Gjuha dhe besimi fetar

në marketingun rajonal

PËRMBAJTJA

1. HYRJE

2. GJUHA2.1. Gjuha në Rep. e Kosovës

2.2. Gjuha në Rep. e Shqipëris dhe Rep. Maqedone

3. BESIMI FETAR3.1 Popullsia sipas religjionit në vendet në rajon

3.2 Influenca e fejës në produkte dhe në marketing

4. STATISTIKAT EKONOMIKE NË RAJON

5. PËRFUNDIMI

HYRJEPara se një kompani të vendos të bëhet rajonale, ajo duhet të marrë

parasysh një numër të faktorëve të veqantë në mjedis ndërkombëtar të marketingut. Këta faktorë janë shoqërorë, kultororë, politikë, ligjor,ekonomik, teknologjik, të gjuhës dhe përkatësisë fetare.

Mjedisi social-kultoror përbehet nga normat, zakonet, qëndrimet e sjelljet,kuptimet dhe pritjet, stilet e jetës, traditat e ndryshme të cilat paraqiten si kufizim apo përparësi për ndërmarrjen .

Menaxherët duhet ta njohin rajonin, të mbledhin informata për rajonin me qëllim që të aftësohen me dukuritë që e rrethojnë rajonin. Për të realizuar këtë duhet, ata duhet të kenë sisteme informative të forta, të cilat vazhdimisht do t’i ndjekin ndryshimet në rajon dhe në bazë të këtyre informacioneve ata do të sjellin vendime për sjelljen e ndërmarrjeve në rajon.

HYRJE

GJUHA

Gjuha gjendet kudo në komunikim ndërnjerëzor. Pasi që gjuha është tipar themelor I njeriut dhe në radhë të parë shërben në komunikim, atëherë njeriu është qenie komunikimi.

Gjuhët janë 1) trashëgimi kulturore, me prejardhje shoqërore; 2) janë produkte të veprimtarisë se komunikimit, në të cilën kanë marrë pjesë brezat e mëparshëm. Pra, gjuhët varen nga historia dhe ligjërimi, nga biologjia.3) Gjuha është abstraktim, një teori kolektive që e ka realitetin tek individët pjesëtarë të kolektivit. 4) Gjuha është botëvështrimi mënyrë se si një bashkësi folësish e strukturojnë përvojën njerëzore.

GJUHA

• Qfarë ndikimi ka njohja e gjuhës në biznesin rajonal :

1.Gjuha ndihmon në mbledhjen dhe vlerësimin e informacionit ;

2. Gjuha mundëson lidhje me shoqërinë vendase;3. Aftësitë gjuhësore sa vijn e bëhen më të

rëndësishme në komunikimin e kompanisë, si brenda saj, ashtu edhe me bashkëpunëtorët ;

4. Gjuha të jep më tepër se sa mundësi për të komunikuar .

Gjuha në Republikën e Kosovës

• Grupet Etnike:- Shqiptarë  92 %- Serb 5.3 %- Grupet tjera etnike 2.7 %

• Gjuhë zyrtare në Republikën e Kosovës janë Gjuha Shqipe dhe Gjuha Serbe.

• Gjuha Turke, Boshnjake dhe ajo Rome kanë statusin e gjuhëve zyrtare në nivel komune ose do të jenë në përdorim zyrtar në cilindo nivel në pajtim me ligj.

Gjuha në Republikën e Shqipërisë

dhe në Republikën Maqedone

• Në Republikën e Shqipëris 98% e popullsis janë të deklaruar se gjuhë të nënës e kanë – gjuhën shqipe (si gjuhë primare që flitet në familje).

• Pakica tjera kombëtare në Rep. e Shqipërisë janë grekët, romët, vllehët, malazezët e maqedonasit.

•Në Maqedoni, 64% e popullsis janë maqedonë, 25% shqiptarë, kurse 11% e përfshijn popujt turqit, romët, serbët, bosnjakët etj.

• Gjithashtu edhe në gjuhë statistikat janë të njejta, ku 66% flasin gjuhën maqedone, ndërsa 25% gjuhën shqipe.

BESIMI FETARFeja ka një ndikim të madh në marketingun rajonal, si dhe

biznesin në përgjithësi, që pasqyrohet te qëndrimi dhe sjellja e një kulture kundrejt sipërmarrjes, konsumimit dhe organizimit social. Ky ndikim ndryshon në varësi të doktrinave fetare dominuese në një vend.

Menaxherët ndërkombëtar duhet të kenë njohuri jo vetëm rreth besimeve të ndryshme, por edhe mbi ndryshimet midis besimeve.

Popullsia sipas religjionit në vendet në rajon

• Në Kosovë 90% e banorëve i përketasin fesë islame, 6% fesë ortodokse dhe pjesa e mbetur fesë katolike.

• Në Shqipëri 56,70 % e banorëve janë myslimanë, 10,03 % katolikë dhe 6.75 % ortodoksë.

• Kurse në Republikën Maqedone, Feja Ortodokse, është religjioni më i përhapur me 64%, kurse me një përqindje prej 0.3% është krishterizëmi. Feja myslimane është 33.3% e përhapur, ku shumica prej tyre janë shqiptarë, turqi dhe boshnjakë

INFLUENCA E FEJËS NË PRODUKTE DHE NË MARKETING

• Shumë lloje të produkteve dhe shërbimeve, si në botë edhe këtu në rajon cilësohen si produkte kontraverse kur shfaqet reklamimi i tyre.

• Përfshir këtu : cigaret, alkoholi, kontraceptivët, veshjet e brendshm, etj.

• Në fejën islame përpos këtyre produkteve hyn edhe produktet me përmbajtje të mishit të derrit, këta të fundit e cilësojn shumë ofenduese reklamimin e tyre, si dhe rreptësisht të ndaluar konsumimin.

INFLUENCA E FEJËS NË PRODUKTE DHE NË MARKETING

Tek sherbimet janë : • abortimi, • sterilizimi, • sëmundjet veneriane (sëmundjet seksualisht të

transmetueshme), • sëmundjet mentale, • fekondimi artificial, etj.

INFLUENCA E FEJËS NË PRODUKTE DHE NË MARKETING

Në vazhdim do paraqesim një tabel ku i kemi diferencue produktet dhe shërbimet në katër grupe:

• I. Produktet e lidhura me gjinin: prezervativët, kontraceptivët femrorë, produktet e higjienës për femërat, veshjet e brendshme për mashkuj/femëra. etj.

• II. Grupet sociale/politike : partit politike, grupet ekstremiste racore, armët dhe armatimet, konfesionet (lutjet e ndryshme) fetare, shërbimet funerale etj.

INFLUENCA E FEJËS NË PRODUKTE DHE NË MARKETING

• III. Produktet adiktive : alkoholi, cigaret, bixhozi, etj.

• IV. Produktet për shëndet dhe kujdes : programet për humbje peshe, sëmundjet sexuale, etj).

INFLUENCA E FEJËS NË PRODUKTE DHE NË MARKETING

Produktet e lidhura me gjinin

Grupet sociale/politike Produktet adiktive Produktet për shëndet dhe kujdes

Intensiteti i ulët i besimit

Muslimanët 1.5 3.0 2.8 2.1

Katolikët 2.0 3.2 2.7 2.0

Intensiteti i lartë i besimit

Muslimanët 2.7 3.7 3.6 2.4

Katolikët 2.2 3.2 2.8 2.1

Sqarim: vlerat që janë në numëra paraqesin : 1 = nuk është ofendues, 5= ekstremisht ofendues. Në kët rast janë dy intensitete të ndryshme të fejëse, i ulët dhe i lartë.

INFLUENCA E FEJËS NË PRODUKTE DHE NË MARKETING

STATISTIKAT EKONOMIKE DHE DEMOGRAFIKE

St. Ekonomike GDP (PPP) Papunësia Papunësia (15-24vjet)

Inflacioni Paga mesatare

Rep. e Kosovës

$13.59miliard (2012)

45.3% (2011) 73% (2011) 8.3% (2011) 272euro

Rep. e Shqipëris

$26.54miliard (2012)

13.3% (2012) 27.2 % (2012) 2% 380euro

Rep. Maqedone

$22.22miliard (2012)

31.3% (2012) 55.3% (2012) 3.1% 340euro

STATISTIKAT EKONOMIKE DHE DEMOGRAFIKE

St. Demografike Popullsia Mosha mesatare Popullsia në kryeqytet

Rritja e popullsis

Rep. e Kosovës 1,8milion banorë (2013)

27.4 vjet (2013) 198.000 (2013) - -

Rep. e Shqipëris 3 milion banorë (2013)

31.2 vjet (2013) 419.000 (2013) 0.29% (2013)

Rep. Maqedone 2 milion banorë (2013)

36.5 vjet (2013) 480.000 (2009) 0.22% (2013)

PËRFUNDIMI• Një biznes për të vepruar në rajon e bën të rëndësishëm,

zgjedhja e duhur e llojit të biznesit, krijimi i një strategjie korrekte, projektimi dhe zhvillimi i infrastruktures korrekte dhe përdorimi i burimeve korrekte.

• Ndërmarrja, e cila vendos të veprojë në ndonjërin treg të rajonit duhet të mendojë se si do ti pranojnë ato shtete produktet dhe shërbimet e tyre. Forcat që e përcaktojnë dallimet në nevojat e konsumatorëve mund të jenë : ndikimet demografike, ndikimi i stilit të jetës dhe sjellja e produktit.

PËRFUNDIMI• Dihet fakti se në mes të tri shteteve si Kosova, Shqipëria

dhe Maqedonia, nuk ekzistojnë dallime drastike sa i përket fesë dhe gjuhës, përveq që në Maqedoni flitet gjuha maqedonase dhe popullsia maqedonase i përket më shumë fesë ortodokse.

• Dallimet që mund t’i hasim në bërjen biznes në këto shtete janë te pakta. Këto shtete janë shtete jo shumë të zhvilluara, të mos themi se gati të pazhvilluara, gjë që ndikon në përshtatjen e domosdoshme të marketingut në rajon, me qëllimin që të zhvillohen pak a shumë kompanitë e ndryshme dhe të marrin hapa zhvillimor në kuadër të ekonomisë vendore dhe asaj rajonale.

LITERATURA• Agjencia e Statistikave të Kosovës, esk.rks-gov.net• INSTAT, instituti i statistikave në Shqipëri, http://www.instat.gov.al.• State Statistical Office of the Republic of Macedonia. CIA – The

World Factbook, https://www.cia.gov/library/publications/the-ëorld-factbook/geos/mk.html

• Internet, http://www.indexmundi.com/factbook/countries• The Terpstra and Sarathy Cultural Framework (2000),

http://www.marketingteacher.com/lesson-store/lesson-international-marketing-culture.html.

• M.R.Czinkota, I.A.Ronkainen, M.H.Moffet, “ Biznesi Ndërkombëtar”

• Doc. Dr. Izet Zeqiri, “Menaxhmenti”, Tringa design, Tetovë.

Punuan:Ndriçim SmërqakuXhejlane VokshiShota Ramadani