gids voor goede praktijken voor een duurzame woon ......3 gids voor goede praktijken voor een...

Gids voor Goede Praktijken voor een duurzame woon-werkmobiliteit


I N H O U D S T A F E L

I N L E I D I N G ...........................................................................................................................................

Context ..................................................................................................................................................

De Gids ..................................................................................................................................................

1. A L G E M E N E M A A T R E G E L E N ............................................................................................

1.1 Communicatie, sensibilisering en informatie ..................................................................................

(a) Sensibiliseringscampagnes ....................................................................................................

(b) Communicatie- en informatiemiddelen ................................................................................

1.2 Vervoerplannen ...............................................................................................................................

(a) De bedrijfsvervoerplannen ....................................................................................................

(b) Schoolvervoerplannen ...........................................................................................................

1.3 Financiële maatregelen en transversale stimulansen .....................................................................

(a) Het mobliteitsbudget ............................................................................................................

(b) Financiële stimulansen ..........................................................................................................

1.4 Organisatie en delokalisatie van het werk ......................................................................................

(a) Telewerk ................................................................................................................................

(b) Gedeelde lokalen ...................................................................................................................

(c) Beheer van de werkuren .......................................................................................................

1.5 Bijzondere aandacht voor PBM .......................................................................................................

Referenties ............................................................................................................................................

2. D E T W E E W I E L E R S ..................................................................................................................



(b) Het fietsplan ..........................................................................................................................

2.2 Voordelen en faciliteiten bij de aankoop, verkoop en terbeschikkingstelling van tweewielers ....

(a) De levering van tweewielers .................................................................................................

(b) De andere tegemoetkomingen van de onderneming ...........................................................

2.3 Maatregelen om de gebruiksvoorwaarden van tweewielers te verbeteren ..................................

(a) Veiliger verkeersomstandigheden voor tweewielers ............................................................

(b) Financiële stimulansen ..........................................................................................................

(c) Maatregelen voor de inrichting .............................................................................................

(d) Terbeschikkingstelling van materieel, ateliers of reparatiediensten ....................................

(e) Stallingen voor tweewielers ..................................................................................................

Referenties ............................................................................................................................................

3. H E T O P E N B A A R V E R V O E R ...............................................................................................




3.2 De financiële stimulansen ...............................................................................................................

3.3 Maatregelen voor betere gebruiksvoorwaarden van het openbaar vervoer .................................

(a) Verkorting van de afstand tussen de inrichting en de halte van het openbaar vervoer ......

(b) De kwaliteit van de lijnen die de halte bedienen (vervoerwijze, frequentie,

dienstregeling, commerciële snelheid, stopplaatsen) ......................................................................

(c) De middelen die worden gebruikt om de afstand tussen de inrichting en de halte af te

leggen en de intermodaliteit te bevorderen .....................................................................................

(d) Het comfort en de veiligheid van het traject naar de halte en aan de halte zelf ..................

Referenties ............................................................................................................................................

4. D E V O E T G A N G E R S .................................................................................................................





4.3 Maatregelen om de omstandigheden voor voetgangers te verbeteren ........................................

(a) De levering van materiaal ......................................................................................................

(b) De plaatsing van signaletiek ..................................................................................................

(c) Organisatie van de voetgangersroutes .................................................................................

Referenties ............................................................................................................................................

5. D E A U T O ’ S .................................................................................................................................



5.3 Zoeken naar alternatieven voor het autosolisme ...........................................................................

(a) Carpooling .............................................................................................................................

(b) Autodelen ..............................................................................................................................

(c) Maatregelen ter bevordering van de intermodaliteit ...........................................................

5.4 Schonere wagens .............................................................................................................................

Referenties ............................................................................................................................................

1


Februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

I N L E I D I N G

CONTEXTCONTEXTCONTEXTCONTEXT

De mobiliteitsbehoeften nemen voortdurend toe en dat heeft uiteraard zijn gevolgen voor het

verkeer en de hinder die daarmee gepaard gaat: verkeersopstoppingen, ongevallen, lawaai,

luchtvervuiling … Aan de gevolgen van deze hinder werden al tal van studies gewijd. Niet alleen het

milieu (diverse vervuilingen) wordt daarbij onder de loep genomen, maar ook de economie (verlies

van werkuren in de files, energieverbruik, …) en de samenleving (gezondheid, veiligheid, welzijn, …).

Een belangrijk aandeel van het verkeer wordt vertegenwoordigd door de woon-werkverplaatsingen.

Om de drie jaar houdt de FOD in bedrijven met minstens 100 werknemers een enquête over de

“woon-werkverplaatsingen” van de werknemers in inrichtingen met minstens 30 werknemers. Deze

enquête heeft betrekking op zowel de privésector (kantoren, fabrieken, werkplaatsen, magazijnen,

enz.) als de overheidssector (federale, gewestelijke, provincie- of gemeentebesturen,

politiekantoren, scholen, administraties en zetels van het openbaar vervoer, enz.).

Uit de laatste enquête, van 2011, blijkt dat het aandeel van de verplaatsingen met de auto (als

belangrijkste vervoermiddel) stagneert of licht is toegenomen sinds 2008. De maatregelen voor een

meer duurzame woon-werkmobiliteit blijven dus een belangrijke uitdaging.

Uit de enquête van 2011 bleek ook dat bijna 90% van de inrichtingen al maatregelen heeft genomen

om een duurzamer woon-werkverkeer te bewerkstelligen. De werkgever is dus een belangrijke speler

voor de algemene verbetering van de kwaliteit van de verplaatsingen.

Deze gids wil de mobiliteitsuitdaging aangaan door een overzicht te geven van de goede praktijken

die de bedrijven toepassen om de woon-werkverplaatsingen te verbeteren. Hij steunt op de

resultaten van de enquêtes van de FOD en op de goede voorbeelden van werkgevers in zowel België

als het buitenland.

DDDDE GE GE GE GIDSIDSIDSIDS

Deze gids richt zich tot inrichtingen, maar ook tot groeperingen van inrichtingen, ongeacht of de

groepering is samengesteld op vrijwillige basis (bijvoorbeeld een akkoord tussen inrichtingen die bij

elkaar in de buurt liggen) of gereglementeerd is (reglementen van toepassing in een industriegebied

of opgelegd door een intercommunale of een ontwikkelingsmaatschappij). Om de tekst vlotter

leesbaar en minder zwaar te maken, worden hierna de volgende algemene termen gebruikt, behalve

indien anders is aangegeven of gespecificeerd:

- De inrichtingen zijn de plaatsen waar de praktijken worden ingevoerd en toegepast;

- De werkgevers zijn diegenen die beslissen over de invoering van de praktijken;

- Woon-werkverplaatsingen zijn hier de verplaatsingen tussen de gebruikelijke woonplaats

(meestal het domicilie) vanwaar de werknemer naar zijn werk vertrekt en de inrichting (de

term “domicilie” wordt hier gebruikt in zijn etymologische betekenis – hij is afkomstig van

“domus” wat het Latijnse woord is voor huis – en niet in zijn juridische betekenis die

impliceert dat de werknemer op dit adres is gedomicilieerd).

De gids richt zich hoofdzakelijk tot inrichtingen met meer dan 30 werknemers. Onder hen bevinden

zich ook een groot aantal scholen. De gids richt zich daarbij niet alleen tot het al dan niet

onderwijzend personeel van deze inrichtingen, maar in extenso ook tot de zeer talrijke leerlingen en

studenten. Het is namelijk erg nuttig om de scholen tegelijk tips te geven voor enerzijds de

2



werknemers en anderzijds de leerlingen en studenten, maar vaak ook voor deze beide groepen

samen.

De praktijken die we in deze gids voorstellen mikken op de korte termijn, dwz dat ze binnen twee-

drie jaar moeten worden ingevoerd. België heeft immers dringend nood aan een duurzame

mobiliteit. Hoe sneller er maatregelen worden doorgevoerd, hoe groter de kans dat diegenen die ze

invoeren ze ook opvolgen. We stellen ook enkel maatregelen voor die uitvoerbaar zijn ten aanzien

van de instellingen, de wetten en de reglementen, maar ook ten aanzien van de kosten die ze

genereren. Enkel praktijken die aan deze criteria voldoen werden weerhouden. Te dure of te

ingewikkelde maatregelen die niet beantwoorden aan het Belgische reglementaire kader, komen niet

aan bod.

Om de gids makkelijker te kunnen raadplegen en efficiënter te kunnen gebruiken, werd hij

gestructureerd per vervoersmodus. We onderscheiden:

- de tweewielers,

- het openbaar vervoer,

- de voetgangers,

- de auto’s.

De presentatie van de goede praktijken voor een bepaald vervoermiddel, geeft een totaalbeeld van

dit soort verplaatsing en laat ons toe om een coherent geheel van acties voor te stellen. Het is

immers noodzakelijk dat de gebruiksvoorwaarden van het betreffende vervoermiddel op ieder

ogenblik bevredigend zijn. Voor tweewielers moet meer bepaald worden gelet op:

- de aankoop of terbeschikkingstelling (voorwaarden, voordelen)

- het gebruik: de trajecten (afstanden, reliëf, staat van de wegen), de weersomstandigheden;

- de reparatie: reparatieatelier, kosten, frequentie;

- de stallingplaats, parking: op de woonplaats en de werkplaats;

- en de wederverkoop: voorwaarden en plaats van verkoop.

De opportuniteit en de impact van elke maatregel hangen dus nauw samen met de integratie van

deze maatregel in een globalere visie van het beoogde vervoermiddel. Losse maatregelen, die niet

kaderen in een globale bezinning, dreigen immers alleen maar te leiden tot nutteloze kosten,

ontmoedigde gebruikers, energieverlies en, bijgevolg, mislukking bij de ontwikkeling van een

duurzaam mobiliteitsbeleid.

Voordat we de verschillende modi bespreken, stellen we maatregelen voor die betrekking hebben op

alle verplaatsingswijzen. Dat zijn de “transversale” maatregelen.

De gids geeft systematisch:

- een inleiding die de uitlegt welk type maatregelen de werknemers kunnen nemen;

- concrete voorbeelden van praktijken die worden toegepast in België of het buitenland;

- meer avantgardistische ideeën of denkpistes die nog niet werden verwezenlijkt of waarvoor

het nog te vroeg is om er de nauwkeurig de efficiëntie van te kunnen meten. De

geselecteerde ideeën of denkpistes beantwoorden uiteraard aan alle doelstellingen inzake

duurzame mobiliteit.

De praktijken die we in deze gids voorstellen worden gesitueerd in de specifieke Belgische context.

Daarvoor maken we gebruik van de resultaten van de enquête 2011 over het woon-werkverkeer. We

geven (in de ballonnen aangeduid met een loep en met het logo van de FOD):

- statistieken die het belang van de voorgestelde maatregelen rechtvaardigen;

- statistieken over het aantal inrichtingen die dergelijke maatregelen hanteren en over de

evolutie van dit aantal;

- inrichtingen die een voorbeeld stellen;

3



- evaluaties van de maatregelen die de inrichtingen doorvoeren.

Elk hoofdstuk eindigt met een overzichtstabel van de beschreven maatregelen.

Er dient benadrukt dat deze gids:

- in geen enkel opzicht volledig is; het is een illusie om te denken dat alle praktijken, met al

hun varianten, van over de hele wereld kunnen worden beschreven. Bovendien komen er elk

jaar nieuwe praktijken en nieuwe experimenten bij. Sommige praktijken bevinden zich nog in

de fase van het voorontwerp, terwijl andere al geëvalueerd worden;

- zich tot doel stelt om een breed panel te geven van voorbeeldpraktijken die recent werden

toegepast door de werkgevers. Het accent ligt dus eerder op diversiteit dan op de toelichting

van een beperkt aantal voorbeelden. Voor een werkgever is het uiteraard belangrijk dat er

een idee wordt gegeven. Dat idee kan hem inspireren en op weg helpen naar een toepassing

voor zijn inrichting. Op de uitvoering van de ideeën wordt in het vervolg van de gids niet in

detail ingegaan. Bij een gedetailleerde beschrijving moeten we immers te veel rekening

houden met lokale, specifieke en tijdsgebonden beperkingen van de uitvoering, zodat een

dergelijke beschrijving slechts zelden beantwoordt aan de welbepaalde behoeften van de

werkgever voor zijn inrichting. Bovendien biedt deze gids de lezer de mogelijkheid om meer

informatie te vinden over een maatregel die hem interesseert via de bibliografie en de

websites die worden vermeld.

Sommige maatregelen die nochtans een belangrijke rol spelen in de promotie van duurzame

mobiliteit, komen in deze gids niet aan bod. Zij vallen onder de bevoegdheid van de overheid (de

federale staat, de gemeenten, de gewesten…) en kunnen dus niet rechtstreeks worden doorgevoerd

door de werkgevers zelf. Hetzelfde geldt voor maatregelen in verband met:

- wijzigingen van het juridisch kader en de fiscaliteit (belasting van natuurlijke en

rechtspersonen), bijvoorbeeld de kwestie van de bedrijfswagens of de aftrekbaarheid van de

verplaatsingskosten van de werknemers;

- ruimtelijke ordening, een fundamentele hefboom om een coherent en doeltreffend

duurzaam mobiliteitsbeleid te ontwikkelen: de lokalisatie ten opzichte van

mobiliteitsinfrastructuren en –voorzieningen en de bevolkingsdichtheid op de werkplaats

(werknemers) en de woonplaats (inwoners) bepalen de mobiliteitsbehoeften en beïnvloeden

de keuze van de bevoorrechte verplaatsingswijzen;

- de kwaliteit van de infrastructuur en de inrichting van de openbare ruimten,

doorslaggevende elementen voor de aantrekkelijkheid van een verplaatsingswijze omdat ze

betrekking hebben op drie fundamentele eigenschappen van de verplaatsing: het comfort,

Interpretatie van de enquêteresultaten:

De statistieken in de ballonnen aangeduid met een loep zijn afkomstig van de resultaten van de

enquête over het woon-werkverkeer van 2011. Deze enquête, die om de drie jaar wordt

gerealiseerd, richt zich tot bedrijven en overheidsinstellingen die gemiddeld meer dan 100

werknemers tewerkstellen (voor de sites (inrichtingen) met meer dan 30 werknemers moet een

vragenlijst worden ingevuld). De gegevens uit deze enquête hebben betrekking op 33,3 % van de

actieve bevolking. Hoewel dit aandeel significant is, moeten de cijfers voorzichtig worden

geïnterpreteerd: de geselecteerde steekproef heeft immers enkel betrekking op bedrijven met

meer dan 100 werknemers en de resultaten kunnen niet gewoon worden geëxtrapoleerd naar de

hele actieve bevolking of zelfs naar alle werkgevers.

4



de verplaatsingsduur en de veiligheid. De invoering van een zone 30 bijvoorbeeld bevordert

het comfort en de veiligheid van de zachte verplaatsingswijzen (voetgangers, fietsers) en

bestraft het gebruik van de auto, met name door de snelheidsbeperking.

5



De aanstellling van

een

mobiliteitscoördinator is

een van de meest

toegepaste

maatregelen :in 2011

beschikte 11% van de

1 . A L G E M E N E M A A T R E G E L E N

De transversale maatregelen hebben betrekking op de verschillende vervoersmodi en worden

uitgewerkt met het doel de negatieve gevolgen van het verkeer te verminderen. Het betreft

informatieen sensibiliseringsacties of acties die een aantal praktijken bundelen zoals de invoering

van een verplaatsingsplan of een mobiliteitsbudget binnen een bedrijf, of het beheer van de

arbeidstijd van de werknemers.

De voorgestelde maatregelen spelen, op verschillende niveaus, een rol in de integratie van duurzame

maatregelen in ons dagelijkse leven en vormen tevens een uitdaging om het imago van een bedrijf

op te waarderen. Deze vaak aanmoedigende maatregelen kunnen allemaal worden doorgevoerd

door eenzelfde inrichting:

- Maatregelen om te communiceren en informeren over en te sensibiliseren tot de belangen

van duurzame mobiliteit;

- Vervoerplannen voor het beheer van de mobiliteit;

- Transversale financiële en aanmoedigende maatregelen;

- Maatregelen met betrekking tot de arbeidsorganisatie, glijdende werkuren en de

werkplaats;

- Bijzondere maatregelen voor PBM ten voordele van een duurzame mobiliteit.

Zoals we zullen zien in bepaalde voorbeelden, kunnen de oprichting, de verhuis van een inrichting of

de sterke toename van het aantal werknemers een gelegenheid zijn om een duurzaam

mobiliteitsbeleid te vestigen in de onderneming. De maatregelen waartoe de werkgever bij deze

gelegenheid beslist, kunnen beter overkomen bij de werknemers die hun gedrag op het vlak van

woon-werkverplaatsingen moeten veranderen. De nieuwe organisatie van het woon-werktraject kan

nieuwe praktijken inluiden op het vlak van duurzame mobiliteit. Het succes van die mobiliteit hangt

grotendeels af van de voorbereiding van de werknemers op de veranderingen. Het is dus belangrijk

dat er tijdig, en al zo vroeg mogelijk, wordt gecommuniceerd en overleg wordt gepleegd.

Bij de installatie van een mobiliteitsbeleid in een inrichting, wordt bij voorkeur een

mobiliteitscoördinator of -beheerder aangesteld. Deze treedt

op als aanspreekpunt voor zowel de oprichting en opvolging

van bijvoorbeeld een BVP als voor de lancering van een

geïsoleerde maatregel. De mobiliteitscoördinator vervult de

essentiële rol van drager van het “duurzame mobiliteitsproject”

voor de directie en organiseert het overleg met de

werknemers. Hij bepaalt de doelstellingen en middelen om de

mobiliteitsmaatregelen te organiseren en begeleiden en

coördineert de informatieverspreiding en de sensibiliserings-

en de communicatieacties. Verder is hij degene die het

mobiliteitsbeleid continu evalueert en opvolgt en er de nodige

aanpassingen in doorvoert in een context van permanente

veranderingen.

6



12% van de

inrichingen heeft

campagnes opgezet over

alternatieven voor het

autosolisme

1.1 1.1 1.1 1.1 COMMUNICATIE, SENSIBCOMMUNICATIE, SENSIBCOMMUNICATIE, SENSIBCOMMUNICATIE, SENSIBILISERINGILISERINGILISERINGILISERING EN INFORMATIEEN INFORMATIEEN INFORMATIEEN INFORMATIE

Deze maatregelen zijn erop gericht de duurzame verplaatsingswijzen te bevorderen en het gebruik

ervan te vergemakkelijken. Ze bestaan in verschillende vormen:

- sensibiliseringscampagnes;

- de invoering van middelen die makkelijker toegang bieden tot duurzame verplaatsingswijzen.

(a) Sensibiliseringscampagnes

Sensibiliserings- en informatiemaatregelen zijn de eerste stap

naar verandering richting duurzamer verplaatsingswijzen. Ze

mikken op een zo groot mogelijk publiek binnen de inrichting

en stellen zachte verplaatsingsformules voor die geschikt zijn

voor de inrichting. De werkgever kan testfasen doorvoeren en

vervolgens een eerste evaluatie maken, maar ook

voorbeeldeffecten om het vertrouwen van de werknemers te

winnen. Met deze initiatieven kan dus rekening worden

gehouden met het wedervaren van de personen en beter

worden beantwoord aan hun mobiliteitsbehoeften.

In Vlaanderen nemen bijna twee basisscholen op tien deel aan de campagne “Safe &

Environmentally Friendly Schools” om de leerlingen via ludieke en educatieve acties te sensibiliseren

tot duurzame woon-schoolverplaatsingen.

Sinds 2000 organiseert de vzw “Mobiel 21” in de basisscholen de campagne “Veilig en

Milieuvriendelijk naar School”. In dit kader biedt ze twee soorten activiteiten aan:

- Het spel “Sam de Verkeersslang”. Het belangrijkste doel bestaat erin om de

leerlingen te sensibiliseren tot een duurzaam woon-schoolverkeer. Het spel

verloopt als volgt: de leerlingen krijgen punten telkens als ze op een duurzame

manier naar school zijn gekomen. Elk punt wordt gekleefd op een persoonlijke

fiche van elke leerling, die op zijn beurt op een spandoek in de vorm van een

slang komt te hangen. Als de slang helemaal bedekt is met de fiches van de

kinderen, wint de klas een prijs.

- Educatieve projecten in de scholen over vervoer en mobiliteit.

De sleutel van het succes van deze campagne ligt in het feit dat het spel en de

educatieve projecten elkaar perfect aanvullen. Beide concentreren zich op de lokale

en zeer concrete behoeften inzake mobiliteit. Vóór de campagne maakten duurzame

woon-schoolverplaatsingen 51% uit van alle trajecten. Tijdens de campagne steeg dit

aandeel met 29 %. Aan het eind van de campagne kon 63% van de verplaatsingen van

de leerlingen als “duurzaam” worden beschouwd.

Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 30

7



Deelname van de bedrijven aan de campagnes “Naar het werk zonder auto’ die Mobiel Brussel

lanceert sinds 2008.

Deze actie, die zich rechtstreeks wendt tot de Brusselse bedrijven, wordt jaarlijks

georganiseerd in het kader van de Europese Week van Vervoering. Doel:

alternatieven voor het autogebruik in de stad promoten en beter bekend maken. Om

de bedrijven te mobiliseren, lanceert Mobiel Brussel via een elektronische

informatiebrief van de cel die de bedrijfsvervoerplannen opvolgt (de E-News)

maandelijks een oproep om deel te nemen aan de Week van Vervoering en, als het

bedrijf geselecteerd wordt, gratis tickets te ontvangen om de MIVB, de NMBS, De Lijn,

de TEC en Villo een week lang gratis uit te proberen. De bedrijven worden

hoofdzakelijk geselecteerd op basis van hun motivatie om deel te nemen aan de

Week van Vervoering en tijdens die week acties te organiseren ten aanzien van hun

werknemers.

In 2012 deelden de geselecteerde bedrijven 450 Try Passes uit van de MIVB, 200

abonnementen van de NMBS en 100 TEC-paspoorten voor één week, evenals 1000

dagkaarten van De Lijn en 1000 weekabonnementen van Villo. De werknemers

konden dus een week lang een andere verplaatsingswijze uitproberen om naar het

werk te gaan. Het aantal bedrijven dat een vervoerplan opstelt en deelneemt aan de

actie “Naar het werk zonder auto” is sinds de lancering alleen maar toegenomen. In

de week van 16 tot 22 september 2013 namen 62 bedrijven deel, tegenover 22 in

2008.

Elk bedrijf dat dit wil kan, met of zonder vervoerplan, deelnemen aan de Week van

Vervoering. Mobiel Brussel ondersteunt elk bedrijf dat een aanvraag doet en kan het

nodige materieel leveren (gratis tickets voor het openbaar vervoer,

informatiemiddelen, stap- en fietskaarten,…).


8



Verzekeringsgroep P&V startte in 2010 een affichecampagne en richtte in zijn zetel een

informatiestand op over mobiliteit.

Deze actie kadert in de campagne “ Naar het werk zonder auto” van Mobiel Brussel.

Naast een ruime verspreiding via het internet, kregen de medewerkers ook toegang

tot informatiedocumenten over zachte verplaatsingswijzen, vooral de fiets en het

openbaar vervoer:

- De agenda van de Week van Vervoering

- De praktische vervoersgids “Uw Mobiliteitstroef”

- De brochure “Fietsen naar je werk”

- 3 informatiefiches over de fiets (beperkt eenrichtingsverkeer, verlichting en

diefstal).

Om zijn engagement extra in de verf te zetten, heeft P&V de parkings van zijn

maatschappelijke zetel (P&V toren en gebouw VIVIUM) gesloten. Ze is enkel nog

toegankelijk voor personen met beperkte mobiliteit, carpoolers en

tweewielergebruikers. Wie met het openbaar vervoer naar het werk kwam kreeg

gratis tickets en de gebruikers van de “zachte verplaatsingswijzen” (met de fiets, te

voet) mochten aanschuiven aan een ontbijt.

Deze sensibiliseringsactie is een goede oefening in informatie en om de

automobilisten aan te moedigen nieuwe verplaatsingswijzen uit te proberen om zich

naar hun werk te begeven.


In 2013 namen 50 Brusselse scholen deel aan de Week van Vervoering. Ze organiseerden acties om

hun leerlingen, de ouders en de leerkrachten aan te moedigen de auto thuis te laten en een

alternatieve verplaatsingswijze uit te proberen.

Tijdens de Week van Vervoering werd een campagne georganiseerd die zich specifiek

richtte tot de Brusselse scholen: ” Naar school zonder auto”. De aandacht ging

daarbij naar dezelfde thema’s als bij de actie “Naar het werk zonder auto” voor de

bedrijven (zie hoger).


(b) Communicatie- en informatiemiddelen

Dankzij de technologische doorbraken in het domein van communicatie en informatie konden

krachtige tools worden ontwikkeld die meer en meer worden gebruikt door en toegankelijk zijn in de

bedrijven. Deze tools, die specifiek betrekking hebben op mobiliteit, nemen verschillende vormen

aan die helpen om duurzame mobiliteit te bevorderen. Enkele voorbeelden:

- De virtuele platformen: de werknemers van een bedrijf kunnen hierop ideeën, trukjes en

tips uitwisselen voor duurzame mobiliteit en hun wedervaren met hun eigen

verplaatsingswijze vertellen…

- De websites over duurzaam verkeer: ze informeren de bedrijven en werknemers over de

bestaande praktijken die al worden toegepast in andere bedrijven.

9



- Terbeschikkingstelling van een telefoonnummer (groen nummer) dat de werknemers

kunnen bellen om informatie te vragen of ideeën voor te stellen voor hun verplaatsingen in

het kader van duurzame mobiliteit.

- De documentatiekit die de inrichting aan haar werknemers overhandigt, met informatie over

de duurzame vervoermiddelen voor personen (woon-werkverplaatsingen, afspraken,

klanten, nazorg, enz.) en goederen. De documentatiekit is een efficiënt informatiemiddel in

de mate dat hij:

o specifiek betrekking heeft op de inrichting (met name op de locatie);

o regelmatig wordt bijgewerkt;

o wordt verspreid op papier en eventueel via een intranetsite (te downloaden of af te

drukken documenten).

Ook een rubriek “mobiliteit” in de interne documentatie van het bedrijf die aan het

personeel wordt verspreid en regelmatig wordt bijgewerkt (driemaandelijkse publicatie) kan

het personeel informeren over duurzame verplaatsingswijzen. Deze rubriek zou kunnen

worden aangewend om recente innovaties voor de bedrijven te verspreiden en op een

gepersonaliseerde manier de mogelijkheden en initiatieven toe te lichten die het bedrijf

lanceert voor zijn medewerkers. Tegelijk zou ze het bewijs leveren dat de werkgever zich

inzet voor het welzijn van zijn personeel.

- De mobiliteitscafés en -kiosken: informatiestands in bedrijven of activiteitszones waar het

personeel zijn ervaringen en praktijken op het vlak van mobiliteit kan uitwisselen (gezellige

plek en hefboomeffect ten gunste van alternatieve praktijken).

- Winkels die speciaal gericht zijn op duurzame mobiliteit en alternatieven aanbieden voor de

traditionele auto, leveren de bedrijven het nodige materieel en advies over de verschillende

vervoerwijzen die het bedrijf ter beschikking kan stellen van zijn medewerkers.

De Parijse vereniging Human Village ontwikkelde het ludieke informatieplatform “Green is good “

om de goede praktijken op het vlak van duurzame ontwikkeling te verspreiden.

“Green is Good” is een website die in 2009 werd opgestart door Human Village, een

Parijse vereniging die streeft naar ecosolidariteit. Bedoeling is om werknemers te

mobiliseren tot duurzame ontwikkeling in het bedrijf. “Green is good” is een

communicatieplatform en verspreidt dus informatie, maar geeft de werknemers ook

de kans om zich te uiten. Het platform bevat nieuwtjes over duurzame ontwikkeling

maar ook getuigenissen, commentaren en interviews met werknemers over hun

“groene” gedragingen in het dagelijkse leven.

De oprichting van zo’n site in een onderneming laat enerzijds toe om de werknemers

te sensibiliseren tot duurzame ontwikkeling en anderzijds om hen aan te moedigen

om hun verantwoordelijkheid op te nemen op ecologisch en menselijk vlak. Steunend

op een bottom-up aanpak, geeft deze site de werknemers de mogelijkheid om de

bedrijfsleiders te mobiliseren. De werknemers worden zelf de motoren van

verandering in hun bedrijf. Hun bijdrage wordt opgewaardeerd zonder verplichtingen

en creëert een solidariteit in de onderneming.


10



Colruyt richtte een “groen nummer” in waar de werknemers hun suggesties, tips en opmerkingen

over woon-werkverplaatsingen kwijt kunnen.

Het belangrijkste doel van dit “ groene nummer” bestaat erin om de werknemers te

betrekken bij een strategie van de onderneming op het vlak van duurzaam verkeer.

Iedereen kan voorstellen doen of oplossingen aanreiken om het gebruik van de

personenwagen te vervangen door een alternatieve verplaatsingswijze.

Via hetzelfde nummer kunnen de werknemers ook communiceren met de

buitenwereld (de overheid, de pers, enz.).


11



Elke onderneming kan een beroep doen op de website “TOOLBOX Mobiliteitsmanagement voor

ondernemingen”

Deze tool werd in 2000 ontwikkeld met de steun van de Europese Commissie in het

kader van het programma SAVE II. Het geeft voorbeelden en reikt oplossingen aan

om het hoofd te bieden aan de mobiliteitsproblemen van de ondernemingen en is

dus een hulpmiddel bij de beslissing om beheersmaatregelen te kiezen die het best

aansluiten bij de mobiliteit van de onderneming en om er de impact van te evalueren.

De tool is als volgt georganiseerd:

- Rechtstreeks toegang tot de databank van de maatregelen: lijst van de

maatregelen en gedetailleerde toelichting;

- Snelle oplossingen om onmiddellijk te kunnen antwoorden op een specifiek

probleem;

- Voorbeelden van bedrijven die deze voorgestelde maatregelen toepassen,

met een overzicht van de mogelijke impact;

- Toegang tot meer gedetailleerde en gepersonaliseerde tips: hulp bij de

beslissing voor de bedrijven.

Meer dan 40 verschillende maatregelen, mogelijke acties en tal van voorbeelden

worden beschreven en toegelicht. Elke maatregel wordt gedetailleerd beschreven en

gekoppeld aan voorbeelden van geslaagde implementaties. Deze voorbeelden

worden overgenomen in heel Europa.

Enkele van deze maatregelen:

- De infrastructuur voor fietsers en voetgangers verbeteren

- Aangepast collectief vervoer aanbieden

- De nood aan trajecten buiten het werk gecombineerd met woon-

werkverplaatsingen verminderen

- Alternatieven aanreiken voor het autogebruik voor beroepsdoeleinden

- Parkingmanagement

Onder de voorbeelden van bedrijven die een beroep hebben gedaan op Toolbox,

bevindt zich ook de Ford-fabriek van Gent. Die ontwikkelde een tool om het

autoverkeer van haar 12 000 werknemers te verminderen (frequente files), de

trajecten beter te beveiligen (regelmatig ongevallen tussen fietsers en

automobilisten) en het gebruik van de bedrijfsbussen op te voeren. Al deze

maatregelen vertaalden zich in:

- Een betere service van de bedrijfsbussen (tracé en duur van de routes, betere

lokalisatie van de haltes, gebruik van de service mogelijk voor werknemers

van naburige bedrijven, terugkeergarantie in geval van laat werken);

- Een geslaagde promotie van carpooling waarvan meer gebruik wordt

gemaakt dan van individuele wagens (databank en contacten tussen de

werknemers via de mobiliteitscoördinator);

- Veiliger fietspaden in samenwerking met de lokale overheden (bouw van een

tunnel buiten de fabriek zodat fietsers veilig kunnen oversteken zonder

conflict met de automobilisten).

-


12



In drie vestigingen in Frankrijk (Rijsel, Lyon en Marquette-lez-Lille) kunnen bedrijven voor de woon-

werkverplaatsingen van hun werknemers een beroep doen op Altermove, een vervoerdienst die op

één locatie alle alternatieven voor de traditionele auto verenigt.

Altermove werd in 2010 opgestart en biedt de bedrijven:

- producten (fietsen, scooters, driewielers, elektrische wagens, accessoires,

uitrustingen);

- diensten (huur, fietstaxi, autodelen, carpooling, TEC-tickets, technische

werkplaats);

- expertises (advies aan particulieren en bedrijven, contacten met specialisten).

Via AlterMove Pro biedt de winkel ook diensten aan voor bedrijven:

Elke onderneming vindt bij Altermove innoverende mobiliteitsideeën en –

oplossingen die speciaal zijn aangepast aan haar situatie.

In 2012 startte Altermove in Rijsel een mobiel atelier voor fietsreparaties. Altermove

profiteert van deze activiteit om fietsers en voorbijgangers te sensibiliseren tot

duurzame mobiliteit, vooral voor hun woon-werkverplaatsingen. De ontmoetingen en

uitwisselingen met de animator over ecomobiliteit voegen een menselijke dimensie

toe aan het repareren van fietsen.


In Vlaanderen, Wallonië en Brussel bieden steeds meer bedrijven hun werknemers, bezoekers of

klanten een bereikbaarheidsfiche aan waarop het gebruik van zachte verplaatsingswijzen gepromoot

wordt (vooral de fiets en het openbaar vervoer).

De bereikbaarheidsfiche is een document dat alle vervoerswijzen om een bedrijf te

bereiken voorstelt in een stedelijk landschap. Ze toont de middelen om het bedrijf te

bereiken met de fiets, met het openbaar vervoer (lijnen, haltes en dienstregeling van

de MIVB, de NMBS, De Lijn, de TEC), maar ook de Cambio-stations, de fietsparkings,

de haltes van Taxistop, enz.

Bij deze fiche hoort een plan dat de mogelijke routes aangeeft, afhankelijk van de

weerhouden verplaatsingswijze, en vooral andere vervoermiddelen promoot dan de

auto. Dit plan kan worden uitgehangen in het bedrijf (hall, ad valvas, liften, …), op de

website worden geplaatst of worden uitgedeeld aan de bezoekers.


13



14



1.2 1.2 1.2 1.2 VERVOERPLANNENVERVOERPLANNENVERVOERPLANNENVERVOERPLANNEN

De vervoerplannen omvatten verschillende acties die - als ze samen worden gelanceerd - efficiënter,

beter en duurzamer zijn dan afzonderlijke acties.

(a) De bedrijfsvervoerplannen

Het bedrijfsvervoerplan is een complete benadering om de verplaatsingen die een bedrijf genereert

te optimaliseren. Alle mogelijke maatregelen kunnen er op geïntegreerde wijze in gecoördineerd

worden, van de analyse over de toepassing tot aan de opvolging ervan1. Dit soort meer globale acties

kan zowel worden toegepast op schaal van een onderneming als op schaal van een geheel van

ondernemingen (complex, industriezone). De realisatie ervan verloopt in verschillende etappes, van

de analyse van de verplaatsingen en de huidige bereikbaarheid van het bedrijf tot de uitwerking,

toepassing, evaluatie en opvolging van een actieplan. Het BVP moet worden gezien als een cyclisch

en dynamisch proces dat regelmatig wordt aangevuld en bijgewerkt. Het is geen louter tijdelijke

oplossing voor de mobiliteitsproblemen van een bedrijf, maar een instrument om de processen en

kosten permanent te optimaliseren. Dankzij een samenwerking tussen bedrijven en de bundeling van

middelen om duurzame mobiliteit te promoten, kunnen bedrijven de kosten delen en een efficiënt

en coherent plan uitvoeren op schaal van een bedrijvencomplex. In dat geval spreken we van Plans

de Déplacements Inter-Entreprises (PDIE), in Wallionië Plans de Mobilité des Zones d’Activités

(PMZA) genoemd. De Overheidsdienst Wallonië heeft al verschillende instrumenten opgelijst en ter

beschikking gesteld om de BVP-benadering te begeleiden2. Ze zette met name een inventaris online

van alle bestaande BVP’s in het Gewest.

1 Mobiliteitscel UWE (2003). « Clé de votre mobilité durable, entreprises et déplacement de personnes,

mesures et partenaires », http://www.promobilite.fr/exemples-europeens/

2 Bijgewerkte hulpprogramma's beschikbaar voor bedrijven in het Waalse Gewest (SPW) :

http://mobilite.wallonie.be/home/outils/plans-de-mobilite/les-plans-de-deplacement-entreprise.html

15



Ter gelegenheid van haar verhuis, bood De Post haar bedienden alternatieven aan voor het gebruik

van de individuele wagen.

Na de verhuis van het Luikse postsorteercentrum in 1996, nam het aantal

werknemers die met hun privéwagen naar het werk kwamen met 50% toe. Met deze

negatieve mobiliteitsbalans voor ogen, werden ter gelegenheid van de nieuwe verhuis

van het postsorteercentrum naar Awans in 2007, waarbij bijna 700 werknemers

betrokken waren, verschillende initiatieven ondernomen. Er werd onder meer een

collectieve pendeldienst ingericht tussen het station van Luik-Guillemins en de nieuwe

vestiging in Awans: tien voertuigen leggen op vaste tijdstippen en in elke richting 31

trajecten af per dag. Tijdens de spitsuren worden er bussen ingelegd (50 personen).

Deze verplaatsingen worden aangevuld door een systeem “on demand”. Dankzij dit

mobiliteitsbeheer vanwege De Post laten meer werknemers de auto thuis, hoewel het

openbaar vervoersaanbod niet beantwoordt aan de behoeften van de werknemers

(lange verplaatsingen en gebrekkige aansluitingen).

Overigens werd ook het parkeeraanbod voor tweewielers uitgebreid, terwijl dit

aanbod voor auto’s hetzelfde is gebleven met ongeveer 400 parkeerplaatsen.


Om het hoofd te bieden aan de verkeers-en parkeerproblemen in Brussel, lanceerde Dexia Bank

(inmiddels omgedoopt tot Belfius Bank) in 2000 een aantal acties om de mobiliteitsvoorwaarden van

haar 5550 bedienden (sites Congres – Noordstation in het centrum van Brussel) te verbeteren.

In het kader van het BVP dat werd uitgewerkt in overleg met de sociale partners,

ontwikkelde de onderneming een aantal coherente maatregelen voor alle

verplaatsingswijzen. Bedoeling was enerzijds om het autogebruik te ontraden en

anderzijds om de werknemers aan te moedigen om zachte verplaatsingswijzen te

gebruiken:

- aanduiding van een “mobiliteitscoördinator” ;

- gratis openbaar vervoer: de bank betaalt alle abonnementskosten voor het

openbaar vervoer via een derdebetalersysteem (rechtstreeks door de bank aan

de openbaar-vervoermaatschappij). De werknemers mogen daarbij

verschillende vervoerwijzen van verschillende maatschappijen combineren (bus

– tram – trein – metro);

- voor intermodale verplaatsingen, financiële tegemoetkoming voor de

verplaatsing tussen woonplaats en vertrekplaats voor alle vervoerwijzen;

- betaling van de parkeerkosten aan het vertrekstation;

- betalend parkeren voor automobilisten die niet aan carpooling doen;

- aanmoediging van carpooling door lidmaatschap van Carpoolplaza, gratis

parking en de toekenning van een gelijke vergoeding voor de bestuurder en elk

van zijn passagiers ;

- ter beschikking stellen van een gepaste infrastructuur en uitrusting voor

tweewielers: bewaakte fietsstalling, kleedkamers met persoonlijke lockers en

douches, uithanging van de fietskaart van Brussel, stopcontacten voor het

opladen van elektrische fietsen, spiegels, vuilnisbakken, zadels en

reparatiemateriaal; bovendien ontvangt elke nieuwe fietser een fluohesje in de

kleuren van de onderneming en een fietskaart van Brussel; jaarlijks organiseert

16



de onderneming ook een opleiding ‘fietsen in de stad” om de veiligheid van de

fietsers te verbeteren;

- kilometervergoeding (0,22 €) voor wie dagelijks met de fiets of te voet naar het

werk komt;

- glijdende werkuren of zelfs vierdagenweek en aanmoediging van telewerk thuis

of in een telecentrum;

- bewustmaking van het personeel door toegankelijkheidsfiches ter beschikking te

stellen en via informatiecampagnes: “Middagen van de Mobiliteit”, “Autoloze

werkdag”, vervolgens “ Week naar het werk zonder auto”, “Friday Bikeday” met

elke vrijdag van april tot september gratis ontbijt voor de 400 fietsers in Brussel

tijdens de werkuren, lidmaatschap van “Bike to Work” (700 deelnemers),

Carpoolplaza, Cambio (als dienstvoertuig) en Villo (als dienstfiets);

- gebruik van schonere voertuigen: “Green Car Policy” die de toegestane CO2-

emissie voor bedrijfswagens plafonneert.

Het BVP had een reële impact op de verplaatsingswijzen van de werknemers. De

verhouding werknemers, bij de 4141 die in Brussel werken, die alleen met de auto

naar het werk komen daalde van 55 % in 2000 tot 21% in 2013. Dit stemt overeen

met 1500 minder wagens in het dagelijkse verkeer. De maatregelen resulteerden in

een aanzienlijke modal shift van de personenwagen naar de alternatieve

verplaatsingswijzen.

In 2013 ontving Belfius de “Business Mobility Award” voor de inspanningen die de

bank al meer dan 12 jaar levert om haar personeel aan te moedigen om op een meer

duurzame manier naar het werk te komen. De maatregelen die geleidelijk aan

werden ingevoerd wierpen hun vruchten af: 79% van de werknemers van Belfius laat

de auto thuis staan en komt met een alternatief vervoermiddel naar het werk.


Sinds 1996 hanteert Infineon Technologies in Dresden (Duitsland) een mobiliteitsplan ten gunste van

fietsers (met reparatieatelier) en gebruikers van het openbaar vervoer, naast een communicatie- en

sensibiliseringsplan voor duurzame mobiliteit.

Dankzij dit nieuwe mobiliteitsbeleid:

- kon de onderneming vermijden dat 500 extra parkeerplaatsen moesten worden

aangelegd;

- daalde de verhouding werknemers die alleen met hun eigen auto naar het werk

komen tussen 1996 en 2005 van 68% naar 55%. Dat stemt overeen met een

besparing van 12 miljoen autokilometers per jaar, 400 kg CO2-uitstoot en 325

euro per werknemer per jaar;

- 26% van de personeelsleden die sinds 2000 werden aangeworven hebben hun

vervoerwijze veranderd;

- In het algemeen is het absenteïsme afgenomen, de stiptheid verbeterd, de stress

van de woon-werkverplaatsingen verminderd en het aantal ongevallen gedaald.


17



Het Business Park Quorum, een groot kantoorcomplex in het Verenigd Koninkrijk (Newcastle) waar

bijna 8000 werknemers samenzitten, stelde in 2008 een interbedrijfsvervoerplan op.

Het Business Park werd geconfronteerd met een tekort aan parkeerplaatsen. Om dat

probleem op te lossen, voerde het maatregelen in om duurzame mobiliteit te

bevorderen: terbeschikkingstelling van pendelbusjes aangevuld met openbaar

vervoer, parkeermanagement, autodelen, informatie over en gebruik van de fiets,

gepersonaliseerde trajecten, voordelen voor wie gebruik maakt van het openbaar

vervoer,…

Sinds de invoering van al deze maatregelen, zijn de belangrijkste resultaten:

- daling van het autogebruik van 65% in 2008 tot 55% in 2012;

- stijging van het gebruik van het openbaar vervoer van 19% in 2008 tot 38% in

2012;

- in 2012 reden er 49 bussen naar het business park, tegenover 6 in 2008;

- het gebruik van de fiets verdubbelde, van 2 % in 2011 tot 4% in 2012;

- het aantal pendelaars steeg van 97.373 aan het eind van het eerste jaar tot

148.410 in het begin van het tweede jaar, dit betekent een stijging met 50%.

Sleutel van dit succes was de communicatie met de werknemers om hun noden beter

af te bakenen. Er werden discussiegroepen opgericht waarin de werknemers hun

ervaringen op het vlak van duurzame mobiliteit kunnen delen.


(b) Schoolvervoerplannen

Het schoolvervoerplan promoot duurzame mobiliteit in het kader van woon-schoolverplaatsingen

via maatregelen die gericht zijn op drie actieterreinen3:

- De leerlingen en hun ouders bewust maken van mobiliteit en verkeersveiligheid;

- De weg naar school en de schoolomgeving veiliger en leefbaar maken;

- De verplaatsingsgewoonten veranderen maar de leerlingen ook leren om autonomer te

worden in hun verplaatsingen.

De initiatieven die de scholen kunnen nemen zijn erg gevarieerd: velobus, pedibus, carpooling,

aanleg van een kiss-and-ridestrook, enz.

3 Brussel Mobiliteit : http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/scholen/schoolvervoerplan

18



De Saint-Henrischool in Brussel (Sint-Lambrechts-Woluwe): dynamisch op het vlak van

schoolmobiliteit.

Sinds enkele jaren stelt de Saint-Henrischool zich bijzonder dynamisch op als het gaat

om schoolmobiliteit: inrichting van een kiss-and-ridestrook, een fietslokaal en zelfs

een buggyrek.

Een project dat in 2013 werd opgestart, is de pedibus. Deze praktijk ontlast het

verkeer in de schoolomgeving door opstoppingen te vermijden. Bedoeling is om een

vast traject uit te stippelen (+/- 1.5 km) naar de school. De kinderen kunnen worden

afgezet aan het begin van het parcours of onderweg, waarna een personeelslid ze

veilig naar school begeleidt. Aanvankelijk wordt er gerekend op een tiental kinderen

om een rij te vormen. Als het project verder groeit, kunnen verschillende pedibussen

op verschillende trajecten worden overwogen.


19



1.3 1.3 1.3 1.3 FINANCIËLE MAATREGELFINANCIËLE MAATREGELFINANCIËLE MAATREGELFINANCIËLE MAATREGELEN EN TRANSVERSALE SEN EN TRANSVERSALE SEN EN TRANSVERSALE SEN EN TRANSVERSALE STIMULANSENTIMULANSENTIMULANSENTIMULANSEN

Met deze maatregelen worden de werknemers financieel aangespoord om hun verplaatsingswijzen

te veranderen. De maatregelen die we hier beschrijven zijn niet gericht op een bepaalde

verplaatsingswijze, maar zijn globaler en laten de werknemer toe om op een geïntegreerde,

geïndividualiseerde en autonome wijze alle mobiliteitsoplossingen die hem worden aangeboden te

beheren. Maatregelen die zich specifiek richten op een bepaald vervoermiddel, komen verder in dit

onderdeel nog aan bod.

Een alternatief voor de bedrijfswagen dat recent werd ontwikkeld is het “mobiliteitsbudget”, dwz

een maandelijks vast bedrag dat de werknemer kan gebruiken om al zijn vervoerskosten te betalen,

ongeacht het vervoermiddel dat hij gebruikt4. Als dit bedrag aan het eind van de maand niet volledig

is opgebruikt, mag hij het saldo houden en gebruiken voor andere voordelen. Hij kan het

bijvoorbeeld omzetten in een vakantiedag. Werknemers zullen daardoor geneigd zijn om vaker voor

duurzame verplaatsingswijzen te kiezen aangezien daar minder kosten aan verbonden zijn. Ze zullen

vaker met de fiets komen werken of het openbaar vervoer gebruiken, of de verplaatsing zelfs

vermijden door deel te nemen aan een telefonische conferentie of thuis te werken. De invoering van

een mobiliteitsbudget houdt voordelen in voor de beide partijen5:

- voor de werknemers: financiële voordelen, meer flexibiliteit en beheersing van de

verplaatsingswijzen en alle voordelen verbonden aan het gebruik van zachte

verplaatsingswijzen, door het gebruik van de individuele wagen te vermijden.

- voor de werkgevers: beheersing en verlaging van de vervoers- en parkeerkosten, vooral voor

werkgevers die bedrijfswagens ter beschikking stellen; het mobiliteitsbudget draagt bij tot de

opwaardering van het imago van de onderneming (moderne werkgever die oog heeft voor de

milieuproblematiek en een voorbeeld is voor anderen).

(a) Het mobiliteitsbudget

Yacht, een Nederlands uitzendkantoor (Amsterdam), voerde in 2007 het mobiliteitsbudget in.

Vroeger kregen de werknemers van Yacht een leasingwagen van het bedrijf: 2000

voertuigen legden toen samen 85 miljoen kilometers af per jaar. Sinds de invoering

van het mobiliteitsbudget krijgen de werknemers de keuze tussen twee opties:

- Hun bedrijfswagen inleveren en 120% van de leasingprijs ontvangen om hun

verplaatsingskosten te betalen;

- Een gratis jaarabonnement op het openbaar vervoer krijgen en het verschil

tussen de leasingprijs van de bedrijfswagen en het abonnement houden als een

aanvulling op hun loon.

In 2010 was al 15,4% van de werknemers overgeschakeld op het mobiliteitsbudget,

goed voor een verlaging van de CO2-uitstoot met 19% per jaar.


4 CRB (Centrale Raad voor het Bedrijfsleven) (2010). « Sociaal-economisch nieuwsbrief». n°158

5 EPOMM (2012). « Mobility Budget ». (http://epomm.eu/newsletter/electronic/0312_EPOMM_enews_FR.pdf

20



In België geniet het mobiliteitsbudget momenteel nog geen wettelijk kader dat de fiscaliteitsstelsels

van de verschillende modi uniformiseert en vereenvoudigt. Alleen de bedrijfswagens hebben een

sociaal en fiscaal statuut dat voor alle soorten gebruik hetzelfde is, of het nu gaat om verplaatsingen

in het kader van het werk, woon-werkverplaatsingen of privéverplaatsingen. Daarom neemt het

principe van het “mobiliteitsbudget” in sommige bedrijven de vorm aan van extralegale voordelen

die à la carte worden verstrekt aan de werknemers.

Belgacom voerde in 2010 het principe van het “mobiliteitsbudget” in voor zijn werknemers in de

hoofdzetel die beschikten over een bedrijfswagen. Op voorwaarde dat ze hun bedrijfswagen minder

zouden gaan gebruiken, genoten ze extralegale voordelen naast het gepersonaliseerde beheer van

hun verplaatsingen.

Belgacom startte voor zijn werknemers van de hoofdzetel (de twee torengebouwen in

de Brusselse wijk van het Noordstation) een overleg in verschillende fasen met het

doel een mobiliteitsbeleid in te voeren dat een beter beheer van het woon-

werkverkeer zou mogelijk maken :

- Grondige analyse van de globale manier van werken in de onderneming;

- Analyse van het gedrag van de houders van een bedrijfswagen;

- Bepaling van de modaliteiten van het mobiliteitsbudget;

- Bepaling van de modaliteiten van het mobiliteitsbudget in overleg met de

sociale partners;

- Ontwikkeling van een e-tool om het keuzeproces voor de medewerkers te

automatiseren en vereenvoudigen;

- Intensieve communicatie ten aanzien van de medewerkers;

- Begin van de tenuitvoerlegging voor alle houders van een bedrijfswagen.

Na bespreking en onderhandeling bood Belgacom de medewerkers die tot dan toe

een bedrijfswagen hadden de keuze aan tussen:

- Verder gebruik maken van de bedrijfswagen, met onbeperkte tankkaart en een

vaste parkeerplaats, zonder andere voordelen (status quo);

- Afzien van de parkeerplaats in ruil voor 900 euro, d.i. ongeveer de helft van de

geraamde parkeerkost;

- Een onbeperkte tankkaart compenseren met een abonnement voor het

openbaar vervoer;

- Afzien van de bedrijfswagen en een hoger nettoloon genieten, en omzetting van

de tankkaart in een budget voor het gebruik van het openbaar vervoer.

De aanpak werkt en kan steeds meer medewerkers overtuigen. In 2012 had 44% van

de medewerkers met een bedrijfswagen besloten om over te schakelen op een van de

formules die het mobiliteitsbudget aanbiedt, tegenover een derde bij de lancering in

2010.


21



Het bedrijf SWIFT, dat zijn hoofdzetel heeft in Ter Hulpe, lanceerde enkele jaren geleden een zeer

actief mobiliteitsbeleid om alternatieven voor de auto te promoten. Een van de maatregelen is het

principe van het “mobiliteitsbudget”.

Geleidelijk aan voerde SWIFT de volgende maatregelen in:

- Volledige terugbetaling van de abonnementskosten verbonden aan het gebruik

van het openbaar vervoer;

- Terbeschikkingstelling van douches en kleedruimtes, overdekte en bewaakte

stallingplaatsen voor tweewielers, reparatiepunten en verdeling van fluohesjes;

- Fietskilometervergoeding volgens het fiscaal barema van het huidige

aanslagjaar;

- Evenementen om het fietsgebruik te promoten (“Friday Bike Day”, één vrijdag in

de maand in de lente en de zomer), financiering van het lidmaatschap van

GRACQ (Groupe de Recherche et d'Action des Cyclistes Quotidiens, een

vereniging die het gebruik van de fiets promoot);

- Terbeschikkingstelling van elektrische fietsen voor de verbinding tussen de

vestigingen van de onderneming;

- Toegang tot een VIP-parking voor carpoolers en vorming van carpoolteams via

de rubriek “Who’s who” op het intranet van de onderneming die de woonplaats

publiceert van de werknemers die dit wensen;

- Ontwikkeling van een tool “mobiliteitsbudget” waarmee de werknemer

individueel en autonoom alle mobiliteitsoplossingen kan beheren die hem

worden aangeboden via een intranetplatform.

In 2012 won SWIFT de prijs voor initiatieven van bedrijven die een duurzame

transgewestelijke mobiliteit bevorderen (Brussels Hoofdstedelijk Gewest,

Vlaanderen en Wallonië) vanwege de investering in duurzame mobiliteit, in het

bijzonder:

- De geïntegreerde benadering van mobiliteit die geen enkele mogelijkheid

onbenut laat;

- Het belang dat ze hechten aan de samenwerking met verschillende

mobiliteitsspelers (met name via een actieve betrokkenheid bij de aanleg van

fietspaden);

- De duidelijke doelstelling om het verkeerslast in het dorp Ter Hulpe te verlichten;

- De voortrekkersrol bij het lanceren van een mobiliteitsbudget voor de

werknemers;

- Het beschouwen van alle maatregelen in hun transgewestelijke aspect (met

name op het vlak van zachte verplaatsingswijzen).

In 2013 kreeg SWIFT vier van de 5 mogelijke sterren tijdens de audit Tous Velo-Actifs

die het Waalse Gewest organiseert in samenwerking met Pro-Velo.


22



In het kader van haar plan “Let’s choose” voerde Electrabel een systeem van extralegale voordelen

in voor haar medewerkers die beschikten over een parkeerplaats en besloten daar afstand van te

doen bij de verhuis van de onderneming naar de Brusselse Noordwijk.

Deze medewerkers ontvangen een budget gelijk aan de kost van de vrijgekomen

parkeerplaats en kunnen kiezen uit verschillende voordelen, met name op het vlak

van alternatieve mobiliteit. Er worden voldoende mogelijkheden aangeboden opdat

iedereen een package op maat kan samenstellen dat ieder jaar kan worden

aangepast: een abonnement voor het openbaar vervoer, een parkeerplaats aan het

vertrekstation, een elektrische scooter, een abonnement op Villo, Cambio of ZenCar,

enz.

In 2011, het jaar van de lancering, gaf 54 % van de medewerkers hun parkeerplaats

op om met het openbaar vervoer naar het werk te komen. Het programma ‘Let’s

Choose’ voor duurzame mobiliteit verlaagde de CO2-uitstoot met 1 098 ton, d.i. het

equivalent van 564 auto’s die 15 000 km per jaar afleggen.

In 2012 heeft 68% van de werknemers afstand gedaan van hun parkeerplaats. 13%

koos voor een parking dichtbij hun vertrekstation of overstapstation of voor een

plaats op een overstapparking. Zij hebben dus besloten om voortaan met het

openbaar vervoer te komen werken.


(b) Financiële stimulansen

Naast de invoering van een mobiliteitsbudget, kan de onderneming de werknemers ook

sensibiliseren door premies of financiële voordelen toe te kennen die verschillen naargelang het

gebruikte vervoermiddel. Deze praktijk kan de werknemers stimuleren, maar ook bewust maken van

de impact van zijn verplaatsingskeuzes.

23



ECOVER, gevestigd in Malle (Vlaanderen), moedigt haar 30 werknemers aan om voor hun woon-

werkverkeer een duurzamer verplaatsingswijze te kiezen. Het bedrijf combineert daarvoor

verschillende financiële stimulansen.

Ecover voerde een terugbetalingssysteem in samen met begeleidende maatregelen.

De kosten worden terugbetaald naargelang de gebruikte verplaatsingswijze:

- 0.45 euro per km voor de fietsers;

- 0.27 euro/km voor de bromfietsers ;

- 0.13 euro/km voor de carpoolers (voor de chauffeur en voor elke passagier,

ongeacht de grootte van de auto);

- 0.13 euro/km voor de werknemers die de auto gebruiken voor woon-

werkverplaatsingen (deze terugbetaling geldt niet voor kleine auto’s en

bestelwagens);

- De gebruikers van het openbaar vervoer genieten de wettelijke terugbetaling

van 0.05 euro/km.

Voor de fietsers worden specifieke inspanningen geleverd: douches, overdekte

fietsenstallingen, materiaal voor kleine reparaties, reservefietsen,….

De verplaatsingswijzen worden gecontroleerd door validatie van een badge aan de

paal die overeenstemt met het gebruikte vervoermiddel. Slechts 45% van de

werknemers van Ecover komt nog alleen met de auto, de andere verplaatsen zich met

de fiets, doen aan carpooling…


24



De groep P&V voert een zeer doorgedreven mobiliteitsbeleid voor zijn medewerkers in zowel Brussel

als Antwerpen.

Er werd een mobiliteitscoördinator aangesteld die verantwoordelijk is voor de

initiatieven ter bevordering van de duurzame mobiliteit van de medewerkers. De

zetels van Antwerpen en Brussel beschikken elk over een multimodale

bereikbaarheidsfiche en regelmatig worden informatieen sensibiliseringscampagnes

met punctuele acties georganiseerd. De Groep verspreidt informatie over mobiliteit,

die regelmatig wordt bijgewerkt, via het intranet. Werknemers die de afstand tussen

woonplaats en werk verkleinen, met name door van werkplek te veranderen –

Antwerpen of Brussel, kunnen aanspraak maken op een verhuispremie.

Om het fietsgebruik te promoten neemt de groep ieder jaar deel aan “Bike

Experience” en sinds 2013 ook aan “Bike to Work”. De fietsers krijgen een

fietsvergoeding en kunnen beschikken over speciale infrastructuren (bewaakte

overdekte parking, kleedruimtes, lockers en douches), en ontvangen kleine

accessoires (fluohesjes, fietsbellen, …). Bij de renovatie van het gebouw in Antwerpen,

ontvingen ze een “fietskit” (fluohesje + fluoband + regenponcho + lamp + stuurtasje).

Kaarten van “Velo Antwerpen” werden uitgedeeld voor de verplaatsing tussen het

station van Berchem en de zetel van Antwerpen (ook fietshelmen werden voorzien).

De Groep biedt aan om het abonnement op Villo! In Brussel en op Velo in Antwerpen

terug te betalen als het wordt gecombineerd met het openbaar vervoer.

De openbaarvervoerkosten worden volledig terugbetaald (ook voor aanvullende

trajecten naast de auto). De Groep moedigt aan om zich tussen de zetels van

Antwerpen en Brussel te verplaatsen met de trein. Daarvoor voorziet hij een

“ contractual ticket online”, waarbij het vervoerbewijs per mail wordt verstuurd en

rechtstreeks wordt gefactureerd aan de onderneming. Aan de verschillende

onthaaldesks vinden de werknemers tickets van de MIVB en De Lijn om het gebruik

van het openbaar vervoer voor hun verplaatsingen in het kader van hun werk aan te

moedigen.

Tussen de zetels van Antwerpen en Brussel en tussen het station en de zetel van

Antwerpen werden verschillende pendelformules uitgeprobeerd.

Via de “Green Car Policy” spoort de Groep zijn werknemers aan om bedrijfswagens te

kiezen met een lage CO2-uistoot, de bedrijfswagen te combineren met het openbaar

vervoer (Railease) en het aantal afgelegde kilometers te verminderen. Op dezelfde

manier sensibiliseert de Groep ook tot het gebruik van carpooling dat werd

geofficialiseerd.


25



8% van de

inrichtingen

organiseert

telewerk

1.4 1.4 1.4 1.4 OOOORGANRGANRGANRGANISISISISATIATIATIATIE EN DELOKALISATIE VE EN DELOKALISATIE VE EN DELOKALISATIE VE EN DELOKALISATIE VAN HET AN HET AN HET AN HET WERKWERKWERKWERK

Sommige bedrijven hebben een flexibele werkstrategie goedgekeurd. Dankzij de nieuwe

technologieën kunnen de meeste bedrijven vandaag aan minstens een deel van de werknemers

oplossingen voorstellen om een beter evenwicht tussen werk en privéleven te garanderen.

De voorgestelde maatregelen impliceren veranderingen in de werkorganisatie, de manier van

werken en de gewoonten van de werknemers, met name op het vlak van verplaatsing:

- telewerk ;

- gedeelde lokalen;

- glijdende werkuren.

Een van de doelstellingen van deze maatregelen bestaat erin om de nadelige effecten van druk

verkeer, zowel op de weg als in het openbaar vervoer, te verminderen. Files vormen een groot

probleem in vooral Brussel en Antwerpen, en in mindere mate ook in andere grote Belgische steden

zoals Gent en Namen.

(a) Telewerk

Bij telewerk is het werk zo georganiseerd dat het buiten de gewone werkplek (de inrichting) kan

worden uitgevoerd. Vaak gaat het gepaard met flexibele werkuren en tegenwoordig wordt het

aanzienlijk vergemakkelijkt dankzij ITC (informatieen communicatietechnologie).

Telewerk wordt uitgevoerd:

- thuis;

- in een satellietkantoor van de onderneming (telecottage);

- op een mobiele plaats (vanuit de wagen die daarvoor kan worden uitgerust, vanuit een

hotel).

Telewerk biedt een oplossing voor verschillende vaststellingen: de

toenemende verkeersopstoppingen tussen de woonplaats en het werk, het

ontstaan van functies die geen voltijdse aanwezigheid in de onderneming

vereisen en de aanvaarding van een evaluatie die eerder gebaseerd is op

kwantificeerbare criteria betreffende het uit te voeren werk en niet zozeer

op gepresteerde uren.

Om de organisatie van telewerk in de bedrijven te vergemakkelijken,

specialiseerden sommige informaticabedrijven zich in het aanbod van

beheerstools (voor het beheer van uurroosters, mobiliteit,

videoconferenties, …). Via de ontwikkeling van virtuele kantoren trachten

deze bedrijven een snelle en efficiënte oplossing te bieden voor gedelokaliseerde

werkposten, met het oog op een optimale dienstverlening.

De effecten van het telewerk in al zijn verschillende vormen maken het voorwerp uit van debatten

die soms tot zeer uiteenlopende conclusies leiden: de globale balans op het vlak van mobiliteit en

energieverbruik is maar positief als deze bijzondere werkorganisatie veranderingen induceert in de

26



verplaatsingspraktijken, in de keuze van de locaties of op het vlak van energieverbruik (geval van de

dubbele werkposten). Telewerk kan een oplossing zijn voor het fileprobleem tijdens de spitsuren,

maar naargelang van de vorm kan het ook veel verplaatsingen genereren, ook buiten het werk. En

waar telewerk het gebruik van zachte verplaatsingswijzen (te voet, met de fiets) bevordert voor korte

trajecten, lijkt het weinig impact te hebben op het gebruik van het openbaar vervoer voor langere

trajecten. Om een reële positieve impact te hebben op de duurzame mobiliteit, moet de

ontwikkeling van telewerk dus gepaard gaan met een meer doorgedreven mobiliteitsbeleid in de

onderneming, met aanvullende maatregelen die een alternatieve mobiliteit bevorderen.

In 2013 breidde Belgacom de mogelijkheden voor haar personeel om thuis te werken aanzienlijk uit.

Telewerk is mogelijk voor 7.000 van de 14.000 werknemers van Belgacom, tegenover 4.700 voorheen.

Deze nieuwe maatregelen waarvoor de helft van het personeel van een van de

grootste bedrijven in België in aanmerking komt, werden uiteraard pas genomen na

uitvoerig onderzoek en tests. Uit recente enqûetes is gebleken dat voor bijna 7 van de

10 verantwoordelijken de productiviteit toeneemt. 91% van de thuiswerkers is

bovendien van oordeel dat het thuis werken positieve effecten heeft op hun welzijn.

De maatregelen van Belgacom betreffen steeds meer personeelsleden (het aandeel

steeg van 4.700 naar 7.000 van de 14.000 werknemers), maar ook een steeds groter

deel van de werktijd: waar de telewerkers eind 2013 gemiddeld slechts drie dagen per

maand thuis werkten, zullen ze in de toekomst tot 40% van de tijd thuis presteren,

dwz twee dagen per week.

Deze revolutie impliceert culturele omwentelingen en aanzienlijke veranderingen in

de werkorganisatie en de manier van communiceren. Telewerk kan namelijk maar

succesvol zijn als aan de volgende minimumvoorwaarden wordt voldaan:

- thuiswerk is voor Belgacom aanvaardbaar op voorwaarde dat het gaat om

functies met meetbare individuele doelstellingen en dat de werknemer thuis

over een gepaste werkruimte beschikt;

- het sociaal contact tussen de medewerkers moet worden behouden om de

eenheid tussen de werknemers van de onderneming te garanderen; dat is

overigens één van de redenen waarom de onderneming de tijd dat er thuis

wordt gewerkt tot 40 % heeft beperkt;

- de kwaliteit van de communicatie tussen de collega’s en met de oversten moet

op een hoog niveau worden gehouden; dat is mogelijk dankzij vergaderingen op

de werkplek, maar ook dankzij videoconferenties en de nieuwe

communicatietechnologieën die Belgacom ter beschikking stelt.

Aangezien de maatregelen van Belgacom betrekking hebben op een groot aantal

werkdagen die thuis worden gepresteerd, is de impact op het wegverkeer en het

gebruik van het openbaar vervoer tijdens de spitsuren aanzienlijk. Telewerk heeft ook

een grote rechtstreekse milieu-impact: volgens Belgacom kon in 2013 dankzij

telewerk bijna 26.000 liter brandstof worden uitgespaard (dat is 70 T CO2-

equivalent). Voor 2014 verwacht de onderneming een besparing van ongeveer

120.000 liter brandstof (of 322 T CO2-equivalent).


27



IBM France lanceerde eind jaren 90 in de Parijse regio een mobiliteitsprogramma dat leidde tot de

installatie van proximiteitscentra voor de werknemers.

Het gebruik van deze centra voor deeltijds telewerk gebeurt op vrijwillige basis. De

werknemers blijven aan de zetel verbonden via het satellietkantoor. Ze hoeven zich

dus niet dagelijks naar de zetel te begeven en hebben geen eigen bureau of

parkeerplaats meer nodig.

De locatie van deze centra in de Parijse regio werd gekozen volgens de geografische

verspreiding van de werknemers.

Telewerk betekent voor de werknemers meer vrijheid, een betere verzoening tussen

werk en privé, tijdwinst en minder tijdverlies door woon-werkverplaatsingen, vooral

tijdens de spitsuren, en dus verkeersopstoppingen.

Het bedrijf kan dankzij telewerk besparen op infrastructuren in de hoofdzetel. De kost

van de kantoren in de hoofdzetel is namelijk veel hoger dan de kost van de kantoren

in de stadsrand.


(b) Gedeelde lokalen

In eenzelfde streven naar een grotere flexibiliteit van het werk, worden er tegenwoordig nieuwe

soorten werkplaatsen ontwikkeld:

- Gedeelde kantoren: verschillende bedrijven zitten samen in één ruimte en delen de dienst-

en infrastructuurkosten;

- Ruimtes voor “coworking”, gebaseerd op het principe van informatie-uitwisseling tussen

bedrijven in eenzelfde activiteitendomein;

- Gehuurde ruimtes per dag, per week of per jaar waar bedrijven en hun werknemers toegang

hebben tot tal van diensten.

Deze werkruimtes, die volop in ontwikkeling zijn, laten bedrijven toe om zich minstens voor een deel

van hun activiteiten, tijdelijk of parttime, dichtbij de verblijfplaats te vestigen van een deel van hun

personeel, maar ook dichtbij het cliënteel of de zakenrelaties.

28



De verhouding werknemers die

werken volgens vaste uren of in

ploegverband is sinds 2005 gedaald,

terwijl de glijdende of onregelmatig

werkuren steeds meer opgang maken

Gedeelde ruimtes en “coworking”

In de drie Belgische gewesten zijn er al heel wat van dergelijke sites waarvan de

activiteit volop in ontwikkeling is:

- 8 Waalse coworkingprojecten werden in 2012 geselecteerd en gesubsidieerd

door “Creative Wallonia”, op initiatief van het ministerie van Economie;

- Deze sites zijn volop in ontwikkeling in Brussel (Mobispot, BetaGroup, Mundo-

b om er slechts enkele te noemen);

- Het “ClubHouse Coworking Space” van Aurelium in Antwerpen focust in zijn

promotie op het aanbod van een flexibele werkplek.


(c) Beheer van de werkuren

Flexibele werkuren zijn een van de middelen

om te verhelpen aan fileproblemen, vooral

tijdens de spitsuren. Ze laten de werknemers

toe om de verkeerspieken tijdens hun woon-

werkverplaatsingen te vermijden. Dat geldt

niet alleen voor de individuele voertuigen,

maar ook voor het openbaar vervoer en de

tweewielers.

29



1.51.51.51.5 BIJZONDERE AANDACHT BIJZONDERE AANDACHT BIJZONDERE AANDACHT BIJZONDERE AANDACHT VOOR PVOOR PVOOR PVOOR PBBBBMMMM

Bij het beheer van de woon-werkverplaatsingen, moet ook aandacht worden besteed aan de

verplaatsingen van personen met beperkte mobiliteit.

De verplaatsing naar de werkplaats zelf is de eerste of de laatste etappe van de woon-

werkverplaatsingen. De voorzieningen en infrastructuren moeten dus ook worden aangepast aan

deze categorie van werknemers. Met gepaste ingrepen kan de kwaliteit van de voetgangerswegen op

de site worden verbeterd. De ontwerper van de ruimtes moet rekening houden met:

- hoogteverschillen, trappen, toegangen tot de liften;

- veilige trajecten;

- keuze van de wegdekmaterialen (niet glad en desgevallend voorzien van markeringen,

bijvoorbeeld podotactiele stroken) en kwaliteit van de inrichting (zonder gaten of reliëf);

- hindernissen: geen gevaarlijk meubilair;

- signalisatiesystemen (meubilair, verlichting, geluid) in de inrichtingen voor voetgangers.

Ook over de toegankelijkheid van andere vervoermiddelen moet worden nagedacht, bijvoorbeeld de

toegang tot de haltes van het openbaar vervoer of tot parkeerplaatsen die perfect gedimensioneerd

en terug te vinden zijn.

In 2008 gaf het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een vademecum uit over “Personen met beperkte

mobiliteit in de openbare ruimte”6. Het legt de vinger op de verplaatsingsproblemen voor

verschillende soorten handicaps en de technische oplossingen die worden aanbevolen voor de

inrichting van de openbare ruimte. In het kader van de Staten-Generaal van de Verkeersveiligheid

van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, worden er aanbevelingen gedaan voor tal van inrichtingen

voor PBM. Er worden bijvoorbeeld bijzondere aanbevelingen uitgevaardigd voor de wegbeheerders

en de openbaarvervoermaatschappijen. De PBM worden daarin als referentie genomen voor de

aanleg van voetpaden, de lokalisatie van de haltes van het openbaar vervoer, … Hoewel deze

aanbevelingen zijn gericht aan de beheerders van de openbare ruimte, kunnen de bedrijven zich er

ruimschoots op inspireren bij de inrichting van hun bedrijfszetels.

6 Website Brussel Mobiliteit. « Voorzieningen voor PBM» :

http://www.mobielbrussel.irisnet.be/articles/pbm/voorzieningen-voor-pbm

30



REFERENTIESREFERENTIESREFERENTIESREFERENTIES

1.1 Communicatie, sensibilisering en informatie


Safe Environmentally Friendly Schools

• IDAE (2005). « Gestion de la mobilité, des nouvelles habitudes de déplacement »

http://www.energies-davenir.com/bibliotheque-

ea/deplacement_infrastructures_de_transport/management_mobilite.pdf

• Mobiel 21, Sam de Verkeersslang, Handleiding.

http://www.verkeersslang.be/publicaties/sam_zet_je_school_in_beweging

• http://www.epomm.eu/index.php?id=2771&lang1=fr&study_id=784

• www.trafficsnakegame.eu

Actie « Naar het werk zonder auto»:

• Leefmilieu Brussel (2013). « Infofiches ecomobiliteit ».

• Brussel Mobiliteit : Actie « Naar het werk zonder auto»

http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/bedrijven/dag-naar-het-werk-zonder-auto

Verzekeringsgroep P&V :

• Bruxelles mobilité : « Action sans voiture », groupe P&V


Actie « Naar school zonder auto » :

• Bruxelles mobilité : « Action sans voiture » :

http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/scholen/dag-naar-school-zonder-auto

(b)(b)(b)(b) Communicatie- en informatiemiddelen

Green is good :

• Sequovia, facilitator duurzame ontwikkeling.

http://www.sequovia.com/actualites/1190-lancement-officiel-du-site-green-is-goodfr.html

• Website de Green is good : Greenisgood.fr

• Website Human Village: http://www.humanvillage.com/a-propos/qui-nous-osmmes/

• http://fr.viadeo.com/fr/groups/detaildiscussion/?containerId=002i0ah8na5qw0x&forumId=0

021ibd882j4itpr&action=messageDetail&messageId=002ml39vjigry62

31



Groen nummer Colruyt

• GRACQ (2010). « La ville à vélo ».

http://www.gracq.be/files/uploads/VAV-2010/VAV146.pdf

• Website du GRACQ : www.gracq.org

Toolbox

• IDAE (2005). « Gestion de la mobilité, des nouvelles habitudes de déplacement »

http://www.energies-davenir.com/bibliotheque-


• http://www.mobilitymanagement.be/nederlands/index.htm

Altermove

• Altermove, la boutique du déplacement urbain (2012): http://www.altermove.com/

• Persartikel (2013). « L’atelier vélo mobile au service des cyclistes urbains »

http://www.mobiviagroupe.com/IMG/pdf/CP_Altermove_Atelier_velo_mobile_VF.pdf

bereikbaarheidsfiche

• Website van de MIVB (2013) http://www.stib-mivb.be/FAE.html?l=nl

• Bereiksbaarheidsmap, Evere, BRAT

1.2 Vervoerplannen

(a) De bedrijfsvervoerplannen

De Post

• Union Wallonne des Entreprises : http://www.mobilite-entreprise.be/mobilite-

entreprise/personnes/exemples-de-bonnes-pratiques/La-Poste.pdf

Bank Dexia

• Brussel Mobiliteit:

http://www.mobielbrussel.irisnet.be/ partners/bedrijven/bedrijfsvervoerplan

Infineon Technologies

• Institut d’aménagement et d’urbanisme de la région d’Ile-de-France, IAU (2010) « Fiches PDE

Europe ».

32



Business Park Quorum

• Website Eltis (The Urban Mobility Portal), « Encouraging sustainable travel at Quorum

Business Park, Newcastle, UK » :

http://www.eltis.org/index.php?id=13&lang1=en&study_id=3636

• Website Quorum Business Park: http://www.quorumbusinesspark.co.uk/

(b) Schoolvervoerplannen

Saint-Henrischool « pedibus»

• Brussel Mobiliteit: http://www.mobielbrussel.irisnet.be/partners/scholen/schoolvervoerplan

• Website COREN (Coordination et Environnement) : http://www.coren.be/ en door S. Lanthier

gecommuniceerde informatie (COREN)

1.3 Financiële maatregelen en transversale stimulansen

(a) Het mobiliteitsbudget

Yacht

• EPOMM (2012). « Mobility Budget ».

http://epomm.eu/newsletter/electronic/0312_EPOMM_enews_FR.pdf

Belgacom

• « Aller simple vers une meilleure mobilité », SCOOP n°37, SD WorX, déc. 2012

Swift

• Mobilité-entreprises.be / Dynamisme (Décembre 2010 – Janvier 2011)

Electrabel

• « Let’s Choose, un plan de mobilité durable au bénéfice du personnel », Persmap, nov. 2012 :

http://www.ledialogue.be/2012/11/le-soir-electrabel-lets-choose-un-plan-de-deplacement-

qui-marche/

33




Ecover

• www.APESA.FR: Les PDE, thematischemap, 2008

« Ecover lave plus blanc et roule plus vert », Fleet&Business, n°150, 2006

• La chambre des représentants de Belgique (document) :

http://www.lachambre.be/FLWB/pdf/49/0619/49K0619004.pdf

• Persmap : « Ecover lave plus blanc et roule plus vert ».

http://www.imustbe.be/mmm/jq/files/8/pdf_00000436fr.pdf

• Toolbox : http://www.mobilitymanagement.be/francais/famous/fmsecov.htm

P&V

• Contact met de mobiliteit Manager : C.Vigneron

1.4 Organisatie en delokalisatie van het werk

(a) Telewerk

Belgacom

• E. Vanbrussel (2014). “Helft Belgacom-personeel mag thuiswerken”. De Tijd

IBM

• « Télétravail : IBM, le culte de la mobilité » :

http://www.journaldunet.com/management/dossiers/050166teletravail/ibm.shtml

(b) Gedeelde lokalen

Het “ClubHouse Coworking Space” van Aurelium.

• http://www.aurelium.be/nl/home/

Télétravail

• Map « A la découverte des tiers-lieux »

http://blog.neo-nomade.com

(c) Beheer van werkuren

Spitsuren vermijden

• EPOMM (2012). Newsletter,

http://www.epomm.eu/newsletter/electronic/0912_EPOMM_enews_FR.pdf

1



Het gebruik van

de fiets voor woon-

werkverplaatsingen is

in België tussen 2005

en 2011 met 12%

gestegen.

2 . D E T W E E W I E L E R S

De term ‘tweewielers’ dekt in werkelijkheid verschillende soorten vervoermiddelen: traditionele

fietsen, vouwfietsen, elektrische fietsen, maar ook bromfietsen, motorfietsen, enz. Het gebruik en de

voordelen/nadelen van deze vervoermiddelen zijn erg gelijkend. In voorkomend geval wordt een

onderscheid gemaakt tussen de soorten tweewielers. In dit segment onderscheiden we ze

naargelang hun impact op het milieu en de gezondheid: gemotoriseerde voertuigen aan de ene kant

en traditionele en elektrische voertuigen aan de andere kant.

De tweewieler is een betrouwbaar middel om tijdig op het werk te geraken. Wie dagelijks de fiets

neemt voor zijn woon-werkverplaatsingen laat minder absenteïsme optekenen en presteert beter op

het werk1.

De tweewieler is ook milieuvriendelijker dan de auto (dat

geldt zeker voor de fiets, maar in mindere mate voor zware

motorfietsen). Als het personeel veelvuldig gebruik maakt van

tweewielers, geeft dit het bedrijf ten slotte ook een positief

imago: het bewijst dat het oog heeft voor het milieu.

Er zijn dus veel redenen waarom bedrijven hun werknemers kunnen

aanmoedigen om met de tweewieler naar het werk te komen. Heel wat werknemers en werkgevers

hebben dat ook begrepen en voerden de laatste jaren maatregelen in om deze vervoersmodus te

ontwikkelen.

Uit de enquête over het woon-werkverkeer van de FOD Mobiliteit (2011) blijkt dat de afstand tussen

woning en werkplek het gebruik van tweewielers vaak in de weg staat:

- Voor het gebruik van uitsluitend de fiets is dat uiteraard evident, maar er worden steeds

vaker lichte maar stevige vouwfietsen op de markt gebracht die weinig plaats innemen en

dus makkelijk kunnen worden meegenomen met het openbaar vervoer. Deze vouwfietsen

kennen een toenemend succes en lenen zich uitstekend voor intermodale trajecten;

- Gemotoriseerde tweewielers vergemakkelijken het afleggen van lange trajecten met veel

hellingen. Voor deze trajecten wordt dan ook vaak gekozen voor gemotoriseerde

tweewielers, van de elektrische fiets tot de zware motorfiets.

Bij de uitwerking van een duurzame mobiliteitsstrategie, moeten bedrijven dus de fysieke

eigenschappen van de verschillende delen van het woon-werktraject van de medewerkers

analyseren, de moeilijkheid van deze delen voor alle vervoerwijzen evalueren en nagaan in hoeverre

er een tweewieler kan worden gebruikt.

In dit hoofdstuk stellen we verschillende maatregelen voor om het gebruik van tweewielers voor

woon-werkverplaatsingen te bevorderen. Ze worden voorgesteld per “sleutelmoment” van de

modus:

- eerst en vooral de communicatie, sensibilisering en informatie voor een veelvuldiger

gebruik van tweewielers;

- vervolgens de benadrukking van de voordelen en faciliteiten bij de aan- en verkoop van

tweewielers, en de terbeschikkingstelling van tweewielers;

- en ten slotte maatregelen om de gebruiksvoorwaarden van de tweewielers te verbeteren.

1 Website Pro Velo : http://www.provelo.org/fr/entreprise/les-atouts-du-velo

2



2.2.2.2.1 1 1 1 COMMUNICATIE, SENSIBCOMMUNICATIE, SENSIBCOMMUNICATIE, SENSIBCOMMUNICATIE, SENSIBILISERING EN INFORMAILISERING EN INFORMAILISERING EN INFORMAILISERING EN INFORMATIETIETIETIE

Met deze maatregelen om tweewielers te promoten willen bedrijven hun personeel aanmoedigen

inspanningen die zij en andere spelers leveren voor deze verplaatsingswijze.

De informatie kan continu worden verstrekt, bijvoorbeeld via een intranetsite, maar ook via heuse

sensibiliserings-/communicatiecampagnes, de uitwerking van “Fietsplannen”, …


Doelstellingen:

- de medewerkers informeren over de alternatieven voor de auto voor hun woon-

werkverplaatsingen, en hen zelfs de mogelijkheid bieden om, zonder voorafgaande

verbintenis, deze alternatieven uit te proberen. Deze acties zijn erop gericht om de

mobiliteitscultuur te laten evolueren;

- de fietsers opnieuw motiveren, bijvoorbeeld via een voorjaarscampagne voor diegenen die

niet in de winter fietsen;

- de medewerkers belonen die hun goede gewoonten volhouden.

Deze campagnes steunen steeds vaker op de ervaring van de medewerkers die al een tweewieler

gebruiken voor hun woon-werkverplaatsingen. Hun tips en suggesties zijn niet alleen nuttig om de te

nemen maatregelen te bepalen, maar ook om de potentiële fietsers te sensibiliseren.

Sinds 2010 organiseert Pro Velo Bike Experience, een campagne die de Brusselse automobilisten twee

weken lang tracht te overtuigen om voortaan de fiets te nemen naar het werk.

Om de werknemers te motiveren om hun auto te laten staan en de fiets te nemen,

krijgen ze eerst een theoretische en praktische cursus “veilig fietsen in de stad’.

Vervolgens rijdt een ervaren fietser 3 dagen lang met hen mee op hun eerste woon-

werktrajecten (’s morgens en ’s avonds). Van deze coach krijgen ze technische tips

over veiligheid, uitrusting, … Werknemers die zelf geen fiets hebben, kunnen er een

lenen.

Inschrijven op Bike Experience gebeurt in duo’s: een beginnende ‘biker’ en een

persoonlijke ‘coach’ die voldoende ervaring heeft met fietsen in de stad. Aan de eerste

Bike Experience, in 2010, namen 30 duo’s deel. Het deelnemersaantal neemt ieder

jaar toe (137 duo’s in 2011, 400 in 2012 en zelfs nog iets meer in 2013). In 2013

genoten 38 bedrijven, overheidsbesturen, verenigingen en organisaties,

vertegenwoordigd door een of meerdere deelnemers, de aandacht van de media. Uit

een enquête van 2012 bleek dat 89% van de nieuwbakken ‘bikers’ ook na de actie nog

steeds minstens één week per week met de fiets naar het werk rijdt.

Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz. 19

3



Sinds 1997 wordt in Denemarken ieder jaar de campagne “Bike2work” georganiseerd. Meer dan

100.000 werknemers rijden dan samen met enkele collega’s in ploegverband met de fiets naar het

werk.

Deze gezellige campagne kent telkens een groot succes: jaarlijks komen er 10%

nieuwe fietsers bij (in 2010 waren er 10.000 nieuwe fietsers). De actie wordt

georganiseerd in mei, om aan te kondigen dat het mooi weer wordt en het dus tijd is

om de fiets van stal te halen. De deelnemende bedrijven vormen ploegen van 4 tot 16

personen. Deze campagne houdt heel wat voordelen in:

- voor de werknemers: elk traject dat een werknemer voor zijn woon-

werkverplaatsing met de fiets aflegt, levert zijn ploeg punten en loterijbiljetten

op. Die kunnen ze inruilen tegen lotjes, geschenken, bonnen, kortingen, enz.

- voor de bedrijven die dankzij de gewonnen punten stijgen in het klassement

van de deelnemende bedrijven: gratis reclame; het bedrijf profiteert ook van de

sterkere banden en samenhorigheid onder de collega’s.

De inschrijving is gratis voor de werknemers. De werkgever, die heel wat aanvragen

krijgt, betaalt wel een bijdrage. De Danish Cyclist’s Federation is lang niet de enige die

deze campagne organiseert. Ook bedrijven en gemeenten beginnen de werknemers

aan te moedigen en voordelen aan te bieden.

Sinds 2012 wordt in België ook een Bike2Work-wedstrijd georganiseerd: met een

financiële tegemoetkoming die varieert naargelang het aantal werknemers van het

bedrijf en de duur van de overeenkomst (1, 2 of 3 jaar), kunnen de bedrijven hun

werknemers heel wat voordelen aanbieden. Ingeschreven werknemers die dagelijks

met de fiets naar het werk komen ontvangen punten die hen korting opleveren bij de

handelaars in fietsen en accessoires. De formule kon tot nu toe al een zestigtal

bedrijven/organisaties en 3000 deelnemers overtuigen.


(b) Het fietsplan

Waar heel wat bedrijven een bedrijfsvervoerplan hebben uitgewerkt waarin aan de fiets een hoog

potentieel wordt toegekend, zijn er slechts weinig die ook een reëel fietsbeleid of fietsplan hebben

ontwikkeld.

Met een fietsplan voorziet een bedrijf in een aantal concrete acties om het aantal verplaatsingen van

de werknemers met de fiets op te voeren. Deze acties variëren naargelang het profiel van de

onderneming.

4



Het Waalse Gewest promoot sinds 2010 de actie “Tous Vélo-Actifs” om de Waalse werknemers aan

te moedigen om voor hun woon-werkverplaatsingen de fiets te gebruiken.

Deze actie kadert in een ruimer project, namelijk het ”Plan Wallonie Cyclable” dat de

praktische voorwaarden voor fietsgebruik wil verbeteren en het aantal fietsers in

Wallonië aanzienlijk wil opvoeren.

De sensibiliseringscampagne ondersteunt en begeleidt de werkgevers die zich ertoe

verbinden een intensief actieplan op te zetten om de fiets te promoten.

18 bedrijven verklaarden zich bereid om als eerste deel te nemen in 2012, eind 2013

waren er nog eens 7 bijgekomen. Na een fietsaudit startten deze bedrijven een

bezinning over de interne communicatiemiddelen, manieren om het fietsgebruik te

vergemakkelijken en middelen om een logistiek op te zetten voor de ontwikkeling en

het onthaal van de fiets. De initiatieven die deze bedrijven nemen in het kader van

hun fietsplan worden gedeeld en gepresenteerd naargelang de eigenschappen van de

bedrijven.


5



De actie “Tous Vélo-Actifs” bij Ethias

De Belgische verzekeraar Ethias stelt meer dan 1800 mensen tewerk die zijn verdeeld

over twee zetels – Luik en Hasselt – en 41 regionale kantoren. Ethias voerde

maatregelen in om zijn ecologische voetafdruk te verkleinen (met 43% sinds 2007),

het welzijn en de gezondheid van de medewerkers te verbeteren en de maatschappij

een positief imago te geven. Omdat de werknemers van de zetel in Luik, die te midden

van het stadscentrum is gevestigd, heel wat parkeer- en verkeersproblemen kennen,

wilde Ethias een andere mobiliteit promoten via verschillende acties. Die werden

gelanceerd in coördinatie met een nationale werkgroep “zachte mobiliteit”, waarin de

DHR, verschillende diensten, het departement communicatie en de

personeelsafgevaardigden zijn verenigd. De belangrijkste actielijnen:

- sensibilisering van het personeel tot carpooling;

- volledige terugbetaling van trein- en busabonnementen (door de derde-betaler-

overeenkomst met de vervoersmaatschappijen);

- frequent gebruik van teleconferenties (tussen zetels en met derden) om de

verplaatsingen voor het werk te verminderen;

- overstapparkings, met uitlening van een vouwfiets van Ethias ‘on demand’;

- deelname aan de Week van Vervoering met een wedstrijd (voetgangers,

gebruikers van het openbaar vervoer en fietsers);

- uitbreiding van de uurroosters en telewerk onder bepaalde voorwaarden (wordt

nog onderzocht).

In mei 2012 werd de hoofdzetel van Ethias in Luik (800 à 900 werknemers) een

pilootentiteit van “Tous Vélo-Actifs” en startte de maatschappij heel wat acties ten

gunste van de fiets:

- “Friday Bikedays” de hele zomer lang;

- iedere vrijdag een stevig ontbijt voor de fietsers in het personeelsrestaurant;

- groene kilometerteller (ter beschikking gesteld in de zomer);

- uitdeling van fluohesjes;

- cursus fietsen in de stad door Pro Velo terugbetaald door de DHR;

- uitlening van gratis fietsen bij Pro Velo (voor één week);

- versterking van de infrastructuren: fietsparking, douches, kleedruimtes, …

In 2013:

- invoering van de mogelijkheid om 7 bedrijfsfietsen te reserveren, waaronder 2

elektrische (middagpauze, na het werk);

- deelname aan een pilootoperatie van het Waalse Gewest voor de promotie van

elektrische fietsen: toekenning van fietsen aan 21 medewerkers die

geïnteresseerd waren in het experiment (oproep via het intranet), voor een

periode van één jaar (hernieuwbaar), met wachtlijst; regelmatige evaluatie en

tevredenheidsenquête onder deze gebruikers;

- verbetering van de parkings en kleedruimtes + douches;

- gratis onderhoud en fietsgravering (één keer per jaar);

- groepsaankoop van fietsen;

- versterking van “Friday Bike” met stijging van het aantal deelnemers;

- mobiliteitsbalans gepubliceerd op het intranet.

In 2014 wil Ethias de fietsers reparatiekits ter beschikking stellen, hen

gepersonaliseerde informatie verstrekken, de Friday Bike Day verplaatsen naar

donderdag zodat ook de collega’s die op vrijdag deeltijds werken kunnen deelnemen,

een coördinator “zachte mobiliteit” aanstellen en de fietsparking uitbreiden. Als

gevolg van al deze maatregelen die geleidelijk aan worden gelanceerd; is het aantal

fietsers tussen 2012 en 2013 verdubbeld.


6



Slechts 4% van de

inrichtingen stelt de

werknemers fietsen ter

beschikking voor hun

woon-werkverplaatsingen

2.2 2.2 2.2 2.2 VOORDELEN EN FACILITVOORDELEN EN FACILITVOORDELEN EN FACILITVOORDELEN EN FACILITEITEN BIJ DE AANKOOPEITEN BIJ DE AANKOOPEITEN BIJ DE AANKOOPEITEN BIJ DE AANKOOP, VERKOOP EN , VERKOOP EN , VERKOOP EN , VERKOOP EN

TERBESCHIKKINGSTELLITERBESCHIKKINGSTELLITERBESCHIKKINGSTELLITERBESCHIKKINGSTELLING VAN TWEEWIELERSNG VAN TWEEWIELERSNG VAN TWEEWIELERSNG VAN TWEEWIELERS

De bedrijven kunnen tussenkomen op sleutelmomenten van het

gebruik van de tweewieler:

- bij de aankoop of terbeschikkingstelling van

tweewielers: organisatie of groepsaankopen, financiële

tegemoetkomingen, enz. ;

- bij de verkoop: tweewielers zullen makkelijker worden

aangekocht als ze later weer kunnen worden doorverkocht. Het

bedrijf kan dus toestaan dat de aankoop, verkoop of ruil van

tweewielers wordt meegedeeld ad valvas of op het intranet.

Periodiek, bijvoorbeeld in het begin van het warme seizoen, kan

het ook een tweewielerbeurs of een evenement rond

“duurzame mobiliteit” organiseren waarop medewerkers een tweewieler kunnen aankopen,

verkopen of ruilen.

Sinds de lancering van de economische herstelwet van 27 maart 2009 (art.26 ), verleent de Belgische

staat een belastingverlaging van 120% indien maatregelen worden doorgevoerd voor de aankoop

en beveiliging van fietsen en comfortmaatregelen zoals de installatie van douches en lockers

(wijzigingen van artikel 64ter, 3°, van het Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992):

“Zijn ten belope van 120 pct aftrekbaar:

3°) De kosten die specifiek zijn gedaan of gedragen om het gebruik van de fiets door

de personeelsleden voor hun verplaatsingen tussen hun woonplaats en hun plaats

van tewerkstelling aan te moedigen in de mate dat deze gedaan of gedragen zijn om:

a) een onroerend goed te verwerven, te bouwen of te verbouwen dat bestemd is voor

het stallen van fietsen tijdens de werkuren van de personeelsleden of voor het ter

beschikking stellen van die personeelsleden van een kleedruimte of sanitair, al dan

niet met douches;

b) fietsen en hun toebehoren te verwerven, te onderhouden en te herstellen die ter

beschikking gesteld worden van de personeelsleden.”


7



(a) De levering van tweewielers

Een vrij overtuigende manier voor de werkgevers om hun personeel aan te zetten tot veelvuldiger

fietsgebruik, is door hen gratis een fiets te leveren. Het imago van een onderneming wordt versterkt

als ze bij een aanwerving of verhuis een gratis fiets levert. Deze fiets kan ook worden opgetuigd met

reclame voor de onderneming.

Het aantal bedrijven dat voor hun personeel fietsen least lijkt de laatste jaren toe te nemen.

Voor de werkgever zijn de kosten die hij maakt om het fietsgebruik van zijn

werknemers te vergemakkelijken tijdens hun woon-werkverplaatsingen voor 120%

aftrekbaar. Dat geldt met name voor de kosten van de aankoop, het onderhoud en

de reparatie van bedrijfsfietsen.

De werkgevers kunnen een beroep doen op bedrijven die al enkele jaren

gespecialiseerd zijn in en ervaring hebben met het leasen van fietsen. Die bieden

doorgaans een “all-in” service aan met:

- de terbeschikkingstelling: de fietser of onderneming kiest de fiets die het best

past (stadsfiets, racefiets, vouwfiets of elektrische fiets);

- Het onderhoud en de reparatie van de fiets: de onderneming kan de fiets vier

keer per jaar onderhouden op de parking, zodat de fietsers geen omwegen

moeten maken;

- de vervulling van de administratieve modaliteiten;

- de verzekering.

Net als bij de leasing van bedrijfswagens, varieert ook de looptijd van het “bikelease”

contract. De kost van een bedrijfsfiets varieert in 2014 van 25 tot 60 euro per maand,

afhankelijk van het model. Aan het einde van het contract kan de fietser de fiets

aankopen tegen een interessante prijs of teruggeven aan de leasingmaatschappij.

Sommige klassieke autoleasingbedrijven bieden als aanvulling ook de leasing van

fietsen aan.


8



Sinds 2007 biedt Colruyt een fiets en veiligheidsuitrusting aan aan elke werknemer die een contract

ondertekent waarin hij zich ertoe bevindt om minstens vier van de vijf dagen met de fiets naar het

werk te komen.

Van 2007 tot 2012 steeg het modale aandeel van de fiets in de woon-

werkverplaatsingen van 4,9% tot 14,2%. Dat betekent dat meer dan 3 100 van de 25

000 werknemers van de groep Colruyt regelmatig de fiets nemen. Bovendien betaalt

Colruyt ook een kilometervergoeding. Werknemers die op meer dan 7 km van hun

werk wonen, kunnen beschikken over een elektrische fiets. Ook diegenen die op

minder dan 7 km van hun werk wonen kunnen een elektrische fiets krijgen tegen

betaling van 300 euro – de waarde van een tweede batterij. Het aantal gebruikers

van een elektrische fiets is van 2011 tot 2012 verdubbeld: het steeg van 116 tot 246

gebruikers. Sinds eind 2012 stelt Colruyt de werknemers die minstens vier van de vijf

dagen met het openbaar vervoer komen en het traject tussen hun woonplaats en de

halte en omgekeerd per fiets afleggen, vouwfietsen ter beschikking die ze makkelijk

kunnen meenemen met het openbaar vervoer (verplaatsingen die de twee

vervoermiddelen combineren). De werknemers stallen deze fietsen op hun werkplek

en kunnen hem ’s avonds makkelijk weer mee naar huis nemen en opbergen, zelfs als

ze in een appartement wonen.


(b) De andere tegemoetkomingen van de onderneming

Voor bedrijven zijn er nog andere middelen om tweewielers ter beschikking te stellen van hun

personeel (leningen, kortingen, abonnement op verhuurdiensten …). Een interessante formule is het

lenen van de tweewieler in de mate dat dit de gebruiker kan aanmoedigen om er uiteindelijk zelf

een te kopen. De werknemers krijgen dus de gelegenheid om de tweewieler, en zelfs de elektrische

fiets die toch vrij duur is, uit te proberen. De potentiële koper kan ook gratis de uitrusting lenen

(helm, fluohesjes, enz.). Dit systeem kan de werknemer niet alleen aanmoedigen om voor zijn woon-

werkverplaatsingen een tweewieler te gebruiken in plaats van de auto, maar ook om geen auto te

kopen maar een fiets.

9



In 2011 stelde het Bureau de Recherches Géologiques et Minières (BRGM) zijn personeel 20

elektrische huurfietsen ter beschikking voor woon-werkverplaatsingen.

BRGM, dat bijna 1000 personen tewerk stelt ten zuiden van Orléans in Frankrijk,

werkte in 2007 een bedrijfsvervoerplan uit. Dat plan wordt intussen volop toegepast:

installatie van fietsenstallingen en douches, oprichting van een onderhoudsatelier

voor fietsen, terbeschikkingstelling van fietsen voor interne verplaatsingen op de 27

ha van de site…

Sinds 2011 kunnen de personeelsleden voor hun woon-werkverplaatsingen bij hun

onderneming 20 elektrische fietsen huren. Ze doen dat voor een periode van

minstens 3 maanden die stilzwijgend kan worden verlengd en betalen daarvoor

ongeveer 14€/maand. Om het respect voor het materieel, het engagement en de

veiligheid van de fietser te garanderen, bepaalt de overeenkomst dat het

personeelslid verantwoordelijk is voor zijn fiets en de goede werking ervan en dat hij

zich ertoe moet verbinden om steeds de meegeleverde veiligheidsuitrusting te

gebruiken (helm, hesje en diefstalbeveiliging) en de wegcode te respecteren.


Nog twee originele voorbeelden van maatregelen waarmee bedrijven het fietsgebruik willen

aanmoedigen2:

Fortis Bank in Sint-Joost-ten-Node biedt haar werknemers “Villo!”-abonnementen

aan.

Op de campus Dendermonde biedt het Onze-Lieve-Vrouw Van Troost-ziekenhuis zijn

werknemers een korting aan bij een fietsenhandelaar.

2 Enquête over de woon-werkverplaatsingen 2011, Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer

10



2.3 2.3 2.3 2.3 MMMMAATREGELEN OM DE GEBAATREGELEN OM DE GEBAATREGELEN OM DE GEBAATREGELEN OM DE GEBRUIKSVOORWAARDEN VANRUIKSVOORWAARDEN VANRUIKSVOORWAARDEN VANRUIKSVOORWAARDEN VAN TWEEWIELERS TE TWEEWIELERS TE TWEEWIELERS TE TWEEWIELERS TE

VERBETERENVERBETERENVERBETERENVERBETEREN

Gunstige voorwaarden bij de aankoop, terbeschikkingstelling of

verkoop van tweewielers volstaan niet om de werknemers te

overtuigen om ze te gebruiken. Ook de gebruiksvoorwaarden

moeten immers correct zijn. Dit kan de werknemers die al een

tweewieler gebruiken voor hun woon-werkverplaatsingen ook

aanmoedigen om dat te blijven doen.

In dit hoofdstuk stellen we enkele praktijken voor om de

gebruiksvoorwaarden van tweewielers te verbeteren:

- veiliger verkeersomstandigheden voor tweewielers,

- financiële stimulansen,

- zorgen voor beschermmateriaal, veiligheid, fietsroutes,

- inrichting of verbetering van fietspaden,

- terbeschikkingstelling van materieel, werkplaatsen of reparatiediensten,

- stallingen voor tweewielers.

34% van de

inrichtingen is van

oordeel dat gevaarlijk

verkeer het

fietsgebruik kan

afremmen

11



Slechts 4% van

de bedrijven verstrekt

informatie over

fietsroutes

(a) Veiliger verkeersomstandigheden voor tweewielers

Het comfort en vooral de veiligheid op de weg zijn zeer

belangrijk voor de bestuurders van tweewielers die de

verkeersruimte moeten delen met zwaardere en snellere

voertuigen. De werkgevers kunnen niet zelf rechtstreeks

tussenkomen in de ruimtelijke ordening, maar ze kunnen de

wegbeheerders wel sensibiliseren tot de problemen waarmee

hun personeelsleden die met een tweewieler naar het werk

komen worden geconfronteerd. Daartoe kunnen ze de suggesties

en aanbevelingen van hun personeel verzamelen tijdens

vergaderingen of via “ideeënboxen”, maar ook de verzamelde

informatie overmaken aan de overheden bij wie ze klachten of aanvragen

indienen.

De werkgevers beschikken ook over mogelijkheden om de veiligheid van de fietsers te verbeteren:

- Organisatie van de circuits voor hun medewerkers die met de fiets naar het werk komen,

door ze te helpen om veiliger en comfortabeler trajecten te kiezen en de fietsers zoveel

mogelijk te verenigen op doordacht gekozen trajecten. Het groepseffect en de aanwezigheid

van één of meerdere ervaren fietsers kunnen beginnende fietsers meer vertrouwen en een

groter veiligheidsgevoel geven. De organisatie van “velobussen” (van scholen of bedrijven) is

een voorbeeld van coaching en begeleiding van fietsers. Een dergelijke organisatie vergt een

efficiënte communicatie en de terbeschikkingstelling van een tool om de deelnemers aan het

project makkelijk met elkaar in contact te brengen;

- Verstrekken van informatie over verkeersveiligheid voor fietsers, met name via

informatiesessies;

- Uitwerking van fietskaarten en fietsroutes die de voor fietsers veiligste maar ook meest

comfortabele routes aangeven, rekening houdend met de kwaliteit van het wegdek en met

het reliëf;

- Aankoop en terbeschikkingstelling van bescherm- en veiligheidsmaterieel.

Deze interventies kunnen worden uitgevoerd door het bedrijf of de school, door de werknemers of

door een externe organisatie die daarvoor is aangeduid. Ze kunnen ook worden ondersteund door

evenementen zoals Bike Experience (zie 2.1.).

12



In Toulouse werd in 2005 een eerste “velobuslijn” ingericht tussen een woonwijk en een grote

onderneming. Deze lijn loopt ook langs verschillende andere bedrijven.

De velobus is een systeem waarbij de medewerkers worden opgehaald met de fiets.

De veiligheid van de fietsers wordt versterkt doordat een groep beter zichtbaar is dan

één fietser alleen. De velobus versterkt de banden en de samenhorigheid tussen

collega’s. In Toulouse kende de eerste lijn van 2005 zoveel succes dat de

organisatoren besloten om er nog andere te ontwikkelen. In 2015 waren er al 45

“velobuslijnen” ingericht.


In heel België organiseren tal van scholen en gemeenten ‘velobussen’ om kinderen naar school te

begeleiden. Voorbeelden daarvan zien we in Leuven, Schaarbeek, Soignies, Marche-en-Famenne,

Nandrin.

De velobus haalt leerlingen en leerkrachten op met de fiets. Ouders zijn vaak bang

om hun kinderen met de fiets naar school te laten rijden, zeker ook omdat een

individuele fietser minder zichtbaar is en kinderen nu eenmaal impulsief zijn. De

velobus is een oplossing voor beide problemen. De kinderen worden immers in groep

begeleid door minstens twee begeleiders voor- en achteraan in de rij. Net als bij

bussen gebeurt dit op vaste tijdstippen. De kinderen moeten een charter

ondertekenen waarin ze beloven om steeds goed te luisteren naar de

veiligheidsinstructies en deze te respecteren. De velobus brengt hen meer autonomie

en de fietscultuur bij en ze leren om zich in alle omstandigheden veilig met de fiets te

verplaatsen.


Het farmaceutisch bedrijf GlaxoSmithKline (GSK), gevestigd in Waver en Rixensart, stelt fiches ter

beschikking waarop de fietsroutes naar de vestigingen zijn aangegeven en de werknemers informatie

over de wegcode en de veiligheidsinstructies vinden.

Enerzijds wil GSK het aantal auto’s op de beide sites verminderen door het gebruik

van alternatieve vervoermiddelen aan te moedigen (openbaar vervoer,

pendeldiensten van bedrijven, carpooling, fietsen). Anderzijds wil de onderneming de

verplaatsingen beperken door telewerk en teleconferenties te bevorderen. Met

dezelfde doelstellingen werd GSK in 2013 ook pilootentiteit van “Tous Vélo-Actifs”. In

dit kader voert de onderneming acties ter bevordering van het fietsgebruik. Enkele

daarvan zijn de terbeschikkingstelling van fiches met de fietsroutes naar de

vestigingen van GSK en praktische informatie voor de fietsers.


13



74% van de

inrichtingen biedt de

fietsers een

kilometervergoeding

aan

Terbeschikkingstelling van fietsplannen.

Brouwerij Duvel Moortegat3 in Puurs biedt haar werknemers fietsplannen aan voor

hun woon-werkverplaatsingen.


De Belgische wetgever verleent financiële voordelen aan werknemers die voor hun woon-

werkverplaatsingen de fiets gebruiken. De werkgevers krijgen de mogelijkheid om nog bijkomende

voordelen aan te bieden.

De Belgische belastingwet voorziet financiële stimulansen om de woon-werkverplaatsingen met de

fiets aan te moedigen.

Sinds 1997 is de vergoeding voor de

verplaatsingskosten met de fiets

belastingvrij. De fiscale vrijstelling voor

kilometervergoedingen is vastgesteld op

0,145 €/km, wat overeenstemt met 0,22

€/km na indexering voor de inkomsten van

2013.

Het fietsgebruik van zijn personeel is ook

interessant voor de werkgever: sinds 3 maart

2010 ligt de vrijstelling van sociale bijdragen voor de

fietsvergoeding immers in lijn met de fiscale vrijstelling. Het staat de werkgever

evenwel vrij om zijn werknemers al dan niet een fietsvergoeding toe te kennen. Ook

over het bedrag van deze vergoeding kan hij zelf beslissen, bijvoorbeeld meer – of

minder – dan 0,22 €/km (de vergoeding is uiteraard slechts belastingvrij als ze

maximaal 0,22 €/km bedraagt). De vergoeding mag ook enkel worden toegekend

voor de werkelijk met de fiets afgelegde kilometers tussen de woonplaats en het werk

(dus niet tijdens de werkuren). Ze is wel cumuleerbaar met andere vergoedingen,

bijvoorbeeld de terugbetaling van de openbaarvervoerkosten (intermodale

verplaatsingen).



14



8% van de inrichtingen

stelt hun werknemers

fietsreparatiemateriaal ter

beschikking, dat is dubbel

zoveel als in 2008

(c) Maatregelen voor de inrichting

Ook op de vestigingen zelf moeten veilige inrichtingen worden voorzien voor de fietsers: bereikbare,

overdekte en bewaakte parkings, beveiligde toegang tot de parkings en de ingangen, makkelijke

toegang tot douches en kleedruimtes, enz.

(d) Terbeschikkingstelling van materieel, ateliers of reparatiediensten

Het onderhoud en vooral de reparatie van tweewielers is een kritieke etappe van de vervoersmodus,

zowel voor de kwaliteit van het materieel zelf als om het continu gebruik van dit vervoermiddel te

garanderen. Zonder regelmatig onderhoud van zijn tweewieler is de veiligheid van de werknemer

immers niet verzekerd, en als een reparatie zich opdringt maar de reparatiedienst niet beschikbaar is,

dreigt het gebruik van het vervoermiddel in het gedrang te komen. Niet iedereen is immers even

handig en gewoon maar een band repareren kan voor de één een kleine routine-ingreep zijn maar

voor de ander een heuse kruisweg.

Het comfortabelst voor de werknemer is uiteraard dat hij in

het bedrijf kan beschikken over materieel, een atelier of

zelfs een reparatiedienst. Het onderhoud en/of de

reparatie van de fiets mogelijk maken zonder omwegen en

zelfs zonder dat de werknemer zelf iets hoeft te doen, is

geruststellend. Deze “luxe” is overigens vrij eenvoudig aan

te bieden:

- een noodkit voorzien die door iedereen kan worden

gebruikt, net als de EHBO-kit;

- een ruimte voorzien die makkelijk bereikbaar is voor

tweewielers en die is ingericht als reparatieatelier;

- een kleine fietsreparatiedienst organiseren; op vrijwillige basis kunnen één of twee

personen van de inrichting hun ervaring bijdragen en de werknemers van dienst zijn met

kleine reparaties of afstellingen (lekke band, probleem met de ketting, enz.); uiteraard

moeten de gegevens van deze referentiepersonen voor punctuele hulp ruim verspreid

worden onder de werknemers.

Voor leasingfietsen bieden de leasingmaatschappijen rechtstreeks, op de parkings van de

onderneming, reparatiediensten aan zonder dat de werknemer zich daar om hoeft te bekommeren.

Deze reparatie-/onderhoudsdiensten kunnen ook worden ingericht:

- voor verschillende inrichtingen samen die geografisch dicht bij elkaar liggen of in een

industriegebied;

- in stations waar het personeel van inrichtingen die geen bevoorrechte contacten

onderhouden samenkomt.

15



28% van de

inrichtingen

beschikt niet over

stallingplaatsen

voor fietsen

Het farmaceutisch bedrijf Novartis in Balen (Zwitserland) biedt al zijn werknemers reparatie- en

onderhoudsdiensten aan op zijn site.

Novartis moedigt zijn personeel sterk aan om zich met de fiets te verplaatsen. Aan de

ingangen van de gebouwen werden overdekte fietsparkings aangelegd en alle

werknemers kunnen gebruik maken van een reparatie- en onderhoudsdienst.


(e) Stallingen voor tweewielers

De vele diefstallen of beschadigingen van tweewielers vormen een reëel probleem. Ondanks de

inspanningen om ze tegen te gaan, staan ze vaak de aankoop of het gebruik in de weg voor diegenen

die niet kunnen beschikken over een overdekte stalling aan het vertrek (de woonplaats) en de

aankomst (in het kader van de woon-werkverplaatsingen, op de werkplaats).

Het aantal bewaakte en overdekte stallingplaatsen voor tweewielers

moet dus worden opgevoerd, en dat zowel in de openbare ruimte als

binnen de bedrijven.

Sinds maart 2009 zijn de kosten die de werkgever maakt om het

fietsgebruik van zijn werknemers bij hun woon-werkverplaatsingen te

vergemakkelijken voor 120% aftrekbaar (zie 2.2.). Het betreft de kosten

voor het stallen van de fietsen tijdens de werkuren (nieuwe of

gerenoveerde stallingen), de terbeschikkingstelling van kleedkamers of de

inrichting van sanitaire installaties (douches).

GRACQ en de Fietsersbond stelden vast dat het parkeren van tweewielers in de stad een ernstig

probleem blijft:

- heel wat woningen, vooral in de oude wijken, hebben geen garage of zelfs geen mogelijkheid

om tweewielers binnen te stallen;

- het stallen van tweewielers op de weg is vaak een probleem vanwege het diefstalgevaar,

maar ook omdat de beschikbare plaatsen zelden overdekt zijn;

- heel wat bedrijven kunnen geen stallingplaatsen voor tweewielers ter beschikking stellen.

Toch leveren de overheid, maar ook de werkgevers inspanningen om voldoende stallingplaatsen voor

tweewielers aan te bieden. De kwaliteit van deze stallingplaatsen verbetert dankzij de aandacht voor

diefstal- en vandalismebeveiliging en de overkapping van de fietsenstallingen.

Heel wat werkgevers gaan nog een stap verder en stellen bijkomende uitrustingen ter beschikking:

douches, kleedruimtes, beveiligde lockers voor helmen en hesjes, … Dergelijke uitgaven zijn

makkelijker haalbaar voor grote inrichtingen, en dat effect kan worden bereikt door op geografische

basis verschillende inrichtingen te groeperen.

16



Een andere mogelijkheid is het ter beschikking stellen van gehuurde, afgesloten en overdekte

stallingplaatsen in stations, industriegebieden, kantoorcomplexen, … De huurkost wordt daarbij

geheel of gedeeltelijk worden betaald door de werkgever. In een industriegebied kan de

intercommunale, de ontwikkelingsmaatschappij of de beheerder de kosten voor de uitrusting van de

fietsers verhalen volgens bepaalde modaliteiten, rekening houdend met het aantal werknemers van

de onderneming, het aantal bezoekers, enz.

Een belangrijke successleutel van een heus duurzaam mobiliteitsbeleid van de onderneming blijft de

aandacht die ze eraan besteedt bij de inplanting of uitbreiding van de inrichting: dat strategische

moment is een ideale gelegenheid om het onthaalpotentieel voor tweewielers te evalueren

(beantwoordt het onroerend goed aan de noden van tweewielers die worden bepaald volgens de

grootte van de inrichting en het fietserspotentieel?).

Voor vouwfietsen kan het ter beschikking stellen van voldoende grote en makkelijk bereikbare

lockers in de inrichting een oplossing zijn. De fiets is immers niet altijd schoon en droog en kan

tijdens het transport bijvoorbeeld het vast tapijt in de kantoren bevuilen.

17



ICADE Foncière-développeur, een Franse vastgoedmaatschappij met 1 900 werknemers, bouwde een

fietsenstalling op positieve energie, uitgerust met een dak met zonnepanelen, voor elektrische

fietsen.

In deze fietsenstallingen met zonnepanelen kunnen elektrische fietsen autonoom

worden opgeladen. Sinds enkele jaren worden ze steeds vaker gebouwd in sommige

grote bedrijven. ICADE ontving voor deze inrichting met 18 plaatsen voor elektrische

fietsen, die het combineerde met andere maatregelen op het vlak van duurzame

mobiliteit, de prijs “Entreprise Ecomobile” die in 2012 werd uitgereikt door AVERE,

een vereniging voor de ontwikkeling van de elektrische fiets. De onderneming werd

dus beloond voor het verantwoordelijke mobiliteitsbeheer dat ze voert via een

voluntaristisch programma op alle niveaus van haar activiteit.

Het principe van deze fietsenstallingen met zonnepanelen bestaat erin om de hele

dag door elektriciteit te produceren. Die wordt opgeslagen in een batterij waarop de

elektrische fietsen worden aangesloten om op te laden. Aansluitingen en

stopcontacten, en bijgevolg ondergrondse bekabelingswerken, zijn niet nodig. Het

systeem blijft daardoor betaalbaar en kan om het even waar op de site van de

onderneming worden gevestigd.

Elektrische fietsen mogen gedurende maximaal vier uur worden opgeladen en 80%

van de energie wordt geïnjecteerd in minder dan 2 uur. Hun autonomie bedraagt 80

km. De zonne-energie wordt opgeslagen in de bufferbatterij van de fietsenstalling die

op ieder ogenblik kan worden gebruikt, ook bij langdurig slecht weer.

De fietsenstalling is bestand tegen de weersinvloeden en beschermt de elektrische

fietsen tegen eventuele beschadiging. Ze maken verplaatsingen mogelijk dankzij

volledig hernieuwbare energie en de keuze van de beste materialen met een langere

levensduur. Bovendien zijn ze uitgerust met LED-stroken en aanwezigheidsdetectoren:

zodra iemand de fietsenstalling binnenkomt, springt automatisch het licht aan.

De fietsenstalling is net als de elektrische fietsen zelf trouwens een

communicatiemiddel voor de onderneming, aangezien er ruimte is om reclameborden

te hangen. Ze draagt onmiskenbaar bij tot het imago van ecologisch

verantwoordelijke onderneming.


18



CyCLO en de installatie van huurboxen in de openbare ruimte

CyCLO vzw, een sociale economieonderneming die het fietsgebruik promoot met

aandacht voor het onderhoud, de recyclage de fietscultuur en innovatie, beheert

fietsboxen in de stad Brussel. Deze boxen zijn opgesteld in de openbare ruimte, maar

zijn beveiligd: ze kunnen worden afgesloten en bieden plaats voor 5 fietsen. De boxen

worden verhuurd aan de wijkbewoners (die op minder dan 200m van de box wonen)

voor de prijs van 60€ per jaar. Die omvat niet alleen de toegang tot de beveiligde box,

maar ook het beheer van de sleutels, de netheid en de eventuele technische defecten

(allemaal door CyCLO). Sinds het voorjaar van 2012 installeert Stad Brussel deze

boxen geleidelijk aan. Momenteel zijn er 12, maar recent werden nog 12 boxen

besteld en voor 2014 zijn er nog eens 13 voorzien. Ook de gemeente Sint-Gillis

investeerde onlangs in dit soort infrastructuur en stelt haar inwoners momenteel 2

boxen ter beschikking. Voor alle Brusselse gemeenten staan momenteel meer dan

200 personen ingeschreven op de wachtlijst van CyCLO, dat bezig is met de

oprichting van een gegeolokaliseerde databank om de plaats van de toekomstige

boxen te optimaliseren.

Dit soort boxen kan ook worden gebruikt in industriegebieden of zelfs binnen één

onderneming. In een dicht stedelijk milieu zou het voor kleine of middelgrote

ondernemingen, die niet voldoende plaats hebben voor een eigen fietsenstalling,

opportuun zijn om hun werknemers de mogelijkheid te kunnen bieden hun fiets te

stallen in een box in de buurt van de onderneming.


19






Bike Experience – Coaching voor het fietsen in de stad

• website van Bike Experience : http://www.bikeexperience.be/fr

• Portaal Bruxelles Mobiliteit :

http://www.bruxellesmobilite.irisnet.be/search/?q=bike+experience

Bike 2 work

• Bike to work in Denemarken: http://www.ecf.com/campaigns/bike-to-work/

• Bike to work in België : www.biketowork.be

(b) Het fietsplan

Tous vélos-actifs – communicatie campagne / sensibilisering

• Website « Tous vélo actifs » : http://veloactif.be/

• UWE, cel mobiliteit : http://vae.uwe.be/vae/#http://vae.uwe.be/vae/

• Portaal Bruxelles Mobiliteit : http://mobilite.wallonie.be/cms/home/politiques-de-

mobilite/wallonie-cyclable/les-actions/tous-velo-actifs.html

Ethias, actie voorbeeld « Tous vélos-actifs »

• Verantwoordelijk mobiliteit : F. Verlaine (Ethias)

2.2 Voordelen en faciliteiten bij de aankoop, verkoop en terbeschikkingstelling van

tweewielers

Fiscale stimulansen

• economische herstelwet van 27 maart 2009:

http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&cn=2009032737&t

able_name=wet

20



(a) De levering van tweewielers

Leasen van fietsen (C-tec)

• Website C-tec : http://www.ctec-leasing.com/

Colruyt - biedt een fiets en veiligheidsuitrusting aan als ze 4 op de 5 dagen gebruikt worden

• Colruyt, une chaine vélo-dynamique, Newsletter n°5 van de GRACQ, ook verkrijgbaar op :

http://www.gracq.be/NEWS-2007-11/Colruyt

(b) De andere tegemoetkomingen van de onderneming

BRGM – Electrishe huurfietsen die ter berschikking staan voor het personeel

• Lancering Powerpoint voor het project, na een mobiliteitsonderzoek: http://www.carsat-

centre.fr/employeurs/images/pdf/4BRGM.pdf

• Projectfiche voor de electrische huurfietsen : http://www.centre.developpement-

durable.gouv.fr/IMG/pdf/Velos-electriques-BRGM_cle73c91e.pdf

2.3. Maatregelen om de gebruiksvoorwaarden van tweewielers te verbeteren

(a) Veiliger verkeersomstandigheden voor tweewielers

Velobuslijn

• Velobuslijnenplan in Toulouse en in Frankrijk :

http://www.buscyclistes.org/index.php?option=com_cyclobus&view=itineraires

• Gids voor het organiseren van een velobuslijn in de scholen :

http://mobilite.wallonie.be/files/Outils/Plans%20de%20mobilit%C3%A9/plan%20de%20d%C

3%A9placement%20scolaire/velobus_provelo.pdf

et http://www.provelo.org/sites/default/files/educ/guide_velobus.pdf

• Televisieuitzending Global Mag op Arte de 20 mei 2010 :

http://www.youtube.com/watch?v=HWvR74KP-Eg

GSK, wegcode en de veiligheidsinstructies

• Mobiliteit Manager : G. Falisse (GSK)


Fietsvergoeding per gereden kilometer

• GRACQ - à vélo au boulot : http://www.gracq.be/AVELO/006AuBoulot

21



(d) Terbeschikkingstelling van materieel, ateliers of reparatiediensten

Novartis (Zwitserland, Balen) :

• Mobiliteitsplan van bedrijven (2004, Genève en Vaud) :

http://www.unige.ch/ses/geo/oum/doc/Plan%20de%20mobilite.pdf

• Website ProVélo (Zwitserland) : http://www.pro-velo.ch/fr/themes-et-projets/velos/

(e) Stallingen voor tweewielers

Fietsenstallingen met zonnepanelen - Donauer

• Donauer – Uitleg fietsenstallingen met zonnepanelen : http://www.donauer.eu/fr/secteurs-

d-activite/e-mobilite/abri-velo-solaire/

CyCLO en de installatie van huurboxen in de openbare ruimte

• CyCLO – Uitleg huurboxen in de openbare ruimte :

http://www.recyclo.org/fr/dienstverlening/anti-fietsdiefstal

en http://www.recyclo.org/fr/nieuws/CyCLO%20g%C3%A8re%20les%20boxes%20%C3%A0%

20v%C3%A9los%20de%20la%20Ville%20de%20Bruxelles

HET OPENBAAR VERVOER

1



Slechts 16% van de

werknemers komt naar

het werk met het

openbaar vervoer

(2011)

3 . H E T O P E N B A A R V E R V O E R

Het openbaar vervoer heeft drie belangrijke eigenschappen: het is goedkoop voor de gebruiker, het

beperkt de hinder en vervuiling en het helpt om de verkeerslast te verminderen. Regelmatig worden

echter nog andere kwaliteiten benadrukt, waaronder:

- Voor de werknemer: tijd voor zichzelf tijdens de verplaatsing, betere levenskwaliteit, minder

stress, minder ongevallen, goedkopere woon-werkverplaatsingen, vaak ook kortere reistijd:

o de trein vermijdt de files aan de invalswegen van de steden,

o op de eigen baan kunnen trams en bussen sneller vooruitkomen in het zeer drukke

verkeer van de spitsuren,

o geen problemen met het zoeken naar een parkeerplaats. Parkeerplaatsen worden

bovendien steeds schaarser, steeds meer gereglementeerd en steeds duurder.

- Voor de werkgever: beperkte financiële last, vaak een oplossing voor de problemen en

kosten van de auto’s en de parking.

De inspanningen van werkgevers en werknemers om het

openbaar vervoer te gebruiken, zijn des te meer

gerechtvaardigd omdat de woon-werkverplaatsingen doorgaans

worden gemaakt tijdens de spitsuren.

De werkgever beschikt over een aantal actiemiddelen om de

werknemers aan te moedigen tot het gebruik van het

openbaar vervoer:

- Communicatie, sensibilisering en informatie;

- Financiële stimulansen;

- Versterking van het aanbod;

- Verbetering van de gebruiksvoorwaarden van het openbaar vervoer.

De maatregelen waarmee bedrijven hun werknemers aanmoedigen om met het openbaar vervoer

naar het werk te komen, kunnen veel verder gaan dat wat de wet oplegt. In België beschikt elk

gewest over zijn eigen juridische arsenaal. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bijvoorbeeld

verplicht de wetgever de bedrijven met meer dan 100 werknemers om hun personeel aan te sporen

om het openbaar vervoer te gebruiken door minstens twee van de volgende zes maatregelen toe te

passen 1:

- “Het personeel informeren over de haltes, lijnen, dienstregelingen, reiswegen en tarieven

van de openbaarvervoermaatschappijen die de wijk van het bedrijf bedienen.

- Elk jaar sensibiliseringsacties en informatiesessies houden voor het personeel.

- Het openbaarvervoeraanbod mee financieren om de bediening van uw bedrijf te

verbeteren, in overleg met de openbaarvervoermaatschappijen.

- Een hogere terugbetaling van de openbaarvervoerskosten dan het wettelijke minimum

doorvoeren, tot zelfs gratis abonnementen aanbieden voor de woon-werktrajecten, bij

voorkeur door een derde-betaler-overeenkomst te sluiten met de vervoersmaatschappij.

- Tussenkomen in de kosten voor verplaatsingen van en naar haltes van het openbaar

vervoer: een fietsers-/voetgangerspremie toekennen, een Villa- of Cambio-abonnement

aanbieden of een pendeldienst organiseren van en naar trein-/metrostations.

1

Infofiche ecomobiliteit : Het openbaar vervoer promoten, Leefmilieu Bussel, mei 2011

2



- De openbaarvervoerskosten van de werknemers die een bedrijfswagen hebben volledig

terugbetalen: de combinatie van deze vervoerswijzen toelaten of een 'mobiliteitsbudget’

toekennen om de werknemers te laten kiezen voor de vervoerswijzen die aan zijn noden zijn

aangepast (bedrijfswagen al dan niet inbegrepen)”.

3



3.1 COMMUNICATIE, S3.1 COMMUNICATIE, S3.1 COMMUNICATIE, S3.1 COMMUNICATIE, SENSIBILISERING EN ENSIBILISERING EN ENSIBILISERING EN ENSIBILISERING EN INFORMATIEINFORMATIEINFORMATIEINFORMATIE

Als we de verplaatsingsgewoonten van de gebruikers wezenlijk willen veranderen, volstaat het niet

om louter alternatieven ter beschikking te stellen. Ook efficiënte en overtuigende informatieen

promotiecampagnes zijn nodig om de werknemers te sensibiliseren: getuigenissen van werknemers

die de auto thuis laten en het openbaar vervoer gebruiken, mogelijkheid om het openbaar vervoer

gratis uit te proberen, benadrukking van de financiële voordelen, enz. Om de impact te garanderen

kunnen deze campagnes worden gecombineerd met nieuwe, vooral financiële maatregelen.


In een stad, een gewest of in heel het land worden wel eens grootse sensibiliseringscampagnes

georganiseerd over het openbaar vervoer. De werkgever kan van die gelegenheid gebruik maken om

zijn eigen campagne te voeren, afgestemd op de specifieke kenmerken en noden van zijn inrichting.

In Frankrijk kunnen de bedrijven eenvoudige en efficiënte acties organiseren ter gelegenheid van “ de

dag van het openbaar vervoer” die jaarlijks wordt georganiseerd. In 2013 lag het accent van deze

campagne op de woon-werkverplaatsingen.

De meest georganiseerde acties van de Franse bedrijven tijdens deze dag zijn:

- Informatie van de werknemers in de inkomhall of gemeenschappelijke ruimtes;

- Organisatie van een ontbijt, een koffiemoment om te praten over het

onderwerp, ervaringen te delen en ideeën uit te wisselen;

- Realisatie van een peiling onder het personeel om een beeld te krijgen van de

vervoersgewoonten (tijd, verplaatsingswijze, suggesties en verbeteringen);

- Gratis tickets voor het openbaar vervoer om de werknemers de kans te geven

het uit te proberen om naar het werk te komen.

Deze grootschalige sensibiliseringscampagne is bijzonder populair, zodat de bedrijven

er alle belang bij hebben om eraan deel te nemen. Tussen 2007 en 2013 steeg het

aantal mensen die op de een of andere manier bereikt werden met de actie van 23 tot

52 miljoen, dwz 80% van de Franse bevolking. “De dag van het openbaar vervoer” is

mede dankzij de bijdrage van de bedrijven uitgegroeid tot een nationaal evenement.


4



11% van de bedrijven

verstrekt informatie over

het openbaar vervoer


De slechte kennis van de openbaarvervoernetten en de

gebruiksomstandigheden zetten een rem op de expansie van

deze verplaatsingswijze. Een goede informatie van de

werknemers in de onderneming is dan ook erg belangrijk om

een grote populatie te bereiken die woon-werkverplaatsingen

moet maken tijdens de spitsuren. Deze informatie om de

perceptie van het openbaar vervoer te verbeteren, is mogelijk

via plannen en dienstregelingen die worden uitgedeeld of

uitgehangen op centrale plaatsen, via een intranetpagina, smartphone

apps, enz.

De informatie moet zeker ook een financieel luik bevatten waarin concrete voorbeelden worden

uitgelegd die de onderneming zelf kan toepassen. Ook de voordelen van het gebruik van het

openbaar vervoer moeten aan bod komen, met name in vergelijking met het autogebruik.

Voor de samenstelling van de informatie aan de werknemers, kan het bedrijf zich inspireren op

websites die het openbaar vervoer promoten, te beginnen bij de websites van de

vervoersmaatschappijen zelf. Uiteraard moet de informatie worden aangepast aan de noden van de

werknemers van de inrichting en regelmatig worden bijgewerkt. Ze is immers pas geloofwaardig als

ze betrouwbaar is.

5



34% van de

inrichtingen bieden hun

werknemers gratis

gebruik van het

openbaar vervoer aan

3.2 3.2 3.2 3.2 DE FINANCIËDE FINANCIËDE FINANCIËDE FINANCIËLE STIMULANSENLE STIMULANSENLE STIMULANSENLE STIMULANSEN

De (volledige of gedeeltelijke) terugbetaling van abonnementen heeft haar efficiëntie al bewezen. Uit

de enquête van de FOD Mobiliteit van 2011 bleek dat meer dan een derde van de inrichtingen de

abonnementskosten al volledig terugbetalen. In 2008 voorzag nog maar een kwart van de bedrijven

in de volledige of gedeeltelijke terugbetaling van het abonnement.

In België is een minimale financiële tegemoetkoming van de werkgevers voor de gebruikers van het

openbaar vervoer verplicht. De tegemoetkomingen in 2014 zijn als volgt:

- voor treinreizigers varieert de wettelijke

minimumvergoeding naargelang de afgelegde afstand en

het soort abonnement. De werkgeversbijdrage ligt tussen

68% en 76% (het rooster van de bedragen is gepubliceerd

in het Belgisch Staatsblad en kan worden geraadpleegd op

de website van de NMBS);

- Voor de gebruikers van de andere

openbaarvervoermiddelen, is een financiële

tegemoetkoming van de werkgever verplicht voor

verplaatsingen van minstens 5 km. De kosten kunnen

worden terugbetaald op basis van een prijs in verhouding

tot de afstand (TEC-abonnementen) of op basis van een

vaste prijs ongeacht de afstand (abonnement van de MIVB en De Lijn)2.

Om de werknemers echt te overtuigen om het openbaar vervoer te gebruiken, moet echter meer

worden gedaan dan het wettelijke minimum:

- De vervoerskosten tot 100% terugbetalen (de werknemers van bedrijven uit de privésector

kunnen gratis met de trein reizen als het bedrijf 80% van de kosten voor zijn rekening neemt.

De overige 20% wordt betaald door de federale staat)3 ;

- Gratis tickets voor het openbaar vervoer verstrekken (vast aantal tickets per jaar of

punctueel tijdens sensibiliseringsacties, voor vergaderingen,…);

- Terugbetalen vanaf de eerste kilometer (zodat de werknemers die op minder dan 5 km van

hun werk wonen hun auto zouden thuis laten);

- Beter informeren over de tarieven, vooral over de beschikbare verminderingen (studenten,

grote gezinnen…);

- Voor intermodale verplaatsingen moedigt de terugbetaling van de tickets van de

transitparking (aan de invalswegen van de steden) en de parkings in de buurt van de stations

de werknemers aan om minstens een deel van het traject af te leggen met het openbaar

vervoer. Een bedrag, waarvan maximaal 370€ belastingvrij is, kan worden gestort aan de

werknemers die met de auto naar het dichtstbij zijnde NMBS-station/transitparking rijden.

Deze maatregel is uiteraard een aanvulling op de terugbetaling van de abonnementskosten

van de trein/het openbaar vervoer.

2 Infofiche « ECOMOBILITEIT », BIM, 2011

3 Gratis woon-werkverkeer, website NMBS : hier

6



Uitzonderlijke financiële tegemoetkomingen kunnen ook worden voorzien tijdens beperkte periodes

om de werknemers de mogelijkheid te bieden een nieuwe verplaatsingswijze uit te proberen. De

beste manier om een product te promoten, is vaak door het te laten gebruiken.

Ieder jaar reiken de Brussels bedrijven aan honderden werknemers een Try Pass uit om een ander

vervoermiddel uit te proberen dan de wagen.

In het kader van de actie “Naar het werk zonder auto” die in 2008 werd gestart,

worden ieder jaar tien Brusselse bedrijven geselecteerd die hun werknemers een

weekabonnement aanbieden om gedurende één week gratis gebruik te maken van

de MIVB, de NMBS, de TEC, De Lijn en Villo. Van 2008 tot 2011 duurde de actie slechts

één dag. Nadat twee bedrijven in 2011 de verlenging tot één week hadden getest,

wordt de actie sinds 2012 echter gehouden gedurende een volledige week.

In 2012 werden 450 Try passes van de MIVB, 200 abonnementen van de NMBS, 100

TEC-paspoorten, 1000 tickets van De Lijn en 1000 Villo-abonnementen verstrekt aan

werknemers die gedurende één week lang hun auto wilden thuis laten om een andere

verplaatsingswijze uit te proberen. Behalve deze abonnementen van de

openbaarvervoermaatschappijen, genoten deze tien bedrijven voor hun werknemers

ook korting op de diensten van Pro Velo, Cyclo, Taxistop, Fietsersbond en de Ateliers

van de Vootstraat.

De Try passes kunnen onder bepaalde voorwaarden het hele jaar door ter beschikking

worden gesteld van de bedrijven, dus niet alleen in het kader van deze actie. Om de

werknemers te overtuigen om met het openbaar vervoer naar het werk te komen, kan

de MIVB de bedrijven gratis week- of maandabonnementen aanbieden voor nieuwe

werknemers tijdens de Week van Vervoering, of voor alle werknemers wanneer het

bedrijf verhuist. Deze Try Pass wordt verstrekt op naam en biedt de gebruiker de

gelegenheid om zelf kennis te maken van de vele voordelen van het MIVB-net. Aan

het eind van de gebruiksperiode van de Try Pass, wordt het systeem geëvalueerd in

samenwerking met de MIVB.


7



Bijna 22% van de

inrichtingen is van

mening dat ze slecht

worden bediend door

het openbaar vervoer

De werknemers

maken in verhouding 5

keer meer gebruik van de

trein als de inrichting

minder dan 1 km van een

station ligt (19,7%

tegenover 3,9%)

3.3 3.3 3.3 3.3 MMMMAATREGELEN VOOR BETEAATREGELEN VOOR BETEAATREGELEN VOOR BETEAATREGELEN VOOR BETERE GEBRUIKSVOORWAARDRE GEBRUIKSVOORWAARDRE GEBRUIKSVOORWAARDRE GEBRUIKSVOORWAARDEN VAN HET EN VAN HET EN VAN HET EN VAN HET

OPENBAAR VERVOEROPENBAAR VERVOEROPENBAAR VERVOEROPENBAAR VERVOER

Als de inrichting onvoldoende wordt bediend door het openbaar

vervoer, kan ze de openbaarvervoermaatschappij verzoeken om

het probleem op te lossen. Uiteraard zal de vraag altijd eerst

worden onderzocht, rekening houdend met de andere

inrichtingen op de site of in de wijk. De vraag om een

pendeldienst in te richten naar het station, een nieuwe verbinding

te creëren of de dienstregeling uit te breiden op bepaalde

tijdstippen van de dag, maakt des te meer kans om te worden

ingewilligd als er veel potentiële gebruikers zijn.

De mobiliteit van de werknemers moet een van de punten zijn waarmee rekening wordt gehouden

bij de keuze van de inplanting of bij een wezenlijke uitbreiding van de inrichting. Het is dan ook

belangrijk om al zo vroeg mogelijk contact op te nemen met de openbaarvervoermaatschappijen.

De werknemers die betrokken zijn bij een nieuwe inplanting of uitbreiding van de inrichting, moeten

ook worden geïnformeerd over de verplaatsingsmogelijkheden die de

openbaarvervoermaatschappijen momenteel (of op korte termijn) aanbieden. Door deze informatie

al vroeg te verstrekken, kunnen nieuwe werknemers hun woon-werkverplaatsingen organiseren met

kennis van zaken, dwz door in hun analyse rekening te houden met zoveel mogelijk voordelen van

het openbaar vervoer.

Het gebruik van het openbaar vervoer wordt sterk beïnvloed

door de lokalisatie van de inrichting ten aanzien van de haltes

en de openbaarvervoernetten, maar ook door de aanvullende

mogelijkheden die het bedrijf aanbiedt om de intermodaliteit

vanaf de haltes te bevorderen

De reële of gepercipieerde nabijheid tussen de inrichting en

een halte van het openbaar vervoer, wordt uitgedrukt in:

- afstand tussen de inrichting en de haltes van het

openbaar vervoer;

- kwaliteit van de lijnen die de halte bedienen

(vervoerwijze, frequentie, dienstregeling, commerciële snelheid, stopplaatsen);

- middelen die worden gebruikt om deze afstand tussen de inrichting en de halte af te leggen

en de intermodaliteit te bevorderen;

- comfort en veiligheid van het traject naar de halte en van de halte zelf.

8



(a) Verkorting van de afstand tussen de inrichting en de halte(s) van het openbaar

vervoer

De efficiëntste ingreep bestaat erin om in te werken op de bediening van het openbaar vervoer, door

haltes te voorzien in de buurt van de werkplek:

- Bij zware infrastructuren die gebruik maken van sporen (trein, tram, bus), is dit een probleem

van ruimtelijke ordening; de inrichtingen hebben slechts zelden de mogelijkheid om er zelf

iets aan te veranderen;

- Bij openbaarvervoermiddelen die gebruik maken van de rijbaan, kan een inrichting

overleggen met de openbaarvervoermaatschappij om bijvoorbeeld een halte toe te voegen

of te verplaatsen, het traject van een buslijn te wijzigen, enz.

De inrichting, vooral als ze ruimtelijk erg uitgestrekt is, beschikt soms over vrij eenvoudige middelen

om het traject naar een halte van het openbaar vervoer te verkorten: een nieuwe toegang, inrichting

die beter georiënteerd is in de richting van de halte, of een nieuwe weg naar de halte aanleggen. In

zekere zin komt het erop aan om de werkelijk te voet af te leggen afstand zo dicht mogelijk de

afstand in vogelvlucht te laten benaderen.

Het bedrijf kan bij zijn keuze van de inplantingsplaats ook rekening houden met de bereikbaarheid

met het openbaar vervoer. Vanwege deze keuze werden industriegebieden opgericht of, in stedelijke

milieus, kantoorzones in de buurt van stations. Heel wat bedrijven werven nieuwe personeelsleden

aan in vrij uitgestrekte arbeidsmarktregio’s. Die worden doorkruist door openbaarvoerlijnen die naar

de grote stations leiden.

De volgende drie voorbeelden illustreren de middelen om de afstand tussen de inrichting en de halte

(of haltes) van het openbaar vervoer te verkorten:

- Het bedrijf verhuist naar een locatie dichter bij de haltes: RTL-TVI;

- De openbaarvervoermaatschappij creëert een nieuwe lijn om de bedrijven beter te

bedienen: de bedrijven in de industriegebieden I en II van Nijvel;

- de openbaarvervoermaatschappij verandert het traject van een bestaande lijn om een

bedrijf beter te bedienen: Gaillettes vzw.

Bij zijn verhuis van Sint-Lambrechts-Woluwe naar Schaarbeek in 2007, schonk RTL-TVI bijzondere

aandacht aan haar bereikbaarheid met het openbaar vervoer.

RTL-TVI was vroeger gevestigd in Sint-Lambrechts-Woluwe, op een plaats die slecht

werd bediend door het openbaar vervoer. Voor haar nieuwe inplanting in Schaarbeek,

koos de onderneming voor een locatie langs een invalsweg (Leuvensesteenweg) en op

korte afstand van een belangrij knooppunt (Meiserplein). Dankzij deze verhuis, van

een plaats die moeilijk bereikbaar was met het openbaar vervoer naar een plaats

waar wel voldoende openbaar vervoer aanwezig is, steeg het gebruik van bus, tram

en metro van 5 % tot 9,3% en het gebruik van de fiets en de motorfiets van 2,3% tot

5,4%. Het autogebruik daarentegen daalde van 91% naar 84%.

RTL-TVI betaalt de woon-werkverplaatsingen met het openbaar vervoer volledig

terug. Bovendien lanceerde de onderneming maatregelen om het fietsen te promoten

(bewaakte en overdekte fietsenstallingen, douches, kleedruimtes,…).


9



La part des

établissements en concertation

avec les sociétés de transport

en commun est passée de 5% à

7% entre 2005 et 2011

Voor de 5000 werknemers van de 130 bedrijven van de industriegebieden I en II van Nijvel-Zuid

werden nieuwe buslijnen ingericht.

De mobiliteitsstudie die de TEC uitvoerde op de site, leverde geen afdoende resultaten

op. In 2006 werd echter een overeenkomst gesloten tussen het Waals Gewest, de TEC

en Nivelles Industries (inmiddels omgedoopt tot

Nivelles Entreprises), het consortium van de

bedrijven die gevestigd zijn in Nijvel. Die

overeenkomst voorzag in de inrichting van

een nieuwe buslijn (lijn 16 van Waals

Brabant) met een specifieke dienstregeling

en reisweg.

Het project werd voor 50% gefinancierd door

het Waalse Gewest. Nivelles Industries van

haar kant verbond zich ertoe om het gebruik van deze

nieuwe buslijn in de industriegebieden te promoten. De overeenkomst werd

gesloten voor de duur van één jaar en kon worden verlengd. Een opvolgingscomité

werd opgericht om na te gaan of de reisweg of dienstregeling eventueel moest

worden gewijzigd. Na dit eerste jaar werd de overeenkomst vernieuwd en moest

Nivelles Industries de overige exploitatiekosten financieren, verminderd met de

inkomsten van de abonnements- en ticketverkoop door de TEC. Na het eerste jaar

exploitatie werd dit cijfer teruggebracht tot 35% (gezien het succes was het Waalse

Gewest bereid om haar financiële tegemoetkoming te verlengen).

Het gebruik van deze lijn steeg in het eerste exploitatiejaar van 86 tot 106 personen.

Van november 2006 tot maart 2009 steeg het gemiddelde aantal ochtendgebruikers

met 40%, zodat de overeenkomst driemaal werd vernieuwd. In 2013 rijdt lijn 16 nog

altijd, maar op aanraden van het opvolgingscomité werden er wijzigingen

aangebracht in de reisweg (de bus rijdt nu meer direct naar het station) en de

dienstregeling (voor de mensen die deeltijds werken werd een heen- en terugreis

toegevoegd op het middaguur). Dagelijks rijden er 13 bussen tussen het station en de

industriegebieden (van 6.45 tot 9.15 uur, ’s middags en van 15.30 tot 18 uur).


Een ander voorbeeld van de verkorting van de afstand tussen de inrichting en de dichtstbij zijnde

halte van het openbaar vervoer:

Bus 67 van de TEC maakt ’s morgens en ’s avonds een kleine omweg op haar traject

om de werknemers van de vzw Gaillettes in Blegny af te zetten en op te halen vóór de

inrichting4.


10



(b) De kwaliteit van de lijnen die de halte bedienen (vervoerwijze, frequentie,

dienstregeling, commerciële snelheid, stopplaatsen)

Of een lijn van het openbaar vervoer al dan niet gebruikt wordt hangt niet alleen af van de afstand

tot de bediende halte, maar ook van de kwaliteit van de lijn zelf:

- Lijnen op een eigen baan (trein, metro en sommige trams en bussen) genieten de voorkeur

boven lijnen waarop de voertuigen zich tussen het autoverkeer mengen, en dit vooral

omwille van de hogere commerciële snelheid;

- De dienstregelingen, frequenties en capaciteiten van de voertuigen aan het begin en het eind

van de activiteit van de inrichting; de bedrijven kunnen hier tussenkomen door hun werkuren

af te stemmen op de mogelijkheden van het openbaar vervoer of door te werken met

glijdende werkuren; voor een potentieel belangrijk cliënteel kunnen ze de

vervoermaatschappijen ook verzoeken om hun dienstregelingen en frequenties beter af te

stemmen op de noden van de onderneming;

- Ook de stopplaatsen van de lijnen zijn een belangrijk punt:

o lijnen die stoppen in de woonplaats van de werknemers;

o lijnen die naar belangrijke knooppunten en stations rijden (waar de medewerkers op

een andere lijn kunnen overstappen);

o lijnen met een hogere commerciële snelheid omdat aan een aantal haltes niet meer

wordt gestopt (meer directe lijnen).

De inrichting kan de openbare vervoermaatschappijen vragen om samen na te gaan hoe vraag en

aanbod het best op elkaar kunnen worden afgestemd.

In een aantal bijzondere gevallen is het openbaar vervoer minder geschikt voor de woon-

werkverplaatsingen van de werknemers. Stakingen en een gebrek aan soepelheid (met name in de

dienstregeling) worden vaak aangehaald als reden om het openbaar vervoer niet te gebruiken. Om

daaraan te verhelpen en ervoor te zorgen dat het personeel het openbaar vervoer blijft gebruiken en

anderzijds de economische activiteit kan worden voortgezet, bieden sommige bedrijven bijkomende

vervoermogelijkheden aan als het openbaar vervoer in gebreke blijft.

Airhotel Belgium5, in Zaventem, betaalt de taxikosten terug als de werknemers vanwege de

dienstregeling en stopplaatsen van het openbaar vervoer niet op het werk of thuis geraken.

De werknemers van Airhotel Belgium hebben variabele werkuren en werken soms

heel vroeg of heel laat. De onderneming betaalt de taxikosten voor de woon-

werkverplaatsingen terug als er nog geen openbaar vervoer is of als het niet meer

rijdt.


11



4% des

établissements

organisent un

transport collectif

(c) De middelen die worden gebruikt om de afstand tussen de inrichting en de

halte af te leggen en de intermodaliteit te bevorderen

Het is niet altijd mogelijk om de noden van de inrichting en het openbaarvervoersaanbod perfect op

elkaar af te stemmen, vooral als de inrichting relatief weinig mensen tewerkstelt en ver van de

andere inrichtingen verwijderd is. Het bedrijf kan het tekort dan aanvullen door de verplaatsing

tussen de werkplek en een belangrijk knooppunt of station te vergemakkelijken, met name door een

pendeldienst te organiseren of de verplaatsingen per fiets te ondersteunen.

Sommige bedrijven doen een beroep op de privésector om

korte pendeldiensten te voorzien tussen hun inrichting en

een belangrijk station en/of veelgevraagde bestemming

(stadscentrum, multimodale pool van het openbaar vervoer,

overstapparking…).

De werknemers van bedrijven die ver van een station of

knooppunt van het openbaar vervoer zijn gelegen, moeten soms

intermodale verplaatsingen maken. Op hun traject moeten ze dan andere vervoerwijzen gebruiken

zoals te voet gaan voor korte afstanden of fietsen voor langere afstanden. Werknemers die veraf

wonen van de plaats waar ze het openbaar vervoer nemen, kunnen deze afstand afleggen met de

fiets. Met dit element kan rekening worden gehouden bij de berekening van het potentieel van de

intermodale verplaatsingen fiets-openbaar vervoer.

De toenemende belangstelling van de werknemers voor woon-werkverplaatsingen die de fiets

combineren met het openbaar vervoer, steunt voor een deel op de evolutie van de vouwfietsen op

het vlak van kosten, techniek en hanteerbaarheid (lichte, compacte fietsen met uitstekende

rijprestaties), maar ook op de evolutie van de mogelijkheid om deze vouwfietsen mee te nemen met

het openbaar vervoer.

Er zijn dus heel wat maatregelen om de intermodaliteit te bevorderen en duurzame verplaatsingen

vanaf de haltes van het openbaar vervoer te promoten:

- het inrichten van privépendeldiensten door de onderneming;

- het leveren of lenen van vouwfietsen voor de gebruikers van het openbaar vervoer;

- het ter beschikking stellen van fietsen door de onderneming, voor het traject van en naar

een station;

- het ter beschikking stellen van abonnementen die het openbaar vervoer combineren met

andere duurzame verplaatsingswijzen.

Dergelijke maatregelen, die kunnen worden gecombineerd met de volledige terugbetaling van de

verplaatsingskosten met het openbaar vervoer, zijn bedoeld om het de werknemers makkelijker te

maken op hun traject voor en na het openbaar vervoer.

12



GlaxoSmithKline (GSK) stelt haar werknemers pendeldiensten ter beschikking tussen de verschillende

vestigingen en tussen de vestigingen en de treinstations.

GSK voerde een aantal maatregelen in om haar werknemers aan te moedigen om een

duurzamer verplaatsingswijze te kiezen. Enkele daarvan zijn bedoeld om het gebruik

van het openbaar vervoer aan te moedigen. De onderneming deed een beroep op de

privésector om 8 pendeldiensten te verzorgen die de mensen van en naar het station

of andere vestigingen van GSK brengen (Waver-Rixensart).

Deze pendeldiensten zijn o.m. als volgt georganiseerd:

- pendeldiensten van en naar drie stations : Ottignies, Waver, Genval ;

- pendeldiensten tussen de vestigingen in Waver en Rixensart

In 2013 werden de pendeldiensten in totaal 88 000 keer gebruikt, goed voor een

gemiddelde van 440 keer per dag.


Bij de verhuis van haar sorteercentrum naar Awans in 2007, bood De Post haar werknemers een

privépendeldienst aan.

Bij een vorige verhuis in 1996, vestigde De Post zich op 15 minuten wandelafstand va

het station Guillemins. Het gebruik van de auto voor de woon-werkverplaatsingen

nam daardoor met ongeveer de helft toe.

In 2007 verhuisde De Post haar sorteercentrum opnieuw, ditmaal naar Awans. Ze

wilde daarbij een herhaling van de nefaste gevolgen voor de mobiliteit van de 700

werknemers vermijden. De Post wendde zich eerst tot de TEC, maar de ruime

diensturen van haar werknemers maakte een pendeldienst onbetaalbaar. Daarom

bedacht De Post een systeem van twee soorten privépendeldiensten, een op vaste

tijdstippen en een ‘on demand’. Tijdens de spitsuren worden de kleine pendelbusjes

aangevuld met een grotere bus van een private busmaatschappij die in 20 minuten

van en naar het station van Guillemins rijdt. Voor de kleine pendelbusjes worden de

aanvragen geval per geval behandeld: iedere dag wordt een lijst van de gebruikers

opgesteld die aan de verschillende chauffeurs wordt overhandigd. Dit systeem vergt

enig beheer, maar garandeert een grote soepelheid in de organisatie, zowel bij het

plannen van de stopplaatsen als voor de gebruikers. Wijzigingen van de werkuren,

vakanties en ziekteverlof worden dagelijks geïntegreerd in de organisatie.

Met dit systeem worden er 31 verplaatsingen per dag gemaakt in elke richting. Ze

worden gerealiseerd door 10 voertuigen met 8 plaatsen, en door 2 voertuigen met 52

plaatsen die worden ingezet tijdens de spitsuren en in totaal 130 werknemers per dag

vervoeren.


13



215 inrichtingen

(d.i. 2,1%) voorzien

pendelfietsen om naar

het station te rijden,

dat is twee keer zoveel

Verzekeringsmaatschappij P&V (Sint-Joost-ten-Node), gevestigd op 600m van het

Communicatiecentrum Noord (Noordstation), biedt een financiële tegemoetkoming om de

combinatie fiets – openbaar vervoer te promoten.

Verzekeringsmaatschappij P&V stelt haar werknemers verschillende alternatieven

voor de auto voor. Ze lanceert daarvoor de volgende financiële maatregelen6:

- combinatie van een treinabonnement en een abonnement op “Villo!“;

- organisatie van een “vouwfietsactie” met sporthandel AS Adventure.

In Halle stelt Colruyt fietsen ter beschikking voor de verplaatsingen tussen haar 8 sites en het

station.

De 8 Colruyt-sites in de gemeente Halle liggen op

2-3 kilometer van het station van Halle. Uit een

enquête onder de werknemers bleek dat deze

afstand te lang was om de werknemers te

overtuigen om met de trein te komen. Om haar 8

sites, die in 2012 in totaal meer dan 5000

werknemers telden, beter bereikbaar te maken,

stelde Colruyt met een zelfbedieningssysteem

pendelfietsen ter beschikking waarmee de werknemers

tussen de sites kunnen pendelen. Sinds juni 2001 staan de fietsen in een afgesloten

stalling, vlak naast het station. Elke werknemer die deelneemt aan het project kan

een fiets lenen om naar zijn werk te rijden. Aan de vestiging stallen ze de fiets op een

overdekte fietsparking. Colruyt zorgt voor het onderhoud en de eventuele reparaties

van deze pendelfietsen.



14



De bedrijven kunnen ook jaarabonnementen verstrekken die het gebruik van het openbaar vervoer

en de fiets combineren. De openbaarvervoermaatschappijen stellen dergelijke abonnementen ter

beschikking van hun cliënteel.

CycloTEC is een jaarabonnement van de TEC waarbij de maatschappij haar reizigers

een vouwfiets ter beschikking stelt voor de korte dagelijkse trajecten van en naar de

halte. Bedoeling van CycloTEC is om een ideale en duurzame tijdwinst te bieden voor

de trajecten woning-bushalte-werk/school en voor alle korte verplaatsingen in de

stad. Voor 60€ extra op het jaarlijkse TEC-abonnement, incl. de huur van de

vouwfiets, het onderhoud aan het einde van de huurperiode en een allriskverzekering

incl. diefstal (met franchise van 30€), is CycloTEC een vouwfiets die vanwege zijn

beperkte plaatsinname perfect geschikt is om te worden meegenomen met het

openbaar vervoer. De fietsen kunnen worden gehuurd en onderhouden in een

twintigtal punten (ateliers waar fietsen worden verkocht en onderhouden) in het

Gewest die zijn erkend door CycloTEC.

De bedrijven kunnen een dergelijk abonnement aan hun werknemers aanbieden om

de intermodaliteit met de duurzame vervoermiddelen te bevorderen.


(d) Het comfort en de veiligheid van het traject naar de halte en aan de halte zelf

Bij de beoordeling van de afstand tot een halte van het openbaar vervoer, moet het bedrijf ook

rekening houden met de kwaliteit van de afgelegde afstand: soort en staat van het wegdek,

oversteekplaatsen, reliëf en beveiliging van het traject (met name verlichting en configuratie). De

werknemer beoordeelt het af te leggen traject ook op basis van deze elementen en kan erdoor

worden ontmoedigd.

Ook de halte zelf moet comfortabel en beveiligd zijn.

Tijdens de gesprekken met de openbaarvervoermaatschappij, kan het bedrijf eventueel wijzen op de

tekortkomingen om een betere inrichting of verplaatsing van de halte te verkrijgen. Tekortkomingen

kunnen ook worden gesignaleerd aan de wegbeheerder.

15



REFEREFEREFEREFERENRENRENRENTIESTIESTIESTIES



De dag van het openbaar vervoer

• officieel website van de dag van het openbaar vervoer :

http://www.journeedutransportpublic.fr/succ%C3%A8s-de-la-journ%C3%A9e-du-transport-

public-%C3%A9dition-2012

• Dossier guide pour employeurs (GIE). « Employeurs, améliorez les trajets de vos salariés » :

http://www.journeedutransportpublic.fr/sites/default/files/files/guide_employeurs.pdf

3.2 De financiële stimulansen

Try Pass van de MIVB

• Officieel MIVB website : http://www.stib-mivb.be/legal-terms.html?l=nl&news_rid=/STIB-

MIVB/INTERNET/ACTUS/STATIC/WEB_Article_1_1180510954740.xml

• Officieel website Brussel Mobiliteit :


3.3 Maatregelen voor betere gebruiksvoorwaarden van het openbaar vervoer

(a) Verkorting van de afstand tussen de inrichting en de halte(s) van het openbaar vervoer

Bedrijf TVI (RTL)

• Rapport basé sur le diagnostic des déplacements domicile-travail 2008 (SPFMT). « Les

meilleures pratiques de mobilité pour les déplacements domicile-travail pour les entreprises

et les institutions publiques ».

Oprichting van een buslijn naar de zonering I en II van Nijvel Zuid

• Website bedrijven Nijvel : http://www.nivelles-entreprises.be/nos-services/mobilite/

16



(c) De middelen die worden gebruikt om de afstand tussen de inrichting en de halte af te

leggen en de intermodaliteit te bevorderen

pendeldiensten ter beschikking stellen voor werknemers GSK

• Mobiliteit manager : G. Falisse

Privépendeldienst voor werknemers van De Post

• http://www.mobilite-entreprise.be./mobilite-entreprise/personnes/exemples-de-bonnes-

pratiques/La-Poste.pdf

Colruyt – fietsen ter beschikking voor de verplaatsingen tussen site station.

• Perscommuniqué van de 17/10/2006 :

http://www.colruyt.be/colruyt/static/1024/persberichten/pers_17_10_06_f.htm?KeepThis=t

rue&TB_iframe=true&height=460&width=640

• Mobiliteit : woon-werkverkeer :

http://sustainable.colruytgroup.com/leefmilieu/mobiliteit/mobiliteit/distributie/woon-

werkverkeer/

CycloTEC

• TEC : http://www.infotec.be/Medeplacer/Solutionsdemobilité/SolutionsTEC/Cyclotec.aspx

1


februari 2014 – FOD Mobiliteit en Vervoer

In 2011 werd 2,3%

van de woon-

werkverplaatsingen te

voet gedaan

4 . D E V O E T G A N G E R S

Bij alle woon-werkverplaatsingen moeten de werknemers ook een deel van het traject te voet

afleggen, maar in verschillende mate:

- verplaatsingen te voet tussen de woonplaats en het werk;

- meer in het algemeen, voor of na het gebruik van een ander vervoermiddel: verplaatsingen

van of naar de haltes van het openbaar vervoer, van of naar de fiets- of autoparkings, enz.

Te voet gaan mag niet enkel worden beschouwd als een afzonderlijke manier van woon-

werkverplaatsing, maar moet ook worden gezien als een aanvulling op de andere

verplaatsingswijzen. Het is dus een belangrijke schakel van intermodaliteit in de mate dat het wordt

gecombineerd met andere verplaatsingswijzen zoals het openbaar vervoer. Als niet alle

voorwaarden verenigd zijn om een comfortabel en veilig voetgangerstraject te garanderen tussen de

haltes van het openbaar vervoer en de onderneming, kan de keuze voor het openbaar vervoer zelf

in het gedrang komen.

Verplaatsingen te voet bieden een aantal belangrijke voordelen:

- voor de werknemers:

o geen uitgaven voor bijzondere uitrustingen, geen kosten voor openbaar vervoer,

carpooling, enz.;

o betrouwbaarheid en stiptheid: de voetganger hangt niet af van de werking van het

gebruikte voertuig (geen lekke band, geen motorpech, enz.), noch van

verkeersproblemen (files en omleidingen);

o bovendien, en dat is zeker niet verwaarloosbaar, draagt te voet gaan bij tot een

gezonde levensstijl;

- de werkgevers genieten dezelfde soorten voordelen als de werknemers: veel minder

verplaatsingskosten, betrouwbaarheid en stiptheid van het personeel, personeel in betere

gezondheid.

Het promoten van het te voet gaan is bovendien ook goed voor het milieu (minder hinder en

vervuiling) en voor de mobiliteit (minder verkeersdrukte).

De werkgevers die het te voet gaan willen promoten voor de

woon-werkverplaatsingen, moeten rekening houden met een

aantal criteria waarop de keuze gebaseerd wordt:

- de af te leggen afstand:

o te voet gaan is uitstekend voor woon-

werkverplaatsingen van minder dan 2 km;

o te voet gaan wordt doorgaans aanvaard voor

verplaatsingen naar bushaltes op minder dan

300 m, tramhaltes op minder dan 400 m en

metrohaltes of stations op minder dan 500 m.

- de veiligheid langs het traject: verkeersveiligheid (gevaarlijke

oversteekplaatsen, het delen van de weg met andere verplaatsingswijzen, enz.) en de

veiligheid van personen (verlichting, configuratie van de ruimte, sociale controle);

- de kwaliteit van het lopen op het traject: soort en staat van het wegdek, verkeersruimte en

reliëf;

- de bereikbaarheid: continuïteit van de paden en stedelijke barrières;

- comfort en netheid: uitrustingen, banken, onderhoud van de voetpaden;

- kader en landschap: nabijheid van gemotoriseerd verkeer, commerciële bedrijvigheid,

aanwezigheid van natuurlijke elementen.

2



Te voet gaan is de

eerste verplaatsingswijze na

het traject bij intermodale

verplaatsingen

Voor de inrichting, het onderhoud en de veiligheid op

de trajecten kan de werkgever enkel tussenkomen op

de site van zijn eigen inrichting. Voor de andere

ruimtes (openbare ruimte) kan hij stappen

ondernemen bij de beherende overheid. De werkgever

kan in zijn bedrijfsvervoerplan of communiqués aan de

werknemers ook hoogwaardige routes of praktische

verbindingen voor voetgangers aanduiden.

De maatregelen die we hierna voorstellen hebben dus

hun belang, zowel voor de woon-werkverplaatsingen die enkel te voet worden gedaan als voor de

intermodale verplaatsingen waarbij een deel van het traject te voet wordt afgelegd.

3



Slechts 5% van de

woon-werktrajecten

van minder dan 5 km

wordt te voet afgelegd

4.1 COMMUNICATI4.1 COMMUNICATI4.1 COMMUNICATI4.1 COMMUNICATIEEEE, , , , SENSIBILISERING EN ISENSIBILISERING EN ISENSIBILISERING EN ISENSIBILISERING EN INFORMATIENFORMATIENFORMATIENFORMATIE

3

In onze gemotoriseerde samenleving is er vaak te weinig

aandacht voor de verplaatsingen te voet. Te voet gaan wordt

aangevoeld als tijdverlies. Motorisatie betekent snelheid, en dus

een versnelde opname van beelden, landschappen en staten. Te

voet gaan impliceert een zekere traagheid die ruimte laat voor

bezinning en diepgang, wat niet altijd past in onze gulzige tijden.

Het wordt dus tijd dat we tegen de stroom ingaan, de voordelen van

het te voet gaan aantonen en het imago ervan bijstellen.

De werkgevers beschikken over verschillende manieren om het te voet gaan tijdens woon-

werkverplaatsingen te promoten: sensibiliserings- en communicatiecampagnes en het gebruik van

krachtige informatiemiddelen.


Sensibiliserings- en communicatie- of informatiecampagnes kunnen worden georganiseerd in de

bedrijven of scholen zelf. Ze richten zich tot de voetgangers (verkeersveiligheid, mogelijke en goed

begaanbare routes), maar ook tot de automobilisten en andere weggebruikers (respect van de

verkeerslichten, gevaar van hoge snelheid, agressie achter het stuur en hoffelijkheid ten aanzien van

andere weggebruikers...). Deze campagnes zijn des te efficiënter als ze worden begeleid door

specifieke markante evenementen of acties (ontbijt voor voetgangers, wedstrijd voor de beste

verdeling van paraplu’s of poncho’s, enz.).

In Ierland namen in 2012 meer dan 4 000 werknemers van 52 inrichtingen deel aan de “Pedometer

Challenge”, een actie die werknemers aanmoedigt om de auto thuis te laten en te voet naar hun werk

te gaan.

In het kader van het Smarter Program, organiseert de Ierse National Transport

Authority ieder jaar een Pedometer Challenge om de werknemers aan te moedigen

om intelligente verplaatsingswijzen te kiezen, bijvoorbeeld door de auto thuis te laten

en te voet te gaan. De deelnemende bedrijven vormen ploegen van 3 tot 6 personen

waarvan alle leden tijdens de hele duur van de uitdaging (4 weken) een stappenteller

dragen. De kapitein van de ploeg noteert iedere dag het aantal stappen dat elke

persoon van zijn ploeg gezet heeft. Met deze wedstrijd vallen er heel wat prijzen te

winnen.

Omdat de wedstrijd al vier jaar op rij een positief effect had op de modal shift, werd

bij de vijfde “Pedometer Challenge” een evaluatie gemaakt. Uit de enquête die werd

gehouden onder de deelnemers (24%), kwamen drie belangrijke resultaten naar voor:

- 97,7 % van de deelnemers was van plan om ook na de uitdaging nog vaker te

voet te gaan;

- de Pedometer Challenge had een positief effect op de team spirit;

- de Challenge verbeterde het moraal en nam heel wat stress weg bij het

personeel dat te voet naar het werk kwam.


4



In Vlaanderen organiseren enkele basisscholen een “voetgangersexamen” voor de leerlingen van het

4de

leerjaar om na te gaan of ze in staat zijn om zonder begeleiding te voet naar school te komen.

In de Gemeentelijke basisschool Boutersem leren de leerkrachten hun leerlingen om

zich veilig te voet te verplaatsen. Daarna krijgen de leerlingen enkele dagen de tijd

om samen met hun ouders te oefenen. Vervolgens leggen ze het examen af op de

openbare weg. Langs de route van het examen staan volwassen waarnemers op post.

Om de twee minuten vertrekt er een leerling. De waarnemers noteren of hij de

obstakels voorzichtig voorbijsteekt of niet. Na het examen krijgen alleen de leerlingen

die bij alle obstakels voorzichtig waren een diploma dat hen toelaat om zonder

begeleiding te voet naar school te komen.

Deze actie stelt zich tot doel:

- de leerlingen een basiskennis over verkeersveiligheid en de manier waarop ze

zich op de weg moeten gedragen en zelfvertrouwen bij te brengen;

- de angst bij de ouders weg te nemen.

Dat de operatie succes had was te merken aan het toenemende aantal leerlingen die

alleen naar school komen, dus zonder te worden afgezet door volwassenen met de

auto.



Verschillende informatiemiddelen kunnen het te voet gaan tijdens woon-werkverplaatsingen bij de

werknemers promoten: plannen, brochures, intranet, enz. Deze middelen moeten:

- alle voordelen van het te voet gaan benadrukken (zie hoger);

- objectieve informatie verstrekken over de wandeltijd tussen de inrichting en de winkels en

tussen de inrichting en de haltes van het openbaar vervoer (met name de stations);

- in verschillende scenario’s de wandeltijd en kosten berekenen per vervoermiddel dat wordt

gebruikt voor de woon-werkverplaatsingen.

5



Tijdens de Week van Vervoering in september 2013, dienden bijna 5 500 bedrijven een aanvraag in

voor “stap—en fietskaarten” met praktische informatie voor voetgangers en fietsen.

Het Brussels Gewest heeft een “stap- en fietskaart” uitgegeven in pocketformaat die

de voetgangers- en fietsroutes, de stations van het openbaar vervoer, de Villo- en

Cambio-stations, enz. aangeeft. Deze kaart is vooral vernieuwend in haar informatie

voor de voetgangers. De loopafstanden zijn erop aangeduid zodat voetgangers de

wandeltijd tussen twee punten kunnen ramen.

Tijdens de Week van Vervoering in september 2013, hebben bijna 5 500 bedrijven

een stap- en fietskaart aangevraagd, tegenover 3 300 in 2012. Steeds meer

werkgevers willen de kaart dus verstrekken aan hun personeel.


6



4.2 FINANCIËLE STIMU4.2 FINANCIËLE STIMU4.2 FINANCIËLE STIMU4.2 FINANCIËLE STIMULANSENLANSENLANSENLANSEN

Net als voor de andere verplaatsingswijzen, kan de werkgever financiële voordelen bieden aan

werknemers die te voet naar het werk komen. Deze voordelen kunnen verschillende vormen

aannemen: vergoedingen voor de verplaatsingen te voet, premies…

De werkgever kan een “voetgangerspremie” toekennen aan werknemers die het geheel of een deel

van de woon-werkafstand te voet afleggen. Deze premie, waarvan maximaal 370€ belastingvrij is

voor de werknemer1, kan de werknemer aanmoedigen om korte afstanden te voet af te leggen:

- Voor werknemers die in de buurt van hun werk wonen: als belangrijkste verplaatsingswijze;

- Voor werknemers die in de buurt van een halte van het openbaar vervoer wonen en

intermodale verplaatsingen maken om naar hun werk te gaan: als aanvulling op het gebruik

van het openbaar vervoer (door het voortraject te voet af te leggen) en op de eventuele

financiële maatregelen die de werkgever al voorziet voor het gebruik van het openbaar

vervoer.

Forster, een onderneming gevestigd in Southwark (Londen), lanceerde een mobiliteitsplan om zijn

werknemers aan te moedigen om vaker te voet te gaan.

De maatregelen omvatten voor de werknemers:

- 5 minuten bijkomende vakantie per dag dat de werknemers te voet of met het

openbaar vervoer (pendelaars) naar hun werk kwamen. Op jaarbasis konden ze

zo 2,5 extra vakantiedagen verdienen;

- wekelijks een prijs voor de personeelsleden die het meest gelopen hadden;

- verstrekken van stap- en fietskaarten om het gebruik van alternatieve

verplaatsingswijzen aan te moedigen.

Dankzij de maatregelen van het mobiliteitsplan won de onderneming in 2009 de prijs

van de “Best Green Company” die wordt uitgereikt door de Sunday Times. Na de

lancering van het plan steeg het aantal personeelsleden van Forster die te voet

kwamen werken met 15%.


1 Infofiche Ecomobiliteit « De alternatieven financieel steunen», BIM, 2013

7



Anton Paar (Graz, Oostenrijk) biedt werknemers die te voet naar het werk komen een ecologische

premie aan van één euro per dag.

Anton Paar startte in 2002 verschillende acties om meer duurzame verplaatsingen te

promoten. Voetgangers die te voet naar het werk komen krijgen een ecologische

premie van één euro per dag. Deze premie wordt aan het einde van elke maand

uitgekeerd, samen met het loon. Werknemers die iedere dag te voet komen, kunnen

zo tot 210 euro per jaar meer verdienen.

In het kader van dit premiesysteem werd aan de ingang van de inrichting een

prikmachine geplaatst waarop de werknemers hun gebruikte verplaatsingswijzen

kunnen registreren. Het apparaat laat toe om dagelijks het aantal fietsers,

voetgangers, carpoolers, enz. weer te geven, maar ook om de premie te berekenen

die aan het eind van de maand zal worden uitbetaald voor hun deelname aan het

mobiliteitsplan.


De werknemers van de gemeente Sint-Gillis (Brussels Hoofdstedelijk Gewest) die te voet komen

werken, ontvangen daarvoor 30€ per jaar.2

Dat bedrag van 30€ per jaar, ook wel de “schoenzoolsubsidie” genoemd, is bestemd

voor de aankoop of reparatie van schoenzolen. Het is een eerder opvallende

maatregel om het te voet gaan te promoten, het financiële aspect is slechts

bijkomstig.

Vivaqua (Vorst, Brussels Hoofdstedelijk Gewest) betaalt voor de woon-werkverplaatsingen te voet

een vergoeding van twee euro per dag.3

Vivaqua, dat in 2006 voor zijn technisch centrum Lusambo in Vorst, in de sector van

de watersanering, het label van “ecodynamische onderneming” kreeg van het BIM,

biedt een vergoeding van twee euro per dag aan voor werknemers die hun woon-

werktraject te voet afleggen.

2 Diagnose van het woon-wegverkeer in 2008, FOD Mobiliteit en Vervoer

3 Infofiche « Ecodynamische onderneming », BIM, 2013

8



4.3 M4.3 M4.3 M4.3 MAATREGELEN OM DE OMSAATREGELEN OM DE OMSAATREGELEN OM DE OMSAATREGELEN OM DE OMSTANDIGHEDEN VOOR VOETANDIGHEDEN VOOR VOETANDIGHEDEN VOOR VOETANDIGHEDEN VOOR VOETGANGERS TE TGANGERS TE TGANGERS TE TGANGERS TE

VERBETERENVERBETERENVERBETERENVERBETEREN

Deze maatregelen moedigen de werknemers aan om vaker te voet te gaan. Ze hebben betrekking op

het verstrekken van materiaal, de plaatsing van signaletiek en de organisatie van de

voetgangersroutes.

(a) De levering van materiaal

De werkgevers kunnen hun werknemers materiaal leveren of lenen zoals fluohesjes, poncho’s,

paraplu’s, rugzakken, enz., of uitrustingen die de veiligheid en het comfort van de voetganger

bevorderen. Het gaat niet om grote investeringen, maar eerder om acties met een symbolische

waarde die deel uitmaken van het arsenaal van maatregelen waarmee de werkgever duurzame

mobiliteit bij de woon-werkverplaatsingen kan promoten.

De bedrijven gebruiken deze kleine persoonlijke uitrustingen vaak als reclamedrager. Ze delen ze uit

aan hun personeel, maar ook aan de bezoekers, klanten of zakenrelaties. Bedrijven gespecialiseerd in

“relatiegeschenken” leveren deze met reclame bedrukte uitrustingen in grote hoeveelheden en aan

zeer concurrentiële prijzen.

(b) De plaatsing van signaletiek

De wandelomstandigheden kunnen worden verbeterd door maatregelen die het comfort en de

veiligheid van de voetganger bevorderen.

De signaletiek voor voetgangers is een gids en een faciliteit voor de wandelaars. Het is ook een

middel om het te voet gaan te promoten en onderscheidt zich door:

- de inrichting en lokalisatie ten aanzien van de voetgangersweg;

- de presentatie (leeshoogte, type en formaat van de gebruikte karakters, kleuren, enz.); de

afstanden worden uitgedrukt in meter (en niet in kilometer) of minuten wandeltijd;

- de inhoud: de afgebakende trajecten zijn diegene die te voet kunnen worden afgelegd; ze

houden geen rekening met eenrichtingsverkeer en kunnen verboden zijn voor auto’s (paden,

parcours door parken of huizenblokken, voetgangersbruggen of voetgangerstunnels).

Heel wat steden hebben op hun grondgebied al een signaletiek voor voetgangers geïnstalleerd, met

name ten behoeve van de toeristen (musea, hotels en restaurants, opmerkelijke landschappen, enz.).

Ook inrichtingen kunnen een dergelijke signaletiek opstellen, door bijvoorbeeld aan de uitgang

borden te plaatsen die de loopafstanden aangeven naar nabijgelegen haltes van het openbaar

vervoer, het stadscentrum of opmerkelijke landschappen (bijvoorbeeld minder dan 2000 m of 30

minuten wandelen).

9



Veilige, comfortabele, aangename en goed onderhouden wegen kunnen mensen aanmoedigen om

vaker te voet te gaan. Aan de wegbeheerders de taak om de kwaliteit van deze wegen te garanderen.

Een bedrijf kan slechts onrechtstreeks tussenkomen in de ruimtelijke ordening, maar kan wel het

nodige doen in zijn eigen vestiging (zie hoofdstuk over de trajecten onderneming-halte van het

openbaar vervoer).

De bedrijven kunnen zich laten inspireren door de signaletiek voor voetgangers die is voorzien in de

steden.

In 2010 werd de plaatsing van een signaletiek voor voetgangers uitgetest in 9 Franse

steden. De wandelroutes werden aangegeven, naast de wandeltijden, de

loopafstanden,….

Een enquête die werd uitgevoerd in mei 2011 toonde aan dat:

- 91% van de mensen de nieuwe signaletiek waardeert;

- 86% de nieuwe signaletiek nuttig vindt;

- 16% verklaart dat ze hun gedrag al hebben veranderd door vaker te voet te

gaan”.


Biowanze, dat bioethanol produceert in Wanze (Wallonië), legde voetgangersroutes aan om de

veiligheid van de voetgangers te garanderen.

Deze inrichting, gevestigd op een site met zwaar vrachtwagenverkeer, besteedt

bijzondere aandacht aan inrichtingen voor duurzame verplaatsingswijzen. In dit kader

legde ze routes aan om de veiligheid van de voetgangers te garanderen. Aanvankelijk

werden deze routes ontworpen voor rondleidingen (bezoekers, scholen, gemeente,

…), maar geleidelijk aan werden ze uitgebreid tot de hele site om een gunstige

omgeving te creëren voor de voetgangers: duidelijke grondmarkeringen en ruimtes

die goed op elkaar aansluiten.

Hoewel Biowanze in de eerste plaats een veilig voetgangersverkeer wilde garanderen

tussen de verschillende eenheden van het bedrijf, draagt de inrichting ook bij tot een

veilig verkeer van voetgangers tot buiten de site en dus tot een duurzame woon-

werkmobiliteit.


10



(c) Organisatie van de voetgangersroutes

De organisatie van de voetgangersroutes heeft enkel betrekking op scholen die enerzijds de

verplaatsingen te voet willen promoten en anderzijds de veiligheid van hun leerlingen willen

garanderen.

In 2013 werden de verplaatsingen te voet gepromoot via het project “L’école au bout des pieds”. De

vzw Empreinte organiseerde dit project in de basisscholen van tien Waalse gemeenten (Dinant,

Ecaussinnes, Engis, Herstal, Jalhay, Ohey, Perwez, Rebecq, Doornik en Villers-La-Ville).

“L’école au bout des pieds” stelt zich tot doel om in de basisscholen een dynamiek op

gang te brengen opdat de leerlingen vaker te voet naar school zouden komen. Tijdens

het experiment werden de scholen gewezen op de mogelijkheden om de routes van

de leerlingen comfortabeler en veiliger te maken: obstakels die ze moeten

verwijderen, inrichten of vermijden, de nodige veiligheidsinrichtingen, … Deze

mogelijkheden werden overgemaakt aan de betrokken gemeenten.

Acties van de vzw Empreinte in de scholen:

- “Test kiss-and-ride en looproutes;

- Begeleiding van pedobussen (’s morgens en in de namiddag);

- Evaluatie van het gebruik van de routes door de leerlingen die deelnemen aan

het project;

- Dagelijks tellen van de leerlingen die de kiss-and-ritestrook en de routes

gebruiken;

- Uithangen van affiches met informatie over het project en sensibiliseren van

de bewoners en automobilisten tot meer veiligheid in de schoolomgeving”.


11






Smarter Program (National transport Authority Ireland)

• Website Eltis (The Urban Mobility Portal) : Smarter Travel Workplaces Pedometer Challenge

2012, Ireland : http://www.eltis.org/index.php?id=13&lang1=en&study_id=3682

voetgangersexamen

• Website « Veilig te voet ? » (KUL) : http://faber.kuleuven.be/voetgangersexamen/


Stap—en fietskaarten

• Website Brussel, Duurzame stad : http://www.duurzamestad.be/content/news-

brussels/nieuwe-stap-en-fietskaart-van-mobiel-brussel

• Website Brussel Mobiliteit : http://www.mobielbrussel.irisnet.be/articles/fiets/fietskaart

4.2 Financiële stimulansen

Foster (mobiliteitsplan)

• Website Eltis (The Urban Mobility Portal) : Promoting sustainable travel at Forster’s London :

http://www.eltis.org/index.php?id=13&lang1=en&study_id=3634

Voetgangerspremie (Anton Paar GmbH)

• Institut d’aménagement et d’urbanisme de la région d’Ile-de-France, IAU (2010) « Fiches PDE

Europe ». http://www.promobilite.fr/files/2009/11/fiche_pde_autriche.pdf

4.3 Maatregelen om de omstandigheden voor voetgangers te verbeteren

(b) De plaatsing van signaletiek

Signaletiek voor voetgangers (Steden in Frankrijk)

• Dossier documentaire (club Ecomobilité France Chine (2013): « Semaine européenne de la

mobilité ». http://www.urba2000.com/club-ecomobilite-DUD/IMG/pdf/2013thns-

carfreeday-frenchversion.pdf

12



Biowanze (legde voetgangersroutes)

• Milieueffectenrapport Biowanze, BRAT (2013).

(c) Organisatie van de voetgangersroutes

L’école au bout des pieds

• Website : http://www.empreintesasbl.be/activites/ebp/

• Video :

http://www.youtube.com/watch?v=b8q9412soeQ&context=C3477aa8ADOEgsToPDskLqctEb

ORpg6IgAgdLTyjPw

Persartikel : http://www.empreintesasbl.be/files/images/EBP/11-COM-RP-EBP-DH-mars.jpg

1



67% van de

woon-

werkverplaatsingen

worden gedaan met

de auto (alleen of

met familie)

5 . D E A U T O ‘ S

De auto is het vervoermiddel dat het vaakst gebruikt wordt.

Overdreven of irrationeel gebruik van de auto heeft negatieve

gevolgen voor de werkgever, de werknemer, de samenleving en het

milieu. Denk maar aan de verkeersopstoppingen en hun negatieve

gevolgen, de economische en sociale kosten, de verschillende

soorten vervuiling en hinder.

Autosolisme is aan heel wat kritiek onderhevig. Er wordt dan ook

intens gezocht naar alternatieve oplossingen. Ook andere vormen

van gebruik van de individuele wagen gaan niet vrijuit, maar doen

vaak minder kwaad of kunnen zelfs worden aangemoedigd:

- Carpooling “deelt” als het ware de negatieve gevolgen door het aantal passagiers in de

wagen;

- Gebruik van de auto voor en/of na het openbaar vervoer voor intermodale verplaatsingen:

de auto ondersteunt in zekere zin een verplaatsing die hoofdzakelijk met het openbaar

vervoer wordt gedaan;

- Het gebruik van minder vervuilende wagens.

In dit hoofdstuk geven we enkele maatregelen die de bedrijven kunnen nemen om het autogebruik

te verminderen en het aandeel van het autosolisme in de woon-werkverplaatsingen te verkleinen.

De maatregelen die we beschreven in de andere onderdelen stelden zich tot doel om mensen te

overtuigen van het belang van duurzame woon-werkverplaatsingen. Deze maatregelen zullen we hier

niet meer herhalen. Dit hoofdstuk beperkt zich tot maatregelen die rechtstreeks betrekking hebben

op de auto en het beperkte gebruik ervan: hoe kunnen we het autogebruik vermijden, en vooral, hoe

stappen we af van het autosolisme?

2



5.1 5.1 5.1 5.1 COMMUNCOMMUNCOMMUNCOMMUNICAICAICAICATITITITIEEEE, , , , SENSIBILISERING EN ISENSIBILISERING EN ISENSIBILISERING EN ISENSIBILISERING EN INFORMATIENFORMATIENFORMATIENFORMATIE

De werkgever kan in zijn communicatie- en informatiestrategie de nadruk leggen op de schadelijke

gevolgen van het autogebruik om de werknemers te overtuigen om geheel of gedeeltelijk over te

schakelen op een andere, meer duurzame woon-werkverplaatsing. Hij stelt daarbij de auto

tegenover alle andere verplaatsingswijzen die als duurzamer worden beschouwd.

BNP Paribas Fortis lanceerde in 2013 de “Mobility Bingo”, een actie om de werknemers op een

ludieke manier bewust te maken van en aan te moedigen tot het gebruik van een duurzamer

verplaatsingswijze om zich naar het werk te begeven.

BNP Paribas Fortis stelt in België bijna 16 000 personen tewerk waarvan 50% in zijn

grote administratieve centra in Brussel. In 2005 werkte de bank een

bedrijfsvervoerplan uit en stelde ze een “Sustainability Team” samen bestaande uit

experts in alle domeinen van het leefmilieu, waaronder mobiliteit. Een van de acties

die de bank recent lanceerde voor haar 16.000 werknemers is “Mobility Bingo”, dat

zich tot doel stelt de mensen op een ludieke manier bewust te maken van en aan te

moedigen tot een duurzame mobiliteit: iedere week, op een willekeurige dag, wordt

de naam getrokken van een medewerker van BNP Paribas Fortis. Als deze

medewerker die dag is komen werken met een duurzaam vervoermiddel, wint hij de

pot. In het andere geval wordt het bedrag van de pot opnieuw ingezet en

gecumuleerd met de prijs van de volgende trekking.

Volgens de evaluaties van de bank heeft meer dan drie vierden van de 44 werknemers

(onder wie 19 automobilisten) die al werden getrokken over de campagne gepraat en

meent de helft van de getrokken automobilisten dat Mobility Bingo een efficiënte

campagne is om een gedragsverandering te induceren. De campagne werd in het

algemeen positief onthaald en promoot duurzame mobiliteit. Deze maatregel zet de

werknemers op een speelse manier aan om zich op een meer duurzame manier te

verplaatsen.


De terbeschikkingstelling van een rondreizend informatieplatform en een programma dat in real

time een antwoord biedt op de vraag “hoe verplaats ik me best van punt A naar punt B”, rekening

houdend met alle mogelijke vervoermiddelen.

In bepaalde steden worden een aantal projecten ontwikkeld, bijvoorbeeld:

- SYSMO 2015 waarin ook het carpoolingaanbod is opgenomen en dat zal

worden uitgeprobeerd op de Plateau de Saclay in de Parijse regio;

- OPTIMOD’LYON dat in real time de bestaande gegevens over parkeren, de

verkeerstoestand, het openbaar vervoer, de verplaatsingen te voet, met de fiets

integreert…

Deze tool moet uiteraard niet alleen worden ontwikkeld, maar ook worden verspreid

en toegankelijk worden gemaakt voor de werknemers. De werkgever vervult daarbij

een centrale rol.


3



In slechts 1%

van de inrichtingen

moeten de

werknemers

betalen voor hun

parkeerplaats

5.2 5.2 5.2 5.2 FINANCIËLE STIMULANSFINANCIËLE STIMULANSFINANCIËLE STIMULANSFINANCIËLE STIMULANSENENENEN

Financiële stimulansen om de wagen te laten staan en een meer duurzame verplaatsingswijze te

kiezen worden heel vaak gekoppeld aan de financiële voordelen die we in de andere onderdelen

beschreven (premies voor het gebruik van meer duurzame

verplaatsingswijzen).

Geen parkeerplaats ter beschikking stellen in de inrichting of de

werknemers voor hun parkeerplaats laten betalen, zijn maatregelen die

het gebruik van de individuele wagen voor woon-werkverplaatsingen

kunnen ontraden. Dergelijke maatregelen kunnen worden gemoduleerd

naargelang het beoogde doel. De toegang tot een parkeerplaats in de

inrichting kan bijvoorbeeld enkel worden toegekend aan carpoolers, voor

elektrische wagens of wagens op gas, enz.

Een premie toekennen aan werknemers die geen parkeerplaats innemen

is nog een andere manier om het autogebruik te verminderen.

Betalend parkeren in het Erasmusziekenhuis om het autogebruik te ontraden.

Het Erasmusziekenhuis in Rotterdam kampte na de verbouwing van de campus met

heel wat parkeerproblemen. Het aantal parkeerplaatsen was immers van 2 700

gedaald tot 1 700.

Het ziekenhuis voerde het betalend parkeren in als middel om het autogebruik te

ontraden. Tijdens de normale uren kunnen de werknemers parkeren voor slechts 1,50

€ per dag, maar met een maximum van 12 keer per jaar. Vanaf de 13de

keer betalen

ze 12,50 € per dag. Samen met deze tariefmaatregel, biedt het ziekenhuis 0,10 € per

km aan diegenen die andere vervoermiddelen dan de auto gebruiken voor hun woon-

werkverplaatsingen.

Sinds de invoering van dit systeem daalde het aantal werknemers die met de auto

naar het werk komen van 45% naar 20%. Bovendien is de kost van dit

mobiliteitsbudget voor de onderneming veel lager dan de kost van de aanleg van een

nieuwe parking.


4



In 2011 werd

carpooling

georganiseerd in

6% van de

inrichtingen

In 2011 werd

carpooling minder

toegepast dan in 2005:

deze praktijk

vertegenwoordigde nog

slechts 3,5% van de woon-

5.3 ZOEKEN NAAR ALTE5.3 ZOEKEN NAAR ALTE5.3 ZOEKEN NAAR ALTE5.3 ZOEKEN NAAR ALTERNATIEVEN VOOR HET ARNATIEVEN VOOR HET ARNATIEVEN VOOR HET ARNATIEVEN VOOR HET AUTOSOLISMEUTOSOLISMEUTOSOLISMEUTOSOLISME

Naast het promoten van duurzamere verplaatsingswijzen dan de auto (zie andere vervoersmodi),

bestaan er ook maatregelen om de werknemers aan te moedigen tot een rationeler gebruik van hun

auto:

- carpooling;

- autodelen;

- maatregelen ter bevordering van de intermodaliteit.

(a) Carpooling

Omdat carpooling slechts weinig wordt toegepast voor woon-

werkverplaatsingen, stellen we maatregelen voor die de

factoren die carpooling afremmen wegnemen. Hierbij dient

benadrukt dat de uitwerking van een globaal en geïntegreerd

plan dat een coherent geheel van maatregelen ter bevordering

van carpooling voorziet, meer vruchten zal afwerpen dan

afzonderlijke maatregelen.

Een van de problemen die potentiële carpoolers vaak aanhalen, is dat ze

binnen de onderneming maar moeilijk in contact komen met andere

kandidaten. De oprichting van (virtuele en reële) platforms om carpoolers

met elkaar in contact te brengen (matching), het maken van afspraken,

enz. kan daarin verandering brengen. Deze platformen kunnen worden

opgericht op initiatief van de werkgever, een groep werkgevers die bij

elkaar in de buurt zijn gevestigd of worden georganiseerd door

gespecialiseerde ondernemingen (die voor deze taak soms subsidies

ontvangen). De werkgevers hebben er vaak belang bij om zich te verenigen,

kwestie van de kritieke massa te bereiken die nodig is om de woonplaatsen

van de werknemers geografisch te dekken (voldoende groot en ruimtelijk

gevarieerd aanbod).

Smartphone apps maken het systeem makkelijker en efficiënter en dragen bij tot de bevordering van

carpooling.

Een aantal werkgevers (ULB, Mobistar, Shanks…) of bedrijvenparken (Créalys, Ecolys,…) verenigen

zich in platforms om carpooling te organiseren.

Bedrijven zoals Djengo, Carpoolplaza, enz. vergemakkelijken en organiseren

carpooling voor werkgevers via een programma dat het aanbod vergelijkt met de

vraag. De dagelijkse en occasionele trajecten van de carpoolingpartners worden

geregistreerd in een databank. Deze bedrijven verstrekken ook alle nuttige informatie

over deze verplaatsingswijze.


5



De verhouding

inrichtingen die zijn

aangesloten bij een

databank voor

carpooling neemt toe

(7% in 2011 tegenover

4% in 2005)

Voor de woon-werkverplaatsingen van hun personeel kunnen de werkgevers apps promoten voor

iPhone en Androïd.

In Frankrijk lanceert Green Monkeys, gespecialiseerd in carpoolingoplossingen, het

concept dynamische carpooling via een nieuwe gratis app die beschikbaar is voor

iPhone en Androïd. De gebruikers van deze app kunnen snel de details van hun traject

regelen en berekenen hoeveel CO2 ze uitsparen.


Bij carpooling ontstaan er vaak gewoontes die een gevoel van

veiligheid creëren: steeds met dezelfde mensen, op dezelfde

tijdstippen, op dezelfde plaatsen van afspraak. In werkelijkheid

worden de carpoolers echter geconfronteerd met onvoorziene

omstandigheden waardoor ze de gemaakte afspraken niet kunnen

nakomen. Dat is bijvoorbeeld het geval als een carpooler langer dan

gewoonlijk moet werken (om een dringend dossier af te werken,

een uitlopende vergadering bij te wonen, enz.). In dat geval moet

de werkgever ervoor zorgen dat deze persoon weer thuis geraakt:

meerijden met een ander carpoolingteam, zijn openbaar vervoer

betalen, zijn taxi betalen, een dienstwagen of autodelen ter

beschikking stellen… De werkgever die carpooling wil promoten in

zijn inrichting moet dus reserveoplossingen voorzien om geen

gevoel van onveiligheid te creëren tegenover deze

verplaatsingswijze.

Ook de kwestie van de instapplaats is een bekommernis van de carpoolers. Om carpooling te

bevorderen, kan de werkgever gratis parkeerplaatsen ter beschikking stellen die speciaal zijn

voorbehouden voor carpoolers. Deze plaatsen bevinden zich bij voorkeur dicht bij de ingang van de

inrichting en moeten duidelijk worden afgebakend en aangeduid.

6



3% van de

inrichtingen stelt de

carpoolers

voorbehouden

parkeerplaatsen ter

beschikking

Marks & Spencer (Chester, Verenigd Koninkrijk) voerde een carpoolingsysteem in in het kader van zijn

mobiliteitsplan van 1997.

Marks & Spencer kampte met het probleem dat zijn parking verzadigd was en de

vraag naar parkeerplaatsen voortdurend toenam. Er was kortom een tekort aan

parkeerplaatsen bij de onderneming.

De oorspronkelijke doelstelling van dit mobiliteitsplan (1997) bestond erin om tegen

2001 30% van het personeel te overtuigen om aan carpooling te doen. In 1999 werd

een geïnformatiseerd carpoolingplatform opgericht waar de werknemers met elkaar

konden communiceren. De carpoolers kregen voorbehouden parkeerplaatsen en

genoten daarnaast de volgende voordelen:

- gegarandeerd thuis geraken;

- aankoopbons van Marks & Spencer bij de eerste deelname (30 euro);

- beloning na 6 tot 12 maanden carpooling.

De resultaten van het project waren overtuigend: meer dan 30% van de werknemers

gebruikt het systeem een of meerdere keren per week. Carpooling is goedkoop te

organiseren, maar vraagt wel enig beheer.


De overheid tracht de veiligheid en het comfort van de

carpoolers te verbeteren door speciale parkings aan te leggen:

de carpools. Ook de bedrijven kunnen daarvoor een inspanning

leveren.

In Wallonië werden op het privédomein van Decathlon 143 parkeerplaatsen gemobiliseerd voor

carpooling.

Het tekort aan carpoolingparkings houdt heel wat automobilisten tegen om dit

systeem te gebruiken voor hun woon-werkverplaatsingen. Daarom werden eind 2013

carpoolingparkings geopend op privédomeinen in Wallonië.

Via dit project wil Wallonië tegen eind 2016 ongeveer 1500 parkeerplaatsen op 60

privéparkings voorbehouden voor carpooling. Door op zijn terrein 143

parkeerplaatsen ter beschikking te stellen, draagt Decathlon aanzienlijk bij tot deze

actie. De parkeerplaatsen zijn bewaakt, verlicht en afgebakend. Ze zijn toegankelijk

voor alle carpoolers, en dus niet alleen voor de carpoolers van de inrichting die de

plaatsen ter beschikking stelt.


7



Behalve acties die erop gericht zijn de obstakels voor carpooling weg te werken, kan de werkgever

ook stimulansen voorzien, waaronder financiële stimulansen. Carpoolers kunnen immers fiscale

voordelen genieten op voorwaarde dat de carpooling wordt georganiseerd door hun bedrijf en dat er

een overeenkomst bestaat tussen werknemer en werkgever. De rol van de werkgever is dus van

kapitaal belang om deze voordelen te mobiliseren.

Sommige werkgevers passen al fiscale maatregelen toe om het carpoolen aan te moedigen,

bijvoorbeeld1:

- Familie-Zorg West-Vlaanderen biedt de carpoolingchauffeur een financiële

compensatie aan;

- Record Bank betaalt de verplaatsingskost voor de chauffeur en de passagier

terug;

- AG Insurance biedt gratis parkeerplaatsen aan aan carpoolers, evenals een

franchisevrije omniumverzekering op het traject dat wordt afgelegd met

carpooling;

- De Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB)

betaalt 150% van de verplaatsingskost met carpooling terug.


(b) Autodelen

Het feit dat ze tijdens de dag een auto nodig hebben voor hun verplaatsingen voor het werk

(vergaderingen …), zet heel wat werknemers ertoe aan om met de auto naar het werk te rijden. De

terbeschikkingstelling van dienstwagens of het gebruik van “autodelen” of “car sharing” zijn gepaste

oplossingen voor dat probleem.

Autodelen kan worden georganiseerd door externe ondernemingen, maar ook door verschillende

inrichtingen die in dezelfde wijk of hetzelfde industriegebied zijn gevestigd. De krachten bundelen is

interessant in de mate dat voor elke inrichting de nood aan vervoer en verplaatsingen kwantitatief

beperkt is en zich op verschillende tijdstippen of voor verschillende voertuigen voordoet (personen-

of bestelwagen). De werkgevers kunnen dus samen beslissen over het soort wagenpark dat ze de

groep ter beschikking moeten stellen, afhankelijk van de noden:

- Elektrische of hybride wagens, auto’s op gas, zuinige wagens, enz. die beantwoorden aan een

gedeelde bekommernis om het milieu;

- Diversifiëring binnen dit wagenpark: personenwagens, bestelwagens, enz.;

Autodelen helpt om het gebruik van individuele bedrijfswagens te beperken.


8



Cambio als alternatief voor de dienstwagen voor verplaatsingen voor het werk bij Dexia (nu

Belfius).

Een van de basisdoelstellingen van Dexia bestaat erin om het aantal woon-

werkverplaatsingen met de individuele wagen (autosolisme) te verminderen. In die zin

stelt de bank haar werknemers een wagenpark ter beschikking voor bepaalde

verplaatsingen in het kader van het werk.

De bank besloot om 10 van haar 40 dienstwagens te vervangen door Cambio-

abonnementen. Door de samenwerking met Dexia konden er drie nieuwe Cambio-

stations worden ingericht voor de hoofdgebouwen in Brussel. De werknemers krijgen

daardoor de mogelijkheid om de verplaatsingen voor hun werk te doen met een

gedeelde wagen. Met de abonnementen kunnen ze bovendien de Cambio-wagens

ook gebruiken vanaf andere plaatsen, met name de stations als ze voor hun werk

naar een andere Belgische stad moeten waar een Cambio-station is gevestigd. Zo

wordt intermodaliteit openbaar vervoer-autodelen mogelijk. Het initiatief zet de

werknemers aan om voor dit soort lange verplaatsingen vaker gebruik te maken van

het openbaar vervoer, waarbij ze op voorhand een wagen kunnen reserveren aan het

station van bestemming.


(c) Maatregelen ter bevordering van de intermodaliteit

De werkgevers kunnen maatregelen voorstellen om het autogebruik te verminderen en het gebruik

van aanvullende verplaatsingswijzen te bevorderen. Een terugbetaling van de kosten van

transitparkings kan bijvoorbeeld wordt aangeboden aan werknemers die vanaf hun woning met de

wagen naar het dichtstbij zijnde NMBS-station rijden (zie onderdeel openbaar vervoer).

Er bestaan nog andere mogelijkheden, speciaal voor werknemers die hun bedrijfswagen combineren

met het openbaar vervoer. De NMBS biedt een formule aan, “Railease” genaamd, om het gebruik

van de bedrijfswagen te verminderen dankzij het forfaitaire gebruik van de trein.

9



Met Railease biedt de NMBS de bedrijven een mobiliteitsoplossing die de trein combineert met de

bedrijfswagen.

De NMBS biedt de werkgevers “Railease” aan, een contract dat het gebruik van de

trein combineert met het gebruik van de bedrijfswagens, geheel volgens de noden

van de werknemers. Naast de kilometers die ze afleggen met hun bedrijfswagen,

kunnen ze gedurende 20, 40 of 60 dagen per jaar (dwz tot 1 dag per week) vrij en

onbeperkt reizen op de netten van de NMBS, de TEC, De Lijn en de MIVB. Deze

formule verlaagt de kosten van de autoleasingcontracten, want de bedrijfswagen

rijdt minder kilometers. En ook de brandstofkosten dalen, net als de CO2-uitstoot.

Railease omvat een treinkaart op naam van de werknemer, plus verschillende

treintickets die niet op naam zijn (veelvouden van 20) en één dag geldig zijn. De

werknemers hoeven er enkel de datum van de reis op te noteren, niet het traject. De

gebruiker kan op de ingevulde datum dus onbeperkt reizen op het hele Belgische

spoorwegnet.

De tickets zijn niet verbonden aan de persoon maar aan het bedrijf. Verschillende

werknemers van eenzelfde bedrijf kunnen ze dus vrij uitwisselen wanneer dat nodig is.

Railease biedt de werknemer comfort en de werkgever een aantal voordelen:

- Het aantal kilometers dat per dag mag worden afgelegd met Railease is

onbeperkt. De formule is dus bijzonder interessant voor lange afstanden;

- De bedrijfswagens rijden minder kilometers, er zijn dus minder kosten aan

verbonden;

- Railease is 100% fiscaal aftrekbaar;

- Tijdens een deel van het jaar worden de parkeerkosten uitgespaard.

Sommige leasingmaatschappijen van bedrijfswagens willen Railease opnemen in het

leasingcontract, zonder bijkomende kosten voor het administratief beheer. Bij Athlon

Car Lease combineert Railease gemiddeld 7 000 km op een contract van 35 000 km,

dat is het equivalent van één ton CO2.


10



Twee voorbeelden van de toepassing van Railease, bij Ernst&Young en Delhaize.

In 2009 koos Ernst & Young, dat op 14 sites 1 200 mensen tewerkstelt, voor

“Railease” naast de “derde-betalerovereenkomsten” voor het openbaar vervoer. Van

de 100 contracten die aanvankelijk werden ondertekend, steeg het aantal naar 332,

waarvan 75% in Brussel, 13% in Antwerpen en 8% in Gent. De uitgaven voor

autoleasing werden daardoor verminderd: de kost van Railease wordt

gecompenseerd door de besparing van kilometers en parkeerkosten van de

bedrijfswagens, maar ook door de hogere productiviteit. De algemene mobiliteitskost

per werknemer ligt dus een stuk lager.

Delhaize startte in 2012 een Railease-project voor de werknemers die beschikken over

een bedrijfswagen. In plaats van elke dag hun bedrijfswagen te gebruiken, hebben 20

werknemers het project uitgeprobeerd en namen ze soms de trein en de metro om

naar hun werk in Brussel te komen. Bijna alle deelnemers verklaarden de formule te

gebruiken om te ontsnappen aan de stress wanneer ze met hun wagen in de file staan

en 17 deelnemers wensten Railease verder te blijven gebruiken.

In 2013 waren al 43 personen, dwz meer dan het dubbel in vergelijking met 2012,

vooral werknemers van de Brusselse inrichtingen, geïnteresseerd om deel te nemen

aan het Railease-project.


11



5.4 SCHONERE WAGENS5.4 SCHONERE WAGENS5.4 SCHONERE WAGENS5.4 SCHONERE WAGENS

Wagens op LPG of aardgas en elektrische wagens zijn minder vervuilend dan wagens die op benzine

of diesel rijden. De werkgevers beschikken over een aantal middelen om het gebruik van minder

vervuilende wagens voor woon-werkverplaatsingen te bevorderen: installatie van oplaadpalen,

verstrekking aan de werknemers van een kaart met aanduiding van de tankstations voor aardgas

(bestaande en voorziene tankstations) en LPG, of financiële maatregelen.

De RTBF test het gebruik van wagens op aardgas voor haar mobiliteitsbehoeften: het pilootproject

Mobilitissimo 2.

Het beoogde doel betreft de woon-werkverplaatsingen onrechtstreeks. Heel wat

werknemers van de radio- en televisiemaatschappij moeten zich immers verplaatsen

tijdens de werkuren (voor opnames, nieuwsfeiten, verbinding tussen productiecentra,

enz.). Het feit dat ze op hun werkplek kunnen beschikken over een wagen, zorgt

ervoor dat ze het mobiliteitsprobleem niet meer kunnen inroepen als reden om met

de auto naar het werk te komen. Een tweede bekommernis van de maatschappij

heeft eveneens betrekking op het milieu: de auto’s die vanuit de onderneming worden

gebruikt moeten “schoner” zijn.

Mobilitissimo, een pilootproject dat in 2007 werd gestart, onderwerpt de zachte

mobiliteitsoplossingen van de RTBF aan een pertinentietest. Bedoeling is om de

broeikasgasemissies en het brandstofverbruik te verminderen en de RTBF het imago

te geven van een ecologisch verantwoordelijke maatschappij. Met Mobilitissimo 2,

dat plaats vond in 2013, wilde de RTBF een nog duurzamer en zuiniger

mobiliteitsoplossing uitproberen dan tijdens Mobilitissimo 1 in 2012 (uittesten van

elektrische en hybridewagens). Ze dacht daarvoor aan aardgas, een brandstof die

slechts weinig fijn stof uitstoot en 27% minder CO2 dan benzine.

In samenwerking met verschillende spelers uit de energiesector – Electrabel, Cofely

en de Koninklijke Vereniging van Belgische Gasvaklieden (KVBG), testte de RTBF zes

maanden lang het gebruik van 14 wagens op aardgas om na te gaan of ze konden

beantwoorden aan haar gevarieerde mobiliteitsbehoeften. Op de sites van de RTBF

werden zes oplaadpalen geïnstalleerd: in Brussel (Reyers), Bergen, Charleroi, Rhisnes,

Namen en Luik.

Na zes weken het nieuwe wagenpark te hebben getest, waren de gebruikers zeer

positief over het project.


12



IDETA installeerde elektrische oplaadpalen in vier bedrijvencentra.

De intercommunale voor de economische ontwikkeling van de arrondissementen

Doornik, Ath en de omliggende gemeenten (IDETA) plaatste 8 oplaadpalen voor

elektrische wagens in haar vier bedrijvencentra langs de as Rijsel-Brussel: Negundo

in Doornik, Le Carré in Frasnes-lez-Anvaing, La Sille in Ghislenghien en La Lanterne in

Enghien. De palen zijn verbonden met en worden gestuurd door GPRS en een

magneetkaart en worden gevoed door productie-eenheden van groene stroom, mini-

windenergie en fotovoltaïsche energie.

Het doel van dit project bestaat erin om de werknemers aan te moedigen en te

sensibiliseren en het gebruik van elektrische twee- of vierwielers te vergemakkelijken

door ze de kans te bieden om de batterijen van hun wagen gratis op te laden op hun

werkplek. De oplaadmogelijkheid die wordt geboden door IDETA staat ook open voor

haar bezoekers en klanten. De gebruikers moeten zich aan de oplaadpalen

identificeren met een magnetische badge. Dit project kan het imago van de

onderneming versterken. Het toont immers aan dat ze ronduit kiest voor duurzame

ontwikkeling.


Zen Car, de elektrische versie van autodelen.

De voordelen van het autodelen voor woon-werkverplaatsingen hebben we al eerder

beschreven. Het delen van een elektrische wagen is een extra stap in de richting van

duurzame mobiliteit.

Electrabel en Zen Car sloegen de handen in elkaar om deze verplaatsingswijze, die

veel milieuvriendelijker is, te promoten.


13



De Groep P&V lanceerde in 2010 voor al haar zetels de “Green Car Policy”, een duurzame

mobiliteitsstrategie waarin de werknemers onder meer worden aangemoedigd om minder

vervuilende bedrijfswagens te kiezen.

Werknemers die recht hebben op een bedrijfswagen mogen vrij het merk en het

model kiezen, maar worden aangespoord om te kiezen voor een minder vervuilende

wagen. Ze moeten immers zelf een deel van de brandstofkosten betalen, afhankelijk

van het gekozen model. Wie een model kiest dat meer CO2 uitstoot, moet daar meer

voor betalen. De werknemers hebben de keuze tussen:

- een minder vervuilende wagen met een CO2-taks lager dan 60 euro (dat

stemt overeen met een uitstoot van 145 gr CO2/km). In dat geval gebruiken ze

niet heel hun budget en kunnen ze de rest besteden aan extra opties;

- een meer vervuilende wagen (het toegelaten maximum is 175 gr CO2/km)

met een CO2-taks hoger dan 60 euro. In dat geval overschrijden ze hun

budget en moeten ze een leasingsupplement betalen of een voertuig kiezen

met minder opties.

Werknemers die met een ‘schonere’ wagen rijden moeten ook minder bijdragen in de

brandstofkosten dan werknemers met een meer vervuilende wagen

In 2014 bedroeg de gemiddelde CO2-uitstoot van het wagenpark 131 gr/km, in 2010

was dat nog 170 gr/km. In vier jaar tijd is de CO2-uitstoot dus met ongeveer 23%

gedaald.

De Groep P&V wil deze “Green Car Policy” als volgt herzien:

- de CO2-uitstoot van de bedrijfswagens mag nog maximaal 145 gr CO2/km

bedragen in plaats van 175 gr;

- Wagens met een ecoscore lager dan 57 worden uitgesloten (de ecoscore

bepaalt de milieuprestatie van het voertuig volgens de CO2-uitstoot, de

microdeeltjes en het lawaai);

- De referentie-CO2-uitstoot, dwz de waarde waarboven de medewerker moet

delen in de brandstofkosten, wordt behouden op 85 gr/km. Dit plafond zou

overeenstemmen met de helft van de gemiddelde CO2-uitstoot die in 2010

werd gemeten in het hele bestaande wagenpark.

- Bijkomende informatie vindt u hier of zie blz 16

14



RRRREFERENTIESEFERENTIESEFERENTIESEFERENTIES


Mobility Bingo - BNP Paribas Fortis

• Mobiliteit manager : Annelies Develtere

Rondreizend informatieplatform SYSMO 2015 en OPTIMOD’LYON

• Website Les Transports du Futur :

http://transportsdufutur.typepad.fr/les_transports_du_futur_l/

5.2 Financiële stimulansen

Betalend parkeren in het Erasmusziekenhuis in Rotterdam

• Website slim reizen : http://www.slimreizen.nl/projectDocuments/caseDescription_1950.pdf

5.3 Zoeken naar alternatieven voor het autosolisme

(a) Carpooling

Virtuele platforms : Djengo en carpoolplaza

• Website de Djengo : http://agc.djengo.be/nl/pages/home

• Carpooling website van de ULB via Djengo : http://solvay-campus.djengo.be/nl/pages/home

• Gebruikings gids voor de Djengo website (gecreëerd door ULB) :

http://www.ulb.ac.be/mobilite/docs/comment_utiliser_djengo_v2.pdf

• Website de Carpoolplaza : http://www.carpool.be/

• Carpolling website Créalys via Carpoolplaza : http://crealys.carpoolplaza.be/node/1

Green Monkeys bedrijven

• Sequovoia, Facilitateur de développement durable :

http://www.sequovia.com/actualites/8910-green-monkeys-le-covoiturage-dynamique-sur-

votre-smartphone.html

Marks & Spencer

• IDAE (Institute for Diversification and Savong of Energy) (2005). « Gestion de la mobilité, des

nouvelles habitudes de déplacement » : http://www.energies-davenir.com/bibliotheque-


Inhuldiging van de eerste carpoolparking in particuliere terreinen in Wallonië

• Inauguration des premiers parkings de covoiturage installés sur des espaces privés en

Wallonie, UWE, 2012. http://www.uwe.be/uwe/mobilite-transport-logistique/dernieres-

infos-sur-ce-theme/inauguration-des-premiers-parkings-de-covoiturage-installes-sur-des-

espaces-prives-en-wallonie

15



fiscale maatregelen om het carpoolen

http://ws.carpool.be/NL/www/cpl2$docs.getFile?p_vccnr=8&p_type=MANUAL-WN-NL

(b) Autodelen

Cambio bij Dexia

• Cellule Mobilité de l'Union Wallonne des Entreprises : http://www.mobilite-

entreprise.be./mobilite-entreprise/news-1/dernieres-infos-sur-ce-theme/cambio-solutions-

de-mobilite-supplementaires-destines-aux-entreprises/?searchterm=carsharing

(c) Maatregelen ter bevordering van de intermodaliteit

Railease

• Website NMBS Mobility : http://www.belgianrail.be/nl/bedrijven/railease.aspx

• Website Athlon Car Lease : http://www.athloncarlease.com/athlon-be/?language=nl

Voorbeelden Railease, Ernst&Young en Delhaize

• Union Wallonne des Entreprises, Colloque Mobilité : Témoignage Railease chez

Ernst&Young : http://www.mobilite-entreprise.be/mobilite-entreprise/agenda/colloque-

mobilite/colloque-

2009/presentation%209%2010%2009%20Ghislain%20Vanfraechem%20Ernst%20-

%20Young.pdf

• Mobiliteit manager bij Delhaize : D.Decock

5.4 Schonere wagens

Mobilitissimo 2 - RTBF

• Video (rtbf.be) « En bref : Mobilitissimo (projet pilote de la voiture au gaz » :

http://www.rtbf.be/video/detail_en-bref-mobilitissimo-projet-pilote-de-voiture-au-

gaz?id=1854106

• Presentatie van het project (RTBF- Facility & Real Estate, 2012) :

http://economie.fgov.be/nl/binaries/Presentatie_Frederic_Pairoux%20_RTBF_tcm325-

200558.pdf

• Website RTBF, Dernières nouvelles. « Mobilitissimo 2 : la RTBF lance un nouveau projet pilote

de mobilité verte » : http://www.rtbf.be/entreprise/actualite_mobilitissimo-2-la-rtbf-lance-

un-nouveau-projet-pilote-de-mobilite-verte?id=8092586

16



IDETA, installatie van elektrische auto-oplaadpalen

• Website Agence intercommunale de développement IDETA : http://www.ideta.be/contenu-

nl/welkom-op-de-website-van-het-intercommunaal-ontwikkelingsagentschap-ideta

• persartikel (Trends.be). « Voitures électriques : 8 bornes de recharge dans le Hainaut » :

http://trends.levif.be/economie/actualite/entreprises/voitures-electriques-8-bornes-de-

recharge-dans-le-hainaut/article-1194995179116.htm

Zen Car, de elektrische versie van autodelen

• website BECI (Brussels Entreprises Commerce and Industry) – Mobility. « Mobiliteitshub:

elektrisch autodelen in een stroomversnelling » :

http://www.beci.be/nl/voice_of_brussels/mobiliteit/elektrische_wagens/elektrisch_autodel

en/

• officieel website Zen Car : https://www.zencar.eu/nl/

Green Car Policy - P&V

• Mobiliteit manager : Cathy Vigneron