giriş · 2018. 9. 15. · yaşam boyu gelişimi anlamak ..... 219 gelişim nedir?

Psikolojiye GirişEditör:

Doç. Dr. Şerife IŞIK

Editör: Doç. Dr. Şerife IŞIK

PSİKOLOJİYE GİRİŞ

ISBN 978-605-241-413-2DOI 10.14527/9786052414132

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2018, PEGEM AKADEMİ

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ'ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elekt-ronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan ki-taplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca ta-nınan yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevri-miçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com ve Pegemindeks.net tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazar-lara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pegem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

1. Baskı: Eylül 2018, Ankara

Yayın-Proje: Ayşe AçıkgözDizgi-Grafik Tasarım: Ayşe Nur Yıldırım

Kapak Tasarım: Pegem Akademi

Baskı: Vadi Grup Basım A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105

Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 26687

İletişimKaranfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA

Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60

Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

ÖN SÖZ

Psikolojiye Giriş kitabına hoş geldiniz. Umarım sizler bu kitabı okurken bizim yazar-ken keyif aldığımız kadar eğlenirsiniz

Kapsadığı konular bakımından diğer pek çok disiplinle örtüşecek kadar genişleyen psikoloji tüm bilimlerin içinde belki de en gizemli olan bilimdir. Psikolojinin bu da-yanılmaz çekiciliğinin arka planında ne yatıyor? Aslında kısacık tarihi boyunca psi-koloji bize düşünce biçimlerimizi değiştirecek ve kendimizi, başkalarını ve dünyayı anlamamıza yardımcı olacak pek çok fikir vermektedir. Tıpkı Paul Valery’in dediği gibi “psikolojinin amacı, bize en iyi bildiğimiz şeyler konusunda tamamen farklı fi-kirler kazandırmaktır”.

Türkiye’de psikolojiye giriş ile ilgili çok değerli hocalarımın kaleme aldığı kitaplar olmakla birlikte üniversitelerde özellikle konu ile ilgili çeviri kitapların tercih edil-diği görülmektedir. Elinizdeki bu kitabın ortaya çıkış öyküsü burada başlıyor… Her birimiz, çok yönlü bakış açısıyla kültüre özgü örneklerin de yer aldığı, okuyucunun akademik bilgileri günlük yaşamla ilişkilendirmesine olanak veren uygulamalarla oldukça zengin ve doyurucu bir içeriğe sahip olması için çaba gösterdik. Dr. Seçer, psikolojinin geçmişten günümüze nasıl bir süreçten geçtiğini ve bu süreçte soruları-mıza cevap arama metodumuzu işlerken; Dr. Canan ve Psk. Sezen insanın şu ana ka-dar bildiği en karmaşık biyolojik yapılanması olan sinir sisteminin davranışlarımızı nasıl düzenlediğini açıklamaya çalıştılar. Duyumsama ve algılama kavramları ile Dr. Gündoğdu beynimizin çevreden gelen uyarıcıları nasıl güvenilir bir dünya içinde ya-şamamızı sağlamaya çalıştığını aktardı. Dr. Gülaçtı ve Dr. Ekşisu antik çağlardan beri birçok kültürün ilgilendiği bilinç, uyku ve rüyaları tartışmaya açtılar. Dr. Özgüngör hayatta kalmamızı sağlayan duygularımızı ve bizi neyin motive ettiğini farklı pers-pektiflerle açıklarken; Dr. Öztemel tıpkı yolculukta izlediğimiz bir filme benzettiği yaşamımızın nasıl başladığını, nasıl ilerlediğini ve bundan sonra nasıl olabileceğini, Dr. Kabasakal ise bu süreçte kişiliğimizin çok yönlü ve karmaşık yapısını ele aldılar. Öte yandan Dr. Çelik öğrenmelerimizin nasıl gerçekleştiğini, Dr. Yalçın bu süreçte bilgiyi saklama ve geri getirme becerilerimizle hafızamızın günahlarını, Dr. Hamurcu birbirinden ayrılmaz bir aforizmanın iki tarafı olan dil ve düşünmeyi, Dr. Çelik ise bizi diğer canlılardan farklı ve eşsiz kılan zekamızı gündeme getirdiler. Dr. Doğan stresin olmadığı bir yaşam mümkün müdür? sorusunu tartışmaya açarken, Dr. Ars-lan ve Dr. Örnek insanın olumsuz, eksik ve sorunlu yönlerine odaklanan psikolojik bozuklukların doğası ve nedenlerini, Dr. Doğan ise tam tersi insanın güçlü yanlarına ve erdemlerine odaklanan ve psikolojinin “yeni çocuğu” olarak adlandırılan pozitif psikolojiyi işlediler. Son olarak Dr. Tıraş, başkalarına yardım etme davranışımızdan başkalarına itaat etme ve uyma davranışımıza kadar ben ve diğerleri ilişkisi içinde merak edilen konuları, Dr. Sarı ise yaşam içinde zaman zaman destek aradığımız psi-kolojik danışma ve psikoterapi yardım hizmetlerini ele aldılar. Bütün hocalarıma bu projede yer aldıkları, emekleri ve özverili çalışmaları için tek tek teşekkür ediyorum.

PSİKOLOJİYE GİRİŞiv

Her karşılaştığımızda bu kitabın yazımı için “Hocam başlayalım artık bu projeye, ben her türlü desteğe hazırım” sözleriyle beni teşvik eden, kitabın gerek yapılandırma gerekse yazım ve yayın sürecinde söz verdiği gibi ihtiyaç duyduğum her şeye hemen ulaşmamı sağlayan ve güler yüzünü hiç esirgemeyen Servet Sarıkaya’ya, kitabın ha-zırlanmasında ve yayınlanmasında başta Ayşe Nur Yıldırım olmak üzere emeği geçen tüm Pegem Yayınevi çalışanlarına, ayrıca hem bu çalışmada hem de hayatımın her alanında bana verdikleri destek için Gazi Üniversitesi PDR anabilim dalı asistanları-na çok teşekkür ederim.

Son olarak bu kitabı okuyan sizlere sonsuz teşekkürler...Umarım bu kitap düşünce-ye, duyguya, çevreye ve hayata yönelik bir keşif yolculuğunuz olur.

Doç. Dr. Şerife IŞIK

Ankara, 2018

Psikolojiye Giriş kitabını destekleyici tüm dokümanlara ve videolara https://psikolojiyegiris.kitabi.gen.tr adresinden erişebilirsiniz.

Bölümler ve Yazarları

Editör: Doç. Dr. Şerife IŞIK

1. Bölüm: Psikolojinin Doğası Doç. Dr. İsmail SEÇER Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi

2. Bölüm: Psikolojide Araştırma Yöntemleri Doç. Dr. İsmail SEÇER Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi

3. Bölüm: Davranışın Sinirsel Temelleri Prof. Dr. Sinan CANAN Üsküdar Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psk. Ayşe Naz Hazal SEZEN Üsküdar Üniversitesi, Nöropazarlama Araştırma Laboratuvarı

4. Bölüm: Duyum ve Algı Doç. Dr. Rezzan GÜNDOĞDU Aksaray Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

5. Bölüm: Bilinç, Uyku ve Rüyalar Doç. Dr. Fikret GÜLAÇTI Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Mustafa EŞKİSU Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

6. Bölüm: Duygular Doç. Dr. Sevgi ÖZGÜNGÖR Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

7. Bölüm: Motivasyon Doç. Dr. Sevgi ÖZGÜNGÖR Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

8. Bölüm: Yaşam Boyu Gelişim Doç. Dr. Kemal ÖZTEMEL Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi

9. Bölüm: Kişilik Dr. Öğr. Üyesi Zekavet TOPÇU KABASAKAL Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi

PSİKOLOJİYE GİRİŞvi İçindekiler

10. Bölüm: Öğrenme Dr. Öğr. Üyesi Metehan ÇELİK Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

11. Bölüm: Bellek Doç. Dr. İlhan YALÇIN Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi

12. Bölüm: Dil ve Düşünme Dr. Öğr. Üyesi Habib HAMURCU Erciyes Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

13. Bölüm: Zekâ Dr. Hilal ÇELİK Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi

14. Bölüm: Stres, Başa Çıkma ve Sağlık Doç. Dr. Türkan DOĞAN Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

15. Bölüm: Pozitif Psikoloji Doç. Dr. Tayfun DOĞAN Üsküdar Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi

16. Bölüm: Psikolojik Bozukluklar ve Tedavisi Dr. Öğr. Üyesi Ümüt ARSLAN İzmir Demokrasi Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dr. Bahar Yeşil ÖRNEK Sultan Abdulhamit Han Eğitim ve Araştırma Hastanesi

17. Bölüm: Sosyal Psikoloji Doç. Dr. Zeliha TRAŞ Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi

18. Bölüm: Psikolojik Danışma ve Psikoterapi Doç. Dr. Tuğba SARI Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler vii

İÇİNDEKİLERÖn Söz ......................................................................................................................... iii

Bölümler ve Yazarları ...................................................................................................v

BÖLÜM 1 Psikolojinin Doğası

Psikolojinin Doğası ....................................................................................................... 3

Psikolojinin Tarihsel Temelleri ..................................................................................... 8

Yapısalcılık ..................................................................................................................... 8

İşlevselcilik .................................................................................................................... 9

Davranışçılık ................................................................................................................ 10

Psikanaliz ..................................................................................................................... 11

Gestalt Psikolojisi ........................................................................................................ 11

Psikolojinin Çalışma Alanları ..................................................................................... 12

Psikolojide Modern Bakış Açıları ............................................................................... 18

İnsancıl Bakış Açısı ...................................................................................................... 18

Davranışçı Bakış Açısı ................................................................................................. 19

Psikodinamik Bakış Açısı ............................................................................................ 19

Bilişsel Bakış Açısı ....................................................................................................... 19

Sosyokültürel Bakış Açısı ............................................................................................ 20

Biyolojik Bakış Açısı .................................................................................................... 20

Evrimsel Bakış Açısı .................................................................................................... 20

Özet ............................................................................................................................. 21

Değerlendirme Soruları .............................................................................................. 21

Uygulamalar ................................................................................................................ 22

Kaynak Önerileri ......................................................................................................... 22

Kaynakça ..................................................................................................................... 23

PSİKOLOJİYE GİRİŞviii İçindekiler

BÖLÜM 2 Psikolojide Araştırma Yöntemleri

Bilimsel Araştırma Süreci ........................................................................................... 27

Bilimsel Yöntem .......................................................................................................... 27

Bilimsel Yöntemin Aşamaları ..................................................................................... 28

Psikolojide Kullanılan Araştırma Yöntemleri ............................................................ 31

Tarama Araştırmaları .................................................................................................. 31

Deneysel Araştırmalar ................................................................................................ 35

Psikolojide Yaygın Olarak Kullanılan Veri Toplama Yöntemleri ............................... 37

Gözlem ........................................................................................................................ 37

Görüşme Yöntemi ....................................................................................................... 38

Anket (Survey) Yöntemi ............................................................................................. 39

Psikoloji Araştırmalarında Etik Süreçler .................................................................... 40

Özet ............................................................................................................................. 43


Uygulamalar ................................................................................................................ 44


Kaynakça ..................................................................................................................... 46

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler ix

BÖLÜM 3 Davranışın Sinirsel Temelleri

Neden Bir Beynimiz Var? ............................................................................................ 49

Sinir Sistemimiz .......................................................................................................... 50

Merkezi Sinir Sisteminin Genel Hatları ..................................................................... 50

Beyin Kabuğu (Serebral Korteks) ............................................................................... 51

Beyin Sapı .................................................................................................................... 53

Beyin Yarıküreleri ve Beyin ........................................................................................ 55

Ara Beyin (Diencephalon) ........................................................................................... 55

Talamus ........................................................................................................................ 56

Hipotalamus ................................................................................................................ 56

Limbik Sistem .............................................................................................................. 58

Bazal Gangliyonlar ...................................................................................................... 58

Omurilik (Medulla spinalis) ....................................................................................... 58

Çevresel (Periferik) Sinir Sistemi ................................................................................ 60

Duyu Sistemi ............................................................................................................... 60

Motor Sistem ............................................................................................................... 61

Merkezi Sinir Sisteminin İnce Yapısı ......................................................................... 63

Sinir Hücreleri Nasıl Haberleşirler? ........................................................................... 65

Endokrin Sistemi: Hormonlar ve Salgı Bezleri .......................................................... 69

Özet ............................................................................................................................. 75


Uygulamalar ................................................................................................................ 76


Kaynakça ..................................................................................................................... 78

PSİKOLOJİYE GİRİŞx İçindekiler

BÖLÜM 4 Duyum ve Algı

Duyusal Süreçlerin Doğası .......................................................................................... 81

Duyular ........................................................................................................................ 86

Birincil Duyular ........................................................................................................... 86

Görme .......................................................................................................................... 86

İşitme ........................................................................................................................... 90

İkincil Duyular ............................................................................................................. 92

Dokunma Duyuları ve Kinestetik Duyular ................................................................ 92

Tat Alma....................................................................................................................... 94

Koku ............................................................................................................................. 95

Algı ............................................................................................................................... 97

Algıda Organizasyon Süreçleri ................................................................................... 99

Gestalt Düzenleme İlkeleri ......................................................................................... 99

Algı Değişmezliği .......................................................................................................102

Bağlam ve Beklentilerin Algıya Yansıması ...............................................................104

Algıda Seçicilik...........................................................................................................105

Algısal Yanılsamalar ..................................................................................................106

Özet ...........................................................................................................................109

Değerlendirme Soruları ............................................................................................110

Uygulamalar ..............................................................................................................110

Kaynak Önerileri .......................................................................................................111

Kaynakça ...................................................................................................................112

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler xi

BÖLÜM 5 Bilinç, Uyku ve Rüyalar

Bilinç ..........................................................................................................................117

Bilinç Kavramına Bakış Açısı ....................................................................................118

Uyku ve Rüyalar ........................................................................................................121

Uykunun Biyolojisi ....................................................................................................122

Uykunun Evreleri ......................................................................................................126

Uyku Mimarisi ...........................................................................................................130

Uyku Süresi ve Yaş .....................................................................................................131

Uyku Yoksunluğu ......................................................................................................136

Uyku Bozuklukları .....................................................................................................140

Rüyalar .......................................................................................................................144

Rüyalar Nasıl Oluşur? ..............................................................................................145

Rüyaların Bir Anlamı Var mıdır? .............................................................................146

Özet ...........................................................................................................................148


Uygulamalar ..............................................................................................................150


Kaynakça ...................................................................................................................152

PSİKOLOJİYE GİRİŞxii İçindekiler

BÖLÜM 6 Duygular

Duyguların Doğası ve İşlevleri ..................................................................................157

Duygular ve Dikkat ..................................................................................................157

Duygular ve Hafıza ....................................................................................................159

Duygular ve Karar Verme .........................................................................................160

İletişim Aracı Olarak Duygular ................................................................................162

Duygular ve Ahlaki Davranışlar ...............................................................................163

Duyguların Nörobiyolojisi .......................................................................................165

Duygu Kuramları .......................................................................................................168

12 Duygu Yasası ........................................................................................................173

Duygular, Yalan Makineleri ve Robotların Geleceği ................................................177

Özet ...........................................................................................................................180


Uygulamalar ..............................................................................................................181


Kaynakça ...................................................................................................................182

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler xiii

BÖLÜM 7 Motivasyon

Motivasyonun Biyolojik Kökenleri ..........................................................................187

Açlık ..........................................................................................................................189

Cinsellik .....................................................................................................................193

Motivasyonu Açıklamada Davranışçı Yaklaşımlar ...................................................201

Motivasyonun Bilişsel ve Psikososyal Temelleri ......................................................202

Motivasyonu Açıklamada Psikodinamik ve Hümanistik Yaklaşımlar ....................207

Özet ...........................................................................................................................212


Uygulamalar ..............................................................................................................213


Kaynakça ...................................................................................................................214

PSİKOLOJİYE GİRİŞxiv İçindekiler

BÖLÜM 8 Yaşam Boyu Gelişim

Yaşam Boyu Gelişimi Anlamak .................................................................................219

Gelişim Nedir? ...........................................................................................................219

Yaşam Boyu Gelişimin Özellikleri ............................................................................221

Yaşam Boyu Gelişimde İnceleme Yöntemleri ...........................................................222

Yaşam Boyu Gelişimde Tartışmalı Konular .............................................................224

Doğum Öncesi Dönemde Gelişim ............................................................................226

Bebeklikte ve Çocuklukta Gelişim ............................................................................232

Ergenlikte Gelişim .....................................................................................................250

Yetişkinlikte Gelişim ve Değişim ..............................................................................256

İleri Yetişkinlikte Gelişim ve Değişim ......................................................................260

Ölüm ..........................................................................................................................264

Özet ...........................................................................................................................265


Uygulamalar ..............................................................................................................266


Kaynakça ...................................................................................................................267

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler xv

BÖLÜM 9 Kişilik

Kişilik Tanımı ............................................................................................................273

Mizaç ve Karakter Nedir? .........................................................................................274

Kişiliği Belirleyen Faktörler ......................................................................................274

Kişilik Kuramları .......................................................................................................277

Sigmund Freud’un Kişilik Kuramı ............................................................................278

E.H. Erikson Kişilik Kuramı (Psikososyal Gelişim Kuramı) ....................................281

Adler’in Kişilik Kuramı (Bireysel Psikoloji) ..............................................................283

H. S. Sullivan’ın Kişiler Arası İlişkiler Kuramı .........................................................284

Cloninger’in Kişilik Kuramı ......................................................................................285

Davranışçı Yaklaşımlara Göre Kişilik .......................................................................286

Ayırıcı Özellik Yaklaşımı ...........................................................................................286

Beş Faktör Kişilik Modeli ..........................................................................................287

Biyolojik Yaklaşım .....................................................................................................288

Hümanistik Kişilik Kuramı (Fenomenolojik Benlik Kuramı) ................................289

Kişiliğin Ölçülmesi ....................................................................................................290

Özet ...........................................................................................................................296


Uygulamalar ..............................................................................................................296


Kaynakça ...................................................................................................................298

PSİKOLOJİYE GİRİŞxvi İçindekiler

BÖLÜM 10 Öğrenme

Öğrenme Nedir? ........................................................................................................305Öğrenme ile İlgili Bazı Kavramlar ............................................................................308

Koşullanma Teorileri ve Öğrenme ............................................................................310

Klasik (Tepkisel) Koşullanma ...................................................................................310

Edimsel (Operant) Koşullanma ................................................................................315

Bilişsel Yaklaşımlar ve Öğrenme ..............................................................................319

Gizil Öğrenme ...........................................................................................................319

Sosyal Bilişsel Kuram ................................................................................................320

Bilgiyi İşleme Kuramı ...............................................................................................322

Özet ...........................................................................................................................322


Uygulamalar ..............................................................................................................323


Kaynakça ...................................................................................................................324

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler xvii

BÖLÜM 11 Bellek

Kodlama: Bilginin Alınması ......................................................................................328

Depolama: Bilginin Saklanması ...............................................................................329

Duyusal Bellek ...........................................................................................................330

Kısa Süreli Bellek / İşleyen Bellek .............................................................................331

Uzun Süreli Bellek .....................................................................................................334

Unutma .....................................................................................................................337

Bilgiyi Geri Getirme / Hatırlama ..............................................................................339

Belleğin Bozulması ....................................................................................................343

Belleği Güçlendirme Yolları ......................................................................................346

Özet ...........................................................................................................................349


Uygulamalar ..............................................................................................................350


Kaynakça ...................................................................................................................351

PSİKOLOJİYE GİRİŞxviii İçindekiler

BÖLÜM 12 Dil ve Düşünme

Dil ...............................................................................................................................355

Kavram Edinme ........................................................................................................356

Dil Gelişimi ................................................................................................................358

Dil Edinim Kuramları ................................................................................................361

Dil – Düşünce İlişkisi ................................................................................................362

Beyin ve Dil ................................................................................................................364

Düşünme ..................................................................................................................365

İmgeler .......................................................................................................................366

Kavramsal ve Sözel Düşünme ...................................................................................367

Problem Çözme .........................................................................................................367

Sezgiler, Algoritmalar ve Yapay Zekâ .......................................................................368

Yaratıcılık ...................................................................................................................370

Yargı ve Karar Alma ..................................................................................................374

Karar Verme Psikolojisi ............................................................................................375

Özet ...........................................................................................................................377


Uygulamalar ..............................................................................................................378


Kaynakça ...................................................................................................................379

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler xix

BÖLÜM 13 Zekâ

Zekâ Nedir? ...............................................................................................................383

Zekânın Ölçümlenmesi .............................................................................................384

Zekâ Testlerinin Doğuşu ...........................................................................................387

Modern Zekâ Testleri ................................................................................................388

Grup Yetenek Testleri ...............................................................................................395

Zekâ Farklılıkları .......................................................................................................395

Zekâ Kuramları..........................................................................................................400

Psikometrik Yaklaşım ...............................................................................................400

Modern Zekâ Kuramları ...........................................................................................401

Zekânın Kökenleri .....................................................................................................405Zekânın Biyolojisi ......................................................................................................408Zekâ ve Cinsiyet ........................................................................................................408Zekâ, Etnik Köken ve Kültürel Yanlılık ....................................................................410Özet ...........................................................................................................................411Değerlendirme Soruları ............................................................................................413Uygulamalar ..............................................................................................................413Kaynak Önerileri .......................................................................................................414

Kaynakça ...................................................................................................................415

PSİKOLOJİYE GİRİŞxx İçindekiler

BÖLÜM 14 Stres, Başa Çıkma ve Sağlık

Stres ...........................................................................................................................419

Stres Kaynakları ........................................................................................................420

Fizyolojik Tepkiler .....................................................................................................425

Savaş - Kaç Tepkisi ....................................................................................................426

Genel Uyum Sendromu .............................................................................................429

Stresle Başa Çıkma ....................................................................................................429

Stres ve Sağlığımız ....................................................................................................433

Kardiyovasküler Hastalıklar .....................................................................................434

Psikolojik Tepkiler .....................................................................................................435

Özet ...........................................................................................................................440


Uygulamalar ..............................................................................................................441


Kaynakça ...................................................................................................................443

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler xxi

BÖLÜM 15 Pozitif Psikoloji

Pozitif Psikoloji Nedir?..............................................................................................449

Pozitif Psikolojinin Çalışma Konuları ......................................................................450

Mutluluk ....................................................................................................................451

Öznel İyi Oluş (Hedonik Mutluluk) .........................................................................452

Psikolojik İyi Oluş (Eudaimonik Mutluluk) .............................................................454

PERMA İyi Oluş Modeli ............................................................................................455

İyimserlik ..................................................................................................................459

Travma Sonrası Gelişim ve Kendini Toparlama Gücü .............................................460

Sosyal ve Duygusal Zekâ ...........................................................................................461

Sosyal Zekâ ................................................................................................................461

Duygusal Zekâ ...........................................................................................................463

Karakter Güçleri ve Erdemler ...................................................................................464

Özet ...........................................................................................................................470


Uygulamalar ..............................................................................................................471


Kaynakça ...................................................................................................................473

PSİKOLOJİYE GİRİŞxxii İçindekiler

BÖLÜM 16 Psikolojik Bozukluklar ve Tedavileri

Psikolojik Bozukluklara Genel Bir Bakış ..................................................................478

Normal & Anormal ...................................................................................................478

Psikolojik Bozuklukların Etiyolojisi .........................................................................479

Psikolojik Bozukluklarda Sınıflandırma ..................................................................480

Nörogelişimsel Bozukluklar ......................................................................................483

Şizofreni Spektrumu ve Diğer Psikotik Bozukluklar ...............................................488

Duygudurum Bozuklukları .......................................................................................489

Kaygı (Anksiyete) Bozuklukları ................................................................................494

Obsesif-Kompulsif ve İlgili Bozukluklar ..................................................................500

Travma ve Strese Bağlı Bozukluklar .........................................................................503

Beslenme ve Yeme Bozuklukları ...............................................................................505

Bedensel (Somatoform) Belirtiler ve İlişkili Bozukluklar ......................................509

Kişilik Bozuklukları ...................................................................................................511

Özet ...........................................................................................................................513


Uygulamalar ..............................................................................................................514


Kaynakça ...................................................................................................................516

PSİKOLOJİYE GİRİŞ İçindekiler xxiii

BÖLÜM 17 Sosyal Psikoloji

Sosyal Psikoloji Nedir? ..............................................................................................525

Sosyal Algı ve Sosyal Bilişsel Süreçler.......................................................................528

Şema...........................................................................................................................530

Yükleme Kuramı ........................................................................................................532

Stereotip ....................................................................................................................533

Sosyal Etki .................................................................................................................534

Grup Normunun Oluşumu .......................................................................................536

Grup Normuna Uyma ...............................................................................................537

İtaat Davranışı ...........................................................................................................538

Tutumlar ...................................................................................................................541

Tutumlar Değiştirilebilir mi? ....................................................................................542

Sevgi ve Çekicilik .......................................................................................................545

Olumlu Sosyal Davranış ............................................................................................548

Özet ...........................................................................................................................551


Uygulamalar ..............................................................................................................552


Kaynakça ...................................................................................................................554

PSİKOLOJİYE GİRİŞxxiv

BÖLÜM 18 Psikolojik Danışma ve Psikoterapi

Psikolojik Danışma ve Psikoterapi ...........................................................................558

Rehberlik ...................................................................................................................559

Psikolojik Danışma ....................................................................................................559

Psikoterapi .................................................................................................................560

Psikolojik Danışmayla İlgili Profesyonel Meslekler .................................................560

Psikolojik Danışma ve Psikoterapide Kuram ...........................................................562

Analitik Yaklaşımlar ..................................................................................................563

Hümanistik (İnsancıl) – Varoluşsal Yaklaşımlar ......................................................566

Davranışçı-Bilişsel Yaklaşımlar .................................................................................569

Bilişsel ve Bilişsel Davranışçı Yaklaşımlar ................................................................570

Psikolojik Danışmada Etik .......................................................................................572

Temel Etik İlkeler ......................................................................................................573

Özet ...........................................................................................................................575


Uygulamalar ..............................................................................................................576


Kaynakça ...................................................................................................................577

Editör ve Yazarlar Hakkında .....................................................................................579

Bölü

m 1Psikolojinin Doğası

Temel Kavramlar Özet

Psikolojinin Doğası Değerlendirme Soruları

Psikolojinin Tarihsel Süreci Uygulamalar

Psikolojinin Çalışma Alanları Kaynak Önerileri

Psikolojide Modern Bakış Açıları

giriş · 2018. 9. 15. · yaşam boyu gelişimi anlamak ..... 219 gelişim nedir?

Documents