gjeografia 12 (me zgjedhje) -...

Aurela Gjeçka

Libër mësuesipër tekstin shkollor

GJEOGRAFIA 12(me zgjedhje)

albas

Botues:Latif AJRULLAI Rita PETRO

Redaktore:Dorina BASHA

Arti grafik:Eva KUKALESHI

Kopertina:Semela MERO

© Albas, 2018

Shtëpia botuese AlbasNë Tiranë: rr. “Donika Kastrioti”, pallati 14, ap. 4D.Tel: 00355 45800160e-mail: [email protected]

Në Tetovë: rr. “Ilinden”, nr. 105 Tel.: 00389 44 344 047e-mail: [email protected]

Në Prishtinë: rr. “Muharrem Fejza”, p.n.Tel.: 00377 45 999 770e-mail: [email protected]

Në Preshevë: rr. “Selami Hallaqi”Tel.: 00381 17 669 677e-m ail: [email protected]

Shtypur në shtypshkronjën:

3

Hyrje

Libri i mësuesit për tekstin Gjeografia 12 është hartuar duke u mbështetur në tematikat e tekstit të nxënësit, të cilat janë në përputhshmëri me programin lëndor. Ky libër ka si qëllim t’u vijë në ndihmë jo vetëm mësuesve, të cilët po hedhin hapat e parë në mësimdhënie, por edhe mësuesve me përvojë shumëvjeçare në këtë profesion. Mësimdhënia ndërvepruese dhe të nxënit aktiv janë bërë pjesë e modeleve të planifikimeve ditore në këtë libër mësuesi. Teknika dhe metoda mësimdhënieje që i nxisin nxënësit të jenë kërkues në zgjerimin e njohurive të reja dhe t’i zbatojnë këto njohuri për zgjidhjen e problemeve në jetën e përditshme. Këto metoda do të lehtësojnë jo vetëm procesin e mësimdhënies, por edhe atë të mësimnxënies, ku nxënësit nuk duhet të jenë vetëm riprodhues, por ata duhet të evidentojnë, të krijojnë, të interpretojnë, të diskutojnë dhe të zgjidhin situatat e ndryshme problemore që trajtohen gjatë orëve mësimore. Ky tekst është hartuar në mënyrë të tillë që, me ndihmën e mësuesit, nxënësit t’i krijohen mundësitë të zhvillojë kompetencat e nevojshme dhe mësuesit të kenë lehtësitë e mundshme gjatë gjithë vitit shkollor. Këto lehtësira përqendrohen në:

- hartimin e planit vjetor (analitik dhe sintetik, strukturuar sipas një ndarjeje në periudha 3-mujore),

- planifikimin e zhvillimit të të gjitha temave mësimore, përfshirë

edhe vlerësimet e dosjeve dhe testet për çdo tremujor;

- përdorimin e metodave sa më pranë realitetit shqiptar,

- larmishmërinë e mjeteve dhe burimeve të përdorura etj.

Çdo temë mësimore zhvillohet nëpërmjet trajtimit të një situate të shkëputur nga realiteti. Kjo do t’i ndihmojë nxënësit të aftësohen e të zhvillojnë të menduarin kritik e krijues, të pasurojnë kulturën dhe të përgatiten për të luajtur një rol aktiv në shoqëri.

4

PËRMBAJTJA

Plani analitik Plani sintetikKarakteri ndërdisiplinor i studimit të gjeografisë si shkencë Drejtimet e karrierës së gjeografitKonceptet bazë në gjeografi për analiza hapësinore Zhvillimet lokale, rajonale dhe proceset globalizuese. Punë praktike nr. 1. Zhvillimi i globalizimitProjekt. Ora e parë (Përcaktimi i temës, ndarja e klasës në grupe dhe përcaktimi i detyrave për gjithsecilin grup)Objekti i studimit të gjeografisë rajonale të botës Tiparet e përgjithshme natyrore-gjeografike të Europës Klima dhe rajonet natyrore të EuropësPopullsia dhe procesi i urbanizimit të Europës Identiteti kulturor dhe harta politike e Europës Bashkimi Europian dhe perspektiva e zhvillimit të tij Ekonomia e EuropësKultura europianePunë praktike nr. 2. Rajoni i Bashkimit Europian Përsëritje nr. 1Europa Perëndimore. Kushtet natyrore dhe harta politike Popullsia dhe ekonomia e Europës PerëndimoreEuropa Ishullore. Kushtet natyrore dhe harta politike Popullsia dhe ekonomia e Europës IshullorePunë praktike nr. 3. Rajoni i Europës Ishullore dhe i Europës PerëndimoreEuropa Veriore. Kushtet natyrore dhe harta politike Popullsia dhe ekonomia e Europës VerioreEuropa Qendrore. Kushtet natyrore dhe harta politike Popullsia dhe ekonomia e Europës QendrorePunë praktike nr. 4. Rajoni i Europës Veriore dhe Europës QendroreEuropa Lindore. Kushtet natyrore dhe harta politike Popullsia dhe ekonomia e Europës Lindore Përsëritje nr. 2Europa Mesdhetare. Kushtet natyrore dhe harta politike Popullsia dhe ekonomia e Europës Mesdhetare Makrorajoni i Rusisë. Kushtet natyrorePopullsia dhe ekonomia e Makrorajonit Rus Zhvillimet aktuale gjeopolitike të Makrorajonit RusPunë praktike nr. 5. Rajoni i Europës Mesdhetare dhe Europës LindoreAmerika. Pozita gjeografike dhe ndarja makrorajonale

5

PËRMBAJTJA

Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Veriore Shtetet e Bashkuara të Amerikës Karakteristikat e ekonomisë së SHBA-sëAmerika e Veriut në zhvillimet e sotme rajonale dhe globalePunë praktike nr. 6. Rajoni i Amerikës së VeriutAmerika Qendrore. Kushtet natyrore Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Qendrore Meksika. Kushtet natyrorePërsëritje nr. 3Testim. Periudha e parë, Shtator - Dhjetor Vlerësim dosjejeVlerësim dosjejePunë praktike nr. 7. Rajoni i Amerikës QendroreAmerika Jugore. Kushtet natyrore Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës JugoreVeprimtaritë ekonomike të Amerikës JugoreAmerika Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale Punë praktike nr. 8. Rajoni i Amerikës JugoreAfrika Nënsahariane. Kushtet natyrore Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës NënsaharianeVeprimtaritë ekonomike të Afrikës NënsaharianeAfrika Nënsahariane në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale Punë praktike nr. 9. Rajoni i Afrikës NënsaharianeAfrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore. Kushtet natyrorePopullsia dhe urbanizimi i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Veriore dhe Azisë JugperëndimoreAfrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globalePërsëritje nr. 4Punë praktike nr. 10. Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë JugperëndimoreAzia Lindore. Kushtet natyrore Popullsia dhe urbanizimi i Azisë LindoreModelet ekonomike të zhvillimit në Azinë LindoreAzia Lindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale Punë praktike nr. 11. Rajoni i Azisë LindoreAzia Juglindore. Kushtet natyrore Popullsia dhe urbanizimi i Azisë JuglindoreVeprimtaritë ekonomike të Azisë JuglindoreAzia Juglindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

6

Punë praktike nr. 12. Rajoni i Azisë Juglindore

7

PËRMBAJTJAPërsëritje nr. 5Azia Jugore. Kushtet natyrore Popullsia dhe urbanizimi i Azisë JugoreVeprimtaritë ekonomike të Azisë JugoreAzia Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale Punë praktike nr. 13. Rajoni i Azisë JugoreAustralia dhe Oqeania. Kushtet natyrorePopullsia dhe urbanizimi i Australisë, Zelandës së Re dhe OqeanisëVeprimtaritë ekonomike të Australisë, Zelandës së Re dhe OqeanisëAustralia, Zelanda e Re dhe Oqeania në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale Punë praktike nr. 14. Rajoni i Australisë dhe OqeanisëProjekt Përsëritje nr. 6Testim. Periudha e dytë, Janar–Mars Vlerësim dosjejeVlerësim dosjejePopullsia e botësMbipopullimi dhe presioni demografik mbi territorinModelet dhe teoritë mbi ndryshimet e popullsisëPunë praktike nr. 15. Modelet tipike demografike botëroreLëvizjet migratore në botëPolitikat rajonale dhe globale për kontrollin e migracionit Migrimet e shqiptarëve në botëRajonet gjuhësore dhe proceset integruese shumëkulturore Racat dhe etnitë. Ndikimi i tyre në diversitetin kulturorFetë dhe shumëkulturalizmi Globalizimi i ekonomisë Kriza ekonomike botëroreBujqësia në ndikimin e globalizimitPërsëritje nr. 7Punë praktike nr. 15. Rajonet kulturore të botësModelet e industrisë Tregtia globaleRoli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë botërore Turizmi në zhvillimet rajonale dhe globaleModelet e qyteteve botëroreProcesi i urbanizimit dhe sistemet urbane Urbanizimi i ShqipërisëNdarja e sotme territoriale e Shqipërisë

8

PËRMBAJTJAPërsëritje nr. 8Zhvillimi i Qëndrueshëm. Politikat dhe strategjitë rajonale e globale për menaxhimin e tijBurimet energjetikeEkosistemet natyroreRreziqet natyrore dhe menaxhimi i tyre Llojet e rreziqeve natyrore (vazhdim) Ndryshimet klimatikePolitikat rajonale, globale për menaxhimin e qëndrueshëm të ndryshimeve klimatike Ndotja globaleMungesa e ujit dhe menaxhimi i burimeve ujoreVarfëria në botë Edukimi mjedisorZhvillimet gjeopolitike dhe prirjet aktualePërsëritje nr. 9 TestimVlerësim dosjejePunë praktike. Ndryshimet e hartës politike të botësProjekt. Prezantimi dhe vlerësimiProjekt. Prezantimi dhe vlerësimiTregtia e armëve dhe politikat botërore mbi çarmatimin Prodhimi i armëve të shkatërrimit në masëKonfliktet rajonaleTestet për çdo tremujor (Grupe A-B)

PLANI MËSIMOR VJETOR FUSHA: SHOQËRIA DHE MJEDISI

LËNDA: GJEOGRAFIKLASA: XII

Tematika Nëntematikat Shpërndarja e përmbajtjes së lëndësShtator – Dhjetor52 orë

Janar – Mars44 orë

Prill – Qershor40 orë

Ndërvarësia midis njerëzve, rajoneve dhe mjediseve

Gjeografia dhe proceset globalizuese 4 orë njohuri të reja1 orë punë praktike(5 orë gjithsej)

1. Karakteri ndërdisiplinor i studimit të gjeografisë si shkencë

2. Drejtimet e karrierës së gjeografit3. Konceptet bazë në gjeografi për

analiza hapësinore4. Zhvillimet lokale, rajonale dhe

proceset globalizuese.5. Punë praktike nr. 1. Zhvillimi i

globalizimit6. Projekt. Ora e parë (Përcaktimi i

temës, ndarja e klasës në grupe dhe përcaktimi i detyrave për gjithsecilin grup)

7. Objekti i studimit të gjeografisë rajonale të botës

8. Tiparet e përgjithshme natyrore- gjeografike të Europës

9. Klima dhe rajonet natyrore të Europës

10. Popullsia dhe procesi i urbanizimit të Europës

11. Identiteti kulturor dhe harta politike e Europës

12. Bashkimi Europian dhe perspektiva e zhvillimit të tij

13. Ekonomia e Europës14. Kultura europiane15. Punë praktike nr. 2. Rajoni i

Bashkimit Europian16. Përsëritje nr. 117. Europa Perëndimore. Kushtet

natyrore dhe harta politike

Rajonet gjeografike të botës

2 orë projekt13 orë punë praktike6 orë përsëritje2 orë testim2 orë vlerësim dosje59 orë njohuri të reja

(84 orë gjithsej)

8

18. Popullsia dhe ekonomia e Europës Perëndimore

19. Europa Ishullore. Kushtet natyrore dhe harta politike

20. Popullsia dhe ekonomia e Europës Ishullore

21. Punë praktike nr. 3. Rajoni i Europës Ishullore dhe i Europës Perëndimore

22. Europa Veriore. Kushtet natyrore dhe harta politike

23. Popullsia dhe ekonomia e Europës Veriore

24. Europa Qendrore. Kushtet natyrore dhe harta politike

25. Popullsia dhe ekonomia e Europës Qendrore

26. Punë praktike nr. 4. Rajoni i Europës Veriore dhe Europës Qendrore

27. Europa Lindore. Kushtet natyrore dhe harta politike

28. Popullsia dhe ekonomia e Europës Lindore

29. Përsëritje nr. 230. Europa Mesdhetare. Kushtet

natyrore dhe harta politike31. Popullsia dhe ekonomia e

Europës Mesdhetare32. Makrorajoni i Rusisë. Kushtet

natyrore33. Popullsia dhe ekonomia e

Makrorajonit Rus34. Zhvillimet aktuale gjeopolitike të

Makrorajonit Rus35. Punë praktike nr. 5. Rajoni i

Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore

36. Amerika. Pozita gjeografike dhe ndarja makrorajonale

9

37. Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Veriore

38. Shtetet e Bashkuara të Amerikës39. Karakteristikat e ekonomisë së

SHBA-së40. Amerika e Veriut në zhvillimet e

sotme rajonale dhe globale41. Punë praktike nr. 6. Rajoni i

Amerikës së Veriut42. Amerika Qendrore. Kushtet

natyrore43. Popullsia dhe urbanizimi i

Amerikës Qendrore44. Meksika. Kushtet natyrore45. Përsëritje nr. 346. Testim. Periudha e parë, Shtator

- Dhjetor47. Vlerësim dosjeje48. Vlerësim dosjeje49. Punë praktike nr. 7. Rajoni i

Amerikës Qendrore50. Amerika Jugore. Kushtet

natyrore51. Popullsia dhe urbanizimi i

Amerikës Jugore52. Veprimtaritë ekonomike të

Amerikës Jugore

1. Amerika Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

2. Punë praktike nr. 8. Rajoni i Amerikës Jugore

3. Afrika Nënsahariane. Kushtet natyrore

4. Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Nënsahariane

5. Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane

6. Afrika Nënsahariane në

1

zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

7. Punë praktike nr. 9. Rajoni i Afrikës Nënsahariane

8. Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore. Kushtet natyrore

9. Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore

10. Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore

11. Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

12. Përsëritje nr. 413. Punë praktike nr. 10. Rajoni i

Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore

14. Azia Lindore. Kushtet natyrore

15. Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Lindore

16. Modelet ekonomike të zhvillimit në Azinë Lindore

17. Azia Lindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

18. Punë praktike nr. 11. Rajoni i Azisë Lindore

19. Azia Juglindore. Kushtet natyrore

20. Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Juglindore

21. Veprimtaritë ekonomike të Azisë Juglindore

22. Azia Juglindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

23. Punë praktike nr. 12. Rajoni i Azisë Juglindore

1

Sfida të botës globale

3 orë vlerësim dosjeje

24. Përsëritje nr. 525. Azia Jugore. Kushtet natyrore26. Popullsia dhe urbanizimi i

Azisë Jugore27. Veprimtaritë ekonomike të

Azisë Jugore28. Azia Jugore në zhvillimet e

sotme rajonale dhe globale29. Punë praktike nr. 13. Rajoni i

Azisë Jugore30. Australia dhe

Oqeania. Kushtet natyrore

31. Popullsia dhe urbanizimi i Australisë, Zelandës së Re dhe Oqeanisë

32. Veprimtaritë ekonomike të Australisë, Zelandës së Re dhe Oqeanisë

33. Australia, Zelanda e Re dhe Oqeania në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

34. Punë praktike nr. 14. Rajoni i Australisë dhe Oqeanisë

35. Projekt36. Përsëritje nr. 637. Testim. Periudha e dytë,

Janar–Mars38. Vlerësim dosjeje39. Vlerësim dosjeje40. Popullsia e botës41. Mbipopullimi dhe

presioni demografik mbi territorin

42. Modelet dhe teoritë mbi ndryshimet e popullsisë

43. Punë praktike nr. 15. Modelet tipike demografike botërore

44. Lëvizjet migratore në botë3 orë përsëritje2 orë punë praktike

1. Politikat rajonale dhe globale për kontrollin e migracionit2. Migrimet e shqiptarëve në botë

1

2 orë projekt37 orë njohuri të reja

(47 orë gjithsej)

3. Rajonet gjuhësore dhe proceset integruese shumëkulturore4. Racat dhe etnitë. Ndikimi i tyre në diversitetin kulturor5. Fetë dhe shumëkulturalizmi6. Globalizimi i ekonomisë7. Kriza ekonomike botërore8. Bujqësia në ndikimin e globalizimit9. Përsëritje nr. 710. Punë praktike nr. 15. Rajonet kulturore të botës11. Modelet e industrisë12. Tregtia globale13. Roli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë botërore14. Turizmi në zhvillimet rajonale dhe globale15. Modelet e qyteteve botërore16. Procesi i urbanizimit dhe sistemet urbane17. Urbanizimi i Shqipërisë18. Ndarja e sotme territoriale e Shqipërisë19. Përsëritje nr. 820. Zhvillimi i Qëndrueshëm. Politikat dhe strategjitë rajonale e globale për menaxhimin e tij21. Burimet energjetike22. Ekosistemet natyrore23. Rreziqet natyrore dhe menaxhimi i tyre24. Llojet e rreziqeve natyrore (vazhdim)25. Ndryshimet klimatike26. Politikat rajonale, globale përmenaxhimin e qëndrueshëm të ndryshimeve klimatike

1

27. Ndotja globale28. Mungesa e ujit dhe menaxhimi i burimeve ujore29. Varfëria në botë30. Edukimi mjedisor31. Zhvillimet gjeopolitike dhe prirjet aktuale32. Përsëritje nr. 933. Testim34. Vlerësim dosjeje35. Punë praktike. Ndryshimet e hartës politike të botës36. Projekt. Prezantimi dhe vlerësimi37. Projekt. Prezantimi dhe vlerësimi38. Tregtia e armëve dhe politikat botërore mbi çarmatimin39. Prodhimi i armëve të shkatërrimit në masë40. Konfliktet rajonale

1

PLANIFIKIMI I TREMUJORIT TË PARË, SHTATOR – DHJETOR

LËNDA: GJEOGRAFI SHKALLA: VI

KLASA:XII

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE KYÇ

Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit Nxënësi/ja:- shpreh, para një audience të caktuar mësimore, çështjet thelbësore të ngritura në një punim për një temë të caktuar, përmes së paku një forme të komunikimit (gjuhës, simboleve, shenjave, kodeve etj.);- diskuton në grup, në mënyrë konstruktive, duke dhënë informacion e argumente dhe duke shtruar pyetje në një dialog në kohëzgjatje prej disa minutash, për një temë të caktuar në gjeografi;- përdor drejt strukturën dhe rregullat standarde të drejtshkrimit të gjuhës në një numër të caktuar të konteksteve, si: ese, prezantime etj.;- prezanton në mënyrë efektive për një temë të caktuar nga rajonet gjeografike të botës dhe çështjet globale, komunikon me audiencën duke përdorur TIK-un dhe mediet e tjera të shkruara dhe elektronike.

Kompetenca e të menduarit Nxënësi/ja:- sqaron ecurinë e zgjidhjes së një problemi, duke e vërtetuar zgjidhjen e problemit përmes analizës dhe e prezanton para moshatarëve apo të tjerëve;- analizon, në mënyrë të pavarur, informacionet e marra nga burimet e ndryshme për një temë ose detyrë të dhënë, vlerëson cilësinë e tyre dhe i radhit ato sipas rëndësisë dhe qëllimit që kanë (temat mund të jenë, p.sh.: ekonomia globale, ndryshimet klimatike etj.);- gjykon rezultatet e arritura nga analiza e të dhënave të një projekti të realizuar dhe i interpreton ato;- hulumton në mënyrë të pavarur për një çështje të caktuar, duke përcaktuar fazat dhe procedurat e hulumtimit, paraqet dhe interpreton rezultatet e fituara në tabela dhe grafikë, duke përdorur teknologjinë e informacionit;- identifikon burimet e informacioneve të nevojshme dhe i shfrytëzon ato në mënyrë të duhur për të zgjidhur një problem në nivelin e caktuar të vështirësisë, duke dhënë shembuj konkretë;- vlerëson cilësinë e informacioneve në një material të shkruar për një temë të caktuar (p.sh.: për ngrohjen globale, për shumëllojshmërinë kulturore etj.); identifikon elementet kryesore; i diskuton ato me moshatarë, duke dhënë propozime konkrete për shfrytëzimin e shembujve pozitivë në kontekstin lokal apo global, duke shprehur qëndrimin personal;- përpunon në mënyrë kritike informacionet e mbledhura nga burime të ndryshme për ndonjë temë të ndjeshme në shoqëri, formon qëndrim kritik dhe e paraqet atë gjatë një debati me moshatarë dhe me të tjerë për çështjen e ngritur, pro ose kundër (si, p.sh., nëse ndryshimet klimatike janë pasojë e veprimtarisë njerëzore etj.).

Kompetenca e të mësuarit Nxënësi/ja:- demonstron shkathtësi të përdorimit të TIK-ut në situata të përditshme dhe në përmbushjen e kërkesave të ndryshme gjatë të nxënit (p.sh.: për ndërtimin e tabelave, grafikëve apo diagrameve, për përgatitjen e prezantimeve etj.);

1

- diskuton në grup për mënyrat e bashkëpunimit me të tjerët për të zgjidhur një situatë të re mësimore, tregon mënyrën e shfrytëzimit të përvojave paraprake për të zhvilluar njohuritë dhe shkathtësitë e reja në zgjidhjen e situatave dhe problemeve të tilla;- bën përpunimin e informacioneve për një temë të caktuar në mënyrë të pavarur dhe efektive, rezultatet e punës i prezanton me shkrim ose me gojë para të tjerëve, duke dhënë shpjegime për mënyrën e zgjedhjes dhe të shfrytëzimit të burimeve të informacionit;- paraqet një plan studimi (në formë skice, vizatimi, shkrimi etj.) për ndonjë çështje të caktuar (p.sh., vlerat kulturore të një rajoni të caktuar etj.) duke respektuar të gjithë hapat e planit të studimit dhe e paraqet para të tjerëve;- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndj ekur avancimin e vet dhe masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;- vlerëson në mënyrë kritike punën e vet, duke iu referuar qëllimeve fillestare të punës, me qëllim përmirësimin e organizimit të punimit, qartësisë së mendimit etj.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin Nxënësi/ja:- argumenton me shembuj konkretë lidhjet midis punës, profesionit dhe karrierës, prezanton vendimmarrjen personale referuar mundësive në dispozicion për arsimim/trajnim të mëtejshëm, si dhe argumenton zgjidhjet për realizimin e planit personal të karrierës;- planifikon dhe menaxhon me sukses një projekt me objektiva të caktuar;- paraqet, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, kompetencat e nevojshme për përballimin e situatave të ndryshme jetësore apo për zhvillimin e karrierës në një fushë të caktuar.

Kompetenca personale Nxënësi/ja:- demonstron vetëbesim dhe shkathtësi personale e ndërpersonale, duke dalluar aspektet pozitive për veten dhe duke ndërmarrë veprime konkrete për arritjen e rezultateve personale të synuara;- zgjidh konfliktet ndërpersonale në mënyrë konstruktive, duke shqyrtuar alternativat, duke marrë vendime dhe duke shpjeguar zgjedhjet e bëra;- shfaq në forma të ndryshme ndërgjegjësim për menaxhimin e emocioneve, stresit dhe konflikteve në situata të ndryshme etj.

Kompetenca qytetare Nxënësi/ja:- prezanton, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, mënyrën e funksionimit të mjedisit shoqëror në nivel lokal dhe më gjerë, si dhe me shembuj konkretë tregon kontributin e vet në ruajtjen dhe kultivimin e vlerave të mjedisit;- paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit vlerat kryesore të diversitetit në shoqëri apo në mjedisin ku jeton, i diskuton ato me të tjerët, duke i krahasuar me shembuj nga jeta e përditshme që tregojnë tolerancë, respekt dhe qëndrim të hapur ndaj dallimeve;- prezanton, në një debat me të tjerët ose në një formë tjetër të të shprehurit, masat për mbrojtjen dhe avancimin e vlerave dhe parimeve të të drejtave të njeriut në jetën e përditshme, duke veçuar shembuj konkretë të ndonjë veprimtarie (p.sh.: veprimtari për promovimin e barazisë gjinore, për luftimin e paragjykimeve dhe diskriminimit, për luftimin e varfërisë etj.);- ilustron me shembuj zgjidhjen e problemeve të caktuara, si dhe e arsyeton atë me argumente para një audience të caktuar;- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga njeriu, dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.

Kompetenca digjitale

1

Nxënësi/ja:- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke përfshirë edhe të nxënit në distancë;- prezanton një projekt, duke përdorur sekuenca animimesh, videosh, figurash për demonstrimin e temave mësimore;- vlerëson cilësinë e informacionit të gjetur nga një shumëllojshmëri burimesh dhe mediesh;- ndërgjegjësohet mbi globalizmin dhe larminë e kulturave, duke shkëmbyer përvojat e vendit tonë me nxënësit e vendeve të ndryshme.

REZULTATET E TË NXËNIT SIPAS KOMPETENCAVE TË FUSHËS/LËNDËSNxënësi/ja:

analizon dhe vlerëson karakterin ndërdisiplinor të gjeografisë si shkencë; shpjegon rolin e saj për studimin e botës si një urë kalimi midis shkencave shoqërore dhe atyre natyrore; argumenton rolin dhe rëndësinë e profesionit të gjeografit në fusha të ndryshme të jetës sociale dhe ekonomike; analizon temat bazë në gjeografi: vendndodhja, vendi, rajoni, lëvizja, marrëdhëniet njeri-mjedis dhe proceset hapësinore; analizon dhe vlerëson proceset e sotme integruese dhe marrëdhëniet në nivele të ndryshme: lokal, rajonal dhe global; vlerëson tendencat e sotme globalizuese dhe problemet në këtë proces; argumenton qëndrimet pro dhe kundër këtyre proceseve; përshkruan objektin dhe rëndësinë e studimit të gjeografisë rajonale të botës; vlerëson ndërlidhjen e saj me fushat e tjera të studimit të gjeografisë; vlerëson rolin e pozitës gjeografike në karakteristikat e përgjithshme gjeografike të Europës dhe në marrëdhëniet me rajonet e tjera; përshkruan veçoritë specifike rajonale natyrore të Europës:

- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,- tiparet dhe format kryesore të relievit,- sistemet ujore,- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,- tokat dhe brezat e bimësisë;

vlerëson ndikimin dhe rolin e veprimtarisë njerëzore në mjedisin natyror; dallon etapat më të rëndësishme të ndryshimit të hartës politike të Europës; analizon veçoritë e popullsisë së Europës dhe tendencat aktuale të zhvillimeve demografike në Europë; shpjegon veçoritë kryesore të zhvillimit të sektorëve të ekonomisë europiane; vlerëson perspektivën e zhvillimit ekonomik të Europës; analizon veçoritë kryesore të proceseve urbanizuese në Europë dhe problemet që i shoqërojnë; identifikon tipare të shumëllojshmërisë kulturore të Europës; interpreton historikun dhe karakteristikat e formimit, zhvillimit e zgjerimit të BE-së; interpreton zhvillimet aktuale dhe problematikat që i shoqërojnë; identifikon disa ndër problemet e sotme rajonale të Europës dhe perspektivën e zgjidhjes së tyre; identifikon nënrajonet kryesore të Europës; interpreton për secilin nënrajon tiparet kryesore natyrore dhe tiparet socioekonomike; vlerëson pozitën gjeopolitike dhe gjeoekonomike të

Shqipërisë në Ballkanin Perëndimor dhe në Europë; vlerëson rolin e pozitës gjeografike të Rusisë në karakteristikat e përgjithshme gjeografike dhe marrëdhënien e saj me rajonet e tjera;

1

vlerëson rolin e pasurive të shumta natyrore që ka Rusia në zhvillimin ekonomik të saj; identifikon veçoritë specifike rajonale natyrore të Rusisë; vlerëson ndikimin dhe rolin e veprimtarisë njerëzore në mjedisin natyror; analizon veçoritë e popullimit dhe tendencat aktuale të zhvillimeve demografike në rajonin rus, me fokus të veçantë shumëllojshmërinë etnike

dhe shpërndarjen e popullsisë; shpjegon veçoritë kryesore të zhvillimit të sektorëve të ekonomisë në Rusi; interpreton perspektivën e zhvillimit ekonomik të Rusisë; vlerëson zhvillimet aktuale gjeopolitike të makrorajonit rus dhe problemet e sotme të perspektivës rajonale e globale; përshkruan tiparet kryesore natyrore të rajonit të Amerikës së Veriut:

- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,- tiparet dhe format kryesore të relievit,- sistemet ujore,- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,- tokat dhe brezat e bimësisë.

vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Amerikës së Veriut; shpjegon karakteristikat e përgjithshme të zhvillimeve demografike të Amerikës së Veriut; identifikon dhe vlerëson tipare të shumëllojshmërisë kulturore të rajonit të Amerikës së Veriut; vlerëson shkallën e urbanizimit të Amerikës Veriore dhe perspektivën e zhvillimit; analizon tipat dhe llojet e ndryshme të rajoneve të ShBA-së dhe të Kanadasë, si dhe modelet e tyre të zhvillimit, duke evidentuar modelin

ekonomik të zhvillimit të ShBA-së; analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Amerikës së Veriut dhe parashikon perspektivën e tyre; përshkruan tiparet kryesore natyrore të Amerikës Qendrore, me fokus të veçantë specifikat e bimësisë së këtij rajoni (shtrirjen gjeografike, llojet

etj.):- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,- tiparet dhe format kryesore të relievit,sistemet ujore,- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,- tokat dhe brezat e bimësisë;

vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Amerikës Qendrore; shpjegon veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Amerikës Qendrore, duke vlerësuar gërshetimin e kulturave; identifikon veçoritë dhe shkallën e urbanizimit të Amerikës Qendrore; analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Amerikës Qendrore; analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Amerikës Qendrore, si dhe perspektivën e tyre.

Nr. Tematika (orë)

Temat mësimore Situata e parashikuar e të nxënit Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve

Vlerësimi Burimet

1

1. Gjeografia dhe proceset globalizuese 4 orë njohuritë reja

1 orë punë praktike

(5 orë gjithsej)

1. Karakterindërdisiplinor i studimit të gjeografisë si shkencë

Në lëndën e gjeografisë, ju keni mësuar shumë njohuri për botën, hapësirën, si: klimën, relievin, hidrografinë, popullsinë, kulturën, ekonominë, urbanizimin etj. Cilët nga këta komponentë janë fizikë dhe cilët humanë?

Stuhi mendimesh

Harta e konceptit

Parashikimi me terma paraprakë

Veprimtari e leximit të drejtuar (VLD)

Rrjeti i diskutimit

Di – Dua të di– Mësova

Diagram piramidal

Shkrim i lirë

Shkrim i

Vlerësim individual i nxënësve. Vlerësim i përgjigjeve me gojë

Teksti Gjeografia 12,materiale plotësuese

2. 2. Drejtimet e karrierës së gjeografit

Gjeografia është një shkencë që ka lidhje të shumta dhe të gjera me shkencat e tjera.Ajo zotëron karakteristika të ngjashme dhe përbën një urë lidhëse midis shkencave sociale dhe atyre fizike. Gjeografia vijon të jetë një shkencë unike, fokusimi parësor i së cilës është hapësira. A do t’ju pëlqente tëishit gjeograf dhe pse?


Teksti Gjeografia 12,

materiale plotësuese

3. 3. Konceptet bazë në gjeografi për analiza hapësinore

Ualdo Tobler, gjeograf në Universitetin e Kalifornisë shprehej: “... Çdo gjë është e lidhur me një objekt gjeografik, por gjërat që janë pranë, janë më të lidhura se gjërat që janë larg”. Si e kuptoni këtë shprehje? Andikon distanca në aktivitetin njerëzor?

Vlerësim individual i nxënësve. Vlerësim i përgjigjeve megojë


4. 4. Zhvillimet lokale, rajonale dhe proceset globalizuese

Para disa vitesh, duke përkufizuar procesin e globalizimit, gazeta “Le Monde” në Francë shkruante: “Globalizimi është një princeshë angleze, e cila së bashku me mikun e saj egjiptian u aksidentua në një tunel në Paris, ndërsa po udhëtonin me shpejtësi me një makinë gjermane, e cila kishte motor holandez, ndërsa shoferi ishte belg.Princeshën po e ndiqnin paparacët italianë, të cilët udhëtonin me motor japonez”. Si e kuptoni këtë përkufizim?



5. 5. Punë praktike nr. 1. Zhvillimi i globalizimit

Ju tashmë e njihni shumë mirë procesin e globalizimit. Le të realizojmë një punë praktike rreth globalizimit ekonomik dhe atij shoqëror.


Teksti Gjeografia 12,

materiale plotësuese

6. 6. Projekt. Ora e Le të vendosim të gjithë bashkë se cila do të jetë tema e projektit që ne do të përzgjedhim

Vlerësim individual i

1

Rajonet gjeografike të botës

2 orë projekt


6 orë përsëritje

2 orë testim

2 orë vlerësim dosje

59 orë njohuri të reja

(84 orë gjithsej)

parë për të zhvilluar në lëndën e gjeografisë rajonale të botës.

shpejtë

Diskutim për njohuritë paraprake

Insert - Sistemi ndërveprues i shënimeve

Diagram Veni

Pyetja sjell pyetjen

Ditari trepjesësh

Ditari dypjesësh

Fjali – koment


Rrjeti i diskutimit

nxënësve. Vlerësim i përgjigjeve me gojë

7. 7. Objekti istudimit të gjeografisë rajonale të botës

Europa është e ndarë në disa rajone: Europa Perëndimore, Europa Veriore, Europa Mesdhetare etj. Çfarë kanë të përbashkët shtetet e Europës Perëndimore, Mesdhetare etj.?


Teksti Gjeografia 12,materiale plotësuese, hartagjeografike

8. 8. Tiparet epërgjithshme natyrore- gjeografike të Europës

Zhvillimi progresiv i botës,revolucioni në teknikë e informatikë po i zvogëlon më shume dallimet në shkallë dhe hap pas hapi. Procesi i globalizimit po i zhduk kufijtë tradicionalë të kontinenteve.Kufijtë tradicionalë ndërmjet tyre po mbeten si relikte historike të së kaluarës.



9. 9. Klima dhe rajonet natyrore të Europës

Ju tashmë keni njohuri rreth pozitës gjeografike të Europës dhe relievit të saj. A mund të përcaktoni klimën e këtij rajoni dhe faktorët që ndikojnë në formimin e saj? Cili është roli që luan klima, pozita gjeografike dhe relievi në popullimin e rajonit?Rikujtojmë që qytetërimet e lashta në Europë u zhvilluan në Greqinë e lashtë, në Romë dhe këto qytetërime kanë pasur një shkallë të lartë zhvillimi.


Teksti Gjeografia 12,materiale plotësuese, harta gjeografike

10. 10. Popullsia dhe procesi i urbanizimit të Europës



11. 11. Identitetikulturor dhe harta politike e Europës

Europianët emigruan drejt Botës së Re gjatë luftërave fetare. Tregoni çfarë elementesh kulturore përhapën europianët në vendet ku shkuan.


Teksti Gjeografia 12,materiale plotësuese, harta

2

Mësimdhënie e ndërsjellë

Lexim me kodim të imët

Imagjinatë e drejtuar

Kubimi

Kundërshtia akademike

Grupi i ekspertëve

Lexim dhe pyetje

Lexim përmbledhje në dyshe

Përmbledhje e strukturuar

gjeografike12. 12. Bashkimi

Europian dhe perspektiva e zhvillimit të tij

Rrugët e Strasburgut, ku ndodhet Parlamenti Europian, mbajnë emrat e kryeqyteteve të vendeve anëtare, si p.sh., rruga Londra, rruga Parisi, rruga Brukseli etj. Sipas jush, çfarë tregojnë këto emërtime?



13. 13. Ekonomia e Europës

Lugina e Renit është rajoni më i zhvilluar ekonomiko-industrial në Europë. Çfarë dini për këtë rajon?



14. 14. Kulturaeuropiane

Europa është djepi i kulturës botërore. Këtu u zhvillua letërsia, Iluminizmi, u hapën universitetet e para, lindi futbolli etj. Çfarë dini për këto elemente të kulturës europiane?



15. 15. Punë praktike nr. 2. Rajoni i Bashkimit Europian

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Europës, veçorive natyrore të saj dhe kushtet të cilat çuan në formimin e Bashkimit Europian. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumë rreth BashkimitEuropian.



16. 16. Përsëritje nr. 1

Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth gjeografisë si shkencë dhe një vështrim të përgjithshëm rreth Europës dhe Bashkimit Europian. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje.



17. 17. EuropaPerëndimore.

Rajoni i Europës Perëndimore ka tiparet e klimës mesatare oqeanike, që e dallon nga


TekstiGjeografia

2

Kushtet natyrore dhe harta politike

rajonet e tjera. Mendoni cilët faktorë kanë ndikuar në klimën e këtij rajoni. A ka ndikuar dhe si ka ndikuar klima në popullimin e rajonit dhe zhvillimit ekonomik të tij?

Tabelë koncepti

Stuhi mendimesh

Harta e konceptit



Rrjeti i diskutimit


Diagram piramidal


12,materiale plotësuese, harta gjeografike

18. 18. Popullsia dhe ekonomia e Europës Perëndimore



19. 19. EuropaIshullore. Kushtet natyrore dhe harta politike

Duke parë hartën fizike të Europës, si mendoni cili territor mund të cilësohet si Europa Ishullore? Cilat janë format e relievit që mbizotërojnë në të? Si paraqitet zhvillimi ekonomik dhe i popullsisë në këto territore? Çfarë njohurish keni ju për to?



20. 20. Popullsia dhe ekonomia e Europës Ishullore



21. 21. Punë praktike nr. 3. Rajoni i Europës Ishullore dhe Europës Perëndimore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore, veçorive natyrore të tyre dhe veçoritë e popullimit e zhvillimit ekonomik të tyre. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve.



22. 22. EuropaVeriore. Kushtet natyrore dhe

Në veri të Europës ndodhin shumë dukuri gjeografike të ndryshme nga rajonet e tjera. Kujtoni disa nga këto dukuri dhe diskutoni në klasë (gejzerët p.sh.).

Vlerësim individual i nxënësve. Vlerësim i përgjigjeve me

Teksti Gjeografia 12,materiale plotësuese,

2

harta politike Shkrim i lirë

Shkrim i shpejtë



Diagram Veni


Ditari trepjesësh

Ditari dypjesësh

Fjali – koment


gojë harta gjeografike

23. 23. Popullsia dhe ekonomia e Europës Veriore

Ngjarjet më të vjetra të popullit skandinav janë të lidhura me vikingët, banorët e parë të këtyre viseve. Në shekujt VII-XI vikingët njiheshin si lundrues të mëdhenj, të cilët lundronin jo vetëm në Detin e Veriut, por në të gjitha detet e Europës. Legjendat e vikingëve flasin për arritjen e tyre në brigjet e kontinentit amerikan 500 vjet paraKolombit. Çfarë tregon kjo?



24. 24. EuropaQendrore. Kushtet natyrore dhe harta politike

Shtetet e Europës Qendrore janë anëtare të Bashkimit Europian. Përmendni këto shtete.



25. 25. Popullsia dhe ekonomia e Europës Qendrore

Rajoni i Europës Qendrore ka një identitet historik dhe kulturor të hershëm. Çfarë dini për elementet kulturore të Europës Qendrore (universitetet, muzika, letërsia)?



26. 26. Punë praktike nr. 4. Rajoni i Europës Veriore dhe Europës Qendrore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Europës Veriore dhe Europës Qendrore, veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve.



27. 27. EuropaLindore. Kushtet natyrore dhe harta politike

Në Europën Lindore ka konflikte të ndryshme. Republikat autonome në periferi të Federatës Ruse përpiqen të arrijnë statusin e shtetit të pavarur, pra të shkëputen nga Rusia. Shembulli më tipik është ai i popullit të Çeçenisë. Rusia është



2

një vend shumëkulturor, por njëherësh përmendet edhe për nacionalizmin e vet tipik. Këtë e dëshmojnë edhe ngjarjet e kohëve të fundit në Ukrainë, aneksimi i Krimesë etj. Çfarë dini ju për këto ngjarje? Po për zhvillimin ekonomik të rajonit, a e dini se malet Urale përmbajnë të gjitha elementet e tabelës së Mendelejevit, si ndikon kjo?

Rrjeti i diskutimit




Kubimi


Grupi i ekspertëve

Lexim dhe pyetje


gjeografike28. 28. Popullsia dhe

ekonomia e Europës Lindore




Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth veçorive natyrore, zhvillimeve ekonomike dhe demografike të rajoneve të Europës: Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje.



30. 30. EuropaMesdhetare. Kushtet natyrore dhe harta politike

Gadishulli i Ballkanit është pjesë e Europës Mesdhetare dhe ka 12 shtete. Përmendni shtetet dhe kryeqytetet e Ballkanit.



31. 31. Popullsia dhe ekonomia e Europës Mesdhetare

Qytetërimi i lashtë europian lindi në Mesdhe. Çfarë dini për qytetërimin e lashtë grek dhe romak?


Teksti Gjeografia 12,materiale plotësuese,harta gjeografike

32. 32. Makrorajoni i Rusisë. Kushtet natyrore

Rusia është shteti me sipërfaqen më të madhe në botë dhe shtrihet në dy kontinente. Kujtoni disa nga elementet gjeografike të Rusisë.



2

33. 33. Popullsia dhe ekonomia e Makrorajonit Rus

Historia e formimit të shtetit rus është e gjatë dhe e ndërlikuar. Kujtoni nga historia si ka ardhur Rusia deri në ditët tona, ndryshimet e hartës së saj politike.Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore SHBA-ja dhe BRSS-ja u përballën në një luftë të ftohtë. Çfarë dini për Luftën e Ftohtë dhe a ka sot një të tillë?


Tabelë koncepti

Stuhi mendimesh Harta e konceptit



Rrjeti i diskutimit


Diagram piramidal



34. 34. Zhvillimet aktuale gjeopolitike të Makrorajonit Rus



35. 35. Punë praktike nr. 5. Rajoni i Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve.



36. 36. Amerika. Pozita gjeografike dhe ndarja makrorajonale

Rruga ujore më e rëndësishme në botë është Oqeani Atlantik, lumi Shën Lorenc, Misisipi, Gjiri i Meksikës, Liqenet e Mëdha. Interpretoni në hartë.



37. 37. Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Veriore

Amerika u zbulua nga Kristofor Kolombi në vitin 1492 dhe filloi të popullohet nga europianët. Çfarë dini për identitetin historik dhe kulturor të Amerikës?Historia e SHBA-së fillon me shpalljen e pavarësisë më 4 korrik 1776, të trembëdhjetë kolonive angleze që ndodhen në brigjet atlantike të Amerikës së Veriut.Pas fitores në luftën me Britaninë e Madhe në vitin 1787, kongresi i SHBA-së miratoi



38. 38. Shtetet eBashkuara të


TekstiGjeografia

2

Amerikës Kushtetutën e Federatës. President i parë i shtetit të ri u zgjodh Xh. Uashington, emrin e të cilit mori më 1800 kryeqyteti i vendit.Çfarë kujtoni nga Kushtetuta e parë Amerikane?

Shkrim i lirë

Shkrim i shpejtë



Diagram Veni


Ditari trepjesësh

Ditari dypjesësh


12,materiale plotësuese, harta gjeografike

39. 39. Karakteristikat e ekonomisë së SHBA-së

Në SHBA gjenden shumë ndërmarrje të mëdha industriale të shpërndara në botë, si “General Motors”, “Ford”, “Boeing”, “Exxson”, “IBM”, “Mobil”, “Microsoft”, “Dupont” etj. Çfarë dini për këto ndërmarrje? Ekonomia e Amerikës së Veriut luan rol lider në zhvillimet ekonomike globale, duke qenë nëkonkurrencë me BE-në, Kinën dhe Japoninë. Në cilat degë konkurron Amerika?



40. 40. Amerika e Veriut në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale



41. 41. Punë praktike nr. 6. Rajoni i Amerikës së Veriut

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Amerikës së Veriut, veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtij rajoni.



42. 42. AmerikaQendrore. Kushtet natyrore

Amerika Qendrore është ura lidhëse ndërmjet Amerikës së Veriut dhe Amerikës së Jugut, ndërsa istmi i Panamasë lidh Oqeanin Atlantik me atë Paqësor.Evidentojeni këtë nëpërmjet hartës.



43. 43. Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës

Kulturat azteke dhe maja në Meksikë janë dëshmi e një zhvillimi të hershëm ekonomik shoqëror të këtij rajoni.

Vlerësim individual inxënësve. Vlerësim i

Teksti Gjeografia 12,materiale

2

Qendrore përgjigjeve me gojë

plotësuese, harta gjeografike

44. 44. Meksika.Kushtet natyrore

Meksika, Portugalia, Belize, Venezuela, Kosta Rika, Guatemalë, Hondurasi, Nikaragua, El Salvador, Kolumbia. Cilat nga këto shtete nuk i përkasin Amerikës Qendrore?




Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth veçorive natyrore, zhvillimeve ekonomike dhe demografike të rajoneve të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje.



46. 46. Testim.Periudha e parë, Shtator - Dhjetor

Le të testojmë njohuritë në mënyrë individuale në testin e periudhës së parë Shtator – Dhjetor.

Vlerësim individual

Fletët e testimit

47. 47. Vlerësimdosjeje

Vlerësojmë dosjet e periudhës së parë. Vlerësim individual

Dosjet e nxënësve


Vlerësojmë dosjet e periudhës së parë. Vlerësim individual

Dosjet e nxënësve

49. 49. Punë praktike nr. 7. Rajoni i Amerikës Qendrore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Amerikës Qendrore, veçorive natyrore të saj dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumë rreth këtij rajoni.


Teksti Gjeografia 12,Materiale plotësuese, harta gjeografike

50. 50. AmerikaJugore. Kushtet

Amerika e Jugut është kontinenti i kontrasteve të mëdha të peizazhit. Çfarë elementesh gjeografike të peizazhit kujtoni

Vlerësim individual i nxënësve.Vlerësim i

Teksti Gjeografia 12,Materiale

2

natyrore nga Amerika e Jugut? përgjigjeve me gojë


51. 51. Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Jugore

Qytetërimet më të hershme të territoreve të Amerikës së Jugut ishin majat, inkasit dhe aztekët. Kujtoni shkallën e zhvillimit të këtyre fiseve.



52. 52. Veprimtaritë ekonomike të Amerikës Jugore

Amerika e Jugut ka kushte natyrore të larmishme, klimë të shumëllojshme, pyje të shumta, pampat, rrjet të pasur hidrik. Cilat degë të ekonomisë mund të zhvillohen në shtetet e Amerikës së Jugut?



2

PLANIFIKIMI I TREMUJORIT TË DYTË, JANAR – MARS

LËNDA: GJEOGRAFISHKALLA: VI KLASA: XII


Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit Nxënësi/ja:- shpreh, para një audience të caktuar mësimore, çështjet thelbësore të ngritura në një punim për një temë të caktuar, përmes së paku një forme të komunikimit (gjuhës, simboleve, shenjave, kodeve etj.);- diskuton në grup, në mënyrë konstruktive, duke dhënë informacion e argumente dhe duke shtruar pyetje në një dialog në kohëzgjatje prej disa minutash, për një temë të caktuar në gjeografi;- përdor drejt strukturën dhe rregullat standarde të drejtshkrimit të gjuhës në një numër të caktuar të konteksteve, si: ese, prezantime etj.;- prezanton në mënyrë efektive për një temë të caktuar nga rajonet gjeografike të botës dhe çështjet globale, komunikon me audiencën duke përdorur TIK-un dhe mediet e tjera të shkruara dhe elektronike.


Kompetenca e të mësuarit Nxënësi/ja:- demonstron shkathtësi të përdorimit të TIK-ut në situata të përditshme dhe në përmbushjen e kërkesave të ndryshme gjatë të nxënit (p.sh.: për ndërtimin e tabelave, grafikëve apo diagrameve, për përgatitjen e prezantimeve etj.);- diskuton në grup për mënyrat e bashkëpunimit me të tjerët për të zgjidhur një situatë të re mësimore, tregon mënyrën e shfrytëzimit të përvojave paraprake për të zhvilluar njohuritë dhe shkathtësitë e reja në zgjidhjen e situatave dhe problemeve të tilla;2

- bën përpunimin e informacioneve për një temë të caktuar në mënyrë të pavarur dhe efektive, rezultatet e punës i prezanton me shkrim ose me gojë para të tjerëve, duke dhënë shpjegime për mënyrën e zgjedhjes dhe të shfrytëzimit të burimeve të informacionit;- paraqet një plan studimi (në formë skice, vizatimi, shkrimi etj.) për ndonjë çështje të caktuar (p.sh., vlerat kulturore të një rajoni të caktuar etj.) duke respektuar të gjithë hapat e planit të studimit dhe e paraqet para të tjerëve;- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndjekur avancimin e vet dhe masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;- vlerëson në mënyrë kritike punën e vet, duke iu referuar qëllimeve fillestare të punës, me qëllim përmirësimin e organizimit të punimit, qartësisë së mendimit etj.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin Nxënësi/ja:- argumenton me shembuj konkretë lidhjet midis punës, profesionit dhe karrierës, prezanton vendimmarrjen personale referuar mundësive në dispozicion për arsimim/trajnim të mëtejshëm, si dhe argumenton zgjidhjet për realizimin e planit personal të karrierës;- planifikon dhe menaxhon me sukses një projekt me objektiva të caktuar;- paraqet, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, kompetencat e nevojshme për përballimin e situatave të ndryshme jetësore apo për zhvillimin e karrierës në një fushë të caktuar.


Kompetenca qytetare Nxënësi/ja:- prezanton, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, mënyrën e funksionimit të mjedisit shoqëror në nivel lokal dhe më gjerë, si dhe me shembuj konkretë tregon kontributin e vet në ruajtjen dhe kultivimin e vlerave të mjedisit;- paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit vlerat kryesore të diversitetit në shoqëri apo në mjedisin ku jeton, i diskuton ato me të tjerët, duke i krahasuar me shembuj nga jeta e përditshme që tregojnë tolerancë, respekt dhe qëndrim të hapur ndaj dallimeve;- prezanton, në një debat me të tjerët ose në një formë tjetër të të shprehurit, masat për mbrojtjen dhe avancimin e vlerave dhe parimeve të të drejtave të njeriut në jetën e përditshme, duke veçuar shembuj konkretë të ndonjë veprimtarie (p.sh.: veprimtari për promovimin e barazisë gjinore, për luftimin e paragjykimeve dhe diskriminimit, për luftimin e varfërisë etj.);- ilustron me shembuj zgjidhjen e problemeve të caktuara, si dhe e arsyeton atë me argumente para një audience të caktuar;- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga njeriu, dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.

Kompetenca digjitale Nxënësi/ja:- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke përfshirë

3

edhe të nxënit në distancë;- prezanton një projekt, duke përdorur sekuenca animimesh, videosh, figurash për demonstrimin e temave mësimore;- vlerëson cilësinë e informacionit të gjetur nga një shumëllojshmëri burimesh dhe mediesh;- ndërgjegjësohet mbi globalizmin dhe larminë e kulturave, duke shkëmbyer përvojat e vendit tonë me nxënësit e vendeve të ndryshme.


përshkruan tiparet kryesore natyrore të Amerikës së Jugut: resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,- tiparet dhe format kryesore të relievit,- sistemet ujore,- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,- tokat dhe brezat e bimësisë;

identifikon tiparet kryesore të zhvillimit historik territorial rajonal të Amerikës Jugore; shpjegon veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Amerikës Jugore, duke evidentuar diferencimin hapësinor të kulturave vendase

dhe europiane; vlerëson shkallën e urbanizimit të Amerikës Jugore dhe perspektivën e zhvillimit; analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Amerikës Jugore; interpreton problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Amerikës Jugore dhe perspektivën e tyre; përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Afrikës Nënsahariane, duke evidentuar tipizimin e botës bimore dhe shtazore:


përshkruan veçoritë kryesore të zhvillimit historiko-territorial rajonal të Afrikës Nënsahariane; identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Afrikës Nënsahariane; përshkruan shkallën e urbanizimit të Afrikës Nënsahariane dhe perspektivën e zhvillimit të saj; analizon modelet e zhvillimit ekonomik

të Afrikës Nënsahariane; analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Afrikës Nënsahariane, si dhe perspektivën e tyre; vlerëson pozitën gjeografike të rajonit të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore; analizon tiparet specifike të kushteve natyrore të këtij rajoni:


vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore; identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore,duke u ndalur në sfidën e

islamit;

3

vlerëson shkallën e urbanizimit të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore dhe perspektivën e saj të zhvillimit; analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore, bazën e resurseve të naftës dhe rolin e saj në zhvillimin

e rajonit; analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Afrikës së Veriut/Azisë Jugperëndimore, si dhe perspektivën e tyre; përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Azisë Jugore, me fokus praninë e lartësive më të mëdha në botë:

- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,- tiparet dhe format kryesore të relievit,- sistemet ujore

tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,- tokat dhe brezat e bimësisë;

vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Jugore; identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Jugore; përshkruan shkallën e urbanizimit të Azisë Jugore dhe perspektivën e zhvillimit; analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Azisë Jugore; analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Jugore, si dhe perspektivën e tyre; përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Azisë Juglindore:

- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,- tiparet dhe format kryesore të relievit,

sistemet ujore,- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,- tokat dhe brezat e bimësisë;

vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Juglindore; identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Juglindore; përshkruan shkallën e urbanizimit të Azisë Juglindore dhe perspektivën e zhvillimit; analizon veçoritë e zhvillimit ekonomik të Azisë Juglindore, me fokus modelin e zhvillimit ekonomik të një prej shteteve të ashtuquajtura “tigrat

e Azisë”; analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Juglindore, si dhe perspektivën e tyre; vlerëson pozitën gjeografike të rajonit

të Azisë Lindore; përshkruan tiparet specifike të kushteve natyrore të këtij rajoni:


vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Azisë Lindore; identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Azisë Lindore; vlerëson shkallën e urbanizimit të Azisë Lindore dhe perspektivën e zhvillimit; analizon modelet e zhvillimit ekonomik të Azisë Lindore, me fokus të veçantë modelin kinez dhe atë japonez; analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Azisë Lindore, si dhe perspektivën e tyre;

3

përshkruan tiparet fiziko-gjeografike të Australisë dhe Oqeanisë:- resurset natyrore më të rëndësishme për rajonin,- tiparet dhe format kryesore të relievit,- sistemet ujore,- tiparet dhe rajonet kryesore klimatike,- tokat dhe brezat e bimësisë;

vlerëson zhvillimin historiko-territorial rajonal të Australisë dhe Oqeanisë; identifikon dhe vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Australisë dhe Oqeanisë; përshkruan shkallën e urbanizimit të Australisë dhe Oqeanisë dhe perspektivën e zhvillimit; analizon veçoritë e zhvillimit ekonomik të Australisë dhe Oqeanisë; analizon problemet e sotme të zhvillimeve rajonale të Australisë dhe Oqeanisë, si dhe perspektivën e tyre. Identifikon tendencat e ndryshimit të numrit të popullsisë në botë dhe shpërndarjes gjeografike të saj; analizon rritjen e popullsisë në vendet e zhvilluara dhe vendet në zhvillim, faktorët që ndikojnë në këtë rritje dhe shpërndarjen e popullsisë; përshkruan tipare dhe pasoja të mbipopullimit dhe presionit demografik mbi territorin; identifikon qytetet më të populluara sot në botë; bën dallimin ndërmjet modeleve dhe teorive populiste dhe antipopuliste të ndryshimeve të popullsisë;

Nr. Tematika (orë)


Vlerësimi Burimet

53. 1. Amerika Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Nga vendet e Amerikës Jugore, si Brazili dhe Argjentina marrim shumë produkte. A njihni ndonjëprodukt?

Stuhi mendimesh

Harta e konceptit


Veprimtari e

Vlerësim individual i nxënësve.Vlerësim i përgjigjeve me gojë


54. 2. Punë praktike nr. 8 Rajoni i Amerikës Jugore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Amerikës Jugore, veçorive natyrore të saj dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtij rajoni.



55. 3. Afrika Nënsahariane. Kushtet natyrore

Rajoni i Afrikës Nënsahariane është quajtur një Eden i madh kafshësh. Çfarë dini ju për mjediset jetësore,bimët dhe kafshët që rriten në këtë



3

rajon? leximit të drejtuar (VLD)

Rrjeti i diskutimit


Diagram piramidal

Shkrim i lirë

Shkrim i shpejtë


Insert - Sistemi ndërveprues i

përgjigjeve me gojë gjeografike

56. 4. Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Nënsahariane

Popujt e Afrikës Nënsahariane flasin gjuhë të ndryshme dhe kanë një peizazh fetar tepër kompleks dhe dinamik. Çfarë dini për këto elemente të kulturës së tyre?



57. 5. Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane

Afrika Nënsahariane ka pasuri të shumta natyrore, që janë bazë e zhvillimit ekonomik të një vendi. Bëni një vlerësim të këtyre pasurive.



58. 6. Afrika Nënsahariane në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Afrika Nënsahariane është shumë e varfër, por është furnizuese kryesore e tregjeve me lëndë të parë (metale të çmuara). Si e shikoni Afrikën Nënsahariane në kushtet eglobalizimit?



59. 7. Punë praktike nr. 9. Rajoni i Afrikës Nënsahariane

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Afrikës Nënsahariane, veçorive natyrore të saj dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtij rajoni.



60. 8. Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore. Kushtet natyrore

Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Juglindore është një udhëkryq fizik, ku kontinentet e Afrikës, Azisë dhe Europës takohen dhe ujërat e detit Mesdhe dhe Oqeanit Indian përzihen. Si e kuptoni këtë?



61. 9. Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore

Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore i ka dhënë njerëzimit një trashëgimi të pasur,që përfshin qytetërimet e lashta të Egjiptit dhe Mesopotamisë.



3

62. 10. Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore

Fari i Aleksandrisë, Piramida e Keopsit dhe Kopshtet e Varura të Babilonisë janë vende kryesore turistike në botë, që i përkasin rajonit.Çfarë dini për këto monumente të rëndësishme?

shënimeve

Diagram Veni


Ditari trepjesësh

Ditari dypjesësh

Fjali – koment


Rrjeti i diskutimit



63. 11. Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Pozita gjeografike e rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore që në Antikitet ka luajtur një rol kyç në tregtinë globale. Çfarë dini për rolin e rajonit në tregtinë rajonale dhe globale?



64. 12. Përsëritje nr. 4 Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth Rajoneve të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Jugore dhe Azisë Jugperëndimore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj ore përsëritje.



65. 13. Punë praktike nr. 10. Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve.



66. 14. Azia Lindore. Kushtet natyrore

Rrafshnalta e Tibetit quhet ndryshe çatia e Botës dhe përbën rajonin më të lartë të populluar në botë. Kujtoni çfarë dini për të.


Teksti Gjeografia 12,materialeplotësuese, harta gjeografike

67. 15. Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Lindore

Qytetërimet e lashta lindën edhe në Azinë Lindore, nëpër luginat e lumenjve. Çfarë dini për shkallën e zhvillimit të këtyre qytetërimeve?



3

68. 16. Modeletekonomike të zhvillimit të Azisë Lindore

Japonia është një shtet ishullor, i varfër në pasuri natyrore, por shumë i zhvilluar ekonomikisht. Si shpjegohet zhvillimi ekonomik i saj?




Kubimi


Grupi i ekspertëve

Lexim dhe pyetje




69. 17. Azia Lindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, drejtimi politik dhe ekonomik i Japonisë, Kinës dhe i dy Koreve paraqitet i ndryshëm. Çfarë dini për drejtimin politik dhe ekonomiktë këtyre shteteve?



70. 18. Punë praktike nr. 11. Rajoni i Azisë Lindore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Azisë Lindore, veçorive natyrore të saj, veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve.



71. 19. Azia Juglindore. Kushtet natyrore

Në rajonin e Azisë Juglindore ndodhin shumë dukuri gjeografike.

Përmendni këto dukuri dhe ndikimin e tyre në rajon.



72. 20. Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Juglindore

Rajoni i Azisë Juglindore ka shumë popuj me kombësi të ndryshme dhe kultura të ndryshme. Çfarë gjuhe flasin dhe çfarë besimi janë?



73. 21. Veprimtaritë ekonomike të Azisë Juglindore

Renditni kushtet natyrore të Azisë Juglindore, që mundësojnë zhvillimin e degëve të ekonomisë së rajonit.



74. 22. Azia Juglindorenë zhvillimet e sotme rajonale

Vendet e rajonit të Azisë Juglindore kanë qenë koloni tështeteve europiane, ndërsa sot rajoni



3

dhe globale po u nënshtrohet transformimeve të shpejta.Afërsia me gjigantët e mëdhenj industrialë e pozicionon në rrugën ezhvillimit rajonal dhe global. Diskutoni në klasë në lidhje me këtë pozicion.


Tabelë koncepti

Stuhi mendimesh

Harta e konceptit



Rrjeti i diskutimit

përgjigjeve me gojë plotësuese, harta gjeografike

75. 23. Punë praktike nr. 12. Rajoni i Azisë Juglindore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit Azisë Juglindore, veçorive natyrore të tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve.



76. 24. Përsëritje nr. 5 Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth Rajoneve të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje.



77. 25. Azia Jugore. Kushtet natyrore

Rajoni i Azisë Jugore ndikohet shumë nga klima musonike. Tregoni çfarë dini për të.



78. 26. Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Jugore

Nënkontinenti është zona më komplekse kulturore e përmasave të saj në tokë dhe qytetërimet e saj kanë rrënjë të thella në Antikitet.Nënkontinenti indian është një nga kullat e kulturës botërore. Çfarë dini për këtë kulturë?



79. 27. Veprimtaritë ekonomike të Azisë Jugore

Në Indi u zhvilluan qytetërimet e lashta në luginat e lumenjve Ind dhe Gand. Njerëzit merreshin mebujqësi dhe punimin e metaleve. Cilat ishin kulturat bujqësore, që edhe sot nuk e kanë humbur peshën?



3

80. 28. Azia Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

India dhe Pakistani janë shtete të Azisë Jugore, të cilat janë të ndryshme në zhvillimin e ekonomisë dhe në zhvillimin e sistemeve politike. Çfarë dini për këto shtete dhe rolin e tyre në rajon?


Diagram piramidal

Shkrim i lirë

Shkrim i shpejtë



Diagram Veni



81. 29. Punë praktike nr. 13. Rajoni i Azisë Jugore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit Azisë Jugore, veçorive natyrore të tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve.



82. 30. Australia dhe Oqeania. Kushtet natyrore

Australia dallohet për florën dhe faunën shumë origjinale, të lashtë dhe endemike. Çfarë dini për këtë?



83. 31. Popullsia dhe urbanizimi i Australisë dhe Oqeanisë

Australia dhe Zelanda e Re janë produkte të kolonizimit britanik dhe reflektojnë trashëgiminë britanike në përbërjen etnike dhe kulturën e shumicës së popullsive të tyre.



84. 32. Veprimtaritë ekonomike të Australisë, Zelandës së Re dhe Oqeanisë

Çdo vit nga Australia, një numër i madh gjëje e gjallë eksportohet në Arabinë Saudite dhe në vendet e tjera myslimane të Lindjes së Mesme, ku therja e devotshme në festën e Kurbanit kremton fundin e pelegrinazhit në Mekë.



85. 33. Australia,Zelanda e Re dhe Oqeania në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Që nga viti 1770, kohë kur kapiteni Xhejms Kuk mbërriti në lindje të Australisë, interesi i europianëve për këto vende të largëta me peizazhe tërheqëse, klimë të favorshme, tokapjellore dhe minerale të çmuara, erdhi vazhdimisht duke u rritur. Çfarë dini



3

për kolonizimin e Australisë?


Ditari trepjesësh

Ditari dypjesësh

Fjali – koment


Rrjeti i diskutimit



86. 34. Punë praktike nr. 14. Rajoni i Australisë dhe Oqeanisë

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit Australisë dhe Oqeanisë, veçorive natyrore të tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve.



87. 35. Projekt Le të shohim se si e keni organizuar punën në grupe për realizimin e projektit dhe materialet që keni grumbulluar për të.



88. 36. Përsëritje Në këtë orë përsëritje të periudhës së dytë le të kontrollojmë se sa të qëndrueshme i keni njohuritë nëpërmjet veprimtarive të ndryshme.



89. 37. Testim.Periudha e dytë, Janar – Mars

Le të testojmë njohuritë në mënyrë individuale në testin e periudhës së dytë, Janar – Mars.

Vlerësim individual Dosjet e nxënësve

90. Sfida të botës globale

3 orë vlerësim dosje3 orë përsëritje


2 orë projekt

38. Vlerësim dosjeje Vlerësojmë dosjet e periudhës së dytë.


91. 39. Vlerësim dosjeje Vlerësojmë dosjet e periudhës së dytë.


92. 40. Popullsia e botës Nga ekuatori në drejtim të poleve, mjediset jetësore janëtë larmishme dhe pasuritë natyrore nuk janë shpërndarë në mënyrë të barabartë në të gjithë botën. Sipas jush, cilat janë rajonet që ofrojnëkushtet më të përshtatshme për të jetuar?



93. 41. Mbipopullimi dhe presioni demografik mbi

Mbipopullimi nuk është çështje numri, por rritja e shpejtë e popullsisë dhe mbajtja gjallë e


Teksti Gjeografia 12, materialeplotësuese, harta

3

37 orë njohuri të reja

(47 orë gjithësej)

territorin saj. Sipas jush çfarë tregon kjo? Imagjinatë e drejtuar

Kubimi

përgjigjeve me gojë gjeografike

94. 42. Modelet dhe teoritë mbi ndryshimet e popullsisë

Ritmet e rritjes së popullsisë dhe e zhvillimit ekonomik janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën. Sipas mendimit tuaj, si janë të lidhura rritja e popullsisë mezhvillimin ekonomik?


Teksti Gjeografia 12, materiale plotësuese, harta gjeografike


Grupi i ekspertëve

95. 43. Punë praktike nr. 15. Modelet tipike demografike botërore

Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth historikut të popullimit dhe teorive mbi ndryshimet e popullsisë. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth modeleve tipike demografike botërore.



96. 44. Lëvizjet migratore në botë

Shqipëria është përfshirë nga lëvizjet migratore në formën e migrimit të brendshëm dhe të jashtëm. Kujtoni çfarë veçorish kanë pasur lëvizjet migratore në Shqipëri gjatë periudhave të ndryshme.

Lexim dhe pyetje





Tabelë koncepti

4

PLANIFIKIMI I TREMUJORIT TË TRETË, PRILL - MAJ

LËNDA: GJEOGRAFI SHKALLA: VIKLASA: XII


Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit Nxënësi/ja:- shpreh, para një audience të caktuar mësimore, çështjet thelbësore të ngritura në një punim për një temë të caktuar, përmes së paku një forme të komunikimit (gjuhës, simboleve, shenjave, kodeve etj.);- diskuton në grup, në mënyrë konstruktive, duke dhënë informacion e argumente dhe duke shtruar pyetje në një dialog në kohëzgjatje prej disa minutash, për një temë të caktuar në gjeografi.- përdor drejt strukturën dhe rregullat standarde të drejtshkrimit të gjuhës në një numër të caktuar të konteksteve, si: ese, prezantime etj.- prezanton në mënyrë efektive për një temë të caktuar nga rajonet gjeografike të botës dhe çështjet globale, komunikon me audiencën duke përdorur TIK-un dhe mediat e tjera të shkruara dhe elektronike.


4

Kompetenca e të mësuarit Nxënësi/ja:- demonstron shkathtësi të përdorimit të TIK-ut në situata të përditshme dhe në përmbushjen e kërkesave të ndryshme gjatë të nxënit (p.sh.: për ndërtimin e tabelave, grafikëve apo diagrameve, për përgatitjen e prezantimeve etj.);- diskuton në grup për mënyrat e bashkëpunimit me të tjerët për të zgjidhur një situatë të re mësimore, tregon mënyrën e shfrytëzimit të përvojave paraprake për të zhvilluar njohuritë dhe shkathtësitë e reja në zgjidhjen e situatave dhe problemeve të tilla;- bën përpunimin e informacioneve për një temë të caktuar në mënyrë të pavarur dhe efektive, rezultatet e punës i prezanton me shkrim ose me gojë para të tjerëve, duke dhënë shpjegime për mënyrën e zgjedhjes dhe të shfrytëzimit të burimeve të informacionit;- paraqet një plan studimi (në formë skice, vizatimi, shkrimi etj.) për ndonjë çështje të caktuar (p.sh., vlerat kulturore të një rajoni të caktuar etj.) duke respektuar të gjithë hapat e planit të studimit dhe e paraqet para të tjerëve;- përzgjedh punimet kryesore të dosjes së vet për të shpjeguar para një audience të caktuar strategjitë që ka zbatuar për të ndjekur avancimin e vet dhe masat e aplikuara për të përmirësuar përparimin në mënyrë të vazhdueshme;- vlerëson në mënyrë kritike punën e vet, duke iu referuar qëllimeve fillestare të punës, me qëllim përmirësimin e organizimit të punimit, qartësisë së mendimit etj.

Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin Nxënësi/ja:- argumenton me shembuj konkretë lidhjet midis punës, profesionit dhe karrierës, prezanton vendimmarrjen personale referuar mundësive në dispozicion për arsimim/trajnim të mëtejshëm, si dhe argumenton zgjidhjet për realizimin e planit personal të karrierës;- planifikon dhe menaxhon me sukses një projekt me objektiva të caktuar;-paraqet, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, kompetencat e nevojshme për përballimin e situatave të ndryshme jetësore apo për zhvillimin e karrierës në një fushë të caktuar.


Kompetenca qytetare Nxënësi/ja:- prezanton, nëpërmjet njërës prej formave të shprehjes, mënyrën e funksionimit të mjedisit shoqëror në nivel lokal dhe më gjerë, si dhe me shembuj konkretë tregon kontributin e vet në ruajtjen dhe kultivimin e vlerave të mjedisit;- paraqet në forma të ndryshme të të shprehurit vlerat kryesore të diversitetit në shoqëri apo në mjedisin ku jeton, i diskuton ato me të tjerët, duke i krahasuar me shembuj nga jeta e përditshme që tregojnë tolerancë, respekt dhe qëndrim të hapur ndaj dallimeve;- prezanton, në një debat me të tjerët ose në një formë tjetër të të shprehurit, masat për mbrojtjen dhe avancimin e vlerave dhe parimeve të të drejtave të njeriut në jetën e përditshme, duke veçuar shembuj konkretë të ndonjë veprimtarie (p.sh.: veprimtari për promovimin e barazisë gjinore, për luftimin e paragjykimeve dhe diskriminimit, për luftimin e varfërisë etj.);- ilustron me shembuj zgjidhjen e problemeve të caktuara, si dhe e arsyeton atë me argumente para një audience të caktuar;

4

- merr pjesë në përgatitjen dhe organizimin e një veprimtarie (në shkollë apo në komunitet) për mbrojtjen e mjedisit natyror dhe atij të krijuar nga njeriu, dhe kontribuon në mënyra të ndryshme për zhvillim të qëndrueshëm të mjedisit.

Kompetenca digjitale Nxënësi/ja:- përdor programet e TIK-ut në mënyrë efektive për të komunikuar dhe bashkëpunuar me bashkëmoshatarët gjatë procesit të të nxënit, duke përfshirë edhe të nxënit në distancë;- prezanton një projekt, duke përdorur sekuenca animimesh, videosh, figurash për demonstrimin e temave mësimore;- vlerëson cilësinë e informacionit të gjetur nga një shumëllojshmëri burimesh dhe mediesh;- ndërgjegjësohet mbi globalizmin dhe larminë e kulturave, duke shkëmbyer përvojat e vendit tonë me nxënësit e vendeve të ndryshme.


analizon faktorët kryesorë që ndikojnë në proceset migratore në botë; analizon ecuritë e të dhënave të mbledhura dhe të paraqitura grafikisht të disa modeleve tipike demografike botërore; përshkruan stadet e migracionit të brendshëm nga zonat rurale drejt zonave urbane në rajone apo shtete të ndryshme të botës,

shoqëruar me raste studimore; evidenton dhe vlerëson strategjitë për uljen e migracionit nga zonat rurale drejt zonave urbane; analizon shkaqet e migracionit të jashtëm dhe pasojat e tij përmes rasteve studimore nga vende të ndryshme; evidenton disa ndër strategjitë për kontrollin e emigracionit, duke veçuar strategjitë e BE-së lidhur me këtë dukuri; prezanton historikun e emigrimit të shqiptarëve në botë përmes të dhënave të shfrytëzuara nga burime të ndryshme informacioni; analizon shkaqet e emigracionit të jashtëm në Shqipëri pas viteve ’90 dhe pasojat e tij; diskuton mbi disa ndër strategjitë për zgjidhjen e këtyre problematikave; vlerëson rolin e lëvizjeve migruese të shqiptarëve në zhvillimet ekonomike të vendit; hulumton në burime të ndryshme informacioni mbi migracionin e brendshëm në Shqipëri, karakteristikat, pasojat dhe strategjitë për

menaxhimin e tij; përcakton shpërndarjen hapësinore të gjuhëve më të përhapura sot në botë dhe rajonet gjuhësore me veçoritë e tyre të zhvillimit; përshkruan disa ndër politikat për mbijetesën e gjuhëve të pakicave; analizon përhapjen rajonale të gjuhëve indoeuropiane, problematika që lidhen me to, përmes hulumtimit në burime të ndryshme informacioni

(materiale burimore, internet, media etj.); tregon shpërndarjen hapësinore të problemeve etnike më të spikatura përmes rasteve studimore; identifikon shkaqet e tyre dhe problemet që i shoqërojnë; vlerëson politikat dhe perspektivat e zgjidhjes së disa prej problemeve etnike më të spikatura në botë; tregon shpërndarjen hapësinore të besimeve fetare më të përhapura sot; vlerëson disa ndër problematikat/konfliktet më të spikatura fetare dhe rajonet e tyre; përshkruan shpërndarjen e pabarabartë të të mirave materiale në shkallë botërore dhe rajonale; analizon faktorët që ndikojnë në zhvillimin ekonomik të vendeve të zhvilluara dhe vendeve në zhvillim, shoqëruar me shembuj; vlerëson vendin e ekonomisë europiane në ekonominë botërore, rolin dhe tendencat e zhvillimit; analizon lëvizshmërinë e veprimtarive të ekonomisë moderne, faktorët që ndikojnë dhe pasojat e kësaj lëvizshmërie;

4

vlerëson bashkëpunimet shumëkombëshe (si General Electric, Toyota etj.) si mjet suksesi në treg; analizon tiparet e zhvillimit të bujqësisë në kushtet e globalizmit; evidenton tipologjinë e rajoneve bujqësore në botë sot, shoqëruar me shembuj; përshkruan veçoritë e revolucionit të gjelbër dhe pasojat e tij në zhvillimin e rajoneve ku është zhvilluar; identifikon modelet e industrisë botërore dhe tendencat e zhvillimit të saj në ditët e sotme; përshkruan pasojat e zhvillimeve industriale dhe revolucionin teknologjik(fazat, ndryshimet sot); analizon zhvillimin e sektorit të shërbimeve, tendencat dhe shkaqet e zgjerimit të tij; rajonizon shpërndarjen gjeografike të sektorit të shërbimeve sot në botë; identifikon karakteristikat e zhvillimit të rrjetit botëror të transporteve sot, shoqëruar me shembuj; interpreton “konfliktin” midis zhvillimit të rrjetit të transporteve përkundrejt mjedisit dhe strategjitë për menaxhimin e tij; përshkruan zhvillimin e telekomunikacionit sot dhe tiparet e zhvillimit, shoqëruar me shembuj; përshkruan llojet kryesore të turizmit; identifikon rajonet turistike më të spikatura në botë dhe dallon disa ndër specifikat e tyre; vlerëson perspektivën rajonale të zhvillimit të turizmit në Shqipëri; analizon natyrën globale të tregtisë dhe rëndësinë e këtij sektori, shoqëruar me studime rasti; vlerëson peshën që zënë në tregtinë globale produkte, si: nafta, hekuri, gruri, makinat etj.; interpreton rolin e organizmave ndërkombëtarë, si OBT, NAFTA, OPEC, G8, BE, dhe politikat e tyre në tregtinë botërore; identifikon avantazhet dhe disavantazhet që shoqërojnë globalizimin e tregtisë në botë; rajonizon shpërndarjen gjeografike të varfërisë; analizon faktorët që ndikojnë në këtë shpërndarje (duke qëndruar në faktorët humanë); vlerëson perspektivën e kësaj problematike; identifikon rajonet që përballen me pamjaftueshmërinë e rezervave ujore; vlerëson masat që duhen marrë për mirëmenaxhimin e burimeve ujore; analizon karakteristikat e qendrave urbane dhe rurale, tendencën e rritjes së shkallës së urbanizimit sot në botë; identifikon problematikat në rajonet urbane; analizon procesin e urbanizimit në rajonet periferike; përshkruan veçoritë e funksionimit dhe zhvillimit të megaqyteteve sot në botë; përshkruan procesin e urbanizimit dhe diferencimet rajonale; krahason, përmes shembujve, modele të ndarjes administrative dhe të decentralizimit të qeverisjes; përshkruan historikun e urbanizimit në Shqipëri; identifikon problematikat dhe pasojat e proceseve urbanizuese në Shqipëri pas viteve ’90; vlerëson ndikimin e procesit të urbanizimit në mjedis; përshkruan veçoritë e ndarjes së sotme administrative në Shqipëri dhe problemet që janë evidentuar; përshkruan konceptin e zhvillimit të qëndrueshëm dhe rëndësinë e tij; vlerëson rëndësinë e zhvillimit të qëndrueshëm ekonomik përmes

koordinimit të politikave rajonale me ato globale të zhvillimit; identifikon rrugë dhe strategji drejt një zhvillimi të qëndrueshëm industrial, bujqësor dhe urban; analizon shpërndarjen gjeografike të burimeve të energjisë në botë; interpreton perspektivën e zhvillimit dhe të shpërndarjes së energjisë në botë;

4

përshkruan përdorimin e burimeve të ripërtërishme të energjisë sot në botë(energjinë e erës, diellit, ujit, biomasën, energjinë atomike) shoqëruar me shembuj, duke veçuar vendet tipike të shfrytëzimit të secilës;

analizon faktorët që ndikojnë në prishjen e ekuilibrit në ekosisteme të rëndësishme (p.sh., shpyllëzimet në Indonezi, pellgun e Amazonës etj.) si dhe pasojat për mjedisin; identifikon shkaqet dhe pasojat e përmbytjeve të shumta sot në botë, shoqëruar me shembuj; vlerëson rëndësinë e mbrojtjes së pyjeve dhe kujdesit për shtretërit e lumenjve; analizon shkaqet dhe pasojat e ndryshimeve klimatike; vlerëson politikat botërore e rajonale për menaxhimin e këtyre ndryshimeve; interpreton ndotjen si proces global; vlerëson faktorët që ndikojnë dhe pasojat që e shoqërojnë; identifikon rajonet me ndotjen më të madhe në botë; vlerëson shkallën e ndikimit të llojeve të ndryshme të ndotjeve në mjedis dhe masat që mund të merren për reduktimin e tyre; përshkruan ndryshimet e hartës politike të botës (dekolonizimin) deri në Luftën e Dytë Botërore dhe evolucionin e saj pas Luftës së

Dytë Botërore; analizon krijimin e shteteve të reja pas rënies së murit të Berlinit (kushtet,faktorët), problematikat që kanë shoqëruar zhvillimin e tyre,

shoqëruar me shembuj; përshkruan polet e Fuqive të Mëdha, kushtet të cilat i favorizojnë këto vende për të qenë të tilla; përshkruan raportet që kanë vendet pole me vendet e tjera; analizon, përmes shembujve, krijimin e poleve të refugjatëve sot në botë, tendencën e krijimit të tyre; vlerëson perspektivën e këtyre poleve; analizon faktorët që nxisin tregtinë dhe trafikun e armëve, korridoret e trafikimit dhe konfliktet rajonale, shoqëruar me shembuj; vlerëson dhe diskuton mbi politikat në nivel europian dhe botëror për çarmatimin; identifikon vendet që konsiderohen si fuqi bërthamore botërore, shoqëruar me shembuj të specifikave të tyre; vlerëson politikat botërore për parandalimin e prodhimit të armëve bërthamore; hulumton mbi historikun e përdorimit të fuqisë bërthamore.

Nr. Tematika (orë)


Vlerësimi Burimet

97. 1. Politikatrajonale dhe globale për kontrollin e migracionit

Dukuria e migracionit ka shoqëruar dhe vendin tonë. Destinacionet kanë qenë drejt Italisë, Greqisë, Europës Perëndimore etj.Me çfarë problemeshndeshen emigrantët shqiptarë në vendet ku shkojnë?

Stuhi mendimesh



4

98. 2. Migrimet e shqiptarëve në botë

Migrimi është një nga dukuritë që ka shoqëruar popullsinë shqiptare në tërë historinë e zhvillimit të saj, duke u shfaqur në të gjitha format dhe drejtimet e tij.Mbështetur në njohuritëe mëparshme, tregoni si kanë migruar shqiptarët gjatë periudhave të ndryshme.

Harta e konceptit



99. 3. Rajonetgjuhësore dhe proceset integruese shumëkulturo re

Gjuha është element komunikimi që i bashkon, njerëzit, popujt dhe shtetet. Spanjollët, anglezët, portugezët krijuan kolonitë e tyre në Amerikën Veriore dhe Jugore. A u diktuan gjuhën e tyre këto shtete kolonive të tyre? Çfarë gjuhe flasin sot këto shtete?


Vlerësim individual i nxënësve. Vlerësim ipërgjigjeve me gojë



Rrjeti i diskutimit

100. 4. Racat dhe etnitë. Ndikimi i tyre në diversitetin kulturor

Njerëzit dallojnë nga tiparet fizike, ngjyra e lëkurës, forma e syve, e flokut, por dallojnë edhe nga gjuha, feja, kombësia, traditat kulturore. Sipas jush, cili nga këto elemente përcakton racën dhe cili etninë? Cilat janë tiparet biologjike dhe kulturore të njerëzve në rajonin ku jetoni?



101. 5. Fetë dheshumëkultural izmi

Në qytetërimet e lashta popujt ishin të besimit pagan dhe më vonë lindi krishterimi, islamizmi, budizmi etj.Mbështetur në njohuritë e marra përshkruani historikun e lindjes së këtyre besimeve fetare.

Di – Dua të di – Mësova

Diagram piramidal

Shkrim i lirë



102. 6. Globalizimi i ekonomisë

Resurset natyrore në botë nuk janë ndarë në mënyrë të barabartë dhe shtetet, rajonet kanë bashkëpunuar në marrëveshje ekonomike shumëpalëshe. Përmendni disa marrëveshje ekonomike. A flitet për globalizim të ekonomisë me këtomarrëveshje?



103. 7. Kriza ekonomike botërore

Bota ka kaluar kriza të mëdha globale pas Luftës së Parë Botërore, 1929-1933, dhe në vitin 1973. Cilat ishin shkaqet dhe masat që u morën për kapërcimin e

Shkrim i shpejtë

Vlerësim individual i nxënësve. Vlerësim i


4

krizave?



Diagram Veni


Ditari trepjesësh

Ditari dypjesësh

Fjali – koment


Rrjeti i

përgjigjeve me gojë

gjeografike

104. 8. Bujqësia në ndikimin e globalizimit

Veprimtaria kryesore e qytetërimeve të lashta ka qenë bujqësia. Sipas jush, a mendoni se zhvillimi i bujqësisë në ditët e sotme ndihmon vendet të dalin nga varfëria?




Le të provojmë se sa të qëndrueshme i keni njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje nëpërmjet veprimtarive të ndryshme.



106. 10. Punëpraktike nr.15. Rajonet kulturore të botës

Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth gjuhëve, feve, kulturave dhe jemi njohur dhe me procesin e globalizimit. Le të zhvillojmë një punë praktike rreth rajoneve kulturore të botës.

Vlerësim individual i nxënësve. Vlerësim i përgjigjeveme gojë


107. 11. Modelet e industrisë

Revolucioni Industrial në Angli, shek. XVIII, luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e industrisë në botë, ndarjen dhe specializimeve të rajoneve industriale.Çfarë dini për të?



108. 12. Tregtiaglobale

Tregtia bën pjesë në sektorin e tretë të ekonomisë dhe është në shërbim të dy sektorëve të tjerë të saj. Ka ekzistuar që në Antikitet dhe është zhvilluar deri në ditët tona. Tregoni si është e zhvilluar tregtia globale sot, në kushtet e zhvillimeve teknologjike.



109. 13. Roli iorganizmave ndërkombëtar ë në tregtinë

Hapi i parë i integrimit europian ishtemë 1957 me krijimin e TPE-së (Tregun e Përbashkët të Qymyrit dhe Çelikut), me pjesëmarrjen e 6 shteteve: Holandë,

Vlerësim individual i nxënësve. Vlerësim i


4

botërore Luksemburg, Belgjikë, Itali, Francë dhe Gjermani. BE-ja sot është zgjeruar me 27 shtete dhe qëllimi është krijimi i njëtregu unik. Çfarë dini për krijimin e këtij tregu?

diskutimit




Kubimi


Grupi i ekspertëve

Lexim dhe pyetje



gjeografike

110. 14. Turizmi në zhvillimet rajonale dhe globale

Zhvillimi i turizmit është konsideruar si një instrument efikas për ngritjene nivelit të jetesës në vendet me standard të ulët jetese, varfëri në shkallë të lartë dhe mundësi punësimi të ulëta, por pasuri natyrore dhe kulturore të pasur. Sipas jush, a i ka Shqipëria kushtet për zhvillimin eturizmit?



111. 15. Modelet e qyteteve botërore

Mbështetur në foton e tekstit, shikoni pamjen e qytetit të Nju-Jorkut dhe të Shangait. Çfarë karakteristikash kanë këto 2 qytete?



112. 16. Procesi iurbanizimit dhe sistemet urbane

Procesi i urbanizimit sjell ndryshime në mënyrën e jetesës, strukturën e popullsisë, në mirëqenie dhe zhvillimin ekonomik.Çfarë dini për urbanizimin në Shqipëri?



113. 17. Urbanizimi i Shqipërisë

Pas viteve 1990, shqiptarëve iu lejua lëvizja e lirë si nëpërmjet migrimit të brendshëm, edhe atij të jashtëm. Çfarë dini për drejtimin e lëvizjes së lirë të njerëzvebrenda vendit dhe problematikat që solli (duke e lidhur dhe me vendbanimin tuaj)?



114. 18. Ndarjaadministrative territoriale e Shqipërisë

Ju keni mësuar në lëndën e historisë që gjatë pushtimit bizantin, romak etj. ndarja administrative e Shqipërisë ka pësuar ndryshime. Si ka ndryshuar?



4


Le të provojmë se sa të qëndrueshme i keni njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje nëpërmjet veprimtarive të ndryshme.


Tabelë koncepti



116. 20. Zhvillimi iQëndrueshëm. Politikat dhe strategjitë rajonale e globale për menaxhimin e tij

“Planeti tokë është shtëpia jonë e përbashkët, e marrë hua nga pasardhësit tanë”. Si e komentoni këtë shprehje? Stuhi

mendimesh



Harta e konceptit

117. 21. Burimetenergjetike

Përdorimi i burimeve të papërtëritshme në prodhimin e energjisë është i dëmshëm për mjedisin. Tregoni pse është i dëmshëm dhe me çfarë burimesh alternative mund të prodhojmë energjinë.




118. 22. Ekosistemet natyrore

Ekosistemi është një kombinim i bashkësisë bimore dhe shtazore me mjedisin rrethues. Në rruzullin tokësor gjenden shumë ekosisteme ujore, tokësore. Përshkruani ekosistemin që mbani mend.


Rrjeti i diskutimit




119. 23. Rreziqetnatyrore dhe menaxhimi i tyre

Tërmetet, vullkanet janë dukuri gjeografike që sjellin pasoja në vendet ku ndodhin.Çfarë dini për këto dukuri? A përbëjnë rrezik ? Po në Shqipëri ndodhin tërmete dhe vullkane ?



120. 24. Llojet erreziqeve natyrore

Në botë ndodhin shumë dukuri natyrore si përmbytje, ciklone, zjarre në pyje. Po nëShqipëri a ndodhin dukuri të tilla? Çfarë pasojash sjellin ato? Ose përmes një

Diagram piramidal

Vlerësim individual inxënësve. Vlerësim i


4

(vazhdim) videoje të shkurtër do të mund të kuptoni rëndësinë e menaxhimit të rreziqeve natyrore. Shkrim i lirë


gjeografike

121. 25. Ndryshimet klimatike

Gjatë gjithë historisë gjeologjiketë tokës ka pasur ndryshime klimatike, si epoka akullnajore dhe ndërakullnajore. Edhe sot po flitet për ndryshime klimatike. Çfarë dini për këto ndryshime klimatike dhe efektin serrë?

Shkrim i shpejtë





122. 26. Politikatrajonale, globale për menaxhimin e qëndrueshëm të ndryshimeve klimatike

Ngrohja globale nuk mund të mbetet shqetësim vetëm i ekspertëve, shkencëtarëve apo individëve, por është një çështje globale, për zgjidhjen e së cilës duhet të shqetësohemi të gjithë,pasi po udhëtojmë me të njëjtën anije. Si e kuptoni këtë shprehje?



123. 27. Ndotjaglobale

Ndotja e mjedisit është një problem i madh global si për vendet e zhvilluara, edhe për vendet në zhvillim. Përshkruani me fjalët tuaja si ndotet toka, ajri dhe uji.

Diagram Veni


Ditari trepjesësh



124. 28. Mungesa e ujit dhe menaxhimi I burimeve ujore

Uji është një e mirë e çmuar, që sot është në rrezik. Si e kuptoni këtë shprehje?



125. 29. Varfëria në botë

Adam Smith, “babai i kapitalizmit”, shkruan se: “Asnjë shoqëri nuk mund të jetë me siguri e begatë dhe e lumtur,kur pjesa më e madhe e anëtarëve të saj janë të varfër dhe të mjerë.” Komentojeni këtë shprehje.

Ditari dypjesësh

Fjali – koment



126. 30. Edukimi Mendoni sot për një të nesërme më të mirë! Të shpenzosh më pak letër do të


Teksti Gjeografia12,

5

mjedisor thotë më shumë pyje dhe oksigjen. Një llambë më pak, më shumë energji, ajër i pastër. Për një jetë më të gjatë përdorni një qese letre në vend të qeses plastike.



materiale plotësuese, harta gjeografike

Rrjeti i diskutimit

31. Zhvillimet gjeopolitike dhe prirjet aktuale


127. Në shekulli XXI dhe në vazhdim ngrihetpyetja nëse bota do të jetë tripolare (SHBA, Rusi, Japoni) apo po shkon drejt homogjenizimit të saj? Përgjigjja e kësaj pyetjeje i mbetet së ardhmes. Si mendoni?


Teksti Gjeografia12,materiale plotësuese, harta gjeografike

128. 32. Përsëritje Në këtë orë përsëritje të periudhës së tretë le të kontrollojmë se sa sa të qëndrueshme i keni njohuritë nëpërmjet veprimtarive të ndryshme.





129. 33. Testim Le të testojmë njohuritë në mënyrë individuale në testin e periudhës së tretë, Prill - Qershor Kubimi


Vlerësim individual



Vlerësojmë dosjet e periudhës së tretë Vlerësim individual

Dosjet e nxënësve

131. 35. Punëpraktike. Ndryshimet e hartës politike të botës

Konfigurimi i hartës politike të botë procces i vazhdueshëm, si ka ndryshuar ky konfigurim nga antikiteti në ditët e sotme, pas gjithë këtyre njohurive që keni marrë ju takon ju në këtë punë praktike ta realizoni këtë retrospektivë.

Grupi i ekspertëve



132. 36. Projekt Prezantojmë dhe vlerësojmë projektet. Vlerësimindividual i nxënësve.


5

Lexim dhe pyetje

Vlerësim i përgjigjeve me gojë


133. 37. Projekt Prezantojmë dhe vlerësojmë projektet




134. 38. Tregtia earmëve dhe politikat botërore mbi çarmatimin

Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, dy ishin shtetet superfuqi, SHBA-ja dhe Bashkimi Sovjetik. Ato ishin në garë midis tyre për të rritur gjithnjë e më shumë fuqinë e tyre ekonomike dhe politike. Kujtoni përçfarë ishin në garë këto shtete.




135. 39. Prodhimi i armëve të shkatërrimit në masë

Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Japonia goditi bazën ushtarake të Amerikës në ishullin e Havait. Kujtoni nga historia çfarë bëri Amerika për t’u hakmarrë ndaj Japonisë?

Tabelë koncepti



136. 40. Konfliktetrajonale

Në botë shpesh ka pasur mosmarrëveshje me karakter politik, ekonomik, kulturor.Kujtoni shtetet që kanë pasur konflikte midis tyre.

Harta e konceptit




5


Rrjeti i diskutimit


Diagram piramidal

Shkrim i lirë

5

5

Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa: XIITematika: Gjeografia dhe proceset globalizuese Situata e të nxënit: Në lëndën e gjeografisë, ju

keni mësuar shumë njohuri për botën, hapësirën, si: klimën, relievin, hidrografinë, popullsinë, kulturën, ekonominë, urbanizimin etj. Cilët nga këta komponentë janë fizikë dhe cilët humanë?Gjeografia është një shkencë që ka lidhje të shumta dhe të gjera me shkencat e tjera. Ajo zotëron karakteristika të ngjashme dhe përbën një urë lidhëse midis shkencave sociale dhe atyre fizike. Gjeografia vijon të jetë një shkencë unike, ku fokusimi i saj parësor është hapësira. A do t’jupëlqente të ishit gjeograf dhe pse?

Tema mësimore:1. Karakteri ndërdisiplinor i studimit të gjeografisë si shkencë2. Drejtimet e karrierës së gjeografit

Rezultatet e të nxënit sipas kompetencave të fushës sipas temës mësimoreNxënësi/ja: përcakton kuptimin e konceptit gjeografi; analizon drejtimet e studimit të shkencës së

gjeografisë; vlerëson rolin e saj në studimin e botës në lidhje

me shkencat e tjera; identifikon problematikat hapësinore, që mund të

analizohen nëpërmjet gjeografisë së aplikuar; përcakton hapësirat tradicionale të studimit të

gjeografisë në shpjegimin e botës; argumenton rolin dhe rëndësinë e profesionit të

gjeografit në jetën sociale dhe ekonomike.

Fjalë kyç: Gjeografi fizike Gjeografi humane EkumenaGjeografia e aplikuar

Burimet:teksti mësimor Gjeografi 12, materiale plotësuese.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Gjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm HistoriaTik NdërvarësiaBashkëjetesa paqësoreMjedisi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimiNdërtimi i njohurive: Punë me grupe, Ditari dypjesëshPërforcimi i njohurive: Kllaster

Organizimi i orës së mësimit

Parashikimi: Stuhi mendimi

Situatat e të nxënit na ndihmon për të kuptuar se cilat janë njohuritë që nxënësit kanë për temat mësimore që do të trajtohen. Ato prezantohen në mënyrë të njëpasnjëshme, ndërkohë mësuesi mban shënime në

5

dërrasën e zezë mendimet e nxënësit.

5

Komponentët fizikë të gjeografisë

Komponentët humanë të gjeografisë

Pse do ju pëlqente të ishitgjeograf?

- - -- - -- - -

Ndërtimi i njohurive: Punë me grupe, ditari dypjesëshPër të realizuar ndërtimin e njohurive për informacionet që do të prezantohen përgjatë dy orëve mësimore e ndajmë klasën në grupe dhe përcaktojmë detyrat për gjithsecilin grup:Grupi I: Drejtimet kryesore të studimit të gjeografisë Grupi II: Gjeografia dhe lidhjet e saj me disiplinat e tjera Grupi III: Zhvillimet e sotme botëroreGrupi IV: Gjeografia e aplikuarGrupi V: Gjeografia moderne dhe fushat e zbatimit të saj Grupi VI: Gjeografia dhe biznesiPasi nxënësit kanë punuar me tekstin dhe kanë mbajtur shënime në fletoret e tyre ata plotësojnë në dërrasën ezezë njohuritë për gjithsecilin grup (një nga anëtarët e grupit), pritshmëritë e plotësimit paraqiten si më poshtë:

Grupi I:

Drejtimet e studimit tëgjeografisë

Elementet e tyre

Drejtimi i parë Gjeografia e përgjithshme: fizike dhe humaneDrejtimi i dytë - Sistematik (tematik) fizike: gjeomorfologji, klimatologji, hidrologji biogjeografi

etj.- Sistematik (tematik) humane: gjeografia e popullsisë, gjeografia sociale, gjeografia urbane, gjeografia rurale, gjeografia e industrisë etj.

Drejtimi i tretë Gjeografia rajonale: bazat teorike dhe gjeografia e rajoneve të veçanta.

Grupi II:

Disiplinat e tjera që lidhen me tëGjeografia - Fizike: hidrografia, biologjia, klimatografia etj.

- Humane: demografia, ekonomia, zhvillimet urbane dhe sociale etj.

Grupi III:

- problemet ekonomike;- problemet mjedisore që lidhen me: energjinë, ndotjen, strehimin, transportin;- industrializimi dhe urbanizimi;- papunësia, strehimi, mungesa e energjisë;- globalizimi i ekonomisë etj.

Zhvillimet e sotme botërore

5

Grupi IV:

Grupi V:

Grupi VI:

Përforcimi i njohurive: KllasterNë këtë fazë të gjithë nxënësit plotësojnë kllasterat, të cilat janë paraqitur në fund të mësimeve përkatëse:

Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuarinformacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.

Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen.

- në shëndetësi, përcaktojnë shpërndarjen e sëmundjeve dhe lidhjen e tyre me nivelin higjieno-sanitar;- studime që lidhen me: tërmetet, rrëshqitjet, shkarjet, përmbytjet;- në ekonomi, përcaktimin e territorit më të përshtatshëm për magazinimin e prodhimit, përcaktimin e tregjeve potenciale të shitjes;- në zhvillimin e industrisë: mundësinë e përdorimit të lëndës së parë, industrinë e turizmit dhe linjat e transportit etj.

- toka në aspektin fizik;- rajonet si zona të përkufizuara të uniteteve gjeografike, të objekteve; dukurive, fenomeneve dhe strukturave gjeografike;- marrëdhëniet ndërmjet shoqërisë dhe natyrës;- mënyrën e organizimit të strukturave gjeografike mbi bazën e frekuencës dhe ndërvarësisë së komponentëve fizikë dhe humanë në një rajon

Gjeografët duhet të jenë pjesë e ekipeve shkencore, që, së bashku me urbanistë, ekonomistë, arkitektë, kontribuojnë në hartimin dhe zbatimin e shumë projekteve të planifikimit dhe zhvillimit hapësinor.

Gjeografët në biznes

Fushat e zbatimit tëgjeografisë moderne

Gjeografia e aplikuar

5

Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI VIV VI VI Klasa XII

Tema mësimore:1.3 Konceptet bazë në gjeografi për analiza hapësinore

Situata e të nxënit:Ualdo Tobler, gjeograf në Universitetin e Kalifornisë shprehej: “... Çdo gjë është e lidhur me një objekt gjeografik, por gjërat që janë pranë, janë më të lidhura se gjërat që janë larg”. Si e kuptoni këtë shprehje? A ndikon distanca në aktivitetin njerëzor?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:

• evidenton konceptet bazë gjeografike, që shërbejnëpër analizat hapësinore;

• analizon konceptet bazë të gjeografisë në procesethapësinore;• krijon një veprimtari ekonomike në një rajon (ku jeton)

përmes koncepteve gjeografike.

Fjalë kyç: Vendndodhja Distanca Hapësira ArritshmëriaNdërveprimi hapësinor.

Burimet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, hartë politikedhe fizike e botës.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Gjuhët dhe Komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm HistoriaTik NdërvarësiaBashkëjetesa paqësoreMjedisi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Tabelë e pyetjeveNdërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Tabelë e pyetjeveMësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re “Konceptet bazë të gjeografisë” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:– A ndikon distanca në aktivitetin njerëzor?– Çfarë ju kujton distanca dhe si shprehet ajo?

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf.– Çfarë është lokacioni?Pasi përgjigjen, nxënësit, pyeten ku dhe përse janë përqendruar aktivitet ekonomike në një vendndodhje tëcaktuar, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi

6

i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disapyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:- Tre faktorët e lokacionit sipas Ueberit;- Distanca dhe aktivitetet ekonomike;- Koncepti i hapësirës;- Arritshmëria, si perceptohet ajo;- Parimet themelore të ndërveprimit hapësinor;

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:Vendndodhja Distanca Hapësira Arritshmëria Ndërveprimi hapësinor

Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuarinformacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një model veprimtarie ekonomike në rajonin ku ju banoni, me ndihmëne temave bazë të gjeografisë.

Globalizimi

6

Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XIITema mësimore:1.4 Zhvillimet lokale, rajonale dhe proceset globalizuese

Situata e të nxënit:Para disa vitesh, duke përkufizuar procesin e globalizimit, gazeta “Le Monde” në Francë shkruante: “Globalizimi është një princeshë angleze, e cila së bashku me mikun e saj egjiptian u aksidentuan në një tunel në Paris, ndërsa po udhëtonin me shpejtësi me një makinë gjermane, e cila kishte motor holandez, ndërsa shoferi ishte belg. Princeshën po e ndiqnin paparacët italianë, të cilët udhëtonin me motor japonez”. Si e kuptoni këtë përkufizim?


• evidenton faktorët që ndikojnë në pabarazitë e zhvillimit ekonomik me dimensione rajonale, lokale përmes shembujve;

• shpjegon kuptimin e konceptit globalizim;• vlerëson prirjet e sotme globalizuese dhe

problemet në këtë proces.

Fjalë kyç: Zhvillim Tri poletJugu i botës Globalizim

Burimet:teksti Gjeografi 12.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimiNdërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëPërforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Stuhi mendimiSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Nxënësit rikujtojnë dhe një herë të gjitha informacionet që ato kanë rreth zhvillimeve lokale dhe rajonale dhe globalizimit, mësuesi/ja shënon në dërrasën e zezë të gjitha informacionet që nxënësit dinë.

6

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë: Paragrafi I: Zhvillimi i pabarabartë ekonomik dhe kontrastet rajonale qendër-periferi;Paragrafi II: Rajonet bërthamë të sistemit botëror të ekonomisë;Paragrafi III: Kontrastet rajonale në zhvillim;Paragrafi IV: Problemet kritike që kërkojnë vëmendje të menjëhershme në shkallë botërore;Paragrafi V: Proceset globalizuese dhe zhvillimi ekonomik;Paragrafi VI: Dimensionet më të rëndësishme të globalizimit.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :

Në Antikitet

Me zbulimin e Botës së Re

Me zhvillimin e Revolucionit Industrial

Pas Luftës së Parë Botërore

Në fillim të shek. XXI


Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni qëndrimet pro dhe kundër procesit të globalizimit.

6

Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: VI Klasa XII

Tema mësimore:Punë praktike 1 - Zhvillimi i globalizimit

Situata e të nxënit: Ju tashmë e njihni shumë mirë procesin e globalizimit. Le të realizojmë një punë praktike rreth globalizimit ekonomik dhe atij shoqëror.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:• përcakton kuptimin e konceptit globalizim;• përshkruan lindjen dhe zhvillimin e globalizimit;• analizon tiparet e globalizimit gjatë periudhave historike.

Fjalë kyç:Globalizim

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese nga interneti, harta politike dhe harta skicë e botës, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësore Mjedisi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve Hapi I: Njohja me punën praktikeHapi II: Puna e drejtpërdrejtëHapi III: Vlerësimi

Organizimi i orës së mësimitHapi I: Njohja me punën praktikeKlasa ndahet në 5 grupe dhe secili grup njihet me kërkesat.Grupi I: Globalizimi i ekonomisë dhe i kulturës në Antikitet dhe MesjetëGrupi II: Globalizimi i ekonomisë dhe kulturës me zbulimin e Botës së ReGrupi III: Globalizimi i ekonomisë dhe kulturës me zhvillimin e Revolucionit industrialGrupi IV: Globalizimi i ekonomisë dhe i kulturës pas Luftës së Parë BotëroreGrupi V: Globalizimi i ekonomisë dhe kulturës në fillim të shekullit XXI

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëGrupet mund ta paraqesin globalizimin e ekonomisë dhe kulturës në mënyrë skematike në një hartë skicë të botës, sipas veçorive që ka pasur në çdo periudhë historike.

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- respektimi i mendimit dhe i punës në grup;- analiza e tipareve të globalizimit ekonomik dhe kulturor gjatë periudhave të ndryshme.



6


Tema mësimore:Projekt - Ndryshimet klimatike, pasojat në gjeosistem (ora e parë)

Situata e të nxënit: Le të vendosim të gjithë bashkë se cila do të jetë tema e projektit që ne do të përzgjedhim për të zhvilluar në lëndën egjeografisë rajonale të botës.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja: evidenton larmishmëri idesh; mbron zgjedhjen e bërë; bashkëpunon në grup; strukturon projektin dhe miniprojektin; mban përgjegjësi si anëtar i grupit.

Fjalë kyç: Projekt Strukturë Grup Rezultate Bashkëpunim

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, interneti, literaturë gjeografike, harta të ndryshme gjeografike.


Organizimi i orës së mësimitHapi I Mësuesi/ja realizon një përmbledhje të njohurive, shprehive dhe shkathtësive që nxënësi/ja do të trajtojë

në lëndën Gjeografi 12. Nxënësit propozojnë e përzgjedhin temën e projektit, ata marrin parasysh dhe temën e sugjeruar më lart.

Hapi II Ndahet klasa në grupe (në këtë rast 4 grupe, pasi janë parashikuar 4 nëntema për t’u trajtuar). Nxënësve u shpjegohet se projekti i tyre do të zhvillohet në formën e një miniprojekti. Orientohen nxënësit për qëllimin e projektit, synimin, rezultatet e të nxënit të projektit, strukturën, burimet

dhe mjediset e punës, raportin, mënyrën e vlerësimit, buxhetin etj. Ndahet klasa në grupe dhe përcaktohet detyra për gjithsecilin grup si më poshtë:

Grupi i parë: Faktorët që ndikojnë në ndryshimet klimatikeGrupi i dytë: Pasojat e ndryshimeve klimatike në sektorët e ndryshëm ekonomikëGrupi i tretë: Ngrohja globale dhe shtimi i sëmundjeve ngjitëseGrupi i katërt: Masat që duhen marrë për minimizimin e ndryshimeve

Hapi IIINë këtë fazë nxënësi/ja:

harton një plan se si do ta realizojë projektin; përcakton detyrat për çdo anëtar të grupit; harton planet e veprimit; ndërton kalendarin e takimeve për diskutimin e realizimit të projektit.

Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuarinformacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.Detyrat dhe puna e pavarur: Përgatitja e planit personal dhe planit të grupit.

Përkufizimii rajonit

Rajonete Europës

Rajoni

6


Tema mësimore:2.1 Objekti i studimit të gjeografisë rajonale të botës

Situata e të nxënit: Europa është e ndarë në disa rajone: Europa Perëndimore, EuropaVeriore, Europa Mesdhetare etj. Çfarë kanë të përbashkët shtetet e Europës Perëndimore,Mesdhetare etj.?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:• përcakton kuptimin e konceptit rajon;• shpjegon kriteret mbi të cilat bazohet ndarja rajonale e

botës;• analizon llojet e rajoneve përmes shembujve;• vlerëson rëndësinë e studimit të gjeografisë rajonale të

botës.

Fjalë kyç:RajonRajon funksional Rajone natyrore Ekonomike Kulturore

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike dhe Europës.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:HistoriaGjuhët dhe komunikimi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimiNdërtimi i njohurive: Harta e konceptitPërforcimi: Punë e pavarur


Parashikimi: Stuhi mendimiSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore.- Në dërrasën e zezë shënohen të gjitha përgjigjet që japin nxënësit lidhur me situatën e të nxënit.

Ndërtimi i njohurive: Harta e konceptitNxënësit lejohen për pak minuta të lexojnë mësimin e ri. Pas leximit, klasa ndahet në 4 grupe dhe ndërkohë mësuesi/ja ndërton në dërrasën e zezë modelin e hartës së konceptit dhe nxënësit udhëzohen për plotësimin e saj.

6

Kriteret e rajonizimit

Funksional Jo funksional

Pasi plotësojnë hartën e konceptit, përfaqësues të çdo grupi lexojnë modelin e plotësuar. Mësuesi/ja e plotëson në dërrasën e zezë me ndihmën e nxënësve.

Përforcimi: Punë e pavarurDuke reflektuar rreth njohurive të përfituara gjatë kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit që të realizojnë një hartë skicë të Europës dhe bëjnë një ndarje rajonale të saj bazuar në kriterin natyror, kulturor dhe ekonomik.


Detyrat dhe puna e pavarur: Plotësimi i tabelës në faqen 22.

6


Tema mësimore: 2.2 Tiparet e përgjithshme natyrore gjeografike të Europës

Situata e të nxënit: Zhvillimi progresiv i botës, revolucioni në teknikë e informatikë po i zvogëlon më shume diferencat në shkallë dhe hap pas hapi.Procesi i globalizimit po i zhduk kufijtë tradicionalë të kontinenteve. Kufijtë tradicionalë ndërmjet tyre po mbeten si relikte historike tësë kaluarës.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:Nxënësi/ja:

• përshkruan karakteristikat që e bëjnë diferencën e Europës në tërësi si kontinent;

• përcakton pozitën gjeografike, kufijtë dhe madhësinë e Europës;

• analizon veçoritë e strukturave të relievit të Europës.

Fjalë kyç:sistemi i maleve Qendrore dhe Veriore Vargjet JugoreFushat e Mëdha Qendrore-Lindore

Burimet:teksti Gjeografi 12, Harta fizike dhe politike dhe Europës.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Gjeologjia Historia

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimiNdërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPërforcimi: Shkrim i shpejtë


Parashikimi: Stuhi mendimiSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore;- gjithashtu në hartën fizike të Europës evidentojmë të gjitha njësitë fizike që ato njohin, kështu nxënësit duke parë hartën mund të përcaktojnë veçori të tilla, si: pozitën gjeografike, klimën, format e relievit që mbizotërojnë në rajon etj.

Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPër çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;• R, ku ndeshin informacion për relievin;• F, fushat të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike të Europës;• M, malet të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike Europës;• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;Pas leximit të koduar, nxënësit sipas grupeve të përcaktuara më parë me 3-4 nxënës plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.

6

P - Pozita gjeografike R - relievi F - fushat M - malet H - hidrografia

- shtrihet në brezin e - ultësira, lugina - Fusha Ruse; - malet - lumin Ural;gjerësisë mesatare lumore, rrafshe - Fusha e Skandinavisë; - Oqeani i Ngrirë itë Hemisferës Veriore; aluvionale, male të Gjermano-Polake; - malet Grampian Veriut;- Në lindje, kufizohet larta; - fusha e dhe Penine; - Deti Mesdhe….me malet Urale… - lartësitë deri në Lombardisë dhe - Masivi Qendror

500 m zënë 84%; Venetos… Francez...- relievi malorpërfshin vetëm16%...

Përforcimi: Shkrimi i shpejtëNë përfundim, mësuesi/ja u kërkon nxënësve që në fletoren e tyre të realizojnë një shkrim të shpejtë, ku të evidentojnë se si ka ndikuar relievi i Europës në shpërndarjen e popullsisë dhe zhvillimit ekonomik.

Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuarinformacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre. Orientimi në hartë.

Detyrat dhe puna e pavarur: Hartoni një ese argumentuese me temë “Kontinenti i Europës, i ndryshëm ngatë tjerët”.

6


Tema mësimore:2.3 Klima dhe rajonet natyrore të Europës2.4 Popullsia dhe procesi i urbanizimit të Europës

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni njohuri rreth pozitës gjeografike të Europës dhe relievit të saj. A mund të përcaktoni ju klimën e këtij rajoni dhe faktorët që ndikojnë në formimin e saj? Cili është roli që luan klima, pozita gjeografike dhe relievi në popullimine rajonit? Rikujtojmë që qytetërimet e lashta në Europë u zhvilluan në Greqinë e Lashtë, në Romë dhe këto qytetërime kanë pasur njëshkallë të lartë zhvillimi.


• rendit llojet e klimës së Europës;• shpjegon faktorët që ndikojnë në formimin e klimës së

Europës, përmes studimit të elementeve të saj;• analizon veçoritë e rajoneve natyrore të Europës;• përshkruan veçoritë e popullsisë europiane;• analizon prirjet aktuale të zhvillimeve demografike në

Europë;• gjykon veçoritë kryesore të proceseve urbanizuese të

Europës dhe problemet që i shoqërojnë.

Fjalë kyç:Rajoni i Mesdheut Rajonet e Atlantikut Rajonet kontinentale Rajonet e ftohta Revolucion urban

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Europës,Historia e Qytetërimeve botërore, format A4.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve Përforcimi: Kundërshtia akademike


Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësimi vazhdon me një tjetër veprimtari. Nxënësit ndahen në grupe dhe në dërrasën e zezë mësuesi/ja shkruan termat:reliev, klimë, rajone natyrore, tipare klimatike, veçori popullimi, dinamika e popullimit, faktorët që ndikojnë në popullimit, urbanizimi, globalizimi.Duke u mbështetur në këta terma, grupeve u kërkohet t’i lidhin ata me njëri-tjetrin, duke krijuar një shkrim të shkurtër dhe përfaqësues të grupeve lexojnë punët e tyre. Nënvizohet fakti që të gjithë këta terma kanë lidhje me Europën. Më pas kalohet në një diskutim dhe përgatitet klasa për të kaluar në fazën tjetër.

“Urbanizimi i Europës është procesi më pozitiv që është zhvilluar në të.”

7

Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëveKlasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5. Më pas mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr. 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende te caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë format A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i përgjigjen, p.sh.:Grupi i njëshave: Përcaktoni faktorët që ndikojnë në formimin e klimës së Europës dhe elementet klimatike. Grupi i dyshave: Përcaktoni katër rajonet natyrore të Europës dhe krahasoni rajonet mesdhetare me rajonet e Atlantikut.Grupi i treshave: Krahasoni rajonet kontinentale me rajonet e ftohta.Grupi i katrave: Analizoni dinamikën e popullsisë së Europës dhe veçoritë e popullimit të saj.Grupi i pesave: Vlerësoni procesin e urbanizimit të Europës, anët pozitive dhe negative të tij.

Pasi lexojnë tekstin për t’iu përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare, secili prej numrave 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, numrat 2 për pyetjen e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjithë grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ ja ka bërë. Më pas bëhet diskutohet me gjithë klasën.

Përforcimi: Kundërshtia akademikeNë këtë fazë të orës mësimore nxënësit ndahen në dy grupe, ku njërit grup i përcaktohet që të japë argumente pro temës që do të parashtrohet për diskutim (dhe pse mund të ketë anëtar të grupit që janë plotësisht kundër) dhe grupit tjetër i përcaktohet që të jap argumente kundër temës që do të parashtrohet për diskutim (dhe pse mund të ketë anëtar të grupit që janë plotësisht pro). Tema është:

PRO KUNDËR


Detyrat dhe puna e pavarur: Nëpërmjet hulumtimeve personale realizoni një parashikim për ecurinë e numrittë popullsisë në Europën e së ardhmes.

KulturaEuropiane

7


Tema mësimore:2.5 Identiteti kulturor dhe harta politike e Europës

Situata e të nxënit: Europianët emigruandrejt Botës së Re gjatë luftërave fetare. Tregoni çfarë elementesh kulturore përhapën europianët nëvendet ku shkuan.


• përshkruan tiparet e kulturës europianë gjatë periudhës së Rilindjes;• shpjegon se si Europa antike ishte djepi i kulturës botërore;• analizon ndryshimet e mëdha të hartës politike të Europës

gjatë epokës moderne.

Fjalë kyç: Bota antike Hartë politikeRilindje Europiane

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike dhe Europës.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimiNdërtimi i njohurive: Diagrami piramidalPërforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Stuhi mendimiSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore.Nxënësit rikujtojnë dhe një herë të gjitha informacionet që ato kanë rreth Europës dhe kulturës europiane,mësuesi/ja shënon në dërrasën e zezë të gjitha informacionet që nxënësit dinë.

Ndërtimi i njohurive: Diagrami piramidalMësuesi/ja drejton pyetjen, ku do të përqendrohen nxënësit gjatë leximit të temës.– Pse Europa është cilësuar si djep i kulturës botërore?– Në periudha të ndryshme historike si ka ndryshuar jeta ekonomike, sociale dhe kulturore?Nxënësit të ndarë në grupe fillojnë të lexojnë duke mbajtur shënime, mbi pyetjet që iu drejtuan. Në dërrasëne zezë, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal. Pasi mbarojnë leximin, nxënësit lexojnë shënimet e mbajtura

Europa antike, djep i kulturës botërore

7

dhe me të dhënat e tyre, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal dhe me informacionin shtesë të tij apo ato që nxënësit mund të kenë anashkaluar. Diagrami do të ketë këtë pamje:

Antikiteti Rilindja Europiane Në shek. XV Epoka moderne- protoglobalizmi - zhvillimi i manifakturës - u zhvilluan - Në shek. XVIII,helenistik dhe romak; dhe ngritja e qendrave marrëdhëniet Revolucioni Industrial;- specializimi dhe artizanale dhe tregtare; kapitaliste; - në fillim të shek.ndërkombëtarizimi i - rritja e popullsisë me - specializimi i disa XX, Europa e humbiprodhimit dhe ritme të shpejta; rajoneve në prodhimin e hegjemoninë ekonomike;shkëmbimit, informacionit - intensifikimi i tekstileve; - luftërat botërore,e kulturave të ndryshme; pyllëzimeve dhe - specializimi i disa ndryshoi harta politike- kalonin rrugë të bonifikimeve, rajoneve në shkrirjen e - u krijuan NATO, TPE-ja,rëndësishme detare; bujqësia u fut në rrugën metaleve… Këshilli i Europës etj.;- grekët dhe romakët, e zhvillimit… - vitin 1990 u rrëzua muri ivunë bazat e kulturës Berlinit;dhe qytetërimit - Federata e Jugosllavisëeuropian… u shpërbë….

Përforcimi: Tabelë konceptiDuke reflektuar rreth njohurive të përfituara gjatë kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit që të plotësojnëtabelën e mëposhtme:

Periudha Shtetet e reja që u krijuan

Pas Luftës së Parë Botërore

Pas Luftës së Dytë Botërore

Pas shembjes së Murit të Berlinit


Detyrat dhe puna e pavarur: Materiale plotësuese për qytetërimin grek dhe romak.

7


Tema mësimore:2.6 Bashkimi Europian dhe perspektiva e zhvillimit të tij

Situata e të nxënit: Rrugët e Strasburgut, ku ndodhet Parlamenti Europian, mbajnë emrat e kryeqyteteve të vendeve anëtare, si p.sh., rruga Londra, rruga Parisi, rruga Brukseli etj.Sipas jush, çfarë tregojnë këto emërtime?


• përshkruan historikun e krijimit të Bashkimit Europian;• identifikon shtetet anëtare të BE-së dhe institucionet që

e qeverisin;• analizon hapësirën ekonomike Europiane dhe

perspektivën e zhvillimit të saj.

Fjalë kyç:Këshilli EuropianKomuniteti Europian për Qymyrin dhe Çelikun Komisioni EuropianTraktati i Mastrihtit Tarifa doganore

Burimet:teksti Gjeografia 12


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Di – Dua të di – Mësova Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova Përforcimi: Shkrimi i shpejtë

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Di – Dua të di – MësovaMësuesi/ja paraprakisht e ka ndarë klasën në grupe dhe secilit grup u shpërndan fleta formati A4, ku paraqitet një organizues grafik me tri kolona. Të njëjtin organizues grafik, mësuesi/ja e ndërton edhe në dërrasën e zezë. Nxënësve u kërkohet të thonë gjithë informacionin që dinë mbi Bashkimin Europian dhe historikun e krijimit të tij. Nxënësit orientohen nga mësuesi/ja me anë të pyetjeve.– Çfarë është Bashkimi Europian?– Cili është qëllimi i krijimit të tij?– Cilat janë disa nga institucionet e Bashkimit Europian që ju njihni?Mësuesi/ja plotëson edhe kolonën e dytë të tabelës, duke pyetur nxënësit se çfarë duan të dinë më tepër mbi këtë temë.

Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – MësovaNxënësit orientohen të lexojnë temën dhe të plotësojnë kolonën e tretë të tabelës. Pas punës, grupet lexojnë variantet e tyre. Në të njëjtën kohë, mësuesi/ja plotëson në dërrasën e zezë variantin përfundimtar, duke u bazuar në informacionet e dhëna nga nxënësit, por dhe me shtesa të bëra nga ana e tij. Tabela mund të ketë këtë pamje:

7

DI DUA TË DI MËSOVA- Bashkim ekonomik, politik i - Etapat nëpër të cilat ka - Qëllimi i planit Mone:cili krijua pas Luftës së Dytë kaluar krijimi i Bashkimit - të shmangej një luftë e reBotërore në Europë; Europian; Francës dhe Gjermanisë dhe të vihej- Vendet anëtarë të BE-së - Çfarë është TPE-ja? paqja midis vendeve europiane;lëvizin pa viza; - Çfarë përmbante - të mbrohej Europa Perëndimore nga- Nuk paguajnë taksa doganore Marrëveshja e Mastrihtit? rreziku i komunizmit;për qarkullimin e mallrave; - Institucionet e Bashkimit - të rimëkëmbej e fuqizohej kontinenti i- Ka qëllim sigurinë ekonomike, Europian dhe funksionet e vjetër;politike dhe shoqërore të tyre etj.. - Fazat nëpër të cilat kaloi:vendeve anëtare; - Bashkimi Ekonomik i vendeve të- Disa nga institucionet e BE- BENELUKSIT;së janë Këshilli i Europës. - Bashkimi Europian për Qymyrin dheKomisioni Europian, Parlamenti Çelikun;Europian etj.; - 25 mars të vitit 1957 TPE nga 6 vende të

Europës Perëndimore;- 7 shkurt 1992 u nënshkruaMarrëveshja e Mastrihtit nga 12 vendetpjesëmarrëse;- sot BE-ja ka 27 anëtarë;- Organet dhe institucionet e BashkimitEuropian: Parlamenti Europian, Këshilli iMinistrave, Komisioni Europian, KomitetiEkonomik dhe social, Gjykata e Nderit,Banka e Investimeve Europiane, Fondipër Zhvillim Rajonal, Banka Europiane përRindërtim dhe Zhvillim.

Përforcimi: Shkrim i shpejtëDuke reflektuar rreth njohurive të përfituara gjatë kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit që të realizojnë një shkrim të shpejtë me temë: “Shqipëria sa larg dhe afër Bashkimit Europian”, ku nxënësit të listojnë disa arsyet pse Shqipëria është larg apo afër Bashkimit Europian.


Detyrat dhe puna e pavarur: Nxënësit realizojnë një ese argumentuese me temë: “Perspektiva e BashkimitEuropian dhe integrimi i Shqipërisë”.

7


Tema mësimore:2.7 Ekonomia e Europës

Situata e të nxënit: Lugina e Renit është rajonimë i zhvilluar ekonomiko-industrial në Europë.Çfarë dini për këtë rajon?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:• përshkruan tiparet e përgjithshme të ekonomisë së

Europës;• shpjegon shkaqet që kanë ndikuar në zhvillimin

ekonomik të Europës;• analizon shkallën e zhvillimit të tre sektorëve të

ekonomisë europiane.

Fjalë kyç: Ekonomi Industri Bujqësi Shërbime Mekanizim

Burimet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Europës,materiale plotësuese.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:HistoriaGjuha dhe komunikimi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Diagrami piramidal Përforcimi: Tabelë koncepti


Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore.Nxënësit rikujtojnë dhe një herë të gjitha ato njohuri që kanë rreth zhvillimit ekonomik të Europës dhe potencialet që ajo ofron për zhvillim. Kjo realizohet nëpërmjet termave paraprakë, kështu mësuesi/ja shkruan disa terma në dërrasën e zezë dhe nxënësve i lihen në dispozicion disa minuta që ai të realizojë një shkrim të shpejtë që përmban këta terma: pozitë gjeografike, pasuri minerale, veçori natyrore, sektori i parë i ekonomisë, sektori i dytë, sektori i tretë, rajone industriale, rajone bujqësore, rajone turistike etj.

Ndërtimi i njohurive: Diagrami piramidal

7

EUROPA

Ekonomia e Europës

Potencialet e zhvillimitekonomik

Sektori i parë, bujqësia Sektori i dytë,industria

Sektori i tretë: transporti,tregtia, turizmi

- pozita gjeografike; - karakterizohet nga një - Europa Perëndimore - sektori më i rëndësishëm- pasuritë natyrore, si: nivel i lartë i mekanizimit, është një nga tri i jetës ekonomikehekuri, qymyrguri, bakri, kimizimit dhe përdorimit rajonet më të mëdha shoqërore;kromi etj.; të teknologjive moderne; industriale në botë ku - siguron më shumë të- pasuritë klimatike; - në fushat europiane, përfshihen (Gjermania, ardhura dhe ka numrin më- pasuritë hidrike; bimë industriale, si Franca, Britania e të madh të të punësuarve;- pasuritë pyjore etj. panxhari, luledielli, Madhe, Italia, Rusia); - përfshin: transportin,

pambuku, perimet, - rolin kryesor në tregtinë dhe turizmin...thekra, patatja, elbi, industri e zë industriatërshëra etj.; e nxjerrjes dherajonet kryesore përpunimit të metalevebujqësore blegtorale dhe ajo e energjetikës;janë: Fusha e Francës - shtetet me industriVeriore, Fusha më të zhvilluar eGjermano-Polake, e komplekse janëLombardisë, Andaluzia Republika Federaleetj. Gjermane, Franca,

Britania e Madhe, Italiadhe Spanja...

Përforcimi: Tabelë konceptiDuke reflektuar rreth njohurive të përfituara gjatë kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit që të plotësojnëtabelën e mëposhtme, e cila është e pasqyruar dhe në tekstin mësimor në faqen 42:

Degët e ekonomisë Nëndegët e ekonomisë RajonetEkonomia bujqësoreEkonomia industrialeEkonomia e shërbimeve


Detyrat dhe puna e pavarur: Plotësoni hartën skicë të ekonomisë së Europës.

7


Tema mësimore:2.8 Kultura europiane

Situata e të nxënit: Europa është djepi i kulturës botërore. Këtu u zhvillua letërsia, Iluminizmi, u hapën universitetet e para, lindi futbolli etj. Çfarë dini për këto elemente tëkulturës europiane?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan tiparet e përgjithshme të kulturës europiane gjatë periudhave të ndryshme;• identifikon arritjet në arsim, art, muzikë, kinematografi,letërsi, politikë;• vlerëson rolin e kulturës europiane në atë botërore.

Fjalë kyç: Humanizëm Iluminizëm Rilindje Europiane Bota e Re Reformacion

Burimet/mjetet/materialet:harta fizike dhe politike e Europës, teksti Gjeografi 12, Histori arti, materiale plotësuese.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia Histori arti TikGjuhët dhe komunikimi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuar Ndërtimi i njohurive: VLD Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore.Mësuesi/ja i parapërgatit nxënësit për të përdorur imagjinatën dhe u sugjeron:

– Imagjinoni sikur jeni nisur të udhëtoni një ekspeditë njohëse të kulturës Europiane, cilat janë vendet që do të vizitoni dhe çfarë do të shikoni në to?Lihen pak të imagjinojnë e më pas pyeten:

– A ishte pjesë e itinerarit tuaj Roma? Po Athina?– A ishte pjesë e këtij itinerari Muzeu i Luvrit?– Cilat janë disa nga veprat e njohura letrare që morët me vete për të lexuar gjatë këtyre ditëve udhëtimi? Për pak minuta shfaqet një material, i cili paraqet disa nga qytetet kryesore europiane, elemente të kulturës Europiane në periudha të ndryshme në art, letërsi, shkencë etj.

Ndërtimi i njohurive: VLDNxënësit do të lexojnë individualisht. Paraprakisht tema është ndarë në paragrafë nga mësuesi/ia, që gjithashtu ka përgatitur dhe pyetjet që do u drejtojë nxënësve për secilën pjesë. Ai/ajo bën pyetjen dhe nxënësit lexojnë në heshtje për të gjetur përgjigjen. Ja disa pyetje:– Çfarë përfaqësonin: Humanizmi, Iluminizmi, Bota e Re, Reformacioni?

7

– Në cilat fusha pati ndikim humanizmi i Rilindjes Europiane?– Cilat ishin arritjet e kulturës Europiane gjatë periudhës së Rilindjes së Vonë Europiane?– Cilat janë disa nga karakteristikat e kinematografisë, letërsisë artistike, dramaturgjisë, arteve figurative në Europë?Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me elementet e kulturës europiane që kanë pasur ndikim në zhvillimin e kulturave mbarë botërore. Ky diskutim shoqërohet me foto të ndryshme me pamje të elementëve që u diskutuan më lart.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme, e cila është dhe në libër në faqen 45:

Periudha Letërsia Përfaqësues Arsimi/shkenca

Përfaqësues Muzika/arti

Përfaqësues

Humanizmi

Rilindja Europiane

Bashkëkohorë të shek. XX


Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një album me foto ku të paraqisni elementet e kulturës europiane në tëgjitha gjinitë: art, letërsi, kinematografi, muzikë etj.

7

Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi Lënda: Gjeografi Shkalla: V Klasa XII

Tema mësimore: Veprimtari praktike 2 -Rajoni i Bashkimit Europian

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Europës, veçorive natyrore të saj dhe kushtet të cilat çuan në formimin e Bashkimit Europian. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth BashkimitEuropian.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë shtetet dhe kryeqytetet e Europës;

• evidenton me një ngjyrë shtetet anëtare të BE-së;• analizon perspektivën e rajonit të Bashkimit Europian.

Fjalë kyç: Bashkim Europian Harta skicëPerspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet:harta politike dhe harta skicë e Europës, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, tekstet Gjeografi 12, Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia Histori Arti TikGjuhët dhe komunikimi



Hapi parë: Familjarizimi me kërkesat e punësNxënësit njihen me kërkesat. Hapat që do të ndiqen:- plotësohet harta politike e Europës me shtetet dhe kryeqytetet;- duke përdorur ngjyrat, plotësohet harta me shtetet anëtare të BE-së sipas hapave të integrimit, duke e nisurme shtetet nismëtare dhe deri në ditët e sotme.

Hapi i dytë: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat politike skicë të Europës në mënyrë të pavarur, duke shfrytëzuar materialet dhe njohuritë e marra më parë. Ata evidentojnë shtetet anëtare të BE-së dhe gjykojnë mbi të ardhmen e rajonit të Bashkimit Europian.

Hapi i tretë: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- respektimi i mendimit dhe i punës së secilit nxënës;- saktësia në plotësimin e hartave politike skicë të Europës;- gjykimi për të ardhmen e rajonit të Bashkimit Europian.


8

Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohet.

8


Tema mësimore:Përsëritje 1 - Studimi i gjeografisë si shkencë dhevështrimi i përgjithshëm i Europës

Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth gjeografisë si shkencë dhe një vështrim të përgjithshëm rreth Europës dhe Bashkimit Europian. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshmegjatë kësaj ore përsëritje.


• njeh konceptet kryesore;• vlerëson bashkëpunimin dhe mirëkuptimin midis vendeve e

popujve fqinj e më gjerë;• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave

të tij, rolin e relievit në larminë e peizazheve dhe zhvillimin socio-ekonomik në Europë;

• analizon rëndësinë e krijimit të Bashkimit Europian;• fiton aftësi të orientimit në hartë;• shpreh lirshëm mendimin e tij.

Fjalë kyç:Kritere rajonizimidrejtimet e studimit të gjeografisëglobalizim veçori natyrore klimënjësi gjeografike forma relievi mjedise jetësore popullsi urbanizimsektori parë i ekonomisë sektori i dytësektori i tretë

Burimet: Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia Histori arti TikGjuhët dhe komunikimi


Faza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedhliderin e tij. Lideri zgjedh një nga fishat që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur.

Fisha 1 – Objekti i studimit të gjeografisë dhe roli i gjeografit

Fisha 2 – Veçoritë natyrore, ekonomike dhe sociale të Europës

Fisha 3 – Krijimi i Bashkimit Europian, historiku dhe rëndësia e tij

Secili nga grupet punon për hartimin e 5 pyetjeve që duhet t’i përmbahen fishës që u ka rënë. Pas hartimit të pyetjeve, grupet do ua drejtojnë pyetjet grupeve të tjera .Grupi i parë do ia drejtojë grupit të dytë, grupi i dytë do ia drejtojë grupit të tretë dhe grupi i tretë do ia drejtojë grupit të parë.

8

- Çdo përgjigje e saktë vlerësohet me 10 pikë.- Kur përgjigjja është e pjesshme, vlerësimi është i pjesshëm, në këtë rast ndërhyn edhe mësuesi/ja për të vlerësuar saktësinë e përgjigjes dhe të vlerësimit. Nxënësit kështu kanë mundësi të diskutojnë së bashku çështje që kanë të bëjnë me njohuritë që kanë marrë deri në këtë periudhë, por të shikojnë dhe mangësitë e tyre. Pikët shënohen në dërrasën e zezë.

Faza e dytëNxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me temën e fishës, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.

Faza e tretëNë këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 47 të librit.



Popullimi Hidrografia Relievi

EkonomiaRajoni Perëndimor

Klima8


Tema mësimore:2.9 Europa Perëndimore. Kushtet natyrore dhe harta politike.2.10 Popullsia dhe ekonomia e Europës Perëndimore

Situata e të nxënit: Rajoni i Europës Perëndimore ka tiparet e klimës mesatare oqeanike, që e dallon nga rajonet e tjera. Mendoni cilët faktorë kanë ndikuar në klimën e këtij rajoni. A ka ndikuar dhe si ka ndikuar klima në popullimin e rajonit dhe zhvillimit ekonomiktë tij?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Nxënësi/ja:• përcakton në hartë shtrirjen gjeografike dhe vijën bregdetare të Europës Perëndimore;• përshkruan kushtet natyrore të Europës Perëndimorenëpërmjet hartës;• analizon hartën politike të Europës Perëndimore;• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë sërajonit të Europës Perëndimore;• evidentoni elemente të përbashkëta kulturore të EuropësPerëndimore;• analizoni zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë sëEuropës Perëndimore.

Fjalë kyç:Europa Perëndimore Kushtet natyrore Vija bregdetare Harta politikePlakje e popullsisë DendësiQytetet metropolIndustrializim

Burimet/mjetet/materialet:harta fizike dhe politike e Europës, teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Histori Histori arti TikGjuhët dhe komunikimi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimiNdërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPërforcimi: Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Stuhi mendimiSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Gjithashtu nxënësit japin të gjitha njohuritë që nxënësit kanë rreth rajonit perëndimor të Europës në të gjitha aspektet, qoftë për veçoritë natyrore dhe për ato të zhvillimit të popullsisë dhe ekonomisë.

8

Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPër çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, popullimin dhe zhvillimin ekonomik të rajonit të Europës Perëndimore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;• U, ultësirat të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike të Europës;• M, malet të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike Europës;• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;• SH, ku ndeshin shtetet që janë pjesë e rajonit;• Pop, ku ndeshin informacion për popullsinë;• Eko, ku ndeshin informacion për ekonominë.Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.

P- Pozitagjeografike

U -ultësirat

M- malet H–hidrografia

SH- shtetet Pop –popullsia

Eko -ekonomia

- shtrihet nga malet Pirenej në perëndim dhe deri në rrafshnaltën e Gjermanisë së Mesme (malet Harz dhe Pylli Çek) në lindje, dhe nga një pjesë e brigjeve të detit Mesdhe dhe Alpeve Europiane në jug, në kufi me detin e Norvegjisë në veri……..

- Ultësirën Franceze,- ultësirën e Belgjikës dhe Holandës,- ultësira Gjermane………

- Masivin Qendror të Francës,- malet Harz (Gjermani),- malet Arden (Belgjikë), malet e Jurës (Zvicër),- Pirenejtë……..

- Danubi,- Sena,- Luara,- Garona,- Rona (Francë),- Vezeri,- Elba,- Emsi,- Reni……..

- Franca,- Gjermania,- vendet e Beneluksit (Belgjikë, Holandë dhe Luksemburg)- Andora,- Monako,-Lihtenshtajni.

- 176 milionë banorë- Dendësia 240 b/km2,- dukuria e plakjes së popullsisë,- niveli i lartë i urbanizimit të vendeve…….

- Industria kimike, energjetike, metalurgjia, industria tekstile, të veshjeve etj- Bujqësia. Ekonomia bujqësore është e organizuar në formakapitaliste me nivel të lartë të mekanizimit dhe kimizimit;- Turizmi;- Transporti;………..

Përforcimi: Punë me hartënNë fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të rajonit perëndimor; - shtetet përbërëse të rajonit;- ultësirat, rrafshnaltat, malet; - zonat më të rëndësishme industriale;- lumenjtë; - qytetet më të rëndësishme të rajonit etj.


Detyrat dhe puna e pavarur: Realizo një ese argumentuese me temë : Faktorët natyrorë janë element i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik dhe të popullimit në rajonin perëndimor.

8


Tema mësimore:2.11 Europa Ishullore. Kushtet natyrore dhe harta politike2.12 Popullsia dhe ekonomia e Europës Ishullore

Situata e të nxënit: Duke parë hartën fizike të Europës, si mendoni cili territor mund të cilësohet si Europa Ishullore? Cilat janë format e relievit që mbizotërojnë në të? Si paraqitet zhvillimi ekonomik dhe i popullsisë në këto territore? Çfarë njohurish keni ju për to?


• identifikon njësitë politiko-administrative të Mbretërisë sëBashkuar;

• përcakton pozitën gjeografike të Europës Ishullore;• përshkruan kushtet natyrore të Europës Ishullore;• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së

rajonit të Europës Ishullore;• evidentoni elemente të përbashkëta dhe të veçanta

kulturore të Europës Ishullore;• analizon zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë së

Europës Ishullore.

Fjalë kyç:Europa Ishullore (Uellsi, Anglia, Skocia, Irlanda e Veriut, Mbretëria e Bashkuar) Plakja e kombitKembrixh Oksfordi Big Beng Gjuhët kelteCentral bërthamor

Burimet:harta fizike dhe politike e Europës, teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Pyetja sjell pyetjenNdërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPërforcimi: Tabela e konceptit / Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Pyetja sjell pyetjenSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore.– Në Europë cili territor cilësohet si Europa Ishullore?– Cilat shtete përfshin?– Cilat janë format e relievit që mbizotërojnë në të?– Si paraqitet zhvillimi ekonomik dhe i popullsisë në këto territore?– Çfarë njohurish keni ju për to?Nxënësit duke parë hartën fizike të Europës evidentojnë se cili rajon cilësohet si Europa Ishullore, gjithashtu nëpërmjet ngjyrave që janë përdorur në hartën fizike të Europës ato evidentojnë se cilat forma relievi mbizotërojnë. Gjithashtu, nxënësit mund të shprehin të gjitha njohuritë që ata kanë rreth këtij rajoni, qoftë për nga pikëpamja e popullsisë, por dhe zhvillimi ekonomik.

8

Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPër çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, popullimin dhe zhvillimin ekonomik tërajonit Europës Ishullore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;• F, fushat të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike të Europës Ishullore;• M, malet të cilat më pas i evidentojnë dhe në hartën fizike Europës Ishullore;• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;• SH, ku ndeshin shtetet që janë pjesë e rajonit;• Pop, ku ndeshin informacion për popullsinë;• Eko, ku ndeshin informacion për ekonominë.Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.


F – fushatM- malet

K- klima H–hidrografia


Eko -ekonomia

- Në afërsi - fushat e Klima e - Lumi Tamiz; - Në Europën - tri - Britania etë bregut Lankashirit; ishujve - Lumi Ishullore bashkësi Madhe bënkontinental të - fushat e britanikë Seven; ndodhen dy etnike: pjesë në 7Europës Jorkshirit; është tipike - Lumi shtete: angleze, vendet mëPerëndimore - fushat oqeanike Shanon Mbretëria e skoceze tështrihen Midlend me dimër ……... Bashkuar e dhe uellse; industrializuarady ishuj të ……… të butë Britanisë së - anglishtja të botës. Sektorimëdhenj, të - malet dhe verë Madhe dhe është gjuhë tradicional irrethuar nga Penine; gjithmonë të e Irlandës së zyrtare; ekonomisënjë grumbuj - malet freskët. Veriut dhe - nr. i është ai iishujsh të Granpian Republika e popullsisë shërbimeve,vegjël, të ……. Irlandës. në BM tregtia, financat,cilët së bashku Mbretëria e 65 648 054 shoqëritë epërbëjnë Bashkuar banorë; sigurimeve,Europën përbëhet - dendësia bankat dheIshullore... nga 4 njësi 271 turizmi,

të mëdha banorë/ centraletpolitiko- km2; nukleare,administrative: - 82,6% e bujqësia,Anglia, Skocia, popullsisë transportiUellsi dhe jeton në - IrlandaIrlanda e qytet; “Tigri çeltik”;Veriut... ……… hidrocentrale;

termocentrale;industria kimike,farmaceutike, eprodhimittë anijeve,ushqimore……………..

8

Përforcimi: Tabela e konceptit / Punë me hartënNë përfundim nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme dhe evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të Europës Ishullore;- shtetet përbërëse të rajonit;- fushat, malet, lumenjtë;- zonat më të rëndësishme industriale;- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj..

Pozita gjeografike Malet / fushat Ishujt Hidrografia Klima

Degët e ekonomisë Nëndegët RajonetBujqësiaIndustriaTurizmiTransporti


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjyko rreth daljes së Anglisë nga BE-ja në vitin 2016.

8


Tema mësimore: Veprimtari praktike 3 -Rajoni i Europës Perëndimore dhe i Europës Ishullore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore, veçorive natyrore të tyre dhe veçoritë e popullimit e zhvillimit ekonomik të tyre. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi mëshumë rreth këtyre rajoneve.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:Nxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor tëEuropës Perëndimore dheEuropës Ishullore, duke sistemuar ngjashmëritë dhe dallimetmidis tyre.

Fjalë kyç:Europa Perëndimore Europa Ishullore veçori popullimi zhvillim ekonomik veçori natyrore Harta skicë perspektivë zhvillimi


Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia Histori Arti TikGjuhët dhe komunikimi



Hapi parë: Familjarizimi me kërkesat e punësKlasa ndahet në grupe me çifte dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore, lidhur me:

kushtet natyrore, pasuritë mbi dhe nëntokësore; historikun e popullimit, përbërjen, dendësinë; të ardhurat për frymë, komunikacionin,transportin, shpërndarjen e sektorëve të ekonomisë.

Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Europës Perëndimore dhe disa të tjerë të Europës Ishullore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Hapi dytë: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat politike skicë të Rajonit të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore në mënyrë të pavarur, duke shfrytëzuar materialet dhe njohuritë e marra më parë. Gjithashtu ato realizojnë një përmbledhje me shkrim të: kushteve natyrore, historikun e popullimit të këtyre rajoneve dhe veçoritë e

9

zhvillimit ekonomik të tyre.

9

Hapi i tretë: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- respektimi i mendimit dhe i punës së secilit nxënës;- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore;- gjykimi i modelit zhvillimor të rajonit të Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Europës Perëndimore dhe Europës Ishullore.

Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuarinformacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.

Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohet


Tema mësimore:2.13 Europa Veriore. Kushtet natyrore dhe harta politike

Situata e të nxënit: Në veri të Europës ndodhin shumë dukuri gjeografike të ndryshme nga rajonet e tjera. Kujtoni disa nga këto dukuri dhe diskutoni në klasë(gejzerët p.sh.).


• përcakton pozitën gjeografike, vijën bregdetare të rajonit të Europës Veriore;

• përshkruan kushtet natyrore të rajonit të Europës Veriore;• analizon hartën politike të Europës Veriore.

Fjalë kyç: Skandinav Tokë e akullt Fjorde Suomi EFTA

Burimet:harta fizike dhe politike e Europës, teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, foto të ndryshme.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Lexim, përmbledhje dyshe Përforcimi: Diagrami i Venit

9


Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojmë gjatë kësaj ore mësimore.Nxënësit rikujtojnë dhe një herë të gjitha ato njohuri që kanë rreth veçorive natyrore të Europës Veriore dhe potencialet që ajo ofron për zhvillim. Kjo realizohet nëpërmjet termave paraprakë, kështu mësuesi/ja shkruan disa terma në dërrasën e zezë dhe nxënësve i lihen në dispozicion disa minuta që të realizojnë një përshkrim të shpejtë të tyre:

Ndërtimi i njohurive: Lexim, përmbledhje dysheMësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në nëntema dhe nxënësit do të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të nëntemës, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për nëntemën. Rolet ndryshojnë. Për nëntema të ndryshme përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa prezantimesh në çifte kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët e sugjeruar mund të jenë si më poshtë:Çifti i parë: Paragrafi I: pozita gjeografike; Paragrafi II: vija bregdetare;Çifti i dytë: Paragrafi I: format e relievit; Paragrafi II: hidrografia;Çifti i tretë: Paragrafi I: veçoritë e klimës; Paragrafi II: bota e gjallë;Çifti i katërt: Paragrafi I: shtetet që bëjnë pjesë në të; Paragrafi II: historiku i shteteve;

Përforcimi: Diagrami i VenitNxënësit nxiten të gjejnë të përbashkëtat e ndryshimet mes rajonit të Europës Perëndimore me Europën Veriore:

EUROPA PERËNDIMORE TË PËRBASHKËTAT EUROPA VERIORE- klima tipike mesatare oqeanike;- toka pjellore;- shumëllojshmëri formash relievi, lartësia jo shumë e madhe;- mbizotëron bimësia e kultivuar, por takojmë dhe pyjet halore dhe fletëgjerë- të gjitha shtetet e rajonit janë anëtaretë BE-së...

- janë pjesë e Europës;- kanë dalje në det;- brigjet detare të copëtuara;- hidrografi të pasur...

- klima është tipike oqeanike;- 12 % e zënë akullnajat, prandaj quhet toka e akullt;- lartësia e relievit deri 2500 m;- mbizotërojnë pyjet konifere;- takojmë dhe tundrën etj.;- jo të gjitha vendet e rajonit janëanëtare të BE-së...

Plotësimi i diagramit të Venit mund të ketë pamjen e mësipërme.



9


Tema mësimore:2.14 Popullsia dhe ekonomia e Europës Veriore

Situata e të nxënit: Ngjarjet më të vjetra të popullit skandinav janë të lidhura me vikingët, banorët e parë të këtyre viseve. Në shekujt VII-XI, vikingët njiheshin si lundrues të mëdhenj, të cilët lundronin jo vetëm në Detin e Veriut, por në të gjitha detet e Europës.Legjendat e vikingëve flasin për arritjen e tyrenë brigjet e kontinentit amerikan 500 vjet paraKolombit. Çfarë tregon kjo?


• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë sërajonit të Europës Veriore;

• evidentoni elemente e përbashkëtat kulturore tëEuropës Veriore;

• analizon zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë sëEuropës Veriore.

Fjalë kyç:planifikim i centralizuar Groenlanda autonome LaponëtEskimezët



Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuarNdërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohen gjatë kësaj ore mësimore.‒Imagjinoni dhe përshkruani dhe një herë rrugën që ndoqi Kolombi, cilat ishin arsyet të cilat e nxitën këtë ekspeditë?

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit do të lexojnë individualisht. Paraprakisht tema është ndarë në paragrafë nga mësuesi/ia, që gjithashtu ka përgatitur dhe pyetjet që do u drejtojë nxënësve për secilën pjesë. Ai/ajo bën pyetjen dhe nxënësit lexojnë në heshtje për të gjetur përgjigjen. Ja disa pyetje:

– Cilat janë disa nga veçoritë e popullimit të Europës Veriore?– Gjeni karakteristikat e gjuhës dhe besimeve në këtë rajon.– Si ka ndikuar klima në vendosjen e popullsisë dhe zhvillimin e ekonomisë së rajonit?

9

– Cilat janë sektorët kryesorë të zhvillimit të ekonomisë dhe karakteristikat e tyre?Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me një bisedë rreth raportit klimë – popullim – zhvillim ekonomik, si është organizuar ky trekëndësh dhe a ka ndikuar klima në zhvillimin e popullimit dhe të ekonomisë në Rajonin e Europës Veriore.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës mësimore nxënësve u jepet detyrë që të plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Degët e ekonomisë Nëndegët e ekonomisë RajonetBujqësia

Industria

Turizmi

Transporti


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni faktin se si modeli ekonomik i ekonomisë liberale të kombinuar meplanifikimin e centralizuar është suksesi i ekonomisë së Vendeve Skandinave.


Tema mësimore:2.15 Europa Qendrore. Kushtet natyrore dhe harta politike

Situata e të nxënit: Shtetet e Europës Qendrore janë anëtare të Bashkimit Europian.Përmendni këto shtete.


• përcakton pozitën gjeografike, vijën bregdetare të rajonit të Europës Qendrore;

• përshkruan kushtet natyrore të rajonit të Europës Qendrore;• analizon hartën politike të Europës Qendrore.

Fjalë kyç: Europa Qendrore kushtet natyrore bota e gjallë



Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuarNdërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëPërforcimi: Punë me hartën

9


Parashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Kështu nxënësi evidentojnë disa nga shtetet të cilat janë pjesë e rajonit, duke parë hartën i evidentojnë ato në hartë dhe përcaktojnë disa nga njohuritë që ato kanë rreth këtyre njësive.

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta.Paragrafët e sugjeruar nga mësuesi/ja janë si më poshtë:- Pozita gjeografike e rajonit dhe shtetet që ndodhen në këtë rajon;- Karakteri i vijës bregdetare;- Relievi i rajonit të Europës Qendrore;- Hidrografia e rajonit;- Klima e rajonit dhe karakteristikat e saj;- Bota e gjallë.

Përforcimi: Punë me hartënNë fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të rajonit të Europës Qendrore;- shtetet përbërëse të rajonit;- fushat dhe malet;- shpërndarjen e botës bimore- lumenjtë;- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj.



9


Tema mësimore:2.16 Popullsia dhe ekonomia e Europës Qendrore

Situata e të nxënit: Rajoni i Europës Qendrore ka një identitet historik dhe kulturor të hershëm. Çfarë dini për elementet kulturore të EuropësQendrore (universitetet, muzika, letërsia)?


• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë sërajonit të Europës Qendrore;

• evidenton elemente të përbashkëta kulturore tëEuropës Qendrore;

• analizon zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë sëEuropës Qendrore.

Fjalë kyç: Dendësi Grupi ugrofin Grupin baltik


Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuar Ndërtimi i njohurive: Diagrami piramidal Përforcimi: Tabelë koncepti


Parashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojë gjatë kësaj ore mësimore. Kështu nxënësve u paraqitet një video me pamje disa qytete të Europës Qendrore, si: Pragë, Budapest, Varshavë etj. dhe u lihet disa minuta kohë që të rikujtojnë e të shprehin të gjitha njohuritë që ato kanë rreth tyre, nga pikëpamja ekonomike, politike dhe shoqërore.

Ndërtimi i njohurive: Diagrami piramidalMësuesi/ja drejton disa pyetje se ku do të përqendrohen nxënësit gjatë leximit të temës së re mësimore.– Cilat janë veçoritë e popullimit dhe tiparet demografike në Europën Qendrore?– Si paraqiten karakteristikat e përgjithshme të ekonomisë në këtë rajon?– Cilat janë degët e zhvillimit të ekonomisë në rajonin e Europës Qendrore?Nxënësit të ndarë në grupe fillojnë të lexojnë duke mbajtur shënime, mbi pyetjet që iu drejtuan. Në dërrasën e zezë, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal. Pasi mbarojnë leximin, nxënësit lexojnë shënimet e mbajtura dhe me të dhënat e tyre, mësuesi/ja ndërton diagramin piramidal dhe me informacionin shtesë të tij apo ato që nxënësit mund të kenë anashkaluar. Diagrami do të ketë këtë pamje:

9

EUROPA QENDRORE

POPULLSIA DHE EKONOMIA

Veçoritë epopullimit

Karakteristikatekonomike

Bujqësia / blegtoria Industria Sektori i tretë

- popullsia rreth - është i pasur - Bujqësia është një - bazohet - Turizmi është i71,5 milionë me burime natyrore, nga degët kryesore në pasuritë zhvilluar sidomosbanorë; si: qymyrgur, të ekonomisë së nëntokësore, si: në Çeki;- aktualisht lindjet boksite, hekur, vendeve të rajonit; bakër, qymyrgur, - burimetmë të pakta se metale me ngjyra, - 50% e të gjithë boksite, argjend, hidrominerale,vdekjet; si dhe me pyje, sipërfaqes plumb, zhivë, gaz si ato të Karlo-- emigrim masiv i kullota dhe ujëra të së rajonit është natyror etj.; Vivarit (Çeki)popullsisë; bollshme; sipërfaqe bujqësore, - investimet e përbëjnë një rajon- shpërndarja e - pas LII Botërore është punësuar 14% huaja; të rëndësishëm tëpopullsisë është e deri në fillim të e popullsisë; - përmendim turizmit kurativ epabarabartë; viteve 1990 ekonomi - Blegtoria SKODA, TATRA relaksues.- qytetet kryesore e centralizuar; merret me rritjen si marka tëtë rajonit: Pragë, - pas viteve 1990 e gjedhëve, derrit, rajonit;Budapest, ekonomi e tregut të bagëtive të imëta e - industria eVarshavë, Rigë, lirë; ……. kuajve dhe peshkim; birrës (Pilsen nëVilnius, Talin, - ndarja e tokës në Çeki), prodhimi iBratislavë; ngastra të vogla ka qeramikës,- shumica popullsia penguar rendimentin xhamit, veglaveështë e besimit në këtë sektor…… muzikore dhekatolik; i sallamit të

famshëmhungarez……

Përforcimi: Tabelë konceptiDuke reflektuar rreth njohurive të përfituara gjatë kësaj ore, mësuesi/ja i orienton nxënësit që të plotësojnëtabelën e mëposhtme:

Degët e ekonomisë Nëndegët e ekonomisë RajonetBujqësiaIndustriaTurizmi


Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një hartë skicë të vendeve të Europës Qendrore dhe vendosni në tëtë gjitha zonat mineralmbajtëse dhe sektorët ekonomikë që janë zhvilluar në gjithsecilin rajon.

9


Tema mësimore: Veprimtari praktike 4 -Rajoni i Europës Veriore dhe i Europës Qendrore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Europës Veriore dhe Europës Qendrore, veçorive natyrore të tyredhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rrethkëtyre rajoneve.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Europës Veriore dhe Europës Qendrore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë; Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rreth këtyre rajoneve;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Europës Veriore dhe EuropësQendrore, duke sistemuar ngjashmëritë dhe dallimet midistyre.

Fjalë kyç: Europa Veriore Europa Qendrore Veçori popullimi Zhvillim ekonomik Veçori natyrore Harta skicëPerspektivë zhvillimi




Organizimi i orës së mësimitHapi I: Njohja me punën praktikeKlasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Europës Veriore dhe Europës Qendrore, lidhur me:


1

Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Europës Veriore dhe Europës Qendrore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Europës Veriore dhe Europës Qendrore, duke shfrytëzuar bazën e tëdhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Europës Veriore dhe Europës Qendrore;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Europës Veriore dhe Europës Qendrore.



1


Tema mësimore:2.17 Europa Lindore. Kushtet natyrore dhe harta politike2.18 Popullsia dhe ekonomia e Europës Lindore

Situata e të nxënit:Në Europën Lindore ka konflikte të ndryshme. Republikat autonome në periferi të Federatës Ruse përpiqen të arrijnë statusin e shtetit të pavarur, pra të shkëputen nga Rusia. Shembulli më tipik është ai i popullit të Çeçenisë. Rusia është një vend shumëkulturor, por njëherësh përmendet edhe për nacionalizmin e vet tipik. Këtë edëshmojnë edhe ngjarjet e kohëve të fundit në Ukrainë, aneksimi iKrimesë etj. Çfarë dini ju për këto ngjarje? Po për zhvillimin ekonomik të rajonit, a e dini se malet Urale kanë pothuajse në ndërtim të tyretë gjithë tabelën e Mendelejevit, si ndikon kjo?


• përcakton pozitën gjeografike, vijën bregdetare të rajonit të Europës Lindore;

• përshkruan kushtet natyrore të rajonit të EuropësLindore;

• analizon krijimin e hartës politike të Europës Lindore;• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së

rajonit të Europës Lindore;• evidenton elemente të përbashkëta kulturore të

Europës Lindore;• analizon zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë së

Europës Lindore.

Fjalë kyç: Kushtet natyrore Hartë politike Pozita gjeografike PopullsiDendësi Transport Industri Blegtori



Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Pyetja sjell pyetjenNdërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPërforcimi: Tabela e konceptit / Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Pyetja sjell pyetjenSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore.– Cilat janë disa nga shtetet që bëjnë pjesë në Europën Lindore?– Duke parë hartën fizike të rajonit të Europës Lindore, evidentoni disa nga format e relievit që mbizotërojnë në të.– Si paraqitet zhvillimi ekonomik dhe i popullsisë në këto territore?– Çfarë njohurish keni ju për to?Nxënësit duke parë hartën fizike të Europës evidentojnë disa nga format e relievit që mbizotërojnë në Europën

1

Lindore. Gjithashtu nxënësit mund të shprehin të gjitha njohuritë që ata kanë rreth këtij rajoni, qoftë për nga pikëpamja e popullsisë, por dhe zhvillimi ekonomik.

Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPër çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore, popullimin dhe zhvillimin ekonomiktë rajonit Europës Lindore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;• R, relievi ndeshin në libër forma të ndryshme të relievit dhe i evidentojnë ato në hartën fizike të Europës Lindore;• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;• SH, ku ndeshin shtetet që janë pjesë e rajonit;• BB, ku ndeshin informacion për botën bimore të rajonit;• Pop, ku ndeshin informacion për popullsinë;• Eko, ku ndeshin informacion për ekonominë.Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.


R – relievi K- klima H–hidrografia

BB – botabimore


Eko - ekonomia

- në V laget - Përbëhet - Mbizotëron - lumi Vollga; - Bimësia - Federata - rreth 170 - 1917-1991 nënga Oqeani i nga hapësira klima - lumi Dnjepër; e shkurreve Ruse; milionë rrugën e zhvillimitNgrirë i Veriut; të kontinentale - lumi Don; mesdhetare; - Ukrainë; banorë; ekonomiko-- në L malet pafundme - takohet - lumi Peçorra; - bimësia e - Bjellorusi; - shpërndarje shoqëror të tipitUrale dhe fushore (Fusha dhe klima - lumi Ural tundrës; - Moldavi. e pabarabartë socialist;lumin Ural; Ruse); subtropikale - lumi Dvina - pyjet e popullsisë; - sot liberalizimi- në JL - sistemet mesdhetare Veriore, konifere; - dendësia i ekonomisë dhekodrat e kodrinore të …… Dvina - pyje të mesatare zgjerimi iKazakistanit, Valdajit; Perëndimore; përziera … 62 b/km²; marrëdhënieveUltësirën e - malet Urale; - liqenet - zhvillimi i me BE-në hapKaspikut e - malet Ladoga dhe industrisë perspektiva të rejadeti Kaspik; Kaukaze…. Onega … ndikoi në për- në J malet procesin e vendet e këtijKaukaze si urbanizimit; rajoni të madh;kufi me Azinë; - qytetet - bujqësi, blegtori,- në JP deti kryesore: peshkim, turizëm,i Zi dhe deti Moska, Shën- industri druri.Azov; Petërburgu, Rajonet kryesore- në P Fusha Kievi, Minsku, ekonomike: rajoni iGjermano- Kishinjevi Moskës, rajoniPolake ………. veriperëndimordhe malet (Shën-Petërburgu,Karpate; Novgorod,- në VP Pskov) dheFinlandë, rajoni i UraleveNorvegji (Mgnetogorsk,dhe vendet Çeliabinsk,Baltike. Nizhni-Tagill)...

1

Përforcimi: Tabela e konceptit / Punë me hartënNë përfundim, nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme dhe evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të Europës Lindore;- shtetet përbërëse të rajonit;- fushat, malet, lumenjtë;- zonat më të rëndësishme industriale;- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj.

Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Bota e gjallë Klima

Degët e ekonomisë Nëndegët Rajonet

Bujqësia

Industria

Turizmi

Transporti


Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni ekonominë e Europës Lindore me ekonominë e Europës Perëndimore,duke e lidhur dhe me nivelin e jetesës së popullsisë.

1

Fusha: Shoqëria dhe MjedisiLënda:Gjeografi

Shkalla: VI Klasa XII

Tema mësimore: Përsëritje 2 -Europa Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore

Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth veçorive natyrore, zhvillimeve ekonomike dhe demografike të rajoneve të Europës: Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshmegjatë kësaj ore përsëritjeje.


• njeh konceptet kryesore;• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në

gjithsecilin prej rajoneve te Europës: Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore;

• evidenton saktë pozitën gjeografike të Europës Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore

• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave të tij në rajonet e Europës Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore;

• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe karakteristikat e tyre;

• vlerëson zhvillimet demografike në këto rajone;• fiton aftësi të orientimit në hartë.• shpreh lirshëm mendimin e tij.

Fjalë kyç:RajonPozitë gjeografike HidrografiReliev KlimëBotë bimore Botë shtazore PopullimSektorë të zhvillimit ekonomik

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Europës,materiale plotësuese.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia TikGjuhët dhe komunikimiZhvillimi i qëndrueshëm

Organizimi i orës së mësimitFaza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave paraqitet si më poshtë:Zarfi 1a. Krahasoni kushtet natyrore të Europës Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të rajoneve.c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit çdonjëri prejanëtarëve të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.

1

Zarfi 2a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Europës Perëndimore, Ishullore, Qendrore dhe Veriore.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.

Zarfi 3a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Europës Perëndimore, Ishullore, Veriore dhe Qendrore.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.

Faza e dytëNxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.




1

Shtete të EuropësMesdhetare


Tema mësimore:2.19 Europa Mesdhetare. Kushtet natyrore dhe harta politike

Situata e të nxënit: Gadishulli i Ballkanit është pjesë e Europës Mesdhetare dhe ka 12 shtete. Përmendni shtetet dhe kryeqytetet eBallkanit.


• përcakton pozitën gjeografike, vijën bregdetare të rajonit të Europës Mesdhetare;

• përshkruan kushtet natyrore të këtij rajoni;• analizon krijimin e hartës politike të Europës Mesdhetare.

Fjalë kyç:Europa Mesdhetare Gadishulli Iberik, Apenin BallkanikMikroshtete



Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimiNdërtimi i njohurive: KllasterPërforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën


Parashikimi: Stuhi mendimiSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore.- Në dërrasën e zezë shënohen të gjitha përgjigjet që japin nxënësit lidhur me situatën e të nxënit. Disa përgjigje mund të jenë si më poshtë:

GreqiPortugali

Kroaci

Itali

Spanja

Ndërtimi i njohurive: KllasterNxënësit lejohen për pak minuta të lexojnë mësimin e ri. Pas leximit klasa ndahet në 5 grupe dhe ndërkohë mësuesi ndërton në dërrasën e zezë modelin e hartës së konceptit dhe nxënësit udhëzohen për plotësimin e saj.

100

1

Grupi I: Pozita gjeografike e Europës Mesdhetare;Grupi II: Relievi në Europën Mesdhetare;Grupi III: Hidrografia në Europën Mesdhetare;Grupi IV: Klima dhe bota bimore në Europën Mesdhetare;Grupi V: Shtetet që janë pjesë e këtij rajoni. Kllasteri mund të ketë pamjen e mëposhtme:

- fusha e Danubit të Poshtëm;- Ultësira e Maricës;- Ultësira Perëndimore e Shqipërisë…

- malet Pirenej;

Lumenjtë

Liqenet

Detet- malet Kantabride;- Alpet Betike;- Alpet Europiane

Relievi

Hidrografia

Europa Mesdhetare Klima

Pozita gjeografike Shtetet- mesdhetare, me dimër të butë e të lagësht dhe verë të nxehtë e të thatë

- shtrihet në formën e një harku;- nga oqeani Atlantik në brigjet perëndimore të Spanjës e Portugalisë, deri në brigjet e Detit të Zi në lindje;

- Spanja e Portugalia (në gadishullin Iberik);- Italia (në gadishullin Apenin);- Sllovenia, Kroacia, Serbia, Mali i Zi, Bosnjë-Hercegovina, Maqedonia, Shqipëria,Kosova, Greqia, Bullgaria, Rumania e Turqia europiane (në gadishullin Ballkanik).

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartënNë përfundim nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme dhe evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të Europës Mesdhetare;- shtetet përbërëse të rajonit;- fushat, malet, lumenjtë;- zonat më të rëndësishme industriale;- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj..



Detyrat dhe puna e pavarur: Analizoni situatën politike të Ballkanit në perspektivën e anëtarësimit drejtBashkimit Europian (Maqedonia, Serbia, Shqipëria, Mali i Zi, Bosnjë-Hercegovina dhe Kosova).


Tema mësimore:2.20 Popullsia dhe ekonomia e Europës Mesdhetare

Situata e të nxënit: Qytetërimi i lashtë europian lindi në Mesdhe. Çfarë dini për qytetërimin e lashtë grek dhe romak?


• përshkruan veçoritë e përgjithshme të popullsisë së rajonit tëEuropës Mesdhetare;

• evidenton elemente të përbashkëta dhe të veçanta tëkulturës së Europës Mesdhetare;

• analizon zhvillimin e tre sektorëve të ekonomisë së EuropësMesdhetare.

Fjalë kyç:PopullsiaSektorët e ekonomisë Shtimi natyror

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Europës,materiale plotësuese.




Parashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohen gjatë kësaj ore mësimore. Krahas situatës të së nxënit paraqesim dhe disa foto të qyteteve kryesore të Europës Mesdhetare për të parë njohuritë që kanë nxënësit rreth tyre, ata shkruajnë disa minuta rreth çështjeve të mësipërme dhe në një moment të dytë lexojnë me zë atë që kanë shkruar.

102

1

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit do të lexojnë individualisht. Paraprakisht tema është ndarë në paragrafë nga mësuesi/ja, që gjithashtu ka përgatitur dhe pyetjet që do u drejtojë nxënësve për secilën pjesë. Ai/ajo bën pyetjen dhe nxënësit lexojnë në heshtje për të gjetur përgjigjen. Ja disa pyetje:– Cilat janë disa nga veçoritë e popullimit të Europës Mesdhetare?– Gjeni karakteristikat e gjuhës dhe besimeve në këtë rajon.– Si ka ndikuar klima në vendosjen e popullsisë dhe zhvillimin e ekonomisë së rajonit të Europës Mesdhetare?– Cilat janë sektorët kryesorë të zhvillimit të ekonomisë dhe karakteristikat e tyre?Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre, diskutimi mbyllet me një bisedë rreth raportit klimë – popullim – zhvillimekonomik, a ka ndikuar klima në zhvillimin e popullimit dhe të ekonomisë në Rajonin e Europës Mesdhetare.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës mësimore nxënësve u jepet që të plotësojnë tabelën e mëposhtme.


Industria

Turizmi

Transporti


Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën skicë të Europës Mesdhetare vendosni rajonet ekonomike dheqytetet kryesore.

1

Makrorajoni Rus


Tema mësimore:2.21 Makrorajoni i Rusisë. Kushtet natyrore

Situata e të nxënit: Rusia është shteti me sipërfaqen më të madhe në botë dhe shtrihet nëdy kontinente. Kujtoni disa nga elementetgjeografike të Rusisë.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:Nxënësi/ja:• përcakton pozitën gjeografike të makrorajonit rus;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të makrorajonit rus;• krahason kushtet natyrore të Rusisë Europiane me kushtetnatyrore të Rusisë Aziatike.

Fjalë kyç:Rusia EuropianeRusia Aziatike

Burimet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e botës,materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimiNdërtimi i njohurive: Lexim, përmbledhje dyshePërforcimi: Punë me hartën


Parashikimi: Stuhi mendimiSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Kështu nxënësit evidentojnë disa nga njohuritë që kanë rreth makrorajonit rus dhe mësuesi/ja shënon në dërrasën e zezë njohuritë e nxënësve:

Sipërfaqe shumë e madhe

Pasuri të shumta minerale

Shumëllojshmëri klimash

Ndahet me Europënme malet Urale

Ndërtimi i njohurive: Lexim, përmbledhje dysheMësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, ku paraprakisht ai është ndarë në nëntema dhe nxënësit do të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të nëntemës, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për nëntemën. Rolet ndryshojnë. Për nëntema të ndryshme

1

përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa prezantimesh në çifte kërkon

1

vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët e sugjeruar mund të jenë si më poshtë:Çifti i parë: Paragrafi I: karakteristikat natyrore; Paragrafi II: ndërtimi gjeologjik, relievi; Çifti i dytë: Paragrafi I: veçoritë e Rusisë Europiane; Paragrafi II: veçoritë e Rusisë Aziatike; Çifti i tretë: Paragrafi I: faktorët e formimit të klimës; Paragrafi II: ndikimi i klimës tek njeriu; Çifti i katërt: Paragrafi I: hidrografia; Paragrafi II: bota bimore dhe shtazore.

Përforcimi: Punë me hartënNë përfundim nxënësit evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të makrorajonit rus;- disa nga qytetet më kryesore të rajonit;- fushat, malet, lumenjtë;- zonat më të rëndësishme të zhvillimit ekonomik etj.


Detyrat dhe puna e pavarur: Plotësoni elementet fiziko-gjeografike në hartën fizike të tekstit.

1


Tema mësimore:2.22. Popullsia dhe ekonomia e Makrorajonit Rus2.23. Zhvillimet aktuale gjeopolitike të Makrorajonit Rus

Situata e të nxënit: Historia e formimit të shtetit rus është e gjatë dhe e ndërlikuar. Kujtoni nga historia si ka ardhur Rusia deri në ditët tona, ndryshimet e hartës së saj politike.Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore SHBA-ja dhe BRSS-ja u përballën në një luftë të ftohtë. Çfarë dini për Luftën e Ftohtë dhe a kasot një të tillë?


• përshkruan tiparet e përgjithshme të popullsisë dhe ekonomisë ruse;

• evidenton qytetin e Moskës si qendër urbane dhe zemër të ekonomisë ruse;

• vlerëson pasuritë e shumta minerare, si bazë për zhvillimin e ekonomisë industriale;

• përshkruan zhvillimin historik-territorial të Makrorajonit Rus;

• shpjegon Rusinë e kohëve moderne në zhvillimet rajonale dhe globale;

• analizon rolin lider të Rusisë në politikën botërore.

Fjalë kyç: Pakica etnike Çeçeni KNERTraktati i VarshavësBRSS

Burimet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e botës,materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuar Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore. Ato diskutojnë rreth zhvillimit të Makrorajonit Rus dhe situatës aktuale të zhvillimeve politike të Rusisë me vendet e rajonit e më gjerë.

1

Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëveKlasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5. Më pas mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr. 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende te caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë formati A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i përgjigjen, p.sh.:Grupi i njëshave: Evidentoni veçoritë e përgjithshme të popullsisë, etnisë, gjuhës, fesë në Makrorajonin Rus; Grupi i dyshave: Analizoni zhvillimin ekonomik të këtij makrorajoni dhe sektorët kryesorë të ekonomisë; Grupi i treshave: Vlerësoni rolin gjeopolitik të Makrorajonit Rus;Grupi i katrave: Analizoni disa nga problemet rajonale dhe globale;Grupi i pesave: Diskutoni rreth rolit lider të Rusisë në politikën botërore.

Pasi lexojnë tekstin për t’iu përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare, secili prej numrave 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, numrat 2 për pyetjen e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjithë grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ ja ka bërë. Më pas diskutohet me gjithë klasën.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:


Industria

Shërbimet


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse pasuritë e shumta natyrore të Rusisë e justifikojnë shkallën ezhvillimit ekonomik të saj.

1


Tema mësimore: Veprimtare praktike 5 -Rajoni i Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumërreth këtyre rajoneve.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, duke sistemuar ngjashmëritë dhe dallimet midis tyre.

Fjalë kyç:Europë Mesdhetare Europë Lindore veçori popullimi zhvillim ekonomik veçori natyrore harta skicë perspektivë zhvillimi




Organizimi i orës së mësimitHapi I: Njohja me punën praktikeKlasa ndahet në grupe dyshe, që njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, lidhur me:

kushtet natyrore, pasuritë mbi dhe nëntokësore;

demografinë, popullsinë, përbërjen, dendësinë, të ardhurat për frymë;

komunikacionin, transportin dhe shpërndarjen e sektorëve të ekonomisë.

Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

1

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore, duke shfrytëzuar bazën e tëdhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

Hapi III: Vlerësimi:Gjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Europës Mesdhetare dhe Europës Lindore.




Tema mësimore:2.24 Amerika. Pozita gjeografike dhe ndarja makrorajonale

Situata e të nxënit: Rruga ujore më e rëndësishme në botë është Oqeani Atlantik,lumi Shën Lorenc, Misisipi, Gjiri iMeksikës, Liqenet e Mëdha. Evidentojeniatë në hartë.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën fizike të botës pozitën gjeografike të Amerikës Veriore;

• evidenton ndarjen makrorajonale të Amerikës dhe rajonet natyrore të saj;

• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Amerikës Veriore.

Fjalë kyç:Amerika Anglosaksone LatineKordilieret

Burimet:teksti Gjeografi 12, hartë fizike dhe politike e Amerikës së Veriut, hartë fizike dhe politike e botës, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuarNdërtimi i njohurive: Lexim, përmbledhje dyshePërforcimi: Punë me hartën / Tabelë koncepti

1

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore. Kështu duke parë hartën fizike të Amerikës së Veriut, nxënësit nxiten të mendojnë rreth veçorive natyrore të Rajonit të Amerikës së Veriut, klimës, shumëllojshmërisë së formave të relievit, hidrografisë etj.

Ndërtimi i njohurive: Lexim, përmbledhje dysheMësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, që paraprakisht është ndarë në nëntema dhe nxënësit do të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të nëntemës, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për nëntemën. Rolet ndryshojnë. Për nëntema të ndryshme përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa prezantimesh në çifte kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët e sugjeruar mund të jenë si më poshtë:Çifti i parë: Paragrafi I: karakteristikat natyrore të Amerikës së Veriut;

Paragrafi II: rajonet natyrore të Amerikës së Veriut;Çifti i dytë: Paragrafi I: njësitë fizike të rajonit (malet, fushat, rrafshnaltat);

Paragrafi II: hidrografia e Amerikës së Veriut;Çifti i tretë: Paragrafi I: faktorët e formimit të klimës në Amerikën e Veriut;

Paragrafi II: ndikimi i klimës te veprimtaria njerëzore;

Përforcimi: Punë me hartën / Tabelë konceptiNë përfundim nxënësit evidentojnë në hartë elementet e mëposhtme dhe plotësojnë tabelën e konceptit:- pozitën gjeografike të Amerikës së Veriut;- fushat, malet, lumenjtë.

Klima Llojet Shtrirja gjeografike

Mjediset jetësore Llojet Shtrirja gjeografike

Hidrografia Lumenjtë Liqenet



1


Tema mësimore:2.25 Popullsia dhe urbanizimi në Amerikën Veriore2.26 Shtetet e Bashkuara të Amerikës

Situata e të nxënit: Amerika u zbulua nga Kristofor Kolombi në vitin 1492 dhe filloi të popullohet nga europianët. Çfarë dini për identitetin historik dhe kulturor të Amerikës? Historia e SHBA-së fillon me shpalljen e pavarësisë më 4 korrik 1776, të trembëdhjetë kolonive angleze që ndodhen në brigjet atlantike të Amerikës së Veriut. Pas fitores në luftën me Britaninë e Madhe në vitin 1787, kongresi i SHBA-së miratoi Kushtetutën e Federatës. President i parë i shtetit të ri u zgjodh Xh. Uashington, emrin e të cilit mori më 1800 kryeqyteti i vendit. Çfarë kujtoni ngaKushtetuta e parë amerikane?


• përshkruan historikun e popullimit të Amerikës Veriore;• evidenton strukturat e popullsisë së Amerikës Veriore;• analizon tiparet e modeleve të ekonomisë së Amerikës

Veriore;• vlerëson faktorët që kanë ndikuar në shkallën e

zhvillimit ekonomik të Amerikës Veriore;• përcakton pozitën gjeografike të Shteteve të

Bashkuara të Amerikës;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Shteteve të

Bashkuara të Amerikës;• analizon zhvillimet demografike dhe organizimin politik

të SHBA-së.

Fjalë kyç: Eskimezët Indianët Aztekët Megalopol NAFTAParku kombëtar i Jelloustonit Nju-JorkUashington

Burimet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës së Veriut, materiale plotësuese.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm NdërvarësiaBashkëjetesa paqësore

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuar Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëve Përforcimi: Tabelë koncepti

1


Parashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohen gjatë kësaj ore mësimore. Nxënësit kanë mjaftueshëm njohuri nga pikëpamja historike për sa i përket zbulimit të Amerikës dhe historisë së zhvillimit të saj dhe fillimisht ato diskutojnë rreth këtyre njohurive. Pyetjet që ngrihen për diskutim janë si më poshtë:– Kur u zbulua Amerika?– Cili ishte itinerari që ndoqi Kolombi për të arritur në Amerikë?– Cilat ishin arsyet që ndikuan në këtë periudhë për realizimin e zbulimeve të mëdha gjeografike?– Kur u shpall pavarësia e SHBA-së?– Cilat ishin disa nga nenet që përmbante Kushtetuta e parë Amerikane?

Ndërtimi i njohurive: Grupi i ekspertëveKlasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5. Më pas mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr. 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende të caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë format A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i përgjigjen, p.sh.:Grupi i njëshave: Evidentoni historinë e popullimit të Amerikës së Veriut dhe prejardhjen e saj.Grupi i dyshave: Analizoni disa nga tiparet e sotme të popullsisë së Amerikës së Veriut.Grupi i treshave: Vlerësoni potencialet që ndikojnë në sektorët e zhvillimit ekonomik të këtij rajoni.Grupi i katrave: Përcaktoni pozitën gjeografike dhe kushtet natyrore të SHBA-së.Grupi i pesave: Analizoni historinë e popullimit të SHBA-së dhe tiparet e sotme të zhvillimit të saj.

Pasi lexojnë tekstin për t’ju përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehet në grupet e fillimit. Në grupet fillestare, secili prej numrave 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, numrat 2 për pyetjen e tyre e me radhë numrat e tjerë; kështu të gjitha grupet marrin njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ ja ka bërë. Më pas diskutohet me gjithë klasën.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme:

Struktura e popullsisë Degët e ekonomisë Nëndegët e ekonomisë RajonetEtnike dhe fetare industrialeGjinore BujqësoreVendbanimeve Shërbimet

Njësitë morfologjike Relievi Mjediset jetësore Shtrirja gjeografike


Detyrat dhe puna e pavarur: Si e komentoni shprehjen “Ëndrra amerikane”.

1


Tema mësimore:2.27 Karakteristikat e ekonomisë së SHBA-së2.28 Amerika e Veriut në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Situata e të nxënit: Në SHBA gjenden shumë ndërmarrje të mëdha industriale të shpërndara nëbotë, si “General Motors”, “Ford”, “Boeing”, “Exxson”, “IBM”, “Mobil”, “Microsoft”, “Dupont” etj. Çfarë dini për këto ndërmarrje?Ekonomia e Amerikës së Veriut luan rol lider në zhvillimet ekonomike globale, duke qenë në konkurrencë me BE-në, Kinën dhe Japoninë.Në cilat degë konkurron Amerika?


• rendit disa tregues të zhvillimit ekonomik të SHBA-së;• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin e madh

ekonomik të SHBA-së;• analizon tiparet e zhvillimit të ekonomisë bujqësore dhe

industriale të SHBA-së;• evidenton rajonet industriale dhe bujqësore sipas

specializimit;• evidenton pozicionin ekonomik të Amerikës së Veriut

në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale;• shpjegon faktorët që ndikojnë në fuqinë e saj

ekonomike botërore;• analizon luftën ndaj terrorizmit si një nga sfidat në

zhvillimet e sotme rajonale dhe globale.

Fjalë kyç: Globalizimi amerikan Liberalizëm ekonomikRajonet e specializuara PBBShkëmbime botërore Terrorizëm

Burimet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës së Veriut, materiale plotësuese.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësoreMjedisi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Fjali - koment Përforcimi: Tabelë koncepti


Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa terma, si: “General Motors”, “Ford”, “Boeing”, “Exxson”, “IBM”, “Mobil”, “Microsoft”, “Dupont” dhe me to nxiten të realizojnë një krijim të shkurtër. Lihen të punojnë disa minuta e më pas disa prej tyre lexojnë punën e realizuar.

1

Veprimtaria e nxënësve. SHBA-ja ka një ekonomi shumë të zhvilluar, ku industria luan një rol shumë të rëndësishëm, në të janë ngritur filialet më të rëndësishme të industrisë si: “General Motors”, “Ford”, “Boeing”, “Exxson”, “IBM”, “Mobil”, “Microsoft”, “Dupont”Mësuesi/ja gjithashtu u drejton këto pyetje nxënësve, për të realizuar lidhjen me temën e re:– Pse mendoni ju që SHBA-ja ka një ekonomi shumë të zhvilluar?– Cilët janë disa nga faktorët që kanë ndikuar në këtë zhvillim?– A mund të përmendni ju disa nga rajonet më të zhvilluara bujqësore–industriale në SHBA?

Ndërtimi i njohurive: Fjali - komentMësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë: Grupi I: Evidentoni potencialet ekonomike të SHBA-ve dhe faktorët që ndikojnë në këtë zhvillim; Grupi II: Evidentoni rajonet gjeografike dhe sektorët e zhvillimet ekonomik në këto rajone;Grupi III: Përcaktoni karakteristikat e zhvillimit të industrisë; Grupi IV: Përcaktoni karakteristikat e zhvillimit të bujqësisë; Grupi V: Përcaktoni zonat bujqësore në SHBA;Grupi VI: Analizoni zhvillimet e sotme ekonomike;Grupi VII: Diskutoni rreth terrorizmit dhe luftës ndaj tij.Nxënësit diskutojnë brenda grupit temat e mësipërme dhe plotësojnë komentet për gjithsecilën fjali, mësuesi/ ja ndërton tabelën në dërrasë dhe nga një përfaqësues i grupit plotëson komentet, një model i sugjeruar paraqitet më poshtë:

Fjali KomentFaktorët e zhvillimit ekonomik pozita gjeografike e përshtatshme dhe pasuritë e shumta

natyrore; imigracioni i madh i popullsisë nga të gjitha kontinentet; revolucionet në teknologji, tregu i gjerë i brendshëm dhe ai

ndërkombëtar; mungesa e marrëdhënieve parakapitaliste etj.

Rajonet gjeografike Rajoni Verilindor Rajoni Jugor Rajoni Perëndimor

Ekonomia industriale është shteti më i fuqishëm industrial në botë; diversiteti i konsiderueshëm (strukturë komplekse); kapacitetet e reja nga më prodhimtaret në botë; avancimi i shpejtë i teknologjisë mbi bazën e kërkimeve të

thelluara shkencore etj.Ekonomia bujqësore fusha pjellore;

klimë të butë; ujëra të bollshme dhe rrugë lumore; niveli i lartë i mekanizmit, kimizimit dhe modernizimit të

bujqësisë etj.Zonat bujqësore zona e grurit

zona e pambukut zona e prodhimeve zona e Kalifornisë zona e Floridës

1

Zhvillimet e sotme ekonomike rritja e niveleve teknike dhe teknologjike sistemet kompjuterike dhe informatike; sistemet e transmetimit të informacioneve; robotizimi i proceseve teknologjike; investime të mëdha janë përqendruar në sistemet vaditëse

dhe rritjen e mekanizimit të bujqësisë etj.Lufta ndaj terrorizmit së pari, krijimi i një aleance mbarëbotërore ndaj rrezikut

terrorist me mbështetje të gjithanshme, pa rezerva, ndaj vendeve mbështetëse;

së dyti, vendosja e paqes dhe standardeve demokratike në të gjitha ato vende, të cilat kanë shërbyer si bazë e tyre, nëcilindo vend të botës.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës së mësimit, nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Zonat bujqësore Specializimi Shtrirjagjeografike

Rajonetindustriale

Specializimi Shtrirjagjeografike

Zona e grurit Rajoni Verilindor

Zona e pambukut Rajoni PerëndimorZona e blegtorisë Rajoni JugorZona e KalifornisëZona e Floridës


Detyrat dhe puna e pavarur: Grumbulloni informacion për sulmet terroriste në SHBA dhe vende të tjera.

1


Tema mësimore:Veprimtari praktike - Rajoni i Amerikës së Veriut

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Amerikës së Veriut, veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumë rrethkëtij rajoni.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Amerikës Veriore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor tëAmerikës Veriore, duke sistemuar ngjashmëritë dhe dallimetmidis tyre.

Fjalë kyç: Amerika e Veriut veçori popullimi zhvillim ekonomik veçori natyrore harta skicëperspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Amerikës së Veriut, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.




Hapi I: Njohja me punën praktikeKlasa ndahet në grupe dyshe dhe njihet me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Amerikës së Veriut, lidhur me:

kushtet natyrore, pasuritë mbi dhe nëntokësore; historikun e popullimit, përbërjen, dendësinë; të ardhurat për frymë, komunikacionin, transportin, shpërndarjen e sektorëve të ekonomisë.

Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Amerikës së Veriut, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Amerikës së Veriut, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara mëpërpara nga njohuritë e marra.

1

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Amerikës së Veriut;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Amerikës së Veriut dhe Europës.




Tema mësimore:Amerika Qendrore. Kushtet natyrore

Situata e të nxënit: Amerika Qendrore është ura lidhëse ndërmjet Amerikës së Veriut dhe Amerikës së Jugut, ndërsa istmi i Panamasë lidh Oqeanin Atlantik me atë Paqësor. Evidentojeni këtë nëpërmjethartës.


• përcakton pozitën gjeografike të Amerikës Qendrore;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të AmerikësQendrore dhe të nënrajonit ishullor të Karaibeve;• vlerëson turizmin si degën bazë të nënrajonit ishullor të Karaibeve.

Fjalë kyç:IstmiLlojet e tokaveNënrajoni ishullor i Karaibeve

Burimet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës Qendrore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuarNdërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëPërforcimi: Tabelë koncepti

1


Parashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohen gjatë kësaj ore mësimore. Kështu nxënësi evidentojnë disa nga shtetet të cilat janë pjesë e rajonit, duke parë hartën i evidentojnë ato në hartë dhe përcaktojnë disa nga njohuritë që ato kanë rreth këtyre njësive.Amerika Qendrore është ura lidhëse ndërmjet Amerikës së Veriut dhe Amerikës së Jugut, ndërsa istmi i Panamasë lidh Oqeanin Atlantik me atë Paqësor. Evidentojeni këtë nëpërmjet hartës.

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej katër anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë, secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta.Paragrafët e sugjeruar nga mësuesi/ja janë si më poshtë:- Pozita gjeografike e rajonit të Amerikës Qendrore;- Llojet e tokave të Amerikës Qendrore;- Veçoritë e nënrajonit ishullor të Karaibeve;- Potenciali turistik që ofron rajoni i Amerikës Qendrore.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës mësimore, nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Pozitagjeografike

Vija bregdetare Relievi Tokat Hidrografia Bota e gjallë


Detyrat dhe puna e pavarur: Amerikano-veriorët e pëlqejnë shumë klimën dhe plazhet e Amerikës Qendrore dhe kalojnë pushimet aty. Krijoni një guidë turistike me vende piktoreske, plazhe nga ky rajon, duke argumentuar pse këto destinacione duhen eksploruar.

1


Tema mësimore:2.30 Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Qendrore2.31 Meksika. Kushtet natyrore

Situata e të nxënit: Kulturat azteke dhe maja në Meksikë janë dëshmi e një zhvillimi të hershëm ekonomik e shoqëror të këtij rajoni.Meksika, Portugalia, Belize, Venezuela, Kosta Rika, Guatemalë, Hondurasi, Nikaragua, El Salvador, Kolumbia. Cilat nga këto shtete nuk i përkasin AmerikësQendrore?


• përcakton veçoritë e popullsisë së Amerikës Qendrore;• përshkruan shtetet e Amerikës Qendrore dhe ekonominë

e tyre;• analizon shpërndarjen e popullsisë së Amerikës

Qendrore;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Meksikës;• evidenton disa nga veçoritë e përgjithshme të popullsisë

dhe urbanizimit të Meksikës;• shpjegon shpërndarjen e popullsisë së Meksikës;• vlerëson ekonominë e Meksikës si model suksesi i

rajonit të Amerikës Qendrore.

Fjalë kyç:PopullsiShpërndarje e pabarabartë MaquiladorasNAFTAMeksiko

Burimet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës Qendrore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Përmbledhje e strukturuar Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dyshe Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën


Parashikimi: Përmbledhje e strukturuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore, kështu në këtë mënyrë zhvillohet një bashkëbisedim i shkurtër dhe rikujtim i njohurive për sa i përket kulturave azteke. Për t’i bërë nxënësit të fillojnë të mendojnë për temën e për t’u ngjallur kureshtjen, mësuesi/ja shtron pyetjen:

1

– A flasim për zhvillim ekonomik dhe vazhdimësi të kulturës maja e azteke në vendet e Amerikës Qendrore?– Meksika, Portugalia, Belize, Venezuela, Kosta Rika, Guatemalë, Hondurasi, Nikaragua, El Salvador, Kolumbia. Cilat nga këto shtete nuk i përkasin Amerikës Qendrore?Mësuesi/ja në këtë moment fton nxënësit të kthehen nga shoku i bankës e të diskutojnë përgjigjen e pyetjes së shtruar. Disa dyshe japin përgjigje, të tjerë plotësojnë.

Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dysheMësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragrafë dhe nxënësit do të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të paragrafit, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragrafë të ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa paragrafësh kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët sugjerohen të jenë si më poshtë:Paragrafi I: Veçoritë e popullsisë në Amerikën Qendrore; Paragrafi II: Zhvillimi ekonomik i Amerikës Qendrore; Paragrafi III: Shtetet përbërëse të Amerikës Qendrore; Paragrafi IV: Shpërndarja e popullsisë në Amerikën Qendrore; Paragrafi V: Kushtet natyrore të Meksikës;Paragrafi VI: Tiparet e popullsisë dhe shpërndarja gjeografike në Meksikë;Paragrafi VII: Tiparet e ekonomisë dhe shpërndarja gjeografike e degëve të saj në Meksikë.

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartënNë përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelat e koncepteve:Zona hipsometrike dhe veprimtaria që kryejnë në Amerikën e Qendrore:Zonat bujqësore Specializimi Shtrirja gjeografike

Ekonomia e Meksikës:Degët e ekonomisë Nëndegët e ekonomisë RajonetEkonomia bujqësore

Ekonomia industrialeNë fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të rajonit të Amerikës Qendrore;- shtetet përbërëse të rajonit;- fushat dhe malet;- shpërndarjen e botës bimore- lumenjtë;- qytetet më të rëndësishme të rajonit etj.


Detyrat dhe puna e pavarur:

1


Tema mësimore: Përsëritje 3 -Amerika e Veriut dhe Amerika Qendrore

Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth veçorive natyrore, zhvillimeve ekonomike dhe demografike të rajoneve të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshme gjatë kësaj orepërsëritjeje.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• njeh konceptet kryesore;• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në gjithsecilin prejrajoneve të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;• evidenton saktë pozitën gjeografike të të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave të tij në rajonet e të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe karakteristikat e tyre;• vlerëson zhvillimet demografike në këto rajone;• fiton aftësi të orientimit në hartë;• shpreh lirshëm mendimin e tij.


Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore, materiale plotësuese

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm, Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësoreMjedisi


Faza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave paraqitet si më poshtë:

Zarfi 1a. Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të rajoneve.c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.

1

ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëvetë grupit prezanton të paktën njërën prej tyre..Zarfi 2a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.

Zarfi 3a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore;b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.

Faza e dytëNxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët e realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.




1


Tema mësimore:Vlerësim dosjeje. Periudha e parë shtator – dhjetor

Situata e të nxënit: Portofoli nënkupton detyrat/ punët më të mira tuaja gjatë një periudhe tremujore. Le të shikojmë dhe të vlerësojmë atoçka ju keni bërë gjatë kësaj periudhe.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore Fjalë kyç:Nxënësi/ja: Periudhë demonstron përdorimin e një llojshmërie të mjeteve, Dosje

mënyrave dhe proceseve për të menduarit kritik, Vlerësimzgjidhjen e problemit dhe marrjen e vendimeve; Organizim

analizon situata të ndryshme duke përdorur hipotezatë qëndrueshme dhe të besueshme gjatë procesit të tëmenduarit, të zbatimit dhe mekanizmave të marrjes sëvendimeve;

shfaq aftësi të evidentojë dilema, dyshime, t’i rendisëproblemet, si dhe propozon një gjerësi zgjidhjesh;

paraqet në forma të ndryshme (poster, fletëpalosje,moket, pptx) detyrat e periudhës;

vlerëson veten dhe shokun.Burimet/mjetet/materialet: Lidhja me fushat e tjera ose me tematteksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, dosjet dhe ndërkurrikulare:detyrat e periudhës. Gjuhët dhe komunikimi

Zhvillimi i qëndrueshëmHistoriaTikNdërvarësiaBashkëjetesa paqësoreMjedisi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: DiskutimiNdërtimi i njohurive: Turi i galerisëPërforcimi: Konkurs

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: DiskutimiPortofoli nënkupton detyrat/punët më të mira tuaja gjatë një periudhe tremujore. Le të shikojmë dhe të vlerësojmë ato çka ju keni bërë gjatë kësaj periudhe. Në këtë fazë nxënësit tregojnë në mënyrë të përmbledhur mënyrën se si i kanë realizuar detyrat dhe punët që përmban portofoli i tyre në lëndën e gjeografisë.

Ndërtimi i njohurive: Turi i galerisëNxënësit ekspozojnë punimet e tyre, në këtë mënyrë ato shikohen nga shokët e tyre dhe prezantohen nga vetë nxënësit.Përforcimi: KonkursNxënësit në dyshe me shokun e bankës vlerësojnë portofolin e njëri-tjetrit.Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuarinformacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.

1


1


Tema mësimore:Veprimtari praktike 7 - Rajoni i Amerikës Qendrore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Amerikës Qendrore, veçorive natyrore të saj dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi mëshumë rreth këtij rajoni.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Amerikës Qendrore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të AmerikësQendrore.

Fjalë kyç: Amerika Qendrore Veçori popullimi Zhvillim ekonomik Veçori natyrore Harta skicëPerspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Amerikës Qendrore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.




Hapi I: Njohja me punën praktike

Klasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Amerikës Qendrore, lidhur me:

kushtet natyrore, pasuritë mbi dhe nëntokësore; historikun e popullimit, përbërjen, dendësinë; të ardhurat për frymë, komunikacionin, transportin, shpërndarjen e sektorëve të ekonomisë.

Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Amerikës Qendrore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

1

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Amerikës Qendrore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara mëpërpara nga njohuritë e marra.

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Amerikës Qendrore;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Amerikës së Veriut dhe Amerikës Qendrore.




Tema mësimore:Amerika Jugore. Kushtet natyrore

Situata e të nxënit: Amerika e Jugut është kontinenti i kontrasteve të mëdha të peizazhit. Çfarë elementesh gjeografike tëpeizazhit kujtoni nga Amerika e Jugut?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën fizike të botës pozitën gjeografike tëAmerikës Jugore;• evidenton rajonet fiziko-gjeografike të Amerikës Jugore;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Amerikës Jugore.

Fjalë kyç:Pllajat e mëdha Qendrore Rrafshnalta e Patagonisë Pellgu i Amazonës

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e AmerikësJugore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuarNdërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëPërforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

1

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Kështu nxënësi evidentojnë disa nga shtetet të cilat janë pjesë e rajonit, duke parë hartën i evidentojnë ato në hartë dhe përcaktojnë disa nga njohuritë që ato kanë rreth këtyre njësive.Ata evidentojnë një lum të rëndësishëm të rajonit, një shkretëtirë dhe një varg malor.

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej katër anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë, secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta.Paragrafët e sugjeruar nga mësuesi/ja janë si më poshtë:- Pozita gjeografike e rajonit të Amerikës Jugore;- Rajonet fizike të Amerikës së Jugut;- Hapësirat e mëdha në jug ose ultësira Kako;- Potenciali hidrik i Amerikës së Jugut.

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën Nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Pozita gjeografike Relievi Klima Hidrografia Mjediset jetësore

Në përfundim nxënësit evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të rajonit të Amerikës së Jugut;- disa nga qytetet më kryesore të rajonit;- fushat, malet, lumenjtë etj..


Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës Veriore me kushtet natyrore të AmerikësJugore.

1


Tema mësimore:2.33 Popullsia dhe urbanizimi i Amerikës Jugore2.34 Veprimtaritë ekonomike të Amerikës Jugore

Situata e të nxënit: Qytetërimet më të hershme të territoreve të Amerikës së Jugut ishin majat, inkasit dhe aztekët. Kujtoni shkallën e zhvillimit të këtyre fiseve.Amerika e Jugut ka kushte natyrore të larmishme, klimë të shumëllojshme, pyje të shumta, pampat, rrjet të pasur hidrik. Cilat degë të ekonomisë mund të zhvillohen në shtetet e Amerikës sëJugut?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan historinë e popullimit të Amerikës së Jugut;• shpjegon zhvillimet e sotme demografike në Amerikën e Jugut;• analizon tiparet e urbanizimit në Amerikën e Jugut;• përshkruan tiparet e bujqësisë latino-amerikane, duke nxjerrë në pah atë të latifondeve;• analizon shkallën e zhvillimit të industrisë së vendeve të Amerikës së Jugut;• vlerëson perspektivën e zhvillimit të industrisë së AmerikësJugut.

Fjalë kyç: Qytetërimi maja InkasAztekët Indigjenë Latifondët Kafe

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës së Jugut,materiale plotësuese, foto të ndryshme.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Hitoria TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësoreMjedisi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikimi me terma paraprakë Ndërtimi i njohurive: Fjali - koment Përforcimi: Shkrim i lirë

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikimi me terma paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit. Ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë.

1

Ndërtimi i njohurive: Fjali – komentMësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë:Grupi I: Historia e popullimit dhe qytetërimet e vjetra në Amerikën e Jugut;Grupi II: Veçoritë e sotme të popullimit në Amerikën e Jugut;Grupi III: Urbanizimi i sotëm në Amerikën e Jugut; Grupi IV: Ekonomia bujqësore në Amerikën e Jugut; Grupi V: Zhvillimi industrial në Amerikën e Jugut.

FJALI KOMENTPopullimi në Amerikën e Jugut

Qytetërimi maja; Qytetërimi aztek; Qytetërimi inkas etj..

Veçoritë e sotme tëpopullimit

Popullsia e Amerikës Latine sot përbëhet në 1/3 nga të bardhët; 1/3 përbëhet nga indosit indigjenë dhe metisët; 1/3 nga të zinjtë, si dhe pasardhësit e tyre mulatë; dendësia e popullimit është 24 b/km²; 1 b/km² në zonat e shkretëtirave, gjer në mbi 100 b/km² në periferinë e

qyteteve kryesore; gjuhët më të përhapura janë ajo spanjolle e portugeze etj..

Urbanizim në Amerikën e Jugut

Vërehet rritja e ndjeshme dhe e qëndrueshme demografike; ekzistenca e fluksit të imigrimit nga fshati; qytetet e Amerikës Latine grupohen në tre tipa:

- qytete me kapacitete të mëdha;- qytete me makroorganizim të territorit ose- qytete metropole ose nënmetropole;- qytete rajonale dhe qytete lokale etj..

Ekonomia bujqësore bujqësia jep rreth 10% të produktit të përgjithshëm shoqëror; bujqësia latino-amerikane e latifondeve është shndërruar në një bujqësi

modern; janë toka pak prodhuese dhe kultivohen bimë pak të njohura tradicionale; në latifonde nuk mund të praktikohet qarkullimi bujqësor etj.

Zhvillimi industrial Venezuela, eksportuese e naftës; Argjentina, e pasur me burime natyrore; Kili siguron gati gjysmën e nitratit; Zhvillimi i industrisë së automobilave në Amerikën Latine që mbështetet

nga ndërmarrje vetëm të huaja (Ford, General Motor, Volksvagen, Mercedes, Renault, Fiat) dhe nuk ka asnjë markë vendase;

industrializimi i kontinentit amerikano-latin është i varur, para së gjithash ngasektori i investimeve dhe i teknologjisë, prej vendeve të zhvilluara, të huaja etj.

Përforcimi: Shkrim i lirëPasi nxënësit kanë marrë njohuritë e reja ata shkruajnë një shkrim të shkurtër rreth temës së mëposhtme: “Perspektiva e zhvillimit industrial në Amerikën Latine dhe shfrytëzimi i krahut të punës”.


1

Detyrat dhe puna e pavarur: materiale plotësuese për qytetërimet maja, azteke dhe inkase.

1


Tema mësimore:2.35 Amerika Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Situata e të nxënit: Nga vendet e Amerikës Jugore, si Brazili dheArgjentina, marrim shumë produkte. Anjihni ndonjë produkt?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• evidenton pozicionin ekonomik të Amerikës së Jugut në zhvillimet rajonale dhe globale;• shpjegon faktorët që ndikojnë në zhvillimin ekonomik të rajonit;• vlerëson të ardhmen në zhvillimet politike dhe ekonomike të vendeve të Amerikës Jugore.

Fjalë kyç: Monterei–Saltilio–Monkava Rio-de-Zhanejro–San Paolo

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Amerikës së Jugut,materiale plotësuese, fotot të ndryshme etj.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuarNdërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëPërforcimi: Rrjeti i diskutimit

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Kështu nxënësit sjellin në mendjen e tyre dhe rendisin në klasë disa nga produktet që shiten në tregun tonë dhe që vijnë nga vendet e Amerikë Latine.

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej katër anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta.Paragrafët e sugjeruar nga mësuesi/ja janë si më poshtë:- Sfidat ekonomike në ditët e sotme në Amerikën e Jugut;

1

- Resurset për mundësi zhvillimi në të ardhmen;- Turizmi, mundësi zhvillimi në të ardhmen.

Përforcimi: Rrjeti i diskutimitNë fund të orës së mësimit nxënësit diskutojnë dhe listojnë se cilët janë elementet që po e bëjnë ekonominë e rajonit të Amerikës Latine gjithmonë e më globale.


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni si ju duken vendet e Amerikës Jugore në zhvillimet e sotme ekonomike, politike rajonale dhe globale.


Tema mësimore:Veprimtari praktike 8 - Rajoni i Amerikës Jugore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Amerikës Jugore, veçorive natyrore të saj dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rrethkëtij rajoni.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike tëAmerikës Jugore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Amerikës Jugore.

Fjalë kyç: Amerika Jugore Veçori popullimi Zhvillim ekonomik Veçori natyrore Harta skicëPerspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Amerikës Jugore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.



1



Klasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Amerikës Jugore, lidhur me:


Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Amerikës Jugore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Amerikës Jugore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Amerikës Jugore;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Amerikës së Veriut dhe Amerikës së Jugut.



1


Tema mësimore:2.36 Afrika Nënsahariane. Kushtet natyrore2.37 Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Nënsahariane

Situata e të nxënit: Rajoni i Afrikës Nënsahariane është quajtur një Eden i madh kafshësh. Çfarë dini ju për mjediset jetësore, bimët dhe kafshët që rriten në këtë rajon?Popujt e Afrikës Nënsahariane flasin gjuhë të ndryshme dhe kanë një peizazh fetar tepër kompleks dhe dinamik. Çfarë dini përkëto elemente të kulturës së tyre?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartë shtrirjen Afrikës Nënsahariane dhe vijën bregdetare të këtij rajoni;• përshkruan kushtet natyrore të Afrikës Nënsahariane;• vlerëson botën e gjallë dhe parqet kombëtare, si bazë për zhvillimin e turizmit të rajonit;• përshkruan veçoritë kryesore të zhvillimit historiko-territorial rajonal dhe shkallën e urbanizimit të Afrikës Nënsahariane;• identifikon karakteristikat e popullsisë dhe të kulturës sërajonit të Afrikës Nënsahariane;• vlerëson veçoritë e popullimit dhe të kulturës së rajonit të Afrikës Nënsahariane dhe perspektivën e zhvillimit të saj.

Fjalë kyç:Afrika Nënsahariane ShkretëtirëIshuj RrafshnaltaKlimë ekuatoriale GjuhëSisteme besimi Urbanizim Indigjenë

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e AfrikësNënsahariane, foto të ndryshme, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakëNdërtimi i njohurive: VLDPërforcimi: Organizues grafik / Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

1

Ndërtimi i njohurive: VLDNxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf.- Evidentoni në hartën fizike të Afrikës dy male, dy lugina lumore, një shkretëtirë, një liqen;Pasi përgjigjen, nxënësit pyeten nëse kanë njohuri për botën bimore dhe shtazore të Afrikës. Ata japin përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit, nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë.

Disa pyetje për paragrafët e tjera mund të jenë si më poshtë:- Cilat janë disa nga problematikat me të cilat po përballet rajoni sot?- Si paraqitet shpërndarja e popullsisë në rajon?- Cilët janë faktorët që ndikojnë në këtë shpërndarje?- Si paraqitet raporti popullsi urbane dhe popullsi rurale në rajon?- Si paraqitet perspektiva e këtij rajoni për sa u përket zhvillimeve ekonomike dhe sociale?- Cilat janë grupet kryesore gjuhësore të cilat fliten në rajon etj.?

Popullsia e Afrikës Nënsahariane

Sistemet e besimit dhe rajonet

Gjuhët dhe rajonetqë e flasin

1

Përforcimi: Organizues grafik / Punë me hartënNë përfundim të orës mësimore nxënësit punojnë me hartën dhe punojnë organizuesin grafik:

Në përfundim nxënësit evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të rajonit të Afrikës Nënsahariane;- disa nga qytetet më kryesore të rajonit;- fushat, malet, lumenjtë etj.



Është

1


Tema mësimore:2.38 Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane2.39 Afrika Nënsahariane në zhvillimet e sotme globale

Situata e të nxënit: Afrika Nënsahariane ka pasuri të shumta natyrore, që janë bazë ezhvillimit ekonomik të një vendi. Bëni një vlerësim të këtyre pasurive.Afrika Nënsahariane është shumë e varfër, por është furnizuese kryesore e tregjeve me lëndë të parë (metale të çmuara). Si e shikoni AfrikënNënsahariane në kushtet e globalizimit?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan nivelin e ulët të ekonomisë së rajonit të Afrikës Nënsahariane;• shpjegon shkaqet e prapambetjes së madhe ekonomike të rajonit;• vlerëson pasuritë e shumta minerale si bazë e mirë për zhvillimin ekonomik;• vë në dukje infrastrukturën e dobët, si pengesë e zhvillimit ekonomik të rajonit;• përcakton se si është parë Afrika Nënsahariane nga shtetet e fuqishme, si furnizuese me lëndë të parë për tregjet botërore;• vlerëson rolin që ka luajtur organizmat ndërkombëtarë dhe të tjerë për vendet e Afrikës Nënsahariane në uljen e borxhit ndaj huadhënësve të huaj;• analizon situatën e vendeve të Afrikës Nënsahariane midis Kinës dhe Perëndimit në kushtet e globalizimit ekonomik.

Fjalë kyç:Ekonomi e nënindustrializuarAnalfabetizëm Sisa DiamanteInfrastrukturë koloniale AGOASACUKosto humanitare KinaPerëndimi

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e AfrikësNënsahariane, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuar Ndërtimi i njohurive: Pyet sërish Përforcimi: Shkrim i shpejtë

1


Parashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Në këtë mënyrë nxënësit evidentojnë disa nga pasuritë minerare të rajonit dhe përcaktojnë rolin që këto pasuri luajnë në zhvillimin ekonomik dhe zhvillimet rajonale e globale.

Ndërtimi i njohurive: Pyet sërishFillimisht, mësuesi/ja ka ndarë mësimin në paragrafë dhe nxënësit në dyshe. Për çdo paragraf një nga nxënësit e dyshes bën pyetjen, nxënësi i dytë i përgjigjet pyetjes që bën shoku. Kështu vazhdohet deri në fund. Për paragrafë të ndryshëm përgjigjen nxënës të ndryshëm. Pyetjet për paragrafin e parë mund të jenë:- Pse Afrika Nënsahariane cilësohet si rajon i rrënuar nga grindjet?- Çfarë roli luajnë eksportet në zhvillimin ekonomik të rajonit?- A ndikojnë problemet shoqërore në moszhvillimin e rajonit? Pse? Për paragrafin e dytë, disa nga pyetjet mund të jenë:- Problemet ekonomike me të cilat përballet rajoni;- Cilat janë disa nga produktet bujqësore kryesore që rriten në rajon etj.? Për paragrafin e tretë:- Cilat janë disa nga zonat kryesore mineralmbajtëse të rajonit?- Si janë shfrytëzuar këto pasuri minerale?- Çfarë janë korporatat e mëdha shumëkombëshe etj.? Për paragrafin e katërt:- Çfarë ju kujton infrastruktura koloniale?- Si paraqitet zhvillimi infrastrukturor dhe ndërlidhja në rajon etj.? Për paragrafin e pestë:- Listoni disa nga organizmat botërore që funksionojnë në rajon;- Cili është roli i tyre etj.?Për paragrafin e gjashtë:- Si e vlerësoni rolin e Afrikës Nënsahariane midis Perëndimit dhe Kinës etj.?

Përforcimi: Shkrim i shpejtëNë përfundim të orës mësimore lidhur me njohuritë e reja që nxënësit morën, hartojnë një listë, ku shënojnë pasojat që sjell mungesa e infrastrukturës në Afrikës Nënsahariane.


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse Kina po ndërton një lloj marrëdhënieje tregtare me vendet e Afrikës Nënsahariane, që karakterizonte dikur Perëndimin kolonial.

1


Tema mësimore:Veprimtari praktike 9 - Rajoni i Afrikës Nënsahariane

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth rajonit të Afrikës Nënsahariane, veçorive natyrore të saj dhe veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku tëthellohemi më shumë rreth këtij rajoni.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike tëAfrikës Nënsahariane;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Afrikës Nënsahariane.

Fjalë kyç:Afrika Nënsahariane Veçori popullimi Zhvillim ekonomik Veçori natyrore Harta skicë Perspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Afrikës Nënsahariane, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.





Klasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Afrikës Nënsahariane, lidhur me:


Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Afrikës Nënsahariane, duke respektuar kriterin gjuhësor dhegjeografik.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Afrikës Nënsahariane, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

1

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të AfrikësNënsahariane;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Amerikës së Veriut dhe Afrikës Nënsahariane.





Tema mësimore:2.40 Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore.Kushtet natyrore

Situata e të nxënit: Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Juglindore është një udhëkryq fizik, ku kontinentet e Afrikës, Azisë dhe Europës takohen dhe ujërat e detit Mesdhe dhe Oqeanit Indianpërzihen. Si e kuptoni këtë?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:Nxënësi/ja:• përcakton pozitën gjeografike dhe pjesët përbërëse të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të këtij rajoni;• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës bimore të rajonit.

Fjalë kyç: Kushtet natyrore Shkretëtirat OazatBeduinët Tuaregët NomadëtUedet

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakë Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstit Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

1

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me terma paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohen gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto, të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë, harta fizike dhe politike e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore luan gjithashtu një rol të rëndësishëm për nxitjen e nxënësve që të shprehin njohuritë e tyre lidhur me këtë rajon:

Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPër çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore të Afrikës Veriore dhe AzisëJugperëndimore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;• R, relievi ku ndeshin informacion rreth shumëllojshmërisë të formave të relievit, të cilat më pas i evidentojnëdhe në hartën fizike të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore;• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;• K, ku ndeshin informacion për klimën;• BBSH, ku ndeshin ku ndeshin informacion për botën bimore dhe shtazore;Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve.

1

Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Bota bimore dheshtazore

Klima

Në perëndim shtrihet - malet Pontike; - lumi Nil; - mbizotëron bimësia e - Klimat e rajonitOqeani Atlantik; në - shkretëtira e - lumi Tigër; llojit kserofit; dallohen përjug, Saharaja dhe Saharasë; - lumi Eufrat; - rriten barëra amplituda tëmalësitë e Afrikës - Rrafshnalta e - lumit Zambes; shumëvjeçare; mëdhaLindore; në veri, Armenisë; ……. - kafshët më të ditore dhe stinoredeti Mesdhe, Deti i Zi - Ultësira e përhapura janë: të temperaturësdhe deti Kaspik, së Mesopotamisë; gazelet, hiena, çakalli, karakteristike tëbashku me malet dhe - malet leopardi, struci; tokave të thata;shkretëtirat që gjenden Atlas të Marokut, - bimësia tipike janë - në përgjithësi,në kufijtë jugorë të Algjerisë, makiet mesdhetare dimri është iRusisë dhe rrethinat e Tunizisë; me gjelbërim të freskët;jashtme të saj; dhe në - malet Elbrus; përhershëm dhe pyje ………..lindje, - malet Zagros; halorësh;malet Hindu …….. - çakalli, hiena,Kush në kufirin leopardi, dhia e egërAfganistan-Pakistan …….dhe shkretëtira eBalukistanit (pjesë eshkretëtirës Tar), qëkufizojnë Iranin dhePakistanin.

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartënNë fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë dhe plotësojnë tabelën e konceptit:- pozitën gjeografike të rajonit;- format e ndryshme të relievit;- lumenjtë;

Pozita gjeografike Vija bregdetare Relievi Hidrografia Bota e gjallë


Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën skicë të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore evidentonizonat kryesore sizmike.

1


Tema mësimore:2.41 Popullsia dhe urbanizimi i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore2.42 Veprimtaritë ekonomike të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore

Situata e të nxënit: Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore i ka dhënë njerëzimit një trashëgimi të pasur, që përfshin qytetërimet e lashta të Egjiptit dhe Mesopotamisë.Fari i Aleksandrisë, Piramida e Keopsit dhe Kopshtet e Varura të Babilonisë janë vende kryesore turistike në botë, që i përkasin rajonit. Çfarë dini për këto monumente tërëndësishme?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• identifikon elementet kulturore që bashkojnë popujt e rajonit;• shpjegon normën e rritjes së popullsisë së rajonit të AfrikësVeriore dhe Azisë Jugperëndimore, përmes shembujve;• analizon tiparet e urbanizimit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, përmes shembujve;• identifikon pabarazitë e zhvillimit ekonomik që ekzistojnë midis shteteve të Afrikës Verioredhe Azisë Jugperëndimore;• shpjegon rolin e rajonit në krizën ekonomike globale të naftës në vitet 1973;• vlerëson prodhimin e naftës, si një nga veprimtaritë ekonomike më të rëndësishme të rajonit.

Fjalë kyç: Bota arabe Hebrenj Kurd Tuaregë Sudanezë OPEKULindja e Mesme NaftaGjiri Persik Arabia Saudite

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike e Afrikës Verioredhe Azisë Jugperëndimore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikimi nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikimi nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë.

1

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë, secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi/ja. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë: Paragrafi I: Popullsia e rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore;Paragrafi II: Dendësia dhe shpërndarja e popullsisë në këtë rajon; Paragrafi III: Shtimi natyror i rajonit, koncepti i “Botës arabe”; Paragrafi IV: Urbanizimi i rajonit;Paragrafi V: Nafta dhe burimet e tjera natyrore minerare në rajon;Paragrafi VI: Harta e zonave botërore të prodhimit të naftës.

Përforcimi: Tabelë konceptiKlasifikimi i shteteve të rajonit sipas të ardhurave për frymë:

Shtete me nivel të ulët

Shtetet me nivel mesatar

Shtetet me nivel të lartë


Detyrat dhe puna e pavarur:Në hartën skicë të botës evidentoni shpërndarjen e zonave të prodhimit të naftës.

1


Tema mësimore:2.43 Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Situata e të nxënit: Pozita gjeografike e rajonit të Afrikës Veriore dhe AzisëJugperëndimore që në Antikitet ka luajtur një rol kyç në tregtinë globale. Çfarë dini për roline rajonit në tregtinë rajonale dhe globale?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton shqetësimet gjeopolitike me të cilat përballen shtetet e rajonit të AfrikësVeriore, Azisë Jugperëndimore përmes shembujve;• shpjegon përhapjen e ideologjive fetare konservatore në shtetet e rajonit;• analizon rolin e rajonit në ekonominë globale të naftës;• vlerëson ndryshimet politike që solli Pranvera Arabe për shtetet e rajonit.

Fjalë kyç: pika strategjike teokraci vehabizmiPranvera Arabe

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike dhe politike Afrikës Verioredhe Azisë Jugperëndimore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakë Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dyshe Përforcimi: Shkrim i shpejtë

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me terma paraprakëMësuesi/ja e ndan klasën në grupe me nga katër-pesë nxënës dhe zgjedh katër pesë terma të njohur / dëgjuar më pare nga nxënësit:Al-Kaeda, ISIS, Afganistan, terrorizëm, Lindje e Mesme, islamizim, Sadam HuseinDuke u mbështetur në këta terma, grupet përpiqen t’i lidhin me njëra-tjetrën e realizojnë një krijim të shkurtër. Disa prej këtyre krijimeve lexohen. Më pas kalohet në një diskutim të shkurtër të situatës së të nxënit, ku nxënësit bëjnë një interpretim të hartës së faqes 159, e cila i ndihmon që të evidentojnë rolin e rajonit në tregtinë rajonale dhe globale.

Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dysheMësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragraf dhe nxënësit do tëvazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do realizojë përmbledhje të ideve kryesore të paragrafit,

1

nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragraf të ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa paragrafësh kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët sugjerohen të jenë si më poshtë:Paragrafi I: Pikat gjeostrategjike të rajonit; Paragrafi II: Roli i naftës në konfliktet e rajonit; Paragrafi III: Kontrolli mbi ujin dhe konfliktet; Paragrafi IV: Ideologjitë fetare konservatore;Paragrafi V: Ndryshimet politike që solli Pranvera Arabe.

Përforcimi: Shkrim i shpejtëNë përfundim të konsolidimit të njohurive të reja nxënësit realizojnë një shkrim të shpejtë, ku japin gjykimin etyre rreth rolit të ndërkombëtarëve në zgjidhjen e konfliktit në Siri.



1


Tema mësimore: Përsëritje 4 -Rajonet e Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë Jugperëndimore

Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth Rajoneve të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Jugore dhe Azisë Jugperëndimore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive tëndryshme gjatë kësaj ore përsëritjeje.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• njeh konceptet kryesore;• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në gjithsecilin prej rajoneve të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë Jugperëndimore;• evidenton saktë pozitën gjeografike të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë Jugperëndimore;• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave të tij në rajonet e të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë Jugperëndimore;• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe karakteristikat e tyre;• vlerëson zhvillimet demografike në këto rajone;• fiton aftësi të orientimit në hartë;• shpreh lirshëm mendimin e tij.


Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike e Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, Azisë Jugperëndimore, materiale plotësuese.


Organizimi i orës së mësimitFaza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave paraqitet si më poshtë:

Zarfi 1a. Krahasoni kushtet natyrore të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, AzisëJugperëndimore;b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të rajoneve.

1

c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit ccdonjeri prejanëtarëve të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.

Zarfi 2a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore,Azisë Jugperëndimore;b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.

Zarfi 3a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore, AzisëJugperëndimore;b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.





1


Tema mësimore:Veprimtari praktike 10 - Rajoni i Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, veçorive natyrore të tyre dhe veçorive të popullimit ezhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi mëshumë rreth këtyre rajoneve.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, duke sistemuar ngjashmëritë dhe dallimet mes tyre.

Fjalë kyç:Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore Veçori popullimiZhvillim ekonomik Veçori natyrore Harta skicë Perspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.





Klasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, lidhur me:


Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

1

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, duke shfrytëzuar bazën e tëdhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Afrikës Veriore dheAzisë Jugperëndimore;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Afrikës Nënsahariane dhe Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore.




Tema mësimore:2.44 Azia Lindore. Kushtet natyrore

Situata e të nxënit: Rrafshnalta e Tibetit quhet ndryshe çatia e Botës dhe përbën rajonin më të lartë të populluar në botë. Kujtoni çfarë dini përrrafshnaltën e Tibetit.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton pozitën gjeografike të Azisë Lindore;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të rajonit të Azisë Lindore;• vlerëson pozitën gjeografike dhe kushtet natyrore tëKinës Lindore.

Fjalë kyç: Azia Lindore Ishullore kanali i Madh Mançuria musonet

Burimet/mjetet/materialet: Teksti Gjeografi 12, Harta fizike dhe politike e Azisë Lindore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Tabela e pyetjeveNdërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPërforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

1

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Tabela e pyetjeveMësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re Azia Lindore. Kushtet natyrore dhe në vazhdim i fton të shohin një material filmik ku paraqitet rrafshnalta e Tibetit, por dhe pamje të tjera nga ky rajon. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës që shohin materialin. Disa nga pyetjet janë:– Pse rrafshnalta e Tibetit është cilësuar si çatia e botës?– Duke parë hartën përcaktoni pozitën gjeografike të rajonit.– Cilët janë faktorët që ndikojnë në formimin e klimës së rajonit?– Çfarë janë musonet?

Ndërtimi i njohurive: Lexim me kodim të imët të tekstitPër çështjet kryesore të mësimit, që trajtojnë tiparet e kushteve natyrore të Azisë Lindore, mësuesi/ja u kërkon nxënësve të lexojnë tekstin duke përdorur kode të veçanta, si:• P, ku ndeshin informacion për pozitën gjeografike;• R, relievi ku ndeshin informacion rreth shumëllojshmërisë të formave të relievi të cilat më pas i evidentojnëdhe në hartën fizike të Azisë Lindore;• H, ku ndeshin informacion për hidrografinë;• K, ku ndeshin informacion për klimën;• BBSH, ku ndeshin ku ndeshin informacion për botën bimore dhe shtazore;Pas leximit të koduar, nxënësit plotësojnë modelin e tabelës me të dhënat kryesore të çështjeve

Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Bota bimore dhe shtazore

Klima

- në perëndim - malet: Tian Shan, - lumenjtë: - pyjet musonike - klima subtropikalekufizohet me Azinë Pamir, Karakorum, Huanhe, tropikale e dhe tropikaleQendrore, Kun Lun; Jangce, Amur; subtropikale; musonike;- në veri kufizohet - rrafshnalta e Tibetit, liqene - rriten palma,me Azinë Veriore, - Fusha e Madhe e akullnajore dhe banane, bambu;- në jug me Kinës, Fusha Qendrore vullkanike - majmunët dheAzinë Jugore dhe e Mançurisë; …….. arinjtëJuglindore, - shkretëtira Taklamakan; …………..- në lindje me - Shkretëtira mongolianeOqeanin Paqësor. e Gobit…… ……..

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartënNë fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë dhe plotësojnë tabelën e konceptit:- pozitën gjeografike të Azisë Lindore;- format e ndryshme te relievit;- lumenjtë.

Pozita gjeografike Vija bregdetare Relievi Hidrografia Bota e gjallë

Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuarinformacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.Detyrat dhe puna e pavarur: Në hartën fizike të rajonit plotësojmë me shigjeta mënyrën e formimit tëmusoneve.

1


Tema mësimore:2.45 Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Lindore2.46 Modelet ekonomike të zhvillimit në Azinë Lindore

Situata e të nxënit: Qytetërimet e lashta lindën edhe në Azinë Lindore, nëpër luginat e lumenjve. Çfarë dini për shkallën e zhvillimit të këtyre qytetërimeve?Japonia është një shtet ishullor, i varfër në pasuri natyrore, por shumë i zhvilluar ekonomikisht. Si shpjegohet zhvillimiekonomik i saj?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan zhvillimin historik-territorial rajonal të Azisë Lindore;• identifikon karakteristikat e popullsisë dhe të kulturës sërajonit të Azisë Lindore;• vlerëson shkallën e urbanizimit të rajonit të Azisë Lindore;• krahason modelin ekonomik të Kinës midis dy periudhave: pas Luftës Civile dhe pas vitit 1978;• analizon modelin ekonomik të Japonisë;• vlerëson modelin ekonomik japonez si histori suksesi për vendet e tjera.

Fjalë kyç:Norma e rritjes natyrore UrbanizimiPakicat kombëtare Tigrat e AzisëZonat Ekonomike Speciale (SEZ)Hopi i madhKolektivizimi dhe komunatEkonomi socialiste e tregut

Burimet/mjetet/materialet: Teksti Gjeografi 12, Harta fizike, politike dhe ekonomike e Azisë Lindore, materiale plotësuese.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Hitoria TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësore Mjedisi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë Përforcimi: Tabelë koncepti / Rrjet diskutimi


Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto, të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë.

1

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi/ja. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë: Paragrafi I: Popullsia e rajonit;Paragrafi II: Politika e një fëmije, pasojat;Paragrafi III: Përbërja kombëtare e popullsive të rajonit;Paragrafi IV: Urbanizimi i Azisë LindoreParagrafi V: Modeli Kinez i zhvillimit ekonomik;Paragrafi VI: Modeli Japonez i zhvillimit ekonomik.

Përforcimi: Tabelë koncepti / Rrjet diskutimi

Në përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm dhe zhvillon një diskutim mbi pozicionin që ka sot Kina dhe Japonia në kushtet e globalizimit të ekonomisë.

Struktura moshore Struktura etnike Struktura fetare Urbane / rurale




Tema mësimore:2.47 Azia Lindore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Situata e të nxënit: Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, drejtimi politik dhe ekonomik i Japonisë, Kinës dhe i dy Koreve paraqitet i ndryshëm. Çfarë dini për drejtimin politik dhe ekonomik të këtyreshteteve?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan rolin që ka luajtur Kina dhe Japonia në zhvillimet globale dhe rajonale;• argumenton pozicionin e dy Koreve në zhvillimet rajonale dhe globale;• vlerëson peshën e rajonit të Azisë Lindore në zhvillimetpolitike, ekonomike rajonale dhe globale.

Fjalë kyç: Koreja e Veriut Koreja e Jugut KinaJaponia

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike eAzisë Lindore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Përmbledhje e strukturuarNdërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje në dyshePërforcimi: Tabelë koncepti


Parashikimi: Përmbledhje e strukturuarMësuesi/ja i njeh nxënësit me temën e re, duke zhvilluar një bashkëbisedim të shkurtër. Për t’i bërë nxënësit të fillojnë të mendojnë për temën e për t’u ngjallur kureshtjen parashtron situatën e të nxënit: në këtë moment fton nxënësit të kthehen nga shoku i bankës e të diskutojnë rreth situatës të së nxënit. Disa dyshe japin përgjigje, të tjerë plotësojnë.

Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje në dysheMësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragrafë dhe nxënësit do të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të paragrafit, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragrafë të ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa paragrafësh kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët e sugjeruar mund të jenë si më poshtë:

1

Paragrafi I: Veçoritë e zhvillimit ekonomike të Kinës; Paragrafi II: Veçoritë e zhvillimeve politike të Kinës; Paragrafi III: Veçoritë e zhvillimit ekonomike të Japonisë; Paragrafi IV: Veçoritë e zhvillimeve politike të Japonisë;Paragrafi V: Veçoritë e zhvillimit ekonomike të Koresë së Veriut e Koresë së Jugut;Paragrafi VI: Veçoritë e zhvillimeve politike të Koresë së Veriut e Koresë së Jugut;

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të marrjes së njohurive të reja, nxënësit nxiten të plotësojnë tabelën e mëposhtme, ku të evidentojnë të paktën dy elemente për gjithsecilin shtet rreth veçorive të zhvillimit ekonomik dhe politik global:

Shtetet e Azisë Lindore Zhvillimet politike globale Zhvillimet ekonomike globaleJaponia -

---

Kina --

--

Koreja e Veriut --

--

Koreja e Jugut --

--


Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një ese argumentuese rreth zhvillimeve ekonomike dhe politike tëKoresë së Veriut dhe Koresë së Jugut.


Tema mësimore:Veprimtari praktike 11 - Rajoni i Azisë Lindore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit të Azisë Lindore, veçorive natyrore të saj, veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi mëshumë rreth këtyre rajoneve.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike tëAzisë Lindore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Azisë Lindore.

Fjalë kyç:Azia Lindore Veçori popullimi Zhvillim ekonomik Veçori natyrore Harta skicëPerspektivë zhvillimi

1

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, Harta politike, fizike dhe harta skicë e Azisë Lindore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.




Hapi I: Njohja me punën praktikeKlasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Azisë Lindore, lidhur me:


Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Azisë Lindore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Azisë Lindore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Azisë Lindore;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midis Kinës, Japonisë, Koresë së Veriut dhe Koresë së Jugut.



1


Tema mësimore:2.48 Azia Juglindore. Kushtet natyrore2.49 Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Juglindore

Situata e të nxënit: Në rajonin e Azisë Juglindore ndodhin shumë dukuri gjeografike. Përmendni këto dukuri dhe ndikimin e tyre në rajon.Rajoni i Azisë Juglindore ka shumë popuj me kombësi të ndryshme dhe kultura të ndryshme. Çfarë gjuhe flasin dhe të kujtbesimi janë?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton pozitën gjeografike të rajonit të Azisë Juglindore;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Azisë Juglindore;• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës organike;• identifikon veçoritë e popullimit të rajonit të Azisë Juglindore;• përshkruan elemente të kulturës së Azisë Juglindore;• analizon shkallën e urbanizimit të Azisë Juglindore.

Fjalë kyç: Kushte natyrore Pjesë ishullore Gadishullore Tsunami Arkipelag Shpyllëzim, Urbanizim Pakica etnikeBesimi dhe gjuhët

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike, ekonomike e AzisëJuglindore, materiale plotësuese


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakëNdërtimi i njohurive: Organizues grafik i informacionit (Kllaster)Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me terma paraprakëMësuesi/ja zgjedh disa terma dhe me to nxënësit krijojnë paragraf të shkurtër, sigurisht që termat kanë dhe lidhje me situatat e të nxënit të parashtruara më parë. Termat mund të jenë: muson, pozitë gjeografike, Azi juglindore, tsunami, kultura, gjuhë, besime.Këto i ndihmojnë nxënësit për të kujtuar njohuritë që ata kanë rreth Azisë Juglindore dhe dukurive natyrore që ndodhin në këtë rajon.

Ndërtimi i njohurive: Organizues grafik i informacionit (Kllaster)Nxënësit ndahen në grupe dhe orientohen të lexojnë tekstin. Paraprakisht, mësuesi/ja i ka shpërndarë çdo grupi Organizuesin grafik të informacionit, për ta plotësuar gjatë leximit. Pasi secili grup plotëson këto harta, realizohet një diskutim me gjithë klasën. Në fund plotësohet dhe organizuesi në dërrasën e zezë, mësuesi/ja shton informacion kur sheh që nxënësit e kanë anashkaluar apo jep dhe informacion shtesë. Në fund kllasteri ka këtë

1

pamje:

1

Kushtet natyrore

Urbanizimi

perëndim me Oqeanin Indian

veriperëndim me Azinë Jugore Ka karakter musonik

veri e verilindje me Azinë Lindore

lindje me Oqeanin Paqësor

574 mln banorëD 145 b/km2

Përfshinë

Azia Juglindore

Larmi kushtesh natyrore

Unaza e Zjarrtë

tsunami, vullkane

Hidrografi e pasur

Iravad, Menan, Mekong

popujt e Indokinës popujt e ishujve

Malet Arakan, Anam

Rrafshnalta

Ultësira

“Tigrat e rinj të Azisë” Qytetet më të mëdha Bangkok, Manila Xhakarta

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartënNë përfundim të orës së mësimit, nxënësit punojnë me hartën fizike të Azisë Juglindore dhe plotësojnë tabelëne mëposhtme:

Pozitë gjeografike Relievi Hidrografia Klima Bota e gjallë

Numri Dendësia Pakicat kombëtare Gjuhët Besimi Urbane / rurale

Puna me hartën Nxënësi/ja përcakton:- pozitën gjeografike të Azisë Juglindore;- format e ndryshme te relievit;- lumenjtë.



Popujt dhe

Popullsia

Botë e pasur

bimore

Relievi

Pozita Klim

gadishullin e Malakës gadishullin e Indokinës arkipelagu i Malajeve ishujt Filipine

1



Tema mësimore:2.50 Veprimtaritë ekonomike të Azisë Juglindore2.51 Azia Juglindore në zhvillimet e sotme rajonale (globale)

Situata e të nxënit: Renditni kushtet natyrore të Azisë Juglindore, që mundësojnë zhvillimin e degëve të ekonomisë së rajonit.Vendet e rajonit të Azisë Juglindore kanë qenë koloni të shteteve europiane, ndërsa sot rajoni po u nënshtrohet transformimeve të shpejta.Afërsia me gjigantët e mëdhenj industrialë e pozicionon në rrugën e zhvillimit rajonal dhe global. Diskutoni në klasë në lidhje me këtëpozicion.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan tiparet e përgjithshme të ekonomisë së rajonit të Azisë Juglindore;• analizon zhvillimin e ekonomisë bujqësore bashkë me nëndegët e saj;• vlerëson pasuritë e shumta minerale si një bazë e mirë për zhvillimin e ekonomisë industriale;• përshkruan rolin që ka luajtur Azia Juglindore në zhvillimet globale dhe rajonale;• argumenton pozicionin e Singaporit në zhvillimet rajonale dhe globale;• vlerëson peshën e rajonit të Azisë Juglindore në zhvillimet e sotme politike, ekonomike rajonale dheglobale.

Fjalë kyç:Tigrat e Azisë Bujqësi ekzistenciale Kultura tropikale Kultura komerciale Qendër e gravitetit ASEANBiopolis

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomikee Azisë Juglindore, materiale plotësuese.




Parashikimi: Imagjinatë e drejtuarMësuesi/ja i parapërgatit nxënësit për të përdorur imagjinatën dhe u paraqet atyre disa foto nga rajoni i Azisë Juglindore dhe i parashtron situatat e të nxënit, elemente këto që u nxisin mendimet nxënësve.

1

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit do të lexojnë individualisht. Paraprakisht tema është ndarë në paragrafë nga mësuesi/ia, që gjithashtu ka përgatitur dhe pyetjet që do u drejtojë nxënësve për secilën pjesë. Ai/ajo bën pyetjen dhe nxënësit lexojnë në heshtje për të gjetur përgjigjen. Ja disa pyetje:– Si paraqitet zhvillimi i bujqësisë në Azinë Juglindore?– Çfarë përfaqëson kultura komerciale?– Cilat janë disa nga produktet që eksportohen nga ky rajon?– Cilat janë disa nga pasuritë minerale të rajonit dhe roli i tyre në zhvillimin industrial?– Si paraqitet roli i Azisë Juglindore në zhvillimet rajonale globale?– Si ka ndikuar Kina në zhvillimin ekonomik të Azisë Juglindore?– Si paraqitet zhvillimi ekonomik, politik dhe shkencor në Azinë Juglindore?Nxënësit diskutojnë përgjigjet e tyre.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të diskutimeve, nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Shtetet e Azisë Lindore Zhvillimet politike globale Zhvillimet ekonomike globaleSingaporiIndoneziaTajlanda


Detyrat dhe puna e pavarur: Realizoni një kërkim për zhvillimet në fushën e bioteknologjisë në Singapor.

1


Tema mësimore:Veprimtari praktike - Rajoni i Azisë Juglindore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit Azisë Juglindore, veçorive natyrore të tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi mëshumë rreth këtyre rajoneve.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike tëAzisë Juglindore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Azisë Juglindore.

Fjalë kyç:Azia Juglindore veçori popullimi zhvillim ekonomik veçori natyrore harta skicë perspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Azisë Juglindore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.





Klasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Azisë Juglindore, lidhur me:


Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Azisë Juglindore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Azisë Juglindore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

1

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Azisë Juglindore;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midisAzisë Lindore dhe Azisë Juglindore.




Tema mësimore: Përsëritje 5 -Rajonet e Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore

Situata e të nxënit: Gjatë kësaj periudhe kemi marrë njohuri rreth Rajoneve të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore. Le të shohim se sa të qëndrueshme janë këto njohuri nëpërmjet veprimtarive të ndryshmegjatë kësaj ore përsëritjeje.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• njeh konceptet kryesore;• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në gjithsecilin prej rajoneve të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore;• evidenton saktë pozitën gjeografike të Azisë Lindore dhe AzisëJuglindore;• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave të tijnë rajonet e të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore;• Analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe karakteristikat e tyre;• vlerëson zhvillimet demografike në këto rajone;• fiton aftësi të orientimit në hartë;• shpreh lirshëm mendimin e tij.


Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike e AzisëLindore dhe Azisë Juglindore, materiale plotësuese.


1

Organizimi i orës së mësimitFaza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave paraqitet si më poshtë:Zarfi 1a. Krahasoni kushtet natyrore të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të rajoneve.c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëvetë grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.

Zarfi 2a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.

Zarfi 3a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të Azisë Lindore dhe Azisë Juglindore.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajoneve.c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.




Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen

1


Tema mësimore:2.52 Azia Jugore. Kushtet natyrore2.53 Popullsia dhe urbanizimi i Azisë Jugore

Situata e të nxënit: Rajoni i Azisë Jugore ndikohet shumë nga klima musonike.Tregoni çfarë dini për të.Nënkontinenti indian është një nga kullat e kulturës botërore. Çfarë dini për këtë kulturë?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton pozitën gjeografike dhe shtetet e rajonit të AzisëJugore;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Azisë Jugore;• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës bimore të Azisë Jugore;• identifikon veçoritë e popullimit të rajonit të Azisë Jugore;• përshkruan elemente të kulturës së Azisë Jugore;• analizon shkallën e urbanizimit të Azisë Jugore.

Fjalë kyç:Gadishulli i Industanit Klima musonike XhomolungaDekan GateDiversitet etnik, fetar, linguistik Popullsi rurale

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike, ekonomike e AzisëJugore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakëNdërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re, që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

162

1

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi. Pasi lexuan paragrafin e parë, nxënësit, duke u bazuar në shënime, u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf.- Evidentoni në hartën fizike të Afrikës dy male, dy lugina lumore, një shkretëtirë, një liqen;Pasi përgjigjen, nxënësit pyeten nëse kanë njohuri për botën bimore dhe shtazore të Azisë Jugore. Ata japin përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:– Cilat janë format e relievit që takojmë në Azinë Jugore?– Karakteristikat e klimës së rajonit;– Si paraqitet rrjeti hidrografik në këtë rajon?– Nga cilat elemente përfaqësohet bota bimore dhe shtazore e rajonit?– Si ka evoluar numri i popullsisë në rajonin e Azisë Jugore?– Cilët janë faktorët që kanë ndikuar në të?– Karakteristikat e diversitetit etnik, fetar dhe gjuhësor në rajon;– Si paraqitet urbanizimi i Azisë Jugore?

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën Në përfundim nxënësit evidentojnë në hartë:- pozitën gjeografike të rajonit të Azisë Jugore;- disa nga qytetet më kryesore të rajonit;- fushat, malet, lumenjtë etj.Nxënësit plotësojnë tabelat e mëposhtme:

Numri Dendësia Pakicat kombëtare Gjuhët Besimi Urbane / rurale

Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Klima Bota e gjallë


1


1


Tema mësimore:2.54 Veprimtaritë ekonomike të Azisë Jugore2.55 Azia Jugore në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Situata e të nxënit: Në Indi u zhvilluan qytetërimet e lashta në luginat e lumenjve Ind dhe Gand. Njerëzit merreshin me bujqësi dhe punimin e metaleve. Cilat ishin kulturat bujqësore, që edhe sot nuk e kanë humbur peshën?India dhe Pakistani janë shtete të Azisë Jugore, të cilat janë të ndryshme në zhvillimin e ekonomisë dhe në zhvillimin e sistemeve politike. Çfarë dini për këto shtete dhe rolin etyre në rajon?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan tiparet e përgjithshme të ekonomisë së rajonit të Azisë Jugore;• analizon zhvillimin e ekonomisë bujqësore, industriale dhe turizmit, bashkë me nëndegët e saj;• vlerëson pasuritë e shumta minerale, si një bazë e mirë për zhvillimin e ekonomisë industriale në Indi;• përshkruan rolin që ka luajtur India në zhvillimet globale dhe rajonale;• argumenton pozicionin e Indisë dhe Pakistanit në zhvillimet rajonale dhe globale;• vlerëson peshën e rajonit të Indisë dhe Pakistanit nëzhvillimet e sotme politike, ekonomike rajonale dhe globale.

Fjalë kyç: Central atomik OpiumIshuj koralorëIndustri kinematografike Armë bërthamore Terrorizëm islamik Luftëtarë talebanë

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, hartë fizike, politike dhe ekonomike eAzisë Jugore, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë.

1

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej pesë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë: Paragrafi I: India, bërthama e rajonit të Azisë Jugore;Paragrafi II: Struktura e ekonomisë në Azinë Jugore;Paragrafi III: Shtetet periferike në Azinë Jugore;Paragrafi IV: Roli i Azisë Jugore në zhvillimet globale dhe rajonale;Paragrafi V: Ndikimi i Indisë dhe Pakistanit në botë.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm :Degët e ekonomisë Nëndegët RajonetBujqësore

Industriale

Turizmi


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni nëse ndërhyrja e SHBA-së në Pakistan i nxit grupet etnike, që tëngrihen kundër autoriteteve qeveritare. A përbën kjo shqetësim për përdorimin e armëve bërthamore?

1


Tema mësimore:Veprimtari praktike - Rajoni i Azisë Jugore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit Azisë Jugore, veçorive natyrore të tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike ku të thellohemi më shumë rrethkëtyre rajoneve.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike tëAzisë Jugore;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Azisë Jugore.

Fjalë kyç:Azia Jugore Veçori popullimi Zhvillim ekonomik Veçori natyrore Harta skicëPerspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet: teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Azisë Jugore, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.




Hapi I: Njohja me punën praktikeKlasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Azisë Jugore, lidhur me:


Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Azisë Jugore, duke respektuar kriterin gjuhësor dhe gjeografik.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Azisë Jugore, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

1

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Azisë Jugore;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midisAzisë Juglindore dhe Azisë Jugore.




Tema mësimore:2.56 Australia dhe Oqeania. Kushtet natyrore

Situata e të nxënit: Australia dallohet përflorëndhe faunën shumë origjinale, të lashtë dheendemike. Çfarë dini për këtë?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton pozitën gjeografike dhe pjesët përbërëse tëAustralisë dhe Oqeanisë;• përshkruan tiparet e kushteve natyrore të Australisë;• vlerëson pasurinë dhe larminë e madhe të botës bimore të Australisë.

Fjalë kyç: Australia Oqeania Zelanda e re Guineja e Re Polinezia MelaneziaMikronezia

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike eAustralisë dhe Oqeanisë, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: DDM ( Di – Dua të di – Mësova ) Ndërtimi i njohurive: DDM ( Di – Dua të di – Mësova ) Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

1

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: DDM ( Di – Dua të di – Mësova )Mësuesi/ja paraprakisht e ka ndarë klasën në grupe dhe secilit grup i shpërndan fleta formati A4, ku paraqitet një organizues grafik me tri kolona. Të njëjtin organizues grafik, mësuesi/ja e ndërton edhe në dërrasën e zezë. Ai/ajo parashtron situatën e të nxënit dhe nxënësve u kërkohet të thonë gjithë informacionin që dinë rreth florës dhe faunës së rajonit të Australisë dhe Oqeanisë.

Di Dua të di Mësova- florë dhe faunë të pasur;- duke qenë se është në formëishulli, florë dhe faunë endemike;- pyje tropikale;- karakteristikë e rajonit kanguri etj.. ……..

- rëndësinë e pozitës gjeografike;- format kryesore të relievit;- flora dhe fauna;- ishujt e Oqeanisë etj..…..

Mësuesi/ja plotëson edhe kolonën e dytë të tabelës, duke pyetur nxënësit se çfarë duan të dinë më tepër mbi këtë temë.

Ndërtimi i njohurive: DDM ( Di – Dua të di – Mësova )Nxënësit orientohen të lexojnë temën dhe të plotësojnë kolonën e tretë të tabelës DDM. Pas punës, grupet lexojnë variantet e tyre. Në të njëjtën kohë, mësuesi/ja plotëson në dërrasën e zezë variantin përfundimtar, duke u bazuar në informacionet e dhëna nga nxënësit, por dhe me shtesa të bëra nga ana e tij/saj. Tabela mund të ketë këtë pamje:

Di Dua të di Mësova- florë dhe faunë të pasur; - rëndësinë e pozitës - së pari, shtrirjen shumë pranë gjerësive- duke qenë se është në gjeografike; ekuatoriale;formë ishulli, florë dhe - format kryesore të relievit; - së dyti, Tropiku i Jugut e pret atë në dy pjesëfaunë endemike; - flora dhe fauna; pothuajse të barabarta;- pyje tropikale; - Ishujt e Oqeanisë etj.. - së treti, Australia izolohet pothuajse plotësisht- karakteristikë e rajonit ….. nga kontinentet e tjera të rruzullit tokësor;kanguri etj.. - Pllaja e Australisë Perëndimore, Fusha…….. Qendrore, Malet e Australisë Lindore;

- Guineja e Re, Zelanda e Re, Melanezia(Ishujt e Zinj), Mikronezia (Ishujt e Vegjël),Polinezia (Ishujt e Shumtë)….……

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartënNë fund të orës së mësimit, nxënësit evidentojnë në hartë dhe plotësojnë tabelën e konceptit:- pozitën gjeografike të Australisë dhe Oqeanisë;- format e ndryshme te relievit;- lumenjtë.


Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës. Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuar

Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk

1


Tema mësimore:2.57 Popullsia dhe urbanizimi i Australisë, Zelandës sëRe dhe Oqeanisë2.58 Veprimtaritë ekonomike të Australisë, Zelandës sëRe dhe Oqeanisë

Situata e të nxënit: Australia dhe Zelanda e Re janë produkte të kolonizimit britanik dhe reflektojnë trashëgiminë britanike në përbërjen etnike dhe kulturën e shumicës së popullsive të tyre.Çdo vit nga Australia, një numër i madh gjëje e gjallë eksportohet në Arabinë Saudite dhe në vendet e tjera myslimane të Lindjes së Mesme, ku therja e devotshme në festën e Kurbanitkremton fundin e pelegrinazhit në Mekë.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• identifikon veçoritë e popullimit të rajonit të Australisë,Zelandës së Re dhe Oqeanisë;• përshkruan elemente të kulturës së Australisë dhe Zelandës së Re;• analizon shkallën e urbanizimit të tyre;• përshkruan tiparet e zhvillimit të ekonomisë së Australisë, Oqeanisë dhe Zelandës së Re;• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të rajonit;• vlerëson bazat e ekonomisë australiane.

Fjalë kyç: Aborigjenë Indigjenë Maori FermatPasuritë minerale GruriMerino


Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Hitoria TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësore Mjedisi

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellë Përforcimi: Tabelë koncepti


Parashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë.


Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk

1

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë: Paragrafi I: Popullsia e Australisë dhe Zelandës së Re;Paragrafi II: Popullsia e Oqeanisë;Paragrafi III: Urbanizimi në Australi dhe Oqeani;Paragrafi IV: Baza e ekonomisë në Australi;Paragrafi V: Sektorët e zhvillimit ekonomik në Australi dhe Oqeani;Paragrafi VI: Ekonomia në Zelandën e Re dhe Oqeani.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm:

Rajoni Bujqësia Industria Tregtia Turizmi TransportiAustraliOqeaniZelanda e Re

Kolonizimi i Australisë

1


Tema mësimore:2.59 Australia dhe Oqeania në zhvillimet e sotme rajonale dhe globale

Situata e të nxënit: Që nga viti 1770, kohë kur kapiteni Xhejms Kuk mbërriti në lindje të Australisë, interesi i europianëve për këto vende të largëta me peizazhe tërheqëse, klimë të favorshme, toka pjellore dhe minerale të çmuara, erdhi vazhdimisht duke u rritur. Çfarë dini përkolonizimin e Australisë?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan rolin që ka luajtur Australia dhe Zelanda e Re në zhvillimet globale dhe rajonale;• argumenton pozicionin e Australisë në zhvillimet rajonale dhe globale;• vlerëson peshën e rajonit të Australisë dhe Zelandës së Renë zhvillimet e sotme politike, ekonomike rajonale dhe globale.

Fjalë kyç: Komonuelthi Britanik Timori LindorGuam e Samua Amerikane



Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Stuhi mendimi Ndërtimi i njohurive: Insert Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Stuhi mendimiSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore.- Në dërrasën e zezë shënohen të gjitha përgjigjet që japin nxënësit lidhur me situatën e të nxënit.

1

Ndërtimi i njohurive: InsertMësuesi/ja u kërkon nxënësve që të lexojnë temën, duke vendosur këto shenja anash tekstit që do të lexojnë. Shenjat që do përdoren janë këto: Kjo shenjë pohon informacionin që nxënësit dinë.- Kjo shenjë tregon që informacioni që po lexojnë, është i ndryshëm nga ai që dinë.+ Kjo shenjë tregon informacion të ri.X Kjo shenjë tregon informacion të paqartëPasi vendosin shenja anës tekstit, nxënësit plotësojnë tabelën si më poshtë:

+ - X- toka pjellore; - janar 1901, Australia - Timori Lindor;- peizazhe të larmishme; shpalli pavarësinë dhe - Strategic Defense- pasuri minerale; po në këtë datë u formua Initiative;- koloni të Britanisë së Komonuelthi Australian; ……Madhe; - në vitin 1907 fitoi- hidrografi e pasur; pavarësinë Zelanda e……… Re;

- aziatikët që lëvizin nëqytetet e Zelandës sëRe;- Australia, Zelanda e Reka filluar të shtrëngojëimigracionin;- udhëkryq i globalizimit;- Oqeania është njëtërësi shtetesh ende tëlidhurapolitikisht me vendete huaja dhe të tjeraqë janë plotësisht tëpavarura;……

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Shtetet e Azisë Lindore Zhvillimet politike globale Zhvillimet ekonomike globaleAustraliaOqeaniaZelanda e Re


Detyrat dhe puna e pavarur: Analizoni: Australia ka qenë pjesë e Komonuelthit Britanik dhe më vonë, pasi fitoi pavarësinë, pati bashkëpunim ekonomik dhe politik me SHBA-në dhe me Tigrat e Azisë. Si e shikoni bashkëpunimin e rajonit me SHBA-në dhe me Kinën?

1


Tema mësimore:Veprimtari praktike - Rajoni i Australisë dhe Oqeanisë

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth Rajonit Australisë dhe Oqeanisë, veçorive natyrore të tyre, veçorive të popullimit e zhvillimit ekonomik. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumë rreth këtyrerajoneve.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton në hartën skicë kufijtë, njësitë fiziko-gjeografike tëAustralisë dhe Oqeanisë;• identifikon shtetet dhe kryeqytetet që i përkasin rajonit;• shpërndan degët dhe nëndegët e tre sektorëve të ekonomisë;• vlerëson pasuritë natyrore dhe modelin zhvillimor të Australisë dhe Oqeanisë.

Fjalë kyç:Australia dhe Oqeania veçori popullimi zhvillim ekonomik veçori natyroreharta skicë perspektivë zhvillimi

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta politike, fizike dhe harta skicë e Australisë dhe Oqeanisë, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, teksti Historia 11, materiale plotësuese nga interneti.




Hapi I: Njohja me punën praktikeKlasa ndahet në grupe dyshe dhe njihen me kërkesat e punës.Nxënësit krijojnë një bazë të dhënash për rajonin e Australisë dhe Oqeanisë, lidhur me:


Disa çifte duhet të plotësojnë hartat skicë të Australisë dhe Oqeanisë, duke respektuar kriterin gjuhësor dhegjeografik.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat skicë të Australisë dhe Oqeanisë, duke shfrytëzuar bazën e të dhënave të siguruara më përpara nga njohuritë e marra.

1

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- saktësia në plotësimin e hartave skicë fizike, politike-demografike, ekonomike të rajonit të Australisë dheOqeanisë;- gjykimi i modelit zhvillimor të këtij rajoni;- sistemimi i ngjashmërive dhe i dallimeve të kushteve natyrore, zhvillimeve demografike dhe ekonomike midisAustralisë dhe Oqeanisë.




Tema mësimore: Përsëritje 6 -Periudha e dytë Janar – Mars

Situata e të nxënit: Në këtë orë përsëritjeje të periudhës së dytë le të kontrollojmë se sa të qëndrueshme i keni njohuritë nëpërmjetveprimtarive të ndryshme.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• njeh konceptet kryesore;• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në gjithsecilin prej rajoneve të: Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Jugore, Australisë dhe Oqeanisë;• evidenton saktë pozitën gjeografike të gjithsecilit prejrajoneve;• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formave tëtyre në gjithsecilin prej rajoneve;• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe karakteristikat e tyre;• vlerëson zhvillimet demografike në këto rajone;• fiton aftësi të orientimit në hartë;• shpreh lirshëm mendimin e tij.


Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta fizike, politike dhe ekonomike e Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Jugore, Australisë dhe Oqeanisë, materiale plotësuese.


1

Organizimi i orës së mësimitFaza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave paraqitet si më poshtë (ato përfshin elementët natyror, ekonomik dhe demografik të Amerikës Jugore, Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Jugore, Australisë dhe Oqeanisë):

Zarfi 1a. Krahasoni kushtet natyrore të rajoneve të mësipërme.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në formimin e kushteve natyrore të këtyre rajoneve.c. Interpretoni në hartë pozitën gjeografike, njësitë fiziko-gjeografike, shpërndarjen e klimave, lumenjtë,liqenet dhe mjediset jetësore të rajoneve.ç. Evidentoni elementet më të rëndësishme gjeografike të rajoneve.Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëvetë grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.

Zarfi 2a. Krahasoni popullsinë dhe tiparet e urbanizimit të rajoneve të mësipërme.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë dhe në procesin e urbanizimit të rajoneve.c. Interpretoni në hartë shpërndarjen e popullsisë, shtetet dhe kryeqytetet e rajoneve, qytetet kryesore.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të popullsisë së rajoneve.d. Analizoni zhvillimet demografike dhe perspektiva në të ardhmen e popullsisë së rajoneve.

Zarfi 3a. Krahasoni zhvillimin ekonomik të rajoneve të mësipërme.b. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në zhvillimin ekonomik të këtyre rajoneve.c. Interpretoni në hartë rajonet bujqësore, industriale, turistike, transportit të rajoneve.ç. Evidentoni faktet më të rëndësishme të ekonomisë së rajoneve.d. Analizoni perspektivën e zhvillimit ekonomik të rajoneve.

Faza e dytëNxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe.Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët e realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.

Faza e tretëNë këtë fazë, secili plotëson tabelat e mëposhtme:

Rajonet Pozita gjeografike Relievi Hidrografia Klima Bota e gjallëAfrika Nënsahariane Australisë dheOqeanisë

1

Afrika Veriore/ AziaJugperëndimoreAzia Lindore

Azia Juglindore

Azia Jugore

Australia dheOqeania

Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë. Aftësia për të strukturuarinformacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.

Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen

1


Tema mësimore: Testim 2 - Periudha Janar – Mars Situata e të nxënit: Le të testojmë njohuritë në mënyrë individuale në testin e periudhës së dytë Janar – Mars.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• njeh konceptet kryesore;• përcakton saktë shtetet që bëjnë pjesë në gjithsecilin prej rajoneve të: Afrikës Nënsahariane, Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore, Azisë Lindore, Azisë Juglindore, Azisë Jugore, Australisë dhe Oqeanisë;• evidenton saktë pozitën gjeografike të gjithsecilit prejrajoneve;• identifikon veçoritë kryesore të relievit, larminë e formavetë tyre në gjithsecilin prej rajoneve;• analizon sektorët e zhvillimit ekonomik në këto rajone dhe karakteristikat e tyre;• vlerëson zhvillimet demografike në këto rajone;• punon në mënyrë individuale;• shpreh lirshëm mendimin e tij.


Burimet/mjetet/materialet: fletët e testimit. Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësoreMjedisi


Parashikimi – Shpërndajmë fletët e testimit, orientojmë nxënësit për plotësimin e tyre.

Ndërtimi njohurive – Nxënësit plotësojnë testin në mënyrë individuale.

Përforcimi – Mbledhim fletët e testimit

Shiko testet bashkangjitur.

1


Tema mësimore:Vlerësim dosjeje - Periudha e dytë Janar - Mars

Situata e të nxënit: Portofoli nënkupton detyrat/punët më të mira tuaja gjatë një periudhe tremujore. Le të shikojmë dhe të vlerësojmë ato qëju keni bërë gjatë kësaj periudhe.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: demonstron përdorimin e një llojshmërie të mjeteve,

mënyrave dhe proceseve për të menduarit kritik, zgjidhjen e problemit dhe marrjen e vendimeve;

analizon situatë të ndryshme duke përdorur hipoteza tëqëndrueshme dhe të besueshme gjatë procesit të të menduarit, të zbatimit dhe mekanizmave të marrjes së vendimeve;

shfaq aftësi të evidentojë dilema, dyshime, t’i rendisë problemet,si dhe propozon një gjerësi zgjidhjesh;

paraqet në forma të ndryshme (poster, fletëpalosje, moket,pptx) detyrat e periudhës;

vlerëson veten dhe shokun.

Fjalë kyç: Periudhë Dosje Vlerësim Organizim

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, dosjet dhe detyrat e periudhës.



Organizimi i orës së mësimitParashikimi: DiskutimiPortofoli nënkupton detyrat/punët më të mira tuaja gjatë një periudhe tremujore. Le të shikojmë dhe të vlerësojmë ato që ju keni bërë gjatë kësaj periudhe. Në këtë fazë nxënësit tregojnë në mënyrë të përmbledhur mënyrën se si i kanë realizuar detyrat dhe punët që përmban portofoli i tyre në lëndën e gjeografisë

Ndërtimi i njohurive: Turi i galerisëNxënësit ekspozojnë punimet e tyre, në këtë mënyrë ato shikohen nga shokët e tyre dhe prezantohen nga vetë nxënësit.

Përforcimi: KonkursNxënësit në dyshe me shokun e bankës vlerësojnë portofolin e njëri-tjetrit.


1

informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.Detyrat dhe puna e pavarur: Nuk parashikohen.

1


Tema mësimore:3.1 Popullsia e botës

Situata e të nxënit: Nga ekuatori në drejtim të poleve, mjediset jetësore janë të larmishme dhe pasuritë natyrore nuk janë shpërndarë në mënyrë të barabartë në të gjithë botën. Sipas jush, cilat janë rajonet që ofrojnë kushtet më tëpërshtatshme për të jetuar?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• identifikon ndryshimin e numrit të popullsisë së botës dhe shpërndarjen gjeografike të saj;• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë së botës;• analizon faktorët që kanë ndikuar në rritjen e popullsisënë vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim;

Fjalë kyç:Strukturat e popullsisë Teoria monocentrike Policentrike

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme demografike,materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Tabela e pyetjeve Ndërtimi i njohurive: Hartë koncepti Përforcimi: Rrjeti diskutimit


Parashikimi: Imagjinatë drejtuarNxënësit prezantohen me temën e re: “Popullsia e botës” dhe me situatën e të nxënit, e cila i nxit ata për të bërë pyetje të cilat mund të jenë si më poshtë:– Cilët janë faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e pabarabartë të popullsisë?– Sa është numri i popullsisë?

Ndërtimi i njohurive: Hartë konceptiNxënësit ndahen në grupe dhe orientohen të lexojnë tekstin. Paraprakisht, mësuesi/ja i ka shpërndarë çdo grupi Hartën e konceptit, për ta plotësuar gjatë leximit. Pasi secili grup plotëson këto harta, realizohet një diskutim me gjithë klasën. Në fund plotësohet dhe harta në dërrasën e zezë, mësuesi/ja shton informacion kur sheh që nxënësit e kanë anashkaluar apo jep dhe informacion shtesë.Grupi I: Evidenton faktorët që ndikojnë në shpërndarjen e popullsisë;Grupi II: Përcakton strukturat e popullsisë. Në fund harta ka këtë pamje:

1

Politik

Kolonizimet

Luftërat

Pushtimet

Ekonomikë

Bota bimorePozita gjeografike

KlimaLartësia

Struktura fetareStruktura etnike

Struktura moshore

Struktura sociale

Struktura e popullsisë

Struktura gjinore

Struktura e vendbanimit

Përforcimi: Rrjeti diskutimitNë përfundim të orës mësimore, nxënësit diskutojnë rreth parashikimit të ecurisë së numrit të popullsisë së botës dhe faktorët që do të ndikojnë në këtë ecuri.


Detyrat dhe puna e pavarur: Ndërtoni grafikun e popullsisë së botës bazuar në të dhënat e tekstit.

Popullsia e botës

Struktura ekonomike - sociale

Faktorët

Natyrorë

Pasuritë ujore

Pasuritë minerale

1



Tema mësimore:3.2 Mbipopullimi dhe presioni demografik mbiterritorin3.3 Modelet dhe teoritë mbi ndryshimet e popullsisë

Situata e të nxënit: Mbipopullimi nuk është çështje numri, por rritja e shpejtë e popullsisë dhe mbajtja gjallë e saj. Sipas jush çfarë tregon kjo? Ritmet e rritjes së popullsisë dhe e zhvillimit ekonomik janë të lidhura ngushtë me njëra-tjetrën. Sipas mendimit tuaj, si janë të lidhura rritja epopullsisë me zhvillimin ekonomik?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan tiparet e mbipopullimit në botë;• identifikon qytetet e mbipopulluara sot në botë;• analizon pasojat e mbipopullimit dhe presionin demografik mbi territorin;

• përcakton kuptimin e koncepteve teori demografike, politika demografike dhe tranzicion demografik;• dallon teoritë populiste me teoritë antipopuliste, optimiste dhe pesimiste të ndryshimit të popullsisë;• analizon 5 bazat e modelit të tranzicionit demografik.

Fjalë kyç: Mbipopullim Presion demografik Teoria nataliste Anataliste Maltusiane Optimiste Pesimiste

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme demografike,materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Fjali - koment Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim nga termat paraprakë

Situata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë rreth situatës së të nxënit dhe realizojnë një shkrim të shkurtër:

1

Ndërtimi i njohurive: Fjali – komentMësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë. Nxënësve u shpërndahet dhe një format A4 në të cilën janë dhënë “fjalitë” dhe në krah nxënësit duhet të plotësojnë komentin.Grupi I: Ndryshuar marrëdhënia njeri – mjedis; Grupi II: Shpërndarja e popullsisë në botë; Grupi III: Teoria populiste (nataliste);Grupi IV: Teoria antipopuliste (antinataliste);Grupi V: Teoria maltusiane;Grupi VI: Etapat e Modelit të Tranzicionit Demografik.

Fjali Koment

Marrëdhënia njeri - mjedis - raporti njeri-mjedis ka ndryshuar;- kemi mbipopullim të territorit;- shoqëria zhvillohet shumë më shpejt se mjedisi;- ndodh antropogjenizimi;- mbishfrytëzimi i resurseve natyrore etj..

Shpërndarja e popullsisë Shpërndarja e popullsisë në botë është në varësi të faktorëve:- natyrorë,- burimeve natyrore,- zhvillimit ekonomik,- zhvillimit historik e politik etj.

Teoria nataliste - mbështet shtimin e popullsisë duke favorizuar lindjen;

Teoria anataliste - kufizimin e lindshmërisë,- planifikimi familjar,- përdorimin e metodave kontraceptive,- shtetet që përkrahin politikat anataliste ishin: India, Pakistani, Koreja e Jugut, Kina etj.

1

Teria maltusiane - evidenton lidhjen mes zhvillimit ekonomik dhe popullsisë;- ritmet e rritjes së popullsisë janë në progresion gjeometrik, në raport me ripërtëritjen e pasurive natyrore;- numri i popullsisë është në funksion të nivelit të jetesës.

Etapat e Modelit të Tranzicionit Demografik

- Etapa e parë karakterizohet nga një shtesë natyrore e ulët;- Etapa e dytë 1750-1850, karakterizohet me nivel të ulët të vdekjeve;- Etapa e tretë karakterizohet nga rritja e popullsisë me ritme të ngadalta, numri i lindjeve bie, familja është e vogël në numër;- Etapa e katërt karakterizohet nga rritja e popullsisë me ritme konstante;- Etapa e pestë karakterizohet nga rritja e shkallës së vdekshmërisë.

Komentet e mësipërme plotësohen dhe në dërrasën e zezë.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :

Etapat e tranzicionitdemografik

Koeficienti ilindjeve

Koeficienti ivdekjeve

Shtimi natyror Rajonet

Etapa e parëEtapa e dytëEtapa e tretëEtapa e katërtEtapa e pestë


Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni: A ka presion demografik mbi territorin e Shqipërisë?

1


Tema mësimore:Veprimtari praktike - Modelet tipike demografikebotërore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth historikut të popullimit dhe teorive mbi ndryshimet e popullsisë. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumë rrethmodeleve tipike demografike botërore.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• identifikon ecurinë e numrit të popullsisë së botës;• përcakton në hartën skicë të botës:

• shpërndarjen e popullsisë sipas qyteteve;• qytetet më shumë dhe më pak të populluara;

• analizon faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë.

Fjalë kyç: Popullsi Zhvendosje Ecuri shpërndarje

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, Harta politike, fizike e botës, harta skicë e Botës, të dhëna statistikore rreth numrit të popullsisë, materiale plotësuese nga interneti.




Hapi I: Njohja me punën praktike Nxënësit përshkruajnë ecurinë e numrit të popullsisë së botës; projeksionet e popullsisë së botës në të ardhmen dhe shpërndarjen e popullsisë në botë; evidentojnë në hartë qytetet më shumë të populluara dhe qytetet më pak të populluara; mbipopullimin e qyteteve dhe presionin demografik mbi territorin.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit analizojnë grafikët e popullsisë së botës mbi ndryshimet që ka pësuar numri i popullsisë dhe projeksionin në të ardhmen. Plotësojnë me ngjyra qytetet më shumë dhe më pak të populluara. Analizojnë pasojat e mbipopullimit dhe presionin demografik mbi territorin.

1

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- respektimi i mendimit dhe i punës së secilit nxënës;- saktësia në plotësimin e hartave skicë të botës, qytetet e populluara, pak të populluara;- analiza e ndryshimeve të popullsisë së botës.- gjykimi për të ardhmen e popullsisë së botës.




Tema mësimore:3.4 Lëvizjet migratore në botë

Situata e të nxënit: Shqipëria është përfshirë nga lëvizjet migratore në formën e migrimittë brendshëm dhe të jashtëm. Kujtoni çfarë veçorish ka pasur në Shqipëri gjatëperiudhave të ndryshme.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton tipat e migracionit;• përshkruan stadet e migracionit të brendshëm dhe të jashtëm të rajoneve apo shteteve përmes rasteve studimore;• analizon faktorët kryesorë që ndikojnë në proceset migratore në botë;• vlerëson strategjitë për uljen e migracionit nga zonatrurale drejt zonave urbane.

Fjalë kyç:Migracion ndërkombëtar Migracion i brendshëm EmigracionImigracion

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, statistika të ndryshme për lëvizjet migruese në botë, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Tabela e pyetjeveNdërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëPërforcimi: Tabelë koncepti

1

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Tabela e pyetjeveMësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re “Lëvizjet migratore në botë” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:– Cilat janë disa nga faktorët që nxisin lëvizjet migruese në Shqipëri? Po në botë?– Cilat vende janë më të preferuar për të migruar?– Rendisni disa nga pasojat pozitive dhe negative të migrimit?

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë: Paragrafi I: Faktorët që kanë ndikuar në lëvizjet migratore të popullsisë në botë;Paragrafi II: Cilat janë disa nga periudhat që kanë pasur lëvizje të mëdha migruese;Paragrafi III: Pasojat e migrimit në vendin e origjinës; Paragrafi IV: Pasojat e migrimit në vendin e destinacionit; Paragrafi V: Historiku i lëvizjeve migratore në Europë; Paragrafi VI: Procesi i migrimit dhe llojet e migrimit.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës mësimore nxënësi/ja punon tabelën e konceptit të mëposhtëm lidhur me efektet e lëvizjeve migruese:

Në vendet e origjinës Në vendet e destinacionit


Detyrat dhe puna e pavarur: Bëni një hartë të botës, ku me metodën e drejtimit të lëvizjeve, të tregoni drejtimin e lëvizjeve të migracionit.

1


Tema mësimore:3.5 Politikat rajonale dhe globale për kontrollin e migracionit3.6 Migrimet e shqiptarëve në botë

Situata e të nxënit:Dukuria e migracionit ka shoqëruar dhe vendin tonë. Destinacionet kanë qenë drejt Italisë, Greqisë, Europës Perëndimore etj. Me çfarë problemeshndeshen emigrantët shqiptarë në vendetku shkojnë?Migrimi është një nga dukuritë që ka shoqëruar popullsinë shqiptare në tërë historinë e zhvillimit të saj, duke u shfaqur në të gjitha format dhe drejtimet e tij. Mbështetur në njohuritë e mëparshme, tregoni si kanë migruarshqiptarët gjatë periudhave të ndryshme.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:• përshkruan disa nga efektet negative që sjell migracioni, migracioni ndërkombëtar nëvendin e destinacionit dhe të origjinës;• shpjegon politikat që ndjekin shtetet e ndryshme për të zbutur problematikat e migracionit;• evidenton disa dokumente zbatuese të së drejtës ndërkombëtare të migracionit, të hartuaranga Organizata Ndërkombëtare;• vlerëson strategjitë e BE-së për kontrollin emigracionit;• përshkruan historikun e emigrimit të shqiptarëve në botë;• shpjegon faktorët që ndikojnë dhe në lëvizjet migratore;• analizon shkaqet dhe pasojat e emigracionit të jashtëm në Shqipëri pas viteve 90;• diskuton mbi disa ndër strategjitë e BE-së për zgjidhjen eproblemit të emigracionit.

Fjalë kyç:MigracionMigracion ndërkombëtarE drejtë ndërkombëtare e migracionitMigrimEmigracion

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, pamje të ndryshme.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim nga termat paraprakëNdërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Përforcimi: Kundërshtia akademike

1

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim nga termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto, të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit, të orientuar nga mësuesi/ja, fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf.– A lidhje ka migracioni me procesin e globalizimit;Pasi përgjigjen, nxënësit, pyeten rreth procesit të migrimit dhe procesit të globalizimit.– A ka ndikuar migrimi në globalizim?Ata japin përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:- Pasojat pozitive dhe negative të migrimit në botë;- Masat që mund të merren për minimizimin e pasojave negative të migrimit në botë;- Migrimi ndërkombëtar dhe e drejta ndërkombëtare;- Roli i BE-së në procesin e migrimit;- Zhvillimet migratore në vendin tonë dhe faktorët që kanë ndikuar në to;- Pasojat pozitive dhe negative të migrimit në vendin tonë;- Shkaqet dhe pasojat e emigracionit të jashtëm në Shqipëri pas viteve 1990;- Pasojat e emigracionit të jashtëm të shqiptarëve.

1

Përforcimi: Kundërshtia akademikeNë fund të orës së mësimit, mësuesi/ja ndan klasën në dy grupe ku njëri do të mbrojë tezën që dukuria e emigracionit është pozitive dhe grupi tjetër do të mbrojë tezën që dukuria e migracionit është negative.

Dukuria e migracionitPozitive Negative


Detyrat dhe puna e pavarur: Argumentoni pse kontrolli i migracionit është shndërruar në një sfidë globale.


Tema mësimore:3.7 Rajonet gjuhësore dhe proceset integrueseshumëkulturore3.8 Racat dhe etnitë në botë. Ndikimi i tyre në diversitetin kulturor

Situata e të nxënit:Gjuha është element komunikimi që i bashkon, njerëzit, popujt dhe shtetet. Spanjollët, anglezët, portugezët krijuan kolonitë e tyrenë Amerikën Veriore dhe Jugore. A u diktuan gjuhën e tyre këto shtete kolonive të tyre?Çfarë gjuhe flasin sot këto shtete? Njerëzit dallojnë nga tiparet fizike, ngjyra e lëkurës, forma e syve, e flokut, por dallojnë edhe nga gjuha, feja, kombësia, traditatkulturore. Sipas jush, cili nga këto elemente përcakton racën dhe cili etninë? Cilat janë tiparet biologjike dhe kulturore të njerëzve nërajonin ku jetoni?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton shpërndarjen hapësinore të gjuhëve më të përhapura në botë;• analizon përhapjen rajonale të gjuhëve indoeuropiane;• gjykon mbi rolin që luan gjuha;• dallon racën nga etnia;• tregon përmes rasteve studimore problemet etnike më të spikatura në botë;• identifikon shkaqet dhe problemet që i shoqërojnë konfliktet etnike;• vlerëson politikat dhe perspektivat e zgjidhjes sëproblemeve etnike.

Fjalë kyç:Gjuha

gjuha zyrtare indoeuropiane sino-tibetiane gjuhë lokale

RacëEtni Kaukazoide Negroide Mongoloide

1

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, pema e gjuhëve, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Tabela e pyetjeveNdërtimi i njohurive: Fjali - komentPërforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Tabela e pyetjeveMësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja “Gjuhët, racat dhe etnitë” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:– Çfarë gjuhe flasin sot vendet kolonizatore në botë?– Cilat janë elementet që përcaktojnë racën dhe cilat etninë?– Cilat janë tiparet biologjike dhe kulturore të njerëzve në rajonin ku jetoni?

Ndërtimi i njohurive: Fjali – komentMësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për gjithsecilin grup si më poshtë. Nxënësve i shpërndahet dhe një format A4 në të cilën janë dhënë “fjalitë” dhe në krah nxënësit duhet të plotësojnë komentin.Grupi I: Gjuhët më të përhapura në botë;Grupi II: Familjet gjuhësore;Grupi III: Konfliktet gjuhësore; Grupi IV: Racat dhe klasifikimi i tyre; Grupi V: Etnitë;Grupi VI: Shkaqet e konflikteve mes grupeve etnike.

Fjali Koment

Gjuhët më të përhapura në botë

- në botë fliten 6800 gjuhë;- gjuhët zyrtare të Kombeve të Bashkuara janë: anglishtja, frëngjishtja, spanjishtja, portugalishtja, rusishtja, arabishtja.

Familjet gjuhësore - indoeuropiane (grupet e gjuhëve romake, sllave dhe gjermane);- sino-tibetiane (gjuha kineze);- semito-hamatike (gjuha arabe dhe hebraishtja);- Nigër-Kongo (gjuhët që fliten në Afrikën Qendrore dhe Perëndimore);- malajo-polineziane (flitet në Indonezi, Ishujt e Paqësorit, dhe AzinëJuglindore).

1

Konfliktet gjuhësore - gjuhët e vogla janë përpjekur të asimilohen nga pushtuesit;- ka shërbyer si element për ndarjen e kufijve gjeografikë;- funksionon Karta e Gjuhëve….….

Racat dhe klasifikimi i tyre - Raca përbën një grup njerëzish me karakteristika të përbashkëta të trashëguara, që i dallojnë ato nga grupet e tjera të njerëzish;- raca e bardhë (kaukazoide);- raca e zezë (negroide);- raca e verdhë (mongoloide).

Etnitë Etnia përbën identitetin kulturor të një individi apo grupi, që përfaqësohet nga:- gjuha, feja, kombësia, prejardhja, traditat kulturore...

Shkaqet e konflikteve mes grupeve etnike

- politikat qeveritare diskriminuese;- konkurrenca mes grupeve etnike për burime ekonomike;- pabarazitë sociale;- krenaria për identitetit kulturor, ndjenja e superioritetit të një grupi etnik ndaj një tjetri duke imponuar kulturën e tyre, çështjet fetare, prirjet nacionaliste...

Komentet e mësipërme plotësohet dhe në dërrasën e zezë nga nxënësit e gjithsecilit grup dhe kërkohet dhe ndërhyrja e mësuesit.

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartënNë përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :

Familjaindoeuropiane

Familjasino–tibetiane

Familja semito-hamatike

Familja Nigër-Kongo

Familjamalajo-polinezane

Përcaktoni në hartën e botës shpërndarjen gjeografike të racave dhe rastet e konflikteve etnike.


Detyrat dhe puna e pavarur: A janë përdorur instrumentet e duhura për menaxhimin e konflikteve etnike në Ballkan?

1


Tema mësimore:3.9 Fetë dhe shumëkulturalizmi

Situata e të nxënit:Në qytetërimet e lashta, popujt ishin të besimit pagan dhe më vonë lindi krishterimi, islamizmi, budizmi etj. Mbështetur në njohuritë e marra përshkruani historikun e lindjes së këtyre besimeve fetare.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:• tregon shpërndarjen hapësinore të besimeve fetare më të përhapura në botë;• shpjegon faktorët që kanë ndikuar në përhapjen e besimeve fetare në botë;• vlerëson disa nga konfliktet më të spikatura fetare dherajonet e tyre.

Fjalë kyç: Terrorizëm Krishterim Islamizëm Budizëm HinduizëmJudaizëm

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, harta eshpërndarjes gjeografike të feve kryesore në botë.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me termat paraprakëNdërtimi i njohurive: INSERTPërforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me termat paraprakëNxënësit ndahen në grupe dhe mësuesi/ja i prezanton situatën e të nxënit dhe shkruan termat në dërrasën e zezë:

krishterim, islamizëm, judaizëm, budizëm.Duke u mbështetur në këta terma, grupeve u kërkohet t’i lidhin ata me njëri-tjetrin, duke krijuar një ese të shkurtër dhe përfaqësues të grupeve lexojnë punët e tyre. Duke u bazuar edhe në të dhënat e historisë flitet për mënyrën se si kanë lindur dhe janë përhapur këto besime.

1

Ndërtimi i njohurive: INSERTMësuesi/ja u kërkon nxënësve që të lexojnë temën, duke vendosur këto shenja anash tekstit që do të lexojnë. Shenjat që do të përdoren janë këto:

Kjo shenjë pohon informacionin që nxënësit dinë.- Kjo shenjë tregon që informacioni që po lexojnë, është i ndryshëm nga ai që dinë.+ Kjo shenjë tregon informacion të ri.X Kjo shenjë tregon informacion të paqartë.

Pasi vendosin shenja anës tekstit, nxënësit plotësojnë tabelën si më poshtë:

+ - X- feja islame; - besim fetar, përveçse lidhet me të mbinatyrshmen, ajo- feja e krishterë; ndikon në sjelljen e shoqërisë njerëzore;- ateizmi; - feja, si element shpirtëror, ka ndikim në zhvillimet politike të- budizmi; një vendi;- hinduizmi - fisnore (animizmi, shamanizmi);

- etnike, që lidhen me identifikimin mbi bazë territoriale;- universal (judaizmi, budizmi, krishterimi, islami);- Përhapja e besimeve fetare në botë është realizuar nëforma të ndryshme, si:- nga pushtimet e vendeve të ndryshme, siç është rastii besimit islam nga P. O, apo atij katolik nga PerandoriaRomake;- nga lëvizjet migrative ndërkombëtare dhe të brendshme;- liria e përqafimit të besimeve fetare pas rënies së regjimevediktatoriale në shumë vende të botës, si rast përmendimEuropën Lindore;- shkëmbimet kulturore, tregtare, arsimore etj.- konflikte brenda një feje, siç është fundamentalizmi fetar;- bota paraqet një diversitet kulturor (shumëkulturalizëm);…………….

Përforcimi: Tabelë koncepti / Punë me hartënNë përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme dhe punojnë me hartën:

Fetë në botë Numri i ndjekësve në botë Karakteristikat Shpërndarjagjeografike

KrishterimiIslamizmiHinduizmiBudizmiJudaizmi

Lokalizojnë në hartën e botës shpërndarjen gjeografike të besimeve fetare.



1


Tema mësimore:3.10 Globalizimi i ekonomisë

Situata e të nxënit:Resurset natyrore në botë nuk janë ndarë në mënyrë të barabartë dhe shtetet, rajonet kanë bashkëpunuar në marrëveshje ekonomike shumëpalëshe. Përmendni disa marrëveshje ekonomike. A flitet për globalizim të ekonomisë me këto marrëveshje?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton kuptimin e konceptit globalizim ekonomik;• shpjegon disa nga segmentet ku është shprehur globalizimi në botën e sotme;• analizon pasojat e globalizimit të ekonomisë në vendet e zhvilluara dhe në zhvillim;• vlerëson vendin e ekonomisë europiane në ekonominëbotërore.

Fjalë kyç:Globalizim i ekonomisë

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Di – Dua të di – Mësova Ndërtimi i njohurive: Di – Dua të di – Mësova Përforcimi: Shkrimi i shpejtë

Organizimi i orës së mësimitMësuesi/ja paraprakisht e ka ndarë klasën në grupe dhe secilit grup i shpërndan fleta formati A4, ku paraqitet një organizues grafik me tri kolona. Të njëjtin organizues grafik, mësuesi/ja e ndërton edhe në dërrasën e zezë. Ai/ajo parashtron situatën e të nxënit dhe nxënësve u kërkohet të thonë gjithë informacionin që dinë rreth globalizimit të ekonomisë dhe disa organizata të njohura ekonomike.

Di Dua të di Mësova- Bashkimi Europian (bashkim ekonomik dhe politik ndërmjet vendeve që janë anëtare në të); NAFTA etj.……..

- faktorët që kanë ndikuar në globalizim;- aspektet që kanë prekur globalizimin;- pasojat e globalizimit.

Mësuesi/ja plotëson edhe kolonën e dytë të tabelës, duke pyetur nxënësit se çfarë duan të dinë më tepër mbi këtë temë.

1

Ndërtimi i njohurive: DDM ( Di – Dua të di – Mësova )Nxënësit orientohen të lexojnë temën dhe të plotësojnë kolonën e tretë të tabelës DDM. Pas punës grupet lexojnë variantet e tyre. Në të njëjtën kohë, mësuesi/ja plotëson në dërrasën e zezë variantin përfundimtar, duke u bazuar në informacionet e dhëna nga nxënësit, por dhe me shtesa të bëra nga ana e tij/saj. Tabela mund të ketë këtë pamje:

Di Dua të di Mësova

- Bashkimi Europian (bashkim ekonomik dhe politik ndërmjet vendeve që janë anëtare në të);NAFTA etj.……..

- Faktorët që kanë ndikuar në globalizim;- Aspektet që kanë prekur globalizimin;- Pasojat e globalizimit.…..

1. zhvillimet në transport (siç është lokomotiva me avull, motori reaktiv etj.);2. zhvillimet në infrastrukturë;3. zhvillimet në telekomunikacion.

1 – Aspekti ekonomik; 2 – Kulturor, shoqëror; 3 - Aspektin teknik;4 - Aspektin politik.

1- Globalizimi nuk është as i mirë, as i keq;2- Probleme në ekonomi, mjedis, papunësi, tranzicion, emigracion, trafikimin e qenieve njerëzore, drogën…

Përforcimi: Shkrimi i shpejtëNë fund të orës së mësimit mësuesi/ja i jep nxënësve të analizojnë anët pozitive dhe negative të globalizimit të ekonomisë në vendet e zhvilluara dhe në zhvillim.



1


Tema mësimore:3.11 Kriza ekonomike botërore3.12 Bujqësia në ndikimin e globalizimit

Situata e të nxënit:Bota ka kaluar kriza të mëdha globale pas Luftës së Parë Botërore, 1929‒1933, dhe në vitin 1973. Cilat ishin shkaqet dhe masat që u morën për kapërcimin e krizave?Veprimtaria kryesore e qytetërimeve të lashta ka qenë bujqësia. Sipas jush, a mendoni se zhvillimi i bujqësisë në ditët e sotme ndihmonvendet të dalin nga varfëria?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan treguesit e krizës ekonomike globale të vitit 2008;• shpjegon pasojat që solli kriza;• analizon masat antikrizë;• evidenton tipologjinë e rajoneve bujqësore në botë përmes shembujve;• analizon tiparet e zhvillimit të bujqësisë në vendet e zhvilluara dhe ato në zhvillim në kushtet e globalizimit;• vlerëson pasojat e Revolucionit të Gjelbër në zhvilliminekonomik të rajoneve ku u zhvillua.

Fjalë kyç: Bursë RecensionKrizë ekonomike Revolucion i gjelbër Rajonet bujqësoreBrezi i Gjelbër i Europës

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, tregues të ndryshëm të zhvillimit ekonomik.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Tabela e pyetjeve Ndërtimi i njohurive: Pyet sërish Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Tabela e pyetjeveMësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja “Krizat ekonomike dhe ndikimi i bujqësisë në globalizim” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:– Cilat ishin shkaqet dhe masat që u morën për kapërcimin e krizave?– A i ndihmon bujqësia vendet e varfra për të dalë nga kriza?

1

Ndërtimi i njohurive: Pyet sërishFillimisht mësuesi/ja ka ndarë mësimin në paragrafë dhe nxënësit në dyshe. Për çdo paragraf një nga nxënësit e dyshes bën pyetjen, nxënësi i dytë i përgjigjet pyetjes që bën shoku. Kështu vazhdohet deri në fund. Për paragrafë të ndryshëm përgjigjen nxënës të ndryshëm. Pyetjet për paragrafin e parë mund të jenë:– Cilët janë treguesit e krizës ekonomike?Për paragrafin e dytë disa nga pyetjet mund të jenë:– Cilët përfitojnë nga kriza ekonomike?– Cilët humbasin nga kriza ekonomike? Për paragrafin e tretë:– Në cilat shtete dhe sektorë u ndie më shumë kriza ekonomike? Për paragrafin e katërt:– Cilat janë masat që janë marrë për të dalë nga kriza? Për paragrafin e pestë:– Si ka ndikuar bujqësia në globalizimin e ekonomisë? Për paragrafin e gjashtë:– Tipologjitë e rajoneve bujqësore në botë. Për paragrafin e shtatë:– karakteristikat e Revolucionit të Gjelbër.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Përfituesit nga kriza Humbësit nga kriza


Detyrat dhe puna e pavarur: Mbështetur në masat antikrizë, hartoni një projekt si mund t’i zbatoni masat për të kapërcyer krizën ekonomike.

1


Tema mësimore:Përsëritje 7 - Dinamikat e problemeve të popullsisë

Situata e të nxënit:Le të provojmë se sa të qëndrueshme i keni njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje nëpërmjet veprimtarive të ndryshme.


përkufizon saktë konceptet: mbipopullim, besimefetare, migrim, revolucion bujqësor, etni, race;

shpjegon faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë në botë;

analizon zhvillimet demografike në vendet ezhvilluara dhe në vendet në zhvillim;

analizon modelet e tranzicionit demografik; evidenton konfliktet gjuhësore fetare dhe etnike më

të spikatura në botë; analizon tiparet e bujqësisë në kushtet e

globalizimit dhe tipologjinë e rajoneve bujqësore;

Fjalë kyç: Mbipopullim Besime fetare MigrimRevolucion bujqësorEtniRacë

Burimet/mjetet/materialet: teksti Gjeografi 12, të dhëna të ndryshme statistikore, materiale plotësuese, harta të ndryshme gjeografike.


Organizimi i orës së mësimitFaza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja paraprakisht ka përgatitur përmbajtja e të cilave paraqitet si më poshtë.

Zarfi 11. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: mbipopullim, besime;2. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë në botë;3. Evidentoni konfliktet gjuhësore fetare dhe etnike më të spikatura në botë;4. Dalloni modelet dhe teoritë e ndryshimit të popullsisë (teoritë populiste dhe antipopuliste).

Zarfi 21. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: migrim, revolucion bujqësor;2. Analizoni zhvillimet demografike në vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim;3. Vlerësoni strategjitë dhe politikat për zgjidhjen e tyre lidhur me zhvillimet demografike në botë;4. Analizoni tiparet e bujqësisë në kushtet e globalizimit dhe tipologjinë e rajoneve bujqësore.

2

Zarfi 31. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: etni, race;2. Analizoni modelet e tranzicionit demografik;3. Dalloni racat nga etnitë;4. Analizoni krizën ekonomike globale.Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit, secili prejanëtarëve të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.

Faza e dytëNxënësit vazhdojnë të jenë të ndarë në tri grupe. Secili prej grupeve do të realizojë nga një poster dhe fletëpalosje me njërën prej kërkesave të detyrave, që u ra në fillim të orës. Mësuesi/ja i orienton që në poster e fletëpalosje duhet të paraqiten elementet më të rëndësishme të temave të tyre. Në përfundim, secili kryetar grupi prezanton punën e grupit. Për punët u realizuara grupet vlerësohen me nga 5 pikë.

Faza e tretëNë këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 253, libri Gjeografi 12.




Tema mësimore:Veprimtari praktike - Modelet tipike demografikebotërore

Situata e të nxënit: Ju tashmë keni marrë njohuri të mjaftueshme rreth historikut të popullimit dhe teorive mbi ndryshimet e popullsisë. Le të realizojmë një veprimtari praktike, ku të thellohemi më shumë rrethmodeleve tipike demografike botërore.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• identifikon ecurinë e numrit të popullsisë së botës;• përcakton në hartën skicë të botës:

• shpërndarjen e popullsisë sipas qyteteve;• qytetet më shumë dhe më pak të populluara;

• analizon faktorët që kanë ndikuar në shpërndarjen e popullsisë.

Fjalë kyç: Popullsi Zhvendosje Ecuri shpërndarje

2

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, Harta politike, fizike e botës, harta skicë e Botës, të dhëna statistikore rreth numrit të popullsisë, materiale plotësuese nga interneti.




Hapi I: Njohja me punën praktike Nxënësit përshkruajnë ecurinë e numrit të popullsisë së botës; projeksionet e popullsisë së botës në të ardhmen dhe shpërndarjen e popullsisë në botë; evidentojnë në hartë qytetet më shumë të populluara dhe qytetet më pak të populluara; mbipopullimin e qyteteve dhe presionin demografik mbi territorin.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit analizojnë grafikët e popullsisë së botës mbi ndryshimet që ka pësuar numri i popullsisë dhe projeksionin në të ardhmen. Plotësojnë me ngjyra qytetet më shumë dhe më pak të populluara. Analizojnë pasojat e mbipopullimit dhe presionin demografik mbi territorin.

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- respektimi i mendimit dhe i punës së secilit nxënës;- saktësia në plotësimin e hartave skicë të botës, qytetet e populluara, pak të populluara;- analiza e ndryshimeve të popullsisë së botës.- gjykimi për të ardhmen e popullsisë së botës.



2


Tema mësimore:3.13 Modelet e industrisë3.14 Tregtia botërore

Situata e të nxënit:Revolucioni Industrial në Angli, shek. XVIII, luajti një rol të rëndësishëm në zhvillimin e industrisë në botë, ndarjen dhe specializimet e rajoneve industriale. Çfarë dini për të?Tregtia bën pjesë në sektorin e tretë të ekonomisë dhe është në shërbim të dy sektorëve të tjerë të saj. Ka ekzistuar që në Antikitet dhe është zhvilluar deri në ditët tona. Tregoni si është e zhvilluar tregtia globale sot,në kushtet e zhvillimeve teknologjike.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan pasojat e zhvillimeve industriale sipas fazave të zhvillimit;• identifikon modelet e industrisë botërore;• vlerëson prirjet e zhvillimit industrial në ditët e sotme;• përshkruan natyrën globale të tregtisë;• analizon tregtinë globale midis vendeve të zhvilluara dhe vendeve në zhvillim;• vlerëson rëndësinë e tregtisë globale përmes studimevetë rasteve.

Fjalë kyç: Ekonomi e përzier Ekonomi treguRevolucion industrial Shoqëri shumëkombëshe Ekonomi e planifikuar Tregtia globaleOBT

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, harta të ndryshme të zhvillimit ekonomik dhe zhvillimit të marrëdhënieve tregtare.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me termat paraprakë Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me termat paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

2

Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbimeKlasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5, 6. Më pas mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende të caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë format A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i përgjigjen, p.sh.:Grupi i njëshave: Përcaktoni fazat e zhvillimeve industriale nga fillimi i viteve 1700 deri në fundin e shek. XIXdhe karakteristikat kryesore për secilën fazë.Grupi i dyshave: Përcaktoni fazat e zhvillimeve industriale nga fillimi i shek. XIX deri në fundin e Luftës së DytëBotërore dhe karakteristikat kryesore për secilën fazë.Grupi i treshave: Përcaktoni modelet e zhvillimit industrial në botë.Grupi i katrave: Evidentoni karakteristikat e tregtisë ndërkombëtare.Grupi i pesave: Tregtia ndërkombëtare dhe globalizimi, bilanci tregtar midis vendeve të zhvilluara dhe vendeve në zhvillim.Grupi i gjashtave: Vlerësoni marrëdhënien: tregti – zhvillim industrial – globalizim.Pasi lexojnë tekstin për t’ju përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare, secili prej nr. 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, nr. 2 për pyetjen e tyre e me radhë numrat e tjerë/ kështu i gjithë grupi merr njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ja ka bërë. Më pas diskutohet me gjithë klasën.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :

Rajonet ekonomike Shtetet që përfshin Modeli ekonomik Mbështetja e industrisëVendet e zhvilluara pas 1912

Ekonomi në tranzicion e Republikës

2

Vendet në zhvillim e vitit 1953


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni mbi pasojat pozitive dhe negative që sjell tregtia globale.

2


Tema mësimore:3.15 Roli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë botërore3.16 Turizmi në zhvillimet rajonale dhe globale

Situata e të nxënit:Hapi i parë i integrimit europian ishte më 1957 me krijimin e TPE-së (Tregu i Përbashkët i Qymyrit dhe Çelikut), me pjesëmarrjen e 6 shteteve: Holandë, Luksemburg, Belgjikë, Itali, Francë dhe Gjermani. BE-ja sot është zgjeruar me27 shtete dhe qëllimi është krijimi i një treguunik. Çfarë dini për krijimin e këtij tregu?

Zhvillimi i turizmit është konsideruar si një instrument efikas për ngritjen e nivelit të jetesës në vendet me standard të ulët jetese, varfëri në shkallë të lartë dhe mundësi punësimi të ulëta, por pasuri natyrore dhe kulturore të pasur. Sipas jush, a i ka Shqipëria kushtet për zhvillimin e turizmit?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• rendit organizmat ndërkombëtarë, që luajnë rol në tregtinë botërore;• interpreton rolin e organizmave ndërkombëtarë (OBT,OPEK, NAFTA) në tregtinë botërore;• analizon politikat që ndjekin në zhvillimin e tregtisë botërore;• përcakton kuptimin mbi turizmin në tërësi;• përshkruan llojet kryesore të turizmit;• identifikon rajonet turistike më të njohura në botë;• vlerëson ndikimin e globalizimit në zhvillimin e turizmit në përgjithësi dhe atij shqiptar në veçanti

Fjalë kyç: OPEK NAFTA ICC OCDETurizëmTurizëm i qëndrueshëm

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese, foto, harta e zonave turistike të botës.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Tabela e pyetjeveNdërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dyshePërforcimi: Organizues grafik

2

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Tabela e pyetjeveMësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja, “Roli i organizmave ndërkombëtarë në tregtinë botërore” dhe “Turizmi dhe tregtia në zhvillimet rajonale globale” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:– Çfarë dini rreth TPE-së, cili ishte qëllimi i krijimit të këtij tregu?– Turizmi dhe tregtia janë elemente të sektorit të tretë të zhvillimit ekonomik, si ndikojnë këto në zhvillimet rajonale globale?– Potencialet natyrore që ofron Shqipëria për zhvillimin e turizmit dhe tregtisë?

Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dysheMësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, që paraprakisht është ndarë në paragrafë dhe nxënësit do të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do të realizojë përmbledhje të ideve kryesore të paragrafit, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragrafë të ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa paragrafësh kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët mund të jenë si më poshtë:Paragrafi I: Roli i organizatave ndërkombëtare;Paragrafi II: Listimi i disa organizatave ndërkombëtare tregtare dhe funksioni i tyre;Paragrafi III: Koncepti bazë për turizmin;Paragrafi IV: Llojet e turizmit dhe destinacionet turistike;Paragrafi V: Turizmi në kuadrin e zhvillimeve globale dhe rasti shqiptar;Paragrafi VI: Perspektiva e zhvillimit turistik në Shqipëri.

Përforcimi: Organizues grafikNë përfundim të orës mësimore nxënësit plotësojnë organizuesin grafik të mëposhtëm lidhur me turizmin:

Anët pozitive dhe negative



Klasifikohet në:

Turiz Është:

2


Tema mësimore:3.17 Modelet e qyteteve botërore3.18 Procesi i urbanizimit dhe sistemet urbane

Situata e të nxënit:Mbështetur në foton e tekstit, shikoni pamjen e qytetit të Nju-Jorkut dhe të Shangait. Çfarë karakteristikash kanë këto 2 qytete?Procesi i urbanizimit sjell ndryshime në mënyrën e jetesës, strukturën e popullsisë, në mirëqenie dhe zhvillimin ekonomik. Çfarëdini për urbanizimin në Shqipëri?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton kuptimin e qytetit;• krahason modelet e qyteteve në rajonet e zhvilluara me të rajoneve në zhvillim;• analizon problemet që paraqesin sot rritja e madhe e qyteteve;• përshkruan tiparet e urbanizimit në vendet e zhvilluara dhe ato në zhvillim përmes shembujve;• identifikon sistemet urbane dhe ritmet e rritjes së popullsisëurbane në shkallë kontinentesh;• shpjegon tri fazat nëpër të cilat ka kaluar procesi i urbanizimit;• analizon pasojat pozitive dhe negative që sjell urbanizimi.

Fjalë kyç:Qytet në vendet e zhvilluara, në zhvillimUrbanizim Sistemet urbane

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, foto të ndryshme, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakëNdërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Përforcimi: Shkrim i shpejtë / Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me terma paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto, të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

2

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf.– Pse qytetet janë qendra ku jetohet brenda standardeve moderne?;Pasi përgjigjen, nxënësit, pyeten rreth disa qyteteve kryesore europiane dhe jo vetëm dhe karakteristikat që i dallojnë ato. Ata japin përgjigjet e tyre, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:- Modelet e qyteteve në rajonet e zhvilluara;- Modelet e qyteteve të rajoneve në zhvillim;- Procesi i urbanizimit;- Fazat nëpër të cilat ka kaluar ky proces;- Modelet e sistemeve urbane.

Përforcimi: Shkrim i shpejtë / Punë me hartënNë përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë pasojat pozitive dhe negative të urbanizimit.Evidentoni në hartë qytetet më të mëdha në botë.


Detyrat dhe puna e pavarur: Krahasoni qytetet në vendet e zhvilluara me ato të vendeve në zhvillim (arkitektura, qendra–periferia, popullsia).

2


Tema mësimore:3.19 Urbanizimi i Shqipërisë3.20 Ndarja e sotme territoriale e Shqipërisë

Situata e të nxënit:Pas viteve 1990, shqiptarëve iu lejua lëvizja e lirë si nëpërmjet migrimit të brendshëm, edhe atij të jashtëm. Çfarë dini për drejtimin e lëvizjes së lirë të njerëzve brenda vendit dhe problematikat që solli (duke e lidhur dhe me vendbanimin tuaj)?

Ju keni mësuar në lëndën e historisë që gjatë pushtimit bizantin, romak etj. Ndarja administrative e Shqipërisë ka pësuar ndryshime. Si ka ndryshuar?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan historikun e urbanizimit në Shqipëri;• krahason procesin e urbanizimit midis viteve ‘45-‘90 dhe pas viteve ’90;• argumenton pasojat dhe problematiket e proceseve urbanizuese;• harton strategji për frenimin e problematikave të urbanizimit;• evidenton faktorët që kanë ndikuar në ndryshimin e organizimit administrative të Shqipërisë;• krahason përmes shembujve, modelet e ndarjes administrative të Shqipërisë gjatë periudhave të ndryshme;• analizon veçoritë e ndarjes së sotme administrative dheproblematikat që e shoqërojnë.

Fjalë kyç:sektori informal, formal Ndarje administrative KomunaBashkiaQarku

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta e ndarjes administrative të Republikës së Shqipërisë, materiale plotësuese.



2

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Imagjinatë e drejtuarMësuesi/ja u prezanton nxënësve temat e reja “Urbanizimi në Shqipëri dhe ndarja administrative” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit, pasi disa prej njohurive nxënësit i kanë marrë dhe një vit më parë në lëndën e gjeografisë dhe historisë. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:– Çfarë dini për drejtimin e lëvizjes së lirë të njerëzve brenda vendit dhe problematikat që solli (duke e lidhur dhe me vendbanimin tuaj)?– Si ka ndryshuar ndarja administrative e Republikës së Shqipërisë?

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf.- Si ka ndryshuar modeli i organizimit të territorit në Republikën e Shqipërisë?;Pasi përgjigjen, nxënësit pyeten rreth urbanizimit në periudha të ndryshme (ilire, para viteve 1945, periudha 1945 – 1990, pas 1990), por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:- Urbanizimi i Shqipërisë në periudha të ndryshme;- Fazat e urbanizimit pas viteve 1990;- Strategjitë e zhvillimit urban;- Pasojat e proceseve urbanizuese në Shqipëri;- Faktorët që kanë ndikuar në ndarjen administrative;- Historia e organizimit administrativ të Shqipërisë;- Ndarja e sotme territoriale e Shqipërisë.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :

Periudha Ndarja administrative Periudha Ndarja administrativeIlire pas 1912Romake e RepublikësBizantine e vitit 1953Osmane e vitit 2000Shek. XIX - 1912 e vitit 2014


Detyrat dhe puna e pavarur: Hartoni një projekt, ku të parashikoni si mund të parandalohen problematikat, që sjell procesi i urbanizimit në Shqipëri.

2


Tema mësimore:Përsëritje 8 - Sfidat rajonale dhe globale

Situata e të nxënit:Në këtë orë përsëritjeje të periudhës së tretë le të kontrollojmë se sa tëqëndrueshme i keni njohuritë nëpërmjetveprimtarive të ndryshme.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: përcakton kuptimin e koncepteve: zhvillim i qëndrueshëm,

çarmatim, ngrohje globale, zhvillim gjeopolitik, rrezik natyror, armë të shkatërrimit në masë, ekosistem, ndryshim klimatik;

evidenton problemet globale, që janë sfidat e mëdha tëshekullit XXI;

vlerëson menaxhimi i qëndrueshëm i burimeve natyrore; analizon me shembuj konkretë zonat më të ndotura në

botë; argumenton pasojat globale të ndotjes në zhvillimin botëror; vlerëson rolin e njeriut në mjedis në kuadër të globalizimit; argumenton pse ka rëndësi edukimi mjedisor; analizon ndryshimet e hartës politike të botës në kohë dhe

hapësirë; gjykon si paraqitet bota në zhvillimet e sotme gjeopolitike.

Fjalë kyç:zhvillim i qëndrueshëm çarmatimngrohje globale zhvillim gjeopolitik rrezik natyrorarmë të shkatërrimit në masë ekosistemndryshim klimatik

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme gjeografike, materialeplotësuese.


Organizimi i orës së mësimitFaza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet, që mësuesi/ja ka përgatitur paraprakisht, përmbajtja e të cilave paraqitet si më poshtë.

Zarfi 11. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: zhvillim i qëndrueshëm, çarmatim, ndryshime klimatike;2. Evidentoni problemet globale, që janë sfidat e mëdha të shekullit XXI;3. Analizoni me shembuj konkretë zonat më të ndotura në botë;4. Argumentoni rolin e edukimit mjedisor në shkollë.

2

Zarfi 21. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: ngrohje globale, zhvillim gjeopolitik;2. Argumentoni pasojat globale të ndotjes në zhvillimin botëror;3. Vlerësoni rolin e qytetarit në edukimin mjedisor në shkollë;4. Analizoni ndryshimet e hartës politike të botës në kohë dhe hapësirë.

Zarfi 31. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: rrezik natyror, armë të shkatërrimit në masë, ekosistem;2. Argumentoni rolin e organizmave shtetëror në edukimin qytetar;3. Gjykoni si paraqitet bota në zhvillimet e sotme gjeopolitike;4. Vlerësoni rolin e njeriut në mjedis në kuadër të globalizimit.Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit, secili prejanëtarëve të grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.


Faza e tretëNë këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 318, libri Gjeografi 12 dhe plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Llojet e rreziqeve Faktorët Rajonet Politikat e menaxhimit të tyre



2


Tema mësimore:3.21 Zhvillimi i Qëndrueshëm. Politikat dhe strategjitë rajonale e globale për menaxhimin e tij

Situata e të nxënit:“Planeti tokë është shtëpia jonë e përbashkët, e marrë hua nga pasardhësit tanë”. Si e komentoni këtë shprehje?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan konceptin e Zhvillimit të qëndrueshëm dhe rëndësinë e tij;• identifikon rrugë dhe strategji drejt një Zhvillimi të Qëndrueshëm industrial, bujqësor dhe urban;• vlerëson rëndësinë e Zhvillimit të Qëndrueshëm ekonomikpërmes koordinimit të politikave rajonale me ato globale.

Fjalë kyç:Zhvillim i Qëndrueshëm Problemet mjedisore Strategji rajonale Globale

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta e përdorimit të Tokës, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Shkrim i lirëNdërtimi i njohurive: KubimiPërforcimi: Kundërshtia akademike

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Shkrim i lirëMësuesi/ja parashtron situatën e të nxënit dhe i lë disa minuta kohë nxënësve që ta shkruajnë komentet lidhur me këtë temë. Komentet lexohen nga nxënësit dhe nxisin diskutime në klasë.

Ndërtimi i njohurive: KubimiNxënësit ndahen ne 6 grupe e secili me ndihmën e tekstit i kthejnë përgjigje pyetjeve të mëposhtme: PËRSHKRUAJ: Konceptin e Zhvillimit të qëndrueshëm dhe tri parimet mbi të cilat bazohet ai; KRAHASO: Strategjitë e Zhvillimit të Qëndrueshëm industrial, bujqësor dhe urban;ANALIZO: Rëndësinë e Zhvillimit të Qëndrueshëm;SHOQËROJE : Zhvillimi i Qëndrueshëm shoqërohet me rrugë dhe politika për zgjidhje, cilat janë ato? ZBATO: Cilat janë disa nga konferencat, samitet, organizatat, të cilat merren me hartimin e legjislacionit të Zhvillimit të Qëndrueshëm?HARTO: Harton një listë të politikave lokale që mund të ndiqen në rajonin ku banojnë, për të menaxhuar mëmirë pasuritë natyrore, në kuadër të Zhvillimit të Qëndrueshëm.Roli i mësuesit është që paralelisht me paraqitjen e grupeve e punën e tyre të sqarojë idetë e paqarta.

2

PRO Shqipëria i menaxhon mirë pasuritë natyrore KUNDËR

Përforcimi: Kundërshtia akademikeNë fund të orës së mësimit nxënësit ndahen në dy grupe dhe zhvillojnë një diskutim me temë:




Tema mësimore:3.22 Burimet energjetike3.23 Ekosistemet natyrore

Situata e të nxënit:Përdorimi i burimeve të papërtëritshme në prodhimin e energjisë është i dëmshëm për mjedisin. Tregoni pse është i dëmshëm dhe me çfarë burimesh alternative mund të prodhojmë energjinë?Ekosistemi është një kombinim i bashkësisë bimore dhe shtazore me mjedisin rrethues. Në rruzullin tokësor gjenden shumë ekosisteme ujore, tokësore. Përshkruani ekosistemin qëmbani mend.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përshkruan përdorimin e burimet e përtëritshme të energjisë në botë;• analizon shpërndarjen gjeografike të burimeve tëenergjisë në botë;• interpreton perspektivën, zhvillimin dhe shpërndarjen e energjisë në botë;• përcakton kuptimin e konceptit ekosistem;• shpjegon faktorët që ndikojnë në prishjen e ekuilibrit në ekosisteme (përmes shembujve);• analizon pasojat që sjell prishja e ekosistemit në mjedis.

Fjalë kyç:Burime të paripërtëritshme dhe burime të ripërtëritëshmeEkosistem Biotop Shpyllëzim

Burimet/mjetet/materialet: teksti Gjeografi 12.


2

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Imagjinatë e drejtuarSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

Ndërtimi i njohurive: KubimiNxënësit ndahen ne 6 grupe e secili me ndihmën e tekstit i kthejnë përgjigje pyetjeve të mëposhtme:PËRSHKRUAJ: Përdorimin e burimeve të përtëritshme të energjisë në botë;KRAHASO: Krahaso pasojat e përdorimit të burimeve të përtëritshme me burimet e paripërtëritshme;ANALIZO: Analizo pasojat që sjell prishja e ekosistemit në mjedis;SHPJEGOJE: Shpjego faktorët që ndikojnë në prishjen e ekuilibrit në ekosisteme (përmes shembujve)INTERPRETO: Interpreto perspektivën, zhvillimin dhe shpërndarjen e energjisë në botë;HARTO: Harto një projekt për zbatimin e masave në mbrojtje të ekosistemeve.Roli i mësuesit është që paralelisht me paraqitjen e grupeve e punën e tyre të sqarojë idetë e paqarta.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e konceptit:

Specie në rrezik zhdukjeje Shkaqet e zhdukjes së specieve

Ariu polar

Tigri i Bengalit

Elefanti i Afrikës, panda

Gorilla, shimpanzeja xhuxh


Detyrat dhe puna e pavarur: Skico një hartë me temë: Shpërndarja e energjisë në botë.

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Imagjinatë e drejtuar Ndërtimi i njohurive: Kubimi Përforcimi: Tabelë

2


Tema mësimore:3.24 Rreziqet natyrore dhe menaxhimi i tyre3.25 Llojet e rreziqeve natyrore (vazhdim)

Situata e të nxënit:Në botë ndodhin shumë dukuri natyrore si përmbytje, ciklone, zjarre në pyje, tërmete, vullkane etj. Po në Shqipëri a ndodhin dukuri të tilla? Çfarë pasojash sjellin ato? Përmes një videoje të shkurtër do të mund të kuptoni rëndësinë e menaxhimit të rreziqeve natyrore.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton kuptimin e rrezikut natyror;• shpjegon shkaqet dhe pasojat e rreziqeve natyrore;• analizon pasojat e rreziqeve gjeologjike përmes shembujve;• evidenton rreziqet gjeomorfologjike dhe hidrologjike- klimatike;• argumenton pasojat që sjellin rreziqet gjeomorfologjike dhe hidrologjike- klimatike;• harton politika të menaxhimit të rreziqeve natyrore.

Fjalë kyç: Rrezik natyror Rrezik gjeologjikRreziqet gjeomorfologjike, hidrologjike- klimaterike

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, Harta të shpërndarjes së tërmeteve dhe vullkaneve, foto, materiale plotësuese, video etj.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakë Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbime Përforcimi: Organizues grafik

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me terma paraprakSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto ose video të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

Rreziqet natyrore

2

Ndërtimi i njohurive: Të nxënit me këmbimeKlasa ndahet në grupe me nga 5 nxënës çdo grup. Anëtarët e çdo grupi emërtohen 1, 2, 3, 4, 5, 6. Më pas mësuesi/ja i grupon të gjithë nr. 1 në një kënd të klasës, nr 2 në një vend tjetër, nr. 3 e me radhë në vende të caktuara. Secilit grup i shpërndan nga një fletë format A4, ku është shënuar nga një pyetje, së cilës duhet t’i përgjigjen, p.sh.:Grupi i njëshave: Përkufizoni çfarë quajmë rrezik natyror. Shkaqet dhe pasojat e tyre.Grupi i dyshave: Përshkruani tri grupet e rreziqeve natyrore.Grupi i treshave: Analizoni rreziqet gjeomorfologjike, thatësirat dhe zjarret në pyje.Grupi i katrave: Analizoni përmbytjet, ciklonet dhe uraganet.Grupi i pesave: Si realizohet menaxhimi i rreziqeve natyrore.Grupi i gjashtave: Listoni politika rajonale dhe globale të menaxhimit të qëndrueshëm të këtyre rreziqeve natyrore.Pasi lexojnë tekstin për t’ju përgjigjur pyetjeve dhe diskutojnë brenda grupeve, dalin me një përgjigje përfundimtare. Secili anëtar e shkruan përgjigjen në fletë e kthehen në grupet e fillimit. Në grupet fillestare, secili prej nr. 1 sqaron anëtarët e tjerë për pyetjen dhe përgjigjet që ata kanë dhënë, nr. 2 për pyetjen e tyre e me radhë numrat e tjerë/ kështu i gjithë grupi merr njohuri për gjithë pyetjet që mësuesi/ja ka bërë. Më pas bëhet diskutohet me gjithë klasën.

Përforcimi: Organizues grafikNë fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë organizuesin grafit të mëposhtëm:


informacionin e ri. Aftësia për të prezantuar mendimin e tyre.

Detyrat dhe puna e pavarur: Rreziqet natyrore në Shqipëri

2


Tema mësimore:3.26 Ndryshimet klimatike3.27 Politikat rajonale, globale për menaxhimin e qëndrueshëm të ndryshimeve klimatike

Situata e të nxënit:Gjatë gjithë historisë gjeologjike të tokës ka pasur ndryshime klimatike, si epokaakullnajore dhe ndërakullnajore. Edhe sot po flitet për ndryshime klimatike. Çfarë dini për këto ndryshime klimatike dhe efektin serrë? Ngrohja globale nuk mund të mbetet shqetësim vetëm i ekspertëve, shkencëtarëve apo individëve, por ështënjë çështje globale, për zgjidhjen e së cilës duhet të shqetësohemi të gjithë, pasi po udhëtojmë me të njëjtën anije. Si e kuptonikëtë shprehje?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton kuptimin e konceptit ndryshime klimatike, ngrohje globale;• shpjegon shkaqet e ndryshimeve klimatike;• analizon pasojat e ndryshimeve klimatike;• rendit disa nga konferencat me fokus ndryshimet klimatike;• evidenton disa praktika të mira për uljen e efekteve negative të ndryshimeve të klimës;• vlerëson rëndësinë e organizimit të konferencave dhesamiteve botërore mbi klimën.

Fjalë kyç: Ndryshim klimatik Ngrohje globale Efekti serrë Protokolli i KiotosKonferenca e Montrealit Samiti i Kopenhagës

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, të dhëna të ndryshme për ndotjen, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakë Ndërtimi i njohurive: Hartë koncepti, VLD Përforcimi: Tabelë koncepti

Ndryshimet klimatike

Evidentohen nëpërmjet--------------------------Pasojat

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me terma paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë një shkrim të shkurtër dhe shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

Ndërtimi i njohurive: Hartë koncepti, VLDPër të marrë njohuritë e reja mësuesi/ja e ndan klasën në grupe dhe përcakton detyrat për secilin grup. Grupit të parë i shpërndahen formate A4, ku është ndërtuar harta e konceptit dhe nxënësit, duke lexuar mësimin e ri, e plotësojnë atë fillimisht në formatin e dhënë e më pas në dërrasën e zezë për ta prezantuar në të gjithë klasën.

217

Janë:

ShkaqetNgrohja globale

2

Grupet e tjera orientohen që të lexojnë në mënyrë të drejtuar tekstin. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf. Kështu p.sh.:Paragrafi i parë: Listoni disa nga politikat botërore që janë ndërmarrë për menaxhimin e ndryshimeve klimaterike. Nxënësit përgjigjen, por pa lexuar paragrafin, përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë. Nxënësit lexojnë paragrafin dhe kontrollojnë përgjigjet e tyre me ato që parashtroheshin në paragrafë. Në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:- Çfarë përmban Konventa e Kombeve të Bashkuara?- Çfarë u nënshkrua në Protokollin e Kiotos?- Cilat janë masat që ka marrë BE-ja për minimizimin e ndryshimeve klimatike?- Cilat ishin tri çështjet kryesore që u diskutuan në Samitin e Kopenhagës (COP 15).- Evidentoni disa nga politikat lokale dhe rajonale për uljen e efekteve të ndryshimeve klimatike.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë fund të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :

Konferenca Viti Shtetet pjesëmarrëse Vendimet


Detyrat dhe puna e pavarur: Si mund t’i zbatojmë praktikat e mira në vendin tonë, me qëllim uljen e efektevenegative të ndryshimeve klimatike?

2


Tema mësimore:3.28 Ndotja globale3.29 Mungesa e ujit dhe menaxhimi i burimeve ujore

Situata e të nxënit:Ndotja e mjedisit është një problem i madh global si për vendet e zhvilluara, edhe për vendet në zhvillim. Përshkruani me fjalët tuaja si ndotet toka, ajri dhe uji.Uji është një e mirë e çmuar, që sot është nërrezik. Si e kuptoni këtë shprehje?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• interpreton ndotjen si proces global.• shpjegon faktorët që ndikojnë në ndotjen e ujërave, atmosferës dhe tokave.• analizon pasojat që sjell ndotja e ujrave, atmosferës dhe tokave;• tregon se uji nuk ka shpërndarje të barabartë;• analizon treguesit e konflikteve ujore mes shteteve;• vlerëson masat që duhen marrë për mirëmenaxhimin e burimeve ujore.

Fjalë kyç: Smog Pesticide Shi acid Efekti serrë Burime ujoreKonflikte ujoreNdryshimet klimatike



Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakë Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dyshe Përforcimi: Punë krijuese / Turi i galerisë


Parashikimi: Parashikim me terma paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë një shkrim të shkurtër dhe shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

2

Ndërtimi i njohurive: Lexim përmbledhje dysheMësuesi/ja orienton nxënësit të lexojnë tekstin, kur paraprakisht ai është ndarë në paragraf dhe nxënësit do të vazhdojnë të punojnë në çifte. Një nga nxënësit e çiftit do realizojë përmbledhje të ideve kryesore të paragrafit, nxënësi i dytë do të drejtojë pyetje për paragrafin. Rolet ndryshojnë në paragrafët pasardhës. Për paragrafë të ndryshëm përgjigjen çifte të ndryshme, pra aktivizohet e gjithë klasa. Mësuesi/ja pas disa paragrafësh kërkon vullnetarë për të bërë përmbledhjen e paragrafëve deri ku është arritur, për të parë përvetësimin. Paragrafët mund të jenë si më poshtë:Paragrafi I: Faktorët që ndikojnë në ndotjen e atmosferës;Paragrafi II: Shkaqet e ndotjes së tokave;Paragrafi III: Faktorët që ndikojnë në ndotjen e ujrave;Paragrafi IV: Konfliktet ujore, roli i tyre në destabilizimin e rajoneve;Paragrafi V: Menaxhimi i burimeve ujore, masat e rekomanduara;

Përforcimi: Punë krijuese / Turi i galerisëNë përfundim të orës së mësimit nxënësit hartojnë një plan për të mirëmenaxhuar burimet ujore të Shqipërisë (rajonit ku ju banoni) dhe gjithashtu krijojnë postera të ndryshëm, të cilët i prezantojnë në klasë.


Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një listë të masave që duhet të merren për reduktimin e ndotjes.

2


Tema mësimore:3.30 Varfëria në botë3.31 Edukimi mjedisor

Situata e të nxënit:Adam Smith, “babai i kapitalizmit”, shkruan se: “Asnjë shoqëri nuk mund të jetë me siguri e begatë dhe e lumtur, kur pjesa më e madhe e anëtarëve të saj janë të varfër dhe të mjerë.” Komentojeni këtë shprehje.Mendoni sot për një të nesërme më të mirë! Të shpenzosh më pak letër do të thotë më shumë pyje dhe oksigjen. Një llambë më pak, më shumë energji, ajër i pastër. Për një jetë më të gjatë përdorninjë qese letre në vend të qeses plastike.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• evidenton përmasat e shfaqjes së varfërisë në botë;• dallon varfërinë absolute nga varfëria relative;• vlerëson përmes fakteve shkallën e urisë në botë;• përcakton rolin që luan shkolla dhe qytetarët në edukimin mjedisor;• interpreton bazën juridike, politike dhe ekonomike për mbrojtjen e mjedisit;• vlerëson rolin e organizmave shtetërorë dhe ndërkombëtarënë mbrojtjen e mjedisit.

Fjalë kyç:varfëri absolute, relative UriEdukimi qytetar Edukimi shkollor



Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Tabela e pyetjeveNdërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëPërforcimi: Tabelë koncepti

2

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Tabela e pyetjeveMësuesi/ja u prezanton nxënësve temën e re “Varfëria dhe edukimi mjedisor” dhe në vazhdim i fton të diskutojnë në bazë të situatës së të nxënit. I orienton të mbajnë shënime dhe pyetje që u dalin gjatë kohës së diskutimit. Disa nga pyetjet janë:– Sa e rëndësishme është pasuria për një jetë të lumtur?– A lidhet pasuria dhe varfëria me mirësinë dhe ligësinë;– Pse është e rëndësishme përdorimi letrës në vend të plastikës etj.?

Ndërtimi i njohurive: Mësimdhënie e ndërsjellëMësuesi/ja orienton nxënësit të ndahen në grupe prej gjashtë anëtarësh dhe të fillojnë leximin e temës, që më parë është ndarë në paragrafë ose pjesë të zotërueshme lehtë. Me radhë secili prej nxënësve do të bëhet mësuesi/ja i/e grupit dhe fillimisht do të lexojë paragrafin e më pas do të bëjë një përmbledhje të paragrafit me një ose dy fjali, gjithashtu do të drejtojë pyetje për pjesën që ka lexuar dhe përmbledhur. Me sa kanë mundësi sqarojnë pjesët e vështira që nxënësit e tjerë nuk i kuptojnë. Kur ka vështirësi ndërhyn mësuesi/ja. Rolin e mësuesit e luajnë të gjithë anëtarët e grupit me radhë. Mësuesi/ja qarkullon mes grupeve, për të vëzhguar punën e tyre. Në fund kërkohet një vullnetar për të realizuar përmbledhjen e gjithë mësimit. Mësuesi/ ja ndihmon për sqarimin e gjërave të vështira apo të paqarta. Paragrafët e sugjeruar janë si më poshtë: Paragrafi I: Si shfaqet varfëria;Paragrafi II: Dallimi mes varfërisë relative dhe asaj absolute; Paragrafi III: Pse uria konsiderohet si një problem global; Paragrafi IV: Pse ka rëndësi edukimi mjedisor;Paragrafi V: Si paraqitet edukimi mjedisor në shkollë;Paragrafi VI: Roli i qytetarëve dhe organizatave ndërkombëtare në edukimin mjedisor.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme:

Organizmat Roli në mbrojtjen e mjedisit

Shkolla

Qytetarët

Politika, ligjet, ekonomia

Konferencat ndërkombëtare


Detyrat dhe puna e pavarur: Krijoni një listë të masave që duhet të merren për reduktimin urisë dhe mungesës së ujit.

2


Tema mësimore:3.32 Zhvillimet gjeopolitike dhe prirjet aktuale

Situata e të nxënit:Në shekulli XXI dhe në vazhdim ngrihet pyetja nëse bota do të jetë tripolare (SHBA, Rusi, Japoni) apo po shkon drejt homogjenizimit të saj? Përgjigjja e kësaj pyetjeje i mbetet së ardhmes. Si mendoni?

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• përcakton kuptimin e konceptit gjeopolitikë;• përshkruan ndryshimet që ka pësuar harta politike e botës në kohë dhe hapësirë;• vlerëson rolin që luajnë tri polet e zhvillimit ekonomiksi qendrat më të rëndësishme gravitative në kushtet e globalizimit ekonomik.

Fjalë kyç: Gjeopolitikë PoletKomb-shtet Rajonet ekonomike

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta ekonomike e botës, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakë Ndërtimi i njohurive: Fjali – koment Përforcimi: Tabelë koncepti

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Parashikim me terma paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtojnë gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë një shkrim të shkurtër dhe shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

2

Ndërtimi i njohurive: Fjali – komentMësuesi/ja ndan klasën në grupe dhe përcakton pjesën për të lexuar për secilin grup si më poshtë. Nxënësve u shpërndahet dhe një format A4, në të cilën janë dhënë “fjalitë” dhe në krah nxënësit duhet të plotësojnë komentin.Grupi I: Koncepti gjeopolitikë dhe ndikimi saj në krijimin e hartës politike të botës;Grupi II: Konfigurimi i hartës politike të botës nga antikiteti deri në shek. XV;Grupi III: Konfigurimi i hartës politike të botës nga shek. XV deri në përfundim të Luftës së Dytë Botërore;Grupi IV: Prirjet gjeopolitike në ditët e sotme;Grupi V: Globalizimi i ekonomisë.

Fjali Koment

Koncepti gjeopolitikë Gjeopolitika trajton lidhjet mes politikës dhe hapësirës gjeografike;Lidhet me:- marrëdhëniet midis shteteve,- strategjitë për politikën e jashtme të tyre,- ruajtjen e ekuilibrit global të fuqisë,- krijon mundësi parashikimi për të ardhmen e një shteti …..

Antikitet – shek. XV - Harta politike e botës është formësuar në zanafillat e saj me kufijtë eqytetërimeve të lashta si: greke, romake, mongole, kineze, babilonase.- Gjatë periudhës së Mesjetës, gjeopolitika përfaqësohej nga institucionet fetare ….

Shek. XV – LIIB - Gjatë shek. XV europianët njihnin Europën, Lindjen e Afërme, Largët,Azisë, Afrikës.- Kolonizimi është procesi i dominimit ekonomik, politik, social të një vendi (europian) ndaj vendeve të tjera;- Shek. XIX është koha e krijimit të shtet-kombeve në Europë;- katër perandori: Austro-Hungareze, e Prusisë, Perandoria Osmane dhe ajo e Rusisë;- në lindjen e mesme u krijuan shtetet e reja …..

Prirjet e sotme - janë të prirura drejt një gjeopolitike me karakter global;- shtetet priren të intensifikojnë marrëdhëniet sociale, ekonomike, politikembarëbotërore.

Globalizimi i ekonomisë - vendet me ekonomi të zhvilluar;- vendet me ekonomi në tranzicion;- vendet në zhvillim të Botës së Tretë;- Poli i parë - NAFTA (Shoqata Amerikane e Tregtisë së Lirë);- Poli i dytë është ai i Paqësorit;- Poli i tretë shtrihet në Europë….

Komentet e mësipërme plotësohet dhe në dërrasën e zezë nga nxënësit e secilit grup dhe kërkohet dhe ndërhyrja e mësuesit.

Përforcimi: Tabelë konceptiNë përfundim të orës së mësimit nxënësit plotësojnë tabelën e mëposhtme :

2

Polet ekonomike Rajonet Tiparet e zhvillimit

Poli i parë

Poli i dytë

Poli i tretë


Detyrat dhe puna e pavarur: Gjykoni pse prirjet gjeopolitike të ditës së sotme janë të prirura drejt një gjeopolitike me karakter global.


Tema mësimore:Përsëritje 9 – Ekonomia dhe urbanizimi në botë

Situata e të nxënit:Le të provojmë se sa të qëndrueshme i keni njohuritë gjatë kësaj ore përsëritjeje nëpërmjet veprimtarive të ndryshme.


përkufizon saktë konceptet: urbanizim, vende të zhvilluara, sisteme urbane, vende në tranzicion, tregti globale, Bota e Tretë, varfëri absolute, varfëri relative;

analizon anët pozitive dhe negative të industrisë botërore;

analizon anët pozitive dhe negative të tregtisë globale;

përshkruan historinë e organizimit administrativ në Shqipëri;

shpjegon faktorët që kanë ndikuar në ndarjen administrative të Shqipërisë;

vlerëson rolin që luajnë organizmatndërkombëtarë në zhvillimin e tregtisë globale;

Fjalë kyç:UrbanizimVende të zhvilluara Sisteme urbane Vende në tranzicion Tregti globaleBota e Tretë Varfëri absolute Varfëri relative

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, të dhëna të ndryshme statistikore,materiale plotësuese, harta të ndryshme gjeografike.


2

Organizimi i orës së mësimitFaza e parëMësuesi/ja e organizon klasën në tri grupe dhe zhvillon një konkurs midis tyre. Fillimisht çdo grup zgjedh liderin e tij. Lideri zgjedh një nga zarfet që mësuesi/ja ka përgatitur paraprakisht, përmbajtja e të cilave paraqitet si më poshtë.

Zarfi 11. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: urbanizim, vende të zhvilluara, varfëri absolute;2. Shpjegoni faktorët që kanë ndikuar në procesin e urbanizimit;3. Evidentoni zhvillimin industrial dhe rolin e tij në zhvillimin ekonomik;4. Dalloni modelet e ndryshme të zhvillimit urban.

Zarfi 21. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: sisteme urbane, vende në tranzicion;2. Analizoni anët pozitive dhe negative të industrisë botërore;3. Vlerësoni zhvillimin e tregtisë globale;4. Analizoni rolin që luajnë organizmat ndërkombëtarë në zhvillimin e tregtisë globale.

Zarfi 31. Përcaktoni kuptimin e koncepteve: tregti globale, Bota e Tretë, varfëri relative;2. Analizoni faktorët që kanë ndikuar në ndarjen administrative të Shqipërisë;3. Përshkruani historinë e organizimit administrativ në Shqipëri.4. Vlerësoni ndarjen e sotme administrative në Shqipëri.Secili nga grupet punon pyetjet që ka brenda zarfit. Pas plotësimit të detyrave brenda grupit secili prej anëtarëvetë grupit prezanton të paktën njërën prej tyre.


Faza e tretëNë këtë fazë, secili plotëson tabelat në faqen 276, libri Gjeografi 12.



2


Tema mësimore: Testim 3 - Periudha Prill - Maj Situata e të nxënit: Le të testojmë njohuritë në mënyrë individuale në testin e periudhës së tretë Prill - Maj.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimore: njeh konceptet kryesore; përcakton kuptimin e koncepteve: zhvillim i

qëndrueshëm, çarmatim, ngrohje globale, zhvillim gjeopolitik, rrezik natyror, armë të shkatërrimit në masë, ekosistem, ndryshim klimatik;

evidenton problemet globale, që janë sfidat emëdha të shekullit XXI;

vlerëson menaxhimi i qëndrueshëm i burimeve natyrore;

analizoni me shembuj konkretë zonat më të ndotura në botë;

argumenton pasojat globale të ndotjes në zhvillimin botëror;

vlerëson rolin e njeriut në mjedis në kuadër të globalizimit;

argumenton pse ka rëndësi edukimi mjedisor; analizon ndryshimet e hartës politike të botës në

kohë dhe hapësirë; gjykon si paraqitet bota në zhvillimet e sotme

gjeopolitike; punon në mënyrë individuale; shpreh lirshëm mendimin e tij.

Fjalë kyç:Zhvillim i qëndrueshëm ÇarmatimNgrohje globale Zhvillim gjeopolitik Rrezik natyrorArmë të shkatërrimit në masëEkosistemNdryshim klimatik

Burimet/mjetet/materialet: Fletët e testimit Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Historia TikGjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësoreMjedisi

Organizimi i orës së mësimitParashikimi – Shpërndajmë fletët e testimit, orientojmë nxënësit për plotësimin e tyre.Ndërtimi njohurive – Nxënësit plotësojnë testin në mënyrë individuale.Përforcimi – Mbledhim fletët e testimit.Shiko testet bashkangjitur.

2


Tema mësimore:Vlerësim dosjeje - Periudha e tretë Prill - Maj

Situata e të nxënit: Portofoli nënkupton detyrat/punët më të mira tuaja gjatë një periudhe tremujore. Le të shikojmë dhe të vlerësojmë ato çka ju keni bërë gjatëkësaj periudhe.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja: demonstron përdorimin e një llojshmërie të mjeteve,

mënyrave dhe proceseve për të menduarit kritik, zgjidhjen e problemit dhe marrjen e vendimeve;

analizon situata të ndryshme duke përdorur hipoteza të qëndrueshme dhe të besueshme gjatë procesit të të menduarit, të zbatimit dhe mekanizmave të marrjes së vendimeve;

shfaq aftësi në evidentimin e dilemave, dyshimeve, renditjene problemet, si dhe propozon një sërë zgjidhjesh;

paraqet në forma të ndryshme (poster, fletëpalosje, moket,pptx) detyrat e periudhës;

vlerëson veten dhe shokun.

Fjalë kyç: Periudhë Dosje Vlerësim Organizim

Burimet/mjetet/materialet: Teksti Gjeografi 12, materialeplotësuese, dosjet dhe detyrat e periudhës



Organizimi i orës së mësimitParashikimi: DiskutimiPortofoli nënkupton detyrat/punët më të mira tuaja gjatë një periudhe tremujore. Le të shikojmë dhe të vlerësojmë ato çka ju keni bërë gjatë kësaj periudhe. Në këtë fazë nxënësit tregojnë në mënyrë të përmbledhur mënyrën se si i kanë realizuar detyrat dhe punët që përmban portofoli i tyre në lëndën e gjeografisë

Ndërtimi i njohurive: Turi i galerisëNxënësit ekspozojnë punimet e tyre, në këtë mënyrë ato shikohen nga shokët e tyre dhe prezantohen nga vetë nxënësit.

2

Përforcimi: KonkursNxënësit në dyshe me shokun e bankës vlerësojnë portofolin e njëri-tjetrit.




Tema mësimore:Veprimtari praktike 17 - Ndryshimet e hartës politike të botës

Situata e të nxënit: Konfigurimi i hartës politike të botë proces i vazhdueshëm, si ka ndryshuar ky konfigurim nga Antikiteti në ditët e sotme, pas gjithë këtyre njohurive qëkeni marrë ju takon ju në këtë punë praktiketa realizoni këtë retrospektivë.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• Përcakton ndryshimet që ka pësuar harta politike e botës:

• gjatë periudhës së Antikitetit;• gjatë Mesjetës;• para dhe pas Luftës së Parë Botërore;• pas Luftës së Dytë Botërore;• pas rënie së Murit të Berlinit;• analizon ndryshimet e hartës politike të botës në kohë dhe hapësirë.

Fjalë kyç: Gjeopolitikë Konfigurim i hartës

Burimet/mjetet/materialet:teksti Gjeografi 12, harta të ndryshme gjeografike, materiale plotësuese nga interneti, harta politike e botës, atlasi gjeografik, lapsa me ngjyra, harta skicë e botës.

Lidhja me fushat e tjera ose me temat ndërkurrikulare:Gjuhët dhe komunikimi Zhvillimi i qëndrueshëm Ndërvarësia Bashkëjetesa paqësoreMjedisi


2


Hapi I: Njohja me punën praktikeKlasa ndahet në 4 grupe dhe secili njihet me kërkesat.Grupi I: Harta politike e botës gjatë periudhës së Antikitetit dhe Mesjetës; Grupi II: Harta politike e botës para dhe pas Luftës së Parë Botërore; Grupi III: Harta politike e botës pas Luftës së Dytë Botërore;Grupi IV. Harta politike e botës pas Luftës së Dytë Botërore;Grupi V: Harta politike e Botës pas rënies së Murit të Berlinit.

Hapi II: Puna e drejtpërdrejtëNxënësit plotësojnë hartat politike skicë të botës, duke shfrytëzuar njohuritë e marra më parë dhe materialet shtesë. Ata evidentojnë ndryshimet që ka pësuar harta politike e botës në kohë dhe në hapësirë, duke e lidhur me faktorët që kanë ndikuar, si dhe gjykojnë mbi të ardhmen e hartës politike të botës.

Hapi III: VlerësimiGjatë kësaj veprimtarie praktike vlerësohet:- respektimi i mendimit dhe i punës në grup;- saktësia në plotësimin e hartave politike skicë të botës;- analiza e ndryshimeve të hartës politike përmes fakteve;- gjykimi për të ardhmen e hartës politike të botës me zhvillimet e reja gjeopolitike.



2


Tema mësimore:3.33 Tregtia e armëve dhe politikat botërore mbiçarmatimin

Situata e të nxënit:Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, dy ishin shtetet superfuqi, SHBA-ja dhe Bashkimi Sovjetik. Ato ishin në garë midis tyre për të rritur gjithnjë e më shumë fuqinë e tyre ekonomike dhe politike. Kujtoni për çfarë ishin në garë këto shtete.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• identifikon korridoret e tregtisë dhe trafikimit të armëve;• analizon faktorët që nxisin tregtinë dhe trafikimin e armëve;• vlerëson dhe diskuton mbi politikat në niveleuropian dhe botëror për çarmatimin.

Fjalë kyç: Çarmatim Trafikim i armëve Lufta e Ftohtë Lindja e Mesme Embargo

Burimet/mjetet/materialet: teksti Gjeografi 12, materiale plotësuese.


Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Shkrim i lirë Ndërtimi i njohurive: Kubimi Përforcimi: Punë me hartën

Organizimi i orës së mësimitParashikimi: Shkrim i lirëMësuesi/ja parashtron situatën e të nxënit dhe u lë disa minuta kohë nxënësve që të shkruajnë komentet lidhur me këtë temë. Komentet lexohen nga nxënësit dhe nxisin diskutime në klasë.

Ndërtimi i njohurive: KubimiNxënësit ndahen ne 6 grupe e secili me ndihmën e tekstit i kthejnë përgjigje pyetjeve të mëposhtme:IDENTIFIKO: Shtetet që janë eksportuesit dhe importuesit kryesorë të armëve në botë;SHPJEGO: Shkaqet e prodhimit dhe trafikimit të armëve;ANALIZO: Pse trafikimi i armëve është një problem global?;EVIDENTO: Organizatat ndërkombëtare që merren me kontrollin e trafikimit të armëve;VLERËSO: Politikat dhe strategjitë e BE-së që lidhen me eksportin e armëve;HARTO: Harton një plan veprimi për procesin e çarmatimit në nivel rajonal, kombëtar dhe ndërkombëtar. Roli i mësuesit është që paralelisht me paraqitjen e grupeve e punën e tyre të sqarojë idetë e paqarta.

2

Përforcimi: Punë me hartënNë fund të orës mësimore nxënësit interpretojnë në hartë, sipas të dhënave të OKB-së, korridoret e tregtimitdhe trafikimit të armëve.




Tema mësimore:3.34 Prodhimi i armëve të shkatërrimit në masë3.35 Konfliktet rajonale

Situata e të nxënit:Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Japonia goditi bazën ushtarake të Amerikës në ishulline Havait. Kujtoni nga historia çfarë bëri Amerika për t’u hakmarrë ndaj Japonisë? Në botë shpesh ka pasur mosmarrëveshje me karakter politik, ekonomik, kulturor.Kujtoni shtetet që kanë pasur konflikte midistyre.

Rezultatet e të nxënit të temës mësimoreNxënësi/ja:• tregon se çfarë janë armët e shkatërrimit në masë;• përshkruan historikun e përdorimit të armëve të shkatërrimit në masë përmes shembujve;• vlerëson politikat botërore për parandalimin e prodhimit të armëve bërthamore;• tregon çfarë janë konfliktet rajonale;• identifikon disa konflikte rajonale të natyrave të ndryshme, të pazgjidhura në botë;• vlerëson rolin e ndërkombëtarëve në zgjidhjen e konflikteve rajonale.

Fjalë kyç:Armë kimike, biologjike HiroshimaNagasakiKonflikt rajonal Çështja e Kashmirit Çështja e Palestinës



2


Parashikimi: Parashikim me terma paraprakëSituata e të nxënit i shërben mësuesit për të nxitur mendimet që çojnë në temën e re që do të trajtohet gjatë kësaj ore mësimore. Mësuesi/ja u jep nxënësve disa foto, të cilat gjithashtu lidhen me mësimin e ri dhe situatën e të nxënit, ata bëjnë një shkrim të shkurtër dhe shprehin të gjitha njohuritë që kanë:

Ndërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Nxënësit të orientuar nga mësuesi/ja fillojnë leximin e mësimit. Por leximin do ta vazhdojnë deri në paragrafin ku i ka orientuar mësuesja. Në fletoret e tyre mbajnë shënim pikat kryesore të atij paragrafi, pasi lexuan paragrafin e parë, nxënësit duke u bazuar në shënime u përgjigjen pyetjeve që drejton mësuesja për këtë paragraf.- Çfarë ju kujton shkatërrimi në masë?Pasi përgjigjen, nxënësit, rikujtojnë kështu dhe disa nga problemet dhe konfliktet ndërmjet shteteve dhe prodhimit të armëve, por pa lexuar pjesën. Përgjigjet shënohen në dërrasën e zezë dhe në një moment të dytë fillon leximi i paragrafit të ri. Gjatë leximit nxënësit mbajnë shënime dhe një nxënës plotëson në dërrasën e zezë. Disa pyetje për paragrafët e tjerë mund të jenë si më poshtë:

Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësveParashikimi: Parashikim me terma paraprakëNdërtimi i njohurive: VLD (Veprimtari me lexim të drejtuar)Përforcimi: Shkrim i lirë

2

- Kur janë përdorur armët e shfarosjes në masë;- Pasojat e përdorimit të armëve kimike;- Roli i OKB- së për minimizimin e prodhimit dhe përdorimit të armëve në botë;- Konfliktet rajonale më të nxehta;- Roli i OKB-së në zgjidhjen e konflikteve;

Përforcimi: Shkrim i lirëNë fund të orës së mësimit nxënësit shkruajnë në fletore dhe argumentojnë se si mund të zgjidhen konfliktetrajonale.



2

Test 2 (Grupi A)

Emër Mbiemër Kl. XII

Rrethoni përgjigjen e saktë.

1. Majat më të larta dhe liqenet më të mëdha të kontinentit gjenden pikërisht në këtë brez: 1 pikëa) lindor dhe jugor; b)verior dhe lindor;c) jugor dhe verior; ç) verior dhe perëndimor.

2. Rajoni i Afrikës Nënsahariane ka një popullsi prej mbi: 1 pikëa)655 mln banorë; b) 750 mln banorë;c)700 mln banorë; ç) 650 mln banorë.

3. Lumi më i gjatë i Rajonit të Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut është: 1 pikëa) lumi Tigër; b) lumi Nil;c) lumi Eufrat ç) lumi Shat-el-Arab.

4. Në pjesën jugore të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore mbizotëron klima: 1 pikëa) subekuatoriale; b) ekuatoriale;c) tropikale; ç) subtropikale.

5. Shteti me normën më të ulët të rritjes së popullsisë në rajonin e Afrikës Veriore dhe 1 pikë Azisë Jugperëndimore është:

a) Tunizia; b) Sudani;c) Izraeli; ç) Maroku.

6. Sa % e bimësisë është endemike në kontinentin australian: 1 pikëa) 75%; b)65%;c) 45%; ç) 55%

7. Është i/e pasur me opium: 1 pikëa) India; b) Pakistani;c) Sri Lanka; ç) Maldivet.

8. Sa % të sipërfaqes zënë pyjet në Indi: 1 pikëa) 34%; b) 22%;c) 45% ç) 20%.

2. Listoni tri male dhe dy fusha aluvionale që ndodhen në Azinë Lindore. 5 pikë Male: , , Fusha aluvionale: ,

2

3. Evidentoni tri karakteristika dalluese që i jep pozita gjeografike rajonit të Australisë. 3 pikë

a)

b)

c)

4. Renditni katër shqetësime gjeopolitike të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. 4 pikë

a)

b)

c)

ç)

5. Përshkruani tiparet e relievit dhe hidrografisë së rajonit aurstralian. 5 pikë

- Relievi

- Hidrografia

6. Analizoni pozitën e Afrikës Nënsahariane midis Kinës dhe Perëndimit dhe ndryshimet që ka

ndërmarrë ajo. 5 pikëAspekti ekonomik

Aspekti politik

7. Vlerësoni rolin e SHBA-së në zhvillimet politike dhe ekonomike në Indi dhe Pakistan. 6 pikë

Aspekti ekonomik

Aspekti politik

Aspekti shoqëror

2

8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Azisë Lindore me Azinë Juglindore. 8 pikë

Azia Lindore Azia Juglindore

Popullsia - -- -- -- -

Veprimtaria - -ekonomike - -

- -- -

Nota 4 5 6 7 8 9 10

Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44

2

Test 2 (Grupi B)

Emër Mbiemër Kl. XII


1. Liqeni më i thellë i rajonit është: 1 pikëa) Viktoria; b) Tanganika;c) Malavi; ç) Çadi.

2. Dendësia mesatare e popullsisë në Afrikën Nënsahariane është afërsisht: 1 pikëa) 30 b/km2; b) 32 b/km2;c) 35 b/km2; ç) 37 b/km2

3. Popullsia e Stambollit arrin mbi: 1 pikëa) 13 mln banorë; b) 14,5 mln banorë;c) 15 mln banorë; ç) 12 mln banorë

4. Klima e kontinentit australian është: 1 pikëa) subtropikale; b) tropikale;c) oqeanike; ç) tropikale kontinentale.

5. Pjesa më e madhe e prodhimit të energjisë në Indi vjen nga: 1 pikëa) hidrocentralet; b) energjia e erës;c) energjia diellore; ç) termocentralet.

6. Kina njohu pronën private në vitin: 1 pikëa) 2001; b) 1996; c) 1999; d) 2000.

7. Të ardhurat mesatare për frymë të popullsisë që jeton në rajonin e Afrikës Verioredhe Azisë Jugperëndimore janë: 1 pikë

a) 8000 $; b) 6000 $ c) 5000 $ ç) 7000 $.

8. Japonia kaloi një periudhë të vështirë të recesionit ekonomik gjatë viteve: 1 pikëa)1992-1998; b) 1990-2000;c)2000-2005; ç) 1995-1999.

2. Listoni tri liqene dhe dy lumenj të Afrikës Nënsahariane. 5 pikëLiqenet: , ,Lumenjtë: ,

3. Renditni katër nga ishujt e Oqeanisë. 4 pikëa) b) c) ç)

2

4. Përshkruani kufijtë e Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut. 4 pikëa) b) c) ç)

5. Evidentoni diversitetin etnik, gjuhësor dhe fetar në Azinë Jugore. 5 pikë

Etnia

Gjuha

Feja

6. Vlerësoni rolin e organizatave ndërkombëtare në zhvillimin e mëtejshëm të Afrikës Nënsahariane.5 pikë

Aspekti ekonomik

Aspekti politik

Aspekti social

7. Analizoni popullsinë e Azisë Lindore dhe politikat e ndërmarra për uljen e saj në shtete të caktuara.5 pikë

2

8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane dhe Afrikës Veriore dhe Azia Jugperëndimore. 8 pikë

Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore Afrika Nënsahariane



- -- -

Nota 4 5 6 7 8 9 10

Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44

2

Test 2 (Grupi A)Emër Mbiemër Kl. XII

Rrethoni përgjigjen e saktë.1. Majat më të larta dhe liqenet më të mëdha të kontinentit gjenden pikërisht në këtë brez: 1 pikë

a) lindor dhe jugor; b)verior dhe lindor;

) jugor dhe verior; ç) verior dhe perëndimor.

2. Rajoni i Afrikës Nënsahariane ka një popullsi prej mbi: 1 pikëa)655 mln banorë; b) 750 mln banorë;

c)700 mln banorë; ç) 650 mln banorë.

3. Lumi më i gjatë i Rajonit të Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut është: 1 pikëa) lumi Tigër; b) lumi Nil;

c) lumi Eufrat ç) lumi Shat-el-Arab.

4. Në pjesën jugore të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore mbizotëron klima: 1 pikëa) subekuatoriale; b) ekuatoriale;

c) tropikale; ç) subtropikale.

5. Shteti me normën më të ulët të rritjes së popullsisë në rajonin e Afrikës Veriore dhe 1 pikë Azisë Jugperëndimore është:

a) Tunizia; b) Sudani;

c) Izraeli; ç) Maroku.

6. Sa % e bimësisë është endemike në kontinentin australian: 1 pikëa) 75%; b) 65%;

c) 45%; ç) 55%

7. Është i/e pasur me opium: 1 pikëa) India; b) Pakistani;c) Sri Lanka; ç) Maldivet.

8. Sa % të sipërfaqes zënë pyjet në Indi: 1 pikëa) 34%; b) 22%;

c) 45% ç) 20%.

2. Listoni tri male dhe dy fusha aluvionale që ndodhen në Azinë Lindore. 5 pikë Male: , , Fusha

aluvionale: ,

2

3. Evidentoni tri karakteristika dalluese që i jep pozita gjeografike rajonit të Australisë. 3 pikëa)

b)

c)

4. Renditni katër shqetësime gjeopolitike të rajonit të Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore. 4 pikëa)

b)

c)

ç)

5. Përshkruani tiparet e relievit dhe hidrografisë së rajonit aurstralian. 5 pikëRelievi

Hidrografia

6. Analizoni pozitën e Afrikës Nënsahariane midis Kinës dhe Perëndimit dhe ndryshimet që kandërmarrë ajo. 5 pikë

Aspekti ekonomik

Aspekti politik

7. Vlerësoni rolin e SHBA-së në zhvillimet politike dhe ekonomike në Indi dhe Pakistan. 6 pikëAspekti ekonomik

Aspekti politik

Aspekti shoqëror

2

8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Azisë Lindore me Azinë Juglindore. 8 pikë

Azia Lindore Azia Juglindore



- -- -

Nota 4 5 6 7 8 9 10

Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44

2

Test 2 (Grupi B)

Emër/Mbiemër


1. Liqeni më i thellë i rajonit është: 1 pikëa) Viktoria; b) Tanganika;c) Malavi; ç) Çadi.

2. Dendësia mesatare e popullsisë në Afrikën Nënsahariane është afërsisht: 1 pikëa) 30 b/km2; b) 32 b/km2;c) 35 b/km2; ç) 37 b/km2

3. Popullsia e Stambollit arrin mbi: 1 pikëa) 13 mln banorë; b) 14,5 mln banorë;c) 15 mln banorë; ç) 12 mln banorë

4. Klima e kontinentit australian është: 1 pikëa) subtropikale; b) tropikale;c) oqeanike; ç) tropikale kontinentale.

5. Pjesa më e madhe e prodhimit të energjisë në Indi vjen nga: 1 pikëa) hidrocentralet; b) energjia e erës;c) energjia diellore; ç) termocentralet.

6. Kina njohu pronën private në vitin: 1 pikëa) 2001; b) 1996; c) 1999; d) 2000.

7. Të ardhurat mesatare për frymë të popullsisë që jeton në rajonin e Afrikës Veriore dhe Azisë Jugperëndimore janë: 1 pikë

a) 8000 $; b) 6000 $ c) 5000 $ ç) 7000 $.

8. Japonia kaloi një periudhë të vështirë të recesionit ekonomik gjatë viteve: 1 pikëa)1992-1998; b) 1990-2000;c)2000-2005; ç) 1995-1999.

2. Listoni tri liqene dhe dy lumenj të Afrikës Nënsahariane. 5 pikëLiqenet: , ,Lumenjtë: ,

3. Renditni katër nga ishujt e Oqeanisë. 4 pikëa) b) c) ç)

2

4. Përshkruani kufijtë e Azisë Jugperëndimore dhe Afrikës së Veriut. 4 pikëa) b) c) ç)

5. Evidentoni diversitetin etnik, gjuhësor dhe fetar në Azinë Jugore. 5 pikë

Etnia

Gjuha

Feja

6. Vlerësoni rolin e organizatave ndërkombëtare në zhvillimin e mëtejshëm të Afrikës Nënsahariane.5 pikë

Aspekti ekonomik

Aspekti politik

Aspekti social

7. Analizoni popullsinë e Azisë Lindore dhe politikat e ndërmarra për uljen e saj në shtete të caktuara.5 pikë

2

8. Krahasoni popullsinë dhe veprimtaritë ekonomike të Afrikës Nënsahariane dhe Afrikës Veriore dhe Azia Jugperëndimore. 8 pikë

Afrika Veriore dhe Azia Jugperëndimore Afrika Nënsahariane



- -- -

Nota 4 5 6 7 8 9 10

Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44

2

Lënda: Gjeografi 12 Test 3 (Grupi A) Emër/Mbiemër

Rrethoni përgjigjen e saktë.1. Në vendet në zhvillim, ritmi i rritjes së popullsisë urbane është: 1 pikë

a) 7-17% në vit; b) 8-14% në vit;c) 6-15% në vit; ç) 10-20% në vit.

2. Në qytet jetojnë në ditët e sotme: 1 pikëa) 55%; b) 30%;c) 20% ç) 34%.

3. Sot janë nën kërcënim për t’u zhdukur: 1 pikëa) 21 500 specie; b) 21 000 specie;c) 22 413 specie; ç) 30 000 specie.

4. Shpërthimi i fundit i fuqishëm vullkanik ka ndodhur në: 1 pikëa) Itali; b) Filipine;c) Ukrainë; ç)Islandë.

5. Deri në vitin 1800 njihej në Europë si qytet me numër të lartë popullsie: 1 pikëa) Parisi; b) Madridi;c) Roma; ç) Londra.

6. Është shembull i një qyteti të një modeli islamik: 1 pikëa) Lagosi; b) Shangai;c) Amani; ç) Kajro.

7. Është shkurtimi i Organizatës Botërore të Turizmit: 1 pikëa) UNWTO; b) UNESCO;c) ICC; ç) OECD

8. Sipas raporteve të OKB-së, tregtimi joligjor me drogë përbën: 1 pikëa)7% të tregtisë botërore për një vit;b) 9% të tregtisë botërore për një vit;c) 8% të tregtisë botërore për një vit.

2. Listoni katër karakteristika të qyteteve. 4 pikëa) b) c) ç)

2

3. Përshkruaj tre faktorë të lëvizjes migratore. 3 pikë a) b) c)

4. Evidentoni pesë karakteristika të qyteteve në vendet e zhvilluara dhe në vendet në zhvillim. 5 pikëQytetet në vendet e zhvilluara Qytetet në vendet në zhvillim

Kar

akte

ristik

at

- -- -- -- -- -

5. Argumentoni pasojat dhe problematikat që ka sjellë procesi i urbanizimit në Shqipëri. 5 pikëUrbanizimi në Shqipëri

Pasojat pozitive Pasojat negative

- -- -- -- -- -

6. Hartoni një listë masash që duhen për menaxhimin e rreziqeve natyrore. 5 pikë1- 2- 3- 4- 5-

7. Analizoni rolin e BE-së në kontrollin e migracionit. 6 pikë

2

8. Krahasoni varfërinë absolute me varfërinë relative. 8 pikë

Varfëria absolute Varfëria relative

Nota 4 5 6 7 8 9 10

Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44

2

Test 3 (Grupi B)

Emër/Mbiemër


1. Është model i një qyteti amerikano-verior: 1 pikëa) Montreal; b)Meksiko Siti;c) Rio-de-Zhanejro; ç) San Paolo

2. Është shkurtimi i Dhomës Ndërkombëtare të Tregtisë: 1 pikëa) UNWTO; b)UNESCO;c) ICC; ç) OECD

3. Aktualisht në botë hidhen: 1 pikëa) 1 miliardë tonë ushqime; b) 2 miliardë tonë u;c)1,3 miliardë tonë u; ç) 1,4 miliardë tonë u.

4. OBT-ja (Organizata Botërore e Tregtisë) ka: 1 pikëa)150 shtete anëtare; b) 147 shtete anëtare;c) 140 shtete anëtare; ç)130 shtete anëtare.

5. Vend në zhvillim (i Botës së Tretë) është: 1 pikëa) Tokio; b) Nju-Jork;c) Londra ç) Paraguaj.

6. Faza e paleoteknikës, e bazuar te karboni (qymyrguri) ishte në vitet: 1 pikëa) 1600-1700; b) 1700-1800;c) 1800-1900; ç) 1750-1850.

7. Cila etapë e Modelit të Tranzicionit Demografik karakterizohet nga një shtesë natyrore e ulët: 1 pikëa) etapa e parë; b) etapa e dytë;c) etapa e tretë; ç) etapa e katërt?

8. Në periudhën e paleolitit mendohet që popullsia e botës ka qenë: 1 pikëa) 7 milionë banorë; b) 5 milionë banorë;c) 10 milionë banorë; ç) 2 milionë banorë.

2. Listoni format se si është realizuar përhapja e besimeve fetare në botë. 4 pikëa) b) c) ç)

2

3. Evidentoni 5 nga pasojat negative të migracionit. 5 pikëa) b) c) ç) d)

4. Përshkruani disa nga tipat strukturorë të popullsisë. 5 pikëa) b) c) d) e)

5. Argumentoni pasojat shëndetësore dhe mjedisore që sjell ndotja e atmosferës, e ujit dhe e tokës. 6 pikëNdotja e atmosferës Ndotja e ujit Ndotja e tokës

Pasojat shëndetësore --

--

--

Pasojat mjedisore --

--

--

6. Analizoni dëmet që po i shkakton njeriu florës e faunës, si dhe rrugët për minimizimin e këtyre dëmeve. 5 pikë

Dëmtimi i florës:

Dëmtimi i faunës:

Masat për minimizim:

7. Analizoni pasojat e rreziqeve gjeologjike, duke i shoqëruar me shembuj konkretë. 5 pikë

2

8. Bëni krahasimin midis rreziqeve hidrologjike-klimatike dhe atyre gjeomorfologjike. 6 pikë

Rreziqet hidrologjike-klimatike Rreziqet gjeomorfologjike

Nota 4 5 6 7 8 9 10

Pikët 0-11 12-17 18-23 24-29 30-35 36-40 41-44

gjeografia 12 (me zgjedhje) -...

Documents