofa. E këmbejnë me njëri-tjetrin në grup. Lexojnë dhe japin mendime për punët e njëri-tjetrit.Hapi i pestë - konkursKrijohet një juri dhe shpallet vjersha më e bukur.

Hapi i gjashtë - krijim albumiNxënësit/et mbledhin poezitë e krijuara dhe me to formojnë albumin e parë me poezi të klasës së tyre.Këto punime ruhen edhe në portofolin e punëve me shkrim.Veprimet në situatë:

– imagjinojnë për të ardhmen; – dëgjojnë poezi të regjistruara; – recitojnë poezi të ndryshme;

Gjuha shqipe 6

91

– flasin për poezinë dhe mënyrat e ndërtimit të saj, vargun, rimën, ritmin; – shkruajnë vargje; – shkruajnë strofa; – shkruajnë vjersha të thjeshta; – zhvillojnë konkurs me punimet e tyre; – bëjnë vlerësime dhe shpallin fituesin (poezia më e mirë); – krijojnë albumin me poezi.

Vlerësimi i situatësKjo situatë të nxëni është e suksesshme dhe e arrirë në momentin që nxënësit kanë ndjekur të gjithë hapat e mësipërm deri në hapin final. Nxënësit e finalizojnë këtë situatë të nxëni duke vlerësuar punët e njëri-tjetrit, duke nxjerrë në pah anët pozitive dhe negative. Bëjnë komente. Bëjnë konkurs, shpallin fituesin.

SITUATA E TË NXËNITKOMPETENCA E TË SHKRUARIT

TEMA: SI TË DRAMATIZOJMË NJË TREGIMRezultatet e të nxënit sipas kompetencave Nxënësi/ja:

– Shkruan pjesë në dramë, duke përdorur elemente gjuhësore që ndihmojnë këtë proces.

– Shkruan një skenar drame të një pjese letrare të lexuar më parë. – Kërkon, gjejnë dhe zbatojnë rregullat gjuhësore të ndërtimit të një skenari. – Përdor gjuhë të përshtatshme për personazhet. – Përdor rregullat e pikësimit të domosdoshme gjatë shkrimit të një skenari.

Burimet – Libra jashtëshkollorë – Teksti mësimor – Drejtshkrimi i gjuhës shqipe

Kompetencat kyçe Kompetenca komunikuese Kompetenca digjitale Të mësuarit për të nxënë

Kompetencat e fushësTë shkruarit e dramatizuar

Teknika dhe strategjiimagjinatë e drejtuar,punë në grupe,punë e pavarur, shkrimi me imagjinatë.


– Dëgjojnë të regjistruar një fragment drame dhe mësuesi iu kërkon të tregojnë se nga është marrë dhe si mund ta trego-jnë në formë tregimi. Nxënësit në grupe, e çdramatizojnë fragmentin, duke e sjellë në formën e një tregimi.

Hapi i parë (minileksion)Mësuesi, pasi i njeh me temën e situatës mësimore, tregon tetë hapat që duhen ndjekur për të dramatizuar një tregim:1. Përzgjidhni tregimin, të cilin do të dramatizoni. Pëlqimi dhe interesi juaj për pjesën është një element mjaft

i rëndësishëm në shndërrimin me sukses të tij në dramë.2. Nënvizoni saktë fjalët e personazheve, duke i dalluar ato nga fjalët e autorit.3. Reflektoni për karakteret e personazheve të pjesës, personazhin kryesor dhe ata dytësorë.4. Zbërtheni qartë konfliktin, duke mbajtur parasysh se ai do të jetë dhe boshti juaj i përmbajtjes së dramës.5. Përmbajtja e tregimit nuk do të ndryshojë nga ajo e tregimit. Ajo që ndryshon është forma.6. Fjalët e personazheve do të jenë edhe dialogët e dramës suaj.7. Nga fjalët e autorit, ju do të merrni të dhëna për skenën, mjedisin, kohën dhe rendin e veprimeve.8. Tregohuni të kujdesshëm me shenjat e pikësimit, përdorimin e ligjëratës së drejtë.Hapi i dytë (prezantim modeli, diagram Veni)Mësuesi prezanton një model të thjeshtë duke evidentuar së bashku me nxënësit diferencat. Nxënësit bëjnë një diagram Veni dhe tregojnë anët e përbashkëta dhe ndryshimet e një tregimi dhe një pjesë të dramatizuar.


92

Tregimi Tregimi i dramatizuarMos e prej... Një druvar iu afrua trungut të një druri të vjetër. Ushëtima e motosharrës e prishi qetësinë e pyllit. Drurët u drodhën nga frika. - Mjerë ne!- i pëshpëritën ata njëri-tjetrit. - Ciu-ciu-ciu! Mos e prej këtë dru. - e luti një bilbil. - Nuk do të kem ku ta ngre folenë. - Quk-quk-quk! Mos e prej! - tha qukapiku. - Nuk kam ku të ha krimba. - Gër-gër-gër! - Mos e prej! - tha ketri. - Nuk kam ku ta bëj strofullin. - Më duhet ta prej, - tha druvari. - Ky dru është shumë i vjetër. - Edhe pak e do të thahet fare. Unë do ta pres e trungjet e tij do t’i shpie në fabrikë. Atje do të bëjnë mobilie të bukura prej tyre. Ndërkaq, këtu do të mbjell drurë të rinj, që do të rriten së shpejti. Kështu, bilbili, qukapiku dhe ketri u shpërngulën përkohësisht në një dru tjetër. Toka u bë gati të ushqente drurët e rinj.

Druvari: - Po dal të pres ca trungje. Sharrën e kam gati. Po i zgjedh

Zogjtë: - Mjerë ne!Bilbili: - Ciu-ciu-ciu! Mos e prej këtë dru. - Nuk do të kem ku ta ngre folenë. Qukapiku: - Quk-quk-quk! Mos e prej. - Nuk kam ku të ha krimba. Ketri: - Gër-gër-gër! - Mos e prej! - Nuk kam ku ta bëj strofullën.Toka: - Mos e prej! - Bie shiu e më gërryen, më shpie poshtë në lumë. Druvari: - Më duhet ta prej, ky dru është shumë i vjetër. Edhe pak e do të thahet fare. Unë do ta pres e trungjet e tij do t’i shpie në fabrikë. Atje do të bëjnë mobilie të bukura prej tyre. Ndërkaq, këtu do të mbjell drurë të rinj, që do të rriten së shpejti.

Hapi i tretë (punë në grupe)Nxënësit në grupe katërshe zgjedhin një tregim të shkurtër dhe shkruajnë tregimin duke e transformuar në një pjesë dramatike. Kontribuojnë të gjithë për këtë veprimtari (mund të punojnë edhe në grupe më të vogla, dyshe ose individualisht.

Hapi i katërt (prezantim i pjesës së kthyer në dramë)Nga çdo grup prezantohen dhe vlerësohen punët e bëra. Fillimisht lexohet tregimi dhe më pas varianti i kthyer në dramë.

Hapi i pestë (konkurs)Çdo grup vlerëson me 1-10 pikë punimet e grupeve të tjera. Vlerësohet punimi i grupit më të mirë.Veprimet në situatë- Lexohen pjesë në dramë, kërkohet të çdramatizohen.- Evidentohen hapat që duhen ndjekur për të kthyer një tregim në variant drame.- Prezantohet një model.- Përzgjidhen tregime nga vetë nxënësit.- Punohet në grup për dramatizimin e tregimit.- Shkruhet modeli dhe diskutohet. - Vlerësohet me detaje nëse janë respektuar hapat e nevojshëm për dramatizimin e tregimit.- Shpallen dhe vlerësohen punimet më të mira.Vlerësimi i situatësDramatizimi i tregimeve nga grupet e nxënësve/eve dhe vlerësimi i tyre po nga vetë ata, do të tregojë se sa e suksesshme ka qenë kjo orë mësimi. Dhënia e modelit në tekst, por edhe ajo e mësuesit kërkon që nxënësit/et të japin variantet e tyre, të zgjedhura nga librat që kanë lexuar. Kjo përzgjedhje është një element tjetër për ta bërë këtë situatë mësimore të suksesshme.


TEMA: SHKRUAJMË NJË ARTIKULL1. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit për qëllime funksionaleNxënësi/ja:

– Shkruan artikull të thjeshtë, të llojit mediatik. – Shkruan artikull duke respektuar strukturën e shkrimit. – Zbaton rregullat gjuhësore të ndërtimit të një reportazhi ose kronike.

– Përdor gjuhë të përshtatshme dhe të pasur me elemente përshkrimi, fakti etj.

Burimet – Videoprojektor – Teksti mësimor – Drejtshkrimi i gjuhës shqipe – Artikuj gazetash, revistash

Kompetencat kyçeKompetenca komunikuese;Kompetenca digjitale;

Gjuha shqipe 6

93

– – Përdor rregullat e pikësimit të domosdoshme gjatë shkrimit të një reportazhi /kronike etj.

– Respekton standardin e gjuhës shqipe gjatë të shkruarit.

Të mësuarit për të nxënë; Sipërmarrjen dhe mjedisin

Kompetencat e fushësTë shkruarit gazetaresk

Teknika dhe strategji Minileksion Punë e pavarur Punë në grupe Diagram Veni

Integrimi ndërlëndorMedia, historia, gjuha


– Bëhet një quic në të cilin lexohen fragmente nga artikuj të ndryshëm dhe nxënësve iu duhet të gjejnë se çfarë lloj artikujsh janë: kronikë, reportazh përshkrim, intervistë etj.

Hapi i parë (minileksion)Mësuesi shfaq me videoprojektor disa nga llojet e shkrimeve gazetareskeKronika - është një tekst informativ, në të cilin rrëfehen në rend kronologjik faktet. Në të shmangen opinionet personale dhe komentet. Artikulli - shkrim me përmbajtje publicistike a shkencore, që trajton një çështje të caktuar dhe që botohet në një gazetë, në një revistë ose në një përmbledhje.Artikull kryesor; Artikull kritik (shkencor, informativ); Artikull përkujtimor etj.Intervista - është një ligjëratë dialogjike midis dy individësh mbi çështje të rëndësishme që mbështeten në fakte dhe opinione të folësit.1. Bëni një shkrim për një aktivitet që keni zhvilluar në shkollë. Vendosini një titull dhe shoqërojeni atë me një ilustrim.2. Shkruani një artikull me temë shkencore, lidhur me një projekt që keni prezantuar në shkollë.3. Përgatisni një intervistë sipas shembullit të dhënë në f. 118. Mund të intervistoni një mësues, një këngëtare të shquar në shkollë apo një figurë mediatike.4. Shkruani një udhëpërshkrim për një vend, i cili ju ka lënë mbresa të paharrueshme.

Hapi i dytë (Diagramë Veni)Krahasohen llojet e artikujve gazetareskë me njëri-tjetrin dhe nxirren në pah të përbashkëtat dhe ndryshimet.Modele shkrimesh gazetareske

Reportazhi Kronika

Devolli një vend i panjohurDevoll, një emër i madh, një vend i begatë, dhunti e mrekullisë së natyrës “nënës natyrë”, por edhe e dorës së njeriut, me pasuri të çmuara natyrore e shoqërore. Ky emër është simboli i fushës së saj pjellore, lumi me të njëjtin emër si bir i saj që buron e lodron në mes të luginës, të rrethuar nga malet përreth, mençuria intelektuale e bijve e bijave të saj, mjeshtër të mëdhenj, bujq e ndërtues, me shpirt artisti, që sintetizohen e simbolizohen me emrin e të madhit, poet të Devollit, Dritëro Agolli, homeri i gjallë i Ballkanit, por edhe më tej, kolosi i letrave shqipe i kalibrit botëror, Nobelisti i së ardhmes. - http://www.devolli.net/reportazh-devolli-nje-vend-turistik-i-ri-dhe-i-panjohur.

Fryma e Krishtlindjes u manifestua në vitin 1914 në vendin më të pagjasë: në një fushëbetejë të Luftës së Parë Botërore. Duke filluar që në mbrëmjen e 24 dhjetorit, shumë ushtarë gjermanë, britanikë,francezë në Belgjikë ulën armët dhe nisën një armëpushim spontan Krishtlindjeje. U tha se marrëveshja u nxit prej gjermanëve, të cilëti dekoruan llogoret e tyre me pemë Krishtlindjeje dhe qirinj dhe nisën të këndojnë këngë për paqen.


94

Intervista Intervista me drejtorin e World Vision, Rein Dekker: Pyetje: Cili është mendimi juaj për të FËMIJËT shqiptarë? Fëmijët shqiptarë janë të ekspozuar ndaj dhunës në internet dhe ky është një shqetësim i cili kërkon vëmendje të madhe, jo vetëm nga shoqëria, por edhe qeveria të ndërmarrë masat për të parandaluar pasojat e rënda.Po për problemet e arsimit çfarë mund të na thoni? Një tjetër shqetësim është edhe arsimi.“Shqipëria investon shumë më pak për arsimin, sa i takon buxhetit, në krahasim me vendet europiane. Prandaj duhet të rritet”….Ora News, gazetare L.Karadaku.

Hapi i katërt (punë në grupe)Nxënësit ndahen në grupe dhe secili grup zgjedh llojin e artikullit për të cilin do të shkruajë. Zgjedhin temën e cila duhet të lidhet me problematikën e jetës së tyre shkollore dhe nisin të shkruajnë variantin e parë.

Hapi i pestë (i shkrimit të shkruar para grupit/klasës)Nga çdo grup prezantohen dhe vlerësohen punët e bëra dhe artikujt përkatës.

Hapi i gjashtë (punë me projekt: përgatitja e faqes së gazetës)Nxënësit në grupe bëjnë faqosjen e një faqeje gazete me artikujt që ata kanë shkruar. E paraqesin para klasës. Bëjnë vlerësime. Shpallin projektin fitues.Veprimet në situatë

– Lexohen artikuj nga media e shkruar dhe gjehen llojet e tyre (reportazh, kronikë, intervistë, përshkrim etj.). – Evidentohen karakteristikat e çdo lloj artikulli dhe ku ndryshojnë nga njëri-tjetri. – Përzgjidhen llojet e artikujve për çdo grup nga vetë nxënësit. – Punohet në grup për shkrimin. Mblidhen ide, qartësohen. – Shkruhet artikulli. – Vlerësohet me detaje nëse janë respektuar hapat e nevojshëm për shkrimin e artikullit e tregimit. Rishkruhet drafti final

– Shpallen dhe vlerësohen punimet më të mira. Shpallet projekti fitues.Vlerësimi i situatësProjekti final i kësaj situate mësimore është tregues i suksesit të punës në grup.Njohja dhe respektimi i karakteristikave të shkrimeve gazetareske të shprehura në faqen e projektit të gazetës është dëshmi e kompetencave të arrira të nxënësve në shkrime të tipit “artikuj gazete”.Projekti ruhet në portofolat personalë të punimeve të tyre.


TEMA: SHKRUAJMË NJOFTIME, FTESA, URIMERezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit për qëllime personale Nxënësi/ja:

– Përdor formën ose modelin e shkrimit të ftesave, urimeve, njof-timeve, mbështetur edhe në udhëzimet e dhëna për mënyrën e të shkruarit të tyre.

– Zbaton rregullat e strukturës dhe të paraqitjes gramatikore, leksikore dhe drejtshkrimore, ide dhe mendime.

– Përdor fjalor të përzgjedhur për modelin e të shkruarit. – Përdor elemente vizuale dhe imazhe në përshtatje me llojin e shkrimit.

Burimet – Modele njoftimesh, urimesh, ftesash – Zarfe të stilizuar – Power Point

Kompetencat kyçe:- kompetenca digjitale;- kompetenca personale;- kompetenca sociale.Kompetencat e fushës:- shkrimi i modeleve të ftesave, njoftimeve, urimeve.

Gjuha shqipe 6

95

– Përdor kompjuterin për të formatuar modelin. – Sheh ilustrime, pamje, piktura etj., të cilat shërbejnë si stimul (nxitjeje) për imagjinatën e tij dhe realizimin e modelit të shkrimit.

Teknika dhe strategji- punë në grupe,- punë e pavarur.Integrimi ndërlëndor:- TIK-u, arti.

Përshkrimi kontekstual i situatësHapi i parë - Veprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)Janë dërguar me zarfe disa ftesa, njoftime, urime. Nxënësit/et, të organizuar në grupe, lexojnë sipas llojit urimet, njoftimet dhe ftesat. Nxënësit/et shprehin përvojat e tyre nëse kanë shkruar ndonjëherë njoftime, urime apo ftesa. Nxënësit/et dallojnë elemente përbërëse të strukturës dhe të përmbajtjes së tyre.

− Zhvillimi i situatës përmbajtësore− Hapi i parë (minileksion- PowerPoint - diskutim)− Prezantimi i punës me shkrim që do të bëjnë. Mësuesi/ja paraqet shumë njoftime, urime, ftesa dhe tregon mënyrën sesi janë shkruar dhe zbukuruar ato.

Njoftimet Urimet FtesatKa datëDestinacionTekstPërshëndetje

DestinacionTekstPërshëndetje

Datë, Destinacion Ditë, orë Tekst, Falënderim

Hapi dytë (Punë në grupe/punë e pavarur)Nxënësit shkruajnë sipas grupit, llojin e punës me shkrim, këmbejnë ide për letrat që do të shkruajnë në grupe dyshe, zgjedhin shokun të cilit do t’i drejtohen.

Hapi i tretë (turi i galerisë)Nxënësit shkruajnë modelet që kanë zgjedhur për të shkruar (njoftim, urim, ftesë). i këmbejnë me njëri-tjetrin dhe bëjnë sugjerime për mënyrën si i kanë shkruar, përmirësojnë tekstin, duke bërë ndreqjet e duhura.

Hapi i katërt (turi i galerisë)Punimet e tyre i vendosin nëpër mure, në formën e një turi galerie, me grupe. Të gjithë nxënësit lexojnë punët e njëri-tjetrit dhe bëjnë vlerësime.Veprimet në situatë

– Specifikojnë karakteristikat e njoftimeve, urimeve, ftesave. – Bëjnë dallimin mes një njoftimi, urimi, ftese. – Përcaktojnë elementet që duhen respektuar dhe nuk duhen harruar asnjëherë kur shkruhet një letër. – Punojnë në grup për të përcaktuar strukturën e një njoftimi, urimi, ftese që do të shkruajnë. – Shkruajnë draftin e parë të njoftimit, urimit, ftesës. – Shkruajnë draftin final. – Shkruajnë njoftime, urime, ftesa, duke i stilizuar ato.

Vlerësimi i situatësKjo situatë mësimore do të quhet e suksesshme atëherë kur nxënësit shkruajnë modele njoftimesh, urimesh, ftesash, duke i shoqëruar edhe me elemente vizuale dhe stilizim. Kur japin sugjerime dhe vlerësime për punën e njëri-tjetrit.


96


TEMA: LETRA ZYRTARERezultatet e të nxënit sipas kompetencave Të shkruarit për qëllime personale Nxënësi/ja:

– Përdor formën ose modelin e shkrimit të letrave zyrtare, mbështetur edhe në udhëzimet e dhëna për mënyrën e të shkruarit të letrave zyrtare dhe modelin e shkrimit.

– Zbaton rregullat e strukturës dhe paraqitjes gramatikore, leksikore dhe drejtshkrimore, për të shprehur mendimet në lidhje me shkrimin e një letre zyrtare.

– Përdor fjalor të përshtatshëm në lidhje me situatën që përshkruan.

Burimet – Modele letrash – Teksti mësimor – Zarf – Modele e-mail-esh

Kompetencat kyçe:Kompetenca digjitaleKompetenca komunikuese digjitale

Kompetencat e fushës:Shkrimi i letrave

Teknika dhe strategji-punë në grupe,-diagram Veni,-kllaster,-turi i galerisë.

Përshkrimi kontekstual i situatës1. Veprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe)

– Lexohen dy-tre letra të modelit personal dhe zyrtar, të shkruara me shkrim dore ose me e-mail. Kërkohet ku ndryshon shkrimi i një letre me shkrim dore nga një letër e shkruar në kompjuter përmes postës elektronike. Nxënësit/et disku-tojnë dhe japin mendime.

2. Zhvillimi i situatës përmbajtësoreHapi i parë (Diagram Veni)Nxënësit/et bëjnë dallimin mes letrës personale dhe letrës zyrtare, përmes një Diagrami Veni. Ndalin në ele-mentet përbërëse të letrës. Letra ka:− datë, − fjalët përshëndetëse, − hyrjen,− trupin e letrës ose përmbajtjen,− mbylljen, fjalët mbyllëse dhe përshëndetjen formale.

Hapi dytë (Punë në grupe dyshe)Mësuesi/ja kërkon që nxënësit të zgjedhin nga një temë dhe të mendojnë për të shkruar një letër zyrtare. Shkruhen në dërrasë disa tema për të cilat mund të shkruhet nga nxënësit/et një letër zyrtare: F drejtori i shkollës,F mësuesi kujdestar,F përgjegjësja e bibliotekës,F senatori i shkollës. Hapi i tretë (kllaster)Ndërkohë nxënësit mbledhin dhe këmbejnë ide për letrat që do të shkruajnë.

Hapi i katërt (punë e pavarur)Nxënësit shkruajnë modelet e letrave që kanë zgjedhur në mënyrë individuale. i këmbejnë me njërin tjetrin, japin mendime dhe vlerësime.

Hapi i katërt (ripunim dhe publikim) i lexojnë njëri-tjetrit në grupe të vogla dyshe dhe japin sugjerime për përmirësime të mëtejshme.

Gjuha shqipe 6

97

Hapi i katërt (turi i galerisë)Pasi kanë përfunduar draftin final të letrës, e fusin në zarf dhe ia dërgojnë me postë (një nxënës luan rolin e postierit dhe ua shpërndan nxënësve në klasë letrat që u adresohen atyre. i vendosin nëpër muret e klasës apo në këndin e punimeve. Lexojnë dhe vlerësojnë punimet e njëri-tjetrit.Veprimet në situatë

– Specifikojnë karakteristikat e letrave zyrtare nga personale përmes një DV. – Bëjnë dallimin mes një letre të shkruar personale me një letër zyrtare. – Përcaktojnë elementet që duhen respektuar dhe nuk duhen harruar asnjëherë kur shkruhet një letër zyrtare. – Punojnë në grup për të përcaktuar strukturën e një letre zyrtare që duhet ta shkruajnë. – Mbledhin ide për temën përmes një kllasteri. – Shkruajnë draftin e parë të letrës. – Shkruajnë draftin final të letrës zyrtare. – Mbledhin ide, arrin ide dhe lexojnë modele letrash të shokëve të tyre. – U dërgojnë letër zyrtarëve, të cilëve iu drejtohet. – Bëjnë një kllaster për të nxjerrë në pah ndryshimet dhe të përbashkëtat e një letre të shkruar me shkrim dore dhe një letre të dërguar me postë elektronike.

– Marrin si detyrë të shkruajnë një letër dhe t’ia dërgojnë me e-mail personit të caktuar. – Përgjigjen e letrës dhe vetë letrat e shkruara prej tyre, duhet t’i ruajnë në portofolin e punimeve personale.

Vlerësimi i situatësSuksesi i kësaj situate të nxëni lidhet me: Shkrimin e letrave sipas strukturës dhe kërkesave që ka shkrimi i një letre zyrtare; Këmbimi i letrave me njëri-tjetrin; Vlerësimi i punëve me njëri-tjetrin.


TEMA: SHKRUAJMË RECETA GATIMI Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave:Të shkruarit Nxënësi/ja:

– Përgatitet dhe ndjek fazat e procesit të të shkruarit. – Merr pjesë gjatë paraqitjes së fazave të procesit të të shkruarit. – Zgjedh temën – recetën e gatimit, llojin e gatimit. – Mbledh ide rreth mënyrës si përgatitet dhe i rreshton në formë këshillash.

– Bën lista me përbërësit e gatimit. – Shkruan me fjali të plota hapat që do të ndjekë. – Zgjeron ose shkurton fjali. – Ndan paragrafët. Shmang përsëritjet. – Miraton sugjerimet. – Shkruan draftin e parë të recetës. – Shton ose heq instruksione. – Përgatit draftin final, e shkruan atë. – E kontrollon përsëri, i jep dorën e fundit për ndonjë ndryshim të mundshëm dhe për gabime strukturore drejtshkrimore dhe të pikë-simit.

– I jep dorën e fundit, e dorëzon dhe e publikon.

Burimet – Punime me shkrim – Modele recetash gatimi – Libri “Arti i gatimit” – Material në Poëerpoint me imazhe dhe re-ceta gatimi.

Kompetencat kyçe:Kompetenca personale;Kompetenca digjitale;Kompetenca e të të menduarit; kritik përmes të shkruarit.Kompetenca të fushës:Zhvillimi i aftësive të të shkruarit.Përdorimi hapave të domosdoshëm për përmirësimin e të shkruarit. Ndërlidhja me fushat e tjera-arti,-teknologjia. Fjalë kyçe:Gatim, recetë, këshilla, instruksione.

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (stuhi mendimi)Mësuesi paraqet disa lloje gatimesh me videoprojektor dhe kërkon në formën e një lojë gjuhësore me quiz-e të gjejnë emrin e gatimeve dhe të shprehen se cilat nga gatimet që shfaqen iu pëlqen në shumë: gjellët, ëmbël-sirat etj. Mësuesi/ja pyet nëse ndonjë prej tyre e ka qejf gatimin dhe pse? Çfarë mendimi kanë për emisionet e “Master shefit“ që jepen në televizion? Shikojnë disa fragmente ne youtube dhe diskutojnë rreth tyre.


98

Zhvillimi i situatës Hapi i parë (diskutim në grup, rrjet diskutimi)Thuhet se disa ushqime janë ushqimet e humorit. Të ndarë në grupe, nxënësit flasin për:Gr. 1 - Konsumoni sa më shumë karbohidrate, ato ju qetësojnë!Fasulet, frutat dhe drithërat integrale janë sheqerna që na qetësojnë, pasi nuk shkaktojnë luhatje drastike të sheqerit.Gr. 2 - Mos konsumoni këto lloj karbohidratesh, ato ju acarojnë!Ëmbëlsirat e pasura në sheqer të bardhë, krem pastiçerie, miell të bardhë dhe yndyra të tipit margarinë, shkaktojnë shpesh luhatje të humorit, siç shkaktojnë edhe luhatje të sheqerit në gjak. Gr. 3 – Konsumoni ushqimet e gëzimit!Shumë nga ne ndihen mirë pas konsumit të një çokollate, të një gote qumësht, të një bananeje apo dhe të gje-theve jeshile, si rukola, spinaqi etj., pasi të gjitha këto lidhen me gjendjen e pëlqyeshme të humorit.Gr. 4 - Mos konsumoni ushqimet e mërzisë!Disa persona ndjehen të trishtuar pas konsumit të një ................Gr. 5 - Një kombinim i shijshëmNjë përzierje e shijshme e frutave, perimeve, qumështit, arrave është mundësia më e mirë për ta nisur ditën në mënyrë të shëndetshme. Mësoni si t`i kombinoni ushqimet për ta bërë lëngun tuaj me shije të pëlqyeshme.Kombinimet më të mira për një pije shumë të shijshme:1. banane, spinaq, ananas, qumësht;2. avokado, kastravec, qershi të grira,qumësht;3. banane, mango, qumësht, arrë kokosi;4. banane, majdanoz, ananas, qumësht.

Hapi i dytë (punë e pavarur – shkrimi i recetës së gatimit)Mësuesi/ja prezanton disa receta gatimi (lexon ose paraqet me PP)Paraqet strukturën e shkrimit të recetës së gatimitStruktura e recetësEmri i gatimit:Përbërësit: Hapat që ndiqen:Nxënësit/et kanë kërkuar më parë për receta gatimi, kanë lexuar në revista apo në libra “Arti i gatimit”, kanë zgjedhur recetën që do të prezantojnë dhe e shkruajnë atë. Hapi i tretë (punë e pavarur)Përgatisin draftin final të recetës dhe e lexojnë edhe për të tjerët.

Hapi i katërtNxënësit/et i vendosin punët me shkrim në faqet e mureve të klasës me qëllim që të gjithë të kenë mundësi t’i lexojnë, të japin sugjerime dhe të vlerësojnë.Veprimet në situatë

– Kujtesë e hapave që ndiqen gjatë procesit të të shkruarit. – Paraqitje e modeleve të recetave të gatimit. – Krijimi i një mjedisi bashkëpunues përmes punës me grupe. – Përgatitja e punës me shkrim-recetë gatimi. – Publikim i punës me shkrim. – Vlerësimi i punës së nxënësve nga njëri-tjetri. – Përdorimi i shenjave konvencionale për redaktimin e tekstit.

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi, e cila kishte për qëllim zhvillimin e kompetencës së të shkruarit në lidhje me një recetë gatimi, vlerësohet e suksesshme edhe e arrirë, atëherë kur nxënësit pasi kanë lexuar punët e tyre me shkrim, japin vlerësime, bëjnë komente për punët me shkrim të njëri-tjetrit.Punimi ruhet në portofolin individual të punimeve të nxënësve.

Gjuha shqipe 6

99

SITUATA E TË NXËNIT KOMPETENCA: TË SHKRUARIT.

SHKRUAJMË KËSHILLA DHE INSTRUKSIONE Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave:Të shkruarit Nxënësi/ja: - Merr pjesë për përgatitjen për procesin e të shkruarit- Zgjedh temën – këshilla dhe instruksione.- Kërkon dhe lexon modele të listave, këshillave dhe instruk-sioneve.- Shkruan me fjali të plota dhe të qarta për nga ana gjuhësore.- Zgjeron ose shkurton fjali, duke përdorur mirë format e fol-jeve në mënyrën lidhore.- Shmang përsëritjet.- Këmben dhe merr ide nga nxënës të tjerë, shok të grupit.- Miraton sugjerimet që i jepen dhe përmirëson shkrimin e tij në draftin e shkruar.- Shkruan draftin e parë të këshillave dhe recetave.- Shton ose heq instruksione.- Përgatit draftin final, e shkruan atë.- E kontrollon përsëri, i jep dorën e fundit për ndonjë ndryshim të mundshëm dhe për gabime strukturore drejtshkrimore dhe të pikësimit. - i jep dorën e fundit, e dorëzon dhe e publikon.

Burimet: – materiale të regjistruara në video CD. – foto me aparate bashkëkohore që lidhen me komunikimin.

– botime me këshilla /instruksione. – guida për përdorimin e pajisjeve

Kompetencat kyçe:Kompetenca personale;Kompetenca digjitale;Kompetenca e të të menduarit kritik përmes të shkruarit. Kompetenca të fushës:-Zhvillimi i aftësive të të shkruarit.-Përdorimi hapave të domosdoshëm për përmirësimin e të shkruarit. Ndërlidhja me fushat e tjera:-arti,-teknologjia.

Fjalë kyçe:këshilla, instruksione

Përshkrimi kontekstual i situatësVeprimtari paraprake (stuhi mendimesh)Mësuesi/ja paraqet me Powerpoint disa foto që tregojnë përdorimin e gabuar të disa pajisjeve elektronike: celular, tablet, laptop etj. dhe kërkon që nxënësit të gjejnë gabimin që bëhet nga përdoruesit e tyre.Zhvillimi i situatës Hapi i parë (diskutim në grup, rrjet diskutimi)Flitet për dëmet që sjellin pajisjet elektronike të përdorimit të përditshëm.Zhvillohet një rrjet diskutimi përmes të cilit mblidhen ide, për të cilat nxënësve iu duhet të shkruajnë këshilla apo udhëzime.Përdorimi i tabletit, kompjuterit dhe telefonit është kthyer në një fiksim, i cili ka pasoja të rënda për shëndetin tonë. Sipas një studimi të kryer nga shkolla e Harvardit, mbajtja e një tableti shumë të ulët në prehër, mund të shkaktojë deformim të muskujve të qafës dhe shtyllës kurrizore.Ekzistojnë disa mënyra, të cilat na ndihmojnë për të qenë më të kujdesshëm me përdorimin e tyre. Mësuesi shpërndan në grupe disa fletë pune, të cilat kanë këshilla në lidhje me përdorimin e disa pajisjeve elektronike.Këshilla:Ja se si duhet të përdorim një kompjuter ose tablet: Hapi i parë Bëni një pushim herë pas here nga përdorimi i telefonit, kompjuterit, laptopit apo tabletit. Ushtrimet e ndryshme fizike mund t’ju ndihmojnë. A. Këshillat që ju nevojiten gjatë përdorimit të kompjuterit janë;- Zgjidhni të qëndroni në një karrige me bazament të mirë mbështetës ose vendosni një jastëk prapa kurrizit. - Qëndroni drejt, pa u kërrusur para.- Mbani shpatullat të relaksuara dhe bërrylat afër me trupin.- Mbani duart, kyçet e duarve, parakrahët dhe kofshët paralel me dyshemenë.


100

Shto të tjera…………………………………………….Nëse përdorni telefon: - Përpiquni të shmangni mbajtjen e tij mes kokës dhe shpatullave. - Investoni në një pajisje që ju lejon t’i keni duart e lira.Shto të tjera……………………………………………………Përdorimet ideale të tabletit janë;- Blini një mbështetëse që ju lejon të keni një kënd të mirë shikimi.- Qëndroni në pozicionin ku syri të shikojë paralel me ekranin.- Bëni pushim çdo 15 minuta.- Merrni frymë thellë në mënyrë që trupi të marrë sasinë e oksigjenit që i nevojitet.- Qëndrimi korrekt, larg nga ekrani, ju ndihmon në reduktimin e dëmit që mund të shkaktojë qëndrimi për një kohë të gjatë përpara kompjuterit apo tabletit.Shto të tjera…………………………………………………

Hapi i dytë (Punë në grupe)Pasi janë ndarë në grupe dhe pasi kanë diskutuar për këshillat e mësipërme në lidhje me përdorimin e laptopit, tabletit dhe telefonit, nxënësit duhet të shkruajnë nga 5 këshilla të tjera në fletën e punës në lidhje me për-dorimin e laptopit, tabletit, telefonit.

Hapi i tretëKëmbejnë fletët e punës me njëri-tjetrin, bëjnë sugjerime dhe japin ide, shtojnë ose heqin këshilla apo instruk-sione në lidhje me pajisjet e mësipërme elektronike të përdorimit të përditshëm.

Hapi i katërtNë dërrasë të zezë ose me Poëerpoint, çdo nxënës shkruan nga një këshillë në lidhje me përdorimin e pajisjeve të mësipërme. Plotësojnë tabelën Powerpoint:

Këshilla për përdorimin e laptopit Këshilla për përdorimin e tabletit Këshilla për përdorimin e celularit

Hapi i katërt (shkrimi i udhëzimeve-punë e pavarur)Mësuesi/ja kërkon që, përveç këshillave të shkruara në fletën e punës, të shkruhen edhe disa udhëzime për mënyrën sesi duhen përdorur pajisjet e përmendura më sipër.Më pas punojnë në grupe dhe plotësojnë tabelën me instruksione të shkruara nga secili nxënës.

Instruksione për përdorimin e laptopit

Instruksione për përdorimin e tabletit

Instruksione për përdorimin e celularit

Hapi i pestë (punë në grupe)Të gjitha këshillat e shkruara nga nxënësit përmblidhen në një udhëzues në formë libri ose guide dhe ata e shtojnë atë si një produkt pune të dalë nga kjo orë mësimi, e cila duhet t’ju shërbejë për ta respektuar gjatë përdorimit të pajisjeve teknologjike që lidhen me punën e tyre të përditshme.

Gjuha shqipe 6

101

Veprimet në situatë – Kujtesë e hapave që ndiqen gjatë procesit të të shkruarit. – Paraqitje e modeleve të recetave të gatimit. – Krijimi i një mjedisi bashkëpunues përmes punës me grupe. – Përgatitja e punës me shkrim-recetë gatimi. – Publikim i punës me shkrim. – Vlerësimi i punës së nxënësve nga njëri-tjetri. – Përdorimi i shenjave konvencionale për redaktimin e tekstit.

Vlerësimi i situatësKjo orë mësimi e cila kishte për qëllim për zhvillimin e kompetencës së të shkruarit në lidhje me shkrimin e këshillave apo instruksioneve, do të quhet e suksesshme kur nxënësit/et në fletë pune kanë shkruar këshilla dhe udhëzime për mënyrën e përdorimit të pajisjeve elektronike që ata përdorin, si dhe kur të kenë përgatitur një buklet në formë guide, ku të kenë përmbledhur të gjitha këshillat dhe instruksionet e shkruara.Punimi (bukleti) ruhet në portofolin individual të punimeve të nxënësve.


TEMA: PËRSHKRUAJMË NJË PERSONRezultatet e të nxënit sipas kompetencave: Nxënësi/ja:- Zgjedh formën e të shkruarit, përshkrim personazhi.- Mbledh dhe përzgjedh informacion nga burime të ndryshme (edhe elektroni-ke), për të realizuar një përshkrim. − Përdorur ilustrime, pamje, piktura etj., të cilat shërbejnë për nxitjen e imag-jinatës.- Shkruan tekste koherente, duke u përqendruar në temën që do të trajtojë dhe duke lidhur logjikisht fjalitë në paragraf dhe paragrafët mes tyre.- Përdor gjuhën standarde dhe zbaton rregullat gramatikore.- Realizon përshkrimin me detaje përshkruese, me fakte ose shembuj të ndry-shëm. -Përzgjedh dhe klasifikon informacionet e mbledhura.- Respekton strukturën e punës me shkrim (hyrje, zhvillim, mbyllje).− Përdor fjalor të pasur dhe gjuhë të figurshme në shkrimet e tij si p.sh., një larmi ndajfoljesh, mbiemrash etj., me qëllim që të ndikojë te lexuesi.− Përdor gjatë të shkruarit gjuhën standarde dhe respekton rregullat gramatiko-re dhe drejtshkrimore. - Përshkruan personazhet duke pasqyruar ndjenjat dhe mendimet, paraqitjen e jashtme dhe veprimet e tij.- Shfaq besim dhe vullnet gjatë procesit të të shkruarit.

Burimet – modele letrash – teksti mësimor – zarf – modele e-mail-esh

Kompetencat kyçeKompetenca dixhitaleKompetenca komunikuese

Kompetencat e fushësShkrimi i letraveTeknika dhe strategji-punë në grupe,-diagram Veni,-kllaster,-turi i galerisë.

Përshkrimi kontekstual i situatës1. Veprimtari paraprake (bashkëbisedim në grupe dyshe-pesëvargësh )Kërkohet që nxënësit/et, në grupe dyshe, të përshkruajnë një nga shokët, ashtu si e njohin njëri-tjetrin. Mësuesi kërkon që të shkruhet edhe nga një pesëvargësh për çdo shok. Lexohen pesëvargëshat para të gjithë nxënësve.

Hapi i parë (përshkrim me fjalë kyçe - punë në grupe )Përshkruajmë një person/personazh në mënyrë objektive dhe subjektive.

Shembulli i një përshkrimi objektiv:Gjinia/ karakteristikat fizike/ veshja/ pozicioni/ çfarë po bën

Hapi i dytë (lexim i modelit) - Model përshkrimi me fjalë kyçe


102

Ajo është një vajze rreth 11 vjeç. Gjatësia mesatare, përmasa normale. Flokë kafe, sy gështenjë. Ajo ka veshur një fustan të kaltër, me jakë të bardhë.Është ulur përballë pasqyrës dhe po sheh portretin e saj.

Gjuha është e pasur me mbiemra cilësorë, gjykues dhe vlerësues për personin.

Hapi i tretë (punë e pavarur)Shembulli i një përshkrimi subjektiv:Bëni dhe ju një përshkrim objektiv të shokut apo të shoqes suaj.Bëni dhe ju një përshkrim subjektiv të shokut apo shoqes suaj.Ajo është një vajzë e shkëlqyer, e hareshme, e bukur si dielli. Ka një fytyrë ovale, të shndritshme, gjithnjë të buzëqeshur. Flokët e saj janë të gjatë, të kafenjte, e të shkëlqyeshëm si mëndafshi. Sytë e saj si bajame përcjel-lin besim dhe simpati. Vishet në mënyrë të thjeshtë dhe praktike dhe pëlqen ngjyrat e çelëta. Është një nxënëse serioze dhe e përgatitur dhe të gjitha këto bëjnë që të ketë gjithnjë rezultate të shkëlqyera.Lexohen përshkrimetHapi i katërt (Diagram Veni)Krahasohen përshkrimet (objektiv dhe subjektivpërmes një diagrame Veni.

Hapi i katërt (punë e pavarur)Nxënësit/et shkruajnë modelet e përshkrimeve në draftin e tyre final. i këmbejnë me njëri-tjetrin, japin men-dime dhe vlerësime.

Hapi i katërt (ripunim dhe publikim) i lexojnë në grupe të vogla dyshe dhe japin sugjerime për përmirësime të mëtejshme.

Hapi i katërt (Turi i galerisë)Nxënësit vendosin punimet e tyre: modelin e përshkrimit objektiv të një personazhi apo një personi përballë përshkrimit subjektiv të të njëjtit personazh.

Veprimet në situatë – Specifikojnë karakteristikat e modelit të përshkrimit të një personi apo personazhi. – Bëjnë dallimin mes përshkrimit objektiv dhe subjektiv të një personi/personazhi. – Përcaktojnë elementet që duhen respektuar dhe nuk duhen harruar asnjëherë kur përshkruan: vendi, koha, karakteris-tikat etj.

– Punojnë në grup për të përcaktuar dallimet përmes një Diagrame Veni. – Shkruajnë draftin e parë të përshkrimit. – Shkruajnë draftin final të përshkrimit: objektiv dhe subjektiv. – Lexojnë modele përshkrimesh dhe bëjnë vlerësime. – Shoqërojnë me ilustrime përshkrimet e tyre. – Ruajnë në portofolin personal punimet e bëra.

Vlerësimi i situatësSuksesi i kësaj situate të nxëni lidhet me: Shkrimin e përshkrimit objektiv dhe subjektiv të një personi/personazhi sipas strukturës dhe kërkesave që ka shkrimi përshkrues. Vlerësimi dhe vetëvlerësimi që i bëjnë punëve të njëri-tjetrit flet për arritjen e kompetencës së të shkruarit në modelin e përshkrimit të një personi /personazhi.

Gjuha shqipe 6

103


TEMA: PËRSHKRUAJMË NJË KAFSHË Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave: Nxënësi/ja:

– Mbledh dhe përzgjedh informacion nga burime të ndryshme (edhe elektronike) për të realizuar një përshkrim.

– Përdorur ilustrime, pamje, piktura etj., të cilat shërbejnë për nxitjen e imagjinatës. – Përdor gjuhën standarde dhe zbaton rregullat gramatikore. – Realizon përshkrimin me detaje përshkruese, me fakte ose shembuj të ndryshëm. – Përzgjedh dhe klasifikon informacionet e mbledhura; – Respekton strukturën e punës me shkrim (hyrje, zhvillim, mbyllje). – Përdor fjalor të pasur dhe gjuhë të figurshme në shkrimet e tij, si p.sh., një larmi ndajfoljesh, mbiemrash etj., me qëllim që të ndikojë te lexuesi.

– Përdor gjuhën standarde dhe respekton rregullat gramatikore dhe drejtshkrimore gjatë të shkruarit.

Burimet – modele letrash – teksti mësimor – zarf – modele e-mail-esh

Kompetencat kyçe:Kompetenca digjitaleKompetenca komunikuese

Kompetencat e fushës:Shkrimi i letrave

Teknika dhe strategji:-punë në grupe,-diagramë Veni,-kllaster,-turi i galerisë.

Përshkrimi kontekstual i situatës1. Veprimtari paraprake (pamje filmike nga jeta e kafshëve )Nxënësit/et ndjekin me vëmendje regjistrimin, emërtojnë kafshët që shohin, përshkruajnë me hollësi kafshët që njohin dhe ato që pëlqejnë më shumë.Kërkohet që nxënësit/et, në grupe dyshe, të përshkruajnë një kafshë, atë më të dashurën apo atë që pëlqejnë më tepër. Mësuesi/ja kërkon që të shkruhet edhe nga një pesëvargësh për një nga kafshët që kanë zgjedhur. Lexohen pesëvargëshat e shkruar.

Hapi i parë (përshkrim me fjalë kyçe - punë në grupe )Përshkruajmë një kafshë në mënyrë objektive dhe subjektiveShembulli i një përshkrimi objektiv:Gjinia/ karakteristikat/ fizike/ veprimet, marrëdhëniet me njerëzit/mënyra e jetesësHapi i dytë (punë e pavarur)Çdo nxënës zgjedh kafshën që pëlqen dhe e përshkruan atë në mënyrë objektive

Hapi i tretë (kllaster)E përshkruajnë përsëri kafshën në mënyrë subjektive, duke nxjerrë në pah ato tipare që pëlqejnë te kafsha që kanë zgjedhur, duke dhënë edhe arsye dhe argumente pse i pëlqejnë ato tipare. Këmbejnë punimet me njëri-tjetrin, japin vlerësime dhe bëjnë komente.

Hapi i katërt Plotësoni skedën e mëposhtme:Pyetjet Përshkrimi objektiv Përshkrimi subjektivÇfarë përshkruhet? ____________________ ____________________Cilat tipare fizike përshkruhen?Cilat fjalë përdoren për këtë? ____________________ ____________________Ç’cilësi të karakterit vihen në pah? ____________________ ____________________Cilat fjalë përdoren për këtë? ____________________ ____________________Cili është mjeti gjuhësor më i përdorur? _________________ ____________________Cili është qëndrimi i autorit ndaj objektit që përshkruan? ____________________Cili është qëndrimi i autorit ndaj objektit që përshkruan? ____________________Cili është qëndrimi i autorit ndaj objektit që përshkruan?


104

Ku duket kjo?Hapi i pestë (punë e pavarur)Nxënësit/et shkruajnë modelet përshkrimeve në draftin e tyre final, i këmbejnë me njëri-tjetrin, japin mendime dhe vlerësime.

Hapi i gjashtë (ripunim dhe publikim)I lexojnë njëri- tjetrit, në grupe të vogla dyshe, dhe japin sugjerime për përmirësime të mëtejshme.

Hapi i shtatë (Turi i galerisë)Nxënësit vendosin punimet e tyre: modelin e përshkrimit objektiv dhe subjektiv të një kafshe. Bëjnë komente.Veprimet në situatë

– Specifikojnë karakteristikat e modelit të përshkrimit të një kafshe. – Bëjnë dallimin mes përshkrimit objektiv dhe subjektiv të një kafshe. – Përcaktojnë elementet që duhen respektuar dhe nuk duhen harruar asnjëherë kur shkruhet përshkrimi: ven-di, koha, karakteristikat etj.

– Punojnë në grup për të përcaktuar dallimet përmes një Diagrame Veni. – Shkruajnë draftin e parë të përshkrimit. – Shkruajnë draftin final të përshkrimit: objektiv dhe subjektiv. – Lexojnë modele përshkrimesh dhe bëjnë vlerësime. – Shoqërojnë me ilustrime përshkrimet e tyre. – Ekspozojnë punimet e tyre. – Marrin vlerësime nga njëri-tjetri dhe mësuesi/ja. – Ruajnë në portofolin personal punimet e bëra.

Vlerësimi i situatësSuksesi i kësaj situate të nxëni lidhet me shkrimin e përshkrimit objektiv dhe subjektiv të një kafshe duke respektuar strukturën dhe kërkesat që ka shkrimi përshkrues. Vlerësimi dhe vetëvlerësimi që i bëjnë punëve të njëri-tjetrit, flet për arritjen e kompetencës së të shkruarit në modelin e përshkrimit të një kafshe.

Gjuha shqipe 6

105

PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE PËR KOMPETENCËN E TË LEXUARIT

Fusha: Gjuha dhe komunikimi Lënda: Gjuhë shqipe Shkalla: III Klasa: VI

Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Ditë shkolleTema mësimore: Mësuesi ynë i dashur D.Penak

Fjalë kyçe:mësues i dashur, nxënës, frymëzim, përshtatje, klasa e gjashtë.

Burimet dhe mjetet mësi-more:teksti i nxënësit, materiale nga interneti, materialetë përgatitura nga mësuesi/ja, albume fotografike.

Metoda dhe teknika:- diskutim,- të nxënët me këmbime,- pema e mendimeve,- rrjeti i diskutimit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− diskuton para leximit të pjesës rreth temës, duke shfrytëzuar idetë, njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tekstit; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − përshkruan pamjen, tiparet, sjelljen e personazheve (duke u bazuar në tekst); − diskuton rreth përmbajtjes, personazheve, përshtypjeve dhe ndjesive për tekstin e lexuar; − interpreton kuptimin e shprehjeve të figurshme të përdorura në fragment;− gjykon me argumente personazhin kryesor;− jep dhe argumenton këndvështrimin e tij/saj rreth temës.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutim rreth pyetjeve para leximit të pjesës:- Sa e rëndësishme është shkolla për ju?- Çfarë ndikimi kanë te ju: prindërit, mësuesit, shokët e shoqet në lidhje me shkollën?Nxënësit/et sjellin mendimet dhe eksperiencat e tyre personale.Veprimet në situatëMësuesi/ja njeh shkurtimisht nxënësit/et me autorin e pjesës:

Daniel Penak (Daniel Pennac) është një shkrimtar francez. Ai filloi të shkruajë për fëmijë, duke u bërë mjaft i njohur dhe i suksesshëm për stilin e tij plot humor dhe për përfytyrimet e gjalla. Për vëmendjen ndaj temave shoqërore, ai bëhet ndërkohë një shkrimtar mjaft i dobishëm me idetë e tij ndaj brezit të ri.

Pas leximit të pjesës “Mësuesi ynë i dashur”, diskutohet në grup për përgjigjet e ushtrimit 1, i cili synon zbërthimin e kuptimit të saj. - Çfarë i shqetëson fëmijët dhe kujt i drejtohen për të gjetur përgjigje? (Fëmijët shqetësohen për mënyrën e zhvillimit të mësimit në klasën e gjashtë, të rejat që i presin).

Më pas, klasa ndahet nw katwr grupe dhe secili prej tyre punon me ushtrimet pwrkatwse: Grupi I ndan fragmentin në tri pjesë dhe secilit prej tyre i vendos një titull. Frazat e mëposhtme mund të shërbejnë si ndihmëse: (1. Shqetësimet e fëmijëve të klasës së pestë mbi mënyrën e zhvillimit të mësimit në klasën e gjashtë. 2. Askush nuk i ndihmon për të gjetur një përgjigje. 3. Mësuesi i tyre tregohet i gatshëm t’i ndihmojë duke i qetësuar fëmijët.)Grupi II plotëson hartën e personazheve të tregimit.

Personazhi Si është? Çfarë thotë? Çfarë bën? Ku duket kjo?Mësues Margareli I dashur, i

përkushtuarVetëm fjalëqetësuesepër fëmijët.

Ulet dhei dëgjon shqetësimete fëmijëve.

Gjatë fragmenteve ku fëmijëti kërkojnëndihmë.

LantieriTë rriturit


106

Grupi III zbërthen kuptimin e shprehjeve të mëposhtme sipas situatave ku përdoren:“…në ta ka qejfi të kalosh klasën!” (…në do të kalosh nga klasa e pestë në të gjashtën.)“i ra më të që bëhej fjalë për diçka serioze” (…e kuptoi që biseda ishte serioze.)“Mos e zër fare në gojë”(Mos e përmend.)Grupi IV nënvizon një dialog midis personazheve, dy fjali në të cilat rrëfehet, dy fjali në të cilat përshkruhet, si edhe emrat e personazheve (ushtrimi 6).Pasi grupet i punojnë ushtrimet e mësipërme, përfaqësues të çdonjërit prej tyre argumentojnë përgjigjet. (Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura)Mësuesi/ja punon në dërrasë të zezë pemën e mendimeve për konceptin Teksti rrëfimtar

Teksti rrëfimtar

Rrëfen fakte reale ose imagjinare.

Faktet vendosen në hapësirë dhe kohë.

Faktet bashkohen në një mënyrë të tillë që të formojnë një histori.

Në histori bashkëveprojnë personazhe në role të ndryshme.

Veprimtari praktike. Rrjet diskutimiNë pjesën e fundit të zhvillimit të kësaj ore, vëmendja e nxënësve drejtohet te mësuesi model sipas vlerësimit të tyre. Kështu mësuesi/ja shtron para tyre pyetjen:A është Margareli mësuesi që do të donim ne të gjithë?

PO JOPse

Nxënësit/et përqendrohen për pak çaste e më pas japin gjykimet e tyre. Me ndihmën e mësuesit, diskutimet e orientohen drejt cilësive që e bëjnë një mësues/e model.

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore,-T.I.K

VlerësimiVlerësimi i nxënësit/es do të kryhet:-për pjesëmarrjen në mënyrë aktive gjatë zhvillimit të orës mësimore (vlerësim di-agnostikues dhe i vazhdueshëm gjatë orës mësimore).

Detyrë shtëpie: Bëni një shkrim me 10 fjali, titulli i të cilit të jetë alternativa që zgjodhët në ushtrimin 8, faqe 18.

Fusha: Gjuha dhe komunikimi Lënda: Gjuhë shqipe Shkalla: III Klasa: VIRubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Ditë shkolleTema mësimore: Kur isha fëmijë K. Kolodi

Fjalë kyçe:mësues, nxënës, drejtor, turp, pendim, respektim.

Burimet dhe mjetet mësimore:teksti i nxënësit, materiale nga interneti, materialetë përgatitura nga mësuesi/ja, albume fotografike.

Metoda dhe teknika:- imagjinata e drejtuar,- diskutim/tryeza rrethore,- tabela e konceptit,- ditari dypjesësh,- diagram Veni.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− analizon elementet që shoqërojnë tekstin (pikturat) për të kuptuar sa më mirë atë;− parashikon përmbatjen e pjesës mbështetur në ilustrimet e dhëna figurative, si dhe titullin;− i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tekstit; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën);

Gjuha shqipe 6

107

− formulon temën e fragmentit;− jep dhe argumenton këndvështrimet e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve etj.; − interpreton idetë e dhëna në mënyrë të nënkuptuar në tekst;− krahason personazhin kryesor të pjesës me një tjetër, të njohur në pjesët letrare të punuara.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitImagjinata e drejtuar ( Lexoni titullin e fragmentit. Vështroni me kujdes figurat, ilustrimet për pjesën. Për çfarë mendoni se rrëfen autori?)Nxënësit/et sjellin mendimet e tyre, mbështetur në objektet, ngjyrat, veprimet e personazheve në figurë, si dhe përfytyrimet e tyre pas leximit të titullit.Veprimet në situatëMësuesi/ja njeh shkurtimisht nxënësit/et me autorin e pjesës:

Shkrimtar i shquar italian për fëmijë, Karlo Kolodi është i njohur për fantazinë dhe aventurat që përmbajnë krijimet e tij.“Pinoku”, një nga veprat më të dashura për fëmijët në botë, u përkthye që herët (më 1935) në Shqipëri.

Pas leximit të pjesës“Kur isha fëmijë”, nëpërmjet diskutimit bëhet përmbledhja e përgjigjeve për pyetjet:–Si e përshkruan autori shkollën e tij?-Çfarë ndodh me dy shokët, personazhin kryesor të ngjarjes dhe Silvanon?-Cili ishte qëndrimi i mësuesit?-Po i drejtorit?Nxënësit/et jo vetëm përshkruajnë mjedisin e ngjarjes, shkollën, nëpërmjet zbërthimit të pyetjeve të mësipërme, por edhe interpretojnë veprimet në ngjarje. Më pas mësuesi/ja analizon me nxënësit/et kohën që sjell ngjarja e fragmentit. Për këtë përdor teknikën e tryezës rrethore. (Letra dhe lapsi lëvizin nga njëri nxënës/e te tjetri/a. Çdo nxënës/e, pasi e shkruan idenë e tij, e palos letrën me qëllim që shoku pranë tij të mos e lexojëDalëngadalë formohet një letër në formë fizarmonike. Mund të përdoren edhe lapsa me ngjyra të ndryshme). Në fund të këtoj procesi, idetë e nxënësve lexohen e më pas ilustrohen me fjalë e shprehje nga teksti, për të dalluar kohën kur ka ndodhur ngjarja. Ushtrimi 5, f. 22.Fjala kyçe Fjalia në tekst Kush e thotë? Toni i zëritvizatim Sa më shumë shikoja vizatimin,

aq më shumë më dukej se kasha bërë një punë të bukur.

Kolodi I ngazëllyer

pendimrespekt

–Mësuesi/ja punon në dërrasë të zezë tabelën e konceptit: tema e një teksti rrëfimtar dhe së bashku me nxënësit/et plotëson dhe zgjeron njohuritë e tyre.

Tema e një shkrimi tregon një anë të jetës që pasqyrohet në një vepër. Psh: tregime me temë nga jeta e shkollës; tregime me temë nga lufta, tregime me temë për varfërinë etj.

Nëpërmjet teknikës ditari dypjesësh nxënësit/et punojnë ushtrimin 6, f. 22.

Shprehja Ç` pjesë ligjërate është?(Ishte) një ditë e zezë… mbiemërDo ta paguash shtrenjtë vesin e keq… ndajfoljeNuk desha të humbja dashurinë… folje


108

Veprimtari praktikeNë fazën e fundit të zhvillimit të kësaj ore, nxënësit/et punojnë me plotësimin e diagramit të Venit duke nxjerrë në pah të përbashkëtat dhe dallimet mes mësues Margarelit në pjesën “Mësuesi ynë i dashur”, me drejtorin, në këtë fragment.

Drejtori:I rreptë.

Mësues Margareli:Tolerant.

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore.

VlerësimiVlerësimi i nxënësit/es do të kryhet:-për pjesëmarrjen në mënyrë aktive gjatë zhvillimit të orës mësimore (vlerësim diagnostikues dhe i vazhdueshëm gjatë orës mësimore).

Detyrë shtëpie: Kërkoni në internet për krijimtarinë e autorit të shquar italian për fëmijë Karlo Kolodi, i cilika shkruar një nga veprat më të dashura për fëmijët në botë, “Pinokun”. (Shikoni dhe prezantoni në klasë sekuenca nga filmi “Pinoku”, sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=ZNVO5mI066s.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Ditë shkolleTema mësimore: Zeneli Migjeni (ora e parë)

Fjalë kyçe:mësues, nxënës, mjer-im, vuajtje, portret.


Metoda dhe teknika:- diskutim,- teknika pyetje-përgjigje,- ditari dypjesësh,- tabela e konceptit,- rrjeti i diskutimit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−aktivizon njohuritë e mëparshme nëpërmjet një diskutimi në grup;− flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tregimit; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; −portretizon personazhin kryesor të tregimit.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutim –A keni lexuar apo parë filma në të cilët trajtohet tema e varfërisë dhe vështirësitë që hasin fëmijët për të përballuar jetën? (heqja dorë nga dëshirat dhe rritja para kohe?) Nëse po, cilët janë këta autorë, titujt e filmave/librave dhe per-sonazhet përkatës?Tema: Varfëria dhe vështirësitë që hasin fëmijët

Veprimet në situatëMësuesi/ja njeh shkurtimisht nxënësit/et me autorin e pjesës:

Poet dhe prozator shqiptar i shquar i viteve 1930. Konsiderohet si një ndër shkrimtarët më të lexuar e më të rëndësishëm të letërsisë shqipe të shekullit XX. Ai pasqyroi varfërinë e thellë të viteve kur jetoi, nëpërm-jet heronjve të krijimeve të tij në veprat: “Bukën tonë të përditshme falna sot”, “Bukuria që vret”, “Mollë e ndalueme”,“Legjenda e misrit”, “A don qymyr zotni?” etj.

Gjuha shqipe 6

109

Pas leximit të tregimit“ Zeneli”, nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje punohet për të kuptuar tekstin. - Ku zhvillohet ngjarja?- (Ngjarja zhvillohet në klasë, është një orë mësimi.)--___ - Kush marrin pjesë në të? (Zeneli, mësuesi, nxënësit e tjerë të klasës.) - Cilës periudhe i përket tregimi? (Viteve ‘30, periudhë në të cilën vendi ynë ishte i zhytur në varfëri.) - Pse mësimi nuk shkon si duhet kur Zeneli s’përgjigjet? (Zeneli me përgjigjet dhe zgjuarsinë e tij është gjallëria e mësimit.)Vazhdohet me pyetjet e tjera, mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.Kujtohet se edhe disa orë më parë, në pjesët letrare të punuara, në qendër të mësimit ka qenë figura e mësuesit. Në vijim interpretohen pyetjet:-Pse mësuesit i bën përshtypje Zeneli? -Si përcillet në tregim dashuria e mësuesit për nxënësit e tij:

Nga mënyra se si shpjegon.

Nga mënyra se si lexon mendimet e tyre.

Nga mënyra se si i vështron.

Nga mënyra se si argumenton dhe trajton shqetësimet e tyre.

Mësuesi/ja bashkëpunon me nxënësit për të gjetur në tekst fjalitë ku pasqyrohen këto momente. (Ky ushtrim mund të përfundojë në shtëpi.) Mësuesi u rikujton nxënësve konceptet e mëposhtme:

Ideja është mendimi kryesor që përshkon një vepër letrare. Autorët përcjellin mendimet e tyre në formë mesazhesh për lexuesit.

Tregimi është vepër e shkurtër letrare në prozë, në të cilën përshkruhet zakonisht një çast ose një ngjarje me rëndësi nga jeta e një heroi a personazhi,

Kuptimet e figurshmeGjatë rrëfimit letrar shpesh fjalëve u jepen kuptime të reja, më të gjera dhe figurative. Këtokuptime të reja, figurative të fjalëve, quhen figura letrare.

Veprimtari praktikeNë fazën e fundit të zhvillimit të kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit drejt zbërthimit të personazhit të Zenelit.- Plotësoni portretin fizik dhe moral të Zenelit sipas detajeve të dhëna në tekst.(Ditari dypjesësh)

Portreti fizik Portreti moralSytë e tij të gështejtë Djalë inteligjent

Dhambët e bardha Djalë me besim në vetveteFytyra e zeshkët Djalë më i pjekur për moshën që ka

Me ballë pak të rudhur në mes të syve

Nxënësit/et përqendrohen dhe plotësojnë tabelën (sipas modelit të mësipërm) edhe në dërrasë të zezë. Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e nevojshme.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;


Detyrë shtëpie: Gjeni dhe shkruani disa nga të drejtat e fëmijëve.


110

Fusha: Gjuha dhe komunikimi Lënda: Gjuhë shqipe Shkalla: III Klasa: VIRubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Ditë shkolleTema mësimore: Zeneli Migjeni (ora e dytë)

Fjalë kyçe:mësues, nxënës, mjerim, vuajtje, portret.


Metoda dhe teknika:- diskutim,- teknika pyetje-përgjigje,- puno dyshe/ shkëmbe ide, - të nxënët me këmbime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− përmbledh idetë kryesore të detyrës së punuar në shtëpi duke komentuar materialin;− lidh idetë dhe informacionin e filmit të ndjekur me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − shpjegon kuptimin e figurshëm të fjalëve e shprehjeve të përdorura në tekst;−analizon gjuhën e përdorur nga autori, (dialektin e tij);− gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;− gjen në tekst idetë kryesore dhe formulon temën e tij; Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitDiskutimKjo orë mësimore fillon me diskutimin e detyrës së shtëpisë. Lexohen disa nga të drejtat e fëmijëve. Prezantohen mate-rialet e nxënësve.

Sipas, zgjedhjes së mësuesit mund të shfaqen pjesë të shkëputura nga filmi “Një natë pa dritë “, sipas linkut:https://www.youtube.com/watch?v=FeE_a467qyc. Nxënësit/et diskutojnë rreth tyre. Veprimet në situatëTë nxënët me këmbime. Për ta realizuar, mësuesi/ja e ndan klasën në grupe me nga 5-6 nxënës/e dhe çdonjëri prej tyre punon me detyrën që i caktohet.Grupi I - Tregimi fillon me këtë fjali: “Zeneli asht si ajo tokë e mirë, e plleshme, ku fara dosido e hedhun zen rritet dhe ep fryt ma tepër se pritej”.Mendoni se autori kërkon:– të prezantojë Zenelin, – të përshkruajë personazhin,(alternativa e saktë)– të vlerësojë personazhin, – të rrëfejë ngjarjen.Grupi II - Shprehni me fjalë të tjera kuptimin e këtyre shprehjeve:…i hyp kalit imagjinar me flatra dhe fluturon nga reja në re (fantazon, shkëputet nga realiteti për ta përmirësuar atë)…ndjehet ngushtë (nuk di si të reagojë)…me të vumun re buzëqeshjen time (më të parë buzëqeshjen time)…sjellin kryet (kthejnë kokat herë nga unë e herë nga Zeneli)Nxnësit vendosin fjalët e shprehura në kllapa në paragrafët përkatës duke i rilexuar ata.Grupi III - Ktheni në gjuhën standarde paragrafin e parë të tregimit.Nxënësit punojnë në heshtje e më pas grupet shkëmbejnë fletoret duke diskutuar rreth punës së kryer. Përfaqësues të secilit grup lexojnë, duke argumentuar përgjigjet e tyre. Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.

Veprimtari praktike- Mësuesi/ja nxit mendimin kritik nëpërmjet metodës puno dyshe/ shkëmbe ide mbi: - Jepni mendimin tuaj cila është ideja që përcjellin fjalët e Zenelit: “Mjaft ma zoti mësues, mjaft, mjaft na mësuet si duhet me jetue, çka asht e mirë e bukur, mjaft na mësuet, megjithatë na po rrojmë si rrojtën stërgjyshërit tanë…”a. Fjalët janë të kota, kur nuk ndryshojnë dot realitetin, (alternativa e saktë)b. Pesimizmi i Zenelit nuk ka shpresë,c. Mësuesi nuk kupton botën e nxënësve të tij.- Nxënësit punojnë për pak minuta e më pas shkëmbejnë idetë me njëri tjetrin. Idetë përfundimtare lexohen dhe shkruhen në tabelë.Detyrë

Gjuha shqipe 6

111

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K.

VlerësimiVlerësimi i nxënësit/es do të kryhet:-për pjesëmarrjen në mënyrë aktive gjatë zhvillimit të orës mësimore (vlerësim diag-nostikues dhe i vazhdueshëm gjatë orës mësimore).

Detyrë shtëpie: Gjeni poezi dhe tregime të shkruara nga Migjeni, recitojini ato në klasë.

Fusha: Gjuha dhe komunikimi Lënda: Gjuhë shqipe Shkalla: III Klasa: VIRubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Familja imeTema mësimore: Provimi Xh.Guareski

Fjalë kyçe:baba, sjellje e drejtë, provim, gjykim, besim, ndershmëri.


Metoda dhe teknika:-kllaster,-teknika pyetje-përgjigje,-punë në grupe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− aktivizon njohuritë e mëparshme nëpërmjet një diskutimi në grup;− flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij ose me shembuj nga teksti; −analizon temën e tregimit.−analizon personazhet, mjedisin, kohën dhe subjektin e pjesës;−shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti.− përshkruar pamjen, tiparet, sjelljen e personazheve (duke u bazuar në tekst). Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutim Bashkëbisedohet në grup për temën: “Prindërit janë njerëzit më të ndershëm që ne njohim.”Nxënësit/et sjellin idetë dhe mendimet e tyre, të cilat me ndihmën e mësuesit pasqyrohen në dërrasë të zezë nëpërmjet kllasterit.Nuk pajtohen me sjelljet tona jokorrekte,Na sjellin modelin e njeriut paqësor.Janë modeli më i mirë për t`u ndjekur,Sakrifikojnë nga vetja për fëmijët,Na mësojnë të respektojmë veten e të tjerët etj.(Për çdonjërin nga pohimet, nxënësit sjellin situata konkrete nga jeta e tyre.)Veprimet në situatë Prezantim me autorin:Xhovanino Guareski (Giovannino Guareschi, 1908 – 1968) Shkrimtar, gazetar, karikaturist dhe humorist italian. Është një nga shkrimtarët italianë më të shitur e të përkthyer në botë.Teknika pyetje-përgjigjePas leximit të tregimit “Provimi”, mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjet: -Përse Albani i drejton pyetje babait të tij dhe si i pret ai pyetjet e djalit?(Sepse atij i është kërkuar t’i përshkruajë ata në një detyrë shkolle…Babai në fillim çuditet nga pyetjet e djalit, por më pas i përgjigjet me qetësi …)- Si u përgjigjet babai pyetjeve të Albanit në lidhje me ndershmërinë ? Po në lidhje më profesionin e tij dhe rolin si prind? ( Babai i përgjigjet me sinqeritet të birit duke i folur për ndershmërinë si individ dhe zellin që ai kryente punën e tij. Në lidhje me rolin e tij si prind babai i lë djalit të gjykojë sjelljen e tij).Lidhur me këtë situatë interpretohet thënia: “Lëri të tjerët të gjykojnë, cili je ti”.Mendimet e nxënësve mbështeten me argumente, shembuj dhe fakte nga jeta e përditshme. Për këtë përdoret teknika e tryezës rrethore. Në përfundim të veprimtarisë, idetë e nxënësve lexohen duke u konkretizuar me raste nga aktualiteti.

Prindërit tanë, njerëzitmë të ndershëm.


112

Veprimtari praktike Punë në grupeNdahet klasa në grupe (5-6 nxënës) dhe secili prej tyre punon me:Grupi I punon ushtrimin 5, f.30 nëpërmjet teknikës Ditari dypjesësh:

Personazhi CilësitëBabai I sinqertë, i komunikueshëm, mirënjohës etj.Albertinoja Kurioz, bashkëpunues…Margarita (nëna) E kujdesshme, e matur…“Rebelja” E shkathët, shpotitëse…

Grupi II çifton fjalët e dhëna në ushtrimin 6, f.30 me shoqërueset e tyre në tekst, si dhe përcaktohen ç’pjesë ligjërate janë ato:- Përshkrim për prindërit-emër- Provokim- nuk iu përgjigj provokimit të saj- përemër- Diskutim i gjatë- mbiemërGrupi III dallon pyetjet e drejtpërdrejta dhe ato të tërthorta, si dhe argumenton ku ndryshojnë ato.Nxënësit punojnë në heshtje, përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet. Nëse është e nevojshme mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.MinileksionMësuesi/ja tërheq vëmendjen e nxënësve tek koncepti i rrëfimtarit. Pasi shpjegon përkufizimin e dhënë në tabelën e zezë për Rrëfimtarin, ajo ilustron nga teksti fraza ku shfaqet prania e tij.

Rrëfimtari përdor vetëm e parë gjatë rrëfimit, kur ai është vetë pjesëmarrës. Ai përdor vetën e tretë, kur është vetëm vëzhgues i ngjarjeve.

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;


Detyrë shtëpie: Gjeni në tregim dhe shkruani pesë fjali në të cilat shfaqet prania e rrëfimtarit.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Familja imeTema mësimore: Dashuria e nënës R.Pasmaçiu

Fjalë kyçe:dashuri, sakrificë, vuajtje, varfëri, shërim.

Burimet dhe mjetet më-simore:teksti i nxënësit, materiale nga interneti, materialetë përgatitura nga mësuesi/ja, albume fotografike.

Metoda dhe teknika:- diskutim,-pema e mendimit,-prezantim digjital,- tryeza rrethore,-punë në grup,-tabela e konceptit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− aktivizon njohuritë e mëparshme nëpërmjet një diskutimi në grup;− flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti; − analizon personazhet, mjedisin, kohën dhe përmbajtjen e pjesës;−shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti− gjen në tekst idetë kryesore dhe formulon temën e tij. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale

Gjuha shqipe 6

113

Situata e të nxënitShtrohet pyetja për diskutim:-Ç`është dashuria për prindin, shokun, mikun?Nxënësit/et do të orientohen drejt përzgjedhjes së alternativave të sakta: Ndjenjë. Sakrificë. Dhembshuri.Ata japin argumentet e tyre për secilën nga përgjigjet.Plotësohet me ndihmën e mësuesit/es pema e mendimit: Dashuria për prindërit është e madhe, e pastër, e bukur, pa kushte, e pazëvendësueshme etj.

Mësuesi/ja u krijon nxënësve mundësinë që në sfond të dëgjohet kënga e Vaçe Zelës, sipas linkut:https://www.youtube.com/watch?v=jAyRUhWByxUVeprimet në situatëMësuesi/ja njeh shkurtimisht nxënësit/et me autorin e pjesës:

Ramadan Pasmaçiu lindi në Berat, më 1938. Është një ndër krijuesit që kanë lëvruar me sukses të gjitha gjinitë letrare. Në vitin 1987 ai meritoi çmimin e madh shtetëror “Migjeni” për romanin në katër vëllime “Udhëve të fëmijërisë”. Ndër librat e tij të shumtë përmendim: “Lira”, “Xhaxhi Sili”, “Përtej kohës”, “Dashuria e nënës”, “Tregimet e Rrugëndreqit”, “Xhufi – 1”, “Xhufi – 2”, “Mësuesja”, “Maratonomaku”, “Vajza e vogël flokëverdhë”, “Shoku i ri i bankës”, “Tri pëllëmbë shtat e shtatë pëllëmbë mjekër” etj.

Pas leximit të tregimit, punohet ushtrimi 1, duke vendosur numra përbri çdo fjalie, sipas rrjedhës së ngjarjeve në tregim.- Më pas, mësuesi/ja nëpërmjet tryezës rrethore mundëson që nxënësit/et të interpretojnë se si do të vepronin po të ishin në vend të djalit (ushtrimi 2, f.36).

Veprimtari praktikeKlasa ndahet në 4 grupe dhe secili prej tyre punon me detyrat e caktuara, në mënyrë të pavarur.Grupi I punon ushtrimet 3 dhe 4, f. 36 duke gjetur fjalitë ilustruese në tekst, por edhe plotësuar tabelën e koncepteve.Grupi II punon për të gjetur figurat letrare në tregim.Grupi III punon ushtrimin 5, gjehet paragrafi në të cilin djali mendon se është në ëndërr dhe nënvizohen fjalitë që mbarojnë me pikëçuditje.Grupi IV punon ushtrimin 6 duke shkruar pjesën që ju pëlqen më shumë dhe argumentuar pse ju pëlqen.

Nxënësit/et punojnë në heshtje. Përfaqësuesit e secilit grup argumentojnë përgjigjet e tyre para klasës. Nëse e shikon të arsyeshme, mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura e më pas rikujton me nxënësit/et konceptet.Minileksion: Komentohet nga mësuesi/ja tabela e konceptit: Personazh kryesor dhe dytësor.

Personazhet ndahen sipas rëndësisë së rolit në ngjarje:Personazhet kryesore janë vendimtare për rrjedhën e ngjarjes.Personazhet dytësore, të cilat kanë rol dytësor dhe nuk janë vendimtare për ngjarjen.

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K.


Detyrë shtëpie: Ky tregim është shkruar në vetën e parë, vetë autori rrëfen ngjarjen. Ktheni në vetën e tretë fragmentin nga ... Dimri hyri me kohë… deri te…ai më vuri dorën në sup.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Familja imeTema mësimore: Sënduku i gjyshes A.Mamaqi

Fjalë kyçe:sënduk, i çmuar, trashëgoj, gjyshe e dashur.


Metoda dhe teknika:- diskutim- teknika pyetje-përgjigje,- prezantim digjital,- pema e mendimit,- minileksion,-punë në grupe.


114

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− aktivizon njohuritë e mëparshme nëpërmjet një diskutimi në grup;− flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti; − analizon personazhet, mjedisin, kohën dhe përmbajtjen e pjesës;−shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti;− gjen në tekst idetë kryesore dhe formulon temën e tij. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitShtrohet për diskutim pyetja:-A kemi sende apo objekte të çmuara, të cilat na i kanë lënë trashëgimi gjyshërit apo të afërmit?Nxënësit/et sjellin eksperiencat e tyre.

MËSUESI/JA U KRIJON NXËNËSVE MUNDËSINË TË NDJEKIN PREZANTIMIN ME VIDEOPROJEKTOR: KOSTUME POPULLORE SHQIPTARE, SIPAS LINKUT: HTTPS://WWW.YOUTUBE.COM/WATCH?V=1R213V-

C3QUVeprimet në situatëPrezantim i shkurtër me autoren:Adelina Mamaqi ka lindur në vitin 1939 në Tiranë. Ajo është një autore shumë e suksesshme për fëmijë. Disa nga veprat e saj janë: Orizi i milngonave (poemë), Bregu i kaltër (vjersha),Goni trazovaçi (poemë), Fishekzjarrët (vjersha), Kaltëro-shi tekanjozi (poemë), etj.

Pas leximit të pjesës “Sënduku i gjyshes”, nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje punohen pyetjet e ushtrimit 1 për të zbër-thyer kuptimin e tekstit.1) Do të zhvendosen në një shtëpi tjetër, pasi të tyren do t’u duhet ta lënë ngaqë do të ndërtohet një pallat i madh.2) Pjesëtarët e familjes e kishin ruajtur me aq kujdes sëndukun e vjetër.3) ……

Portretizohet personazhi kryesor: gjyshja. Mësuesi/ja vë theksin në cilësitë që e bëjnë atë një personazh kaq të dashur

për lexuesin.

Portreti i gjyshesFizik Moral

Minileksion: Nxnënësit/et marrin njohuri për kohën dhe vendin e ngjarjes, si dimension i rrëfimit.Koha dhe vendi ndryshojnë nga njëri rrëfim tek tjetri. Herë ato janë janë imagjinare dhe herë reale. Mësuesja bash-këpunon me nxënënsit për ilustrimin e frazave që tregojnë kohën dhe vendin në tregim.

Veprimtari praktikeNxënësit/et punojnë në dyshe me ushtrimin 6 dhe 7, f.41Ata punojnë në heshtje, më pas shkëmbejnë informacionin me njëri/a-tjetrin/ën. Mësuesi/ja shkruan përfundimet nëdërrasë të zezë. Më pas, në mënyrë individuale, punojnë ushtrimin 8 duke reflektuar dhe vlerësuar mesazhin: (Gjërat më të shtrenjta duhen trashëguar brez pas brezi...)Nxënësit/et punojnë në heshtje, 2-3 prej tyre lexojnë detyrën para grupit të klasës.

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-artet.


Detyrë shtëpie: Bëni një album me titull: “Traditat tona të vyera”. Prezantojeni atë para klasës. (Përdorni programet kompjuterike: Microsoft Power Point, Microsoft Word etj.)

Gjuha shqipe 6

115


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Familja imeTema mësimore: Pianoja L.Alkot

Fjalë kyçe:dashuri, druajtje, pia-no, mirënjohje, vlerë-sim, krenari.


Metoda dhe teknika:- diskutim,- teknika pyetje-përgjigje,- prezantim digjital,- punë në grupe të vogla- minileksion,- pesëvargëshi.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− ritregon një histori të shkurtër duke u bazuar në fjalët kyçe; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− analizon personazhet, mjedisin, kohën dhe përmbajtjen e pjesës;− gjen në tekst idetë kryesore dhe formulon temën e tij;− interpreton idetë e nënkuptuara, të shprehura nëpërmjet gjuhës së tekstit. −dallon figurën letrare të metaforës.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitPunë me grupe të voglaMësuesi/ja shënon në tabelë fjalët kyçe:dashuri, druajtje, dhuratë, piano, mirënjohje, krenari dhe u kërkon nxënësve që mbi bazën e tyre të ndërtojnë njëtregim të shkurtër. Nxënësit/et punojnë për pak çaste e më pas përfaqësues të secilit grup lexojnë detyrën e përgatitur para grupit të klasës.Veprimet në situatëPrezantim i shkurtër me autoren:Louisa May Alcott (1832 - 1888) ishte një romanciere amerikane dhe poete mjaft e njohur si autore e romanit Gra të vogla. Ajo gjithashtu ka shkruar një sërë veprash, si: : Një vajzë e modës së vjetër” (novelë), “Vajzat emia”, “Biblioteka e Lulusë” etj.

Pas leximit të pjesës, nxënësit/et punojnë pyetjet e ushtrimit të pare, nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje.Lexohen përgjigjet duke ilustruar nga teksti, p.sh.: (pyetja 1) Motrat e pritën Betin të ngazëllyera…Minileksion:

METAFORAËshtë një figurë letrare me të gjitha tiparet e mëposhtme:–Emërton një send a një dukuri me emrin e një sendi a një dukurie që i ngjan.

Më pas, vazhdon puna në grupe, ku secili prej tyre punon me:Grupi I punon për interpretimin e shprehjes: “Në qoftë se ky nuk është fundi i botës, pak gjë duhet për të arritur atje.” (Ajo ishte shumë e lumtur dhe e befasuar nga dhurata që kishte marrë.)Grupi II punon për zbërthimin: komentimin dhe përcaktimin e figurave letrare. –kur e dashuron muzikën; (kur do shumë diçka, kur e ke pasion)– dashuria e përzë druajtjen dhe mirënjohja di ta mundë krenarinë. (dashuria i çliron njerëzit, ata që duhen ndiejnë mirënjohje për njëri-tjetrin.) Është përdorur figura letrare e metaforës.Grupi III punon për të formuluar mesazhin që i transmeton lexuesit ky fragment. Pyetja: Cilat vlera qytetare e humane vë në pah ai?Përgjigjja orientohet drejt vlerave humane të mirënjohjes, dashurisë, respektit.Nxënësit/et punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para klasës, mësuesi/ja ndërhynnëse e shikon të nevojshme.


116

Veprimtari praktike–Mësuesi/ja i drejton nxënësit/et të punojnë ushtrimin 7, për të ndërtuar një pesëvargësh me fjalën ‘‘Muzika’’. Muzikae bukur mbresëlënësedëgjohet këndohet luhetmuzika lëshon tinguj mbresëlënës melodiPunimi më i bukur paraqitet edhe në dërrasë të zezë.

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-artet.


Detyrë shtëpie: Krijoni një tregim të shkurtër, i cili të përcjellë mesazhin: “Familja është atje ku ka gjithnjë një sup ku tëmbështetesh”.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Ngjyra jeteTema mësimore: Kështjella I.Kadare(ora e parë)

Fjalë kyçe:kështjellë, kalë, ujë, pushtim, vendosmëri, trima.


Metoda dhe teknika:- diskutim-stuhi mendimesh,- prezantim digjital,- teknika pyetje-përgjigje,- pema e mendimit,- minileksion,-punë në grupe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− bën pyetje të ndryshme rreth materialit filmik të shfaqur; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− jep dhe argumenton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitStuhi mendimesh- Prezantim digjital Nëpërmjet videoprojektorit iu mundësohet nxënësve të shikojnë pjesë të zgjedhura nga filmi “Skënderbeu”. Mund të përdoret linku: https://www.youtube.com/watch?v=rJ_V6COFsC8Ndërkohë që nxënësit shikojnë, mësuesi shtron pyetjen për diskutim:• Çfarë dini ju për epokën e Skënderbeut?Ndërkohë, mësuesi plotëson në tabelë kllasterin me përgjigjet e nxënësve.Epoka e Skënderbeut → Epoka në të cilën lindi…→ Epoka në të cilën u rrit…→ Kthimi në Shqipëri…→ Luan rol të madh në historinë e Europës…→ Beteja e fitore të mëdha në Shqipëri…→ Epokë e ndritshme që merret si shembull në shumë aspekte… (Fjalitë plotësohen nga nxënësit/et).

Gjuha shqipe 6

117

Veprimet në situatë Mësuesja njeh nxënësit/et shkurtimisht me jetën dhe veprën e autorit:

Ismail Kadare është poet dhe prozator, kritik e studiues, një nga përfaqësuesit më të shquar të letërsisë bashkëkohore shqiptare, kudo në botë. Disa nga veprat e tij aq të suksesshme, të vlerësuara e të përkthy-era në disa gjuhë të botës janë: ”Kështjella”, “Kronikë në gur”, “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”, ”Koncert në fund të dimrit” etj.

Pas leximit të pjesës “Kështjella”, nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje punohen pyetjet për zbërthimin kuptimor të pjesës.Mësuesi/ja pasuron njohuritë e nxënësve për fragmentin: Kështjella është vepër e Ismail Kadaresë e botuarmë 1970 në Tiranë. Kjo vepër pasqyron rrethimin e një kështjelle shqiptare nga trupat turke në krye me Kryekomandantin Tursun Pasha. Ushtria, në fillim bën përpjekje që t`i bindë kështjellarët të dorëzoheshin, mirëpo, meqë kjo përpjekje dështon, ajo bën organizimin dhe planet që qëllimin ta arrijë me luftë. Vijojnë më pas lloj e lloj përpjekjesh si : për t`i helmuar përmes minjve, për ta gjetur ujësjellësin përmes kalit të etur, në mënyrë që uji të mbaronte dhe kështjellarët të dorëzoheshin. Të gjitha këto dështojnë. Sulmi i fundit ku merr pjesë tërë ushtria turke del i humbur dhe Tursun Pashai i zhgënjyer merr helmin dhe vret veten. Në këtë mënyrë merr fund ekspedita turke dhe ushtarët tërhiqen.

Minileksion:Tituj romanesh: “Harri Poter dhe guri filozofal”, “Liza në botën e cudirave”“ Aventurat e Tom Sojerit” M.Tuein, “ Presidenti i Planetit të kuq”, B. Dedja, “Beni ecën vetë” K. Blushi etj.

Veprimtari praktikeMësuesja e drejton vëmendjen e klasës drejt diskutimit të pyetjes:• A është e rëndësishme gjetja e burimit të ujit për Tunsun Pashain? Po për kështjellarët? Po/Jo Pse?Nxënësit punojnë rreth dhjetë minuta e më pas përfaqësues të grupit të klasës lexojnë përgjigjet para grupit të klasës. Mësuesi në dërrasë shënon në formën e përfundimeve rreth argumentimeve të nxënësve.(Po është e rëndësishme gjetja e burimit me ujë edhe për Tusun Pashën edhe për kështjellarët sepse:- Nëpërmjet gjetjes së ujit Tusun Pashai do t’i afrohej fitores që kishte ëndërruar.- Nëpërmjet zbulimit të ujësjellësit rreziku i pushtimit sa vinte dhe shtohej… )

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;-historia;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-artet.


Detyrë shtëpie: Ushtrimi 8, f.49 Si i vlerësoni: -sakrificat e luftëtarëve, -strategjinë e turqve.Interpretoni sipas këndvështrimit tuaj.

Romani vepër letrare e gjatë në prozë, e cila pasqyron një rreth të gjerë ngjarjesh dhe karakteresh njerëzore.


118


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Ngjyra jeteTema mësimore: Kështjella I.Kadare(ora e dytë)

Fjalë kyçe:kështjellë, kalë, ujë, pushtim, vendosmëri, trima.


Metoda dhe teknika:- diskutim- teknika pyetje-përgjigje,- pema e mendjes,- tabela e konceptit,- punë në grupe dyshe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− ritregon me hollësi subjektin, duke e ilustruar me detaje nga teksti; − analizon personazhet, mjedisin, kohën dhe përmbajtjen e pjesës;− interpreton idetë e nënkuptuara të shprehura nëpërmjet gjuhës së tekstit;− dallon figurën letrare të krahasimit;−analizon ndërtimin gjuhësor të figurave letrare të përdorura;− gjen në tekst idetë kryesore dhe formulon temën e tij. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutimi i detyrës së shtëpisë:Dëgjohen interpretimet e nxënësve.Veprimet në situatë Ritregohet pëmbajtja e pjesës nga 2-3 nxënës/e.Klasa ndahet në grupe, për të punuar rreth 15 minuta me pyetjet:(ushtrimi 3) Veprimet e përsëritura të kalit sa vijnë e tensionohen Gjeni në tekst tri prej tyre dhe nënvizojini.Kali vrapoi një copë herë me galop të çrregullt, pastaj qëndroi, shkrofëtiti, goditi tokën më patkonj…Kali u ndal në dy-tri vende, goditi tokën e thatë me potkonj…Kali vraponte i xhindosur përpara murit kryesor…

Ngjarja rrëfehet në vetën e tretë dhe të parë.Në mbyllje shfaqet figura e Skënderbeut. Ç’cilësi të tij dalin në pah?

strategtrim luftëtar

Skënderbeu

(Ushtrimi 6) Ky tregim ka shumë fjalë të prejardhura. Gjeni dhe shkruani dhjetë prej tyre:Kështjellarë, i xhindosur, funksionar, gërvishtje, çrregullt etj.Tabela e konceptit Mësuesi/ja ndalet në figurën e krahasimit:

Përqasje ose përafrim midis dy imazheve

Vihen përballë fjalët, sende a frymorë, me fjalët që kanë ngjashmëri dhe lidhen me lidhëzat: si, ashtu si etj.

Arrihet duke bashkuar fjalët përkatëse me ndihmën e lidhëzave

Krahasimi

Gjuha shqipe 6

119

Veprimtari praktikeNxënësit ndahen në grupe të vogla (dyshe) , nënvizojnë krahasimet në tekst në tekst dhe së bashku me mësuesin/en ndalen në ndërtimin gjuhësor të tyre.…mbi gropën e madhe që dukej si varr i hapur - (si- lidhëz) …ndërsa ata gërmonin me tërbim si hienaLidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-historia;-T.I.K;-artet.


Detyrë shtëpie: Shkruani pesë fjali që lidhen me përmbajtjen e pjesës, ku të përdorni figurën letrare të krahasimit.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Ngjyra jeteTema mësimore: Njeriu që mbillte pemë Zh. Zhono

Fjalë kyçe:bari, mbillte lisa, vet-mi, luftë, lumturi, gjel-bërim.

Burimet dhe mjetet mësimore:teksti i nxënësit, materi-ale nga interneti, mate-rialetë përgatitura nga mësuesi/ja, albume fo-tografike.

Metoda dhe teknika:- imagjinata e drejtuar,- teknika pyetje-përgjigje,- punë në grupe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:- parashikon zhvillimin e ngjarjes duke u nisur nga ilustrimet figurative dhe titulli i fragmentit.− flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− jep dhe argumenton këndvështrimin e tij /saj rreth temës, ideve, personazheve;− dallon frazat që tregojnë kohën dhe mjedisin ku ndodhin ngjarjet; − gjen në tekst idetë kryesore dhe formulon temën e tij; −vlerëson teknikat e rrëfyesit për të përcjellë emocione.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitImagjinata e drejtuar Nxënësit lihen për pak sekonda të vështrojnë ilustrimin figurative, si edhe të lexojnë titullin e fragmentit. Duke u mbështetur në fjalët kyçe të përzgjedhura nga rrëfimi i nxit nxënësit të mendojnë se për çfarë mund të rrëfejë autori.Nxënësit sjellin imagjinatën e tyre gjatë diskutimeve në grup. Mësuesi/ja mund të përdorë materialin në linkun: https://www.youtube.com/watch?v=KTvYh8ar3tc, për të krijuar një situatë motivuese të nxëni.

Veprimet në situatëPrezantim i shkurtër me autorin:Jean Giono (1895- 1970) ishte një autor francez që shkroi vepra me fantazi. Disa prej tyre janë: “Njeriu prej kashte”, “Vetmia e Mëshirës”, “Kalorës mbi çati” etj.

Pas leximit të pjesës “Njeriu që mbillte pemë” , nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje, nxënësit punojnë ushtrimin 1 (për të kuptuar sa më mirë fragmentin.)1.Çfarë i bën përshtypje rrëfimtarit tek bariu? (mënyra se si jetonte…)


120

2.Si ka rrjedhur jeta e tij?(ai ndihet tepër i vetmuar për shkak se vite më parë i ka vdekur djali i vetëm, e më pas e shoqja; kjo ka bërë që ai ta luftojë vetminë duke e jetuar jetën e tij në gjirin e natyurës).3.Çfarë mësimi i dha jeta e njeriut që mbillte pemë autorit?( se nëse ekziston dëshira dhe vullneti njerëzit mund të ndërtojnë, përvecse tëluftojnë dhe zhyten në vetmi.)

Veprimtari praktikePunë në grupeGjatë kësaj faze mësuesi e ndan klasën në grupe dhe secili prej tyre punon me: Grupi I punon ushtrimin 3.Grupi II punon ushtrimin 4.Grupi III punon ushtrimin 5.Nxënësit punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës.(Përgjigje)Ushtrimi 3: Ngjarjen e rrëfen vetë autori. Prania e tij ndihet mjaft në këtë fragment.p.sh një element i dukshëm i tij është përdorimi i vetës së parë.P.sh … besoj se pyetjet e mia këmbëngulëse…… në atë çast u interesova për moshën e atij burri…… mosha ime re më shtynte…etjUshtrimi 4Cilësitë e personazhit kryesor që zbulohen nga Mendimet e tij => të bënte diçka të dobishme (i vlefshëm) =>s`kishte menduar fare për luftën( I paqtë) => ……………………. Veprimet e tij => mbillte pemë (punëtor) =>………………………. => ………………………Ushtrimi 5Disa nga frazat dhe fjalët që emërtojnë vend dhe kohë janë: në vendin e duhur, zuri të ngulte në tokë, pas kohës së mes-ditës, tre vjet, atë çast, tani, një ditë, një vit…etj. Këto i përkasin klasës së emrave kryesisht, por dhe ndajfoljeve.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-artet.


Detyrë shtëpie: Krijoni një tregim të shkurtër i cili përcjell mesazhin: “Ndryshimi fillon nga ne”.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Ngjyra jeteTema mësimore: Kur të vijnë mendtë S. Jakova

Fjalë kyçe:pushim, dy shokë, grindje, këshillë, upenduan.

Burimet dhe mjetet mësimore:teksti i nxënësit, ma-teriale nga interneti, materialetë përgatitura nga mësuesi/ja, albume fotografike.

Metoda dhe teknika:- imagjinata e drejtuar,- teknika pyetje-përgjigje, -tabela e konceptit,- punë në grupe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− ritregon një ngjarje duke u bazuar në fjalët kyçe; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij ose me shembuj nga teksti;− jep dhe argumenton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;− dallon frazat që tregojnë kohën dhe mjedisin ku ndodhin ngjarjet; − rendit ngjarjet e tekstit, duke i shprehur në formën e pikave të planit;

Gjuha shqipe 6

121

− përshkruan pamjen, tiparet, sjelljen e personazheve (duke u bazuar në tekst); − analizon gjuhën e figurshme të tregimit.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitImagjinata e drejtuarNxënësit/et lihen për pak çaste që, mbi bazën e disa fjalëve të dhëna në tabelë, të krijojnë një ngjarje të shkurtër.Veprimet në situatëMësuesi/ja njeh shkurtimisht nxënësit/et me autorin:

Sokol Jakova lindi në Tiranë, më 1948. Për fëmijët ka shkruar shumë libra me tregime e novela, si: “Ndodhitë e guximshme të Mirosh guximtarit”, “Fajtori përballë bishës”, “Rruga e vërtetë” etj.

Pas leximit të pjesës “Kur të vijnë mendtë”, nxënësit/et nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje u japin përgjigje pyetjevetë ushtrimit 1:1- Djemtë po kalonin pushimet pranë detit të kaltër të Himarës.2- Djemtë ngriheshin herët në mëngjes, merrnin mjetet e peshkimit dhe nxitonin për te moli, në veri të qytetit të vogël.3- Gjuetia nisi t’u ecte mbarë.4- Dritani kapi një peshk me ngjyra.5- Atë ditë fëmijëve u ndodhi diçka e jashtëzakonshme. Njëri nga peshqit hëngri një nga peshqit më të vegjël.6- Djemve iu ngatërruan grepat me njëri-tjetrin dhe papritmas filluan të ngrinden duke harruar se janë shokë të ngushtë.7- Një peshkatar që peshkonte aty afër iu tërhoqi vërejtje djemve dhe i këshilloi për mënyrën e të sjellurit.8- Djemtë e kuptuan gabimin, por kjo u kushtoi edhe ikjen e peshkut, edhe këputjen e grepave, prandaj këtu zë vendshprehja e popullit: “Kur të vijnë mendtë, nuk t’i hanë as qentë”.

Plotësohen me shenjat përkatëse, e vërtetë (V) dhe e gabuar (G) pohimet e dhëna në ushtrimin 2.Nxënësit/et ndahen në grupe dhe çdonjëri prej tyre punon me detyrat e caktuara.Grupi I => Ushtrimin 3.Grupi II => Ushtrimin 4.Grupi III => Ushtrimin 5.Nxënësit/et punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet e tyre. Ushtrimi 3Djemtë Veprimet para peshkimit Veprimet gjatë peshkimit Veprimet pas peshkimitDritani Ngrihej herët,

merrte grepat,fildispanjën...

Hidhte grepin. Shihte sa dheç’lloj peshqishkishtekapur.

AlbaniUshtrimi 4Plotësimi i fjalive në mënyrë të tillë që të shërbejnë si pika plani. Albani dhe Dritani; Gjuetia; Vështirësitë; Gabimi.Veprimtari praktikeGjatë fazës së fundit të kësaj ore, nxënësit/et diskutojnë, duke reflektuar rreth pyetjes: Sipas mendimit tuaj titulli i këtij tregimi a ka lidhje me ndonjërën nga proverbat e mëposhtëm?Kur të vijnë mendtë, nuk t’i hanë as qentë.Lakmia nuk të lë pa gjë.Më mirë vonë se kurrë.Kush kërkon gjen. (Përgjigjet e tyre do të drejtohen drejt proverbës të parë).


122

Ushtrimi 5Shpjegimi kuptimor i shprehjeve.I kishte lënë më gisht në gojë. => i kishte çuditur.Hapi sytë mirë. => Vështro me kujdes.Po bëni si gjela të egër. => Jeni të acaruar.Kur të vijnë mendtë nuk t’i hanë as qentë => Tashmë gabimi është kuptuar, por është shumë vonë.

Tabela e konceptit: Rikujtohet koncepti i strukturës së një teksti letrar

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-sporti.


Detyrë shtëpie: Gjeni në tekst dhe shkruani fjalët që i përkasin fushës së peshkimit.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Fluturim përmes fan-tazisëTema mësimore: Sa zbaviteshin dikur I.Asimov

Fjalë kyçe:shkollë, zbavit-je, mësues, libër i lashtë.

Burimet dhe mjetet mësimore:teksti i nxënësit, ma-teriale nga interneti, materialetë përgatitura nga mësuesi/ja, albume fo-tografike.

Metoda dhe teknika:- imagjinata e drejtuar,- teknika pyetje-përgjigje, -tabela e konceptit,- diagrami i Venit,- puno dyshe-shkëmbë mendime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−diskuton në bazë të njohurive dhe informacioneve që ka, lidhur me temën; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − lexon pjesë-pjesë tekstin dhe parashikon se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për para-shikimin e tij;− kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− jep dhe argumenton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;− dallon frazat që tregojnë kohën dhe mjedisin fantastik ku ndodhin ngjarjet; − përshkruan pamjen, tiparet, sjelljen e personazheve (duke u bazuar në tekst); − krahason në tekst dy koncepte, detajet e dhëna për shkollën e re dhe atë të vjetër;− analizon gjuhën e figurshme të tekstit;

Gjuha shqipe 6

123

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutoni si e përfytyroni shkollën e së ardhmes.Nxënësit/et përqendrohen për pak çaste e më pas gjithsecili, sipas fantazisë së tij, sjell modelin që dëshiron. Këtu mësue-si/ja nxit imagjinatën e lirë, duke shfaqur fotografi e pamje të shkollave të suksesshme kudo në botë.Veprimet në situatëPrezantim i shkurtër me autorin:

Isak Asimov (Isaac Asimov, 1920-1992)Autor amerikan dhe professor i biokimisë në Universitetin e Bostonit. Asimov shkroi mbi 500 libra. Ai është mjafti njohur për librat e tij të shkencës dhe për veprat artistike me fantashkencë.

Lexohet pjesë-pjesë teksti dhe parashikohet se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për para-shikimin e bërë. Gjatë leximit të pjesës “Sa shumë zbaviteshin dikur”, nxënësit/et së bashku me mësuesin/en diskutojnë pyetjet e ushtrimi 1.Përse flet libri i lashtë? (Për shkollën.)Çfarë mendon Marxhi për shkollën? (Ajo nuk e ka shumë qejf shkollën.) Çfarë i pëlqen Marxhi shkollës së kohëve të shkuara dheku ndryshon ky model nga ai që mëson ajo?Ritregoni shpjegimet e Tomit për shkollën e kohërave të kaluara.

Ushtrimi 5Cilët janë dy personazhet kryesore të tregimit? Gjeni dy mendime të secilit që nuk përputhen me njëri-tjetrin.Personazhi i parë Personazhi i dytëBabai im di sa një mësues Jo… një njeri nuk mund të dijë sa një mësuesNuk mund të jetë njeriprej vërteti një mësues.

Po... mësuesi u shpjegon djemve dhe vajzave.

Tabela e konceptit:

Tregimi fantastiko-shkencorShpesh ky lloj tregimi vendoset në të ardhmen, në hapësirë, në një kohë ose një univers të imagjinar. Është lloj i rrëfimit me fantazi

Nëpërmjet plotësimit të diagramit të Venit punohet ushtrimi 6 => Krahasoni dy shkollat sipas tipareve të dhëna në tekst.

Shkolla e re Shkolla e vjetërKa mësues mekanik. Ka mësues/e të vërtetë.Mësuesi/ja ka orarin e përcaktuar. Mësuesi/ja shpjegon, jep detyra.Shkolla zhvendoset në shtëpi. Shkolla është e vendosur në një mjedis kolektiv.Ushtrimi 7 => Zbërtheni kuptimin e shprehjeve:Shprehja KuptimiIshte sa i gjatë i gjerë i madh i lartë dhe i trashë

Për të gjitha ushtrimet e zbërthyera në këtë fazë të zhvillimit të orës, mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura sa herë e shikontë nevojshme.Veprimtari praktikeNëpërmjet teknikës puno dyshe/ shkëmbe mendime, nxënësit/et punojnë ushtrimin 8 => Vlerësoni anët negative dhe pozitive të shkollës së Tomit dhe Marxhit.


124

Punohet individualisht: Shkolla pozitive/negativeMësohesh me vetminëMëson të përqendrohesh Humbet komunikimin

Nxënësit/et punojnë për rreth dhjetë minuta e më pas shkëmbejnë mendimet me njëri-tjetrin.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;


Detyrë shtëpie: Bëni një shkrim fantastiko-shkencor ku ngjarja, vendi, koha dhe personazhet të jenë fryt i imagjinatës suaj.

Fusha: Gjuha dhe komunikimi Lënda: Gjuhë shqipe

Shkalla: III Klasa: VI

Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Fluturim përmes fantazisëTema mësimore: Kapelja që flet Xh. K. Rouling(ora e parë)

Fjalë kyçe:kapele magjike, frikë, dëshirë, shtëpi.


Metoda dhe teknika:-puno dyshe/shkëmbe mendime,-prezantim digjital,- teknika pyetje-përgjigje, -tryeza rrethore.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−diskuton në bazë të njohurive dhe informacioneve që ka, lidhur me temën (Harri Poterin); − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − lexon pjesë-pjesë tekstin dhe parashikon se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për parashikimin e tij;− kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− interpreton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;− analizon marrëdhëniet mes personazheve, vlerëson sjelljet e tyre, si dhe i krahason me veten;

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale

Situata e të nxënitPuno dyshe/Shkëmbe mendimeMësuesi shënon në dërrasë të zezë Harri Poter dhe i nxit nxënësit të sjellin ndërmend episode, të cilat i kanë pëlqyer. Nxënësit punojnë në dyshe e më pas shkëmbejnë informacionet me njëri/a-tjetrin/ën. Nëpërmjet videoprojektorit shfaqen skena të filmit, sipas linkut:https://www.youtube.com/watch?v=xQZFWA2KDbwVeprimet në situatëPrezantim i shkurtër me autoren:Xh. K. Roëling, (Joanne Kathleen Roëling) është një autore mjaft e suksesshme angleze. Fama e saj në zhanrin fantastik është e lidhurme serinë e romaneve për Harri Poter (Harry Potter).

Gjuha shqipe 6

125

Lexohet pjesë-pjesë teksti dhe parashikohet se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për parashikimin e tij. Gjatë leximit të pjesës “Kapelja që flet” të autores angleze Xh.K.Rouling, nëpërmjet teknikës pyetje –përgjigje nxënësit zbërthejnë tekstin duke punuar pyetjet e ushtrimit 1:

- Cili është personazhi kryesor i këtij tregimi? (Harri Poteri) - Çfarë i bën përshtypje Harrit në Sallën e madhe? (Ndriçimi, madhësia, por mbi të gjitha një kapele e veçantë.)- Cili është funksioni i kapelës së magjistarit?(Vendos se në cilën prej shkollave do të shkojnë fëmijët.)Kështu punohet i gjithë ushtrimi. Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura. Veprimtari praktikeMësuesi/ja, pasi bën një përmbledhje të materialit të zbërthyer më sipër, i drejton nxënësit/et drejt interpretimit të tekstit. Për këtë përdor metodën e tryezës rrethore në të cilën nxënësit/et interpretojnë rreth pyetjes:• Po ju, a do të donit të ishit në shkollën e Harrit? Në cilën prej shtëpive do të donit të zgjidheshit nga kapelja magjike?

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;


Detyrë shtëpie: Punohet ushtrimi 3 në tekstin e nxënësit. Renditni tri momente në të cilat Harri ndien frikë dhe pasiguri gjatë rrëfimit.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Fluturim përmes fan-tazisëTema mësimore: Kapelja që flet Xh. K. Rouling(ora e dytë)

Fjalë kyçe:kapele magjike, frikë, dëshirë, shtëpi.


Metoda dhe teknika:-diskutim,-prezantim digjital,- teknika pyetje-përgjigje, -diagrami i Venit,- punë në grupe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−rendit momentet kyçe të zhvillimit të ngjarjes;− dallon frazat që tregojnë kohën dhe mjedisin fantastik ku ndodhin ngjarjet; − analizon fragmentin duke u ndalur në dallimin e dukurive reale nga ato fantastike;− përshkruan pamjen, tiparet, sjelljen e personazheve (duke u bazuar në tekst); − analizon gjuhën e figurshme të tekstit;− krahason variantin e librit me atë të filmit duke dalluar të veçantat dhe të përbashkëtat.



126

Situata e të nxënitDiskutim/Prezantim digjitalMësimi i kësaj ore fillon me leximin dhe diskutimin e detyrës së shtëpisë. Vazhdon prezantimi digjital, sipas linkut:https://www.youtube.com/watch?v=xQZFWA2KDbw

Veprimet në situatë Punë në grupeNxënësit ndahen në grupe (5-6 nxënës) dhe çdonjeri prej tyre punon me:Grupi I punon ushtrimin 4.Grupi II punon ushtrimin 5.Grupi III punon ushtrimin 6.Grupi IV punon ushtrimin 7.Nxënësit punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës. Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura. Veprimtari praktikeNëpërmjet diagramit të Venit punojnë ushtrimin 8, duke nxjerrë në pah të përbashkëtat dhe dallimet mes librit dhe filmit.

LibriFilmi

Nxënësit punojnë në heshtje. Në minutat e fundit diagrami i Venit plotësohet edhe në dërrasë të zezë.



Detyrë shtëpie: Shkruani një tregim të shkurtër me elemente fantastike, sende dhe personazhe të trilluara magjike. Ven-dosni një titull krijimit tuaj dhe përpiquni ta shoqëroni me një vizatim apo foto, e cila përputhet me të.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Fluturim përmes fan-tazisëTema mësimore: Stinët në Planetin e Kuq B.Dedja

Fjalë kyçe:president, planet, gal-aktikë, kozmocelular,fantazi.


Metoda dhe teknika:- imagjinatë e drejtuar,- tabela e konceptit,- teknika pyetje-përgjigje,- punë në grupe,- tryeza rrethore.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− krijon një ngjarje të shkurtër duke u bazuar në titullin e pjesës, para leximit të brendisë së saj;− flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − lexon pjesë-pjesë tekstin dhe parashikon se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për parashikimin e tij;− kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− diskuton rreth përmbajtjes, personazheve, përshtypjeve dhe ndjesive për tekstin; − interpreton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;− analizon marrëdhëniet mes personazheve, vlerëson sjelljet e tyre, si dhe i krahason me veten;− analizon gjuhën e figurshme të tekstit.

Gjuha shqipe 6

127

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitImagjinatë e drejtuarNxënësit/et nxiten drejt diskutimit që ka lidhje me vetë titullin e pjesës.• “Stinët në Planetin e Kuq”-Për çfarë mendoni se rrëfen autori?Mësuesi/ja tregohet i/e kujdesshëm me përgjigjet që sjellin nxënësit/et dhe, ndërsa ata fantazojnë mbi ngjarjene trilluar prej tyre.Tabela e konceptit

Personazhi i trilluar:• gjendet në rrëfimet me fantazi;• ndërtohet mbi bazën e imagjinatës së autorit;• shpreh sinqeritetin dhe dëshirën e njeriut për të arritur të pamundurën;

Veprimet në situatëPrezantim i shkurtër me autorin:Bedri Dedja (1930 - 2004) poet e prozator, përrallëtar e dramaturg, tregimtar, novelist e romancier, përkthyes, gazetar e kritik, studiues i psikologjisë, pedagogjisë, studiues e teoricien i historisë së letërsisë shqiptare për fëmijë. Disa vepra të njohura të autorit janë:Novela: Një udhëtim i rrezikshëm (1961), Kercënimi i thonjve kozmikë (1976); Vëllime me tregime e përralla : Përralla e tre vëllezërve (1958), Përralla njëmbëdhjetëkatëshe (1996); Romane: Kalamajtë e pallatit tim (1979), Qyteti me tri kështjella (1998), Presidenti i Planetit të Kuq (2006) etj.

Lexohet pjesë-pjesë teksti dhe parashikohet se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për parashikimin e tij; Pas leximit të fragmentit “Stinët në Planetin e Kuq”, nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje, zhvillohen pyetjet e ushtrimit 1.Më pas, klasa ndahet në grupe dhe secili prej tyre punon me detyrat përkatëse.Grupi I => Ushtrimi 2-3 Grupi II => Ushtrimi 4a) Paragrafi 4 (plotësimi i tekave)b) Paragrafi 5 (merret vendim për tekanjozët)c) Paragrafi i fundit (përshkruan tekanjozët) Grupi III => Ushtrimi 5

1. Autobus 3. i presidencës (Kozmocelular i Presidencës)2. Ditë 2. artificiale3. Kozmocelulari 6. e kalamajve marsianë4. Teleenciklopedi 4. e Galaktikës (togfjalëshi lidhet në bazë të lidhjes kuptimore)5. Planet 1. kozmik6. Ekspedita 5. gjigantTë gjithë këta togfjalësha janë pjesë e gjuhës së tregimit fantastiko-shkencor. Veprimtari praktikeMësuesi/ja, pasi bën një përmbledhje të materialit të zbërthyer më sipër, i drejton nxënësit/et drejt të reflektuarit mbi tekstin.Ndahet klasa në dy grupe:Grupi I: Përdoret teknika e tryezës rrethore në të cilën nxënësit/et gjykojnë rreth pyetjes:- A mendoni se ndonjëherë prindërit u ngjasojnë robotëve të komanduar duke u plotësuar çdo tekë fëmijëve?Grupi II: Nxënësit/et japin opinionet e tyre për mbylljen e pjesës. Ata japin edhe variante të ndryshme për një mbyllje tjetër të mundshme.


128



Detyrë shtëpie: Shkruani një tregim të shkurtër fantastiko-shkencor me titull: “Me ekspeditën e parë të kalamajve mar-sianë për në Jupiter”.



Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Fluturim përmes fan-tazisëTema mësimore: Biri i Erës V. CanosinajPërpunim njohurish

Fjalë kyçe:Biri i Erës, luginë, cirk, liri, tym.

Burimet dhe mjetet mësi-more:- Fletorja për vlerësimin e kompetencave;- materiale të digjitalizuara;- materiale informuese për krijimtarinë e autorit.

Metoda dhe teknika:- stuhi mendimesh,- harta e konceptit,- mësimdhënia e ndërsjelltë,- punë në grupe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:- përmbledh idetë kryesore duke i ilustruar me fragmente dhe detaje nga teksti;- u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit;- lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme;- diskuton rreth përmbajtjes, personazheve, përshtypjeve dhe ndjesive për tekstet që lexon;- rendit ngjarjet e një teksti;- gjen nw tekst idetë kryesore dhe formulon temën e tij;- jep dhe argumenton këndvështrimet e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënit lidhet me përsëritjen e koncepteve të marra gjatë studimit të tekstit rrëfimtar letrar. Nxënësit punojnë me grupe të vogla për të plotësuar Hartën e Koncepteve, e cila përmban: veçoritë e tekstit rrëfimtar letrar, hapësirën e përdorimit, strukturën dhe llojet e tij.Veprimet në situatëMësuesi/ja njeh shkurtimisht nxënësit/et me autorin e pjesës:

Viktor Canosinaj lindi 1960 në Vlorë. Mjaft i sukseshëm në letërsinë për fëmijë me titujt e mirënjohur: “Ikja e pëllumbave”,“Lamtumirë guacka ime”, “Monstrat e Rrugës së Mimozave”,“Qeni milioner”,“Meriyll” etj.

Stuhia e mendimeveMësuesi/ja përfshin në diskutim tërë grupin e klasës.1.Shkruhet në tabelë tema e mësimit.2. Nxiten nxënësit të thonë të gjitha idetë që lidhen me njohuritë e marra rreth tekstit rrëfimtar letrar.Mësimdhënia e ndërsjelltëMjedisi fizik i klasës për këtë veprimtari do të jetë në këtë formë:Nxënësit e bankës përpara kthehen mbrapa dhe punojnë me ta, duke krijuar kështu grupe katërshe. Mësuesja u shpjegon nxënësve se do të bëjnë një veprimtari të të nxënit në bashkëpunim që quhet “mësimdhënia e ndërsjelltë” Secili grup përzgjedh një anëtar, i cili do të jetë mësuesi i grupit. Nxënësi, në këtë rol, kryen këto detyra: 1. Lexon ngadalë, me zë të qartë fragmentin letrar “Biri i erës”. 2. Përmbledh ngjarjet kryesore të fragmentit. 3. Sqaron pjesët e paqarta, apo fjalët që tingëllojnë të panjohura për nxënësit.Punë në grupe- Nxënësit punojnë në grupe. Pasi diskutohen ushtrimet brenda grupit dhe shtohen mendime të reja, prezantohen për-fundimet. Në ushtrimin 1 nxënësit vendosin numra sipas rrjedhës së ngjarjeve në tregim.Gjatë zhvillimit të ushtrimeve,shfaqen këto çështje:Tregimi është shkruar në vetë të tretë.Biri i Erës e ndien veten të braktisur e të vetmuar.

Gjuha shqipe 6

129

Personazhi është një kalë, i cili simbolizon shpirtin e lirë, që shpreson dhe ëndërron për idealet veta. Bota reale vuan nga plagë të thella, ai trishtohet ndërsa e prek këtë botë plot tym, ndotje, zhurmë, vetmi. Biri i Erës, madje as nuk e njohu Luginën e Pishave, për këto arsye. Por, shpresat e tij për një botë më të mirë vazhdojnë të jetojnë.Fjalët e fundit të tregimit përcjellin edhe mesazhin e tij, atë të shpresës tek e ardhmja për një botë më të mirë.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;

Vlerësimi: Kjo orë mësimi, e cila kishte si qëllim zhvillimin e kompetencës së të lexuarit quhet e realizuar, nëse nxënësit, në përfundim të orës mësimore demonstro-jnë të kuptuarit e tekstit duke treguar brendinë dhe duke e ilustruar atë me fragmente dhe detaje nga teksti. Nxënësit gjykojnë me argumente idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të nënkuptuar, dallojnë elemente të formës dhe strukturës së teksteve, krahasojnë personazhe, ide, informacione etj. Mësuesi/ja, gjithashtu bën vlerësimin e nxënësve për :- bashkëpunimin e mirë në grup - përgjigjet e plota e të sakta.- kapërcimin e vështirësive në realizimin e kompetencave të fushës dhe atyre kyçe.

Detyrë shtëpie: Nxënësit përzgjedhin një fragment letrar nga librat e lexuar, të cilin pasi e shkruajnë në programin uord, e analizojnë sipas këtyre çështjeve:Idetë kryesore të fragmentit;Shkrimin e përmbledhur të përmbajtjes;Përshkrimin e personazheve;Renditjen e ngjarjeve të përmbledhura në pika plani;Këndvështrimin e argumentuar të tij rreth temës që ka përzgjedhur.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Në botën e çudiraveTema mësimore: Fuqia e Mujit M.Kuteli(ora e parë)

Fjalë kyçe:Cikli i Kreshnikëve, zanat, Muji, zgjedhje, shpërblim, fuqi.


Metoda dhe teknika:-stuhi mendimesh,-pema e mendimit, - teknika pyetje-përgjigje- puno dyshe/ shkëmbe men-dime,- tabela e konceptit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:- lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme;-flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); - i rikthehet leximit të tekstit deri sa ta kuptojë atë; - u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tekstit;- diskuton rreth përmbajtjes, personazheve, përshtypjeve dhe ndjesive për tekstin;- interpreton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitStuhi mendimesh/Pema e mendimit-Kujtoni histori nga Cikli i Kreshnikëve, me figurat e njohura, si: Muji, Halili, Gjergj Elez Alia etj.Nxënësit diksutojnë për disa minuta rreth: Ciklin të Kreshnikëve dhe autorit M. Kuteli.Mitrush Kuteli:Mitrush Kuteli (1907-1967) Dhimitër Pasko është emri i tij i vërtetë. La një trashëgimi letrare të gjerë, të pasur, origjinale dhe përherë të freskët. Ai ishte mjeshtër i fjalës shqipe. Botoi librat me tregime: “Ago Jakupi e të tjera rrëfime”, “Tregime të moçme shqiptare”, “Xixëllonja” etj.

Veprimet në situatëPas leximit të pjesës” Fuqia e Mujit”, nxënësit për të zbërthyer kuptimin e saj, përmes teknikës pyetje-përgjigje nxënësit punojnë ushtrimin 1.


130

Më pas nxëënsit ritregojnë dialogjet e Mujit dhe të zanave.Në grupe dyshe, (me shokun e bankës) nxënësit punojnë ushtrimin 2, për të interpretuar veprimet e personazhit kryesor.- Muji bën zgjedhjen e tij ndaj kërkesës së zanave. Po ju, çfarë do të kishit bërë? Argumentoni përgjigjen tuaj.Dëgjohen diskutimet e nxënëve.Portretizohet Muji dhe zbërthehen cilësitë e tij duke i ilustruar nga teksti. (ushtrimi 4, f.79)

Veprimtari praktikeTabela e konceptitHIPERBOLA Është figurë stilistike. Ndërtohet në bazën e zmadhimit deri në tepri. Përdoret për të krijuar një efekt artistik dhe emocional në letërsinë artistike. Përdoret për të theksuar një mendim.Pas shpjegimit të figurës së hiperbolës, nxënësve u kërkohet të punojnë për rreth 10 minuta ushtrimin 3, për të verifikuar qartësinë e të kuptuarit të kësaj figure. “Të mos i japim më gji Mujit, se po t’i japim e shemb botën anembanë”.Nxënësit do të diskutojnë për disa minuta, duke sjellë hiperbola të tjera dhe komentuar ato. Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;


Detyrë shtëpie: Ushtrimi 7, f.79. Nënvizoni frazat në të cilat dalloni figurën e hiperbolës.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Në botën e çudiraveTema mësimore: Fuqia e Mujit M.Kuteli(ora e dytë)

Fjalë kyçe:Cikli i Kreshnikëve, zanat, Muji, zgjedhje, shpërblim, fuqi.


Metoda dhe teknika:-diskutim-prezantim digjital,-punë në grupe,-rrjeti i diskutimit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− përmbledh idetë kryesore duke i ilustruar me fragmente dhe detaje nga teksti; − interpreton tekstin duke dalluar idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë në tekst dhe idetë e nënkuptuara;− gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;− shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti; − krahason dy personazhe të njohura nga mitologjia shqiptare; − dallon figurën letrare të hiperbolës;− shpjegon kuptimin fjalëve e shprehjeve të figurshme të përdorura nga autori;− përshkruan mjedisin fantastik ku ndodhin ngjarjet.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale

Gjuha shqipe 6

131

Situata e të nxënit Diskutim/Prezantim digjitalMësimi i kësaj ore fillon me leximin e detyrës së shtëpisë. Nxënësit lexojnë detyrën dhe mësuesi/ja nëpërmjet dëgjimit gjen rast që përmes videoprojektorit paraqet para nxënësve pamje të personazheve mitologjikë. Mësuesi/ja mund të përdorë matërialin sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=teeJGBFBu7kKështu, përmes përshkrimit të tyre bëhet edhe më i qartë e i kuptueshëm koncepti i figurës së hiperbolës.Veprimet në situatëNxënësit ndahen në grupe dhe çdonjëri prej tyre punon me:Grupi I => punon ushtrimin 4.Grupi II =>punon ushtrimin 5. Grupi III => punon ushtrimi 6.Grupi IV => punon ushtrimi 9.

Nxënësit punojnë në heshtje. Përfaqësues te secilit grup komentojnë përgjigjet para grupi të klasës. Mësuesi/ja bën ndë-rhyrjet e nevojshme.

Veprimtari praktikeNë fazën e fundit të zhvillimit të kësaj ore nxënësit drejtohen nga mësuesi/ja që nëpërmjet metodës rrjeti i diskutimit të diskutojnë rreth çështjes

PO Zanat për të shpërblyer sjelljen e Mujit, i cili ndihmoi me foshnjat JO e pyesin se çfarë ai kërkon nga ato. A mendoni se njeriu shpërblehet gjithmonë për të mirat që bën?

Nxënësit do të diskutojnë për disa minuta dhe do të japin argumente që mbështesin mendimet e tyre. Dëgjohen me vëmendje diskutimet e nxënësve. Mbahen shënim disa prej tyre.



Detyrë shtëpie: Zgjeroni përshkrimin e mjedisit fantastik të kësaj përralle duke fantazuar rreth pamjes fizike të zanave të mbështjellë me dritë të bardhë.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Në botën e çudiraveTema mësimore: Zemërimi i Zeusit S.Koloredo

Fjalë kyçe:zemërim, Olimpi, Zeu-si, Prometeu, sakrificë.


Metoda dhe teknika:- imagjinata e drejtuar,- diskutim,- teknika pyetje-përgjigje,- shkrim i lirë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− parashikon brendinë e pjesës mbështetur në figurat e dhëna për pjesën dhe titullin; − analizon elementet që shoqërojnë tekstin (pikturat) për të kuptuar më mirë tekstin;− interpreton tekstin duke përdorur idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë në tekst dhe idetë e nënkuptuara;− gjykon me argumente idetë e tekstit;− shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti; − përshkruan mjedisin fantastik ku ndodhin ngjarjet;−portretizon personazhet e pjesës;− shpjegon kuptimin fjalëve e shprehjeve të figurshme të përdorura nga autori;− gjen në tekst idetë që bart ai dhe formulon temën e tij; −vlerëson mesazhin që Prometeu u përcjell brezave.


132

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitImagjinata e drejtuar => Nxënësit/et lihen për pak çaste të vështrojnë ilustrimet figurative, f.80 dhe 81 e më pas lexojnë edhe titullin e fragmentit. Duke u mbështetur në këto dy elemente, mësuesi i nxit nxënësit/et të parashikojnë:-Për çfarë mund të rrëfejë autori?Ata diskutojnë mbështetur në imagjinatën e tyre. Veprimet në situatëPrezantim i shkurtër me autoren:Sabina Coloredo (Sabina Colloredo) Është një autore italiane bashkëkohore. Imagjinata dhe rrëfimi saj sjell figura të lashtësisë sipas një këndvështrimi krejt të ri. Mjaft e pëlqyer si autore e librave për fëmijë, për lexuesin shqiptar ajo vjen e përkthyer me librin: “Heronjtë dhe hyjnitë e Olimpit”. Krijimtaria e saj numëron një sërë librash, si: “Mite nga qielli në tokë”, “Koha e miteve greke”, “Mbretëreshat e Olimpit” etj.

Pas leximit të pjesës “Zemërimi i Zeusit”, punohen pyetjet e ushtrimit 1 (teknika pyetje-përgjigje)Ushtrimi 2 Orientohen nxënësit drejt përgjigjes: Zeusi nuk lejonte askënd të thyente autoritetin e tij, ai pëlqente servilët dhe Prom-eteu nuk kish qenë kurrë i tillë me të.Shpjegim shtesë: Ky tregim është marrë nga vëllimi “Heronjtë dhe hyjnitë e Olimpit”. Që fëmijë Zeusi ka një fat të para-shikuar: të sundojë Olimpin! I shpëton asgjësimit të të atit dhe rritet me qumështin e një dhie e nën përkujdesjen e një nimfe. Që në moshë të re, ai shfaqet si një hy i palëkundur, i fortë, i stuhishëm. Lidh aleanca me hyjni dhe heronj, lufton kundër titanëve dhe kujtdo që ngre krye kundër autoritetit të tij, një nga të cilët është edhe Prometeu.

Ushtrimi 3Orientohen nxënësit drejt përgjigjes: Zeusi ndihet i kërcënuar nga Prometeu, frika e tij shfaqet në hakmarrjen e pamëshirshme. Prometeu me kurajon, guximin e tij shpërfill Zeusin e egër. Këtë shpërfillje Zeusi nuk mund t`ia falë Prometeut.Nxënësit/et ndahen në grupe dhe dy grupet e para, nëpërmjet teknikës ditari dypjesësh, punojnë ushtrimet 4 dhe 5.Grupi I => ushtrimi 5, f.82

Argumentet e Prometeut Argumentet e ZeusitI ka pikë të dobët njerëzit. Kërkon t’i mbajë të nënshtruar.Duhet t’u japë kohë që të zhvillohen. I shpërfill njerëzit.Sakrifikon për njerëzit. Zjarri duhet të qëndrojë te Hyjnitë në Olimp.

Grupi II=> ushtrimi 6, f.82

Fjalët e Zeusit Mënyra e foljeveFarkëto disa hekurishte … UrdhëroreMerreni dhe mbërthejeni… Urdhërore

Grupi III => punon me ushtrimin për gjetjen e figurave letrare:Figura letrare Lloji i tyreTërbimi i çmendur EpitetTërbimi i çmendur e mbërtheu Metaforë

Nxënësit/et punojnë në heshtje. Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e nevojshme. Veprimtari praktikeGjatë fazës së fundit të zhvillimit të kësaj ore, mësuesi/ja nxit nxënësit/et drejt të punuarit në mënyrë individuale për të fomuluar: Mesazhin që figura e Prometeut i jep njerëzimit.

Mësuesi/ja diskuton në m,ënyrë të përmbledhur rreth figurës së Prometeut dhe rëndësisë së tij.Veprimi i Prometeut është shumë i guximshëm, një veprim që trondit themelet e Olimpit. Zeusit është një njeri i pamëshirshëm dhe hakmarrës. Ai e dënon Prometeun në mënyrë të përjetshme. Prometeu është një luftëtar i paepur. Ai është padyshim kryengritësi i parë i njerëzimit që guxon të ngrihet kundër pushtetit të të pamëshirëve.

Gjuha shqipe 6

133

Nxënësit/et përqendrohen për rreth dhjetë minuta. Në minutat e fundit, 2-3 prej tyre e paraqesin punën para grupit të klasës. Mësuesi/ja tregohet i/e kujdesshëm/me kuptimin që bart fjalia-mesazh, përzgjedhja e fjalëve, drejtshkrimi tyre. Mesazhi më i goditur shënohet në dërrasë të zezë.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;


Detyrë shtëpie: (Shkrim i lirë) Përshkruani Olimpin, vendin e hyjnive. Detyrë, f.82.


Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Në botën e çudiraveTema mësimore: Kërmilli dhe trëndafiliH. K. Andersen

Fjalë kyçe:i dobishëm, kërmilli, trëndafili, sakrifikon, përfiton,vlera etj.

Burimet dhe mjetet mësimore:teksti i nxënësit, ma-teriale nga interneti, materialetë përgatitura nga mësuesi/ja, albume fo-tografike.

Metoda dhe teknika:- stuhi mendimesh,- pema e mendimeve,- punë në grupe,- tabela e konceptit,- ditari dypjesësh,- diagrami i Venit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−diskuton në bazë të njohurive dhe informacioneve që ka, lidhur me temën; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − lexon pjesë-pjesë tekstin dhe parashikon se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për parashikimin e tij;− kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− interpreton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;− analizon marrëdhëniet mes personazheve, vlerëson sjelljet e tyre, duke i krahasuar ato;− formulon temën dhe idenë kryesore të përrallës;− dallon elemente të formës dhe strukturës së tekstit (elementet fantastike);− dallon frazat që tregojnë kohën dhe mjedisin ku ndodhin ngjarjet. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitStuhi mendimesh Mësuesi/ja u drejton nxënësve pyetjen:-Ç’do të thotë të jesh i dobishëm në shoqëri?Nxënësit/et sjellin idetë e tyre nëpërmjet diskutimit.-Të punosh pa u lodhur për njerëzit që do.-Të jesh i vlefshëm për shoqërinë.-Të jesh i dobishëmMësuesi/ja plotëson pemën e mendimeve me përgjigjet e nxënësve.Veprimet në situatëMësuesi/ja njeh shkurtimisht nxënësit/et me autorin e pjesës:

Hans Kristian Andersen bëhet mjaft i famshëm që në 1835, me romanin e tij “Improvizatori”, jo vetëm në Danimarkë, por edhe jashtë kufijve të saj. Gjithsesi famën dhe pavdekësinë atij ia dhanë përrallat mahnitëse, të cilat përbëjnë nektarin e Andersenit.

Lexohet pjesë-pjesë teksti dhe parashikohet se çfarë do të ndodhë më pas duke dhënë arsyetime dhe argumente për parashikimin e tij. Pas leximit të pjesës “Kërmilli dhe trëndafili”, nxënësit/et punojnë së bashku me mësuesin/en pyetjet e ushtrimit 1.


134

1)Personazhet e kësaj përralle janë trëndafili dhe kërmilli.Mësuesi/ja ndërhyn për të prezantuar nëpërmjet videoprojektorit imazhet sipas faqes së web-it: The Snail and the Rose Tree.

2) Prisni pa do të vijë dhe koha ime. E ç’është të çelësh trëndafila, të bësh lajthi apo qumësht si lopët e delet! Unë do të bëj diçka më të madhe...Më pas caktohet një nxënës/e për të ritreguar subjektin.Mësuesi/ja tregon kujdes që nxënës/ja të përdorë ligjëratën e zhdrejtë gjatë ritregimit, pra jo të riprodhojë dialogjet midis personazheve.Pas dëgjimit të subjektit, mësuesi/ja ndalet dhe shpjegon se përse autori u vesh tipare njerëzore personazhevetë fragmentit dhe cila është figura letrare që përftohet.

Personifikimi është figurë letrare me anë të së cilës sendit ose kafshës i vishen tiparet e njeriut.

Grupi I => Punon ushtrimin 2 (Për kërmillin ishte me vlerë të rrinte i mbyllur brenda guaskës së tij…) (Trëndafili vlerësonte kënaqësinë që i falte jeta, ai dëshiron të kënaqë të tjerët…)Grupi II => Punon ushtrimet 3 dhe 5.Trëndafili personifikon njerëzit që vetësakrifikohen për shoqërinë, ata që janë të dobishëm.Kërmilli personifikon dembelët, parazitët dhe egoistët. Grupi III => Punon ushtrimin 4 (Tema e kësaj përralle ka të bëjë me qëndrimet e ndryshme që mbajnë edhevetë njerëzit ndaj njëri-tjetrit dhe ndaj vetë jetës)Grupi IV => punon ushtrimet 6 dhe 7 (………)Grupi V => punon ushtrimin 8

Shprehjet frazeologjike Fjala gjegjëseMerret vesh KuptohetI bëj gjërat me nge Dalëngadalë

Nxënësit/et punojnë në heshtje. Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura, nëse është e nevojshme.Veprimtari praktikeGjatë fazës së fundit të zhvillimit të kësaj ore, nxënësit/et punojnë ushtrimin 9, f.88 duke reflektuar për personazhet e përrllaës.

Diagrami i Venit- idetë që ka secili,(Trëndafili: të ndihmojë të tjerët. Kërmilli: i interesuar vetëm për veten.)- sjelljet dhe veprimet gjatë përrallës(Trëndafili: çel lule. Kërmilli: struket në guackën e vet.)

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;--T.I.K.


Detyrë shtëpie: Përmblidhni shkurt me 2-3 fjali formën tuaj të mbylljes për përrallën. Argumentoni arsyet e zgjedhjes suaj.

Gjuha shqipe 6

135



Rubrika:Teksti rrëfimtar letrarNënrubrika: Në botën e çudiraveTema mësimore: Bretkosa që desh të trashej sa një kaZh. dë la Fonten

Fjalë kyçe:zili, mburrje, bret-kosa, kau, plasi.


Metoda dhe teknika:- imagjinatë e drejtuar,- diskutim,- punë në grupe,- ditari dypjesësh,- tabela e konceptit,- puno dyshe/shkëmbe men-dime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− tregon një ngjarje të shkurtër, duke u bazuar në fjalët kyçe e figurat; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− interpreton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;− formulon idenë kryesore të fabulës;− interpreton idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të nënkuptuar në tekst;− dallon mjetet shprehëse në fabul, figurën letrare të antitezës;−interpreton me role fabulën;−gjykon për vlerën e kësaj fabule duke shqyrtuar aktualitetin e saj.


Situata e të nxënit

Imagjinata e drejtuarMësuesi/ja i nxit nxënësit/et që, nëpërmjet disa fjalëve të dhëna kyçe, të ndërtojnë një rrëfim të shkurtër sipas imagjinatëssë tyre. Ajo shënon në dërrasë të zezë fjalët: zili, mburrje, bretkosa, kau, plasi. U sugjerohet nxënësve të shohin edhe figurat ilustruese të fabulës.

Nxënësit/et përqendrohen në fjalët e dhëna e më pas fantazojnë për të realizuar rrëfimet e tyre. Disa prej nxënësve e lexojnë rrëfimin para grupit të klasës.

Veprimet në situatë prezantim i shkurtër me autorin:Zhan dë la Fonten(Jean de La Fontaine, 1621- 1695) Poeti kombëtar i Francës, njëri ndër krijuesit më prodhimtarë në botë që shkroi pothuaj në të gjitha gjinitë, por shkëlqeu veçanërisht me fabulat e mrekullueshme, të cilat e vunë në radhët e fabulistëve më të mëdhenj të botës.


136

Lexohet fabula dhe shfaqen nëpërmjet videoprojektorit sekuenca nga filmi vizatimor, sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=7n7Kqr3AVYk

Më pas nxënësit/et u përgjigjen pyetjevetë ushtrimit 1. Argumentohen përgjigjet dhe, nëse është e nevojshme, mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.

Më pas, ndahet klasa në grupe dhe çdonjëri prej tyre punon ushtrimet. Grupi I => Renditni veprimet e bretkosës sipas renditjes në fabul (ditari dypjesësh).

Foljet Mënyra e foljeve

vate dëftore

u shtri dëftore

Grupi II => Punon ushtrimin 4, f.90.Sa një ve – e vogël.Mos u mbaj – mos u mburr.Nakari nuk e la – zilia e mposhti.Grupi III => punon ushtrimin 6.Shembull: (ve-deve...)

T abela e konceptit

ANTITEZA:Përftohet duke vënë përballë dy anë, gjendje, pamje a dukuri të kundërta.

Veprimtari praktikeNxënësit/et punojnë ushtrimin 7:- Vlerësoni aktualitetin e moralit të kësaj fabule.

Puno dyshe/shkëmbe mendimeNë minutat e fundit, 2-3 prej tyre paraqesin detyrën para grupi të klasës. Disa përfundime të rëndësishme shënohen në dërrasë të zezë.

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Dramatizoni fabula të ndryshme dhe prezantojini ato për fëmijët e kopshtit më të afërt në komunitet.(Kjo detyrë është afatgjatë dhe organizohet në formën e projektit.)

Gjuha shqipe 6

137



Rubrika: Takim me poezinëTema mësimore: Bagëti e bujqësi N. Frashëri(ora e parë)

Fjalë kyçe:Shqipëri, nder, male, fusha, atdhe-dashuri, zemër.


Metoda dhe teknika:- stuhi mendimesh,- diskutim,- prezantim digjital,- teknika pyetje-përgjigje,- puno dyshe/ shkëmbe men-dime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e poemës (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të poemës deri sa ta kuptojë atë; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së poemës; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − dallon mjetet shprehëse në poemë, rimën e përdorur.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitStuhi mendimesh Mësuesi/ja i nxit nxënësit drejt diskutimit në lidhje me pyetjen:-Çfarë dini ju për jetën dhe krijimtarinë e Naim Frashërit?Prezantim i shkurtër për autorin:Naim Frashëri (1846- 1900)Është poeti më i madh i Rilindjes sonë Kombëtare. Lindi në Frashër të Përmetit.Ai ishte atdhetar, mendimtar dhe veprimtar i shquar i arsimit dhe i kulturës shqiptare. Gjithë jetën dhe veprën e tij Naim Frashëri ia kushtoi çështjes së madhe të çlirimit të Shqipërisë nga zgjedha osmane. Veprat e tij janë: “Bagëti e bujqësi”, “Lulet e verës”, “Historia e Skënderbeut” etj. Poema “Bagëtia e bujqësia” u botua më 1886.

Më pas nxënësit/et recitojnë vjersha të Naim Frashërit të mësuara në klasat 1-5. Mësuesja nxit imagjinatën e tyre duke shfaqur nëpërmjet videoprojektorit materialin sipas linkut: (këngë) https://www.youtube.com/watch?v=gHEi1gN8dJEVeprimet në situatëPas leximit të fragmentit nga poema “Bagëti e bujqësi”, nxënësit/et së bashku me mësuesin/en diskutojnë për pyetjet eushtrimit 1, f.94.1. Autori ia kushton poemën bukurisë së atdheut. Thirrja e tij i drejtohet kujtdo që e ndien veten shqiptar.2. Autori ndien mall për vendlindjen, pasi ai jeton larg, në mërgim. Kjo duket në vargun e tretë dhe të katërt.3. Kjo tokë autorit i ka dhënë gjithçka. Gjithçka e atdheut idealizohet me qëllim nga autori.4. Kur kujton bukurinë e atdheut, autori është i pushtuar nga ndjenja e mallit.(Kështu vazhdohet me radhë për të gjitha ushtrimet). Veprimtari praktikePuno dyshe/ shkëmbe mendimeMësuesi/ja i cakton nxënësit/et të lexojnë në heshtje informacionin për rimën dhe më pas në dyshe ata përcaktojnëllojin e rimës në vargjet e Naimit (ushtrimi 4): (AABB).Nxënësit/et punojnë në heshtje. 2-3 prej tyre lexojnë detyrën para shokëve. Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Gjeni poezi të autorëve të tjerë që kanë shkruar për bukuritë e atdheut. Mësoni përmendsh një prej tyre dhe recitojeni para klasës.


138



Rubrika: Takim me poezinëTema mësimore: Bagëti e bujqësi N. Frashëri(ora e dytë)

Fjalë kyçe:Shqipëri, nder, male, fusha, atdhe-dashuri, zemër.


Metoda dhe teknika:-diskutim,-punë në grupe,-ditari dypjesësh,- punë individuale/shkrim i lirë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− interpreton poemën duke përdorur idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe idetë e nënkuptuara; − shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga poema; − formulon temën dhe idenë kryesore të poemës; − jep dhe argumenton këndvështrimet e tij/saj rreth temës dhe ideve; − analizon gjuhën e përdorur në poemë (standarde/dialektore); − reciton me ndjenjë poemën.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutimCaktohen nxënës për të lexuar detyrën e shtëpisë. Mësuesi tregohet i kujdesshëm që në çdonjërën prej poezive që do tërecitohen, të pyesë për temën e saj. Synohet recitim i bukur dhe me ndjenjë i poezive.Veprimet në situatëNxënësit ndahen në 3 grupe dhe çdonjëri prej tyre punon me:Grupi I => ushtrimi 2 (imazhi që na sjell para syve poema lidhet me përshkrimin e jetës dhe bukurive natyrore).Grupi II => punon me ushtrimin 3, f.94. (ditari dypjesësh)…lisat e gjatë –epitet…shkon në mes si shigjetë…-krahasim

(përshkrimi i peizazhit të Shqipërisë) O malet e Shqipërisë e ju o lisat e gjatë….(Duket sikur kërkon t’i thërrasë pranë e të bisedojë me mall me ta)Fushat e gjera me lule… Çuka, kodra, brinja, gërxhe dhe pyje të gjelbëruar…Grupi III => punon me ushtrimi 5, për dallimin e fjalëve dialektore, duke shkruar përbri gjegjëset në gjuhën standarde.

Tabela e konceptit

Poema është një vepër e gjatë e shkruar në vargje, në të cilën autori, krahas shprehjes së ndjenjave, përfshin edhe ngjarje.

Drejtohet pyetja për diskutim: Pse Bagëti e bujqësia është një poemë?Veprimtari praktikeNë mënyrë individuale punojnë me ushtrimin 6:- Zbuloni idetë dhe mesazhin që përcjell autori nëpërmjet kësaj poeme.

Mësuesi/ja përmbledh për nxënësit: Vepra i kushtohet Atdheut dhe natyrës së vendlindjes. Larg tokës ku lindi, larg maleve dhe fushave, poeti ndien një mall zhuritës për çdo gjë shqiptare. Në atdhe gjithçka është e bukur, ndaj dhe dëshira për t’u kthyer është e papërmbajtur. Me dashurinë dhe krenarinë e flaktë atdhetare, Naimi shprehu një nga idetë më të rëndësishme të lëvizjes kombëtare. Ai synonte të ngjallte tek bashkatdhetarët ndërgjegjjen kombëtare, t’i bënte të vetëdijshëm se ishin bij të një vendi me vlera të gjithanshme, të një atdheu që priste shumë prej tyre.Nxënësit punojnë në heshtje dhe 2-3 prej tyre e lexojnë detyrën para grupit të klasës. Mesazhi më i bukur shkruhet edhe në dërrasë të zezë.

Gjuha shqipe 6

139



Detyrë shtëpie: Mësoni vargjet përmendsh dhe recitojini bukur ato.



Rubrika: Takim me poezinëTema mësimore: Gjuha shqype Gj.Fishta (ora e parë)

Fjalë kyçe:gjuhë shqipe, e bukur, e ëmbël, bashkim, mallkim.


Metoda dhe teknika:- prezantim digjital- pema e mendimit,- puno dyshe/shkëmbe men-dime,- diskutim.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e poezisë (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të poezisë deri sa ta kuptojë atë; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së poezisë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − analizon gjuhën e përdorur në poezi (standarde/dialektore); − shpreh pëlqimet rreth gjuhës së autorit dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke ilustruar me detaje nga poezia. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKomptetenca digjitaleSituata e të nxënitPrezantim digjital, pema e mendimitMësuesi/ja shtron pyetjen:• Çfarë dini ju për veprën e Fishtës?Nxënësit/et sjellin mendimet e tyre. Ndërkohë, me to, mësuesi/ja plotëson pemën e mendimeve.

Poet Patriot Dramaturg Përkrahës i ideve të Rilindjes

Kombëtare

Gjergj Fishta

Shfaqen fotografi dhe shkrime të autorit. Mësuesi/ja mund të mbështetet në materialin sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=V3cn1t5OnBYPrezantim i shkurtër për autorin:Gjergj FishtaËshtë vazhdues i idealeve atdhetare e demokratike të Rilindjes Kombëtare. Kryevepra e tij në vargje: “Lahuta eMalcis”, pasohet nga të tjera po aq të suksesshme, si: “Anzat e Parnasit”, “Mrizi i zanave” etj.Veprimet në situatëPoezia dëgjohet sipas interpretimit të Reshat Arbanës, në linkun: https://www.youtube.com/watch?v=nnH8HzO_1-U Më pas nxënësit/et punojnë dyshe pyetjet e ushtrimit 1.1. Në strofën e parë të poezisë autori përcakton bukurinë e gjuhës shqipe.2. Në strofën e dytë të poezisë autori na tregon se gjuha shqipe është pasuria e një populli.3. Në strofën e tretë të poezisë autori na tregon se gjuha shqipe bashkon shqiptarët kudo që janë.Në këtë linjë, punohet edhe ushtrimi 2 (qëllimi i kësaj lirike është të himnizojë gjuhën shqipe).


140

Veprimtari praktikeNxënësit/et punojnë me ushtrimin: Vargje të veçanta të poezisë kthehen në gjuhën standarde.Disa prej punimeve të nxënësve vendosen në tabelë përpara klasës dhe kërkohet nga mësuesi/ja që të interpretohen edhenë gjuhën standarde (mësuesi/ja shtron pyetjen për diskutim:)• Cili variant ju pëlqen më shumë, ai i shkruar nga Fishta apo ky i juaji?Nxënësit/et përgjigjen duke argumentuar përgjigjet e tyre, të cilat mësuesi/ja i plotëson duke theksuar se të shkruarit në dialekt nga Fishta ka të harmonizuar në mënyrë të mrekullueshme rimat dhe muzikalitetin.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Kërkoni në Internet informacion për prejardhjen e gjuhës shqipe dhe bëni një projekt rreth kësaj teme, duke u ndarë në grupe. (Kjo detyrë është afatgjatë)



Rubrika: Takim me poezinëTema mësimore: Gjuha shqype Gj.Fishta (ora e dytë)

Fjalë kyçe:gjuhë shqipe, e bukur, e ëmbël, bashkim, mallkim.


Metoda dhe teknika:-diskutim,-teknika pyetje-përgjigje,-tabela e konceptit,-rrjeti i diskutimit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− interpreton poezinë duke përdorur idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe idetë e nënkuptuara; − shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga poezia; −dallon qëllimin e autorit të poezisë; − jep dhe argumenton këndvështrimet e tij/saj rreth temës dhe ideve; − dallon mjetet shprehëse në poezi (anaforat)dhe tregon funksionin e tyre; − reciton me ndjenjë poezinë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutimLexohen detyrat e shtëpisë. Realizohet një diskutim për gjuhën shqipe duke përfshirë të gjithë grupin e klasës.Autorët që i kanë kënduar gjuhës shqipe:Gj. Fishta, N. Frashëri, N. Mjeda etj.Flitet në të gjitha vendet ku ka shqiptarë.Origjina nga pellazgishtja.Dokumenti i pare shqip (Formula e pagëzimit).Dialektet: gegërishtja dhe toskërishtja.Veprimet në situatëNdahet klasa në grupe për të punuar me ushtrimet:Grupi I punon ushtrimin 3.Vargjet në të cilat lavdërohet gjuha amtare: Porsi kanga e zogut t’verësqë vallzon n’blerim të pyllitporsi i ambli fllad i erësqë lmonn gjit e drondafillitporsi vala e bregut t’detitporsi gjama e rrfes zhgjetarenjashtu ashtu gjuha jon shqyptare

Gjuha shqipe 6

141

Vargjet në të cilat poeti mallkon atë që mohon këtë gjuhë: Pra, mallkue njai bir Shqyptari,që këtë gjuhë të Perëndis,trashëgim, që na la i Pari…Grupi II punon ushtrimin 4.Gjuhë hyjnoreGrupi III punon ushtrimin 5 dhe 6.

Mësuesi/ja bashkëpunon me nxënësit për dallimin e anaforave. Theksohet se përsëritja e tingujve të njëjtë në fillim të vargjeve krijon muzikalitet gjatë dëgjimit të poezisë.Veprimtari praktikeNxënësit/et nëpërmjet metodës rrjeti i diskutimit punojnë ushtrimin 7, f.97 duke reflektuar rreth aktualitetit të mesazhit poetik të poezisë.

PO A mendoni se JO mesazhi poetik i Fishtës është ende aktual dhe sot?

Nxënësit/et punojnë në heshtje. Në minutat e fundit dy-tre prej tyre e lexojnë detyrën para grupit të klasës.Përfundimet më të rëndësishme mësuesi/ja i shkruan në dërrasë të zezë.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;


Detyrë shtëpie: Mësoni vargjet që ju pëlqejnë më shumë përmendsh dhe recitojini para klasës.



Rubrika: Takim me poezinëTema mësimore: Zemra e liqenit L.Poradeci(ora e parë)

Fjalë kyçe:liqeri i kaltër, pasqyrim, ditë, valë, plagë.


Metoda dhe teknika:-prezantim digjital,-diskutim, -teknika pyetje-përgjigje,-tabela e konceptit,-puno dyshe/shkëmbe mendime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e poezisë (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të poezisë deri sa ta kuptojë atë; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së poezisë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − dallon mjetet shprehëse në poezi (aliteracionin);− analizon titullin e poezisë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitPrezantim digjital - DiskutimNxënësve në videoprojektor u shfaqen poezi të ndryshme të autorit Lasgush Poradeci: “Vdekja e Nositit”(sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=bW7nAgUMNBQ), apo poezi të tjera, si: “Gjeniu i anijes”,”Dremit liqeri”, (sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=A7), “Ku shtrohet vala” etj.


142

Situata e të nxënitPrezantim digjital - DiskutimNxënësve në videoprojektor u shfaqen poezi të ndryshme të autorit Lasgush Poradeci: “Vdekja e Nositit”(sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=bW7nAgUMNBQ), apo poezi të tjera, si: “Gjeniu i anijes”,”Dremit liqeri”, (sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=A7), “Ku shtrohet vala” etj.Veprimet në situatëMë pas mësuesi/ja njeh nxënësit me figurën e poetit tonë të shquar, Lasgush Poradecin. (mund të përdoret materiali sipas linkut: http://floripress.blogspot.com/2013/09/jeta-dhe-vepra-lasgush-poradeci.html)Lasgush Poradeci (1900-1987)Është poet lirik e përkthyes. Emri i tij i vërtetë është Llazar Gusho. Poezitë e tij u përmblodhën në vëllimet:“Vallja e yjeve”, “Ylli i zemrës”, “Lirika”, etj. Lasgush Poradeci shkruan për: Natyrën Dashurinë Sakrifikimin Vetëflijimin për hir të jetës dhe të artit.

Pas leximit të poezisë “ Zemra e liqerit” të autorit L. Poradeci, në tekst, f.98, nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje nx-ënësit punojnë me pyetjet e ushtrimit 1, për të kuptuar përmbajtjen e poezisë.Nxënësit sjellin përgjigjet e tyre, por mësuesi ndërhyn sipas nevojës për t`i zgjeruar ato.Nxnënësit/et marrin njohuri për figurën e aliteracionit. Në dërrasën e zezë punohet tabela e konceptit.

Është përsëritja e

bashkëtingëlloreve të njëjta brenda

vargut.

Krijon tingëllimin e

brendshëm në trupin e vargut.

I jep vargut shprehësi tingullore.

Aliteracioni

Veprimtari praktikeMësuesi nxit mendimin kritik nëpërmjet metodës Puno dyshe/ shkëmbe ide mbi: • Analizoni titullin e poezisë duke komentuar kuptimin e tij.Zbërthehet metafora: Zemra e liqerit, efekti që krijon ajo për lexuesin, si dhe kuptimi i saj, qëllimi i autorit për të shpirtëzuar liqenin.Nxënësit punojnë për rreth dhjetë minuta e më pas shkëmbejnë idetë me njëri tjetrin. Idetë përfundimtare lexohen dhe shkruhen edhe në tabelë.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.

VlerësimiVlerësimi i nxënësit/es do të kryhet:-për pjesëmarrjen në mënyrë aktive gjatë zhvillimit të orës mësimore (vlerësim diagnostikues dhe i vazhdue-shëm gjatë orës mësimore).

Detyrë shtëpie: Ushtrimi 6, f.99.



Rubrika: Takim me poezinëTema mësimore: Zemra e liqenit L.Poradeci(ora e dytë)

Fjalë kyçe:liqeri i kaltër, pasqyrim, ditë, valë, plagë.


Metoda dhe teknika:-diskutim, -punë në grupe,-punë individuale/shkrim i lirë.

Gjuha shqipe 6

143

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− interpreton poezinë duke përdorur idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe idetë e nënkuptuara; − shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga poezia; − jep dhe argumenton këndvështrimet e tij/saj rreth temës dhe ideve; − diskuton rreth përmbajtjes, përshtypjeve dhe ndjesive që i zgjon poezia;− reciton me ndjenjë poezinë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutimCaktohen nxënës për të lexuar detyrën e shtëpisë. Mësuesi/ja tregohet i/e kujdesshëm/me që në çdonjërin prej shembujve që do të sjellë nxënësi/ja të orientojë vëmendjen e tyre drejt efektit që sjell figura e aliteracionit në poezinë e L. Poradecit. (Konkluzione rreth zhvillimit të ushtrimit 6.)Aliteracionet krijojnë bukur tingëllimin e brendshëm në trupin e vargut. Gjatë leximit dhe dëgjimit të poezisë “Dremit liqeri”, të bën përshtypje harmonia e tingujve. Kjo melodi emocionuese nuk është rastësore. Kështu, përsëritja e bash-këtingëlloreve të shurdhëta r dhe sh lidhet me përfytyrimin e qetë të liqenit. Bashkëtingëlloret e shurdhëta r dhe sh janë tingujt e rrjedhjes së ujërave. Ndërkohë që bashkëtingëlloret e zëshme g dhe gj krijojnë efektin e kundërt, atë të liqenit të trazuar.

Veprimet në situatëPunë në grupeNxënësit ndahen në grupe ku secili prej tyre punon me :Grupi I punon ushtrimin 3. ( Jo, liqeni nuk përfaqëson vetëm një objekt, por ai është i lidhur ngushtë me shpirtin dhe botën e trazuar të poetit).Grupi II punon ushtrimin 4. (imazhi i lexuesit ndryshon nga një strofë në tjetrën, duke na dhënë gjendje të ndryshme të liqenit)Grupi III punon ushtrimin 5 (rrëmbimi i zemëruar i valëve; vorbulla e zemëruar e ujit)Nxënësit punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës. Nëse është e nev-ojshme mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.

Veprimtari praktikeShkrim i lirëNxënësit punojnë në mënyrë të pavarur ushtrimin 7: - Përshkruani me pesë fjali ndjesitë që ju zgjon poezia. Nxënësit përqëndrohen e punojnë për rreth 15 minuta, më pas lexojnë përshkrimet e tyre para grupit të klasës.Kjo detyrë mund të vlerësohet me notë.



Detyrë shtëpie: Mësoni përmendsh poezinë dhe recitojeni bukur atë.


144



Rubrika: Takim me poezinëTema mësimore: Valbona D.Agolli

Fjalë kyçe:lumë, Valbona, brigje, shushurimë,kaltërsi.


Metoda dhe teknika:- prezantim digjital,- diskutim,- tabela e koncepteve,-puno dyshe/shkëmbe men-dime,- pesëvargëshi.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e poezisë (krijimtarinë, jetën); − i rikthehet leximit të poezisë deri sa ta kuptojë atë; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së poezisë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − dallon mjetet shprehëse të përdorura në poezi (pyetjen retorike, metaforat, epitetet);− dallon llojin e rimës së përdorur;− interpreton poezinë duke përdorur idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe idetë e nënkuptuara; − shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga poezia; − reciton me ndjenjë poezinë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitPrezantim digjital Mësuesi/ja u mundëson nxënësve që me ndihmën e videoprojektorit të shfaqen bukuritë e lumit malor të Valbonës, duke ndjekur sekuenca nga materialet në linqet: https://www.youtube.com/watch?v=xfWT-fza2N0, apo: https://www.youtube.com/watch?v=Y6e2cCxsGgs

Veprimet në situatëMësuesi/ja bën një prezantim të shkurtër të autorit.Dritëro Agolli Poet, prozator dhe publicist. Disa prej veprave më të rëndësishme të tij janë përkthyer në Perëndim e në Lindje. Nga krijimtaria e tij mjaft e pasur mund të përmendim: “Hapat e mia në asfalt”, “Komisari Memo”, “Shkëlqimi dhe rënia e shokut Zylo”, “Nënë Shqipëri”, “Njeriu me top”, “Trëndafili në gotë” etj.Pas leximit të poezisë “Valbona” për të kuptuar përmbajtjen e saj punohen pyetjet e ushtrimit 1.1. Në strofën e parë autorit i ka bërë përshtypje kjelltësia e lumit.2. Në strofën e dytë autori fton për t`u kredhur në ujërat e kaltra.3. Në strofën e tretë autori krijon imazhin e rrugëtimit të ujrave të kaltra.4. Në strofën e katërt vargjet kanë ton humori.Punë në grupeGrupi I punon ushtrimin 2 (në këtë poezi përcillet ideja se: Natyra është një mrekulli, të cilën duhet ta njohim, ruajmë dhe ta vlerësojmë.)Grupi II punon ushtrimin 4 duke përcaktuar llojin e figurave letrare të përdorura në vargjet e dhëna dhe shpjeguar kup-timin e tyre.Tabela e konceptit

PYETJA RETORIKEFigurë letrare që ndërtohet duke pyetur dhe pa kërkuar përgjigje. I jep vargut ngarkesë emocionale.

Gjuha shqipe 6

145

Vargu Figura letrare ShpjegimiTë duket si një qiell i dytë! krahasim Autori e krahason kthjelltësinë e lumit me atë të qiellit.Veç të tuliteshe si ftujë krahasim Bukuria e lumit të shton dëshirën për të qëndruar dhe

lodruar në ujërat e tij.Hedh vallen vala shushurimë! metaforë Valët e lumit duket sikur vallëzojnë…Me gotë lumin krejt ta pimë…? pyetje retorike Uji është aq i kulluar…Andej nga shkon ta pinë brigjet… personifikim Ujërat e kaltra do të mbeten aty në gjirin e natyrës, pranë

brigjeve.Nxënësit/et përqendrohen dhe më pas argumentojnë përgjigjet e tyre. Mësuesi/ja plotëson nëse është e nevojshme e më pas ndalet në shpjegimin e pyetjes retorike.Grupi III punon ushtrimin 5, për të dalluar rimën e përdorur dhe llojin e strofave, përbërjen e tyre.(Rima e poezisë ABAB, secila strofë ka katër vargje).Veprimtari praktikeMë anë të metodës puno dyshe/shkëmbe mendime, punohet ushtrimi 6.Pesëvargësh me fjalët “Lumi i Valbonës”. Mësuesi/ja u rikujton nxënësve skemën e pesëvargëshit.

Emër Mbiemër+mbiemër Folje+ folje+ folje Fjali me 4 fjalë Fjalë sinonime me fjalën e parëNxënësit/et punojnë në heshtje më pas paraqesin detyrën, e cila vlerësohet.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Përzgjidhni vargjet që ju pëlqejnë më shumë dhe recitojini para klasës.



Rubrika: Takim me poezinëTema mësimore: Detyrë Klase Zh. Prever

Fjalë kyçe:mësues, djalë, zog, klasë, dritare, flu-turim, këngë.

Burimet dhe mjetet mësi-more:teksti i nxënësit, materiale nga interneti, materialetë përgatitura nga mësuesi/ja.

Metoda dhe teknika:- imagjinatë e drejtuar,- teknika pyetje-përgjigje, -tabela e konceptit,- rrjeti i diskutimit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−parashikon përmbajtjen e poezisë mbështetur në figurat dhe titullin;− flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e poezisë (krijimtarinë, jetën); − lexon poezinë për ta kuptuar atë; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së poezisë; − dallon mjetet shprehëse të përdorura në poezi (përsëritjen artistike, metaforat);− shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga poezia; − gjykon me argumente idetë e poezisë;− reciton me ndjenjë poezinë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale


146

Situata e të nxënitImagjinatë e drejtuarMësuesi/ja kërkon nga nxënësit/et të vështrojnë me kujdes figurat në faqet 102 dhe 103 dhe të përshkruajnë mendimet dhe ndjenjat e tyre në lidhje me to. Pasi të kenë lexuar titullin e poezisë, dëgjohen diskutimet e tyre, parashikimet në lidhje me përmbajtjen e poezisë.Në sfond vendoset kolona zanore e këngës sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=1tDhUVAQCzw

Veprimet në situatëBëhet një prezantim i shkurtër me autorin e poezisë:Zhak Prever (Jacques Prévert 1900 - 1977) ishte një poet francez. Ai gjithashtu njihet edhe si një skenarist mjaft i suk-sesshëm filmash. Disa nga veprat e tij më të përmendura janë: “Bregu në mjegull”, “Dita po lind”, “Fëmijët e parajsës”, “Fjalët”etj.

Pas leximit të poezisë “Detyrë klase” punohen pyetjet e ushtrimit 1, për të kuptuar më mirë përmbajtjen e poezisë.1. Fëmija në orën e mësimit ndihet i shpërqendruar dhe ndien detyrim të qëndrojë në të. Mosha fëmijërore dhe pranvera që troket e tërheqin fëmijën drejt natyrës, lojës dhe lirisë.2. Atë e shpërqëndron natyra dhe zogjtë që cicërojnë.3. ………………………………………….Punohen ushtrimet 2-3, për të interpretuar poezinë.- Atmosfera e kësaj poezie ka të bëjë me botën ëndërrimtare të fëmijëve. Është stina e pranverës.Nxënësit sjellin eksperiencat e tyre personale, lidhur me dëshirat e tyre, ndërsa janë në shkollë dhe ndjekin mësimin.Nxënësit/et ndahen në tri grupe dhe çdonjëri prej tyre punon me:Grupi I punon ushtrimin 4.Fëmija i kërkon zogut ta shpëtojë nga atmosfera e mërzitshme në klasë.Grupi II punon ushtrimin 5.Nxënësit/et përqendrohen, punojnë në heshtje e më pas përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës. Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.Tabela e konceptit

Përsëritja artistike krijohet duke përdorur disa herë me radhë të njëjtën fjalë, grup fjalësh apo fjali të njëjta, me qëllim theksimin artistik të tyre.

Ushtrimi 5, vargjet që përsëriten:Fëmija e shikon Dhe tetë dhe tetë ikin fluturim,Fëmija e pret dhe katër dhe katër,Fëmija i thërret dhe dy e dy zhduken fare… Grupi III punon ushtrimin 6 për gjetjen e metaforave dhe zbërthimin e kuptimit të tyre: Metaforat Tetë dhe tetë ikin fluturim…Xhamat bëhen rërë…Bankat bëhen pemë… Dhe muret e klasës shemben pa zhurmë…Veprimtari praktikeNxënësit/et nëpërmjet metodës rrjeti i diskutimit punojnë ushtrimin 7.- Momentet e lojës janë më të dobishmet në jetën e një fëmije.Nxënësit/et argumentojnë qëndrimin e tyre. Mësuesi/ja ndërhyn për të arritur në konkluzionet e duhura mbi dobinë e shkollës dhe të lojës në formimin e një fëmije.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Mësoni pesëmbëdhjetë vargje përmendsh dhe recitojini para klasës.

Gjuha shqipe 6

147



Rubrika: Takim me poezinë

Tema mësimore: Unë, biri yt A.Podrimja

Fjalë kyçe:Kosovë, bir, vuajt-je, gëzime, brenga.


Metoda dhe teknika:- pesëvargëshi,- teknika pyetje-përgjigje,- puno dyshe/ shkëmbe mendime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−ndërton një pesëvargësh me fjalën kyçe të poezisë;− flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e poezisë (krijimtarinë, jetën); − lexon poezinë për ta kuptuar atë; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së poezisë; − kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − dallon mjetet shprehëse të përdorura në poezi (epitetet);− interpreton poezinë duke përdorur idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë dhe idetë e nënkuptuara; − shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga poezia; − lexon me ndjenjë poezinë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitPesëvargëshi:Mësuesi/ja shkruan në dërrasë të zezë fjalën: Kosova dhe bashkëpunon me nxënësit/et për të ndërtuar një pesëvargësh metë. Në sfond vendoset kolona zanore e këngës, sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=vRo_k36gwh0

Veprimet në situatëBëhet një prezantim i shkurtër me autorin e poezisë:Ali Podrimja (1942 -2012) është një poet bashkëkohor kosovar. Vargjet e tij karakterizohen nga thjeshtësia, figurat dhe mesazhet e fuqishme atdhetare. Disa prej veprave të tij të njohura janë: Hija e tokës, Shamijat e përshëndetjeve, Dhimbë e bukur , Sampo, Lum Lumi etj.Pas leximit të poezisë “Unë, biri yt”, punohet ushtrimi 1, nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje, për të zbërthyer përmba-jtjen e saj. - Cila është tema e kësaj poezie? (Kjo është poezi atdhetare, i kushtohet atdheut. Ka temë patriotike.) - Kujt i drejtohet poeti që në vargun e parë? (Poeti i drejtohet Kosovës, ashtu si biri nënës).- Cila është lidhja e tij me atdheun? (Është një lidhje e fortë, një lidhje organike, shpirtërore, e cila përcillet mes vargjesh plot emocion).Nxënësit/et ndahen tri në grupe dhe punohen ushtrimet 3-6:Grupi I: Gjeni vargjet në të cilat poeti pasqyron vuajtjet e vendit të tij:Ushtrimi 3: “T`i njoh vuajtjet, gëzimet, vdekjet”,(por edhe vargje të tjera, sipas argumenteve të nxënësit).Ushtrimi 4: Komentoni vargjet: ta di gjakun që të vlon në gji, dallgën kur të rreh netëve t`pagjumta.Autori bashkëbisedon me atdheun e tij, i flet me ton të ngrohtë e të dhembshur për plagët e kohërave, historinë e përgjak-ur të vendit të vet. Gjaku nënkupton forcën dhe gjallërinë, shpirtin e pamposhtur të atdheut, ndërsa dallgët nënkuptojnë situatën e trazuar në të cilën ndodhet vendi, atdheu që s`fle, atdheu me netë ku s`ka gjumë.

Grupi II: Ushtrimi 5: Figura letrare e përdorur në fjalët e nënvizuara:T’i njoh vuajtjet, gëzimet, vdekjet,Ti njoh lindjet e bardha, caqet e tua të kallura. ( është figura e epitetit).Grupi III: Ushtrimi 6: Çfarë ju bën përshtypje në vargun hyrës dhe atë mbyllës? Ashtu si vargu hyrës, edhe ai mbyllës kanë në përbërjen e tyre togfjalëshin: Unë, biri yt, Kosovë, t`i njoh/të njoh, Kosovë, unë, biri yt. Është kjo një zgjedhje e autorit për të theksuar idenë kyçe të poezisë, atë të fillit të fortë e të pakëputshëm midis atdheut dhe vetë atij.


148

Veprimtari praktikeNxënësit/et punojnë për rreth dhjetë minuta, në mënyrë individuale, me ushtrimin e mëposhtëm: Zgjidhni vargjet që ju prekin më shumë. Thoni pse.Nxënësit/et punojnë në heshtje, për rreth 10 minuta. Detyra vlerësohet për argumentimin, komentin që nxënësi i bën vargjeve të përzgjedhura, mënyrës se si shprehet, fjalëve që përzgjedh.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Bëni një album me temë “Atdheu në vargje” me poezi të autorëve kosovarë.



Rubrika: Në skenën e teatritTema mësimore: 14 vjeç dhëndër A.Z.Çajupi(ora e parë)

Fjalë kyçe:burrë, grua, mar-tesë, djalë, 14 vjeç, bota.


Metoda dhe teknika:- prezantim digjital,- diskutim,- tabela e konceptit,- punë në grupe dyshe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−diskuton në bazë të njohurive dhe informacioneve që ka, lidhur me temën; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − lexon fragmentin e komedisë për ta kuptuar atë;− kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− interpreton qëllimin e autorit të pjesës;Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënit Prezantim digjitalNëpërmjet videoprojektorit shfaqen sekuenca nga filmi “Përrallë nga e kaluara”. Mësuesi mund të përdorë materialin sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=gQkFPZuX7r0Nxënësit/et komentojnë veprimet e personazheve, pamjen e tyre dhe ngjarjen nëse e kanë të njohur. Mësuesi/ja flet shkurtimisht për përmbajtjen e filmit.Përrallë nga e kaluara është një film shqiptar i prodhuar në Shqipëri në vitin 1987. Skenari i këtij filmi është i bazuar në komedinë “14 vjeç dhëndërr “ të A. Z. Çajupit. Në këtë komedi autori tregon historinë e martesës së Gjinos 14 vjeçar me Marigonë 20 vjeçare. Marigoja hakmerret ndaj atyre që sajuan këtë martesë dhe më në fund fiton.Veprimet në situatëBëhet një prezantim i shkurtër me autorin e komedisë:Andon Zako Çajupi (1866-1930)Poet dhe dramaturg i shquar, veprimtar patriot e demokrat revolucionar shqiptar. Ndër veprat e tij të mirënjohura për-mendim: “Baba Tomorri”, “Pas vdekjes”, “14 vjeç dhëndër” etj.Pas leximit të fragmentit, të shkëputur nga komedia “14 vjeç dhëndër”, punohen me gjithë grupin e klasës, pyetjet e ushtrimit 1, pët të kuptuar përmbajtjen e tij.1. Dialogu në këtë fragment zhvillohet mes Vangjelit dhe Tanës.2. Ata janë burrë e grua.3. Ata gjenden në dhomën e gjumit duke u bërë gati për të fjetur.4. Tana është e shqetësuar dhe nuk e zë gjumi, sepse mendon se duhet të martojnë të birin.5. Vangjeli nuk e miraton menjëherë mendimin e të shoqes, ai është indifferent, por edhe nuk e bindin dot fjalët e saj.(kështu vazhdohen me radhë të gjitha pyetjet)

Gjuha shqipe 6

149

Tabela e konceptit

Komedia është një tekst dramatik ku personazhet zbulojnë dobësitë e tyre dhe veset. Ata përfshihen në situata humori dhe ngjarjet kanë një fund të lumtur.

Mësuesi/ja u kërkon nxënësve të japin tri argumente pse fragmenti i dhënë është një komedi. Drejtohet pyetja: A njihni komedi të tjera? Renditni disa prej tyre.Psh: Komedi shqiptare: “Pallati 176”, “Shi në plazh”, “Karnavalet e Korçës”, “Pas vdekjes” etj.

Veprimtari praktikePunohet në grupe dyshe ushtrimi 2, për të interpretuar qëllimin e autorit:(Në qëllimin e autorit do të përfshinim: -të godasë mendësinë e asaj kohe,-të godasë martesat e të rinjve në moshë të papërshtatshme,-të pasqyrojë mbingarkesën e gruas me detyra të rënda në familje).

Nxënësit/et punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës.Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura nëse është e nevojshme.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Interpretoni në role fragmentin. Bëni një skenë, kujdesuni për kostumet, intonacionin, gjestet e lëvizjet gjatë aktrimit tuaj.



Rubrika: Në skenën e teatritTema mësimore: 14 vjeç dhëndër A.Z.Çajupi(ora e dytë)

Fjalë kyçe:burrë, grua, mar-tesë, djalë, 14 vjeç, bota.


Metoda dhe teknika:- lojë me role,- punë në grupe,- punë në grupe dyshe.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− interpreton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;− dallon elemente të formës dhe strukturës së tekstit;− analizon marrëdhëniet mes personazheve, vlerëson sjelljet e tyre, duke i krahasuar ato;− shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga fragmenti;− analizon gjuhën e përdorur në komedi (standarde/dialektore); − interpreton në role fragmentin e komedisë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënit Lojë me role Vihet në skenën e improvizuar nga nxënësit/et fragmenti i tekstit, që ata vetë kanë përzgjedhur. Mësuesi/ja vlerëson mënyrën e interpretimit të tyre. Nxënësit/et mund të kenë regjistruar dramatizimin e tyre, apo filmuar atë dhe ta prezan-tojnë para klasës. Mësuesi vendos vetë për minutazhin e kësaj veprimtarie, mund të prezantojnë dy grupe apo edhe më shumë, sipas përgatitjes së nxënësve.Veprimet në situatëPunohen në grupe ushtrimet:


150

Grupi I: Ushtrimi 3Konflikti midis personazheve qëndron në perceptimin që ata kanë për rolin në familje. Nëse Tana shqetësohet, sepse mbi të bien të gjitha punët e shtëpisë, Vangjeli e sheh veten si zot të shtëpisë, ai mendon se gratë janë për punë, ndërsa burrat për të komanduar. Grindja e tyre zbulon mendësinë e prapambetur të kohës.Grupi II: Ushtrimi 4Këmbëngulja e Tanës:Bjer e fli, mua s`më flihet.Sa jam gjallë, Dua të gëzoj si mëmë!Indiferentizimi i Vangjelit:Do t`më lësh dhe sot pa gjumë?

Grupi III: Ushtrimi 5Situatat komike në këtë fragment krijohen nga: nga mendimet e tyre,nga fjalët e thëna prej tyre. Nxënësit/et ilustrojnë me fraza që u shkaktojnë humor.Grupi IV: Ushtrimi 6Dhjetë fjalë dialektore të përdorura në fragment:

Fjala në dialekt Gjegjësja në standard

Dialekti: Toskërisht

ndëgjo dëgjokeshë pësuar kisha pësuarburratë burratnukë nuk

Nxënësi punon me gjetjen e fjalëve në vijim.

Veprimtari praktikePunë në grupe dyshePunohet ushtrimi 7, f.108 për të reflektuar dhe vlerësuar ndenjat në lidhje me personazhet:Personazhi më shkakton Tana Vangjeli Pse?Humor Indiferenca e tij shkakton humor…

Keqardhje Përmes fjalëve të saj kuptojmë jetën evështirë me të cilën është përballur ajo, ngark-esën me punë të rënda…

ZemërimSimpati



Detyrë shtëpie: Interpretoni në role fragmentin. (Vazhdon dramatizimi i fragmentit)



Rubrika: Në skenën e teatritTema mësimore: Koprraci Molieri (ora e parë)

Fjalë kyçe:koprrac, hajdut, para, drejtësi, plan.


Metoda dhe teknika:-prezantim digjital,-teknika pyetje-përgjigje, -tabela e koncepteve,-minileksion,-rrjeti i diskutimit.

Gjuha shqipe 6

151

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−diskuton në bazë të njohurive dhe informacioneve që ka, lidhur me temën; − flet shkurt (3-4 fjali) për autorin e tekstit letrar (krijimtarinë, jetën); − lexon fragmentin e komedisë për ta kuptuar atë;− kërkon informacion për fjalët e panjohura dhe mëson t’i përdorë ato; − u përgjigjet pyetjeve rreth tekstit me fjalët e tij/saj ose me shembuj nga teksti;− dallon mjedisin ku ndodhin ngjarjet; − interpreton qëllimin e autorit të pjesës, duke mbajtur qëndrimin e tij/saj.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënitPrezantim digjitalNxënësve nëpërmjet videoprojektorit iu mundësohet të shikojnë pjesë të zgjedhura nga komedia e Molierit: “Kopraci”.Mësuesi/ja mund të përdorë materialin me sekuenca nga komedia në linqet: (“Koprraci” në gjuhën frënge: https://www.youtube.com/watch?v=kLrLx_yB7Wg)(“Koprraci” në gjuhën shqipe: https://www.youtube.com/watch?v=kxwNp_dIXhE)Në tabelë punohet një pesëvargësh për fjalën: Koprraci.

Veprimet në situatëBëhet një prezantim i shkurtër me autorin e komedisë:Molieri (Jean-Baptiste Poquelin, 1622 – 1673) Është një nga figurat më të ndritura të letërsisë botërore, i cili hodhi themelet e komedisë franceze. Molieri mbetet një krijues i madh indërtimit të karaktereve. Disa nga veprat e tij më të njohura janë:“Tartufi”, “Don Zhuani”, “Mizantropi”, “Kopraci” dhe “Borgjezi fisnik”.

Pas leximit të fragmentit të shkëputur nga komedia, mësuesi/ja bashkëbisedon me nxënësit/et për përgjigjet e pyetjeve të ushtrimit 1.- Ku zhvillohet ngjarja? (Në oborrin e shtëpisë së Harpagonit.)- Çfarë e ka tronditur dhe alarmuar Harpagonin? (Vjedhja e parave…)- Ku dyshon Harpagoni? (tek gjithsecili që ai njeh, madje dyshon për gjithë botën.)- Çfarë masash kërkon të marrë ai për gjetjen e hajdutit? (kërkon të prangosë gjithë qytetin dhe rrethinatVijohet edhe me pyetjet e tjera të ushtrimit 1.Tabela e koncepteveI.

Shfaqja teatrale ndahet në akte, pjesë të cilat për bëhen nga disa skena, por që bashkohen në një bosht ngjarjeje.

Mësuesi/ja zgjeron informacionin e nxënësve:Vepra dramatike ndahet në disa pjesë, të cilat quhen akte. Ka drama me një e dy akte, por drama e plotë ka prej tri, deri në pesë dhe gjashtë akte. Akti zgjat nga ngritja e deri te mbyllja sërish e perdes, por aktet nuk janë tërësi të veçanta, ato janë të lidhura fort midis tyre, sepse veprimi i aktit pasues është vazhdim i aktit paraprak. Midis akteve ekziston pushimi i domosdoshëm ose pauza, jo vetëm për çlodhjen e shikuesve, por për të krijuar përshtypjen e largësisë kohore midis ngjarjeve. Akti mund të ndahet në skena. Çdo ndryshim i personazhit në skenë – ikja e njërit ose dalja (shfaqja) e tjetrit – quhet pamje ose skenë. Një akt zgjat rreth 30-40 minuta dhe një dramë mund të ketë 1 deri në 6 akte.

Mësuesi/ja drejton pyetjet:-Sa akte dalloni në fragmentin e dhënë? Sa skena? (Janë shkëputur nga vepra e plotë dy akte dhe dy skena).-Cila është ngjarja që i bashkon këto në një bosht të vetëm? (Nxënësit përmbledhin shkurtimisht përmbajtjen).

II.

Simboli është një figurë letrare, e cila paraqet një send, një frymor a një dukuri nëpërmjet një sendi, një frymori a një dukurie tjetër që bëhet përfaqësuese. Është figurë me kuptim të dyfishtë.


152

Ilustrimi bëhet me figurën e Harpagonit, (personazhit kryesor të komedisë “Kopraci” i cili është simbol i koprracisë.Për të konkretizuar e zgjeruar njohuritë e nxënësve mësuesi/ja jep shembuj të tjerë:Kafshë të tilla, si: dhelpra, ujku, luani, janë kthyer përkatësisht në simbole të dinakërisë, egërsisë, forcës. Shumë per-sonazhe të letërsisë artistike janë bërë simbole të virtyteve ose veseve të ndryshme njerëzore. P.sh., Prometeu është bërë simbol i sakrificës dhe i dashurisë njerëzore; Gjergj Elez Alia – simbol i luftëtarit që mbron nderin dhe lirinë; Veprimtari praktikeNxënësit/et nëpërmjet metodës rrjeti i diskutimit argumentojnë pro ose kundër pyetjes: (Ushtrimi 3). PO A e justifikoni JO gjendjen shpirtërore të Harpagonit në momentin e vjedhjes së parave?Nxënësit/et punojnë rreth dhjetë minuta e më pas argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Harpagoni është sa tragjik në fatin e tij, po aq dhe komik në mënyrën se si sillet. Gjeni në tekst dy mo-mente që u përgjigjen këtyre dy tipareve të tij. (Ushtrimi 4, f.112)(Përgatitje për të luajtur në role një fragment të shkurtër, sipas pëlqimit të nxënësve, i cili do të vihet në skenë orën e ardhshme).



Rubrika: Në skenën e teatritTema mësimore: Koprraci Molieri (ora e dytë)

Fjalë kyçe:koprrac, hajdut, para, drejtësi, plan.


Metoda dhe teknika:-lojë me role, -diskutim,-tabela e konceptit,- punë individuale.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:−rendit në mënyrë të përmbledhur veprimet e personazhit kryesor;− interpreton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;− analizon marrëdhëniet mes personazheve, vlerëson sjelljet e tyre, duke i krahasuar ato;− shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj, duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga fragmenti;−dallon elemente të formës, gjuhës, duke ilustruar me pjesë nga fragmenti;− dallon epitetet, metaforat e përdorura nga autori;− interpreton në role fragmente nga monologu i komedisë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënit Lojë me role Vihet në skenën e improvizuar nga nxënësit/et fragmenti i tekstit, që ata vetë kanë përzgjedhur. Mësuesi/ja vlerëson mënyrën e interpretimit të tyre. Nxënësit/et mund të kenë regjistruar dramatizimin e tyre, apo filmuar atë dhe ta prezan-tojnë para klasës.Veprimet në situatëPunohet me interpretimin e tekstit (Ushtrimi 2):• Cilin ves dënon autori në këtë komedi? (Koprracia është vesi që dënohet, vihet në lojë nëpërmjet personazhit që sillet si një njeri për të cilin ka vlerë vetëm paraja.)

Gjuha shqipe 6

153

Gjatë monologut të Harpagonit, i cili zbulon botën e tij të brendshme, mendimet e tij shfqet më së miri kjo cilësi e shëmtuar e karakterit të tij. Por, ç`është monologu?

Është biseda që një personazh zhvillon me vetveten. U drejtohet lexuesve apo shikuesve në një shfaqje teatrale. Shfaq mendimet e botëkuptimit të personazhit në lidhje me çështje të rëndësishme.

Pra, monologu (gr. mónos – vetë, një, dhe lógos – fjalë), përmes të cilit personazhi i dramës shpreh qëndrimet, mendimet e veta.

Ndahet klasa në tri grupe dhe çdonjëri prej tyre punon me:Grupi I punon ushtrimin 5. (…Jeta e tij nuk kishte më kuptim.… do të bënte çmos të vinte në vend shumën e vjedhur. …në se nuk do ta gjente hajdutin do të donte të varte gjithë botën e më pas edhe veten.)Grupi II punon ushtrimin 6. (pjesa e parë e fragmentit dallon për pyetjet retorike; pyetjet e përsëritura; frazat e shkurtra. Fjalitë me folje në mënyrën urdhërore janë të pakta, si psh: Kapeni hajdutin! Kapeni vrasësin!).Grupi III punon ushtrimin 7. (paraja ime e gjorë - mbiemër, paranë time të shtrenjtë – mbiemër. Të dyja janë epitete.)Veprimtari praktikePunohet ushtrimi 8, f.112. Nxënësi/et komentojnë si i kuptojnë thëniet e dhëna, duke i mbështetur me raste nga jeta e përditshme.• Koprraci humbet çdo gjë nga lakmia për të pasur gjithçka. La FontenKoprracit i intereson vetëm paraja, ajo është kuptimi i jetës dhe gjithçka tjetër bëhet e padukshme për të. Kështu, ai hum-bet kuptimin e vërtetë të jetës, humbet dashurinë për vlerat e vërteta të jetës, duke u shndërruar në një qenie materiale.

• Të varfrit i mungojnë shumë gjëra, Koprracit i mungon gjithçka. GëteNjë njeriu të varfër mund t`i mungojnë shumë gjëra materiale, por nëse shpirti i tij është i pasur me dashuri, atëherë jeta ka ende plot shpresa dhe mundësi të reja për të. Koprracit i mungojnë sytë për të parë bukuritë e jetës, ai sheh vetëm paratë e tij, por as ato nuk mundet t`i shijojë.

Nxënësit/et punojnë në heshtje. Në minutat e fundit nxënësit/et lexojnë duke argumentuar përgjigjet.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Mësoni përmendsh një pjesë të monologut të Harpagonit. (Vazhdon dramatizimi i fragmentit në role).


154



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Rrëfejmë përvoja(Teksti rrëfimtar joletrar)Tema mësimore: Udhëtim në Diznei LendUdhëpërshkrim

Fjalë kyçe:udhëtim fantastik, personazhete filmave vizati-morë, lojërashpikje, fantazi.


Metoda dhe teknika:

- stuhi mendimesh,- tabela e konceptit,- teknika pyetje-përgjigje,- punë në grupe,- tryeza rrumbullake.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:-dallon udhëpërshkrimin si lloj i tekstit joletrar rrëfimtar;-u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tekstit; -analizon elementet e strukturës së udhëpërshkrimit;-shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënit Stuhi mendimesh/ tabela e konceptitShtohet pyetja për diskutim::-Ç’dini për tekstin joletrar?Nxënësit/et sjellin idetë e tyre, të cilat mësuesi i zgjeron dhe plotëson në dërrasë të zezë (tabela e konceptit).

Teksti rrëfimtar joletrarQëllimi i tekstit rrëfimtar joletrar është të rrëfejë ngjarje të jetuara, copëza nga jeta e personave.Rrëfimi bazohet në fakte, duke përfshirë vende, data, personazhe ngjarjesh reale.

Më pas, mësuesi/ja u krijon mundësinë nxënësve të shohin pamje nga Diznei Lend. Mund të përdoret materiali sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=h48Y9ysdycQ ose https://www.youtube.com/watch?v=nM_BOGtz1AsVeprimet në situatëPas leximit të pjesës “Udhëtim në Diznei Lend”, nëpërmjet teknikës pyetje-përgjigje, nxënësit u japin përgjigje pyetjevetë ushtrimit 1.1. Vendet që viziton autori në Diznei Lend janë: Shpella e Tmerrit, Malet Ruse….2. Autorit i bën përshtypje pothuajse çdo gjë në këtë vend, pasi përjeton momente të pakrahasueshme kudo ku shkon…3. Udhëtimi ishte fantastik.4. Autori e falënderon me zemër këdo që e ka shpikur Diznei Lendin.

Shpjegohet se ç’është udhëpërshkrimi, si lloj i tekstit rrëfimtar joletrar.Udhëpërshkrimi:• lloj i veçantë i rrëfimit joletrar;• pikënisjen e merr nga udhëtimi dhe nga mbresat që lë në kujtesën e autorit.

Punë në grupeMësuesi/ja i ndan nxënësit me grupe dhe secili prej tyre punon me:Grupi I punon ushtrimin 2, f. 115 (Çdo fëmijë do të dëshironte të shkonte të paktën një herë në jetë, pasi ai mund të quhet “Qyteti i lojërave të lumturisë” ...)Grupi II punon ushtrimin 3, f. 115 (Objektive: përmendja e fakteve, vendeve.Subjektive: një ëndërr e vërtetë;…vërtet fantastik etj; )Grupi III punon ushtrimin 4, f. 115 (Autori rrëfen në vetën e parë. Disa nga fjalitë, në të cilat del në pah prania e tij janë: …Aty bëmë një udhëtim... - …hipëm edhe në një karusel... - …hipëm mbi një dyshek... etj.Grupi IV punon ushtrimin 5 fq. 115 (pyetja e autorit “Kush i shpiku vallë”, nënkupton një vlerësim për krijuesit e tyre.)Nxënësit punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës. Nëse është enevojshme, mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura

Gjuha shqipe 6

155

Veprimtari praktikeTryeza rrethore, përmes së cilës nxënësit/et reflektojnë rreth vendeve që ju pëlqejnë për t`i vizituar, mbështetur në mbre-sat e leximit. Jepen shpjegime, sipas opinioneve të tyre personale.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Përfytyroni sikur jeni në Diznei Lend. Përshkruani çfarë ju bën përshtypje gjatë vizitës suaj.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Rrëfejmë përvoja(Teksti rrëfimtar joletrar)Tema mësimore: Vaçe Zela: I kam harruar pengjet e mia B.Goce Intervistë

Fjalë kyçe:Vaçe Zela, këngëtare, zë i ëm-bël, skenë, mall.


Metoda dhe teknika:-prezantim digjital,-diskutim,-teknika pyetje-përgjigje,-punë në grupe,-puno dyshe/shkëmbe men-dime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:-dallon intervistën si lloj i tekstit joletrar rrëfimtar;-u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tekstit; -analizon elementet e strukturës së intervistës;-shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti.-flet shkurtimisht për jetën dhe veprimtarinë artistike të këngëtares Vaçe Zela.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënit Prezantim digjital Drejtohet pyetja për diskutim:-Ç’dini për artisten Vaçe Zela? Nëpërmjet videoprojektorit shfaqet një material i shkurtër për të prezantuar figurën e këngëtares së shquar shqiptare Vaçe Zela. Mund të përdoren materialet sipas linqeve: https://www.youtube.com/watch?v=Egg-b9A1MxU (kënga: Valsi i lumturisë)https://ëëë.youtube.com/ëatch?v=5Pl-9M3gVxY (kënga: Moj e bukura Arbëri)

Veprimet në situatëPas leximit të intervistës së Vaçe Zelës, “I kam harruar pengjet e mia”, nxënësit u japin përgjigje pyetjeve të ushtrimit 1.1) Koncerti për nder të Vaçe Zelës titullohet “Vaçe Zela, një grua, një zë, një mit”2) Dëshira e Vaçe Zelës është të kthehet në Shqipëri…..3) Asaj i mungon publiku shqiptar, Shqipëria dhe e pamundura për t`u ngjitur në skenë.4) Ndërsa kujton jetën e saj, këngëtarja vlerëson lidhjen e fortë, dashurinë që ajo ndien për publikun shqiptar.Ushtrimi 2-Si i kuptoni fjalët e Vaçe Zelës: “Ai vend më bëri këtë që ju thoni se unë vazhdoj të jem për ju”.

Interpretimet e nxnësve duhet të kenë si bosht të përgjigjes vlerësimin që ajo ka për vendin dhe publikun shqiptar.Këngëtarja vlerëson atdheun dhe popullin e saj, ata që e rriten dhe edukuan, që ushqyen ëndrrën e saj, që e mbështetën, e duartrokitën dhe e bënë të jetë aq e madhe dhe e shtrenjtë për ta.


156

Ndahet klasa në katër grupe dhe secili prej tyre punon me: Grupi I punon me:-formulon dy pyetje që do të donin t`ia drejtonin këngëtares; Formulimi i pyetjeve vlerësohet për konceptimin e tyre, po aq sa edhe formulimin gjuhësor; analizën e formës së organizimit të këtij shkrimi (Intervistë; pyetje –përgjigje).Grupi II punon me të analizën e personazhit, se si ndihet këngëtarja, duke nënvizuar mbiemrat dhe ndajfoljet që përcak-tojnë gjendjen e saj shpirtërore. (Këngëtarja ndihet tejet e vlerësuar dhe kjo e plotëson si artistikisht, ashtu edhe shpirtërisht. Disa nga mbiemrat që përcaktojnë gjendjen e saj janë: fisnike, e madhe, e lumtur, etj.)Grupi III punon me renditjen e tri fakteve nga jeta e së intervistuarës. (Viti 2009 mban emrin e saj; përvjetori i saj i 70-të etj.)Grupi IV punon me renditjen e tri tipareve të gjuhës së intervistës. A gjenden terma? A është subjektive apo objektive?Termat i takojnë fushës së muzikës: publik, live, skenë, por edhe të dhëna nga jeta e personazhit: përvjetor, kremtim.Dominon gjuha subjektive, kurse të dhënat nga jeta janë fakte objektive.Nxënësit punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës. Nëse është e nev-ojshme mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.Veprimtari praktikeNë minutat e fundit, nxënësit punojnë në grupe dyshe ushtrimin 9, f.119: -Zbërtheni nëntekstin e titullit. Si është i ndërtuar ai nga ana gjuhësore?

Titulli është një përsëritje e drejtpërdrejtë e fjalëve të autores. Fjala peng është përdorur në kontekstin e fjalës: dëshirë, objektiv. Autorja shprehet në mënyrë të tillë që nënkupton se ajo është e realizuar, ka realizuar gjithçka ka synuar në jetën e saj dhe kjo plotësohet më së miri në mbylljen e intervistës, ku ajo shprehet se gjithçka kujton është dashuria që i jep ende publiku shqiptar.Mësuesi/ja vlerëson përgjigjet e argumentuara të nxënësve, duke i dhënë sa më shumë hapësirë të shprehurit të tyre.Kjo detyrë mund të vlerësohet me notë.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti, muzika.


Detyrë shtëpie: Intervistoni një figurë të njohur e të dashur për ju. Prezantojeni intervistën para klasës.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Rrëfejmë përvoja(Teksti rrëfimtar joletrar)Tema mësimore: Histori paqeje E.EndrjusKronikë

Fjalë kyçe:ushtarë, luftë, paqe, këngë, Krishtlind-je.


Metoda dhe teknika:-diskutim, -prezantim digjital, -puno dyshe/shkëmbe men-dime,-ditari dypjesësh,-tabela e konceptit, -punë individuale .

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:-dallon kronikën si lloj i tekstit joletrar rrëfimtar;-u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tekstit; -rendit ngjarjet e tekstit; -analizon elementet e strukturës së kronikës;-gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;-interpreton idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të nënkuptuar në tekst.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale

Gjuha shqipe 6

157

Situata e të nxënit Diskutim/ Pema e mendimitDrejtohet pyetja:-Ç’lloj shkrimesh përfshihen në një gazetë apo revistë? Në dërrasën e zezë plotësohet pema e mendimeve: Shkrimet që përfshihen në një gazetë: Kronika, Intervista, artikujt e ndryshëm etj.Nëpërmjet videoprojektorit mësuesi/ja shfaq sekuenca nga filmi, përmbajtja e të cilit lidhet me atë të tekstit të dhënë:https://www.youtube.com/watch?v=NOz9SpWc_yEVeprimet në situatë: Pas leximit të pjesës “Histori paqeje”, nëpërmjet teknikës puno dyshe/shkëmbe mendime punohet ushtrimi 1.Ky ushtrim i ndihmon nxënësit që të rendisin ngjarjen sipas rrjedhës logjike të ngjarjeve, psh:1- Fryma e krishtlindjeve u manifestuar në vitin 1914…2- Duke filluar që në mbrëmjen e 24 dhjetorit… e kështu me radhë…

Ushtrimi 2, punohet nëpërmjet teknikës ditari dypjesësh.

Tema e kronikës Dashuria e njeriut për paqenÇfarë synon të rrëfejë autori? Qëllimi i autorit është të vërë në pah rolin, rëndësinë dhe efektin që ka paqja,

fryma e saj positive në mendjen dhe shpirtin e njeriut.Struktura 1) Çfarë tregohet në hyrje?

Në hyrje prezantohemi me ngjarjen.

2) Çfarë tregohet gjatë zhvillimit? Gjatë zhvillimit shtjellohet ajo që ka ndodhur, si ka ndodhur, kush ishin pjesëmar-rësit në ngjarje.

3) Çfarë tregohet në mbyllje? Autori konkludon për rëndësinë që pati ngjarja e ndodhur.Nxënësit punojnë në heshtje. Më pas ata e lexojnë detyrën para grupit të klasës. Tabela plotësohet edhe në dërrasë të zezë. Mësuesi/ja i plotëson, saktëson dhe zgjeron njohuritë e nxënësve mbi kronikën.

shkruhet në kohën kur ndodh

ngjarja

shkruesi duhet të jetë i

saktë me treguesit kohorë, vendorë

ruhet kronologjia

e zhvillimit të veprimeve

Kronikapërdor fjalë të figurshme

Ndërtimi gjuhësor i kronikës karakterizohet nga :1- Përdorimi i fjalive të shkurtra të thjeshta e të përbëra me bashkërenditje e të përziera.2- Përdorimi i foljeve kryesisht në kohën e kryer, e kryer të thjeshtë, e tashme të mënyrës dëftore, por edhe në lidhore.Veprimtari praktike:Ushtrimi 3, f.121:-Përkufizoni me njëzet fjalë mesazhin e kësaj kronike: Dashuria dhe paqja janë zotërueset e vërteta të botës. Njerëzit janë krijuar për ta dashur dhe respektuar njëri-tjetrin, jo për ta luftuar dhe urryer. Nënë Tereza thotë: “Nëse ne nuk kemi paqe, kjo është sepse ne kemi harruar se i përkasim njëri-tjetrit”.Nxënësit punojnë në heshtje. Në minutat e fundit 2-3 prej tyre e lexojnë detyrën para grupit të klasës.


158

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti, muzika;-historia.


Detyrë shtëpie: Shkruani edhe ju një kronikë për një ngjarje reale.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Informohemi(Teksti informativ)Tema mësimore: Nënë Tereza, nëna e dashurisë

Fjalë kyçe:Nënë Tereza,misionare e paqes, humaniste, atdhe, bamirësi.


Metoda dhe teknika:-diskutim, -prezantim digjital, -tabela e konceptit, -punë individuale.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:-lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; -dallon tekstin informues si lloji i tekstit joletrar rrëfimtar;-u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tekstit; -analizon elementet e strukturës së tekstit;-gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënit (Prezantim digjital / stuhi mendimesh)Mësuesi/ja drejton pyetjen:-Ç’dini për Nënë Terezën?Nxënësit diskutojnë rreth informacioneve që kanë për figurën e saj.Ndërkohë, përmes videoprojektorit mësuesi bën të mundur shfaqjen e një materiali për Nënë Terezën. Mund të shfrytëzo-het materiali, sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=m072QdjNErAVeprimet në situatëPas leximit të tekstit informativ “Nënë Tereza, nëna e dashurisë”, për të zbërthyer përmbajtjen e tij, nxënësit punojnë ushtrimin 1.1. Për çfarë informoheni në këtë tekst? (Për jetën e Nënë Terezës, veprimtarinë e saj të bamirësisë…etj)2. Çfarë të dhënash morët? Renditini ato sipas vendosjes në tekst. (Të dhëna për veprimtarinë e saj si humaniste, vlerë-simin me çmimin Nobel, lindjen, shkollimin, jetën, atdheun e saj, etj…)Tabela e konceptit:

Në të përfshihen:• informacionet e enciklopedive, • CV-të,• letrat zyrtare, njoftimet, ftesat, lajmet etj.

Gjuha shqipe 6

159

Veprimtari praktike:Ushtrimi 3, f.123Gjeni 3 tipare të gjuhës së informimit. Nënvizoni datat, vendet, personat që përmenden. (Njohuritë zgjerohennëpërmjet renditjes së të dhënave, fakteve në mënyrë objektive: çmimi Nobel 1979, ka lindur në Shkup, etj. Gjuha është e drejtëpërdrejtë, shmangen figurat letrare...; etj.)Nxënësit punojnë në heshtje dhe në minutat e fundit 2-3 prej tyre e lexojnë detyrën e përfunduar para grupit të klasës.Nëse është e nevojshme mësuesi bën ndërhyrjet e duhura. Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti, muzika.


Detyrë shtëpie: Zgjeroni informacionet e dhëna për misionaren e paqes, Nënë Terezën. Shfrytëzoni burime të ndryshme informacioni.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Informohemi(Teksti informativ)Tema mësimore: Shpikje për të komunikuar

Fjalë kyçe:shpikje, komu-nikim, telefon, celular, postë elektronike, e-mail, kompjuter.


Metoda dhe teknika:-pema e mendimeve,-teknika pyetje-përgjigje, -tryeza rrethore,-rrjeti i diskutimit,-puno dyshe/shkëmbe men-dime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme;− u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit;− gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;− dallon elemente të formës dhe strukturës së tekstit dhe sqaron funksionin e tyre. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënit Stuhi mendimesh/Pema e mendimeveMësuesi/ja drejton pyetjen për diskutim:-Cilat janë mjetet e komunikimit në ditët e sotme dhe si përdoren ato?Me përgjigjet e nxënësve plotësohet pema e mendimit:

telefoni

kompjuteri

celulari dhe videotelefoni

mjetet e komunikimit

posta elektronike


160

Pas leximit të tekstit “Shpikje për të komunikuar”, punohet ushtrimi 1 për të kuptuar përmbajtjen e tekstit. Veprimet në situatëTryeza e rrumbullakët Ushtrimi 2 dhe 3-Po ju me cilin nga këto mjete pëlqeni të komunikoni? Pse? Nxënësi/ja jep shpjegime për zgjedhjet e tij/saj.- Përmes metodës Rrjeti i diskutimit punohen ushtrimet:Në mënyrë të përmbledhur përgjigjet e ushtrimeve do ishin:Gjuha e këtij teksti është objektive, tipar i tekstit informativ. Në të përmenden data dhe shifra: viti 2004, 1939, 1944, 23 shifra, 3 sekonda etj. Fjalitë kyçe në secilin nga paragrafët janë kryesisht fjalitë e para të tyre, të cilat kanë informacionin kyç.Shprehjet: shënoi një revolucion të dytë ( ishte një arritje e madhe).Videotelefoni ka lindur në vitin 2004 (është shpikur).

Veprimtari praktike Nxënësit punojnë në dyshe ushtrimin 8, f.128.Përmblidhni me 1-2 fjali secilin nga paragrafët. Nxënësit përqëndrohen e më pas shkëmbejnë idetë me njëri-tjetrin. Këto fjali shkruhen në dërrasë të zezë.Më pas mësuesi/ja u kërkon nxënësve që këto fjali t’i bashkojmë në një tekst të vetëm.(Ushtrimi 9)Në minutat e fundit 2-3 prej tyre e lexojnë tekstin e plotë para klasës.

Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-arti.


Detyrë shtëpie: Luani në role një bisedë telefonike në grupe dyshe. Vlerësoni bisedën më të mirë.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Shpjegojmë(Teksti shpjegues)Tema mësimore: Funksioni dhe interpretimi i grafikëve, tabelave, pikturave dhe ilustrimeve

Fjalë kyçe:funksion, grafik, tabelë, pikturë, ilustrim, banor, qytet, popullsi.


Metoda dhe teknika:-stuhi mendimesh-minileksioni,-tabela e konceptit,-puno dyshe/shkëmbe mendime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− shpjegon funksionin e grafikëve, tabelave, pikturave, ilustrimeve, me të cilat shoqërohen tekstet; − lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme;− u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit;− gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;− dallon elemente të formës dhe strukturës së tekstit dhe sqaron funksionin e tyre. − përpilon grafikë të tjerë për të vendosur të dhënat e tekstit në një formë ndryshe.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitStuhi mendimeshMësimi i kësaj ore fillon me çështjen për diskutim-Cili mendoni se është funksioni i grafikëve, tabelave, pikturave dhe ilustrimeve? ( Ilustrimet figurative, tabelat, grafikët, pikturat ndihmojnë në qartësimin e çështjes, paraqitjen e detajuar të objektit që do të shpjegohet.)Nxënësit/et vështrojnë figurat në f.130 dhe përshkruajnë secilën prej tyre, objektet që shohin dhe komentojnë qëllimin që kanë, atë që paraqesin.

Gjuha shqipe 6

161

Veprimet në situatëPas leximit të tekstit “Funksioni i grafikëve, tabelave, pikturave dhe ilustrimeve”, nxënësit punojnë ushtrimi 1, për të kontrrolluar nivelin e të kuptuarit të tekstit.Minileksioni/ tabela e konceptit

Teksti shpjegues: Ka si qëllim të shpjegojë mbi një çështje, një dukuri, një temë, një personalitet, një ngarje, etj.Shpjegon duke thelluar idetë në një fushë të caktuarShpjegimi ndërthuret me informacionin duke analizuar shkaqet dhe duke paraqitur pasojat e një fenomeni të caktuar.Në themel të tekstit shpjegues qëndron pyetja: PSE?

Punohet me gjithë grupin e klasës ushtrimi 2, f.131.Shpjegoni kuptimin e shprehjes fjalinë: “Prirja për ardhjen drejt kryeqytetit është shumë natyrale”.(Dëshira për të ardhur dhe jetuar në kryeqytet është e madhe, e kuptueshme, e natyrshme).

Nxënësit/et punojnë sipas metodës Puno dyshe/Shkëmbe mendime ushtrimin 3, 4 dhe 5.Shqyrtoni tekstin. Nënvizoni informacionet më të rëndësishme dhe bëni komente shpjeguese.(Nxënësit nënvizojnë të dhënat faktike, shifrat, vitet, përqindjet, duke dhënë shpjegime për secilin rast.)

A ka një hyrje ky tekst? (Fjalitë e paragrafit të parë.)

Nënvizoni fjalitë në të cilat krahasohen të dhënat. Në fjalitë që nënvizuat në ushtrimin e mësipërm, dalloni se me çfarë mjetesh gjuhësore është realizuar krahasimi? (Edhe viti 2006 shënoi shifra të larta të lëvizjes së popullsisë, por …)(Krahasimi realizohet nëpërmjet dy pjesëve të fjalisë së përbërë kundërshtore, me lidhëzën: por.)Nxënësit argumentojnë përgjigjet dhe nëse është e nevojshme mësuesi/ja bën ndërhyrjet e nevojshme.

Veprimtari praktike Mësuesi/ja i nxit nxënësit të punojnë në heshtje për t’i vendosur të dhënat e tekstit në një tip tjetër grafiku.(Ushtrimi 7)Nxënësit punojnë në heshtje. Disa nga llojet e grafikëve punohen për t`u prezantuar edhe në dërrasë të zezë.



Detyrë shtëpie: Përshkruani me fjalë fotografinë dhe pikturën e mëposhtme. Bëni një përshkrim me dhjetë fjali.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Shpjegojmë (Teksti shpjegues)Tema mësimore:Domethënia e ngjyrave

Fjalë kyçe:ngjyra, domethënie, e kuqe, e bardhë, e verdhë, jeshile, vjollcë.


Metoda dhe teknika:-prezantim digjital,-diskutim,-DDM,-tryeza rrethore,-lojë në role.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; −u përgjigjet pyetjeve të mësuesit/es rreth brendisë së tekstit; −gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;− ndan përvojat dhe kënaqësitë e leximit me shokët e shoqet e klasës; Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale


162

Situata e të nxënitDiskutim-prezantim digjital Mësuesi/ja shfaq me videoprojektor pamje, të cilat i vendosin ngjyrat në kontrast me njëra-tjetrën dhe u drejton nx-ënësvepyetjen:• Çfarë ndjesish ju përcjellin këto pamje?Dëgjohen mendimet e nxënësve, sipas pëlqimeve të tyre.(Mund të përdoret materiali sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=NjnTziQKRAA (pamje lulesh me ngjyra të ndryshme).Veprimet në situatëPas leximit të informacionit të tekstit mësuesi ndërton në dërrasë të zezë tabelën DDM. Di Dua të di MësovaNjoh me saktësi të gjitha ngjyrat A klasifikohen ngjyrat në grupe?

Pse? Si?Ngjyrat janë dëshmitari i parëi ndryshueshmërisë natyrore.Natyra ka ngjyrat e saj, qënietnjerëzore kanë tipare dhengjyra të ndryshme...etj.

E verdha është ngjyra e disa luleve Çfarë simbolizon e verdha?Tryeza rrethore Nxënësit komentojnë sipas këndvështrimit të tyre se pse x ngjyrë është e preferuara e tyre. Psh: Mua më pëlqen e kaltra, pasi kaltër është qielli, deti. E kaltra është ngjyrë qetësuese, e butë dhe e dashur. Mua më pëlqen e blerta, si nuancë e jeshiles. Natyra është e gjelbër, ndaj efekti qetësues i kësaj ngjyre është i pakraha-sueshëm. Do të doja që qyteti im të ishte edhe më i gjelbër.Veprimtari praktikeLojë në roleNë këtë fazë të fundit të zhvillimit të kësaj ore, nxënsit luajnë në role duke personifikuar dhe dramatizuar ngjyrat.-Unë jam e verdha. Jam ngjyra e diellit...



Detyrë shtëpie: Projekt në grup: Ndërtoni me rruaza, lapsa, gurë, guacka, gjethe, fruta, petale lulesh të ngjyrave të ndryshme, objekte të ndryshme si: varëse, byzylykë, zbukurime orendish, vizatimesh, fotografi, gatime, kostume fes-tive,postera festivë etj.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Argumentojmë(Teksti argumentues)Tema mësimore: Unë jam Malala M.Jousafzai(ora e parë)

Fjalë kyçe:të drejta, mijëra njerëz, arsimim,vendosmëri, gux-im.


Metoda dhe teknika:-stuhi mendimesh,-teknika pyetje-përgjigje,-minileksion,-rrjeti i diskutimit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit; − jep dhe argumenton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazhit;Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetare

Gjuha shqipe 6

163

Situata e të nxënit(Stuhi mendimesh)Drejtohet pyetja për diskutim:- Si mendoni, cila është marrëdhënia e fjalës kyçe arsim me fjalët dhunë, diskriminim, intolerancë?Përgjigjet e argumentuara të nxënësve në mënyrë të përmbledhur do kishin si bosht idetë:Arsimi është zhvillim. Në një vend të zhvilluar njerëzit janë mbështetës të paqes, tolerancës dhe dënojnë qëndrimet diskriminuese.

Veprimet në situatëPas leximit të tekstit “Unë jam Malala”, mësuesi/ja bashkëbisedon më nxënësit/et për të zbërthyer pyetjet e ushtrimit 1.1. Malala është aktiviste pakistaneze e njohur për mbrojtjen e të drejtave të njeriut (fëmijëve) për arsim.2. Fjalimin e saj ua drejton të gjithë atyre djemve e vajzave, të cilët kanë pasur të njëjtin fat me të…..(Kështu vazhdohet me të gjitha pyetjet..)

Minileksion- Ç’është dhe cili është qëllimi i tekstit argumentues?Teksti argumentues:• Ka si qëllim të bindë lexuesin për një çështje të caktuar nëpërmjet fakteve, shembujve, provave, gjykimevePraktike.• Autori një teksti argumentues formulon një tezë, e cila shfaqet e gatshme për lexuesin ose është e nënkuptuar.• Teza është një pohim, një ide kyçe, mbi të cilin ndërtohet i gjithë teksti.• Vërtetësia e kësaj teze dhe e argumentimit të saj varet nga opinionet e autorit, argumentet që ai sjell për ta mbështeturatë dhe për ta bindur kështu lexuesin.

Veprimtari praktikeNxënësit nëpërmjet metodës Rrjeti i diskutimit nxënësit/et argumentojnë pro dhe kundër pyetjes:

Më bën përshtypje vullneti i saj,forca, dashuria për arsimin dhe dijen... Nxënësit punojnë për rreth dhjetë minuta e më argumentojnë përgjigjet e tyre para grupit të klasës.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;


Detyrë shtëpie: Shkruani një tekst të shkurtër argumentues, teza e të cilit të jetë thënia e Malalës si në foton e paraqitur. Mbështetni argumentin tuaj me sa më shumë fakte dhe shembuj.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Argumentojmë(Teksti argumentues)Tema mësimore: Unë jam Malala M.Jousafzai(ora e dytë)

Fjalë kyçe: të drejta, mijëra njerëz, arsimim,vendosmëri, guxim.


Metoda dhe teknika:-prezantim digjital,-diskutim,-punë në grupe,-ditari dypjesësh.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;− dallon problemin dhe zgjidhjen; − dallon në një tekst përdorimin e argumenteve pro dhe kundër për një çështje të caktuar; − interpreton idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të nënkuptuar në tekst;− dallon elemente të formës dhe strukturës së tekstit.


164

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitaleSituata e të nxënit(Diskutim - Prezantim digjital)Veprimet në situatëMësuesi e ndan klasën në katër grupe dhe secili prej tyre punon me ushtrimet:- Grupi I interpreton qëndrimin e tij në lidhje me mbrojtjen e të drejtave për arsimin (interpretimet e dhëna mirëpriten të gjitha nga mësuesi).Psh: E drejta e njeriut për arsimim është një nevojat bazë të njeriut. Ndryshe bota do ishte e e zhytyr në errësirë dhe primitive. - Grupi II gjen në tekst fragmente, në të cilat Malala:• Rrëfen për jetën e saj. ( talebanët më qëlluan në anën e majtë të ballit...) • Tregon arsyet e luftës kundër terrorizmit. (luftë për të mbrojtur të drejtat e tyre...)• Tregon forcën e madhe dhe vendosmërinë për të mbrojtur të drejtën. (Forca, fuqia dhe guximi lindën...).- Grupi III analizon nënkuptimin e fjalisë mbyllëse në fjalimin e Malalës (Arsimimi është rruga drejt së ardhmes së paqtë).

- Grupi IV nënvizon fjalitë e thjeshta. Analizon ndërtimin e tyre sintaksor. Nga sa gjymtyrë përbëhen?Shpresat e mia janë të njëjtat. Kryefjalë/kallëzues/gjymtyrë të dyta.Nxënësit punojnë në heshtje. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës. Mësuesi bën ndë-rhyrjet e nevojshme. Përfundimet shënohen në dërrasë të zezë.Veprimtari praktikeNëpërmjet metodës Ditari dypjesësh punohet ushtrimi 6 f. 137.Nënvizohen shprehjet e figurshme në tekst dhe interpretohet funksioni i tyre.

Shprehjet e figurshme: ... plumbat do të na bënin të heshtnim (dhuna do të na mbyllte brenda vetes).Ushtrimi 13 Në fjalimin e saj Malala zgjedh të përdorë përsëritje të fjalëve. Nënvizojini dhe shpjegoni se çfarë efekti krijon kjo mënyrë të shprehuri.

Fjalët e përsëritura Efekti që krijojnësot e djeshmja ka përfunduarpaqe rruga e së ardhmes



Detyrë shtëpie: Vlerësoni ndjenjën e përgjegjësisë së Malalës për ta bërë botën një vend më të mirë dhe më të qetë.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Argumentojmë(Teksti argumentues)Tema mësimore: Të vërejturit burim i çdo diturieZh.Zh.Ruso (ora e parë)

Fjalë kyçe: vërej, burim, dituri, nxënës, kureshtje,shkencë, arsye, au-toritet..


Metoda dhe teknika:-stuhi mendimesh,-diskutim,-puno dyshe/shkëmbe men-dime,-rrjeti i diskutimit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− parashikon zhvillimin e ngjarjes mbështetur në figurat e dhëna në tekst;;− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit; − jep dhe argumenton këndvështrimin e tij/saj rreth temës, ideve, personazheve;

Gjuha shqipe 6

165

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënit(Stuhi mendimesh)Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit, që pas leximit të titullit dhe vështrimit të ilustrimeve figurative në f. 138-139 të parashi-kojnë përmbatjen e pjesës. Dëgjohen diskutimet e tyre.Veprimet në situatëPas leximit të tekstit “Të vërejturit burim i çdo diturie’’, bashkëbisedohet me nxënësit për përgjigjet e ushtrimit 1.-Cila është këshilla kyçe e autorit? (Bëjeni nxënësin tuaj të jetë i vëmendshëm kundrejt dukurive të natyrës.)Një mësues i mirë e bën nxënësin të thellohet, të kërkojë arsyet dhe shkaqet e fenomeneve. Kështu ai fuqizon dëshirën për dijen. Një nxënës nuk mund të ketë rezultate të larta, nëse mbetet rob i teorisë, por ai duhet të jetë konkret dhe praktik, pranë origjinës së dukurive.

Nëpërmjet metodës Puno dyshe /Shkëmbe mendime, nxënësit punojnë ushtrimin 2, f. 139.Shpjegoni thënien e autorit “Në qoftë se në shpirt të tij e zëvendësoni arsyen me autoritetin, ai s’ka për të arsyetuar më, ai s’ka për të qenë tjetër veçse një lojë e mendimeve të botës”.

Përgjigjet e nxënësve të kenë si bosht të ideve të tyre:Nxënësi duhet të motivohet, nxitet, stimulohet, frymëzohet. Një mësues i mirë është ai që e edukon nxënësin e tij me dashurinë për lëndën. Nëse mësuesi mendon se vetëm nëpërmjet autoritetit të vet, do të ndikojë pozitivisht tek nxënësi, ky është një mendim i gabuar.

Nxënësit përqendrohen, shkëmbejnë idetë e më pas mësuesi shkruan në dërrasë të zezë përgjigjen më të plotë, dhënë nga nxënësit.Veprimtari praktikeRrjeti i diskutimit

Po Po ju gjatë procesit të të mësuarit jeni nën efektin e autoritetit të mësuarit apo të Jo Pse? logjikës dhe të arsyetimit tuaj? Pse?

Nxënësit argumentojnë përgjigjet para grupit të klasës, sipas eksperiencave të tyre personale. Mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;


Detyrë shtëpie: Shkruani një tekst argumentues të shkurtër, ku të mbroni tezën: ‘’Të mësuarit zgjat gjatë tërë jetës’’.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Argumentojmë(Teksti argumentues)Tema mësimore: Të vërejturit burim i çdo diturieZh.Zh.Ruso (ora e dytë)

Fjalë kyçe:


Metoda dhe teknika:-diskutim,-punë në grupe,- puno dyshe /shkëmbe men-dime.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− dallon tezën që i sjell lexuesit Zh. Zh. Ruso përmes këtij shkrimi;− rendit argumentet që përdor autori për të bindur lexuesin në lidhje me tezën e shkrimit;− jep vlerësimin e tij/saj për këshillat që jep autori;− dallon elemente të formës dhe strukturës së tekstit.


166

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareSituata e të nxënitDiskutim i detyrës së shtëpisë. Teza e shkrimit: ‘’Të mësuarit zgjat gjatë tërë jetës.’’ duhet të jetë mbrojtur nga nxënësi me argumente, si psh: 1. Në çdo moshë njeriu ka nevojë të mësojë gjëra të reja.2. Jeta ka shumë të panjohura dhe sfida.3. Njerëzit e mëdhenj janë dëshmuesit më të mirë të këtij pohimi.4. Një njeri inteligjent është ai që nuk ngopet me mësimin e gjërave të reja.

Veprimet në situatëNdahet klasa në 3 grupe, të cilat punojnë me ushtrimet:- Grupi I rendit argumentet që përdor autori për të bindur lexuesit në lidhje me tezën e shkrimit, p.sh.: Jeta edukurive të natyrës gjendet në zemrën e njeriut, për ta parë duhet ta ndjesh…- Grupi II nënvizon fjalitë apo frazat në të cilat gjuha e tekstit bëhet subjektive. (Bëjeni nxënësin tuaj……..Judashkeni t’i mësoni atij fëmije gjeografinë…….. e kështu me radhë).- Grupi III shqyrtoni kohën e foljeve të përdorura. Cila kohë mbizotëron? (koha e tashme) Nxënësit punojnë në grupe. Përfaqësues të secilit grup argumentojnë përgjigjet para klasës. Nëse është e nevojshme, mësuesi/ja bën ndërhyrjet e duhura.Veprimtari praktikePuno dyshe /shkëmbe mendime

Gjërat që duhet të bëni Gjërat që nuk duhet të bëni Vlerësimi juajBëni që nxënësit të jenë tëvëmendshëm.

Mos e zëvendësoni arsyen meautoritetin.

Nxënësit punojnë në heshtje e më pas lexojnë ushtrimin para grupit të klasës.



Detyrë shtëpie: Ktheni tekstin në një listë të dhënash.


Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Argumentojmë(Teksti argumentues)Tema mësimore: Histori njerëzore dhe alienët

Fjalë kyçe:mister, Egjipt, jashtëtokësor, shkencëtarë, leg-jendë, piramidë.


Metoda dhe teknika:-stuhi mendimesh,-prezantim digjital,-tryeza rrethore,-rrjeti i diskutimit.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit; − gjykon me argumente idetë dhe informacionin e tekstit;− jep dhe argumenton këndvështrimet e tij rreth temës, ideve.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale

Gjuha shqipe 6

167

Situata e të nxënitStuhi mendimesh/Prezantim digjitalMësuesi shënon në dërrasë të zezë pyetjen për diskutimA keni dëgjuar apo lexuar për misteret e Egjiptit? Po për jashtëtokësorët?Përmes videoprojektorit shfaqet një material për Piramidat e Egjiptit. Mund të përdoret materiali sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=Vi88NPZ3Lmk

Veprimet në situatëPas leximit të tekstit “Histori njerëzore dhe alienët”, punohet ushtrimin 1 për zbërthimin e përmbajtjes së tij.1. Në qytetërimet e lashta besohej se ekzistonin alienët……….2. Përveç këtyre është gjetur një pergamenë…3. Gjetja e këtyre objekteve ka ngjallur një kureshtje të madhe mbi faktin se si janë ndërtuar kaq madhështore dhe çfarë roli kishin këto(e kështu me radhë…)Tryeza rrethore (Ushtrimi 2 dhe 3)Po ju a besoni në ekzistencën e jashtëtokësorëve? Interpretoni provat që vërtetojnë ekzistencën e tyre, duke shfrytëzuar të dhënat e tekstit. Nxnësit/et interpretojnë sipas njohurive të tyre, informacioneve që kanë lidhur me temën.

Punë në grupe dyshe(Ushtrimi 4). -Teksti argumenton ekzistencën e jashtëtokësorëve, si ndërtues të Piramidave..-Ndërtohet fusha leksikore e fjalës Piramidë: lashtësi, mrekulli, madhështi, statuja, hieroglife, sarkofagë, pergamenë, faraon etj.

Veprimtari praktike(Ushtrimi 7) Ky ushtrim realizohet sipas metodës Rrjeti i diskutimit:

Po. Pse? A janë bindëse provat edhëna në tekst për Jo. Pse? ndërtimin e Piramidave? / Nxënësit punojnë rreth dhjetë minuta e më pas argumentojnë përgjigjet e tyre para grupit të klasës. Argumentimi i nxënësit/es fillon me frazat: Nuk mendoj se…/Sipas gjykimit tim mendoj se…Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;


Detyrë shtëpie: Shkruani idetë tuaja mbi temën:”Sa afër dhe sa larg janë alienët”.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Përshkruajmë(Teksti përshkrues)Tema mësimore: Përshkrimi i një personi

Fjalë kyçe:kompozitor,muz-ikant, trupvogël, ,


Metoda dhe teknika:-diskutim,-prezantim digjital,-tabela e konceptit,- DRTA,-ditari dypjesësh.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit; −dallon tekstin përshkrues si lloj i tekstit joletrar;−krahason duke nxjerrë në pah të përbashkëtat dhe dallimet mes përshkrimit objektiv dhe subjektiv.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale


168

Situata e të nxënit(Prezantim digjital – Diskutim)Nëpërmjet videoprojektorit prezantohet materiali sipas linkut:https://www.youtube.com/watch?v=Rb0UmrCXxVA, në të cilin paraqiten pamje te Moxartit. Nxënësit përshkruajnë si-pas perceptimit të tyre.Veprimet në situatëTabela e konceptit

Teksti përshkrues ka si qëllim të përshkruajë, duke informuar dhe duke treguar si është ndërtuar një object, cilat janë tipraet e një personi, të një kafshe, të një mjedisi, apo të një dukurie.Mësuesi/ja lexon tekstin f.146 me ndalesa, sipas metodës DRTA.Ndalesa 1: Lexohet fragmenti.- Ç’lloj përshkrimi kemi? Pse? (subjektiv)- Cili është qëllimi i përshkrimit? (të na emocionojë, krijon efekte pamore).Ndalesa 2: Lexohet fragmenti. (Përshkrimi objektiv)Pyetje rreth tij.Veprimtari praktikeNxënësit ndahen në dy grupe dhe çdonjëri prej tyre përmes metodës Ditari dypjesësh zbërthen fragmentet e dhëna për përshkrimin objektiv dhe atë subjektiv f. 146.- Grupi i parë: punon me përshkrimin objektiv.- Grupi i dytë: punon me përshkrimin subjektiv.

Pyetjet P. objektiv P. subjektivCili përshkruhet? Moxarti MoxartiCilat tipare fizike përshkruhen? ishte trupvogël, shumë i

hollë, i zbehtë, flokë tëdrejta;

gjeniu më i madh dhe kompozi-tori më imirë klasik i të gjitha kohërave…

Cilat fjalë përdoren? Fjalë në kuptimin e tyretë parë.

Fjalë me kuptim tëfigurshëm.

Cili është mjeti gjuhësor më ipërdorur?

Mbiemri Mbiemri

Cili është qëndrimi i autorit ndajobjektit që përshkruan? Ku duketkjo?

Qëndrim korrekt, objektiv.Duket në mënyrën e të shprehurit.

Qëndrim subjektiv, duke shpre-hur pëlqimet e tij.



Detyrë shtëpie: Përmes diagramit të Venit, nxirrni në pah të përbashkëtat dhe dallimet mes përshkrimit objektiv dhe atijsubjektiv.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Përshkruajmë(Teksti përshkrues)Tema mësimore: Shtatë Krojet K. Mehmeti(ora e parë)

Fjalë kyçe:Shtatë Krojet, lug-inë, bukuri përral-lore, dukuri, pranverë.


Metoda dhe teknika:- pesëvargëshi, -prezantim digjital,- teknika pyetje-përgjigje,- bashkëbisedim.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− lidh idetë dhe informacionin e tekstit me njohuritë, përvojën ose leximet e mëparshme; − u përgjigjet pyetjeve të mësuesit rreth brendisë së tekstit; −flet shkurtimisht rreth autorit të pjesës;− interpreton tekstin duke përdorur idetë e dhëna në mënyrë të drejtpërdrejtë në tekst dhe idetë e nënkuptuara.

Gjuha shqipe 6

169


Situata e të nxënitPesëvargëshi /Prezantim DigjitalMësuesi/ja shënon në dërrasë të zezë togfjalëshin “Bukuri shqiptare” dhe u kërkon nxënësve që të ndërtojnë një pesë-vargësh me të.Për t’u ardhur në ndihmë nxënësve, mësuesi/ja nëpërmjet videoprojektorit vendos pamje të ndryshme të vendeve të njo-hura turistike shqiptare: Burimi i Drinit, Syri i Klatër, Thethi, Përmeti etj. Mund të shfrytëzohet materiali sipas linkut: https://www.youtube.com/watch?v=1AcEQfkZD9YVeprimet në situatëPrezantim i shkurtër me autorin:Kim Mehmeti (1955). Është i njohur si shkrimtar, romancier, tregimtar, eseist, publicist dhe përkthyes nga gjuha maqedo-nase në gjuhën shqipe dhe anasjelltas. Veprat e tij shquhen për imagjinatën e çlirët midis reales dhe fantastikes. Pas leximit të pjesës “Shtatë Krojet”, nxënësit u japin përgjigje pyetjeve të ushtrimit 1, për të zbërthyer përmbajtjen e tekstit përshkrues.1. Si e përshkruan autori livadhin? (Në mënyrë subjetive, shpreh emocionet dhe këndvështrimin e tij për të nxjerrë në pah bukuritë e livadhit.)2. Në cilën pjesë të tij ndodhen Shtatë Krojet? (Në pjesën ku livadhi formon një hark.)3. Ku ndryshojnë këto kroje nga krojet e tjera? (Një herë në vit këto kroje shterojnë plotësisht.)Veprimtari praktikeUshtrimi 2 BashkëbisedimPo ju a keni qenë ndonjëherë dëshmitar i një dukurie të çuditshme të natyrës?Nxënësit interpretojnë sipas eksperiencave personale. Dëgjohen diskutimet e tyre.

Ushtrimi 3 BashkëbisedimPse autori e quan këtë dukuri: mrekulli përrallore?Nxnësit/et interpretojnë frazën e autorit: mrekulli përrallore. Autori jep vlerësimin e tij më të lartë për këtë dukuri të rrallë të natyrës. Ajo është gati e pabesueshme, gati si bukuritë e një përralle.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;-arti.


Detyrë shtëpie: Bëni një prezantim me temë: “Mrekullitë e natyrës shqiptare”. Shfrytëzoni sa më gjerë njohuritë tuaja kompjuterike.



Rubrika: Çelësat e tekstit joletrarNënrubrika: Përshkruajmë(Teksti përshkrues)Tema mësimore: Shtatë Krojet K. Mehmeti(ora e dytë)

Fjalë kyçe:Shtatë Krojet, lug-inë, bukuri përral-lore, dukuri, pranverë.


Metoda dhe teknika:diskutimnxjerrja e përfundimeve

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja:− dallon mjetet shprehëse të përdorura nga autori i tekstit përshkrues; − shpreh pëlqimet dhe mbron interpretimet e tij/saj duke i ilustruar me detaje dhe pjesë nga teksti. − dallon në tekst disa elemente të stilit dhe të gjuhës si p.sh.: zgjedhja e fjalëve; përdorimi i mbiemrave;Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehuritKompetenca e të menduaritKompetenca e të nxënitKompetenca qytetareKompetenca digjitale


170

Situata e të nxënitPrezantim i detyrës së shtëpisë: “Mrekullitë e natyrës shqiptare”. Nxënësi/ja ka përgatitur materialin duke përdorur njohuritë e saj në programet word, powerpoint.

Veprimet në situatëPunë në grupe dyshe- Grupi I plotëson tabelën e ushtrimit 4, f. 151.

Fjalët që treg. vend Fjalët që përshkruajnë mjedisin Fjalët që përshkruajnë dukurinë

Tokë, kullosë, Shtatë krojet, livadhi etj.

Përmasa të pabesueshme;re të ngjyrosura etj.

Shteron…;bie tufa e parë e rrezeve etj.

- Grupi II punon ushtrimit 5, f. 151.Pammja e jashtme e tyre nuk dallon fare nga krojet e tjera. (Ky është rendi i zakonshëm sintaksor)Gjuha e autorit me origjinë maqedonase dallon për ndryshimin e rendit sintaksor.

Veprimtari praktikeNë fazën e fundit të zhvillimit të kësaj ore, mësuesi/ja orienton nxënësit drejt nxjerrjes së konkluzioneve se çfarë e bën të veçantë përshkrimin e autorit.Psh: 1. Dukuria e përshkruar.2. Mënyra e përshkrimit.3. Gjuha e pasur me figura letrare.Lidhjet me fushat e tjera:-shkencat shoqërore;- shoqëria dhe mjedisi;-T.I.K;


Detyrë shtëpie: (Vazhdon prezantimi i detyrës së marrë që në orën e kaluar) Bëni një prezantim me temë:”Mrekullitë e natyrës shqiptare”. Shfrytëzoni sa më gjerë njohuritë tuaja kompjuterike.

Gjuha shqipe 6

171

PLANIFIKIMI I ORËVE MËSIMORE

PËR KOMPETENCËN E PËRDORIMIT TË DREJTË TË GJUHËS

I. FONETIKË

Fusha: Gjuha dhe komunikimi

Lënda: Gjuhë shqipe

Tematika: Fonetikë Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Zanoret dhe bashkëtingëlloret e gjuhës shqipe

Metoda e teknika:- punë në grup;- stuhi mendimesh;- punë e pavarur;- lojë gjuhësore.

Fjalë kyçe: zanore, bashkëtingëllore, fonema, shkronja – tingull.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Mësuesi/ja përgatit regjistrime me zë për shqiptimin e zanoreve dhe të bashkëtingëlloreve. Nxënësit/et i dinë zanoret, prandaj ndalet te bashkëtingëlloret, duke i radhitur ato poshtë njëra – tjetrës,b, d, dh, g, gj, v, x, xh, z, zh (të zëshme)p, t, th, k, q, f, c, ç, s, sh (të pazëshme)m, nj, n, l, ll, r. rr, j (tingëlluese) b) Mësuesi/ja kërkon fillimisht nga nxënësit/et që t’i përsëritin grupet e bashkëtingëlloreve në grupe dyshe, pastaj që të japin fjalë që fillojnë me këto bashkëtingëllore dhe t’i shkruajnë në fletore.

2. Veprimet në situatëa) Nxënësit/et punojnë me rubrikën “Kujtojmë”. Në çdo kuadrat të shkronjave të alfabetit të shqipes, nxënësit/et shkruajnë shkronjën e dorës (të madhe, të vogël). Përsëritni alfabetin me lojën zinxhir.b) Në rubrikën “U përgjigjemi pyetjeve”, nxënësit/et gjejnë zanoret dhe bashkëtingëlloret, dallojnë tingullin nga shkronja, dallojnë shkronjat e thjeshta nga ato të përbëra (nga dy shenja).c) Në tabelat e dhëna në libër, nxënësit/et dallojnë bashkëtingëlloret e zëshme, të pazëshme, tingëlluese.

3. Veprimtari praktikea) Ushtrimi 5, nxënësit/et gjejnë nga një fjalë që fillon me çdo shkronjë të alfabetit. Klasa ndahet në tri grupe. Nxënësit/et e secilit grup dalin me radhë, njëri pas tjetrit, në dërrasë për të shkruar fjalën. Mund të organizohet si garë, duke nxjerrë fitues grupin që mbaron i pari.b) Ushtrimet 1, 2, 3, 4 nxënësit/et i punojnë në libër me grupe dyshe, këmbejnë librat, korrigjojnë gabimet e njëri-tjetrit. Mësuesja/si kontrollon punët e tyre.c) Mësuesi/ja shpjegon ushtrimin 3, duke theksuar se duhet të nxjerrin cila fonemë përdoret më tepër.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.

Kompetenca personale: nxënësi/ja merr pjesë, drejton punën në grup, ndihmon pjesëtarët e grupeve, raporton për punën në grup, mban qëndrim kritik, vlerësues për punën e shokëve.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësNxënësi/ja: – shqipton qartë tingujt e zanoreve dhe të bashkëtingëlloreve, dallon tingullin nga shkronja, dallon bashkëtingëlloret e zëshme, të pazëshme, tingëlluese dhe drejtshkruan fjalët që fillojnë me to.Burimet:• Gjuha shqipe VI,• Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- zhvillon komunikimin.


172

Vlerësimi:- vlerësimi në situatën e të nxënit,- vlerësim të punës në grupe dhe gjatë lojës gjuhësore,- vlerësimi në zgjidhjen e ushtrimeve.

Detyrat dhe puna e pavarur- Ushtrimin 4 e plotësojnë në libër dhe nxjerrin cila

fonemë përdoret më shumë (sipas kërkesës). - Plotësimi i fletës në Fletoren e vlerësimit të

kompetencave.- Mësimi përmendsh i alfabetit, bashkëtingëlloret e

zëshme, të pazëshme, tingëlluese.




Tema mësimore:Theksi fjalës

Metoda e teknika: – punë në grupe dyshe; – punë e pavarur.

Fjalë kyçe: rrokja e theksuar, theksi fundor, parafundor, tejfundor.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Mësuesi/ja u shpjegon nxënësve sa rëndësi ka theksi i fjalës, sepse ndryshimi i theksit sjell një kuptim të ri. P.sh.: liri – lumë para – ndajfoljeliri – i lirë para – emër (lekë)bari – bimë stoli – mjet për t’u ulurbari – njeri stoli – mjet zbukurimi

2. Veprimet në situatëa) Nxënësit/et lexojnë në heshtje informacionin e dhënë në libër për theksin e fjalëve në gjuhën shqipe: – çdo fjalë ka një rrokje të theksuar; – rrokje të theksuar në fund të fjalës; – rrokje të theksuar në rrokjen e parafundit; – rrokje të theksuar në rrokjen e parë të fjalës.

b) Nxënësit/et lexojnë fjalët që janë dhënë (me theks fundor, parafundor, tejfundor).

3. Veprimtari praktikea) Nxënësit/et punojnë në dyshe ushtrimin 1, 2, 4, 5 (në libër). Pastaj kontrollohen ushtrimet një e nga një, duke e korrigjuar nxënësin/en kur e shqipton gabim theksin në fjalë.b) Ushtrimin 3 e punon një nxënës/e në dërrasë, shkruan fjalët që u përgjigjen figurave dhe vendos theksin duke i shqiptuar të plota fjalët.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.Kompetenca personale: merr pjesë, drejton, punon në grup, raporton për punën e pjesëtarëve, mban qëndrim kritik.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësNxënësi/ja: – dallon theksin e fjalës, e dallon kur është fundor, parafundor, tejfundor, thekson qartë fjalët, dallon kur fjala ndryshon kuptimin nga ndryshimi i theksit.Burimet:• Gjuha shqipe VI,• Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi: – vlerësim në punë në grup për veprimet në situatë, – vlerësim në zgjidhjen e ushtrimeve dhe të detyrave të shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Ushtrimi 6 (sipas kërkesës), – Fletorja e vlerësimit të kompetencave.

Gjuha shqipe 6

173




Tema mësimore: Intonacioni dhe theksi i fjalisë

Metoda e teknika: – punë në grupe, – lexim shpjegues, – bashkëbisedim.

Fjalë kyçe: – intonacioni i fjalisë, – theksi i fjalisë, – intonacion ngjitës, zbritës.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Mësuesja/si shkruan në dërrasë fjalitë:

– Detyrat i kryen rregullisht.

– Pse nuk i ke bërë sot detyrat?.

– Bëji tani detyrat e shtëpisë!.

b) Nxënësit/et i lexojnë fjalitë me intonacionin e duhur dhe shpjegojnë edhe paraqitjen grafike të intonacionit.

2. Veprimet në situatë:a) Mësuesi/ja shpjegon intonacionin e fjalisë.

– fjali dëftore. zbritës

– fjali pyetëse. ngjitës

– fjali nxitëse. zbritës

b) Shpjegohet edhe theksi i fjalës në fjali:- Bleva librin dje. (librin)- Bleva librin dje. (dje)- E bleva librin dje. (E bleva)c) Nxënësit lexojnë informacionin në libër për temën e mësimit dhe diskutojnë për rastet që i kanë të paqarta, për intonacionin dhe theksin e gjymtyrës në fjali.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimet 1, 4, 5 punohen me gojë, nxënësit lexojnë fjalitë në tekstet e dhëna, dallojnë intonacionin e tyre ngjitës, zbritës dhe theksin e fjalisë te gjymtyra. b) Ushtrimin 2 nxënësit e punojnë në libër, lexojnë fjalitë me intonacion ngjitës apo zbritës.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.Kompetenca personale:Merr pjesë ose drejton punën në grup, bashkëpunon me përfaqësues të komunitetit për të ndihmuar moshatarët dhe anëtarët e tjerë të komunitetit që kanë probleme shëndetësore, sociale, ekonomike etj. dhe raporton me gojë ose me shkrim për përvojat personale të fituara.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësNxënësi/ja: – dallon intonacionin e fjalisë dhe theksin e saj në një gjymtyrë, lexon me intonacionin e duhur fjalitë dëftore, pyetëse, nxitëse; – shpreh drejt një mendim, me gojë apo me shkrim, për një situatë të caktuar, duke ndërvepruar në grup ose me klasën.Burimet:• Gjuha shqipe VI,• Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi: – vlerësimi në punë në grup për veprimet në situatë, – vlerësimi në zgjidhjen e ushtrimeve dhe të detyrave të shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Ushtrimi 3 (sipas kërkesës), – Fletorja e vlerësimit të kompetencave.


174

II. DREJTSHKRIM



Tematika: Drejtshkrim Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Përdorimi i shkronjës së madhe

Metoda e teknika:• punë në grupe;• punë e pavarur;• pyetje në dyshe.

Fjalë kyçe: – shkronjë e madhe,– rregulla drejtshkrimore, tinguj, emërtime.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Nxënësit japin disa raste që mbajnë mend për përdorimin e shkronjës së madhe. Këto raste mund të jenë:• fillon fjalia;• emrat e njerëzve;• emrat e rrugëve, shesheve;• emërtimet gjeografike (male, dete, shtete, qytete, etj.).

2. Veprimet në situatëa) Një nxënës lexon në libër 9 rastet e përdorimit të shkronjës së madhe.b) Në grupe dyshe nxënësit i drejtojnë pyetje njëri-tjetrit për rastet e përdorimit të shkronjës së madhe, duke dhënë edhe shembuj.c) Ndahen nxënësit në 5 grupe dhe në tabelë shkruajnë me bojëra uji 2-3 rregulla të përdorimit të shkronjës së madhe dhe i afishojnë në muret e klasës dhe qëndrojnë aty gjatë gjithë orëve të drejtshkrimit.

3. Veprimtari praktikea) Ushtrimi 1; një nxënës e punon në dërrasë, kurse klasa i shkruan saktë fjalët në fletore, korrigjojnë gabimet.b) Ushtrimet 2, 3 dhe 6 nxënësit i plotësojnë në tabelat e librit në grupe dyshe. Mësuesi kontrollon punën e tyre.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit: – nxënësi/ja shkruan një tekst duke respektuar rregullat gjuhësore; – shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë apo më shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar duke ndërvepruar në grup ose në klasë; – përdor programet softuerike për komunikim të drejtpërdrejtë dhe në distancë nëpërmjet formave të caktuara të komunikimit (për nevojat e veta apo për detyrë shkolle).Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: – nxënësi/ja përdor shkronjën e madhe duke respektuar të gjitha rastet e drejtshkrimit, i shkruan saktë në fjali apo në një tekst që krijon vetë.Burimet:• Gjuha shqipe VI,• Drejtshkrimi i gjuhës shqipe,• Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- Zhvillon komunikimin në çdo lloj fushe.

Vlerësimi:- vlerësim me gojë në situatën e të nxënit,- vlerësim për punën me grupe,- vlerësim me shkrim në zgjidhjen e ushtrimeve.

Detyra dhe puna e pavarur:

Grupi I: Ushtrimi 4 (sipas kërkesës).Grupi II: Ushtrimi 5 (sipas kërkesës).

Shënim: Për temat e tjera të drejtshkrimit, si:- drejtshkrimi i fjalëve që kanë zanoren e në pozicione të ndryshme;- drejtshkrimi i fjalëve që kanë zanoren ë në pozicione të ndryshme;- drejtshkrimi i fjalëve me zanoren ë fundore;- drejtshkrimi i parafjalëve, ndajfoljeve, lidhëzave;mësuesi mund të marrë si model ditarin e mësipërm, pasi rezultatet e të nxënit sipas kompetencave janë të njëjta.

Mund të përdorë disa nga veprimtaritë e mëposhtme:- Lihen nxënësit 5-10 minuta në grupe dyshe të pyesin njëri-tjetrin.- Praktikohen lojëra gjuhësore duke përfshirë gjithë nxënësit.- Organizohen minikonkurse, lexim me kodim, nxënësit marrin pjesë gjallërisht.- Në grupe 3-5 veta, shkruajnë me bojëra uji në tabelë rregullat e drejtshkrimit dhe i afishojnë në mur, duke i

përsëritur herë pas here.

Gjuha shqipe 6

175

- Tregohet kujdes i veçantë për përjashtimet në disa rregulla drejtshkrimore, që nxënësit t’i mbajnë mend.- Organizohen diktime të ndryshme (5-10’) gjatë orës së mësimit, ose diktim kontrolli njëorësh për një grup

temash drejtshkrimore.Punohen faqe në Fletoren e vlerësimit të kompetencave, ku edhe nxënësi, edhe mësuesi nxjerr përfundimin se ku i kanë mangësitë nxënësit në drejtshkrim.

III. FJALËFORMIM



Tematika: Leksikologji Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Fjala dhe përbërësit e saj

Metoda e teknika: – puna në grupe; – puna e pavarur e drejtuar; – tabela e koncepteve.

Fjalë kyçe: tema, mbaresa, rrënja, parashtesa, prapashtesa, fjalë e prejardhur, fjalë e parme.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Nxënësit dallojnë mbaresën te fjalët:hap – a fush – at mal – ethap – i fush – ën mal – ihap – ën fush – a mal – inMësuesi shpjegon se pjesën e fjalës, pasi heqim mbaresën, e quajmë temë të fjalës.b) Cilat janë pjesët përbërëse të temës? Nxënësit analizojnë fjalët e mëposhtme:

Kanë këto fjalë mbaresë? Jo. Pse?

Tema e këtyre fjalëve = parashtesë + rrënjë/ = rrënjë + prapashtesë.

2. Veprimet në situatëa) Një nxënës lexon me zë informacionin në libër dhe së bashku nënvizojmë termat: rrënjë, temë, mbaresë, parashtesë, prapashtesë, fjalë të prejardhura.b) – Analizojmë shembujt në libër dhe përkufizojmë termat e mësipërm: – Rrënja e fjalës përmban kuptimin themelor të saj. – Tema e fjalës, është pjesë e fjalës pasi heqim mbaresën. – Parashtesa qëndron para rrënjës dhe formon fjalë të re. – Prapashtesa qëndron pas rrënjës dhe formon fjalë të re. – Mbaresa është tregues gramatikor i lakimit, zgjedhimit.

3. Veprimtari praktike:1 – Ushtrimi 1, 2 i punojnë me gojë, aktivizohen disa nxënës të japin përgjigje të sakta, të tjerët korrigjojnë gabimet.2 – Ushtrimi 4, 5 nxënësit e punojnë në grupe dyshe, pastaj këmbejnë librat, korrigjojnë punën e njëri-tjetrit. këto ushtrime i kontrollon mësuesja para klasës.3 – Ushtrimin 3 e punon një nxënës në dërrasë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit: – nxënësi shpreh drejt një mendim, një përkufizim të termave të rinj duke ndërvepruar në grup;– shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;– dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;– shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.


176

Kompetenca personale: – nxënësi merr pjesë ose drejton punën në grup, bashkëpunon me përfaqësues të komunitetit për të ndihmuar moshatarët dhe anëtarët e tjerë të komunitetit, që kanë probleme shëndetësore, sociale, ekonomike etj. dhe raporton me gojë ose me shkrim për përvojat personale të fituara.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: – nxënësi dallon pjesët përbërëse të fjalës (temën, mbaresën, rrënjën, parashtesën), shpreh funksionin e mbaresës si trajtë formuese dhe të parashtesës e prapashtesës si fjalëformuese.Burimet: – Gjuha shqipe VI, – Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera: – zhvillon komunikimin.

Vlerësimi: – vlerësim në veprimtari në situatën me gojë; – vlerësim në zgjidhjen e ushtrimit me gojë e me shkrim.


Ushtrimi 6 ( sipas kërkesës )



Tematika: Fjalëformimi Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Fjalët e prejardhura

Metoda e teknika:• puna në grup;• puna e pavarur;• loja gjuhësore.

Fjalë kyçe: fjalë e prejardhur me parashtesë, me prapashtesë, me para + prapa shtesë njëkohësisht.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Jepet në tabelë familja e fjalës shkronjë.

b) Në familjen e fjalës shkronjë, nxënësit japin kuptimin e çdo fjale, duke i përdorur në fjali, pra janë përftuar 12 fjalë të reja me ndihmën e parashtesave dhe prapashtesave.

2. Veprimet në situatëNxënësit lexojnë me zë informacionin e dhënë në libër për temën e re dhe nxënësit:- përsëritin ç’janë parashtesat, prapashtesat, mbaresat;- dallojnë fjalitë e prejardhura me parashtesë;- dallojnë fjalitë e prejardhura me prapashtesë;- dallojnë fjalitë e prejardhura me para + prapashtesë.Me lojën zinxhir, nxënësit përsëritin parashtesat e prapashtesat që janë dhënë në tabelë, japin edhe fjalë të reja të formuara me to.

3. Veprimtari praktike:1. Ushtrimet 1 dhe 2 i punojnë dy nxënës në dërrasë, sipas kërkesave të ushtrimeve.2. Ndërkohë klasa, e ndarë në grupe dyshe, punon me shkrim në fletore ushtrimet 3 dhe 4 (sipas kërkesave).3. Përgjigjen nxënësit në tabelë, përgjigjen nxënësit e klasës për ushtrimet 3 dhe 4, të tjerët korrigjojnë gabimet

me ndihmën e mësuesit.

Gjuha shqipe 6

177

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim;4. shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi dallon fjalët e prejardhura me pjesët përbërëse, parashtesa + rrënja+ prapashtesa, formon fjalë të reja të prejardhura, pasuron fjalorin me fjalë të reja, i përdor në fjali.

Burimet: – Gjuha shqipe VI, – Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësim në veprimtari në situatën e të nxënit,- vlerësim me gojë në lojën zinxhir,- vlerësim në zgjidhjen e ushtrimit.


Ushtrimi 5, plotësojnë tabelën me fjalë të parme dhe të prejardhura duke i zgjedhur nga pjesa “Sënduku i gjyshes”.

IV. LEKSIKOLOGJI



Tematika:Leksikologji Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Fusha leksikore

Metoda e teknika: – puna në grup; – puna e pavarur; – tabela e koncepteve.

Fjalë kyçe: fushë leksikore, forma, kuptimi, kuptimi i figurshëm.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Nxënësit analizojnë fjalët: – Shishe = sh + i + sh + e Forma – Shishe = objekt qelqi ose plastike (kuptimi) – Dorë = d + o + r + ë Forma – Dorë = një gjymtyrë e njeriut. (kuptimi 1) – Më dha dorë = më ndihmoi. (kuptimi 2)b) Mësuesja dhe nxënësit japin edhe shembuj të tjerë për të qartësuar formën dhe kuptimin e fjalës.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit lexojnë informacionin në libër për kuptimin e fjalëve dhe fushën leksikore. Ndalen te tabela ku jepen tri kuptimet e fjalëve (fjala bazë – kuptimet e figurshme).b) Nxënësit nxjerrin çantat dhe emërtojnë të gjitha sendet që kanë në çantë: laps, ngjyra, gomë, libra, fletore etj. Këto janë një bashkësi sendesh (fjalësh) që ju i përdorni për të mësuar, pra janë mjetet mësimore. c) Numërojnë ç’kanë veshur: kanotiere, këmishë, triko, çorape, këpucë etj., pra janë veshmbathje. d) Nxënësit lexojnë tabelën në libër, me fushat leksikore të ushqimeve, perimeve, frutave, fjalëve dhe përkufizojmë se ç’është fusha leksikore.

3. Veprimtari praktike:a) Nxënësit punojnë në grupe dyshe ushtrimet 1 dhe 2, i përdorin fjalët e dhëna në fjali për të dhënë kuptimin e figurshëm p.sh.: gojë – e njeriut, organ i të folurit. – Le të flasin gojët e liga, mos i dëgjo.


178

Pasi kontrollojmë punën e njëri-tjetrit, lexojmë kuptimet e figurshme të fjalëve.b) Ushtrimet 3, 4, 5, 6 dhe 7 i plotësojnë në libër, jepet fusha leksikore, gjejnë fjalët, gjejnë fushën leksikore.c) Mësuesi kontrollon punën e tyre, vlerësojnë vetë nxënësit punën e njëri-tjetrit.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: – nxënësi dallon formën dhe përmbajtjen e fjalës, përdor fjalë me kuptime të figurshme, dallon fjalët që formojnë fushën leksikore.Burimet: – Gjuha shqipe VI, – Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi: – vlerësim në situatën e të nxënit; – vlerësimi me gojë në veprimtaritë në situatë; – vlerësim me shkrim në zgjidhjet e ushtrimeve në libër.

Detyra dhe puna e pavarur – Grupi 1: Ushtrimi 8 (sipas kërkesës). – Grupi 2: Me fushën leksikore: dallgë, det, natë, rërë, baticë, plazh, anije, traget, pulëbardhë, krijo një tekst dhe vendosi një titull.



Tematika:Familjet e fjalëve Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Familja e fjalëve

Metoda e teknika: – puna në grupe; – puna e pavarur; – tabela e koncepteve.

Fjalë kyçe: familje fjalësh me rrënjë me parashtesë, me prapashtesë të njëjtë.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Nxënësit japin disa fjalë të tjera me fjalët:

b) Nxënësit dallojnë që në grupet e fjalëve ka një fjalë të përbashkët, prandaj ato i quajmë familje fjalësh.

2. Veprimet në situatëa) Nxënësit lexojnë informacionin e ri në libër për temën, diskutojnë për familjen e fjalës letër, shkruaj me rrënjë të përbashkët, por me kuptime të ndryshme.b) Mësuesi shpjegon se familje fjalësh mund të kemi edhe me parashtesë ose prapashtesë të përbashkët, siç janë dhënë shembujt në tabelë.c) Në grupe dyshe, nxënësit punojnë familjen e fjalës puna. Shkruajnë sa më shumë fjalë. Pastaj lexojnë fjalët që kanë gjetur, plotësojnë pemën e fjalëve në libër nxënësit e tjerë.

3. Veprimtari praktikea) Nxënësit plotësojnë në libër ushtrimet 1, 2 dhe 3, plotësojnë punën e njëri-tjetrit në dyshe.b) Ushtrimet 4 dhe 7 i punojnë me gojë (sipas kërkesës). c) Ushtrimi 8 (plotësoni anagramën), punojnë në grupe 3-5, i shkruajnë fjalët në dy familje fjalësh: punë, kuptim.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.

Gjuha shqipe 6

179

4. shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj.) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi dallon familjen e fjalëve me rrënjë të njëjtë, me parashtesë apo prapashtesë të përbashkët, formon familje fjalësh të tilla, pasuron fjalorin. Burimet: – Gjuha shqipe VI, – Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera: – Zhvillon komunikimin.

Vlerësimi: – vlerësim në situatë për punën me grupe; – vlerësim me gojë për zgjidhjen e ushtrimeve.

Detyra dhe puna e pavarur – Grupi 1: Ushtrimet 5, 6 (sipas kërkesës). – Grupi 2: Me familjen e fjalës punë, krijo një tekst me 10 fjali, vendosi një titull.

V. MORFOLOGJIFusha:

Gjuha dhe komunikimiLënda:

Gjuhë shqipeTematika:Morfologji Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Klasat e fjalëve

Metoda e teknika: – tabela e koncepteve, – diagram Veni, – punë me grupe.

Fjalë kyçe: klasa e fjalëve të ndryshueshme, të pandryshueshme.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Plotëso kërkesat e tabelës.

b) Nxënësit/et në grupe dyshe japin përgjigje për plotësimin e tabelës. – E diskutojnë dhe komentojnë se çfarë kuptojnë. – Nxënësit/et i klasifikojnë pesë pjesët e ligjëratës si të ndryshueshme, sepse lakohen, zgjedhohen, pra në ligjërim ndryshojnë.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësi/et njihet me informacionin që jepet në libër, klasat e fjalëve, funksionet e tyre në fjali.b) Nxënësi/et në tabelën e dytë plotësojnë me fjali për të dhënë funksionet e emrit, mbiemrit, përemrit, numërorit,

foljes, ndajfoljes.c) Disa nxënës/e lexojnë fjalitë dhe japin përkatësitë: pjesë ligjërate – funksion.


180

3. Veprimtari praktike:- Ndahet klasa në grupe me 5 nxënës/e dhe punojnë në libër ushtrimet 1, 2. Një grup prezanton zgjidhjen e

ushtrimeve, grupet e tjera korrigjojnë gabimet (për pjesët e pandryshueshme).- Mësuesi/ja jep në tabelë një diagram Veni për të përcaktuar dallimet dhe ngjashmëritë midis pjesëve të

ndryshueshme e të pandryshueshme.

Ora e dytë

1. Nxënësit/et plotësojnë tabelën dhe përsëritin pjesët e pandryshueshme të ligjëratës.2. Nxënësit/et plotësojnë në libër ushtrimin 3, japin shembuj me nga pesë për çdo pjesë të ligjëratës.

Veprimtari praktike: – Nxënësit/et punojnë në grupe dyshe ushtrimet 4, 5. I diskutojnë me radhë zgjidhjet. – Një nxënës/e në dërrasë shkruan 5 fjali, gjen pjesët e ligjëratës, thotë funksionin e tyre në fjali.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. Shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim si dhe në forma të tjera komunikimi2. Lexon rrjedhshëm me intonacionin e duhur një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.3. Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.4. Shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj.) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.

Gjuha shqipe 6

181

Kompetenca e të menduarit:1. Parashtron argumente pro ose kundër për një temë, problem të caktuar gjatë një debati apo publikimi në media.2. Zgjidh një problem gjuhësor dhe arsyeton për zgjedhjen e procedurave përkatëse.3. Përdor krahasimin dhe kontrastin për të gjetur dallimet dhe ngjashmëritë kryesore midis dy a më shumë dukurive ose krijimeve artistike.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon klasat e fjalëve, emërton funksionet e tyre në fjali, argumenton pse janë pjesë të ndryshueshme, sepse lakohen apo zgjedhohen.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- zhvillohet fjalori dhe komunikimi me të tjerët

gjatë përshkrimit të punës në grup.Vlerësimi:- vlerësim për punën me grupe;- vlerësim me gojë dhe me shkrim për detyrat e shtëpisë;- vlerësim me pikë i fletores së punës.

Detyra dhe puna e pavarur:- Plotësimi i ushtrimeve në Fletoren e vlerësimit të kompetencave.



Tematika:Morfologji Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Klasa e emrave

Metoda e teknika: – tabela e koncepteve, – diagram Veni, – punë me grupe.

Fjalë kyçe: klasa e fjalëve të ndryshueshme, të pandryshueshme.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:

a) Ç’dinë për emrin si pjesë e ligjëratës? - Emërton frymorë, objekte, dukuri të natyrës –Shembuj__________________- Janë të përgjithshëm, të përveçëm –_________________________________- Janë të gjinisë femërore, mashkullore –_____________________________- Janë në numrin njëjës, shumës – _____________________________________- Përdoren në 5 rasa – ______________________________________________- Dalin në trajtën e shquar e të pashquar – ____________________________

b) Nxënësit/et në grupe dyshe japin shembuj për kategoritë gramatikore të emrit. Mësuesi/ja ndalet në shembujt për emrat e përgjithshëm e të përveçëm, për emrat konkretë e abstraktë.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit/et lexojnë në heshtje informacionin në libër për emrat e përgjithshëm, të përveçëm, konkretë,

abstraktë. Anash librit shkruajnë pyetjet për fjalët e paqarta (konkret – abstrakte).b) Punojnë në grupe dyshe ushtrimin 2 (gjejnë emrat konkretë dhe abstraktë). Kontrollojnë punën e njëri-tjetrit.c) Një nxënës/e në dërrasë shkruan emrat konkretë. Çfarë i dallon ato nga njëri-tjetri.

3. Veprimtari praktike:a) Nxënësit/et punojnë në libër ushtrimet 1, 3 për emrat e përgjithshëm, të përveçëm. Në grupe dyshe

kontrollojnë punën e njëri-tjetrit. Ndalen te drejtshkrimi i emrave të përveçëm (me shkronjë të madhe, thonjëzat).

b) Nxënësit/et punojnë ushtrimin 4, 5 në libër për emrat konkretë dhe abstraktë.c) Ushtrimin 6 e punon një nxënës/e në dërrasë, shkruan vetëm emrat abstraktë, shpjegon kuptimin e tyre

duke i përdorur në fjali. – Jepen zgjidhjet e ushtrimeve.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim;4. shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm;


182

5. shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi dallon emrat kur janë të përgjithshëm, të përveçëm, kur janë konkretë, abstraktë në ushtrimet që punuan në libër.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- Nxënësi/ja zhvillon fjalorin, komunikimin me

njëri-tjetrin gjatë përshkrimit të punës në grup.

Vlerësimi:- vlerësim për punë në grup;- vlerësim me gojë dhe me shkrim për punën në klasë e

shtëpi.

Detyra dhe puna e pavarur:- ndahet klasa në dy grupe: grupi i parë punon

sërish ushtrimin 6, duke përdorur në fjali emrat abstraktë;

- grupi i dytë – shkruan një histori të shkurtër, në të cilën përdor emra të përveçëm e abstraktë.




Tema mësimore:Rasat dhe trajtat e emrit

Metoda e teknika:- punë në grupe,- tabela e koncepteve,- diskutim.

Fjalë kyçe: pesë rasat, lakimi, mbaresat, pyetjet.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit

1. Situata e të nxënit:a) Plotëso kërkesat e tabelës:

b) Nxënësit/et punojnë në grupe dyshe për të plotësuar tabelën. Dallojnë mbaresën për emrat e dhënë. Ndalen te pyetja për çdo rasë. Nxënësit/et japin edhe shembuj të tjerë të ngjashëm me shembujt e tabelës.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit/et rikujtojnë ç’kanë mësuar për rasat dhe lakimin e emrave. Lexojnë në libër përkufizimet për rasat

dhe lakimin, i përsëritin në grupe dyshe pastaj i thonë para klasës duke i shoqëruar me shembuj me emra në tre lakimet.

b) Nxënësit/et lexojnë në libër kur emri është në trajtën e shquar, punojnë me tabelat e lakimit të emrave motër, aeroplan.

3. Veprimtari praktike:a) Në grupe dyshe nxënësit/et punojnë ushtrimet 1, 2 me gojë në libër, diskutojnë me njëri-tjetrin. Diskuton klasa

në përgjithësi për emrat: nëna, libri, në ç’rasa janë përdorur.b) Ushtrimi 3, 4 dhe 5 i punojnë nxënësit/et në libër të ndarë në grupe. Këmbejnë librat dhe kontrollojnë punën e

njëri-tjetrit, pastaj diskutojnë të gjithë, korrigjojnë gabimet.

Gjuha shqipe 6

183

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim;4. Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm;5. Shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.Nxënësi/ja përshkruan me shkrim natyrën në pranverë, shkruan fjalë të urta dhe jep kuptimin e termave të rinj; rasa, trajta e emrave, komentojmë dhe mbajmë qëndrim kritik për shkrimet e njëri-tjetrit.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi dallon emrat në pesë rasa, në trajtën e shquar, të pashquar në ushtrimet e dhëna në libër. I përdor ato në fjali.

Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- Nxënësi/ja zhvillon , pasuron fjalorin, shpreh

bukur mendimet me shkrim, mban qëndrim kritik për krijimet e njëri-tjetri.

Vlerësimi:- vlerësim për punën në grupe;- vlerësim me gojë dhe me shkrim për punën në klasë e

shtëpi.

Detyra dhe puna e pavarur- Grupi 1: Përshkruani pranverën me 7 – 8

fjali, përdorni emrin pranvera në pesë rasat, në trajtën e shquar dhe të pashquar.

- Grupi 2: Punimi i ushtrimeve në Fletoren për verifikimin e kompetencave.




Tema mësimore:Gjinia dhe numri i emrit.

Metoda e teknika:- pema e mendimeve,- punë në grupe dyshe,- diskutim.

Fjalë kyçe: gjinia dhe numri i emrit, formimi i numrit dhe gjinisë së emrit.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Plotësojmë së bashku pemën e mendimeve:

b) Nxënësit/et plotësojnë pemën e mendimeve në fletore dhe përsëritin kategoritë gramatikore të emrave duke dhënë shembuj.


184

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit/et rikujtojnë ç’kanë mësuar për gjininë e emrit. Lexojnë në libër rubrikën mbani mend dhe ndalen te

gjinia asnjanëse që e mësojnë për herë të parë (të ecurit, të folurit, të ftohtët etj). Gjininë e emrave e dallojmë nga mbaresat por dallojmë edhe gjininë natyrore që dallohet nga mbaresa, por dhe nga rrënjë të ndryshme.

Gjysh – gjyshe plak – plakë dajë – teze gjel – pulë nip – mbesë etj

b) Nxënësit/et lexojnë në libër kur emri është në numrin njëjës dhe në numrin shumës, siç e formojnë shumësin e tyre:

- Emra që kanë vetëm formën e njëjësit: dëborë, rërë, naftë.- Emra në formë të njëjtë si njëjës dhe shumësi: nxënës, mësues, shoqe.- Emra që e formojnë shumësin me mbaresë: gëzim, vajzë, bari.- Emra që e formojnë shumësin me ndërrim tingulli + mbaresë: breg – brigje shteg – shtigje.

3. Veprimtari praktike:a) Në grupe dyshe, nxënësit/et punojnë në libër ushtrimet. Grupi 1 – ushtrimet 1, 2, 3; grupi 2 – ushtrimet 3, 4, 5.

Këmbejnë fletoret dhe korrigjojnë gabimet e njëri-tjetrit. Drejtojnë pyetje për rastet e veçanta.b) Prezantojnë punën e bërë 2-3 nxënës/e të grupit të parë dhe 2-3 nxënës/e të grupit të dytë. Vlerësojmë punën e

njëri-tjetrit në klasë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetencat e të nxënit: 1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim;4. Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm;5. Shkruan një tekst deri në 500 fjalë (letër, udhëzim, kërkesë, ese etj.) duke respektuar rregullat gjuhësore;6. Shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj.) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja analizon emrin për kategoritë gramatikore të gjinisë dhe numrit. Dallon mjetet gramatikore që formojnë gjininë dhe numrin e emrave në gjuhën shqipe dhe i përdor ata drejt në fjali.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- Nxënësi/ja zhvillon komunikimin, pasuron

fjalorin me shprehje, fjalë të urta, gjëegjëza.Vlerësimi:- vlerësim për punën në grupe;- vlerësim me gojë dhe me shkrim për punën në klasë e

shtëpi.

Detyra dhe puna e pavarur:- Ushtrimi 6 ( sipas kërkesës)- Punimi i ushtrimeve në fletoren e punës.

Gjuha shqipe 6

185




Tema mësimore:Mbiemri

Metoda e teknika:- Zgjidhja e gjëegjëzës;- di/ dua të di/ mësoj;- punë në grupe dyshe;- diskutim.

Fjalë kyçe: mbiemri, shkalla pohore, krahasore, sipërore.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Shkruaj një gjëegjëzë në vargje.Kam për rrënjë, rrënjën tënde.Veç kam parashtesën “mbi”.Linda prej nevojës sate.Për të të dhënë më qartësi.Vetitë i kam të gjithfarshmeI shpreh shpesh edhe në shkallëJa tek jam “i mirë”, “i bukur”A ma gjeni emrin vallë? (Mbiemri)b) Nxënësit/et i lexojnë vargjet e gjëegjëzës dhe i shkruajnë bukur në fletore.Cilat janë vetitë e gjithfarshme të mbiemrit? (gjini, numër, rasë, shkallë)

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit/et rikujtojnë çfarë mësuan për mbiemrin. Lexojnë në heshtje informacionin e dhënë në libër për mbiemrin. Plotësojnë tabelën:

b) Diskutojmë plotësimin e tabelës dhe sistemojnë njohuritë për mbiemrin:- I nyjshëm, i panyjshëm (shembuj);- përshtatet me emrin në gjini, numër, rasë (shembuj);- përdorimi i mbiemrit në tri shkallë: pohore (shembuj), krahasore (shembuj), sipërore (shembuj).

3. Veprimtari praktike:a) Në grupe dyshe, punohen ushtrimet 1, 2, 3. Gjejnë mbiemrat dhe dallojnë mbiemrat e nyjshëm dhe të panyjshëm.

Diskutojnë me njëri-tjetrin.b) Ushtrimet 4, 5 punohen në libër. Nxënësit/et këmbejnë librat, kontrollojnë punën e njëri-tjetrit, korrigjojnë

gabimet.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e të nxënit:1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor,libër, internet, media) për të nxënë

një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të

ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemave dhe kryerjen e detyrave në fusha të

ndryshme të dijes.Kompetenca qytetare:1. Zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë, etj. dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave, të cilët nuk i respektojnë ato, duke shpjeguar pasojat për veten dhe për grupin ku bën pjesë3. Merr pjesë në aktivitetet që promovojnë tolerancë dhe diversitet kulturor, etnik, fetar, gjinor etj. në shkollë apo në komunitet, ku përfshihen moshatarë të të gjitha përkatësive të përmendura që jetojnë në bashkësinë e gjerë.


186

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon mbiemrat kur janë të nyjshëm e të panyjshëm, i përdor në fjali mbiemrat në shkallën pohore, krahasore, sipërore.



fjalorin me shprehje, gjëegjëza, poezi etj.- Mban qëndrim kritik, vlerësues për punën në

grup.Vlerësimi:- vlerësim për punën në grupe;- vlerësim me gojë dhe me shkrim për punën në klasë e

shtëpi.

Detyra dhe puna e pavarur:- Punimi i ushtrimeve në fletoren e vlerësimit të

kompetencave.




Tema mësimore:Përshtatja e mbiemrit me emrin

Metoda e teknika:- puna në grupe dyshe;- puna në grupe ekspertësh;- diskutim.

Fjalë kyçe: përshtatje, mbiemër, emër, mbaresë, nyjë

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Zëvendëso shprehjet frazeologjike me një mbiemër:Mish e thua – i bashkuar, i lidhur fort.Kockë e lëkurë – i dobët.I bie maces me lugë – shumë i vogël.S’ka ku ta zërë qeni – i varfër.Si mos më keq – shumë i dëmtuar.S’ia ha qeni shkopin – i zoti, trim.

b) Nxënësit/et i përdorin shprehjet e dhëna në fjali dhe i zëvendësojnë ato me mbiemrin përkatës. Disa nxënës/e lexojnë fjalitë e krijuara dhe japin kuptimin e frazeologjive.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit/et rikujtojnë njohuritë e marra për mbiemrin, si përshtatet ai me emrin që përcakton. Lexojnë në

heshtje informacionin e dhënë në libër, si e formojnë gjininë dhe numrin mbiemrat:A- duke ndërruar nyjën – i mirë, e mirë, të mirë;B- duke marrë mbaresë – i kuq, e kuqe; të kuqC- del në të njëjtën formë – duar artë, zemër bardhë etj.

3. Veprimtari praktike:a) Punojnë ushtrimet 1, 4, 5, 6 në grupe dyshe, këmbejnë punët e tyre, korrigjojnë gabimet. Punohen ushtrimet me

radhë me të gjithë klasën, evidentohen gabimet dhe vështirësia për të dalluar gjininë dhe numrin e mbiemrave.b) Ushtrimet 2, 3 i punojnë dy nxënës/e në dërrasë duke dhënë përgjigjet e tyre. Klasa dëgjon dhe vlerëson punën

e shokëve.c) Për zgjidhjen e ushtrimeve mund të përdoren teknika me grupe ekspertësh.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetencat e të nxënit: 1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor,libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet;2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitje logjike;3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemave dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.

Kompetenca qytetare:1. Zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj. dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave, të cilët nuk i respektojnë ato, duke shpjeguar pasojat për veten dhe për grupin ku bën pjesë2. Merr pjesë në aktivitetet që promovojnë tolerancë dhe diversitet kulturor, etnik, fetar, gjinor etj. në shkollë apo në komunitet, ku përfshihen moshatarë të të gjitha përkatësive të përmendura që jetojnë në bashkësinë e gjerë.

Gjuha shqipe 6

187

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja përdor drejt mbiemrat si përcaktorë të numrave, duke i përshtatur ato në gjininë, numrin, rasën e emrave, në ushtrimet e dhëna në libër.

Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave;- Fjalori i gjuhës së sotme shqipe.


fjalorin me fjalë e shprehje të reja.- Aftësohet për të komunikuar në grupe.

Vlerësimi:- vlerësim për punën në grupe;- nxënësve me notë ( 5, 6, 7) në punët me gojë e me shkrim,

në klasë e në shtëpi.

Detyra dhe puna e pavarur:- Grupi 1 – Ushtrimi 7 ( sipas kërkesës).- Grupi 2 – Gjej 5 fjalë të urta që të kenë kuptimin

e një mbiemri, p.sh: “Besa e shqiptarit si purteka e arit”(e shenjtë).

- Punimi i ushtrimit në fletoren e punës.




Tema mësimore:Përemrat, llojet e tyre

Metoda e teknika:- puna në grupe dyshe;- diskutim.

Fjalë kyçe: përemrat vetorë, dëftorë, pyetës, lidhorë, pronor, të pacaktuar.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Çdo foljeje i shtojmë dy përemra, (para – prapa) Ju (vetor) shkoni të sigurt në rrugën tuaj. (pronor) _________________ vizitova _________________ _________________ këndoje _________________ _________________ fitoi _________________ _________________ përgatitën _________________

Nxënësit/et i plotësojnë fjalitë e mësipërme në fletore dhe emërtojnë përemrat e përdorur për aq sa kanë mësuar në klasën V.

b) Nxënësit/et përsëritin përemrat që kanë mësuar në klasën V (vetorë, dëftorë, pronorë, pyetës).

2. Veprimet në situatë: – Mësuesi/ja prezanton tabelën e librit me përemrat në dërrasën e zezë (me flipçart ose me video projektor) dhe

nxënësit/et njihen me shtatë llojet e përemrave.

3. Veprimtari praktike:a) Mësuesi/ja vizaton në tabelë një lule me shtatë petale dhe

kërkon nga nxënësit/et t’i plotësojnë me sa më shumë përemra.Asnjë, çdo, kush, i cili, vetë, imi, i tij, unë, ti, ky, kjo... b) Punohen ushtrimet 2, 5 gjejnë llojet e përemrave. Aktivizohen shumë nxënës/eRezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e të nxënit: 1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor,libër, internet, media) për të nxënë

një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të

ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitjeje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të

ndryshme të dijes.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon përemrat vetorë, pronorë, dëftorë, të pacaktuar, lidhorë, pyetës, vetvetor në fjalitë e dhëna në libër. Zëvendëson në fjali përemrat që mungojnë.



fjalorin.- Nxënësi/ja bën lidhjen me njohuritë e edukimit

qytetar.


188

Vlerësimi:- vlerësim për punën në grupe;- vlerësim me gojë dhe me shkrim për punën në klasë e

shtëpi.

Detyra dhe puna e pavarur:Grupi I: Gjeni përemrat e përdorur në një paragraf nga një pjesë letrare.Grupi II: gjeni 7 fjali, nga një për shtatë llojet e përemrave.




Tema mësimore:Përemrat vetorë

Metoda e teknika:- Gjëegjëza gjuhësore.- tabela e koncepteve, kanë

në fund metodat.- puna në grupe dyshe.- loja gjuhësore.

Fjalë kyçe: trajta e plotë, trajta e shkurtër.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:Gjej gjëzën: “Unë për të dyja, ti, po se po, secila për secilin, ai dhe ajo. Ne për të dyja, ju po se po, secila për secilën, ata dhe ato. Pse them për të dyja, këtë ju nuk e dini? unë thotë Elira, unë dhe Iliri.” (përemrat vetorë)Nxënësit/et i lexojnë bukur vargjet, i shkruajnë në fletore.Thonë ç’dinë për përemrat vetorë, çfarë tregon secili përemër sipas vetave.

2. Veprimet në situatë:a) Lexojmë në heshtje informacionin e dhënë në libër për përemrat vetorë dhe përsëritin lakimet e përemrave

vetorë.b) Mësuesi/ja prezanton me Power Point tabelën e lakimit të përemrave vetorë. Nxënësit/et dallojnë trajtat e

shkurtra dhe të plota. Cilat rasa nuk kanë formë për rasën gjinore.c) Mësuesi/ja thekson përdorimin e përemrave vetor, kontekstin që përdoren.d) Nxënësi/ja dhe mësuesi/ja përqendrohet në rasat dhanore e kallëzore që dalin trajtat e shkurtra dhe të plota,

përdorimi i tyre në fjali.

3. Veprimtari praktike: – Në grupe dyshe, punohet ushtrimi 2, në libër (me gojë). Dallojnë përemrat vetorë – Punohet në libër ushtrimi 3, 4, 5. Nxënësit/et këmbejnë librat, kontrollojnë punën e njëri-tjetrit. – Lexojnë ushtrimet para klasës, korrigjohen gabimet që mund të kenë bërë nxënësit/et. – Lojë gjuhësore: nxënësit/et radhë njëri pas tjetrit lakojnë përemrat vetorë. Nxënësi/ja që nuk përgjigjet eliminohet

nga loja. Loja vazhdon derisa të aktivizohen të gjithë nxënësit/et.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e të nxënit: 1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet;2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitje logjike;3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.

Kompetenca personale: merr pjesë ose drejton punën në grup, ndihmon pjesëtarët e grupit, prezanton punën e grupit.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon përemrat vetorë, lakon përemrat vetorë, dallon trajtën e plotë dhe trajtën e shkurtër.

Gjuha shqipe 6

189

Burimet: – Gjuha shqipe VI; – tabela të lakimit të përemrave vetorë; – Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- Zhvillon komunikimin.- Përforcon njohuritë në edukatës shoqërore.- Përdorimi i kompjuterit (prezantimi me Power

Point).Vlerësimi:- vlerësim me gojë në situatën e të nxënit;- vlerësim me gojë e shkrim në veprimtaritë praktike;- vlerësim në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Grupi 1: Nxënësit/et bëjnë me një fletë dyshe tabelën e lakimit të përemrave vetorë. – Grupi 2: Prezantimi i tabelës me Power Point.




Tema mësimore: Folja

Metoda e teknika:- puna në grupe dyshe;- INSERTI;- diskutimi.

Fjalë kyçe: zgjedhim, mënyra, kohë të thjeshta, të përbëra, folje ndihmëse kam, jam, format e pashtjelluar.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Gjeni foljet në fragmentin e mëposhtëm:Hapni një llogari kursimi dhe vlerësoni përparësinë që ju sjell sigurimi i një depozite personale. Depozitimin e rregullt në llogarinë e kursimit vlerësojeni si një shpenzim të pashmangshëm, njëlloj si pagesën e faturës së energjisë elektrike.b) Nxënësit/et në grupe dyshe gjejnë foljet, analizojnë ato: kohë, vetë, numër. – Si e shprehin mendimin foljet: hapni, vlerësoni, vlerësojeni? (urdhër, këshillë) – Po folja sjell? (veprim i sigurt, dëftore)

2. Veprimet në situatë – Nxënësit/et njihen me informacionin që jepet në libër për foljen, kohët, mënyrat, grupimet në zgjedhime, format e pashtjelluara. – Nxënësit/et në grupe dyshe punojnë me tabelën INSERT.

Tabelën e mësipërme e diskutojnë me njëri-tjetrin. Pastaj diskutojnë të gjithë nxënësit/et me mësuesin/en, duke plotësuar njohuritë e nxënësve me konceptet e reja për foljen: zgjedhim, mënyrë, folje ndihmëse kam, jam, tema e mbaresa e foljeve, format e pashtjelluara etj.3. Veprimtari praktikea) Në grupe dyshe, nxënësit/et punojnë ushtrimet 1, 2, 3, 4, 6 në libër, i plotësojnë dhe këmbejnë librat, kontrollojnë punën e njëri-tjetrit.Ushtrimin 5 e punon një nxënës/e në tabelë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e të nxënit: 1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitjeje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon foljet, i ndan ato në tri zgjedhime, dallon foljet në gjashtë mënyra, gjen temën, mbaresën e foljeve, dallon format e pashtjelluara në ushtrimet e librit.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- Me sportin, me lëndën e biologjisë.- Me edukimin qytetar të nxënësit.


190

Vlerësimi:- vlerësim me gojë në situatën e të nxënit;- vlerësim në punën e ushtrimeve me gojë, me shkrim,

individualisht.

Detyra dhe puna e pavarur: – Grupi 1 Formo 6 fjali me folje në 6 mënyrat, me folje nga tri zgjedhimet. – Grupi 2 Plotësimi i Fletores për verifikimin e kompetencave.


Lënda: Gjuha shqipe


Tema mësimore:Mënyrat dhe kohët e foljes

Metoda e teknika:- Loja zinxhir;- Puna në grupe dyshe;- Diskutim.

Fjalë kyçe: veprim i sigurt, i, mundshëm, i dëshirueshëm, kohë të thjeshta, të përbëra, forma të pashtjelluara.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:Mësuesi/ja shkruan në tabelë pyetjet:1- Ç’quajmë mënyra të foljes? 2- Në sa mënyra përdoret folja? 3- Si e shpreh veprimin folja në mënyrën dëftore?4- Si e shpreh veprimin folja në mënyrën lidhore?5- Si e shpreh veprimin folja në mënyrën habitore?6- Po në mënyrën kushtore, dëshirore, urdhërore?7- Sa kohë bazë ka folja?8- Cilat janë kohët e së shkuarës?9- Si del koha e ardhme?10- Cilat janë format e pashtjelluara të foljes?

2. Veprimet në situatë:- Nxënësit/et njihen me informacionin që jepet në libër dhe vendosin numrin e pyetjes atje ku gjejnë përgjigjen

e saj.- Nxënësit /et në grupe dyshe punojnë me tabelën ku jepen mënyrat e foljes. Ndalen në kuptimin që shpreh folja në çdo mënyrë dhe në bazë të shembujve në tabelë japin shembuj të

tjerë, i shkruajnë në libër.- Nxënësit/et punojnë me skemat e kohëve të foljes dhe për format e pashtjelluara.- Me lojën zinxhir mësuesja/i kërkon përgjigjet e pyetjeve të mësipërme. P.sh.; Cila është përgjigja e pyetjes

2 ? ( pra, të ngatërruara) Aktivizohen të gjithë nxënësit/et.Nxënësi/ja që nuk përgjigjet, e lexon përgjigjen në libër dhe e përsërit sërish.- Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit/et të përdorin foljet në kohë të ndryshme e në mënyra të ndryshme

3. Veprimtari praktike:1. Ushtrimin 1 çdo nxënës/e plotëson në libër: katër folje i vendos në libër, pastaj me anë të lojës zinxhir

nxënësit/et shkruajnë kohën e tashme të foljeve të tjera në të gjashtë mënyrat. Nxënësi/ja që gabon e shkruan foljen poshtë tabelës në libër.

2. Ushtrimi 2, 3, i punojnë në libër, këmbejnë librat dhe gjejnë gabimet e njëri - tjetrit. Pastaj ushtrimet i diskutojnë me klasën dhe jepen zgjidhjet e drejta të ushtrimeve.

3. Ushtrimi 4 punohet në dërrasë të zezë nga dy nxënës/e. Çdo nxënës/e analizon katër folje. Klasa plotëson përgjigjen e tyre.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e të nxënit: 2- Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.4. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit( kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitje logjike.

Gjuha shqipe 6

191

5- Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit: nxënësi/ja shpreh drejt një mendim me gojë e shkrim duke ndërvepruar në grup.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja jep përkufizimin për kuptimin që shpreh folja në gjashtë mënyrat. Dallon kohët e foljes, të thjeshta, të përbëra. Dallon format e pashtjelluara. Përdor në fjali foljet në gjashtë mënyrat.Burimet:• libri i gjuhës shqipe, klasa VI,• fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësimi me gojë në situatën e të nxënit;- vlerësimi në punën e ushtrimeve me gojë,

me shkrim, individualisht.

Detyra dhe puna e pavarur:- Gr. 1- Ushtrimi 5 ( sipas kërkesës). Gr. 2- Prezantoni në Power Point njohuritë e marra për mënyrat

dhe kohët e foljes.- Plotësoni faqen në fletoren e vlerësimit të kompetencave.




Tema mësimore:Mënyra dëftore e foljes

Metoda e teknika:- loja zinxhir;- puna në grupe dyshe;- diskutim.

Fjalë kyçe: veprim i sigurt, kohë të përbëra, folje ndihmëse.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Shkruaj në tabelë fjalitë: – Mendojmë për këtë (e tashme) – Kam menduar unë për këtë (e shkuar) Veprime të sigurta – Do të mendoj unë për këtë (e ardhme)b) Nxënësi/ja dhe mësuesi/ja nga analiza e fjalive për nga kuptimi, nxjerrin se folja në mënyrën dëftore tregon një veprim të sigurt në çastin që flasim, në të shkuarën apo në të ardhmen.

2. Veprimet në situatë: – Nxënësit/et njihen me informacionin që jepet në libër dhe ndalen në ndarjen e kohëve të mënyrës dëftore: 4 të thjeshta, 4 të përbëra, si ndërtohen ato (mjetet gjuhësore që shërbejnë). – Nxënësit /et në grupe dyshe punojnë me tabelën e zgjedhimit të foljeve në mënyrën dëftore me folje në tre zgjedhimet.Ndalen në dallimin e temës dhe mbaresës së foljeve dhe në foljen ndihmëse kam, e cila formon kohët e përbëra.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimin 1 çdo nxënës/e e plotëson në libër, pastaj me anë të lojës zinxhir nxënësit/et zgjedhojnë foljet: mendoj, pi, pres në tetë kohët e mënyrës dëftore. Nxënësi/ja që gabon e zgjedhon foljen me shkrim në fletore.b) Ushtrimi 2, 3, 4 i punojnë në libër, këmbejnë librat dhe gjejnë gabimet e njëri-tjetrit. Pastaj ushtrimet i diskutojnë me klasën dhe jepen zgjidhjet e drejta të ushtrimeve.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e të nxënit: 1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor,libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, një aktivitet ose një detyrë që i kërkohet.2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit( kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit: nxënësi/ja shpreh drejt një mendim me gojë e shkrim duke ndërvepruar në grup.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon foljet në mënyrën dëftore, jep përkufizimin për kuptimin që shpreh folja në mënyrën dëftore. Dallon kohët e thjeshta nga ato të përbëra (folja ndihmëse kam). zgjedhon foljet në mënyrën dëftore.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.



192

Vlerësimi:- vlerësimi me gojë në situatën e të nxënit;- vlerësimi në punën e ushtrimeve me gojë, me shkrim,

individualisht.

Detyra dhe puna e pavarur: – Grupi 1: Ushtrimi 5 ( sipas kërkesës). – Grupi 2: Formoni 8 fjali me folje në mënyrën dëftore, në tetë kohët e saj. – Plotësoni faqen në Fletoren e vlerësimit të kompetencave.




Tema mësimore:Mënyra lidhore e foljes

Metoda e teknika:- puna në grupe dyshe;- formimi i pyetjeve;- loja gjuhësore.

Fjalë kyçe: veprim i mundshëm, pjesëza “të”, kohët e përbëra, folje ndihmëse “kam”

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Diskutohet me nxënësit/et fjalitë: – Ta mbrojmë mjedisin! (të dëshirueshme) – Duhet të shkruash më bukur! (të detyrueshëm) – Mund të bëjmë më tepër për mbrojtjen e mjedisit (të mundshëm)b) Nga diskutimi i nxënësve, vetë ata formulojnë përkufizimin për kuptimin që shpreh folja në mënyrën lidhore. Një veprim që mund të kryet ose mund të ishte kryer. (Mjeti dallues, pjesëza të)

2. Veprimet në situatë: – Nxënësit/et njihen me informacionin që jepet në libër për foljen në mënyrën lidhore. – Nxënësit/et në grupe dyshe përgatitin pyetje rreth temës:Ç’tregon folja në mënyrën lidhore?Cili është mjeti gjuhësor që dallohet mënyra lidhore?Sa kohë ka mënyra lidhore?Si formohen kohët e përbëra të foljes në lidhore? – Lexojnë disa nxënës/e pyetjet e përgatitura, të tjerë nxënës/e japin përgjigjet. zgjedhojnë foljen laj në katër kohët e mënyrës lidhore.

3. Veprimtari praktike:a) Nxënësit/et plotësojnë ushtrimin 1, tabelën me zgjedhimin e foljes mendoj në lidhorë, korrigjojnë punën e njëri-tjetrit.b) Në lojën gjuhësore zinxhir, aktivizohen të gjithë nxënësit/et me zgjedhimin e foljeve: di, hap në të katër kohët e lidhores.c) Ushtrimet 2, 4, 5 i punojnë nxënësit/et në libër, korrigjojnë punën e njëri-tjetrit. Pastaj ushtrimet i diskutojnë me klasën dhe jepen zgjidhjet e drejta të ushtrimeve.d) Ushtrimin 3 e punon një nxënës/e në dërrasë, gjen gjëegjëzat dhe i komenton ato për kuptimin që shprehin. Analizojnë foljet në mënyrën lidhore.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.Kompetenca e të nxënit:1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit( kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon foljet në mënyrën lidhore, jep përkufizimin për kuptimin saj, zgjedhon foljen në mënyrën lidhore, i përdor ato në fjali.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- me folklorin;- me edukimin qytetar të nxënësit.

Gjuha shqipe 6

193

Vlerësimi:- vlerësim me gojë në situatën e të nxënit;- vlerësim me notë në zgjidhjen e ushtrimeve gjuhësore me

gojë, me shkrim.

Detyra dhe puna e pavarur:– Ushtrimi 6 ( sipas kërkesës)– Plotëso faqen në Fletoren e vlerësimit të kompetencave.




Tema mësimore:Ndajfolja

Metoda e teknika:- puna në grupe dyshe;- tabela e koncepteve;- punë e pavarur.

Fjalë kyçe: ndajfolje, shkallët e ndajfoljeve, pohore, sipërore, krahasore e sipërisë, e urtësisë, e barazisë, shkalla sipërore.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Analizoni fjalitë e mëposhtme: – Ajo fliste qartë e shkurt për problemet e klasës. – Kjo situatë të çon shumë larg në mendime. – Është e mbyllur plotësisht shishja e alkoolit.b) Nxënësit/et analizojnë fjalitë që janë dhënë në tabelë, fjalët: qartë, shkurt, larg, plotësisht, janë ndajfolje që emërtojnë një tipar, të një veprimi (fjalia 1, 2) a të një gjendjeje (fjalia 3), pra një rrethanor të kryerjes si një veprim të shprehur nga folja.Kështu nxënësit/et formulojnë përkufizimin për ndajfoljen si pjesë e pandryshueshme e ligjëratës.

2. Veprimet në situatë: – Nxënësit/et njihen me informacionin që jepet në libër për ndajfoljet, ndahen në:• ku e ka vendin në fjali;• sa llojesh janë ato;• në sa shkallë përdoren ndajfoljet. – Nxënësit/et punojnë me tabelën për llojet e ndajfoljeve i përsëritni në dyshe për të mbajtur mend sa më shumë ndajfolje, pyesin njëri-tjetrin. – Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit/et që me ndajfoljet e tabelës të formojnë fjali, duke i përdorur ato në tri shkallët.

3. Veprimtari praktike:a) Nxënësit/et punojnë në libër ushtrimet 1, 2, 3, 5 në grupe dyshe. Pastaj i punojnë në të gjithë klasën. Korrigjohen gabimet që mund të kenë bërë. b) Nxënësit/et vendosin ndajfoljet e ushtrimit 4 në tabelë sipas llojeve të ndajfoljeve. Kontrollojnë punën e njëri-tjetrit në grupe dyshe.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi.Kompetenca e të nxënit:1. zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor,libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet;2. ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitjeje logjike;3. përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon ndajfoljet, vendin ku qëndron në fjali, llojet e tyre, dhe kur përdoren në tri shkallët.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- zhvillon komunikimin;- T.I.K

Vlerësimi:- vlerësim me gojë në situatën e të nxënit;- vlerësim në punën e ushtrimeve me gojë, me shkrim;- vlerësim për detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Grupi 1: Ushtrimi 6, (sipas kërkesës); – Grupi 2: Prezantimi para klasës i njohurive për ndajfoljen në Power Point.


194




Tema mësimore:Lidhëzat

Metoda e teknika:- Punë në grupe;- tabela e koncepteve;- punë e pavarur;- lojë gjuhësore.

Fjalë kyçe: lidhëza bashkërenditëse, veçuese, kundërshtuese, përmbyllëse, nënrenditëse.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Nxënësit/et lexojnë fjalitë dhe dallojnë lidhëzat (sipas njohurive që kanë marrë në klasën 5). – Ana bleu në treg fruta dhe zarzavate. (dy fjalë) – Bleu edhe vezë, kurse djathin e bleu te dyqani i pallatit. (dy fjali) – I ra rrugës shkurt, sepse ishte me vonesë për punë. (dy fjali)b) Nxënësit/et dallojnë lidhëzat kur lidhin dy fjalë në fjalinë e thjeshtë, dy pjesë në fjalinë e përbërë me bashkërenditje dhe nënrenditje.c) Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit/et të formojnë përkufizimin për lidhëzat si pjesë të pandryshueshme të ligjëratës.

2. Veprimet në situatë: – Nxënësit/et punojnë në grupe dyshe për t’u njohur me lidhëzat bashkërenditëse dhe nënrenditëse. Punojnë në dy tabelat e llojeve të lidhëzave. – Nxënësit/et përsëritin me njëri-tjetrin llojet e lidhëzave bashkërenditëse, pyesin njëri-tjetrin.Mësuesi/ja organizon lojën gjuhësore: thotë lidhëzën, nxënësi/ja gjen ç’lloj lidhëse është. Aktivizon të gjithë nxënësit/et për të fiksuar 4 llojet e lidhëzave bashkërenditëse.

3. Veprimtari praktike:a) Mësuesi/ja punon bashkë me nxënësit/et ushtrimin 1, dallojmë llojet e lidhëzave. Më pas, ushtrimin 3 ku dallojnë kur lidhëzat lidhin dy fjalë dhe kur lidhin dy fjali.b) Ushtrimet 2 dhe 4 nxënësit/et i punojnë në libër në grupe dyshe, korrigjojnë punën e njëri-tjetrit.c) Ushtrimet 5 dhe 6 i punojnë dy nxënës/e në dërrasë, përdorin në fjali llojet e lidhëzave që janë dhënë. Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e të nxënit: 1. Nxënësi/ja zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet2. Nxënësi/ja ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit( kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.

Kompetenca personale: nxënësi/ja merr pjesë, drejton punën në grup, ndihmon pjesëtarët e grupeve, raporton për punën në grup.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi dallon lidhëzat kur lidh dy fjalë dhe kur lidh dy, fjali. Dallon lidhëzat bashkërenditëse shtuese, veçuese, kundërshtuese, përmbyllëse, i përdor ato në fjali.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit;- vlerësim të punës në grup dhe gjatë lojës gjuhësore;- vlerësim për punimin e ushtrimeve.

Detyra dhe puna e pavarur: – Grupi I: Ushtrimi 7, 8 (sipas kërkesës). – Grupi II: Prezantimi i njohurive për lidhëzat në Power Point.

Gjuha shqipe 6

195




Tema mësimore:Parafjala

Metoda e teknika:- puna në grupe dyshe;- tabela e koncepteve;- puna e pavarur.

Fjalë kyçe: parafjalë, rasat emërore, kallëzore, rrjedhore, emër, përemër, numëror.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënita) Lexojnë fjalitë dhe dallojnë parafjalët, (sipas njohurive që kanë marrë në klasën 5). – E njoha nga afër atë vend. (para ndajfoljes) – Do të shkoj në kinema me motrën. (para emrit) – Duhet të mësohesh edhe nga ata. (me përemër) – Me dhjetë euro mund ta blesh lodrën. (me numëror)b) Nxënësit/et dallojnë parafjalët, para cilave fjalë qëndrojnë ato, ç’marrëdhënie shprehin.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit/et njihen me informacionin e dhënë në libër për parafjalën dhe përgatisin pyetje për çështjet kryesore:• Cili është kuptimi i parafjalës?• Para cilave fjalë qëndrojnë parafjalët?• Cilat rasa mund të marrin parafjalë?• Cilat janë parafjalët në rasën emërore?• Cilat janë parafjalët në rasën kallëzore?• Cilat janë parafjalët në rasën rrjedhore?b) Nxënësit/et punojnë në grupe dyshe me pyetjet, provojnë tu përgjigjen. Pastaj lexojnë pyetjet disa nxënës/e dhe disa të tjerë u përgjigjen.c) Nxënësit/et punojnë me tabelën për ndarjen e parafjalëve në rasa, i dallojnë ato nga njëra-tjetra.d) Mësuesi/ja punon me nxënësit/et për të dalluar që e njëjta fjalë në fjali mund të përdoret edhe si parafjalë, edhe si ndajfolje.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimet 1, 2, 3, 4, 5, 6 nxënësi/ja i plotëson në libër, këmbejnë librat dhe gjejnë gabimet, kur nuk është përdorur parafjala sipas kontekstit në fjali. b) Ushtrimin 7 e punon një nxënës/e në tabelë, shpjegon kur e njëjta fjalë është ndajfolje apo parafjalë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e të nxënit:1. Zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.2. Ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitjeje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. Nxënësi/ja shpreh drejt një mendim me gojë e shkrim duke ndërvepruar në grup.

Kompetenca personale:1. Merr pjesë ose drejton punën në grup, bashkëpunon me përfaqësues të komunitetit për të ndihmuar moshatarët dhe anëtarët e tjerë të komunitetit, që kanë probleme shëndetësore, sociale, ekonomike, etj. dhe raporton me gojë ose me shkrim për përvojat personale të fituara.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: nxënësi/ja dallon foljet në mënyrën dëftore, jep përkufizimin për kuptimin që shpreh folja në mënyrën dëftore. Dallon kohët e thjeshta nga ato të përbëra (folja ndihmëse kam). Zgjedhon foljet në mënyrën dëftore.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësim për punën në grupe dyshe;- vlerësim me gojë dhe me shkrim për punët në klasë e

shtëpi, individualisht.

Detyra dhe puna e pavarur: – Grupi I: Ushtrimi 8, 9 (sipas kërkesës). – Grupi II: Prezantimi i njohurive për parafjalën në Power Point.


196


Lënda:Gjuhë shqipe

Tematika: Drejtshkrim


Tema mësimore:Drejtshkrimi i ndajfoljeve dhe parafjalëve

Metoda e teknika:• Puna në grup;• Puna e pavarur;• Pyetje në dyshe.

Fjalë kyçe: rregulla drejtshkrimore, shkruhen njësh, ndaras, me vizë në mes.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:1. Nxënësit japin disa shembuj që mbajnë mend me ndajfolje dhe parafjalë.2, Mësuesi shkruan disa ndajfolje, parafjalë dhe lidhëza që mendon se nxënësit/et gabojnë dhe kërkon që ato

t’i përdorin në fjali. (shkruhen njësh, ndaras, me vizë në mes).• Njëherazi, njëzëri, shpeshherë, ngandonjëherë, sidokudo, përgjithmonë, dalëngadalë.• Këmbë mbi këmbë, dorë më dorë, dita me ditë, me padurim, me të pabesë, ndër mend.• Copë-copë, çika-çika, çalë-çalë, poshtë-lart, aty-këtu.• Në qoftë se, duke qenë se, në mënyrë që, në rast se, sado që, mjaft që, etj.

3 Nxënësit/et i përdorin në fjali dhe dallojnë cilat janë ndajfolje, parafjalë, lidhëza.4. Mësuesi/ja kërkon nga nxënësit që t’i shkruajnë në fletore dhe t’i përsërisin në grupe dyshe.

2. Veprimet në situatë:1. Lexojnë në libër rastet e drejtshkrimit të ndajfoljeve, parafjalëve dhe lidhëzave.2. Në pesë grupe nxënësit i drejtojnë pyetje njëri – tjetrit për rastet që janë dhënë në libër (pesë nënndarje). I

përsërisin brenda grupit.3. Çdo grup i shkruan shembujt me ngjyra në tabakë të bardhë.4. Ndërrojnë grupet tabakët e shkruar dhe fillojnë të pyesin njëri-tjetrin sa i mbajnë mend ndajfoljet dhe

parafjalët, si drejtshkruhen ato.Tabakët i afishojnë në muret e klasës dhe qëndrojnë aty gjatë gjithë orëve të drejtshkrimit.

3. Veprimtari praktike:1. Ushtrimi 1- nxënësit/et ndahen në katër grupe (sipas ndarjes në libër) i shkruajnë në fletoret e klasës.

Përgjegjësi i grupit kontrollon punën e secilit dhe qortojnë gabimet. Pastaj fjalët saktë i shkruajnë me ngjyra në tabakë të bardhë dhe e vendosin në tabelën e zezë, grupet kontrollojnë punën e njëri-tjetrit, qortojnë gabimet.

2. Ushtrimi 2- nxënësit /et plotësojnë në grupe dyshe, gjejnë ndajfoljet dhe parafjalët dhe thonë si shkruhen ato. Pastaj mësuesi kontrollon punën e tyre dhe i vlerëson.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit: Nxënësi shkruan një tekst duke respektuar rregullat gjuhësore. Shpreh drejt një mendim apo kërkesë me gojë apo me shkrim në gjuhën amtare për një situatë të caktuar duke ndërvepruar në grup ose në klasë. Përdor programet kompjuterike për komunikim të drejtpërdrejtë dhe në distancë nëpërmjet formave të caktuara të komunikimit (për nevojat e veta apo për detyrë shkolle).Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi drejtshkruan ndajfoljet, parafjalët, lidhëzat duke respektuar të gjitha rastet e drejtshkrimit, i shkruan saktë në fjali apo në një tekst që krijon vetë.Burimet:• Libri i gjuhës shqipe, klasa VI.• Drejtshkrimi i gjuhës shqipe. (Bot.1973)• Fletorja për verifikimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- Zhvillon komunikimin në çdo lloj fushe.

Vlerësimi:- Vlerësim me gojë në situatën e të nxënit.- Vlerësimi në punën me grupe.- Vlerësim me shkrim në zgjidhjen e

ushtrimeve.


Grupi I: Ushtrimi 3 (sipas kërkesës, pjesën e parë të tabelës).Grupi II: Ushtrimi 3 (sipas kërkesës, pjesën e dytë të tabelës).

Gjuha shqipe 6

197

VI. SINTAKSËFusha:

Gjuha dhe komunikimiLënda:

Gjuhë shqipeTematika: Sintaksë Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Teksti, paragrafi, fjalia, gjymtyra

Metoda e teknika:• stuhia e mendimeve• punë në grupe• pema e mendimeve

Fjalë kyçe: tekst, paragraf, fjali, gjymtyrë.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit lidhet me dallimin e fjalive, të cilat përbëjnë një tekst. Në tabelë renditen fjali të ndryshme dhe nxënësve u kërkohet që të vecojnë ato që përbëjnë një tekst.

2. Veprimet në situatë:Stuhia e mendimeve Mësuesi/ja përfshin në diskutim tërë grupin e klasës.1. Shkruhet në tabelë tema e mësimit. 2. Nxiten nxënësit/et të thonë të gjitha idetë që lidhen me njohuritë e marra rreth tekstit dhe paragrafit.

Punë në grupe Ndahet klasa në grupe të vogla me 5-6 nxënës dhe për secilin prej tyre mësuesi/ja shpërndan skedat e ushtri-meve të përgatitura.Grupi i parë: Nxënësit ndajnë në paragrafë tekstin. (U përcaktohet një fragment nga komedia”Koprraci” e Molierit).Grupi i dytë:Për çdo paragraf të tekstit të dhënë, shkruani nga një fjali që tregon idenë e tij kyçe.Grupi i tretë: Dy anëtarë të grupit formojnë 7-8 fjali, të cilat përmbledhin përmbajtjen e komedisë”Koprraci”. Pjesa tjetër e grupit rindërton tekstin duke u vënë fjalive numrin përkatës. Kështu ata formojnë një tekst.Grupi i katërt: Dy prej anëtarëve të grupit shkruajnë një tekst dhe vendosin në brendësinë e tij fjali që nuk lidhen me të. Rendi i fjalive jepet i përzierë. Pjesës tjetër të grupit i kërkohet që të përjashtojë fjalitë që nuk i takojnë këtij teksti.Grupi i pestë: Nxënësit ndajnë në paragrafë tekstin. (U përcaktohet një fragment nga përralla”Fuqia e Mujit” e M.Kutelit).

3. Veprimtari praktike:Punohet në tabelë më Pemën e mendimeve për tekstin, fjalinë, paragrafin, gjymtyrën.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi/ja: 2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, ko-mente, sqarime dhe propozime; 3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar.Kompetenca e të nxënitNxënësi/ja: 1.zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet) për të nxënë një temë ose detyrë që i kërkohet;Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Nxënësi/ja: − kujton njohuritë paraprake që ka rreth temës; − arrin në konkluzione për lidhjen midis ideve dhe informacionit të tekstit me strukturën e tij;− rendit fjalitë në një tekst; − gjen një një tekst idetë kryesore për secilin paragraf; − ndan një tekst në paragrafë;− argumenton ndarjen e tekstit në paragrafë, në bazë të njohurive gjuhësore dhe letrare;− dallon dhe përdor njohuritë rreth karakteristikave të përbashkëta të teksteve si: paragrafi, fjalitë përmbyllëse,

fjalori etj.Burimet:- Fletore pune;- materiale të digjitalizuara;- materiale grafike për konceptin gjuhësor;- skeda nxënësish.

Lidhja me fushat e tjera:- Shkencat shoqërore.


198

Vlerësimi: Kjo orë mësimi, e cila kishte si qël-lim zhvillimin e kompetencës gjuhësorë:Për-dorimi i drejtë i gjuhës dhe konkretisht kon-ceptin sintaksor të tekstit, paragrafit, fjalisë dhe gjymtyrës, quhet e realizuar, nëse nxënësit, në përfundim të orës mësimore, ndajnë një tekst në paragrafë, fjali dhe gjymtyrë. Mësuesi/ja, gjithashtu bën vlerësimin e nxënësve për :- bashkëpunimin e mirë në grup - përgjigjet e plota e të sakta. - kapërcimin e vështirësive në realizimin e kompetencave të fushës dhe atyre kyçe.

Detyra dhe puna e pavarur:Nga pjesët e zhvilluara letrare përzgjidhni njërën dhe ndajeni atë në paragrafë. Komentoni paraqitjen strukturore të tekstit, në përputhje me kuptimin.



Tematika:Sintaksë Shkalla: III Klasa: VI

Tema mësimore:Fjalia e thjeshtë

Metoda e teknika:- punë në grupe;- teknika e pyetjeve;- punë e pavarur.

Fjalë kyçe: gjymtyrë kryesore, fjali e thjeshtë e zgjeruar, folje kallëzues, homogjene, fjali dhe me një fjalë.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Mësuesi shkruan në dërrasë fjalitë:• Sot është një ditë e bukur me diell.• Qielli i kaltër dhe i ndritshëm! (është, duket)• Si ishte koha dje?• Qëndro pranë detit në këtë ditë të bukur.• Kalofsh sa më bukur sot!

b) Nxënësit me ndihmën e mësueses analizojnë fjalitë, gjejnë foljet. Për fjalinë e dytë, folja kallëzues mungon, por nënkuptohet: është ose duket. nxënësit dallojnë fjalitë edhe për nga kumtimi, sepse i kanë mësuar në klasën V.

c) Duke analizuar fjalitë, nxënësit thonë përkufizimin për fjalinë: si një tërësi fjalësh a një fjalë të bashkuar rreth kallëzuesit që na japin një informacion dhe kanë intonacion të përfunduar.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit lexojnë 5’ informacionin që jepet në libër për fjalinë e thjeshtë. Njohuritë që jepen, nxënësit i shprehin me pyetje (në grupe dyshe).• Ç’është fjalia?• Në sa grupe i ndajmë fjalitë me folje?• Si i dallojmë fjalitë e thjeshta nga të përbërat?• Cilat janë gjymtyrët kryesore të fjalisë së thjeshtë?• Kur është fjalia e thjeshtë e zgjeruar dhe e pazgjeruar?b) Nxënësit i lexojnë pyetjet që kanë formuluar dhe u përgjigjen atyre duke dhënë shembujt e librit.3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimi 1 punohet me gojë. Pasi lexojnë fjalitë, nxënësit nënvizojnë foljet kallëzues dhe dallojnë fjalinë e përbërë: Ata mund të flisnin me njëri-tjetrin për ato që kishin për të studiuar. b) Ushtrimet 2, 3 dhe 4 nxënësit i punojnë në libër me grupe dyshe, këmbejnë librat dhe korrigjojnë gabimet e njëri-tjetrit. Edhe mësuesja kontrollon punën e tyre.

Gjuha shqipe 6

199

c) Ushtrimin 5 e punon me të gjithë klasën, nxënësit emërtojnë gjymtyrët kryesore të fjalive të thjeshta.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.

Kompetenca e të nxënit:1 – Nxënësi/ja zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.2. Nxënësi/ja ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit (kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitjeje logjike.3. Nxënësi/ja Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemave dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi/ja dallon fjalinë e thjeshtë nga ajo e përbërë, formulon përkufizimin për fjalinë e thjeshtë, jep shembuj me fjali të thjeshta.



Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit.- vlerësim në punimin e ushtrimeve me gojë e me shkrim.- vlerësim në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Grupi 1: Ushtrimi 5 (sipas kërkesës). – Grupi 2: Gjeni 10 fjali të thjeshta edhe me një fjalë të vetme në pjesën e leximit “Fluturimi”, shkruajini në fletore.




Tema mësimore:Grupet kryesore të fjalisë së thjeshtë

Metoda e teknika:- punë në grupe;- bisedë e kombinuar me

diskutim dhe argumentim, punë me tekstin;

- punë e pavarur.

Fjalë kyçe: GE, GF, fjalë bërthamë, fjalia më e vogël etj.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Mësuesja paraqet me tabak të bardhë ku ka shkruar fjalitë: (ose i shkruan në dërrasë)Mami dhe babi ndihej e fortë buzë liqeneve të LurësUnë me motrën do të vendosim së bashku për ekskursioninAlbi nuk jemi dakord me mendimin e DianësAi janë të rreptë ndaj gabimeve të miaNe dhe ju falënderoi shokët pjesëmarrës në koncertin recitalAroma e zambakëve u shpreh e kënaqur me çmimin e festivalit.


200

b) Nxënësit i lexojnë me vëmendja dhe i shkruajnë në fletore fjalitë, të bashkuara, i ndajmë në etiketa.

Emërton gjymtyrët e fjalisë (ato që di nga klasa e V), dhe provon ta zvogëlojë fjalinë, p.sh:

Vazhdon me fjalitë e tjera. Pra fjalia e thjeshtë ka dy gjymtyrë kryesore të cilat formojnë dy grupe: GE (kryefjalë) + GF (folje).c) Mësuesi shkruan në dërrasë fjalitë, ose ua jep nxënësve me fisha.

Nxënësit operojnë me fjalitë e mësipërme, i zvogëlojnë ato deri në fjalinë më të vogël.2. Veprimet në situatë:a) Mësuesi i drejton nxënësit të punojnë me informacionin e dhënë në tekst për temën. Komentojnë figurat dhe shkruajnë nga një fjali të thjeshtë për çdo figurë.b) Nxënësit lexojnë shembujt e dhënë në fjalitë e thjeshta. Diskutojnë si janë ndarë në grupet kryesore: GE – GF.U përgjigjen pyetjeve.• në fjalinë më të shkurtër mbetet kryefjalë + kallëzues.• ka fjali pa kryefjalë edhe pa kallëzues, por nënkuptohen.(nga konteksti dhe intonacioni)c) Nxënësit analizojnë edhe rubrikën “Mbani mend”, dhe këtu mësojnë se GE ka bërthamë kryefjalën, kurse GF ka bërthamë foljen kallëzues.Ora e dytë3. Veprimtari praktike:a) Mësuesja e fillon me etiketa, nxënësit ndajnë grupin emëror nga ai foljor, fjalitë e ushtrimit 1 pastaj i zvogëlojnë grupet deri në fjalinë më të vogël kryefjalë + kallëzues.b) Ushtrimin 2, 3, 4, 5, 6, nxënësit i punojnë në libër në grupe dyshe. Këmbejnë librat, kontrollojnë punën e njëri-tjetrit, korrigjojnë gabimet. Kontrollohen ushtrimet edhe para klasës duke dhënë nxënësit zgjidhjet. Mësuesi vlerëson.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi/ja dallon grupet kryesore në fjalinë e thjeshtë, që GE ka si bërthamë kryefjalën, GF foljen. Bën zvogëlimin ose zgjerimin e fjalisë së thjeshtë. Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera: – zhvillon komunikimin;

Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit;- vlerësim me gojë në veprimtaritë në situatë;- vlerësim me gojë e me shkrim në zgjidhjen e ushtrimit në punën e pavarur;- vlerësim në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Prezanton në Power Point njohuritë e marra për fjalinë e thjeshtë, grupet në fjalinë e thjeshtë.

Gjuha shqipe 6

201




Tema mësimore:Fjalia e përbërë

Metoda e teknika:- punë në grupe;- bisedë e kombinuar me

diskutim dhe argumentim, punë me tekstin;

- punë e pavarur.

Fjalë kyçe: fjali e përbërë me bashkërenditje, nënrenditje, lidhëza bashkërenditëse.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Mësuesja shkruan në tabelë fjalitë:• Lirinë nuk ua solla unë, por e gjeta këtu, mes jush.• Aty pa shkollën ku kishte mësuar për 5 vjet.b) Mësuesi kërkon nga nxënësit të gjejnë foljet, të rrumbullakosin lidhëzat, sipas llojit të lidhëzave përcaktojnë llojin e fjalive:me bashkërenditje, me nënrenditje.c) Mësuesi i paraqet fjalitë me skema që t’i shpjegojë ato edhe nga kuptimi.

2. Veprimet në situatë:a) Një nxënës lexon me zë informacionin që jepet në libër për fjalitë e përbëra• me bashkërenditje:1) shtuese (pjesët radhiten, shtohen njëra pas tjetrës);2) veçuese (pjesët përjashtojnë njëra – tjetrën);3) kundërshtuese (pjesë e dytë kundërshton të parën);4) përmbyllëse (pjesa e dytë përmbledh kuptimin e fjalisë).b) Mësuesi ndalet me nxënësit të përsëritin llojet e lidhëzave bashkërenditëse, mund të organizojë lojën gjuhësore, thotë një lidhëz dhe kërkon përgjigje duke i marrë me radhe nxënësit. Ai që nuk përgjigjet veçohet nga loja.c) Mësuesi për fjalinë me nënrenditje diskuton me nxënësit shembujt që jepen në libër për të shpjeguar te nxënësit se pjesa e varur nuk mund të qëndrojë pa pjesën kryesore.d) Punon me shembujt e tabelës për të dalluar nxënësit llojet e fjalive me nënrenditje për të cilat do të flasim më gjerësisht në klasën VII.3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimet 1, 2, 3 nxënësit i punojnë në libër në grupe dyshe. Këmbejnë librat, kontrollojnë punën e njëri-tjetrit, korrigjojnë gabimet, argumentojnë përmbajtjen e tyre, duke ndërhyrë mësuesja. b) Mësuesja e ndan klasën në dy grupe sipas rreshtave.Grupi I: ushtrimin 4.Grupi II: ushtrimin 5.Pasi mbarojnë grupet (me shkrim në fletore), një nxënës për çdo grup jep përgjigjen e ushtrimeve.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim;4. shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.


202

Kompetenca e të nxënit:1. Nxënësi/ja zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.2. Nxënësi/ja ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit ( kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitjeje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemave dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:1. Nxënësi/ja dallon fjalitë e përbëra me bashkërenditje me anë të lidhëzave, por edhe nga kuptimi që shprehin, dallohen fjalitë nënrenditëse mbi bazën e varësisë të pjesës së varur nga kryesorja. Formon vetë fjalitë me bashkërenditje e nënrenditje me dy pjesë.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësim në veprimtari me situatë;- vlerësim në zgjidhjen e ushtrimeve me gojë e me shkrim;- vlerësim në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Ushtrimi 6 (fjalitë t’i shkruajë në fletore). – Prezanton në Power Point mësimin për llojet e fjalive të përbëra me bashkërenditje e nënrenditje.




Tema mësimore:Kryefjala

Metoda e teknika:- puna në grup;- tabela e koncepteve;- loja gjuhësore;- puna e pavarur.

Fjalë kyçe: kryefjala, pyetja, me se shprehet, gjymtyrë kryesore.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Në dërrasë shkruhen fjalitë dhe nxënësit i analizojnë:- Shkolla jonë është në qendër të Tiranës. (Kush? Cila?)- Ajo ka një ambient sportiv funksional. (Cila?)- Palestra ndodhet brenda shkollës. (Cila?)b) Nxënësit kanë njohuri për kryefjalën, prandaj formulojnë përkufizimin për të: Është gjymtyrë kryesore e

fjalisë e cila gjendet duke iu drejtuar foljes me pyetjet kush?, cili?, cila?, cilët?.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit komentojnë figurat, japin përgjigjet e pyetjeve, gjejnë kryefjalën.b) Nxënësit punojnë me tabelën: fjalia – pyetja – përgjigjja, në çdo rast të kryefjalës shkruajmë me se është

shprehur: me emër, përemër, grup emëror.c) Një nxënës lexon me zë rubrikën “Mbani mend” dhe nënvizojnë se kryefjala:1) shprehet me gjymtyrë homogjene,2) kur mungon në fjali, ajo nënkuptohet,3) formon grupin emëror në fjali,4) qëndron në krye të fjalisë zakonisht.3. Veprimtari praktike:a) Nxënësit në grupe dyshe punojnë në libër, plotësojnë me laps përgjigjet e ushtrimeve 1, 2, 3, 5, 7. Pastaj

këmbejnë librat e kontrollojnë përgjigjet. Mësuesi bën kujdes për ushtrimin 2, se nxënësi mund të gabojnë në përgjigjen e pyetjes: kryefjalën e përdorim si kundrinor.

b) Ushtrimi 4 mund të punohet kështu: klasa ndahet në 6 grupe kolonë siç janë në banka, çdo grup do të përdorë në fjali grupin emëror si kryefjalë. Çdo grupi i japim nga një fletë A4. Çdo nxënës që shkruan fjalinë e palos si fizarmonikë dhe ia pason shokut mbrapa, i cili vepron si nxënësi i parë e kështu me radhë deri në fund. Fiton grupi që ka shkruar fjali të bukura e shpejt. Edhe vetë nxënësit vlerësojnë punën e tyre.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e të nxënit:1. Nxënësi/ja zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, një veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet.2. Nxënësi/ja ndërlidh temën e re ose një çështje të dhënë me njohuritë dhe përvojat paraprake, duke i paraqitur në forma të ndryshme të të shprehurit ( kolona, tabela, grafikë) sipas një radhitjeje logjike.3. Përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemave dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes.

Gjuha shqipe 6

203

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi/ja dallon kryefjalën në fjali me anë të pyetjeve kush?, cili?, thotë me ç’mjete gjuhësore shprehet, pozicionin që zë ajo në fjali, krijon fjali me kryefjalë me grup emëror, me emër, përemër.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- zhvillon komunikimin,- T.I.K

Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit;- vlerësim me gojë e me shkrim në zgjidhjen e ushtrimeve;- vlerësimi në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur – Grupi I: Ushtrimi 6 (sipas kërkesës). – Grupi II: Prezanton me Power Point njohuritë për kryefjalën




Tema mësimore:Kallëzuesi

Metoda e teknika:- puna në grup;- tabela e koncepteve;- puna e pavarur.

Fjalë kyçe: kallëzues, emëror, foljor, përshtatja me kryefjalën.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Mësuesi mund të prezantojë me Power Point, ose t’i përgatitë me një tabak të bardhë gjymtyrët kryesore të fjalisë, kryefjalën, kallëzuesin.

Kompjuteri im duhet të kontrollohet te specialisti.Ai është më i ri nga ai i Anit.Shokët ulen për të luajtur me kompjuterin tim.

b) Nxënësit analizojnë fjalitë, gjejnë kryefjalën dhe kallëzuesin dhe plotësojnë tabelën për kryefjalën.2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit bashkë me mësuesin komentojnë figurën, gjejnë foljet kallëzues në tekstin e dhënë dhe provojnë të plotësojnë

tabelën për kallëzuesin.b) Një nxënës lexon me zë llojet e kallëzuesve që jepen në tabelë në libër, të tjerë ndjekin dhe në grupe dyshe i thonë

njëri-tjetrit përkufizimin për kallëzuesin. Pastaj e thonë disa nxënës para klasës3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimi 1 punohet me gojë, nxënësit gjejnë kallëzuesin në çdo fjali dhe plotësojnë tabelën për kallëzuesin.b) Ushtrimi 2 e punon një nxënës në dërrasë sipas shembullit nxënësi shkruan fjalitë dhe në fund shpjegon kur foljet

filloj, zuri, nis, janë më vete dhe kur janë gjysmë ndihmëse për kallëzuesin (kur shoqërohen nga një folje në lidhore).c) Ushtrimet 3, 4, 5 nxënësit i punojnë në libër në grupe dyshe, mësuesi kontrollon punën e tyre dhe ndalet në komentimin

e fjalëve të urta, si i kuptojnë nxënësit dhe plotëson mendimin e tyre.Me një ka nuk bëhen pendë.Me një tra nuk mban shtëpia. bashkimi bën fuqinë

Miku i mirë, vlen sa një thesar. Të dimë të vlerësojmëMiku është mik kur nuk përzihet mikun e vërtetënë hallet e shtëpisë.


204

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim.4. Shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi dallon kallëzuesin në fjali me anë të pyetjeve ç’bën?, ç’bëjnë? Dallon llojet e kallëzuesit emëror, foljor, i përdor ato në fjali.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit;- vlerësim në zgjidhjen e ushtrimeve me gojë e me shkrim;- vlerësimi në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Grupi 1: Ushtrimi 6 (sipas kërkesës), vendosen kallëzuesit në tabelën që punuam në klasë. – Grupi 2: Prezanton me Power Point njohuritë për kallëzuesin.




Tema mësimore:Gjymtyrët e dyta të fjalisë. Përcaktori

Metoda e teknika:- puna në grup;- loja gjuhësore;- puna e pavarur.

Fjalë kyçe: përcaktor me përshtatje, drejtim, bashkim, fjalë bërthamë.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Mësuesi punon me fragmentin e dhënë në libër për përcaktorët. Shkruan në tabelë grupet:

Ditët e pranverësÇdo fëmijë fjala ku drejtohet shigjeta është Ditët e fundit të dimrit bërthama e grupit emërorDitët me diell

2. Veprimet në situatë:a) Një nxënës lexon me zë informacionin që vjen më pas për përcaktorin. Plotësojnë tabelën për emërtimin e tri

fjalëve. Së bashku me nxënësit, mësuesja formulon përkufizimin për përcaktorin si gjymtyrë e dytë e saj.b) Mësuesja ndalet te tabela ku jepen llojet e përcaktorëve: - Me përshtatje: përshtaten në gjini, numër, rasë me emrin bërthamë.- Me drejtim: i drejtohen vetëm në rasë emrit bërthamë.- Me bashkim: i ngjitet, i shtohet pa ndryshim emrit bërthamë.c) Për t’i dalluar sa më thjeshtë llojet e përcaktorëve mësuesi organizon një garë me lojën gjuhësore. E ndan

klasën në tri pjesë, për tre grupet e nxënësve sipas rreshtave. Çdo skuadër shkruan sa më shumë grupe emërore me përcaktor me përshtatje, skuadra tjetër, përcaktorë me drejtim, skuadra tjetër, përcaktorë me bashkim. Mësuesi u lë në dispozicion skuadrave 5 – 6’. Vetë nxënësit pasi mbaron koha kontrollojnë në tabelë punën e grupeve, korrigjojnë gabimet, numërojnë grupet emërore, shpallin fituesin: më i shpejti më i sakti.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimi 1 punohet me gojë, nxënësit udhëzohen të vendosin shigjetat nga përcaktori te fjala bërthamë. P.sh. babai i Brunës. Buqeta me lule. Festë ditëlindjeje. Për këtë zgjidhje.

b) Ushtrimet 2, 3, 4, 5, i punojnë nxënësit në grupe dyshe ose në grupe 5 – she (çdo grup një ushtrim), dhe çdo grup jep para klasës zgjidhjen e ushtrimit. Mësuesi bën plotësime për përgjigjen e tyre.

Gjuha shqipe 6

205

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj. dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim;4. Shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi dallon përcaktorët, llojet e tij, mbi bazën e lidhjes bërthamë + përcaktor. Përdor sa më shumë përcaktorë në fjali.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit;- vlerësim në veprimtari në situatë për lojën gjuhësore;- vlerësim në detyrën e shtëpisë me shkrim.

Detyra dhe puna e pavarur:Ushtrimi 7 (sipas kërkesës).Prezanton me Power Point njohuritë për llojet e përcaktorëve.




Tema mësimore:Ndajshtimi

Metoda e teknika:- puna në grup;- biseda;- puna e pavarur.

Fjalë kyçe: ndajshtim, i palakueshëm, para dhe prapa fjalës që përcakton.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Mësuesi kërkon nga nxënësit të japin dy emra rrugësh, dy emra profesionesh, dy emra titujsh dhe i shkruan ato

në dërrasë.- Rruga “Myslym Shyri”, rruga “5 Shkurti”- Mësuese Vjollca, inxhinier Arturi- Profesor Bardhi, Komandant Myslimib) Mësuesi kërkon nga nxënësit që t’i lakojnë këto grupe emërore. Cila fjalë nuk lakohet? Fjala që nuk lakohet

është përcaktor ndajshtim.

2. Veprimet në situatë: – Mësuesja i grupon ndajshtimet në dy lloje:A) Para fjalës që përcaktojmë- Nënë Mara është shumë e dashur për nipërit e saj.- Doktor Sandri është i zoti në profesionin e tij.- Profesor Eqerem Çabej ishte i shquar në fushën e gjuhësisë.B) Pas fjalës që përcaktojmë- Shkrimtari I. Kadare ka shkruar shumë vepra artistike.- Muaji maj është muaji më i bukur i pranverës.- Romani “Kështjella”, është roman me temë historike.- Shkolla “Dora d’Istria” ndodhet në qendër të Tiranës. – Nxënësit lexojnë edhe shembujt e dhënë në libër dhe përforcojnë njohuritë për ndajshtimin si një lloj përcaktori.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimet 1, 2, 3 nxënësit në grupe dyshe i plotësojnë në libër, këmbejnë librat dhe korrigjojnë punën e njëri-

tjetrit.b) Ushtrimet 5, 6 i punojnë dy nxënës në dërrasë, ndihmohen nga mësuesja dhe nga nxënësit e klasës.


206

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente,

sqarime dhe propozime;3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar rrëfyes, përshkrues, shkencor, publicistik etj.

dhe e komenton atë sipas kërkesës, me gojë ose me shkrim;4. shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për

udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj.) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi njeh ndajshtimin si përcaktor, jep përkufizimin për të si emër i pashquar

që nuk lakohet, që qëndron para dhe pas emrit që përcakton. Drejtshkruan rastet kur ndajshtimi është midis thonjëzash.



Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit;- vlerësim në zgjidhjen e ushtrimeve me gojë e me shkrim;- vlerësim në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur:Ushtrimi 4 (sipas kërkesës).Prezanton me Power Point njohuritë për ndajshtimin, në vazhdim të përcaktorit.




Tema mësimore:Kundrinori i drejtë

Metoda e teknika: – puna në grupe, – formulimi i pyetjeve, – leximi i drejtuar.

Fjalë kyçe: kundrinor i drejtë, gjymtyrë e dytë, pyetja kë? etj.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:

a) Nxënësit kanë mësuar kundrinorët, prandaj mësuesi shkruan në dërrasë fjalitë:• Ujëvarat e maleve vijonin udhën. Kë? Cilën?• Ata nuk ia hiqnin sytë ujëvarës. Cilët?• Mësuesja e korrigjoi Zanën. Kë?• Atë e emëruan mësues. Kë?• I falënderova shokët e klasës. Kë?

b) Nxënësit i lexojnë fjalitë, gjejnë kryefjalën, kallëzuesin dhe pastaj gjejnë kundrinorët me pyetjen kë?. Formojnë përkufizimin për kundrinorët.

2. Veprimet në situatë:a) Mësuesi me nxënësit vërejnë figurat dhe u përgjigjen pyetjeve. Gjejnë kundrinorët edhe në tekstin e dhënë.b) Nxënësit lexojnë në grupe dyshe informacionin në libër për kundrinorin e drejtë, formulojnë pyetjet : – Ç’gjymtyrë e fjalisë është kundrinori i drejtë? – Me ç’pyetje i gjejmë në fjali? – Me se shprehen? – Ku qëndron kundrinori i drejtë në fjali?c) Pyetjet i lexojnë disa nxënës dhe nxënës të tjerë u përgjigjen duke dhënë shembujt e tri tabelave që jepen në

libër.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimin 1 e punojnë nxënësit me gojë, gjejnë kundrinorët e drejtë dhe thonë me se janë shprehur.b) Ushtrimet 2, 3, 4 i punojnë nxënësit në grupe dyshe, pastaj këmbejnë librat dhe kontrollojnë punën e njëri-

tjetrit. Mësuesi dëgjon zgjidhjet e ushtrimeve.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente,

sqarime dhe propozime;

Gjuha shqipe 6

207

3. shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm;

4. shpreh drejt një mendim apo kërkesë, me gojë ose me shkrim, në gjuhën amtare për një situatë të caktuar (për udhëzim, ndihmë, informim, orientim etj) duke ndërvepruar në grup ose në klasë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi dallon kundrinorin e drejtë me anë të pyetjeve kë?, cilin?. Tregon me se

shprehet dhe ku qëndron në fjali, i përdor kundrinorët në fjali.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.

Lidhja me fushat e tjera:- zhvillon komunikimin.- T.I.K

Vlerësimi: – vlerësim në situatën e të nxënit; – vlerësim në veprimtarinë në situatë; – vlerësim në zgjidhjen e detyrave të shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur:Ushtrimi 5 (sipas kërkesës).Prezanton me Power Point njohuritë e marra për kundrinorin e drejtë.




Tema mësimore:Kundrinori i zhdrejtë

Metoda e teknika:- puna në grupe;- biseda;- puna e pavarur;- plotësimi i skedave.

Fjalë kyçe: kundrinor i zhdrejtë me e

pa parafjalë pas foljes, zhvendoset në fjali etj.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Mësuesi përgatit dy fleta pune për dy grupe nxënësish. Ata punojnë 5’, u japin përgjigje pyetjeve. – I besoj shoqes sime.

Kujt? – Këto lule do t’ia dhuroj nënës.

– Atyre nuk u vinte mirë për këtë. – Mësuesja i dha klasës sonë librat.• Ç’lloj kundrinorësh janë?• Me ç’gjymtyrë lidhen?• Me ç’pyetje gjenden?• Me se shprehen? – Zana u miqësua shpejt me shoqet. Me cilat? – Breza të tërë kanë punuar për gjuhën tonë letrare.

Për kë? – Po mësoj me motrën për mësimin e fundit.

Për kë? – Mora një letër nga xhaxhai. Nga kush?• Ç’lloj kundrinorësh janë?• Me ç’gjymtyrë lidhen?• Me ç’pyetje gjenden?• Me se shprehen?b) Këto dy fleta pune shumëfishohen, ose klasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës, kryetarët e grupeve japin

përgjigjet e pyetjeve. Mësuesi plotëson përgjigjet, vlerëson, bën vërejtje për punën në grup të nxënësve.

2. Veprimet në situatë:a) Mësuesi aktivizon një nxënës të lexojë me zë informacionin që jepet për kundrinorët e zhdrejtë me dhe pa

parafjalë.b) Analizojnë shembujt e dhënë në libër.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimet 1, 3, 4, nxënësit i punojnë në grupe dyshe duke i plotësuar në libër sipas kërkesës. Këmbejnë librat

me njëri-tjetrin, korrigjojnë gabimet.b) Ushtrimet 2, 6 i punojmë me gojë, mësuesi aktivizon shumë nxënës, dallojnë kundrinorët.c) Ushtrimin 5 e punon një nxënës në tabelë, shkruan fjali me fjalën kështjellë si kundrinor.


208

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente,

sqarime dhe propozime;3. Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke

përdorur gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës: Nxënësi dallon kundrinorët e zhdrejtë me anë të pyetjeve kujt?, cilit?, me kë?, nga

kush?, prej kujt?etj. Tregon me se shprehen dhe ku qëndrojnë në fjali, i përdor këta kundrinorë në fjali. Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit;- vlerësim në punimin e ushtrimeve;- vlerësimi në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur:Prezanton me Power Point njohuritë e marra për

kundrinorin e zhdrejtë.




Tema mësimore:Rrethanori i vendit dhe rrethanori i kohës

Metoda e teknika:- puna në grupe;- formulimi i pyetjeve;- diagram Veni;- puna e pavarur.

Fjalë kyçe: rrethanor vendi, kohe, gjymtyrë

e dytë jo e domosdoshme, plotësuese.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Punë me tekstin: Nxënësit kanë njohuri për llojet e rrethanorëve të vendit, kohës, mënyrës, sasisë. Nxënësit në

heshtje lexojnë informacionin në f. 239 (tabelën për gjithë llojet e rrethanorëve).b) Nxënësit në grupe dyshe punojnë për të formuluar pyetje për rrethanorët:• Ç’gjymtyrë fjalie janë rrethanorët?• Sa llojesh janë rrethanorët?• Me ç’pyetje gjenden ato në fjali?• Me se shprehen rrethanorët?c) Nxënësit u japin përgjigje pyetjeve, mësuesi plotëson përgjigjet e tyre.

2. Veprimet në situatë:a) Një nxënës lexon me zë informacionin që jepet për rrethanorët e vendit dhe kohës.b) Në grupe dyshe, nxënësit punojnë në diagramin e Venit për dy llojet e rrethanorëve.

c) Kur nxënësit mbarojnë raportojnë punën, mësuesja e plotëson diagramin duke e shkruar në tabelë.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimet 1, 2, 4, 5, 6, nxënësit i punojnë dyshe. Këmbejnë librat me njëri-tjetrin, korrigjojnë gabimet.

Gjuha shqipe 6

209

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente,

sqarime dhe propozime;3. Shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke përdorur

gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.Kompetenca personale:Merr pjesë ose drejton punën në grup, bashkëpunon me përfaqësues të komunitetit për të ndihmuar moshatarët dhe

anëtarët e tjerë të komunitetit, që kanë probleme shëndetësore, sociale, ekonomike etj. dhe raporton me gojë ose me shkrim për përvojat personale të fituara.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës:Nxënësi dallon rrethanorët e vendit, kohës me pyetjet ku?, kur?. Tregon me se shprehen, ku qëndrojnë në fjali, krahason të përbashkëtat me të veçantat. I përdor ato me fjali.Burimet:- Gjuha shqipe VI.


Vlerësimi: – në përgjigjen e pyetjeve për rrethanorët; – në plotësimin e diagramit të Venit; – në punimin e ushtrimeve.

Detyra dhe puna e pavarur:Ushtrimin 3 (sipas kërkesës)




Tema mësimore:Rrethanori i shkakut dhe rrethanori i qëllimit

Metoda e teknika:- puna në grupe;- formulimi i pyetjeve;- diagrami i Venit;- puna e pavarur.

Fjalë kyçe: rrethanor shkaku, qëllimi,

pyetjet pse, përse, gjymtyrë fjalie jo e domosdoshme, plotësuese.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Nxënësit përqendrohen te pema e mendimeve për dy llojet e rrethanorëve, i shkakut, i qëllimit.b) Nxënësit hartojnë pyetje për çka lexuan:• Ç’gjymtyrë fjalie janë këto rrethanorë?• Me ç’pyetje gjenden ato në fjali?• Me se shprehen rrethanori i shkakut?• Me se shprehet rrethanori i qëllimit?• Ku qëndron zakonisht në fjali?c) Këto fjali pyetëse lexohen përpara klasës dhe u jepet përgjigje nga vetë nxënësit.

2. Veprimet në situatë:a) Nxënësit lexojnë rubrikën “Mbani mend”, dhe bëjnë diagramin e Venit për dy rrethanorët.


210

b) Diagramin e Venit nxënësit e prezantojnë dhe plotësojnë punën e njëri-tjetrit.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimet 2, 3, 4, nxënësit i punojnë në libër në grupe dyshe. Këmbejnë librat dhe kontrollojnë punën e njëri-tjetrit.

Prezantohet puna e tyre, mësuesja plotëson përgjigjet e nxënësve.b) Ushtrimin 1, e punon një nxënës në tabelë, shkruan fjali me dy llojet e rrethanorëve. Ose mund të organizohet loja

zinxhir; çdo nxënës/e thotë nga një fjali me rrethanorët e shkakut dhe qëllimit. Nxënësi që gabon, shkëputet nga loja dhe futet në lojë më vonë.

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçeKompetenca personale:Merr pjesë ose drejton punën në grup.

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente,

sqarime dhe propozime;3. shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke përdorur

gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushësPërdorimi i drejtë i gjuhës:Nxënësi/ja dallon rrethanorët e shkakut, qëllimit me pyetjet pse?, përse?. Tregon me se

shprehen, ku qëndrojnë në fjali, krahason të përbashkëtat me të veçantat. I përdor ato me fjali.Burimet:– Gjuha shqipe VI.


Vlerësimi: – vlerësim në teknikën e pyetjeve; – vlerësim në plotësimin e diagramit të Venit; – vlerësim në punimin e ushtrimeve.

Detyra dhe puna e pavarur: – Ushtrimi 5 (sipas kërkesës).




Tema mësimore:Rrethanori i mënyrës dhe rrethanori i sasisë

Metoda e teknika:- puna në grupe;- teknika e formulimit të

pyetjeve;- diagrami i Venit;- puna e pavarur.

Fjalë kyçe: rrethanor mënyre, sasie, gjymtyrë plotësuese, pyetjet si, sa.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësit1. Situata e të nxënit:a) Nxënësit vërejnë figurën në libër dhe shkruajnë dy pyetje të cilat të fillojnë me fjalët” si, sa.- Si po i bie flautit artisti?- Sa zogj fluturojnë dhe sa lepuj vrapojnë?b) Nxënësit u përgjigjen pyetjeve me fjali të plota:- Baba Musta po i bie flautit bukur.- Po fluturojnë gjashtë zogj dhe po vrapojnë katër lepuj.

2. Veprimet në situatë:a) Për 5’ nxënësit lexojnë informacionin e dhënë në libër për rrethanorët e mënyrës dhe të sasisë.b) Nxënësit në grupe dyshe po formulojnë pyetje për çështjet kryesore të rrethanorëve:• Ç’gjymtyrë fjalie janë këto rrethanorë?• Me ç’pyetje gjenden ato në fjali?• Me se shprehen ato në fjali?• Ku qëndron zakonisht në fjali?c) Mësuesja kërkon nga nxënësit tu përgjigjen pyetjeve duke shënuar në libër ku gjen përgjigjen çdo pyetje e tyre.d) Nxënësit ndalen te rubrika “Mbani mend”, dhe plotësojnë diagramin e Venit.

Gjuha shqipe 6

211

Diagramin e Venit nxënësit e kontrollojnë, kur mësuesja e paraqet në tabelë ose me tabak të bardhë të përgatitur më parë, ose me video – projektor të përgatitur me Power Point.

3. Veprimtari praktike:a) Ushtrimet 1, 3, 4, nxënësit i punojnë në grupe dyshe në libër. Këmbejnë librat dhe kontrollojnë punën e njëri-

tjetritb) Ushtrimet 2, 5, i punojnë me gojë nën drejtimin e mësuesit, sepse kanë të njëjtën kërkesë, por me tekste të

ndryshme, aktivizohen sa më shumë nxënës/e.Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit:1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar, me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera komunikimi;2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente,

sqarime dhe propozime;3. shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e termave të rinj (fjalëve, koncepteve) duke përdorur

gjuhën dhe fjalorin e përshtatshëm.Kompetenca personale:Merr pjesë ose drejton punën në grup.Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës:Përdorimi i drejtë i gjuhës:Nxënësi dallon rrethanorët e mënyrës, sasisë me pyetjet sa?, si?. Tregon me se shprehen,

ku qëndrojnë në fjali, krahason të përbashkëtat me të veçantat. I përdor ato me fjali.Burimet:- Gjuha shqipe VI;- Fletorja për vlerësimin e kompetencave.


Vlerësimi:- vlerësim në situatën e të nxënit;- vlerësojnë nxënësit njëri-tjetrin në punimin e ushtrimeve;- vlerësim në detyrën e shtëpisë.

Detyra dhe puna e pavarur: – Ushtrimi 6 (sipas kërkesës). – Ushtrimi 7 (punë me projekt).


212

MËSIME MODEL - PROJEKTE

Projekt: Gjuha standarde shqipe (Drejtshkrimi, drejtshqiptimi i saj)

Kompetencat:Kompetenca të fushës:

• Të shkruarit për qëllime funksionale;• Përdorimi drejtë i gjuhës;Nxënësi / ja:• Të diskutojë për probleme të sotme të gjuhës standarde shqipe;• Të kërkojë raste të shmangieve nga norma standarde e shqipes;

Kompetenca kyçe:• Kompetence qytetare: -Të reflektojë rreth kritikës e problematikës së standardit të sotëm të shqipes;• Kompetence digjitale: - Të argumentojë për rreziqet që shfaq interneti në lidhje me

respektimin e standardit të shqipes;• Kompetence personale: -Të vlerësojë të folurin e tyre, të mësuesit, të prindërve dhe në komunitet

Koha: katër muajMjetet e nevojshme:

• Vepra në lidhje me standardin e gjuhës shqipe. • Aparate filmimi: video, fotografi etj. • Gazeta dhe revista • Libra shkollorë• Videoprojektor • Tablet

Teknika që do të përdoren: • Hulumtimi, kërkimi • Intervistë• Vizitë në ambiente social-kulturore. • Kërkime në internet • Redaktim • Konkurs

Hapat që do të ndiqen:Hapi i parë - Hulumtimi, kërkimiMësuesi prezanton projektin për nxënësit dhe i ndan në grupe duke i dhëne detyrën çdo grupi.

Hapi i dytë Grupi i parë do të kërkojë në bibliotekë fjalorin e drejtshkrimit për gjuhën standarde dhe përgatit një ekspozitë në shkollë me tabakë të bardhë, ku kanë shkruar rregullat e drejtshkrimit.

Hapi i tretë - Kërkime në internet Grupi i dytë - do të kërkojnë në internet veprimtari dhe programe drejtshkrimi që janë përgatitur nga kompani të ndryshme dhe t’i përdorin për qortimin e gabimeve kur punojnë në kompjuter.

Hapi i katërt – IntervistëGrupi i tretë të organizojë një takim dhe një intervistë me një akademik në fushën e gjuhësisë.

Hapi i pestë - video-DVD-filmime Grupi i katërt do të filmojë shmangie të medias nga gjuha standarde shqipe, në reklama në rrugë, në postera etj. Hapi i gjashtë - Redaktim - konkurs Shkrim - diktim, material, gazeta, revista, libraShpallje e rezultateve “Gjuhëtari më i mirë”

Shënim:Rekomandohet që ky aktivitet të kryhet në një sallë të madhe ku të jenë të ftuar nxënës edhe nga klasat e tjera.

Gjuha shqipe 6

213

Fusha “Gjuhët dhe komunikimi” Lënda “Gjuhë shqipe” Shkalla: III Klasa: VI

Tematika: Dëgjojmë, flasim, shkruajmë dhe lexojmë gjuhën shqipe.

Tema mësimore: Projekt Gazeta e shkollës (Përpunim njohurish)

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës

KOMPETENCA: Të dëgjuarit e teksteve të ndryshmeNxënësi/ja: - flet në përputhje me normat e vlerat shoqërore,

në situata të ndryshme komunikimi në klasë; - përdor në mënyrë korrekte gjatë të folurit

elementet joverbale si: gjestet, mimika, kontakti me sy;

- shfaq me siguri e besim në vetvete mendimet, përvojat dhe argumentet e tij;

- nxit diskutimet në grup duke ofruar kontributin e tij;

- diskuton bashkërisht në grup për të arritur objektivin e një detyre duke ofruar idetë, zgjidhjet dhe këndvështrimet e tij.

KOMPETENCA: Të folurit për të komunikuar dhe për të mësuarNxënësi/ja: − përshtat të folurin në varësi të tematikës, dëgjuesit, qëllimit dhe situatës; − përdor gjuhën standarde në situata formale dhe joformale, duke përfshirë edhe diskutimet në klasë; − zgjedh fjalët dhe frazat e duhura për të tërhequr vëmendjen e dëgjuesit; − përgatit prezantime duke përdorur edhe teknologjinë e informacionit;

KOMPETENCA: Të shkruarit për qëllime personale dhe funksionaleNxënësi/ja: − shkruan shpjegime, udhëzime, njoftime të shkurtra;

Situata e të nxënit lidhet me organizimin e aktivitetetëve të caktuara në shkollë ose në komunitet, të cilat janë kurorëzuar me produkte konkrete: projekte në grup, konkurse, shfaqje artistike etj.Veprimet në situatë Stuhia e mendimeveMësuesi/ja përfshin në diskutim tërë grupin e klasës. 1.Shkruhen në tabelë ide të nxënësve rreth punë me projekt.2. Nxiten nxënësit të thonë të gjitha idetë rreth një projekti që përmbush kërkesat e tyre.3. Propozimet e nxënësve renditen në tabelën e zezë dhe arrihen konkluzione të përbashkëta rreth temës së projektit.Përdoret teknika e Balonit.Idetë e mirëargumentuara nga nxënësit qëndrojnë në balon, të tjerat mbeten jashtë.Diskutohet si do të trajtohet dhe organizohet puna me projekt.Për një organizim sa më të mirë të punës, mësuesi/ja përdor teknikën:Role të specializuara në diskutimeNdahet klasa në grupe me 5-6 nxënës. Mësuesi/ja udhëzon secilin grup për punën që do të kryejë.1. Hulumtuesi: Kërkon informacion përzgjedh të

dhëna nga burime të ndryshme ( libra, revista, udhëzues, fjalorë, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e projektit.

2. Lidhësi: Gjen lidhjet midis materialeve të përzgjedhura dhe realitetit të sotshëm.

3. Bërësi i pyetjeve reflektuese: Pyetjet kanë si qëllim ngacmimin e diskutimit dhe debatit gjatë przantimit të produktit.

4. Ilustruesi: Vizatojnë ose gjejnë ilustrime, foto, tabela në përputhje me materialin e gazetës.

5. Gjetësi i citimeve: Zgjidhen disa pjesë nga (artikuj të shkruar) dhe citohen si referim.

6. Analisti: Analizon situatën, buxhetin e duhur për produktin dhe përgatit planin e punës për organizimin e një aktiviteti të caktuar në shkollë ose në komunitet.

7. Sipërmarrësi: Realizon me sukses aktivitetin duke e shfaqur atë në komunitet.

− shkruan një intervistë drejtuar një personi të dashur ose të pëlqyeshëm për ta nga fusha e artit, sportit, kinematografisë; KOMPETENCA: Të lexuarit e joletrareNxënësi/ja: − lexon tekste nga kultura dhe periudha të ndryshme, elektronike dhe të shtypura si: intervista, enciklopedi të shtypura dhe elektronike, udhëzime, rregullore, artikuj gazetash dhe revistash, njoftime;

Kini kujdes për të strukturuar në mënyrë gjithëpërfshirëse llojet e shkrimit, qe përmban një gazetë:TITULLI i GAZETËSTitulli ka një rëndësi thelbësore: tërheq vëmendjen, inkurajon leximin dhe përmbledh në pak fjalë përmbajtjen e tekstit.KronikaIntervistaUdhëpërshkrimiSkicaArtikujt shkencorë


214

Metoda dhe teknikaBaloniDiskutimRole të specializuara në diskutimeDebatPyetje filozofike dhe reflektueseTuri i Galerisë.Role të specializuara në diskutime

Materialet mund të shoqërohen me ilustrime, harta, foto, grafikë, tabela.

Burimet kryesore të informacionit:a) biblioteka;b) burime audio, vizive dhe digjitale; (Interneti, videoteka)c) tekste shkollore, encikolpedi;d) revista,albume, katalogë;Lidhja e gjuhës shqipe me fushat e tjera të të nxënit: • Shoqëria dhe mjedisi• Arte• Teknologji dhe TIKRezultatet e të nxënit sipas kompetencave kyçe:Kompetenca e komunikimit dhe të shprehurit Nxënësi/ja: 1. shpreh mendimin e vet për një temë të caktuar me gojë ose me shkrim, si dhe në forma të tjera të komunikimit; 2. dëgjon me vëmendje prezantimin dhe komentet e bëra nga të tjerët rreth një teme, duke bërë pyetje, komente, sqarime dhe propozime; 3. lexon rrjedhshëm, me intonacionin e duhur, një tekst të caktuar, në kët rast rrëfyes dhe e komenton atë sipas kërkesës me gojë ose me shkrim; 4. shpjegon qartë dhe saktë, me gojë ose me shkrim, kuptimin e të reja.Kompetenca e të menduarit Nxënësi/ja: 1. parashtron argumente pro ose kundër për një temë/problem të caktuar gjatë një debati ose publikimi në media; 3. harton planin e punës për realizimin e një krijimi/detyre (letrare), duke përcaktuar hapat kryesorë të zbatimit; Kompetenca e të nxënitNxënësi/ja: 1. përzgjedh të dhëna nga burime të ndryshme ( libra, revista, udhëzues, fjalorë, enciklopedi ose internet), të cilat i shfrytëzon për realizimin e temës/detyrës së dhënë dhe i klasifikon ato burime sipas rëndësisë që kanë për temën; 2. zbaton në mënyrë të pavarur udhëzimet e dhëna nga një burim (tekst shkollor, libër, internet, media) për të nxënë një temë, veprim, aktivitet ose detyrë që i kërkohet; 5. përdor programe të përshtatshme kompjuterike për zgjidhjen e problemeve dhe kryerjen e detyrave në fusha të ndryshme të dijes; Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisinNxënësi/ja: 1. përgatit planin e punës për organizimin e një aktiviteti të caktuar në shkollë ose në komunitet dhe e realizon atë me sukses; 2. zhvillon një projekt individual ose në grup për kryerjen e një aktiviteti mjedisor apo shoqëror me rëndësi për shkollën ose për komunitetin; apo jashtë saj); 3. përdor programet kompjuterike për përgatitjen e materialeve të nevojshme grafike, ilustrim (të ftesave, pamfleteve, njoftimeve apo publikimeve); 4. bashkëvepron në mënyrë aktive me moshatarët dhe të tjerët (pavarësisht statusit të tyre social, etnik etj.) për realizimin e një aktiviteti të përbashkët (projekti/aktiviteti në bazë klase/shkolle a rrethi).Kompetenca qytetare Nxënësi/ja: 1. zbaton dhe respekton rregullat e mirësjelljes në klasë, shkollë etj. dhe mban qëndrim aktiv ndaj personave, të cilët nuk i respektojnë ato, duke shpjeguar pasojat për veten dhe për grupin ku bën pjesë;

Gjuha shqipe 6

215

Mësimi: Rrëfime personale

Vajza që i mësoi të gjitha gjuhët e huaja V. Saro

Entela vendosi të mësonte patjetër një gjuhë të huaj. Ajo kishte dëgjuar gjithandej:” Filani te klasa IV A di gjuhë të huaja, fistëku i klasës V, di tre gjuhë të huaja…” E kështu me radhë. Atëherë, edhe Entela jonë vendosi të fillonte më parë… gjermanishten.

Ajo pyeti mamin. “Oh, u gëzua mami, - vajza ime do të mësojë gjermanishten! Sa bukur! Sa më bëhet qejfi…” Po Entela pyeti edhe babin. Edhe ai, patjetër u gëzua shumë: “Vajza ime, po ku të shkon mendja në gjëra të tilla?! O Zot , sa e zgjuar është!”

Babi dhe mami shpejtuan t’i blejnë Entelës librat e duhura. Metoda , sikur quhen këta lloj librash. Po ata filluan kërkimet dhe për një mësues privat, ose për ndonjë grup ku vajza e tyre patjetër të ndi-hej e gatshme për të përparuar…

Shumë shpejt u bënë gati të gjitha: fletore, lapsa, stilolapsa, libra, revista. U gjendën menjëherë edhe grupi, dhe zysha e gjermanishtes.

Ditën e parë pas kursit, kur erdhi Entela në shtëpi, e pritën më duartrokitje. Dhe pyetjet nuk

FRAGMENTE NË FUNKSION TË MËSIMEVE

TË KOMPETENCËS: DËGJOJMË

Kompetenca personale Nxënësi/ja: 1. merr pjesë ose drejton punën në grup, bashkëpunon me përfaqësues të komunitetit për të ndihmuar moshatarët dhe anëtarët e tjerë të komunitetit, që kanë probleme shëndetësore, sociale, ekonomike, etj., dhe raporton (me gojë, me shkrim) për përvojat personale të fituara. Kompetenca digjitale Nxënësi/ja: 1. përdor mediat digjitale dhe mjediset informative për të komunikuar dhe bashkëpunuar, duke përfshirë komunikimet në distancë për zhvillimin e njohurive; Vlerësimi: Realizimi me sukes i orëve të projektit synon arritjen e qëndrimeve dhe vlerave gjatë punës së nxënësit, i cili demonstron aftësitë e tij, rezultatet e të nxënit si për kompetencat e fushës, ashtu edhe ato kyçe.

Vlerat dhe qëndrimet Nxënësi/ja: − demonstron vullnet gjatë kryerjes së detyrave; − përdor në mënyrë korrekte gjatë të folurit elementet joverbale si: gjestet, mimika, kontakti me sy; − shfaq me siguri e besim në vetvete mendimet, përvojat dhe argumentet e tij; − diskuton bashkërisht në grup për të arritur objektivin e një detyre duke ofruar idetë, zgjidhjet dhe këndvështrimet e tij. - respekton dhe pranon mendimin e tjetrit; - respekton etikën gjatë komunikimit personal dhe në grup; - vlerëson kontributin e të tjerëve gjatë kryerjes së një detyre; − shfaq besim dhe vullnet gjatë procesit përgatitor të projektit; − punon në mënyrë të pavarur; − respekton gjuhën shqipe duke shmangur fjalët e huaja gjatë përgatitjes së produktit; − respekton rregullat drejtshkrimore gjatë të shkruarit; − vlerëson punët e të tjerëve; − bashkëpunon në grup për kryerjen e projektit.


216

kishin të mbaruar:” Pa hë, si ia kalove?”, “Ku ia kalove?”, “Po zysha?”, “Po gramatika?” “Po ajo dhe ajo tjetra?”…

Vajza hidhej e përdridhej nëpër dhomë, duke treguar përshtypjet dhe duke shuar kuriozitetin e prindërve. Eins, cvaj… ohoho…

Kjo vazhdoi rreth një javë.Papritur, një mbasdite Entela thirri e mërzitur:-O ma! O ba! Po ç’gjuhë është kjo gjermanishtja? Foljet nuk kuptohen fare. O, çfarë mësueseje! Ne

e kemi keq dhe me mësuesen. Po ajo s’merr vesh fare …Mami e babi u përpoqën t’i mbushnin mendjen se fillimi është gjithnjë i vështirë, se këto punë

duan ca vullnet…Po Entela e kishte “të mbushur” mendjen e saj. Gjermanishte s’ka më! Tani ajo do mësojë anglishten… Kjo po, është gjuhë për së mbari. E bukur, e thjeshtë! Apo s’ka metoda e libra! S’ka si anglishtja! Rroftë anglishtja!

Mami e babi u habitën nga dëshira e madhe e vajzës për të mësuar anglishten.Atyre madje, e gjitha kjo iu duk një zgjidhje e mrekullueshme.”Ah, ah! - u gëzua mami,- vajza ime do të mësojë anglishten! Sa bukur! Sa më bëhet qejfi!”. Mami

filloi t’u thoshte edhe fqinjëve, pa filluar e bija asgjë. Sa herë që binte muhabeti për fëmijët, ajo s’përm-bahej: “Vajza ime po mëson anglishten! Pa ç’gjuhë! Dhe sikur ta dini sa bukur flet…!”

Edhe kur ishte në treg, sapo i vinte rasti, mami thoshte: “ Kam dalë në pazar, se … vajza ime nisi, nuk e dini,…ajo po mëson anglisht…”

Babi u gëzua edhe ca më tepër:”Vajzë moj, ku të shkon mendja për gjëra të tilla?! Sa e zgjuar është, o Zot!”

Dhe ia filluan nga e para. O burra për metoda, për një zyshë të mirë, për një grup që…,që… Entela e filloi me shumë vrrull anglishten. Sa herë vinte nga kursi, babi dhe mami fillonin me pyetje: “Pa hë, shpirt, si ia kalove? Ku ia kalove? Sa mirë! Po zysha? Po gramatika? Ajo,…ajo… Të lumtë!

Dhe vajza hidhej e përdridhej nëpër dhomë: “uan, tu, thri…hau du ju du?”Gëzimi i anglishtes vazhdoi dy javë. Në fillim të javës së tretë, Entela u kthye në shtëpi tepër e

mërzitur, e çoroditur madje.-O ba! O ma! Po ç’gjuhë është kjo anglishtja, a s’më thoni? Ne shkruajmë today dhe duhet të themi

tëdej… foljet e parregullta nuk kuptohen fare. Ato ta bëjnë mendjen lëmsh. Pastaj ajo zysha… e ç’zysh është ajo! Përditë me detyra shtëpie. E cilat detyra të bëjmë përpara ne?...

Babi dhe mami mbetën prapë të habitur. Ata përsëri filluan t’i mbushnin mendjen:-Oh, po e ke gabim zemër, - tha mami. -Kjo është një gjuhë që flitet kudo në botë. Në çdo vend që të

shkelësh, do të dëgjosh të flasin anglisht… në Amerikë të gjithë flasin anglisht…-Moj zogëz, po këto punë kështu e kanë, duan nga pak vullnet, - u përpoq edhe babi. – Pa vullnet

e pa punë nuk mund të ecet përpara. Ke hallin e zyshës ti? Punë që rregullohet… hidhemi, o shpirt, në një kurs tjetër.

Ehehe! Kujt i thoshe! Entela e kishte “të mbushur” mendjen. “Anglishtja nuk bën fare! Është kot! Zysha s`merret vesh çfarë thotë…Unë do filloj spanjishten. Po, po! Më ka thënë një shoqe, që kjo po, kjo është gjuhë…”

Mami dhe babi vunë duart në kokë. Domethënë? Tani duhen kërkuar libra dhe metoda spanjisht? Po kurse e grupe të tilla a ka? O Zot! Çfarë lëmshi! Mami nuk mrekullohet më. As babi. Ata tani thonë me veten e tyre:” Ja mirë, ia filloi edhe spanjishes. Po sikur një ditë prej dite të mërzitet dhe…?”

Cilat gjuhë të huaja i kishin mbetur ende pa mësuar vajzës pa vullnet me emrin Entela?

Gjuha shqipe 6

217

Mësimi: Renditja e ngjarjeve në një tekst

Gjinkalla dhe milingonat Ezopi

Gjinkalla po rrinte ulur, e lumtur dhe e kënaqur, sipër një gjetheje ndërsa këndonte.Nuk e kuptonte se përse milingonat punonin aq shumë edhe gjatë verës.-Të mbartësh gjithë atë grurë në këtë të nxehtë! Çfarë çmendurie!Kaloi koha dhe erdhi dimri. Një ditë, gjinkalla shumë e uritur, shkoi tek milingonat, që po e thanin grurin në diell.-Më jepni një çikë prej grurit tuaj. Keni kaq shumë!-Por përse nuk i sigurove rezervat gjatë verës që shkoi?-e pyetën.-Nuk kisha kohë,- u përgjigj gjinkalla,- duhej të këndoja.-Nëse këndove në verë, atëhere përse nuk hedh valle në dimër?-iu përgjigjën milingonat duke qeshur.

Mësimi: Shumë mënyra për të dëgjuar anekdota, fabula, përralla

Ujku dhe Qengji A. Z. ÇajupiNjë qëngj pinte ujë brënda në përrua,

Një ujk e kish parë dhe ju afërua,

“Pse trubullon ujët?”- thirri gjakëtori.

…………………………………

“Ujët vete poshtë, ti pi përmbi mua,

thotë qëngj` i mjerë, qysh u trubullua?

-Janë gjashtë muaj, pse më kishe sharë?

-Unë s`keshe lerë, ku të kesha parë?

-Për zonë, tha ujku, ati yt më shau!”

Dhe u hodh, e zuri dhe me dhëmb e çau.

Majmuni plak me syze I. KrilovNa ishte njëherë një majmun, i cili, duke u plakur po ndihej shumë i lodhur. Mirëpo, kishte dëgjuar nga njerëzit se shikimi i dobët s’ishte fundi i botës: mjaft të mbante një palë gjyzlykë. E kështu, majmuni shkoi e bleu gjysmë duzine gjyzlykë. Tani, i kthen dhe i rrotullon nëpër duar: herë i vë në qafë, herë i kap me bisht, herë u merr erë, herë i lëpin. Gjyzlykët s’po i hyjnë në punë për asgjë!– Ta marrë e mira, – tha majmuni, – është budalla ai që shkon e ua vë veshin gjepurave të njerëzve. Ata vetëm sa më vunë në lojë e më gënjyen. Ja, këto gjyzlykë s’bëjnë fare!Atëherë, majmuni, nga inati dhe dhimbja, i përplasi gjyzlykët pas një guri, aq fort, sa vetëm thërrmijat e qelqit vezullonin nga drita.Për fat të keq, e njëjta gjë ndodh edhe mes njerëzve: ndodh që, kur s’ia njeh vlerën, sado e dobishme të jetë diçka, i padituri priret gjithnjë ta gjykojë keq. E pastaj, sikur i padituri të jetë njeri me peshë, atëherë e flak fare pa e vrarë mendjen atë gjë.


218

Mësimi: Dëgjojmë dhe recitojmë poezi

Atdhe T.Keko

Vendi im i dhembshur me dimra të butë me pranvera mahnitëse që s’të lenë të vdesësh Mendohem e mendohem: neve ty apo ti na i zgjat ne jetën?Vendi im shpatullgrirë nga erozionet këmbëmbledhur në erërat e acarta Ti jetove, zemra mbeti, e paepur sfidante ndaj stinëve të kallkanta, të stërgjataVendi im, një ulli përjetësisht i gjelbër pas teje u dashurova verbërisht Mrekulli kërkova, mrekulli gjeta dashuria ime sytë e qindra brezave kish.

Pa ty I. Kadare

Ti ike udhës së pafundme Ku zverdhin drurët gjetherënës Mbi gjokse pellgjesh tani tundet I arti medaljon i hënës. Lejleket ikën. Fill pas teje Si stof i keq u zbeh blerimi Dhe ngjajnë toka, pylli, reja, Me negativin e një filmi. Tani në fusha shkoj menduar Ku nis të fryjë erë e ftohtë, Ku ca mullarë të gjysmuar Duken që larg si Don Kishotë. Ç›të bëj, po them me veten time, Në këtë orë të vonë të muzgut, Ku qerrja baltave bën shkrime. Të lashta sa të Gjon Buzukut? Do të shkoj të ulem përmbi pellgjet, Të pi në gjunjë duke rënë, Në grykë e di që do të më ngelet I ftohti medaljon i hënës.

Gjuha shqipe 6

219

FJALA Xh.Spahiu

I thanë fjalës: tani je e lirë Po fjala s’ kish fuqi t’u thosh: nuk më duhet E ç’ më duhet, kur s’ u thashë atëhere kur duhet? Kam mbetur pa krahë, Kam mbetur pa qiell, Jam jetë pa ëndërr, Jam ëndërr pa jetë. I thanë fjalës: je e lirë Vështirë, tha fjala, sa vështirë Të besosh se je e lirë; Pasi ke ngrënë rrokjet e tua, Pasi ke mbetur cung Dhe liria bëhet burg. I thanë fjalës: liria jeton. Fjala ua ktheu: S’jam si Kostandini që pas vdekjes udhëton I thanë fjalës: ti je liria Për ta kuptuar këtë, duhet fare pak Ajo e besoi, Ajo hapi gojën, Por në vend të tingujve Prej saj doli gjak.

Vërma emrin tim F. BrovinaNëse më njeh – e di emrin tim kam emrin e fluturimit nëse e di emrin tim, mos më thirr fluturim Nëse më ke parë – e di kush jam i kam krahët e thëllëzës nëse e di kush jam, mos më thërrit thëllëzë. Nëse ke dëgjuar këngën time – e di si këndoj vëlla e kam bilbilin, nëse e di si këndoj, këngën mos ma ndal… Nëse lotët i urren – e di se unë nuk qaj qyqen nuk e kam fis, nëse e di se nuk qaj, mos më thuaj se nuk ndiej

Ora e gurit D. AgolliKy gur është ora që shekujt tregon tek e tek. Mbi fushën e tij me rrudha dheu, Dikur shënoi:” Katërmbëdhjetë shekuj e pesë vjet”, Kur lindi këtu Skënderbeu.Në dorë, një orë sekondat, minutat dhe orët tregon, Ky gur i bekuar rrëfen mes rrudhave shekujt.


220

Tik-takun e tij, e dëgjon? Shënon i rreptë shekujt që rrjedhin nga mjegujt.Ky gur është orë që askush s’e kurdis e s’e ngreh, Vitet e shekujt rrëfen në çaste vyshkje e blerimi; Vetëm kur lind një tjetër i madh Skënderbe, Tik-taku i tij pushon një çikë në shenjë nderimi.

Çelësi A. Papleka

Ja shkolla ime fillore:Në hapësirën që kanë lënë midis tyre gështenjat,duket muri i vjetër; një pjesë e çatisë.Ajo ngjan me një gjyshe që dremit në diell.Shkolla e re ia ka marrë të gjithë fëmijët,Në klasat e saj mblidhet kruspull heshtja…Ku është vallë tani shoku im i bankës?A është më çelësi i shkollës te muri,Ku e linin mësuesit nga qyteti i largët?Ai çelës që hapte një derë të drunjtëzbulonte para nesh një shpellë me thesare.Mësuesit iknin e vinin. Ende shumë gjëra s`i kuptoja,por sa herë që mbetej çelësi i shkollës në mur,diçka sikur ngecte në jetën time.Dhe sa herë që ai çelës kërciste në bravë,Isha si një orë e madhe që kurdiset…Më vonë kam hyrë në shumë dyer të tjeraDhe gjithnjë më është dukur sikur ato dyer m`i hapteAi çelës i thjeshtë i shkollës fillore.Ku do të jetë vallë ai çelës?A mos e kanë marrë në çerdhe laraskat?A mos e ka varur në qafë si fëmijët ky diell që perëndon,për të hapur me të ditën e nesërme?Ndoshta po të shkoj tani te shkolla ime,prapë do ta gjej te muri atë çelës,por a do ta hap dot me të derën e fëmijërisë?

Gjuha shqipe 6

221

Mësimi: Ngjarje të jetuaraFjalimi i Ismail Qemalit (nga filmi ”Nëntori i dytë”)

Gëzuar, gëzuar …!

Vëllezër e motra, bijtë e mi,do t’ju rrëfej një të fshehtë: shokët e mi të udhës e të halleve, ata që janë këtu e ata që s’i kemi pranë të më falin. E ruaja në zemër këtë të fshehtë, jo për vete, po që t’jua tregonja juve, sot, këtu, në këtë ditë të shënuar dhe ja ç’më mundonte: A do të arrini vallë ta ngrini flamurin, në 28 Nëntor?Ju do të pyesni ç›bëri 28, ç’bëri 30, por vëllezër dhe motra shqiptarë, në një ditë të tillë, në 28 Nëntor, të motit 1443, Skënderbeu ngriti në Krujë flamurin e Shqipërisë, këtë flamur, vëllezër shqiptarë. Është Nëntori i dytë i Shqipërisë, qoftë i bekuar për jetë!

Anëtarësimi në NATONë Samitin e Bukureshtit, në prill 2008 Shqipëria mori ftesën për anëtarësim në NATO. Më pas, në Samitin e Strasburgut, zhvilluar më 3 deri më 4 prill 2009, Shqipëria u bë përfundimisht anëtare me të drejta të plota të Natos. Antarësimi i Shqipërisë në NATO, aleanca më e madhe politike ushtarake e kohës shënon një pikë kulmore dhe një arritje të jashtëzakonshme për vendin, duke u ngulitur në memorien historike si një ngjarje e shënuar në funksion të sigurisë e stabilitetit të vendit tonë dhe rajonit të ballkanit në këto 5 vite. Si anëtar me të drejta të plota të aleancës më të fuqishme politike ushtarake të kohës, Shqiëria ka treguar vlerat e saj më të mira përkrah aleatëve të saj të mëdhenj, ajo ka kontribuar realisht në paqen dhe sigurinë në çdo pikë të globit. Së bashku me aleatët dhe partnerët e saj, forcat tona të armatosura kanë kontribuar me sukses në forca e mjete, në shumë misione paqeruajtëse, si në Bosnjë, Irak, Afganistan etj, përkrah aleatëve duke përfaqësuar denjësisht shqipërinë e duke na bërë të ndjehemi krenarë për to. Në 5 vite si anëtare e NATOS, Shqipëria ka treguar përkrah aleatëve të saj se është partner serioz.


222

Mësimi: Dëgjojmë episode filmash dhe

emisionesh për fëmijë

Nga filmi “I vetëm në shtëpi”

-…Po unë nuk duhet tì shpenzoja këto para.- Por kam njëzet dollarë të fshehura në një qyp, në garazhdin tonë, vëllai im i madh nuk i gjen dot kurrë,

prandaj jepja këto para, zotit Dunkan, spitalit i duhen më shumë se ç`më duhen mua, pastaj me siguri që do i harxhoja për gjëra që do më prishnin dhëmbët dhe mendjen.

- Hahahaha….e është, është bujari prej teje. Për të treguar vlerësimin tonë për bujarinë tënde, po të lejoj të zgjedhësh një lodër nga pema që ta marrësh me vete.

-Falas?-Po.-…A mundem të bëj një sugjerim?-Mirë.-Merr pëllumba çift.-A mund të marr dy?-Patjetër, merr dy pëllumba. Po të tregoj çfarë të bësh: ti mban njërin dhe ia jep tjëtrin një personi shumë

special. E sheh? Pëllumbat janë simboli i dashurisë dhe i miqësisë. Tani për sa kohë që secili nga ju ka pëllum-bat, ju do të jeni përgjithmonë miq.

-Uau, nuk e kam ditur këtë, mendoja se ishin thjesht pjesë e një kënge.-Janë vërtet, edhe për këtë rast të veçantë. -Uau…!

** *

…Unë e di se nuk i meritoj Krishtlindjet… edhe pse bëra diçka të mirë. Unë nuk dua asnjë dhuratë, në vend të tyre unë dua të tërheq çdo të keqe që i kam bërë familjes time, edhe pse ata nuk i tërheqin ato që kanë thënë për mua…s`dua tìa di, i dua të gjithë. Nëse s`është e mundur që tì shoh të gjithë ata, mund të shoh vetëm mamin tim?

Nuk do dua asgjë tjetër për sa kohë të jetoj. Unë dua vetëm mnamin tim, sepse mua më ka marrë shumë malli. Edhe sikur të jeët vetëm një herë, vetëm për pak minuta, thjesht duhet tì kërkoj të falur asaj.

-Mami? Uau, funksionoi shpejt…-Oh, Kevin! -Mami, më vjen keq…-Edhe mua shpirti im… -Gëzuar Krishtlindjet mami! -Gëzuar Krishtlindjet, zemra ime ! Faleminderit, eja të shkojmë..-Nga e dije që unë isha këtu?

- Unë e di që të pëlqejnë pemët e Krishtlindjeve dhe kjo është më madhështorja.- Ku janë gjithë të tjerët?-Në hotel.

Gjuha shqipe 6

223

LEXIM JASHTË KLASE HARRI POTER

SKEDA ANALITIKE

LLOJI i ROMANIT: Harri Poter është një seri e përbërë prej shtatë romanesh të llojit fantazi , të shkruara nga autorja britanike, J. K. Rouling. Në brendësi të vëllimeve gjejmë gjithashtu, plot elemente të misterit, aventurave dhe romancës.

Shtatë vëllimet e Harry Potter janë: “Harry Potter dhe guri filozofal”, u botua në vitin 1997;“Harry Potter dhe Dhoma e të Fshehtave” 1998 ;“Harry Potter dhe i burgosuri i Azkabanit” 1999;“Harry Potter dhe Kupa e Zjarrit” 2000;“Harry Potter dhe Urdhri i Feniksit” 2003;“Harry Potter dhe Princi Gjakpërzier“ 2005;“Harry Potter dhe Dhuratat e Vdekjes” 2007;Vëllimet e Harri Poter janë përkthyer në 73 gjuhë të huaja në mbarë botën.Librat janë bërë filma nga Warner Bros.

TEMA Sipas Rouling, tema kryesore është lufta me vdekjen, sfidat për ta mundur atë. Ekzistojnë edhe shumë tema të tjera në seri, të tilla si: paragjykimet dhe korrupsioni.

Përmbledhje e përmbajtjesKy roman bën fjalë për një djalosh jetim, të quajtur Harri Poter, i cili zbulon në moshën njëmbëdhjetë vjeçare se është një magjistar. Aftësia e tij është e lindur, dhe fëmijët e tillë janë të ftuar për të marrë pjesë në një shkollë të veçantë magjike që mëson dhe zhvillon aftësitë e nevojshme për sukses në botën e Mag-jisë. Harry bëhet një student në Shkollën e Magjisë Hoguorts. Gjatë adoleshencës së tij, ai mëson për të kapërcyer problemet me të cilat ballafaqohet, ato: magjike, sociale dhe emocionale, duke përfshirë sfidat e zakonshme të adoleshentëve, si: miqësia, pasionet dhe provimet, prova të mëdha këto për të përgatitur veten për përballjen me botën e vërtetë që shtrihet përpara. Librat gjithashtu përmbajnë shumë parafytyrime, të cilat janë përjetuar shpesh nga Harry.

PERSONAZHET Personazhet në vepër janë të shumtë, sipas vëllimeve, por po përmendim ata më kryesorët:• Harri Poter - personazhi kryesor• Miqtë e tij Ronald Weasley dhe Hermione Granger, studentë në Shkollën e Hogëarts për magji.• Magjistari i errët Lord Voldemort, (Lordi Fluronvdekje), i cili synon të bëhet i pavdekshëm për të

pushtuar botën, duke nënshtruar njerëzit jomagjikë, dhe të shkatërrojë të gjithë ata që qëndrojnë në rrugën e tij, sidomos Harri Poter.

Lord Voldemort vrau prindërit e tij kur Harry ishte 15 muajsh.• Personazhet në vëllimin e parë: Harri Poter dhe Guri Filozofal• Rubeus Hagridit, Ruajtësi i Çelësave;• Albus Urtimor;• Kushërinjtë e Harri Poter- Dërslit;• Mësuesi i Shurupeve, Severus Pitoni;• Mësuesi i Mbrojtjes kundër Arteve të Errëta, Ra Grepsin;• Motra e vogël e Ronit, Xhini Uezli;• Mësuesi i Mbrojtjes Kundër Arteve të Errëta, Xhilderoi Lokharti;


224

MJEDISI DHE KOHA Shtatë librat përkojnë me vitet e jetës së Harri Poter-it në Hoguorts, Shkollës së Magjisë dhe Shtrigërisë.Mjedisi i krijuar nga Rouling është sa i ndarë nga realiteti, aq edhe i lidhur ngushtë me të. Mjediset imagjin-

are, si: Toka imagjinare e Narnias, e cila është një univers alternative; Toka e Mesme e Kryezotit të Unazave, e cila është një e shkuar mistike;

Bota magjike e Harri Poter, ekzistojnë paralelisht me realitetin dhe përmbajnë versione magjike të ele-menteve të zakonshme të jetës së përditshme.

Ngjarjet gjithshtu zhvillohen në rrugët e fshehta të Londrës, pijetoret e vjetra, çifligjet e vetmuara dhe kësht-jellave të izoluara që mbeten të padukshme për njerëzit e zakonshëm.

IDETË DHE PROBLEMET QË TRAJTOHEN NË ROMANProblemet, si shtypja, mbijetesa, dhe tejkalimi i mosmarrëveshjeve japin mesazhe të fuqishme humane.

Pushteti dhe shpërdorimi i pushtetit mbulohen nga triumfi i dashurisë, lirisë dhe tolerancës.Të zgjedhësh midis asaj që është e drejtë, por e vështirë dhe asaj që është është e lehtë, është sigurisht një

nga dilemat e njeriut. Dashuria është ajo që të mëson, të mençuron dhe të bën të sukseshëm.

GJUHA E AUTORIT Çdo libër është ndërtuar në një stil aventure dhe misteri. Ngjarjet rrëfehen në vetën e tretë. Romanet shquhen për fjalët e reja dhe frazat, leksiku ka shtrirje të gjerë dhe emërtimet e vendeve, personazheve janë një risi, pjesë e stilit të autorit.

DIKTIME

(për kontrollin e drejtshkrimit të shkronjës së madhe, -ë në trup dhe në fund të fjalës, zanores –e, fjalëve të përngjitura, kontrollin, ndajfoljeve, parafjalëve,lidhëzave, përemrave, trajtave të shkurtra, apostrofit.)

I Në afërsi të fshatit Petrelë/ petrelë………… udhëtarët trokitën në llamarinën e kabinës. Shoferi mbajti mak-

inën. Njëri nga pasagjerët u hodh poshtë/ posht………. Tjetri, që do të vazhdonte udhën më tej/ mëtej…….., e ndihmoi të zbriste kavaletin, telajon dhe kasetën e bojërave/ bojrave……. të vajit. Këto paisje piktori i pati bërë/ bër…….. gati që në darkë/ dark………, atë ditë/ dit ……… ishte ngritur qëmenatë/ qëmenat ……….. Te Ura e Lanës/ ura e lanës ………… gjeti këtë makinë/ makin …….. të rastit… Iu/Ju... afrua shoferit, i zgjati një kartëmonedhë/ kartëmonedh ………….. dhe u përshëndet. Motori uturoi dhe skapamentoja zuri të kërciste përsëri. Zhurma erdhi duke u shuar.

Ende nuk kishte zbardhur. Përreth këndonin bulkthat. Në qiell, yjet vezullonin. Piktori ngriti sytë nga kësht-jella/ Kështjella………, që lartësohej/ lartsohej ………… përtej. i pati hyrë/ hyrë ……. në shpirt me madhësht-inë/ madhështin……… e saj ajo kështjellë/ kështjell …………… I moçme, ndaj kishte vendosur ta pikturonte.

Ndjeu të rrënqethura nga thëllimi i mëngjesit. Ngarkoi paisjet dhe u vu në udhë/ udh ……….. Nxitoi hapat. Jo vetëm që/ Jovetëm që …………… të ngrohej, por edhe që të arrinte pa dal/ dalë ……….. dielli. Do t’i fik-sonte në telajo muret e ngrysura të lara nga rrezet e praruara.

Gjuha shqipe 6

225

Tek ecte, ndjeu/ ndieu ………. diçka që lëvizi në gëmushë/ gëmush ……… Një lepur i trembur/ i trëmbur …………. ia mbathi me të katra/ metëkatra …………… përtej kodrës.

Arriti me kohë në vendin/ vëndin …………..e caktuar. Atë kënd e pati zgjedhur disa ditë më pare/ më par …………... Që aty kështjella ngjante me një shqiponjë/ shqiponj …………… që përgjon majë/ maj ……….. shkëmbit, gati për t’u/ t’u ...... lëshuar në fluturim. Mjegulla qumështore/ qumshtore …………. zgjatej luginave dhe hollohej, shpërbëhej e fironte lartësive/ lartësive …………..

Nuk u ul të çlodhej. Vendosi mirë kavaletin që të mos lëvizte.

Ndërkohë Lindja/ lindja ……….. qe përskuqur. Po agonte. Konturet e kështjellës/ Kështjellës ………… shquheshin mirë në agullimën e mëngjesit. Piktori mori lapsin dhe hoqi shpejt e shpejt disa viza. Vizatimi nuk kishte shumë / shum ……… punë. Më tepër nevojitej peneli. Mjeshtri derdhi mbi paletë/ palet ………. bojëra të freskëta /bojra të freskta ……………………. nga tubetet. Shtoi edhe pak vaj lini/ vajlini………….

Rrezja e parë, ende pa e nxjerrë/ nxjerr ……….. syrin nga mali, praroi pjesën më të lartë/ lart ……… të kështjellës. Vendi / vëndi ……….. i ndriçuar erdhi duke u zmadhuar. Dielli tashmë kishte lindur. Ndieje/ Ndjeje ………. ngazëllim në shpirt. Muret e moçme, të lara në dritën e agimit pranveror, mbartnin dhjetëra e dhjetëra/ dhjetra e dhjetra……………….. ngjyra. Këtë begati ngjyrash nuk e kapte syri i kujtdo/ i kujt do ………. Duhej të ishe piktor me përvojë/përvoj……….., si Samiu/ samiu ……… Veç tani të punonte sa më shpejt për t`i fiksuar në telajo. Ngjyrat ndryshonin duke ia / ja … lënë/ lenë vendin, nxitimthi, njëra-tjetrës/ njëra tjetrës ……………...

Peneli lëvizte me shkathtësi/ shkathtsi ……….. Rrëmbente pak nga bojërat/bojrat……. e renditura dhe i përziente po aty, në një anë/ an……të paletës, derisa/ deri sa…….. të dilte nuanca e duhur.

Dora-dorës/ Doradorës piktura po merrte jetë/ jet….

(Përse e arrestuan piktorin, Astrit Bishqemi)

II Dera ishte e mbyllur e, kur vajza kërkoi të merrte kockëzën, që kishte mbështjellë / mbështjell ………….

me shami, nuk e gjeti, aty nuk kishte më asgjë. Kishte humbur dhuratën, që i kishte dhënë/dhën ……….. Ylli i Mirë/ylli i Mirë ………… Çfarë/ Çfar …………të bënte? Donte të shpëtonte vëllezërit / vëllezrit e saj, por nuk kishte çelësin/ çelësin …………e maleve. Atëherë/ Atëhere,……….. Ylli i Mirë /ylli i Mirë………… mori thikën, preu gishtin e vogël, e futi në derë/ derë dhe ajo u hap. Sa hyri brenda/ brënda vajza, i doli përpara një xhuxh dhe e pyeti:

- Vajza ime, çfarë/ çfar…….. kërkon?- Kërkoj vëllezërit/ vëllezrit ………….e mi, shtatë/ shtat……….. sorrat, - iu përgjigj.

Zotëria xhuxh i tha që shtatë sorrat nuk ishin në shtëpi, por nëse/në se……….. ajo do t’i priste pak kohë mund të hynte brenda/ brënda…… ”.

Pastaj xhuxhi solli ushqimin për shtatë sorrat në shtatë pjata të vogla dhe shtatë tasa me ujë/ uj….... Nga çdo/ ç`do…….. pjatë motra mori një çikë / çikë …….. ushqim për të ngrënë/ ngrën ………dhe nga çdo tas piu pak ujë/ uj……. Në tasin e fundit la brenda/ brënda……. unazën që kishte me vete/ mevete…………. Për një moment u dëgjua në ajër zhurma e përplasjes së krahëve/ krahve………. dhe xhuxhi i tha: “Ja, u kthyen zotërinjtë/ zotërinjt……….. sorra”. Arritën sorrat. Kishin uri dhe etje. Çdonjëri/ cdonjëri………….. prej tyre kërkonte pjatën dhe tasin e tij.

Pak më vonë/ më von………….. pasi mbaruan së ngrëni, njëri / njeri………prej tyre tha: “Kush ka ngrënë/ ngrën…………në pjatën time? Kush ka pirë/ pir………. në tasin tim? Ka qenë/ qen……… një gojë njerëzore”.

Dhe, kur i shtati mbaroi ujin në fund të tasit, unaza doli jashtë/ jasht……….. Ky e pa dhe njohu njërën nga


226

unazat e mamasë dhe të babait. Atëherë/ Atëhere tha: “Zoti im, nëse/në se……….. motra jonë/ jon………është këtu, do të jemi të lirë”. Sapo vajza që rrinte e fshehur mbrapa derës, tha dëshirën dhe hyri në dhomën e shtatë sorrave, ata morën pamjen njerëzore/ njerzore……….. U përqafuan e u puthën dhe u kthyen në shtëpi.

(Shtatë sorrat, J.V. GRIMM)

III Jo shumë larg vendit ku unë jetoj, gjendet një kodër që ndahet në mes / në mes ……… nga një/ nganjë

……… përrua. Nga gërryerja / grryerja ……………… e vazhdueshme e ujit është formuar një pjesë toke, në të cilën ka rrënjë/ rrënj ………. të vjetra dhe guralecë që bien shumë në sy.

Ky është vendi ku bletët kanë strehën e tyre, që i mbron nga shiu/ ngashiu ……….., e cila pozicionohet përkarshi / për karshi ………….. diellit të jugut.

Në shumicën e të çarave mund të dallohen ende krahë bletësh të ngordhura, me fytyrat e tyre të thata e të shpërbëra, me sytë/ syt …………. e tyre që vështrojnë ngultas/ ngultazi ………… nga vendi ku dhanë shpirt, drejt/ drejtë gjysmës tjetër të pabanuar/ pa banuar ………….. të kodrës, që shtrihet përgjatë/ përgjat ………… përroit.

Dielli digjte dhe toka kishte marrë ngjyrën e ndryshkut. Tek-tuk, ndonjë makinë zhurmonte përgjatë/ përgjat ……….. rrugës së pistë dhe pluhuri ngrihej pas saj/ passaj ………….., duke u bërë njësh me pluhurin që ishte ngritur aty më parë.

Ato fluturonin duke bërë një hartë të padukshme/ pa dukshme …………. në ajër, të skicuar me koordinata/ kordinata ………….., duke komunikuar mes tyre / mestyre …………….., për drejtimin/ përdrejtimin …………….. ku ndodhej ushqimi nëpër/ në për …………… lule.

Nën diellin/ Nëndiellin e nxehtë, duke vështruar bletët e vogla që fluturonin përreth/ për reth ……………… kodrës, duke dëgjuar zogjtë e verës e duke ndier / ndjerë flladin e lehtë, ndieja se i përkisja atij vendi.

Uji që rrjedh nëpër/ nëpër ................lugjet e mbuluara me myshk të gjelbër, ushqen kullosën që shtrihet përpara/ për para ........................ tyre, apo përbirohet nën shtresat/ nënshtresat ....................... e borës gjatë /gjat ............. ditëve të dimrit.

Ashtu siç fillojnë të bien rrezet mbi livadh, dalëngadalë / dalngadal .................. nis të shterojë uji, kështu që në çastin kur dielli nxjerr mbi kodrinën përballë / përball ....................... tërë kokën e vet, nga lëfyti i krojeve rrjedh pika e fundit e ujit.

Frymimi që mban gjallë njeriun është ai që e thith trupi i tij nëpërmjet/ në për mjet ............................. poreve të lëkurës nga edhe/ ngaedhe ..................... bëhet shfryrja e ngadalshme.

Shënim: Fragmentet në dispozicion të mësuesit/es mund të shfrytëzohen në varësi të objektivave të temës, nivelit të grupit, kompetencave të fushës.

Gjuha shqipe 6

227

Përgjigjet e TESTIMIT (për tremujorin e parë)

(Plaga shërohet, po fjala e hidhur s’harrohet, Përrallë popullore)

Pjesa e parë

Pyetja 1 Alternativa e saktë: b.

Pyetja 2Alternativa e saktë: a.

Pyetja 3Përgjigje: nga mendimet: mendjeshkurtër nga veprimet: mosmirënjohës(Mund të pranohet cdo mendim tjetër i nxënëses/it, i cili përputhet me cilësitë e personazhit.)

Pyetja 4Përgjigje: Urtësia dhe maturia e njeriut. Vlerat dhe virtytet e njeriut. Ndikimi i fjalës.(Mund të pranohet cdo mendim tjetër i nxënëses/it, i cili përputhet me cilësitë e personazhit.)

Pyetja 5Alternativa e saktë: b.

Pyetja 6vend: në pazar, në shtëpi, në kurriz – të shprehura me emërhapësirë: këtu, kudo – të shprehura me ndajfolje vendi mbi – parafjalë

Pyetja 7të marrtë nëma –shprehje frazeologjike, e cila ndërtohet mbi bazën e metaforës. Shprehet me grup emëror:

folje+emër.dorëhollë – epitet. Shprehet me mbiemër të panyjshëm. sa ta thyej gjumin – metaforë. Shprehet me grup emëror: folje+emër.

Pyetja 8Përgjigje: Nëpërmjet veprimit që luani i kërkoi mikut të tij, i dha një mësim të vyer. Ai i tregoi atij se plaga

e sëpatës, sado e dhimbshme mund ta fshinte koha, por fjalën e hidhur luani nuk do mundej kurrë ta harronte.

Pyetja 9Përgjigje – Gjuha kocka s`ka e kocka thyen.Mosmirënjohja është një nga cilësitë më të këqija të njeriut.(Mund të pranohet çdo mendim tjetër i nxënëses/it, i cili përputhet me mesazhin e përrallës.)

Pjesa e dytë

Pyetja 1Paragrafi i dytë:

Edhe pa i rrëfyer ... deri te ... ec e mbaro nevojat që ke.(Këto fjali përbëjnë një paragraf, pasi ato rrëfejnë veprimet e burrit, pasi largohet nga luani.)Zanoret: e, a, i, o, ë, u.Bashkëtingëlloret e zëshme: d, dh, gj, v.Bashkëtingëlloret e shurdhëta: p, f, s, sh, k, q, t, th, h.Bashkëtingëlloret e tingullta: j, l, ll.


228

Pyetja 2Psh: burrë-parafundor, fëmijët-parafundor, i pikëlluar-parafundorKurdoherë-parafundor, fatkeqësi- fundor, u mallëngjye- parafundorMundemi- tejfundor

Pyetja 3-A mos t`u rënduash gjë? (ngjitës)-Merr këtë sopatë edhe bjermë me të mprehtën e saj. (zbritës)

-Luani kurdoherë e priste dhe përcillte me dashuri. (zbritës)

Pyetja 4Fjala Tema Mbaresa Rrënja Parashtesa Prapashtesambështetej mbështet (e) j mbështet - -frymën frymë n frymë - -fëmijët fëmijë t fëmijë . -shoqen shoqe n shoqe -përgjakur përgjak - gjak për ur

Pyetja 5Sopatë, kazmë, kos, çekiç, thikë, drapër, lopatë, darë (mjete pune)

Pyetja 6Lule-lulesë, lulëzo, lulëzim, i lulëzuar, i palulëzuarDorë- dorezë, dorëzo, dorëzim, i dorëzuar, përdor, i përdorur

Pyetja 71. Burri kur erdhi ia solli. (fillon fjalia)2... i pikëlluar nga skamja tha: “Do të vete të më hajë luani...” (fillon ligjërata e drejtë).

Pyetja 8 emra mbiemra përemra numërorë foljeburrë, të shoqen,fëmijët, ditë, shoqen, fëmijët, skamja, luani.fatkeqësie

të vegjël,dorëhollë,i pikëlluar.

ca, ato, (për) vete.i, kësaj.

----- ish, u afruan, kish.të blejë, duheshin,tha, do të vete, të hajë, të shpëtoj.ka zënë

Pyetja 9 Rasat fiku një fik luani një luan shoqjaemërore fiku një fik luani një luan shoqjagjinore i, e fikut i, e një fiku i,e luanit i, e një luani i, e shoqesdhanore fikut një fiku luanit një luani shoqeskallëzore fikun një fik luanin një luan shoqenrrjedhore prej fikut prej një fiku prej luanit prej një luani prej shoqes

1. Fikun e bëjmë reçel dhe marmelatë.2. Burri nuk e respektoi luanin siç e respektoi ai.3. Shokun, shoqen zgjidhe më të mirë se veten.

Gjuha shqipe 6

229

Përgjigjet e TESTIMIT (për tremujorin e dytë)

(Ujku dhe Qengji, A.Z.Çajupi)

Pjesa e parë

Pyetja 1Alternativa e saktë: d.

Pyetja 2frika e qengjit – se kur e pa qengji nga frika përmori. – Zot’ i math, - tha qengj’ i ngratë.arroganca e ujkut – e mbyti, e çqeu, se kshtu i pëlqeu.akuzat ndaj qengjit – Pastaj kam dëgjuar që më ke sharë një vit më parë. – Të tjerë, yt at, qentë dhe baritë

rrin’ e më shajnë përditë.

Pyetja 3Përgjigje: arrogant, dinak, i fuqishëm, i padrejtë.

Pyetja 4a) Ujku mendon se mund të bëjë çfarë të dojë përderisa është më i forti, ndërsa mendimet e qengjit janë të

sunduara nga frika dhe dobësia e tij.Ujku mendon në mënyre dinake, ndërsa qengji është i sinqertë dhe naiv.b) Ujku tregohet i keq me qengjin duke e akuzuar padrejtësisht, ndërsa qengji sillet në mënyrë të pafajshme

dhe të drejtë.

Pyetja 5Ujët vete poshtë - Uji rrjedh poshtëJanë gjashtë muaj - Ka gjashtë muajPse trubullon ujët? - Pse ma turbullon (bën pis ujin)?


Pyetja 7Përgjigje: s’kesha lerë – s’kisha lindurt’u ngjatë – t’u zgjatëu trumbullua – u turbullua

Pyetja 8Unë mendoj se ujku personifikon të fortin, të fuqishmin, pra sunduesin i cili për shkak të fuqisë që ka mund

të bëjë çfarë të dojë, edhe nëse ajo është e padrejtë.Qengji personifikon të dobëtin, fati i të cilit sundohet nga i fuqishmi, i egri dhe i padrejti.

Pyetja 9Egërsia dhe padrejetësia triumfojnë mbi atë që ndjehet i dobët dhe dorëzohet para tyre. Besimi te vetvetja,

dhe mençuria janë arma më e fortë kundër tyre.(Mund të pranohet çdo mendim tjetër i nxënëses/it, i cili përputhet me mesazhin e përrallës.)

Pjesa e dytë Pyetja 1Ujk a. emërZuri c.foljeGjakëtori a. emër I mjerë b. mbiemër


230

Pyetja 2Emrat I përgjithshëm/

I përveçëmLakimi Konkret Abstrakt Numri Gjinia Rasa Trajta

ujku II njëjës mashk. emërore e shquarnjë qëngj I njëjës mashk. emërore e pashquarpërrua I njëjës mashk. kallëzore e shquar

Pyetja 3ati yt më shau përemri: yt lloji: pronorunë s`keshe lerë përemri: unë lloji: vetor pse më kishe sharë? përemri: nuk ka (pse –ndajfolje pyetëse)

Pyetja 4e kish parë – trajta e shkurtër:(atë) emë kishe sharë – trajta e shkurtër:(mua) mëtë kesha parë – trajta e shkurtër:(ty) të

Pyetja 5Një qëngj pinte ujë mënyra dëftoreDuhet të kem gabuar mënyra lidhore

Pyetja 6Foljet E pakryer E kryer e thjeshtë E ardhme E kryer Më se e kryershoh shihja pashë do të shoh kam parë kisha parëafroj afroja afrova do të afroj kam afruar kisha afruarzë zija zura do të zë kam zënë kisha zënë

Pyetja 7Kohët Shkoj Them piE tashme të shkoj të them të piE pakryer të shkoja të thosha të pijaE kryer të kem shkuar të kem thënë të kem pirëMë se e kryer të kisha shkuar të kisha thënë të kisha pirë

Pyetja 8Folje të zgjedhimit të parë Folje të zgjedhimit të dytë Folje të zgjedhimit të tretëgaboj, afroj shoh, pi, zë

Pyetja 9Parafjalët Rasat në kallëzorepërmbi kallëzore

për kallëzoreme kallëzore

Pyetja 10(Një ujk, një qengj, pinte ujë, pa,në përrua, që). Një qengj pinte ujë në përrua, por një ujk e pa…Një ujk pa një qengj që pinte ujë në përrua.

Gjuha shqipe 6

231

Përgjigjet e TESTIMIT

(për tremujorin e tretë)(Mirënjohja, E.Amiçis)

Pjesa e parë

Pyetja 1Alternativa e saktë: a.

Pyetja 2Përgjigje: 1. Nderoje dhe duaje mësuesin tënd.2. Shqiptoje me respekt fjalen “mësues”.3. Duaje siç do të doje vëllanë tim.

Pyetja 3Përgjigje: fisnik, sakrifikues, human.(Mund të pranohet çdo mendim tjetër i nxënëses/it, i cili përputhet me mesazhin e përrallës.)


Pyetja 5Përgjigje: Roli që një mësues zë në jetën e një njeriu është mjaft i rëndësishëm.(Mund të pranohet çdo mendim tjetër i nxënëses/it, i cili përputhet me mesazhin e përrallës.)

Pyetja 6Përgjigje: 1. Padurimi ndaj prindërve dhe mësuesit është faj i rëndë.2. Figurës fisnike të mësuesit do t’ia kuptosh vlerën kur të rritesh.3. Mësuesi duhet konsideruar si një prind i dytë.(Mund të pranohet çdo mendim tjetër i nxënëses/it, i cili përputhet me mesazhin e përrallës.)

Pyetja 7Alternativa e saktë: c.

Pyetja 8Alternativa e saktë: c.

Pyetja 9krahasim – …të cilët janë si baballarët shpirtërorë të miliona fëmijëve që po rriten..një metaforë - Se ai e shkrin jetën e tij për të mirën e fëmijëve, që do ta harrojnë, duaje se ai ta çel e ta

ndriçon mendjen dhe të edukon shpirtin.

Pyetja 10Përgjigje: Po, unë mendoj se babai ka të drejtë. Figura e mësuesit është mjaft e rëndësishme në jetën e një

fëmije. Misioni i tij për edukimin e brezit të ri meriton të nderohet e respektohet. (Mund të pranohet çdo mendim tjetër i nxënëses/it, i cili përputhet me mesazhin e përrallës.)

Pjesa e dytë

Pyetja 1GE GF

1. Mësuesi ka të drejtë ndonjëherë për humbjen e durimit. 2. Stardi nuk ankohet asnjëherë për mësuesin e tij. 3. Mësuesit tanë sakrifikojnë shumë për të ndriçuar mendjen dhe shpirtin tonë. 4. Çdo nxënës duhet të respektojë gjithnjë mësuesit e vet.


232

Pyetja 2• Shoku yt, Stardi, nuk qahet kurrë për mësuesin e tij. (fjali e thjeshtë)• Mendo pakëz se sa herë tregohesh i paduruar me babanë e me nënën tënde! (fjali me nënrenditje)• Nderoje dhe duaje mësuesin tënd, o bir. (fjali e thjeshtë)• Shqiptoje gjithnjë me respekt fjalën “mësues”. (fjali e thjeshtë)

Pyetja 3Emër: Testi është shumë i thjeshtë.Përemër: Ky është përgatitur nga mësuesja jonë.Grup emëror: Testi i dytë ishte më i vështirë.

Pyetja 4Me kallëzues emëror:a- Halla ime është mësuese në shkollën “Pavarësia”.b- Libri im është i ri.Me kallëzues foljor:c- Mësuesja kishte kontrolluar detyrat e shtëpisë.d- Veprimtaritë filluan të zhvillohen nga të gjitha klasat.

Pyetja 5Edhe njeriu më i mirë i botës ndonjëherë do ta humbiste durimin.kryefjalë rrethanor kallëzues kundrinor i drejtë Ata i përgatisin vendit tonë një popull më të mirë.kryefjalë kallëzues kundrinor i zhdrejtë kundrinor i drejtë

Pyetja 6 Mësuesja e gjeografisë. ( me drejtim)Javën e ardhshme. ( me përshtatje)Luisi i klasës sonë ( me drejtim, me përshtatje)Shkolla “Dora d`Istria” ( ndajshtim )Nënë Mara e hallë Neta ( ndajshtim)Shumë mendime ( me bashkim)Profesor Arbeni ( ndajshtim )

Pyetja 7P.Sh. në shkollë - rrethanor vendi prej sa e sa vjetësh - rrethanor kohekurrë - rrethanor kohe. si me inat- rrethanor mënyre. pakëz - rrethanor sasiendonjëherë - rrethanor kohe. prej sa e sa vjetësh - rrethanor kohe. ndonjëherë - rrethanor kohe me ethe

në trup- rrethanor mënyre.

Pyetja 8P.sh: mësuesin - kundrinor i drejtë (kë?)e ( duaje) kundrinor i drejtë. kë? atë e ) të (përkëdhel) kundrinor i drejtë kë? ty tëtë (duket) kundrinor i zhdrejtë kujt? ty të ta duash të+e (duash) ta shohësh të+e (shohësh ) e janë kundrinorë të drejtë kë? ( atë e) e-nënkupton mësuesintë-pjesëz e mënyrës lidhore

Gjuha shqipe 6

233

TESTIM (për tremujorin e parë)

Dikur erdhi në botë një fëmijë i tejdukshëm. Përmes lëkurës së tij mund të shihje si përmes ajrit dhe ujit. Ishte prej mishi dhe kocke dhe dukej si prej qelqi, dhe, po të rrëzohej, nuk thyhej, vetëm se i dilte në ballë një xhungë e tejdukshme. I dukej zemra si rrihte, i dukeshin mendimet si i lëviznin posi peshq ng-jyra-ngjyra mbyllur në vaskë.

Fëmija u rrit, u bë djalë, pastaj burrë dhe kushdo mund t’ia lexonte mendimet e të merrte përgjigjet e tij, kur e pyesnin, para se të fliste.

Ai quhej Xhakomo, por njerëzit e thërrisnin “Xhakomo prej kristali” dhe e donin për çiltërsinë e tij dhe pranë tij të gjithë bëheshin të sjellshëm.

Për fat të keq, në këtë vend u ngrit në qeveri një diktator mizor dhe për popullin nisi një kohë padre-jtësie. Kush guxonte të kundërshtonte, zhdukej pa zhurmë. Kush ngrinte krye, pushkatohej. Të varfërit qenë të poshtëruar e të fyer në njëqind mënyra.

Njerëzit heshtnin dhe vuanin. Por, Xhakomoja nuk mund të heshtte…Edhe pa folur, për të flisnin mendimet: ai ishte i tejdukshëm dhe të gjithë lexonin brenda ballit të tij

urrejtjen dhe dënimin për padrejtësinë e tiranit.Pastaj fshehurazi, njerëzit i përsërisnin mendimet e Xhakomos dhe merrnin zemër.Por tirani e arrestoi Xhakomon prej kristali dhe urdhëroi ta mbyllnin në burgun më të errët. Veçse,

atëherë ndodhi diçka e jashtëzakonshme. Muret e qelisë, ku qe mbyllur Xhakomoja u bënë të tejdukshme dhe pas tyre edhe muret e burgut dhe së fundmi edhe muret e jashtme.

Njerëzit që kalonin pranë burgut e shihnin Xhakomon të ulur mbi stol, sikur edhe burgu të ishte prej kristali dhe vazhdonin të lexonin mendimet e tij. Natën, burgu përhapte përreth një dritë të madhe dhe tirani në pallatin e vet, i ulte të gjitha perdet për të mos e parë, por prapë se prapë nuk mund të flinte. Xhakomo-ja prej kristali, edhe në zinxhirë, ishte më i fortë se ai. Sepse e vërteta është më e fortë se gjithçka, më e ndritshme se drita, më e tmerrshme se uragani.

(Xhakomo prej kristali, Xhani Rodari)

Pjesa e parë 1 Pjesa e mësipërme është një: (1 pikë)

a. përrallë,b. tregim,c. fragment romani,d. tekst rrëfimtar joletrar.

2 Xhakomo ishte i pakënaqur, sepse: (1 pikë)a. vendi vuante nën sundimin e diktatorit,b. nuk shprehte dot mendimet e tij,c. ishte i tejdukshëm,d. ishte i pafuqishëm.

3 Gjeni në tekst dhe shkruani 5 mbiemra, që përshkruajnë Xhakomon. (5 pikë)……………. …………………. ………………….. ……………….. ……………

4 Koha në këtë rrëfim është: (4 pikë)a. e përcaktuar,b. e papaërcaktuar.

Shkruani 3 fjalë apo shprehje që tregojnë kohën e rrëfimit.


234

5 Rrëfimtari gjatë rrëfimit të tij: (1 pikë)a. përdor vetën e parë dhe është vetë pjesëmarrës,b. përdor vetën e tretë dhe është vëzhgues i ngjarjeve.

6 Shkruani tri fjali përmbledhëse për zhvillimin e rrëfimit. (kujdesuni që të mos përfshini fjali për hyrjen dhe mbylljen e tij). (3 pikë)

7 Fjala “uragan”, është përdorur në tekst me kuptimin: (1 pikë)c. stuhi,d. puhizë,e. fllad,f. pengesë.

8 Komentoni frazën: “Xhakomoja prej kristali, edhe në zinxhirë, ishte më i fortë se ai.” (2 pikë)………………………………………………………………………………………

9 Pse e vlerësojnë njerëzit Xhakomon? Ilustroni me dy fjali nga pjesa. (4 pikë) Po ju a e vlerësoni? Jepni dy argumente.

10 Tregoni nënkuptimin e përdorimit të këtyre fjalëve. Komentoni me fjalët tuaja sipaskuptimit në tekst. Përcaktoni ç’figurë letrare është. (3 pikë)

“.e vërteta është më e fortë se gjithçka, më e ndritshme se drita, më e tmerrshme se uragani.”

Pjesa e dytë

11 Vendosni theksin për secilën nga fjalët e mëposhtme: (5 pikë) dikur fëmijë lëkurës ajrit xhungë

12 Paraqitni me shigjetë intonacionin e fjalisë: (1 pikë)Kush guxonte të kundërshtonte, zhdukej pa zhurmë.

13 Lexoni fjalët e dhëna. Formoni të tjera, duke ndryshuar vetëm njërën nga fonemat përbërëse: (6 pikë)tirani …………….. dritë ………………. botë ………………….ballë ……………… djalë ……………….. zhurmë ………………….

14 Shkruani familjen e fjalës: mbyll. (1 pikë)

15 Cilës fushë leksikore i përkasin fjalët: (6 pikë)• Shkëlqim, tejdukshmëri, kristal, i thyeshëm ……………………….• Shkruani fushën leksikore të fjalës: varfëri (me jo më pak se pesë fjalë)

…………………………………………………………………………

16 Shkruani drejt fjalët e dhëna: (3 pikë)8 Marsi/marsi ………………………..Drini i bardhë/Drini i Bardhë/ drini i bardhë …………………….La Fonten/ la Fonten ………………………………….

17 Nënvizoni fjalet e prejardhura: përreth, përhapte, burgun, fëmija, peshq, e ndritshme. (2 pikë)

18 Përcaktoni pjesët përbërëse të fjalëve të dhëna. (2 pikë)të tejdukshme ------------------------------------------------------njëqind ---------------------------------------------------

Gjuha shqipe 6

235

19 Gjeni klasën ku bën pjesë secila nga fjalët e mëposhtme (të nënvizuara në tekst). Tregoni nëse fjalët janë të ndryshueshme apo të pandryshueshme, duke vendosur shenjën X në vendin e duhur në tabelë. (5 pikë)

Fjala Klasa E ndryshueshme E pandryshueshmepërmestë ulurmizorkockedukej

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikë 0-13 14-21 22-29 30-37 38-45 46-53 54-57

Përgjigjet e TESTIMIT(për tremujorin e parë)

(Xhakomo prej kristali, Xhani Rodari)

Pjesa e parëPyetja dhe përgjigjja: 1.Pjesa e mësipërme është një: (1 pikë)

a. përrallë, (e saktë )a. tregim,a. fragment romani,b. tekst rrëfimtar joletrar.

Pyetja dhe përgjigjja: 2.Xhakomo ishte i pakënaqur, sepse: (1 pikë)a. vendi vuante nën sundimin e diktatorit, ( e saktë )b. nuk shprehte dot mendimet e tij,c. ishte i tejdukshëm,d. ishte i pafuqishëm.

Pyetja dhe përgjigjja: 3.Gjeni në tekst dhe shkruani 5 mbiemra, që përshkruajnë Xhakomon. (5 pikë)i tejdukshëm, i çiltër, i kristaltë, i lexueshëm, i fortë.

Pyetja dhe përgjigjja: 4. Koha në këtë rrëfim është: (4 pikë)a. e përcaktuar, b. e papërcaktuar (e saktë)

Shkruani 3 fjalë apo shprehje që tregojnë kohën e rrëfimit.Dikur, nisi një kohë, atëherë.

Pyetja dhe përgjigjja: 5. Rrëfimtari gjatë rrëfimit të tij: (1 pikë)

a. përdor vetën e parë dhe është vetë pjesëmarrës,b. vetën e tretë, dhe është vëzhgues i ngjarjeve. ( e saktë )

Pyetja dhe përgjigjja: 6. Shkruani tri fjali përmbledhëse për zhvillimin e rrëfimit. (kujdesuni që të mos përfshini fjali për hyrjen dhe mbylljen e tij). (3 pikë)


236

Në vend erdhi një tiran, i cili asgjësonte këdo që e kundërshtonte, ndaj njerëzit nuk guxonin të shpreheshin. Xhakomos, i cili ishte i tejdukshëm, i lexoheshin mendimet kundër tiranit të egër. Kështu, ai dha urdhër që Xha-komo të burgoset, por ndodhi diçka e çuditshme:muret e burgut u bënë gjithashtu të tejdukshëm si dhe vetë ai.

Pyetja dhe përgjigjja: 7. Fjala “uragan”, është përdorur në tekst me kuptimin: (1 pikë)a. stuhi, ( e saktë )b. puhizë,c. fllad,d. pengesë.

Pyetja dhe përgjigjja: 8. Komentoni frazën: “Xhakomoja prej kristali, edhe në zinxhirë, ishte më i fortë se ai.” Xhakomoja ishte më i fortë se tirani, pasi ai nuk kish frikë nga e vërteta ndryshe nga sundimtari i tij. Tirani nuk donte dhe nuk mund ta shikonte dritën e së vërtetës që dilte nga forca e karakterit të “Xhakomos prek kristali”. (2 pikë)(Do të merret si e saktë çdo përgjigje tjetër e nxënësit, e cila përputhet me pyetjen.)

Pyetja dhe përgjigjja: 9. Pse e vlerësojnë njerëzit Xhakomon? Ata e vlerësonin për sjelljen dhe kurajon e tij. (4 pikë)Ilustroni me dy fjali nga pjesa.

• Ai quhej Xhakomo, por njerëzit e thërrisnin “Xhakomo prej kristali” dhe e donin për çiltërsinë e tij dhe pranë tij të gjithë bëheshin të sjellshëm.

• Pastaj fshehurazi, njerëzit i përsërisnin mendimet e Xhakomos dhe merrnin zemër.Po ju a e vlerësoni? Jepni dy argumente.Po, e vlerësoj Xhakomon. Ai nuk e ndrydhte të vërtetën, por e shfaqte ashtu siç ishte. Ishte një model për të tjerët.Forca e tij të jep shpresë.Kishte karakter të fortë e të pathyeshëm.

(Do të merret si e saktë çdo përgjigje tjetër e nxënësit, e cila përputhet me pyetjen.)

Pyetja dhe përgjigjja: 10. Tregoni nënkuptimin e përdorimit të këtyre fjalëve. Komentoni me fjalët tuaja sipas kuptimit në tekst. Përcaktoni ç›figurë letrare është. (3 pikë)“..e vërteta është më e fortë se gjithçka, më e ndritshme se drita, më e tmerrshme se uragani.”Figura letrare : Hiperbola dhe epitetiKëto fjalë dëshmojnë se e vërteta është e pathyeshme, sadoqë njerëzit përpiqen ta shtrembërojnë atë. Ajo është me e ndritshme se drita e ata të cilët nuk përballen dot me të, vendosin t`i shmangen kësaj drite.

Pjesa e dytëPyetja dhe përgjigjja: 11.Vendosni theksin për secilën nga fjalët e mëposhtme: (5 pikë)dikur fëmijë lëkurës ajrit xhungë

Pyetja dhe përgjigjja: 12.Paraqitni me shigjetë intonacionin e fjalisë: (1 pikë)Kush guxonte të kundërshtonte, zhdukej pa zhurmë. (zbritës; fjalia është dëftore.)

Pyetja dhe përgjigjja: 13.Lexoni fjalët e dhëna. Formoni të tjera, duke ndryshuar vetëm njërën nga fonemat përbërëse: (6 pikë)tirani - tigani dritë - drithë botë - gotëballë – babë djalë – djathë zhurmë - turmë

Pyetja dhe përgjigjja: 14.Shkruani familjen e fjalës: mbyll. (1 pikë)mbyll, përmbyll, i mbyllur, i pambyllur, mbyllje, përmbyllje. Pyetja dhe përgjigjja: 15.Cilës fushë leksikore i përkasin fjalët: (6 pikë)

• Shkëlqim, tejdukshmëri, kristal, i thyeshëm - Qelqi• Shkruani fushën leksikore të fjalës: Varfëria (me jo më pak se pesë fjalë)

…të pangopur, të pastrehë, uri, etje, dhimbje.

Pyetja dhe përgjigjja: 16.Shkruani drejt fjalët e dhëna: (3 pikë)8 Marsi/marsi 8 Marsi (saktë)Drini i bardhë/Drini i Bardhë/ drini i bardhë Drini i Bardhë (saktë)La Fonten/ la Fonten La Fonten (saktë)

Gjuha shqipe 6

237

Pyetja dhe përgjigjja: 17.Nënvizoni fjalet e prejardhura: përreth, përhapte, burgun, fëmija, peshq, e ndritshme. (3 pikë)Pyetja dhe përgjigjja: 18..Përcaktoni pjesët përbërëse të fjalëve të dhëna. (2 pikë) të tejdukshme parashtesë = tej rrënja - duk prapashtesa - shm (shëm) mbaresa - e (që formon gjininë)njëqind fjalë e përngjitur, një + qindPyetja dhe përgjigjja: 19. Gjeni klasën ku bën pjesë secila nga fjalët e mëposhtme (të nënvizuara në tekst). Tregoni nëse fjalët janë të ndryshueshme apo të pandryshueshme, duke vendosur shenjën X në vendin e duhur në tabelë. (5 pikë)

Fjala Klasa E ndryshueshme E pandryshueshmepërmes parafjalë xtë ulur mbiemër xmizor mbiemër xkocke emër xdukej folje x

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikë 0-13 14-21 22-29 30-37 38-45 46-53 54-57


238

TESTIM (për tremujorin e dytë)

Im atë tokën shumë e donte,siç donte nënë e gruaPër tokën lodhej dhe rënkontedhe djersën derdhte krua

Kur plis me plis hidhte hapin,i kishte hapi hije,dhe zogjtë e malit udhë i hapnin,me fjalë hirësie

Kur grushtin mbushte plot me farë,mahnitej kush e shihteDhe era ndalte frymën në arë,që qejfin mos ia prishte……………………………………Po ati im mbi plisa ecte,me shpirt të madhërishëmDhe tokës shpirt me shpirt i jepte,nga shpirti i çuditshëm

Nuk kish syze dijetaridhe rafte me defterë,po udhë i hapte shkencëtarime nam të madh e vlerë

Ky shkencëtar që njihte dhenë,në fusha pas më mori;‘’Mësoje biro abecenënë brazdat që lë plori.”

(Poemë për Babanë e për veten, Dritëro Agolli)

Pjesa e parë 1 Cila është tema e kësaj poeme? (1 pikë)

……………………………………………………………………………………. 2 Në cilën strofë është përdorur fjala kyce: shpirt? (4 pikë)

……………………………………………………………Shkruani 3 fjalë me të cilat shoqërohet ajo në vargje.………………. ……………………. ………………………

3 Shkruani vargjet në të cilat poeti: (4 pikë) shpreh vlerësimin për të atin, tregon lidhjen e fortë të babait me natyrën, tregon këshillën e babait, përshkruan babain.

4 Përcaktoni llojin e figurave letrare të përdorura në vargjet e dhëna dhe shpjegoni kuptimin e tyre: (4 pikë)me shpirt të madhërishëm ………………

…………………………………………………………………………………….. tokës shpirt me shpirt i jepte ……………….

Gjuha shqipe 6

239

…………………………………………………………………………………….. 5 Rima e përdorur në këtë poemë është: (1 pikë)

ABAB ABBA AABB 6 Fjala: plori, në poemë është përdorur në kuptimin: (1 pikë)

a. plehu,b. era,c. plugud. dheu.

7 Komentoni vargjet: (2 pikë)‘’Mësoje biro abecenë në brazdat që le plori.” …………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….................................................................................

Pjesa e dytë 8 Përcaktoni gjininë, numrin, rasën, trajtën e emrit në fjalinë e mëposhtme. (5 pikë)

Për tokën lodhej dhe rënkonte. Emri Gjinia Numri Rasa Trajta Lakimi

9 Plotësoni duke vendosur pjesët e ligjëratës në formën e kërkuar (3 pikë)a. mbiemrin: i çuditshëm në shkallën krahasore: ------------------------------b.përemrin vetor: ne në rasën dhanore: -----------------------c.përemrin vetor: ai në rasën gjinore---------------------

10 Plotësoni me trajtë të shkurtër vendin bosh. Analizojeni atë. (2pikë)Përpiqej që të mos ……….prishte qejfin.

11 Formoni fjali me përemrin pyetës: cili në rasën kallëzore, numri shumës. (1 pikë)

12 Vendosni foljet e këtyre vargjeve në kohën e tashme të dëftores. (2 pikë)kur plis me plis hidhte hapin ………………………….i kishte hapi hije ………………………........................

13 Dalloni mënyrat e foljeve në vargjet e dhëna. (2 pikë)Ky shkencëtar që njihte dhenë …………………………….“Mësoje biro abecenë..” ………………………………

14 Dalloni dy lidhëza dhe dy parafjalë në strofën e katërt. Përcaktoni llojin e tyre. (4 pikë)……….. …………….. ……………… ……………………….. …………….. ……………… ………………

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikë 0-8 9-13 14-18 19-23 24-28 29-33 34-37


240

Përgjigjet e TESTIMIT (për tremujorin e dytë)

( Poemë për Babanë e për veten, Dritëro Agolli)

Pjesa e parë

Pyetja 1. Cila është tema e kësaj poeme? (1 pikë)Përgjigjja: Tema: Dashuria dhe lidhja e njeriut me natyrën.Pyetja 2. Në cilën strofë është përdorur fjala kyçe: shpirt? (4 pikë)Në strofën e katërt.(Shkruani 3 fjalë me të cilat shoqërohet ajo në vargje.)Përgjigjja: të madhërishem i jepte i çuditshëmPyetja dhe Përgjigjja: 3.Shkruani vargjet në të cilat poeti: (4 pikë) shpreh vlerësimin për të atin (i kishte hapi hije) tregon lidhjen e fortë të babait me natyrën, (për tokën lodhej dhe rënkonte ) tregon këshillën e babait,(dy vargjet e fundit)përshkruan babain.(strofa e parafundit)

Pyetja dhe Përgjigjja: 4.Përcaktoni llojin e figurave letrare të përdorura në vargjet e dhëna dhe shpjegoni kuptimin e tyre: (4 pikë)me shpirt të madhërishëm epitet Shpirti i babait ishte i mbushur

me dashuri për natyrën, ndaj ai ishte i madhërishëm ashtu si vetë ajo. tokës shpirt me shpirt i jepte metaforë

Kjo figurë letrare dëshmon përkushtimin që i ati i poetit kish për natyrën, ai i dedikohej asaj me gjithçka. Figurat shërbejnë për të përforcuar idenë e poetit dhe për t1i dhënë bukuri vargut.Pyetja dhe Përgjigjja: 5.Rima e përdorur në këtë poemë është: (1 pikë) ABAB (e saktë) ABBA AABBPyetja dhe Përgjigjja: 6.Fjala: plori, në poemë është përdorur në kuptimin: (1 pikë)

a. plehu,b. era,c. plugu(e saktë)d. dheu.

Pyetja dhe Përgjigjja: 7. Komentoni vargjet: (2 pikë) ‘’Mësoje biro abecenë në brazdat që le plori.” Këto dy vargje, thënie të babait, tregojnë se ai dëshironte që i biri të vazhdonte rrugën që ai vetë kish nd-jekur, të kuptonte rëndësinë, peshën dhe vlerën e dashurisë për natyrën dhe tokën.

Pjesa e dytë

Pyetja dhe Përgjigjja: 8. Përcaktoni gjininë, numrin, rasën, trajtën e emrit në fjalinë e mëposhtme.

(5 pikë) Për tokën lodhej dhe rënkonte. Emri Gjinia Numri Rasa Trajta Lakimitokën femërore njëjës kallëzore e shquar i tretë

Pyetja dhe Përgjigjja: 9. Plotësoni duke vendosur pjesët e ligjëratës në formën e kërkuar. (3 pikë)

a. mbiemrin: i çuditshëm në shkallën krahasore: më i çuditshëm

Gjuha shqipe 6

241

b.përemrin vetor: ne në rasën dhanore: nevec.përemrin vetor: ai në rasën gjinore: i /e atij

Pyetja dhe Përgjigjja: 10. Plotësoni me trajtë të shkurtër vendin bosh. Analizojeni atë. (3pikë)Përpiqej që të mos na e prishte qejfin.Na = trajtë e shkurter, rasa dhanore (kujt? neve na )e= trajtë e shkurtër rasa kallëzore ( kë ? atë e )Pyetja dhe Përgjigjja: 11.Formoni fjali me përemrin pyetës: cili në rasën kallëzore, numri shumës. (1 pikë) Me cilët shokë vajte në kinema ? Pyetja dhe Përgjigjja: 12.Vendosni foljet e këtyre vargjeve në kohën e tashme të dëftores. (2 pikë) kur plis me plis hidhte hapin - kur plis me plis hedh hapini kishte hapi hije- i ka hapi hije

Pyetja dhe Përgjigjja: 13. Dalloni mënyrat e foljeve në vargjet e dhëna. (2 pikë) Ky shkencëtar që njihte dhenë njihte = mënyra dëftore‘’Mësoje biro abecenë..” mësoje = mënyra urdhërore14.Dalloni dy lidhëza dhe dy parafjalë në strofën e katërt. Përcaktoni llojin e tyre. (4 pikë)

me = parafjalë, rasa kallëzorenga = parafjalë, rasa emërorepo = lidhëz bashkërenditësedhe= lidhëz bashkërenditëse

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikë 0-8 9-13 14-18 19-23 24-28 29-33 34-37


242

TESTIM (për tremujorin e tretë)Nëna ime ka sy të çuditshëm. Sytë e saj, sa herë i vështroj me kujdes, më duken më të çuditshëm se

gjithshka në jetën e saj. Ata herë ndezin zjarrin në mua e herë e shuajnë atë zjarr dhe më ngrijnë. Vërtet, vjetëve të fundit, sa herë e vërej, bindem se nëna ime ka ndryshuar shumë. E ndryshimi i saj më frigon. E kujtoj si ka qenë. Ndalem mandej dhe shikoj shpeshherë me kureshtje dhe kështu do kujtime gjithfarë më sillen nëpër kokë. Nuk ka qenë nëna ime kështu si është tash, i them vetes dhe ndiej diçka të më rëndojë. Në këtë rrugën tonë ka ndryshuar gjithçka e ka ndërruar kaq shumë edhe nëna ime. E mendoj të kalu-arën tonë. Ndryshimet e nënës time më lidhen gjithnjë me të kaluarën tonë. Ato ma kujtojnë menjëherë edhe këtë rrugë. Shoh: fytyra tash i është zbehur, sa i është zvogëluar dhe tretur sikur ashtu me pam-jen që kishte marrë të donte të tregonte se nuk mund të qëndronte më, ose të rrëfente për të gjithë ato vjet të saj të kaluara, me të gjitha ato që e kishin rrëzuar në të dy gjunjtë si thoshte ajo shpeshherë. Megjithatë, sa herë e vërej, shoh se sytë i kanë mbetur po ata që i ka pasur gjithmonë: të gjallë, në shikimin e tyre më është dukur gjithmonë se kishte aq shumë dëshira për jetën sa ato më dukej se shkëlqenin dhe dilnin prej tyre. Më dukej se ajo edhe mbas tërë asaj shtrëngate nuk i ishte fikur, sepse më dukej se kishte plot besim, së pari në vete, e mandej edhe në ne të tjerët. Kështu i kisha thënë vetes gjithmonë sa herë kisha menduar për këtë dhe mandej pohoja se nëna ime ka qenë e këtillë gjithnjë. Këto që i mendoja për nënën në do çaste dëshpërimi, më forconin. Vetëm sa herë i vëreja kështu sytë e nënës sime, kur i zija ashtu të qetë e si të humbur në shikimet që vraponin mbas do kujtimesh, me siguri mjaft të rënda për nënën time, unë hetoja, në pamjen e saj, diçka aq të çuditshme, të fuqishme por si përvëluese, si zjarri, sa më shtynte që një kohë të gjatë të mendoja vetëm për këtë; ia kujtoja jetën e saj qysh se mbaj mend. Thosha se jeta e saj ia kishte bërë edhe sytë kështu, të çuditshëm, edhe pamjen ia kishte dhënë mu këtë që e kishte tash.

Nëna ime nuk ka qenë kështu, por mbas tërë atij ndryshimi sikur të gjithë i erdhën dhe e rënduan, e pleqërinë ia bënë kaq të rëndë.

“E shkreta pleqni, e zorshme më ka ardhë!” thoshte.Po ia shikoja sytë: ishin po ata, të pandryshuar. Ngazëllehesha.Thosha se nëna ime kishte qenë gjithmonë aq e lidhur me jetën sa edhe vetë ishte bërë mu kështu prej

saj. Kujtoja mandej jetën tonë dhe nënën time. Të dyja ishin një. Nuk mund t’i ndaja. As t’i mendoja njërën pa tjetrën.

Rruga e Shtëpisë sime (fragment) Nazmi Rrahmani

Pjesa e parë 1 Teksti i mësipërm është: (1 pikë)

a. një tekst letrar,b. një tekst përshkrues,c. një tekst shpjegues,d. një tekst informues.

2 Sipas autorit, çfarë nuk ka ndryshuar në portretin e nënës? (1 pikë)a. buzqeshja,b. ecja,c. fytyra,d. sytë.

3 Ilustroni dy fraza në të cilat autori kujton të kaluarën e tij: (2 pikë)……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………

Gjuha shqipe 6

243

4 Përshkruani portretin e nënës, duke përdorur fjalët e autorit: (6 pikë)dy emra (që tregojnë tipare të nënës): ……………… ………………..dy mbiemra(që tregojnë cilësi): ……………… ………………..dy folje(që tregojnë veprime të saj): ……………… ………………..

5 Gjuha e përdorur nga autori është: (1 pikë)a. objektive, e mbështetur në fakte,b. subjektive, e mbështetur në opinione.

6 Fjala: do , në fjalinë:” Këto që i mendoja për nënën në do çaste dëshpërimi, më forconin.”,është përdorur në kuptimin: (1 pikë)c. ato,d. disa,e. këto,f. ndonjë.

7 Lexoni me kujdes paragrafin e tretë të pjesës. Për të shprehur idetë e tij, mendoni se autori ka përdorur më shumë: (1 pikë)

a. emra,b. folje,c. mbiemra,d. ndajfolje.

8 Gjeni në fragment dhe shkruani një fjali në të cilën është përdorur epiteti. (1 pikë)…………………………………………………………………………………

9 Cila është ideja që përcjell autori nëpërmjet këtyre frazave përmbyllëse: (2 pikë)“Kujtoja mandej jetën tonë dhe nënën time. Të dyja ishin një. Nuk mund t’i ndaja. As t’i mendoja njërën pa tjetrën.”

Pjesa e dytë 10 Përcaktoni sa paragrafë ka teksti i dhënë (në krye të testimit). (3 pikë)

11 Zvogëloni fjalinë “Shpesh, në vështrimin e përhumbur të nënës, unë lexoj jetën tonë, të shkrirë në një të vetme”. (1 pikë) 12 Ndani në pjesë fjalinë e përbërë: “Sytë e saj, sa herë i vështroj me kujdes,

më duken më të çuditshëm se gjithshka në jetën e saj.” Shkruani llojin e pjesëve. (2 pikë) 13 Nënvizoni kryefjalën.Tregoni me se shprehet. (2 pikë)Ata herë ndezin zjarrin në mua e herë e shuajnë atë zjarr dhe më ngrijnë.

Kryefjala: ………………………. Shprehet me : …………………..

14 Nënvizoni kallëzuesit. Përcaktoni llojin e tyre: emërorë/foljorë. ( 4 pikë)Po ia shikoja sytë: ishin po ata, të pandryshuar. Ngazëllehesha.Të dyja ishin një.

15 Në fragmentin e mëposhtëm nënvizoni përcaktorët. Tregoni llojin e tyre. (4 pikë)“…sytë i kanë mbetur po ata që i ka pasur gjithmonë: të gjallë, në shikimin e tyre më është dukur gjithmonë

se kishte aq shumë dëshira për jetën sa ato më dukej se shkëlqenin dhe dilnin prej tyre. Më dukej se ajo edhe mbas tërë asaj shtrëngate nuk i ishte fikur, sepse më dukej se kishte plot besim, së pari në vete, e mandej edhe në ne të tjerët.” 16 Dalloni kundrinorët në fjalitë e dhëna, përcaktoni llojin e tyre. (2 pikë)

Mendoj të kaluarën tonë …………………Kështu i kisha thënë vetes gjithmonë ………………………..


244

17 Plotësoni fjalitë e mëposhtme me: (3 pikë)a)rrethanor koheAjo thoshte __________________________________________________b)rrethanor shkaku Dukej e plakur __________________________________________________c)rrethanor mënyreSytë e saj i vështroj __________________________________________________ 18 Gjeni dhe shkruani funksionin e gjymtyrëve të fjalisë. Thoni me se janë shprehur: (5 pikë)

Ato ma kujtojnë menjëherë edhe këtë rrugë.

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikë 0-9 10-15 15-21 22-27 28-33 34-39 40-42

Përgjigjet e TESTIMIT (për tremujorin e tretë)

(fragment nga Rruga e shtëpisë sime, Nazmi Rrahmani)

Pjesa e parë

Pyetja dhe Përgjigjja: 1.Teksti i mësipërm është: (1 pikë) a. një tekst letrar,b. një tekst përshkrues,( e saktë ) c. një tekst shpjegues,d. një tekst informues.

Pyetja dhe Përgjigjja: 2. Sipas autorit, çfarë nuk ka ndryshuar në portretin e nënës? a. buzëqeshja, (1 pikë)b. ecja,c.fytyra,d.sytë.( e saktë )

Pyetja dhe Përgjigjja: 3. Ilustroni dy fraza në të cilat autori kujton të kaluarën e tij: E mendoj të kaluarën tonë . (2 pikë) Kujtoja mandej jetën tonë dhe nënën time.

Pyetja dhe Përgjigjja: 4. Përshkruani portretin e nënës, duke përdorur fjalët e autorit: (6 pikë) dy emra (që tregojnë tipare të nënës): sytë fytyrady mbiemra(që tregojnë cilësi): të gjallë e zbehurdy folje(që tregojnë veprime të saj): (sytë e nënës) -Ata herë ndezin zjarrin në mua e herë e shuajnë atë zjarr dhe më ngrijnë -…të rrëfente për të gjithë ato vjet të saj të kaluara

Pyetja dhe Përgjigjja: 5. Gjuha e përdorur nga autori është: (1 pikë) a.objektive, e mbështetur në fakte,b.subjektive, e mbështetur në opinione. ( e saktë )

Pyetja dhe Përgjigjja: 6. Fjala: do , në fjalinë:” Këto që i mendoja për nënën në do çaste dëshpërimi, më forconin.”, është përdorur në kuptimin: (1 pikë)

a.ato,b.disa, c.këto, (e saktë)d.ndonjë.

Gjuha shqipe 6

245

Pyetja dhe Përgjigjja: 7. Lexoni me kujdes paragrafin e tretë të pjesës. Për të shprehur idetë e tij, mendoni se autori ka përdorur më shumë: (1 pikë)

a.emra,b.folje, c.mbiemra, ( e saktë )d.ndajfolje.

Pyetja dhe Përgjigjja: 8.Gjeni në fragment dhe shkruani një fjali në të cilën është përdorur epiteti. (1 pikë)

• Megjithatë, sa herë e vërej, shoh se sytë i kanë mbetur po ata që i ka pasur gjithmonë: të gjallë.

Pyetja dhe Përgjigjja: 9. Cila është ideja që përcjell autori nëpërmjet këtyre frazave përmbyllëse: (2 pikë) “Kujtoja mandej jetën tonë dhe nënën time. Të dyja ishin një. Nuk mund t’i ndaja. As t’i mendoja njërën pa tjetrën.”Nëna ishte burimi i jetës për fëmijët dhe familjen e saj. Autori përcjell gjithashtu, idenë e lidhjes së ngushtë shpirtërore mes djalit dhe nënës. Vështirësitë dhe hallet i kanë lidhur jetët e tyre edhe më fort, aq sa djali i ndien si një të pandarë.

Pjesa e dytë

Pyetja dhe Përgjigjja: 10.Përcaktoni sa paragrafë ka teksti i dhënë (në krye të testimit). Katër paragrafë (3 pikë)

Pyetja dhe Përgjigjja: 11.Zvogëloni fjalinë “Unë lexoj jetën tonë” (1 pikë)

Pyetja dhe Përgjigjja: 12.Ndani në pjesë fjalinë e përbërë: “Sytë e saj, sa herë i vështroj me kujdes, më duken më të çuditshëm se gjithshka në jetën e saj.” Shkruani llojin e pjesëve. (2 pikë)

Pjesë e nënrenditur: Sa herë i vështroj me kujdes.Pjesa kryesore: Sytë e saj më duken më të çuditshëm se gjithçka në jetën e saj.

Pyetja dhe Përgjigjja: 13. Nënvizoni kryefjalën.Tregoni me se shprehet. (2 pikë)Ata herë ndezin zjarrin në mua e herë e shuajnë atë zjarr dhe më ngrijnë.Kryefjala: AtaShprehet me: Përemër vetor

Pyetja dhe Përgjigjja: 14. Nënvizoni kallëzuesit. Përcaktoni llojin e tyre: emërorë/foljorë. (4 pikë)Po ia shikoja sytë: ishin po ata, të pandryshuar. Ngazëllehesha.Të dyja ishin një.Shikoja= foljorNgazëllehesha = FoljorIshin,të pandryshuar = emërorIshin një = emëror

Pyetja dhe Përgjigjja: 15. Në fragmentin e mëposhtëm nënvizoni përcaktorët. Tregoni llojin e tyre. (4 pikë)

“…sytë i kanë mbetur po ata që i ka pasur gjithmonë: të gjallë, në shikimin e tyre më është dukur gjith-monë se kishte aq shumë dëshira për jetën sa ato më dukej se shkëlqenin dhe dilnin prej tyre. Më dukej se ajo edhe mbas tërë asaj shtrëngate nuk i ishte fikur, sepse më dukej se kishte plot besim, së pari në vete, e mandej edhe në ne të tjerët.”

sy të gjallë - përcaktor me përshtatje


246

shikimin e tyre - përcaktor me përshtatjedëshira për jetën - përcaktor me drejtimshumë dëshira - përcaktor me bashkim

Pyetja dhe Përgjigjja: 16. Dalloni kundrinorët në fjalitë e dhëna, përcaktoni llojin e tyre. (2 pikë) Mendoj të kaluarën tonë Kundrinor i drejtëKështu i kisha thënë vetes gjithmonë Kundrinor i zhdrejtë pa parafjalë

Pyetja dhe Përgjigjja: 17. Plotësoni fjalitë e mëposhtme me: (3 pikë) a)rrethanor koheAjo thoshte çdo ditë të njëjtën gjë.b)rrethanor shkakuDukej e plakur nga rrudhat e tepërta.c)rrethanor mënyreSytë e saj i vështroj ngultazi.

Pyetja dhe Përgjigjja: 18. Gjeni dhe shkruani funksionin e gjymtyrëve të fjalisë. Thoni me se janë shprehur: (5 pikë)

Ato ma kujtojnë menjëherë edhe këtë rrugë.Ato – kryefjalë e shprehur me përemër vetor.ma – kundrinor i zhdrejtë i shprehur me trajtë të shkurtër të bashkuar.kujtojnë – kallëzues foljormenjëherë - rrethanor kohe i shprehur me ndajfolje.këtë rrugë – kundrinor i drejtë i shprehur me grup emëror.

Nota 4 5 6 7 8 9 10Pikë 0-9 10-15 15-21 22-27 28-33 34-39 40-42

gjuha shqipe 6

Documents