Giới và vị thế của người nữ tronggia đình và xã hội

Bs. Phạm Vũ Thiên

Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe và Dân số

Giới tính

• Giới tính là sự khác biệt về sinh học xác địnhmột người có giới tính nữ và một người cógiới tính nam

• Nữ giới có khả năng mang thai, sinh con, chocon bú và nam giới không có những khả năngnày

Đặc điểm về giới tính

• Đặc trưng sinh học

• Bẩm sinh

• Thống nhất

• Ổn định theo thời gian

• Không thay đổi theo không gian

• Thiên chức

Giới tính quy định giới?

• Sự khác biệt sinh học của giới tính, nhiềungười luôn nhìn nhận xã hội sẽ luôn có hai giớinữ và nam và “ngầm” quy định trách nhiệmcủa người nữ và nam trong xã hội

Giới

• Quan niệm xã hội về mộtngười là nam hay nữ baogồm: vai trò, vị thế, tráchnhiệm

• Ví dụ: Nam giới làm việc nặng, nam giới ra quyết định, nữgiới chăm sóc con cái

Đặc điểm về giới

• Mang đặc trưng xã hội

• Không phải bẩm sinh

• Đa dạng

• Có thể thay đổi theo thời gian

• Phụ thuộc vào quan niệm, phong tục, tập quán từng địa phương, quốc gia

• Không phải thiên chức

Chúng ta sẽ nói gì khi thấy hìnhnày?

Quan niệm giới…

• Chịu sự tác động của quan niệm xã hội– Đạo khổng răn dạy: nam phải tu thân, tề gia,

trị quốc bình thiên hạ - nữ phải tam tòng, tứđức

– Chủ nghĩa Mác Lê Nin: giải phóng phụ nữ, phụ nữ có quyền tham gia, và đảm nhận cácvị trí lãnh đạo xã hội

• Chịu tác động của bối cảnh xã hội– Hoàn cảnh đất nước có chiến tranh, phụ nữ

phải làm những công việc thường được cholà việc của nam giới… như cầm súng, laođộng công nghiệp; hết chiến tranh phụ nữlại trở về với “gia đình”

Định kiến giới

• quan niệm quy định nữ hay nam phải có những hành vi, thái độ theo một khuôn mẫu nhất định

• là nhận thức, thái độ và đánh giá thiên lệch, tiêu cựcvề vị trí, vai trò và năng lực của nam hoặc nữ ví dụ: – nam giỏi về các môn tự nhiên,

– nam giới có năng lực lãnh đạo hơn phụ nữ,

– nam giới sáng tạo hơn phụ nữ…

Tổng thống Dilma Rousseff BrazilTổng thống Philippines Thủ tướng Thái Lan

Bình đẳng giới

• Mỗi cá nhân (là nam hay nữ) có quyền tự do pháttriển khả năng của mình và lựa chọn những gì họmuốn mà không bị hạn chế bởi những định kiếntrong xã hội.

Luật Bình đẳng giới (2006)Khoản 3, Điều 5

• “Bình đẳng giới là việc nam, nữ có vị trí, vaitrò ngang nhau, được tạo điều kiện và cơ hộiphát huy năng lực của mình cho sự phát triểncủa cộng đồng, của gia đình và thụ hưởng nhưnhau về thành quả của sự phát triển đó”

Công bằng giới

• là sự vô tư, không thiên vị trong ứng xử và tiếp cận các nguồn lực của xã hội giữa nam và nữ.

Khái niệm bạo lực giới của liên hiệpquốc

• “Bất kz một hành động bạo lực nào dựa trên cơ sở giới dẫn đến, hoặc có khả năng dẫn đến, những tổn thất về thân thể, tình dục, tâm l{ hay những đau khổ của phụ nữ, bao gồm cả sự đe dọa có những hành động như vậy, sự cưỡng bức hay tước đoạt một cách tùy tiện sự tự do, dù nó xảy ra ở nơi công cộng hay trong cuộc sống riêng tư” đều gọi là bạo lực trên cơ sở giới.

Loại hình bạo lực giới

• Bạo hành về tinh thần: mắng chửi, trì triết, khống chế, kiểm soát quan hệ, tài chính

• Bạo hành về thể chất: đánh đập

• Bạo hành về tình dục: ép quan hệ tình dụchoặc từ chối quan hệ tình dục

Các vấn đề về giới có ảnh hưởng nhưthế nào đến vị thế phụ nữ?