giao hoi phat giao viセt@ nam phan vien . . nghien …
TRANSCRIPT
GIAO HOI PHAT GIAO viセt@ NAM
PHAN VIEN NGHIEN cttu PHAT Hoc . . .
NAM THU13
TAP CHi NGHIEN CUU PHAT HOC . . セ@ .. ca QUAN TRUNG IIIJNG CUA GIAO HOI PH6T GIAO VltT NAM
CH!U TRACH nhiセm@ XUAT BAN:
T6ng bi€m エセー@ Hoa thll<;'ng Thfch Ph6 tオセ@
PH6 T6NG BltN TAP
Thlt<;lng t9a Thich Gia Quang
Thttc;sng t9a Thich Thanh nィゥセオN@ Giao slt Ha Van Tan
TRlJCJNG BAN BltN TAP
Giao slt Ha Van Tan
BAN BltNTAP
Tran Khilnh OU', Thll<;lng tqa Thich Gia Quang
ヲ^セゥ@ d(l'c Thich Minh Hien
TRINH BAY
Nguyen Huy
TOA SOAN VA TR! SLJ
Chua auan sv- 73 Pho Quan sv- Ha N(>i
£)J: (04) 9423887
Giay phep xuat ban S6 01/GP • BVHTI ngay 02/01/2002
Chi! ban va in tai Gong ty in va Vl!n H6a pィ 。 セ@ • B(l VHTI
NAM THU'13
TAP CHi NGHIEN CUU .
CIAo HQo PHAT Gl4o Vlt'f HAM
P'JdN セ@ Nmu*N c6'u PH.$.T BQC
PHAT HOC
Kinh Rohita
Tinh than vo nga ...
Ngii uiin trong giao ly nguyen thuy ...
Cac tong phai trong pィセエ@ giao
Nen lam pィセエ@ slJ nhu the nao ....
Vai net ve Due pィセエ@ A-Di -Da
Tam giao dong nguyen ....
VAN HOA-LICH sir- TU TUONG
Khai quat ve ngon ngfL ..
Chua Dong Lai ....
Nui Bai thc1.. ..
M<)t so kien true chua ....
Giao dt:Ic "Due dt:Ic" ...
Chua Khcr me ...
Thien カゥセョ@ True Lam Da L<;tt. ..
Yuan thap chua Quang Khanh
TRAOD6I
Hay W thAp duoc len rna di
Vai tro cua ton giao ...
Thutfng t9a TH(CH GIA QUANG
Thf!.c sf tセ@ CHI HONG
Cu sf NGUYEN ViN CHE
Hoa thirtfng THICH THANH NGHIEM
LIEN TRi
THAIHUYEN
Thich Nil' THANH CIIAU
VU HONG THU4T
ViN HOC·NGOC CiN
THANH NAM BINH
LE KHANH
ANH THU'
QUANG DUNG
NCS LE TAM DAC
"' . Thac sf NGUYEN NGOC QUYNH . .
URJ THI QUYET THiNG
PHAP VUONG ni
•
Tl'ang
3
5 ... 11
20·
26
29
31
34
39
u 45
48
52
55
57
59
61
•
Tap chi Nohien cliu Ph't hl}c
inh Rohita Ia Kinh so 61
Hie'n gid, t(}i ch6 nao khong
c6 sinh, khong c6 gicl, khong
c6 chet, kh6ng c6 di¢t, trong chuong
T kh6ng c6 khdi, ta n6i rang
uang ung -
Th 'A T' , T b' . (taiclu5(J'y)khongc6the'v6i 1en u cua uang ung 9 · -
t?p 1 da duqc vゥセエ@ d!ch
trong D€;li t€;lng Kinh vゥセエ@
Nam.
Kinh nay xay ra t€;li
Savatthi (Xa vセI@ khi m()t vj
thien gia ten Ia Rohita ィゥセョ@
xuong va hoi Due Ph?t m()t
cau rat quan trQng: "BCJ.ch
due The' Ton, t(}i ch6 nao
khong c6 sinh, khong c6 gia,
khong c6 chet, khong c6
di¢t, khong c6 khdi.. Lam sao
bCJ.ch The' Ton v6i bq hanh
c6 the' bie't duqc, thcfy duqc,
hay d(}t duqc Slf Ujn dmg
cua the' gi6i?". Day la m()t
cau hoi rat cap thiet cua
nguai muon giai thoat, tuc la trong tam minh c6 m()t u6c
muon rat sau xa la di tim
m()t canh gi6i rna trong d6
khong c6 sinh, H'io, セョィL@ tit, セ@ SlJ sinh khai va ho€;li 、ゥセエN@
b() hclnh, biet duqc, thdy
dU(_/C, hay dc.J{ dU(_IC sセH@ trjn
hay bang bat cu ャッセゥ@ phuang
エゥセョ@ nao di trong khong gian
vi sinh, lao, セョィL@ tu la quy
lu?t phci bien cua kiep con
nguai. SlJ sinh khm va 、ッセョ@
、ゥセエ@ Ia quy lu?t phci bien
khach quan cua vu tru van
hii'u nen khong the nao d€;lt
den the gi6i t?n cung cua
sinh, Hio, 「セョィL@ tlr va SlJ sinh
khai, 、ッセョ@ 、ゥセエ@ cua vu trl}
V€;tn hfi'u.
Rohita sau khi nghe Due
Ph?t tra Iai lien thot len
Gtィセエ@ vi di¢u thay, bCJ.ch Thl
Ton! tィセエ@ hy hiiu thay, bCJ.ch
The'Ton! The'Ton dii n6i len
die'u kh6 n6i ョィオカセケN@ (Dung
Ia) khong c6 the' v6i bq hanh
ma biet dU(_IC, thay dUQ'C, hay
d(}t dUQ'C Slf エセョ@ Cung CUa th{
gi6i (tire Ia cai ch6 khong c6
sinh, gia, chet) ". Roi Rohita
」ィセーN@ tay ャセケ@ xuong b€;lch
Ph?t rang: "B«ch due Thl
Ton, thu6 tnrifc con ten Ia Rohita con cua vi tlu1n nhan
ten lei Bhojc;t, con c6 thdn
Lam sao chung ta di t6'i duqc
canh giai do? Thier nrang
day cling la u6c muon va
cau hoi chung cua chung ta.
Due Ph?t da tni Iai: "Nay
dmg etta the' gi6i ". thong, con da h9c chr9·c
Th?t v?y, chung ta khong phap phi hc'mh giiia hu
c6 the thay, khong c6 the khong. Bqch Thl Ton, t&:
nao di t6i ciinh gi6i d6 duqc tw ala con mau If! cte!J n6i bang hai chan etta chung ta
セ@ con di n!Janh nhu Ia ml)t mili
chi Nghlen cUll
letl bdn' V(f cai nlrdy cua con
c6 thlnhdv ll'r bi1 bie'n Dong
sang bi1 biln T ay, va con da
c6 y muolr di tlm cdnh gi67
khong c6 sinh, liio, b¢nh, tit, khong c6 sinh, khong c6
di¢t. Br.;zch ThiT on con dii di
v6i toe d¢ セイィオ@ vqy cd ngay
ldn dem khong c6 ngtmg
ngh{, con di suo! ·cd tram
nam ma khong di dUQ'C t67 ·
ddu cd. Con di he!: cd cu<)c
dili nhu vqy khong dtmg
khong nghl cho t6i khi m¢nh
chung con ciing khong the'
ditQ'C Slf A セエ ゥャ@ ct/ng CllG the' 「ゥセョ@ ea thi fl! nhien ehung:
gi6i. Cluing ta cilng c6 the' ta vuqt thoat khoi nhung
biit dw;xc, tlzay 」エオセク」 L@ dr.;zt dqt song do, va chung ta
dUQ'C sセH@ ャセエャャ@ Cltllg CllG th{ khong co b! chim dam
gi6i, c6 rhl ra khoi the' gi6i
sinh di¢t ngay trong tam
than m<)t sdi nay nia mlnh
chit khong phdi minh di
chuye'n trong khong gian tim
a ben ngoai rna c6 the' tz'm ra
dUQ'C coi klzong sinh klzong
di¢t cham ditt kluf dau. Nay
Hie'n gid, chinh trong cai
than the' dai m<)t ta'm c6
tud'ng, c6 y nay, Ta tuyen be/
dq,t den Slf tqn cung CUQ th{ th{ gi6i, nguyen nhdn CUQ
gi6i ". the' gi6i, slf dor.;zn di¢t the'
. Trong thai dl;li khoa h9C gi6i va con du(Jng dua den
ngay nay, ehung ta da tim ra slf dor.;zn di¢t the' gi6i ". Sl!
. dUQ'C vセョ@ toe cua anh sang la dol;ln 、ゥセエ@ a day CO nghia }a
300.000km/s vffi thffi gian S\! vang ャセョァL@ kh6ng phru la
100 nam co le chung ta ciing tir co rna tra thanh khong.
khong エィセ@ di tm エセョ@ cung Vi nhu tren 「ゥセョ@ ehung
bien gi6'i cua song chet, sinh ta thay co rat nhieu dqt
、ゥセエN@ Due pィセエ@ Ngai da thay song, khi cac song dol;l-11-
duqc Sl! エィセエ@ do va Ngai da 、ゥセエ@ kh6ng c6 nghia la nu6'c
chi 、セケ@ eho Rohita c6i no dol;ln 、ゥセエ@ rna no chi la Sl!
khong sinh kh6ng 、ゥセエN@ vang ュセエ@ cua song rna thoi.
Rohita ョァィゥセュ@ thay pィセエ@ Song chinh la nu6'c rna
、セケ@ rat dung lien ll;ly Xl;Jp nu6'c van con do thl cai sinh
xuong dat 、ゥョィャセ@ Due The 、ゥセエL@ con mat, kh6 dau rna
Ton 、セ@ cam エセN@ Due pィセエ@ g;;tt chung ta trong thay do Ia
dau, Ngai 、セケ@ tiep: "Nay nhung dqt song エイセー@ trimg a Hie'n gid, nhwrg ta cling tren 「ゥセョN@ Neu ehung ta
khong n6i rang kh6ng dqt thay duqe ntr6'e, thay duqe
trong cae dqt song nua. Va vi v;;ty, cho nen quan ehieu
n()i xu mat, tai, mui, lucri,
than, y ta thay duqc Sl! sinh
、ゥセエ@ cua n()i xu, dl;lt t6'i eai
thay kh6ng tich cua nhii'ng
ᄋ ィゥセョ@ tuqng hii'u vi, nhu カセケ@
Ia chung ta di t6'i dnh gi6'i
CUa Slf bat sinh bat 、ゥセエN@
Nhung 「セ」@ giai thoat,
nhii'ng 「セ」@ trf エオセ@ dl;lt t6'i Sl!
bat sinh bat 、ゥセエ@ do bang
nhii'ng nep tu phl;lm hl;lnh va
quan ehieu eua minh. Xin
duqc ket ャオセョ@ bai viet nay
bang bai ォセ@ trong Kinh
Rohita sau day: Bij htlnh khong bao gin Dq.t dulfc the' gi6i エセョL@Khong dq.t the' gi6i ttj.n Khong thl thoat khoi
khiJ. Do カセケL@ 「セ」@ Hie'n エィゥセョL@The' gian gidi, tィゥセョ@ エオセ@
Dq.t de'n the' gi6i エセョL@Phq.m hq.nh dUlfC vien
thanh. V 6i tam tu dinh tinh, Bitt duf!c the' giOi ttj.n, Khong llUC vqng dm nay, Khong uuc vr.mg dm
sau.l.
. . T(IP chf Nghi6n c·Uu pィセエ@ hi}C
TINH THAN VO NGA cua PHAT GlAD •
trong KINH D(U THiiA VO LII(JNG NGHiA Thr;zc sll4 CHI H6NG
0 nga cua anh rna Ia khong c6 cai pィセエ@ giao cho dng, Sl! カセエ@
(Anatrnan) Ia nga エオケセエ@ doi a tat ca cac Sl:f ィッセ」@ ィゥセョ@ tuqng nao d6
rn<)t van de het カセエL@ ィゥセョ@ tuqng cua vii tfl:l ィゥセョ@ hiiu thl cai d6 chi Ia
sue quan tn,mg n6i chung. v 0 nga ciing c"o . gia tu&lg cua n6, rna "gia"
trong triet ly pィセエ@ giao. Ve nghia la: v6 nga ca khong ciing duqc ィゥセオ@ la do vay,
ュセエ@ l!ch sir, vo nga Ia ーィセュ@ gian, thoi gian, phap va v6 rnuqn cua nhfrng cai khac
tru duong thoi duqc due luqng nghia. rna thanh. cィセョァ@ ィセョL@ cai
セ@ pィセエ@ dung theo quan 、ゥセイョ@ Theo nguyen tac vo ban g6 c6 duqc la do tu g6,
Trung 、セッ@ (Madhya marga) thuong 、セ@ noi vao イョセエ@ dinh, hmh dang, cong エセアL@
、セ@ khong c6ng ョィセョ@ tu kh6ng gian thi vo nga cau true . .. rna thanh, ィッセ」@
tuang cho c6 hitu nga khong phai Ia "khong c6 Sl! con nguoi c6 duqc la do
(Atman) va VO nga rn<)t カセエB@ hay ィゥセョ@ tuqng nao d6 nセゥゥ@ uan va cau エセッ@ co エィセ@ ...
each cung nhac, qrc doan rna la khong c6 cai tl! エィセL@ Thu hai, ve ュセエ@ v6
cua Ba-la-mon giao cung W tinh hay Ia m¢t chat co thuong thi, vi c6 vay, c6 tra nhfrng h9c thuyet chong d!nh de エセッ@ ra cai "Ta" nen S\! カセエ L@ ィゥセョ@ tuqng lu6n
Ba-la-mon giao. pィセエ@ dung rieng 「ゥセエN@ d day cling c6 c6 Sl! them vao, b6t di, bien
thuyet v 0 thtrong (Arnitya) nghia la pィセエ@ xet cac Sl! カセエ@ d6i dAn den cai ィゥセョ@ hfru
va nhat la v 6 nga cling la va ィゥセョ@ ttrqng trong tfnh ィセ@ cua n6 ciing chi la gia
de khong cong ョィセョ@ quan thong cua chung. Xet ve tu6"ng cua n6 rna thoi.
ョゥセイョ@ cua cac hQC thuyet イョセエ@ t6ng エィセ@ thi vo I)ga Truong hqp nay chclng h<;ln
khac cho c6 linh hon (Jiva, duqc hieu theo bon phuong nhu co the d<)ng カセエ@ ィッセ」@
Atrnan, Purusa ... ) ィッセ」@ 、ゥセョ@ nhu sau: con nguoi thi d6 chi la t6 khong c6 linh hon va linh Thir nhat, ve mat he hqp cua cac te bao, cac rn6
hon bat tlr. thong thl cac sセt@ vセエ@ ィッセc@ . . . cau t<;lO theo m(>t each
Theo pィセエ@ giao, v6 nga ィゥセョ@ tuqng nao d6 chi Ia t6 thuc nhat d!nh rna thanh,
kh6ng chi b6 hyp trong cai hqp ella nhli'ng cai khac 、セ@ dong thoi luon dong h6a, d!
"Ta" cua con nguoi, cua t6i, hlnh エィセュィ@ nen n6. Vi le d6, h6a va cling vi v6 thuong
· nen n6 luon luon bien d6i.
·Truong hqp nua la ィセエ@ th6c ,;
khi xay xat xong thl gqi la
ァセッL@ ァセッ@ dem nau chin ャセゥ@
gqi la com.
Thtr ba, ve ュセエ@ quan
ィセ@ xa h¢i thl cai "Ta"
chu yeu Qセ@ cai
"Ta" cua xa h¢i
vl n6 duqc hlnh
thanh rat chu
yeu 0 trong m6i
quan ィセ@ xa b¢i
(thu¢c vao huan
ti;lp ), d6 I a chua ke.
cai "Ta gia" thuong
duac hlnb thanh va
XUat ィゥセョ@ trong CUQC
song doi thuong.
Thrr tu, vo nga
ca ve khong giart,
thai gian, phap
(Dharma) va YO
luqng ngh1a. Tu tu0ng
chu yeu cua van de nay
nam trong kinh Bdセゥ@ thira
vo luqng ngh1a", n6i day du
va chinh xac thl phai gqi
kinh nay la "Yo luqng
· ngh1a giao, Bo tat phap,.
pィセエ@ sa h¢ ni¢m kinh".
Theo pィセエ@ giao, day Ut b¢
kinh thu¢c T6i thuqng thua,
· duqc pィセエ@ dung de 、セケ@ cho
cac hang Bo Tat mau chung
T'p chi Nghlin caiu Ph'l hoc
ョィセー@ Yo thuqng, Chfnh kh6ng
drmg, Chfnh giac hay Ht kh6ng nhd, kh6ng sinh.
di¢t, kh6n g tn.t.
d(Jng, kh6ng t6'i , giii thoat tri kien, ciing c6
ngh1a la ャゥセオ@ 、セエ@ giai thoat
va thanh pィセエN@ N¢i
khong
kh6ng lui, ciing nhu co m(Jt
hu khong, ngoai hu khong dung ci;la kinh nay m2y ra kh6ng con hu kh6ng
c6 nhfrng nao khac. The' rna suy tinh
diem mau gid d61; niw ddy, nao kia,
ch6t nhu nao duc;c, nao mdt, phat
sau: khOi cac w;ng ni¢m chdng M 9A t
tanh, gdy u;w nghi¢p dfi,
Ia, pィセエ@ xoay Zan sau duimg, chfu
n6i rang du dau khtf, trdi qua ngan
::6 m¢t muon uc kiep kh6ng luimg, ' phap rna ciing khong ra khdi" ( 1 ).
"neu vi B6 · pィセエ@ giang them la tat ca
.fat nao h<;>c, cac phap von xua nay tinh
duqc phap tu6ng cua chung Ia nhu カセケL@mon nay
se mau
duqc Yo
thuqng
Chin h
d&ng Chinh giac". Y cua pィセエ@ ciing 」セ@ nghia la,
nguoi ta chi can nam duqc
phap ay thl nam duqc tat ca
cac phap. Phap d6 la Yo
luqng nghia va muon biet
the nao la vo luqng nghia,
pィセエ@ dC:J.y:
"Cci'n phdi quan sat her
thdy cac phap, rfnh ru·ang
CUa 110 XU'cl nay tlzu(Jng vcfn
kh6ng · tich; kh6ng /6'n ,
"sinh ciing nhu w;zy... tr l;l
ciing nhu w;zy ... df ciing nhu
vqy ... di¢t ciing nhu vqy ",
dieu nay ciing c6 nghia la
den ca tam ly ' カセエ@ ly cling
the, nhung do chung sinh
"tham ai chap thu" nen
hieu chung sai 「ゥセエN@
Hai Ia, tat ca 、セ」@ tinh
cua cac phap ay xuat phat
tu m¢t phap hay la "Yo
luqng nghia nay tu m¢t
phap sinh ra". Phap d6 la Yo tu6'ng. yセケL@ "Yo tu6'ng"
la nhu the nao? pィセエ@ giang
tiep: 'V 6 tu6ng day nghia
Ia vtUub'ng mcl clui ng phdi
I •
r,p chi Nghian cliu pィセ エ@ hoc
v6 tubng! Chcing phdi v6
rubng mit 1'6 ru6ng, ni n g9i
·' lit th(lt tuung" (2) .
tl;l nga rna la v6 nga, theo gi6ng nhau". Tu · d6, pィ セ エ@
tinh than nhu tren, do nhan cho rang, gi?mg phap ciing
duyen gia hqp rna thanh. nhtr mua phap, rna mua la
. Nhu カセケ L@ truoc het "v6 Nhtr カセケ L@ 、ゥセ ュ@ quan tn;mg tuoi cho tat ca, nhung do
tuang" kh6ng phai la tuang can khai thac a day Ia: Tu trlnh d¢ ョィセョ@ thuc cua
v6 "kh6ng c6 gl" ,. Bエィセエ@ cai v6 tlJ tfnh ay nen ve d:;to chung sinh khac nhau nen
tuang" ciing chiing phai Ia due nguai ta moi c6 エィセ@ tu ィゥセオ@ phap (hung nuoc mua)
c6 エィセエ@ エオケセエ@ d6i, セィッ@ nen de chuyen tu ac th?mh エィゥセョL@ khac nhau. Do カセケN@ ca ba
gqi chung la vqng tuang. ttr v6 minh den giac ng¢. thai thuyet phap, pィセエ@ deu
Chfnh bbi cai Bエィセエ@ tuang", Ba Iii , khi 、ゥセュ@ l:;ti trong n6i "D:;ti thua v6 luqng
"v6 tuang" nhu the moi ba thai thuyet Phap, pィセエ@ nghia" va c6 nghia "V6
ィゥセョ@ ra, sinh ra n6i m(>t n6i: luqng", bai vi: "Tinh 、セ 」@
tuong khac chu dung n6i li.'t "Khi tq thiinh dr;zo bdt cua chung sinh v6 !U(/ng,
v6 luqng tuong. Dieu nay, dau thuyet phap cho den nen thuyet phap v6 lu(/ng,
ngay ca ョィセョ@ thuc cua ngiiy nay, diln n6i kinh Dc;zi thuyet phap v6 luqng nen
chung ta ciing BエNAjNセエ@ tuang", theta v6IU(/ng nghza, ddu co nghTa cung v6 lu(/ng" (4).
"vo tuang" nen chung ta thai phap niw mit khong Nhu カセケL@ phap la "M9t",
m& c6 エィセ@ nho l:;ti qua khu - n6i kh6, khong, v6 thuang, la "D:;ti thua v6 · luqng
va hieu biet them nhfrng cai VO ngii, ch/ing phdi chan, nghia", nhtrng do tfnh dl;IC
mOi. Ban than ョァィゥセー@ ciing ch!ing phdi gid, ch!ing phdi cua chung sinh khac nhau,
Bエィセエ@ tuong", "vo tuong" Ibn, ch!ing phdi nho, xua trf can khac nhau nen khi
nen chung sinh moi tu 、セ@ kia chling sinh, nay cling thuyet phap pィセエ@ phai chia
」ィオケセョ@ ョァィゥセー L@ chu con ch!ing di¢t, nhdt tu6n.g, v6 ra ttrng thu 「セ」@ khac nhau,
ョァィゥセー@ c6 tuong エィセエ@ Hエオケセエ@ tubng, phap tinh, phap thai phap khac nhau, dung I
doi) thl chung sinh khong tubng, kh6ng tO'i , kh6ng lui , phuang エゥセョ@ khac nhau,
the 」ィオケセョ@ ョァィゥセー@ duqc va an nhien thuO'ng エョセL@ mit chung quy li.'t tu trlnh d¢
do カセケN@ tu hanb cling chiing bon tubng cua chung sinh, cua chung sinh 、セ@ thuyet
c6 fch lqi gl. Tu d6, stJ カセエL@ dm d6i miii, sinh di¢t luon phap cho phu hqp. Dieu
ィゥセョ@ tuqng "c6" ciing lu6n" ( 3). nay ciing gi6ng nhtr each
kh6ng phai エィセエ@ c6, rna Tu S\J giai thich nhu tren, d:;ty chfr " nhan" cua Kh6ng
"khong" ciing chiing phai pィセエ@ vi phap nhu nuoc, tinh Ti'r, tuc li.'t tu エセー@ tfnh con
エィセエ@ kh6ng nen gqi la ·nuoc van Ia m(>t, c6ng nang nguai khac nhau, ョィセョ@ thuc
"huyen". (Maya - ciing c6 " ri'ra s:;tch b1;1i nha" nhung khac nhau, thay dl;ly chfr
nghia la m(>ng ao), cho nen chia ra "nuoc song, r:;tch, "nhan" khac nhau. Tu ly
cac phap von n6 kh6ng c6 su6i, khe, 「ゥセョ@ Ian khong do ay c(>ng voi v6 thuong,
TttP chi Nghien cUll Phat hoc
vo nga nen xuat phat tu cho chung sinh cau dac Bo 「ゥセエ@ cua chung sinh " hfru
nghia Bエィセエ@ tu6'ng", "vo tat (Bodhisattva), nhung d6 nga" clfc doan rna ra. C6
tuong"' pィセエ@ phap con chi Ia Bdセゥ@ thua VO luqng m<)t dieu can luu y Ut: Cai
nghia" rna thoi.
Bon Ia, theo pィセエ@ "cac
phap xua nay vang ャセョァB@
"tam" ciia pィセエ@ giao khong
dong nhat vm tu tucrng rna
n6 con la m<)t cai gi
mang · m<)t y nghia nfra la
"bat dinh phap". Do d6,
khi nghe ttrng thai phap
khac nhau, hieu ve phap hay cac phap von bat "khac" tu tucrng. Ngoai
khac nhau dan den chting エィゥセョL@ ciing c6 nghia la カゥセ」@ cai "tam" la t6 hqp
sinh hanh (Samskara) khac khong エィゥセョL@ khong ac "rna cua nhieu thu, gftn nhat la
nhau va ket qua khac nhau. bon tu6'ng chting sinh, dai
Dieu nay pィセエ@ da chi r6: · · d6i mai mai, sinh 、ゥセエ M ャオッョ@
"BOi tinh dLJC cua chung luon" (bon tu6ng la sinh,
sinh khong dong; tinh dlfC エョ[セL@ di, 、ゥセエIN@ Day Hi van de
khong dong, nen cac giao quan tn;mg. Phap von n6 t1! phap muon dem ra noi, nhien, nhu nhien, giong
phdi dung sire phuang ti¢n. nhu ュセエ@ trai khong phai vi
Vi カセケ@ rna han bon muoi ta vui rna n6 mqc, ta bu6n
niim chan ly D(Ji thita chua rna n6 ャセョL@ n6 vAn mQc,
duqc hi¢n ra ro r¢t. Chung van ャセョ@ nhu ngay nao.
sinh chirng dqo qud sai Dieu nay, 」ィセョァ@ ィセョ@ nhu
8 tam vuang va 51 tam so,
thi n6 con la m<)t cai gi d6
Ia "hat nhan" la "thuc" . , nam chu yeu a aMャセゥM、。@thuc (Alaya - thuc thu
tam). Tir d6, cai "tam" moi
ォゥセュ@ tra, ォゥセュ@ soat duqc
dong tu tuang, m6i "gidi
thoat tu tuifng bang each
nhin l(Ji bdn chat trong
r6ng cua chung" (6).
khac thi nhie'u, rna &;w v 0 trai mua la カゥセ」@ cua trai, Theo quan ョゥセュ@ tren,
thuc;ng Bo' de' kho mong d(Jt nhung doi v6i nguai nay trong Thien quan pィセエ@ c6
den" (5 ). thi vui, doi v6i nguai kia 、セケZ@ "Song quan tam tren
Trong kinh nay, pィセエ@ thi buon. vセケL@ cai gi 、セ@ tam, nhi¢t tam, tinh giac,
dAn chung ba thai thuyet thanh vui bu6n, エィゥセョ@ ac? chinh ni¢m dl che' ョァセイ@
phap cua Ngai, chung quy pィセエ@ tra lai la do cai tam tham uu if dOi." (7).
la thai dfiu pィセエ@ thuyet "Tu "tham ai cMfp thii", thien Kinh Bdセゥ@ thira v6
、ゥセオ@ de"' cho chting sinh kien, phan 「ゥセエ@ rna ra, cho luqng nghia" la chla khoa
cau· dac Thanh Van; thai nen m6i "nao day, nao kia, de ma dra cho Bdゥセオ@
gifra thuyet Btィセー@ nhi nao duqc, nao mat, phat phap lien hoa kinh"
nhan duyen" cho chting khcri cac VQng ョゥセュ@ 」ィセョァ@ (Saddharmapundarka),
sinh cau dac Duyen Giac lanh, gay lt;iO ョァィゥセー@ dfr ... ". dong thai thau t6m tat ca . (Pratey Buddha); thai cuoi N6i each khac, quail ョゥセュ@ cac "thua" cua pィセエ@ giao de
thuyet cac kinh Thuqng エィゥセョ@ hay ac, kh6 hay tro thfmh m<)t "thua" thong
thira va Toi thuqng thua su6ng ... la do cai tam phan nhat: D6 Ia pィセエ@ thua.
-.
tエセp@ chi Nghien cliu Ph31 hi}C
dゥセュ@ quan trong tiep dac qua pィセエ@ den d6. Nhu
. theo can khai thac a day Ia, カセケL@ c<)ng voi chung sinh
tu "vo tuong", Bエィセエ@ deu c6 pィセエ@ tfnh · (mam
tu6ng", "vo luqng nghia", pィセエI@ thl ro rang c6 rat
"vo nga" nen thai gian la nhieu vi pィセエL@ B6 tat nhung
"m<)t" nhu qua khu, hi¢n a trlnh d<) khac nhau va
エセゥN@ vi lai la m<)t; khong 「セ」@ Toan giac hay Chfnh
gian nhu nay kia, xa gao, ding, Chfnh giac la vien
16n nho, hfru ィセョL@ vo ィセョ@ la dung nhat.
"m<)t"; vo luqng nghia Theo tinh than "V o
cUng la "m<)t"; kh6 dau nga" nhu tren ve ュセエ@ thai
ィセョィ@ phuc Ia "m<)t"; hfru gian con m<)t khla 」セョィ@vi, vo vi la "m<)t"; chung khac. D6 la, chung sinh
sinh va pィセエ@ cUng la khong phai cu tu nhieu
"m<)t" ; sinh tu Niet Ban kiep, ィッセ」@ phai Ia dan ong
cUng la "m<)t"; cac phap du moi dac qua pィセエ@ rna do Sl;(
khac nhau den may cling la tinh tan, tien b<? trong vi¢c
"m<)t" ... Ngay quan ni¢m gifr Gioi ャオセエ@ di doi voi
ve khong gian theo tinh vi¢c hC;l thii cong phu cling
than ay, nen trong kinh nhanh chong dac qua
"Hoa Nghiem" pィセエN@ Vi¢c nay giong nhu
(Avatamsaka sutra) c6 n6i: "don ng<?" ciia Thien tong
"Chi can a dau mlii kim va cilng duqc neu trong
cUng dii ch6 cho rat nhieu phAm De-ba-dC;lt-da
w6i ma khong thii'y phap
ro'i thw;mg, chdng bdng
s(/ng chi mt)t ngay ma th(l'y
phap tal thw;mg" (8).
Tu "that tuong" "v セ@. ' 0
tu6ng" theo nghia n6 Ia cai
"M<?t", Ia diem t<)t cung
bao trum vU trl;l nhu the, la
. cai "thl;lc t':li VO nga", "cai
d6"' cho nen xuat phat tir tam de nghien c\lu n6 thl
gQi la duy tam; tlr カセエ@ chat
de nghien CUu no thl gQi la
duy カセエ[@ tir thuc de nghien
cllu n6 thl gQi la duy thuc;
tU triet hQC de nghien CUu
n6 thl gQi Ia' duy triet; tir
tOn giao de nghien c\lu n6
thl gQi Ia duy ton giao ...
Dieu nay cling c6 nghia la
tir g6c d<? nhln ョィセョL@
nghien c\lu khac nhau,
nguai ta hieu cai "thl;lc t':li
vo nga" ay c6 phan 、セ」@
cac vi trai dung!" mセエ@ (Devadatta) ciia Bdゥセオ@ trung theo lang kfnh cua
khac, tu Bエィセエ@ tu6ng", "vo phap lien hoa kinh" khi mlnh. Ngoai ra, cling tir cai
tuong", "vo luqng nghia", Long nfr (Nakakanya), con "vo nga" .nhu the nen the
"vo nga" nhu カセケ@ nen gai'·'wa Rong moi 8 tu6i gi6i nha pィセエL@ ca 10
trong 84.000 phap moo, phut choc da thanh pィセエN@ phuong chu pィセエ@ c6 rat
chung sinh tu phap nao Day cling la m<?t st;r khich nhieu カセ@ pィセエ@ (cUng c6
ciing dac qua pィセエL@ nhung ャセ@ dang chu y cua pィセエ@ nghia la rat nhieu Giao
cai qua pィセエ@ ay phil hqp giao. Tu tuang nay, trong chu) va tinh, tu6ng, phap
voi cong phu tu himh Cl;l kinh "Phap cu" than ciia cac Ngai la m<)t
the, cling tt'rc la エィゥセョ@ den (Dharmapada), pィセエ@ c6 Sl! blnh ding, hoa dong vi
dau, giac ng<) den dau thl d':lY rang: "Ai SOl1g lriim d<:li - Van de nay r6 rang Sl!
Tap chi Nghien clfu
hoa dong cua pィセエ@ giao m<)t nhan to het sue quan Tu y nghia va 、セ」@ 、ゥセュ@
vuqt rat xa Sl! hoa dong trc;>ng va chiern vi trf 、セ」@ cua YO nga nhu· tren nen
cua cac カセ@ than trong Ba- 「ゥセエ@ trong giao ly pィセエ@ pィセエ@ giao cho ding, vo nga
la-mon giao. Mi;it khac, giao. Ban than cai "nga" cling chfnh la Niet bセュ@
cling tu cai nghia "vo nga" cling chi Ia m<)t thu "nhan カセケN@ V o nga cling g6p phan
nhu the nen pィセエ@ giao con ィゥセオB@ dan len rn(>t slJ ィゥセョ@ 、セ」@ 「ゥセエ@ lam ca sa ly ャオセョ@la St! t6ng nhiep cua cac hfru lien ll;IC rna thoi. Ve 、セ@ pィセエ@ giao xay dl!llg tu
phap 、セ@ di den ket ャオセョZ@ ョィセョ@ thuc, nguai nao cang tubng 、セッ@ due cung v6i
Tat cit cac phap deu Ia YO nga bao nhieu thi cang カゥセ」@ giai thmit cho con
phap pィセエ@ va pィセエ@ phap la nhin thay cai nga cua nguoi nguoi n6i rieng va chung
YO bien . .. Do カセケL@ theo . khac chinh xac bay nhieu. sinh n6i chung. Triet ly ve
tinh than cua nha pィセエ@ thi pィセエ@ 、セケ@ rang, ィセュィ@ gia n6i vo nga con Ut tieu chi rat
khong エィセ@ gc;>i hc;>c thuyet chung phai luon nhin mc;>i quan trc;>ng 、セ@ pharr 「ゥセエ@
nay Ia ton giaQ, triet hc;>c, カセエL@ mc;>i ィゥセョ@ tuqng bang 、セッ@ due pィセエ@ giao v6i cac
ィッセ」@ bat cu m<)t cai ten nao con mat YO nga. Cling tlr ィセ@ thong 、セッ@ due khac.
khac ngoai cai ten cua cai nhin vo nga nhu the Day Ia 、ゥセュ@ 、セ」@ 「ゥセエ@ cua
chfnh n6 - d6 Ht pィセエ@ giao. hanh gia m6i c6 エィセ@ quan 、セッ@ due pィセエ@ giao. Do d6,
Ben 」セョィ@ d6, neu ai trong duac le Khong (Sunyata) neu m¢t nen 、セッ@ due nao
hang pィセエ@ tir 、セエ@ den trinh cua カセョ@ カセエ@ 、セ@ tung bu6c du c6 dyp de bao nhieu
d¢ ィゥセオ@ biet va h¢i ョィセー@ 、ゥセエ@ kh6, cling c6 nghia la nhung khong 、セエ@ tren nen
vao cai vi 、セゥ@ ay thi cling tung bu6c 、セ@ giai thoat. tang cua triet ly YO nga thi
c6 nghia la 、セエ@ den trinh d¢ Van de nay trong "Bat nha xem chung khong phai la
b。エMョィ。 M 「。 M ャ。 M ュセエ M 、。@ tam kinh" c6 n6i t6i Quan 、\Zエッ、オ」pィセエァゥ。ッN@ sャ[Hョィセョ@
(Prajna paramita), tuc Ia Tt! T<:ti B6 tat (Quan The dinh nay chi v6i ml;IC dich
、セエ@ den Sl:( ィゥセオ@ biet t¢t Am Bo tat - la co gang b6c ra cai. 、セ」@cung hay Ia lieu tri, la giai Avalokitesvara), khi Ngai: trung cua d<:to due pィセエ@
thoat tri kien. " ... Himh thdm Bat-nha- giao rna thoi.
pィセエ@ giao dua ra thuyet ba-la-m(tt-da thai, chie'u Dieu cu6i cung, thay lai
Vo thuong, Vo nga 、セ@ b6c kiln ngii ud'n giai klu5ng, ket la nguoi viet tham cam
tran cai YO tu6ng cua V<:tn dt? nhdt thief khd ach ( Khi an Thuqng エッセ@ Tien Sl
カセエ@ la khuyen con nguai 86 tat Quan tセエ@ tqi himh Thfch Chan tィゥセョ@ ve
khong nen tham, san, si VI sdu vao Bat-nhii-ba-la-
cai 「セョィ@ nay bat nguon tit m(lt-da, Ngai soi t/l(ty nam
tu tuong cho c6 hfru nga udn cte'u khong, lie'n qua
rna ra. Thuyet v 0 nga la he[ thdy kluf ach (9) ".
nhfrng bai giang khai tam
cua Thay./.
(Xem tiep trang 19)
chi
Ngfi uセョ@trong giOo IY. nguyen thuy cua
DUe Phat •
hiing ai muon sach giao khoa pィセエ@ hqc. tuqng duqc ghing: Tho phil
h<;>c hoi, Neu the, xin quy v! dimg b! hay vi te, dan gian hay cao
ョァィゥセョ@ CUu Va VUOng ヲヲゥセc@ vao Sl;f khac bi¢t sieu ... tuy theo can CO' CUa
tu エセー@ theo ay dtf roi di den ket ャオセョ@ moi nguoi.
Chfnh phap khong th<f each nao la dung, each nao Ml;lc dich cua bai nay
khong biet den Ngii Uftn. la sai. tィセエ@ ra 」ィセョァ@ c6 van khong phai la de thuyet
D6 Ia m¢t trong nhiing giao de dung hay sai b day rna phtJc quy vi d¢c gia chap
ly VO cling quan tr<;>ng va chi CO Sl;f thich hqp hay ョィセョ@ suong nhiing gi se
phai duqc hieu r6 m¢t each khong thfch hqp v6'i can ca duqc trinh bay b day, rna la
tuong エセョL@ chinh xac dtf c6 tu chung cua moi ngum. Ca de neu _len m¢t khfa 」セョィ@
thtf tU エセー@ cho hi¢u qua, rot hai each dien giai, tuy la rat Cl;l thtf Va thiet thl;(C ve
rao. vセケ@ nam u:in Ia gl? khac bi¢t nhung deu xuat Ngii UAn, dl;(a tren giao ly
Chung lien h¢ vai nhau ra phat tir m(>t nguon goc nguyen thuy cua Due pィセエ@
sao? Thong hi<fu duqc chung - nhii'ng loi gilmg trong cac kinh tセョァ@ Pali.
chung thi se giup fch nhu 、セケ@ cua due pィセエ@ trong 45 Nguoi viet mong rang quy
the nao cho Sl! tu エセー@ cua nam ( c6 sach ghi Ia 49 vj hay ョィセョ@ xet エィセエ@ khach
chung ta? nam) hoang h6a .cua Ngai. quan xem each dien giai
Tru6'c khi di ·vao de tai, St! hoang h6a ay luon luon nay c6 hqp ly hay khong,
nguoi viet xin duqc bay to h<?i du ca hai yeu to khe ly va neu thay hqp ly th1 ke
doi Ioi nhu sau: (dung v6'i sl;( エ ィセエ I@ va khe ca den hay dfch than ki<fm
Quy v! d¢c giii c6 thtf se (phu hqp v6'i can· ca ciia chung n6 bang kinh
ョィセョ@ thay rang each dien nguoi nghe). Cho nen cling nghi¢m cua chfnh mlnh.
giai ve Ngu uセョ@ cua bai cung m¢t de tai nhung Chi khi . nao ca hai dieu
viet nay rat khac bi¢t v6'i Ngai iセゥ@ giang m<)t each ki¢n ay deu duqc thoa man
each dien giai trong nhieu khac bi¢t doi vai tu·ng doi thl m6'i nen chap ョィセョN@
T'P chi Nghiin cliu Ph't hoc
Bai viet nay se blm カセ@ COli ngu(Ji bdi 110 die'u thuc (cai biet cua lu6'i), t!
Ngu U:in tren phucmg 、ゥセョ@ khiln, chi ph61 her tiil cd, thuc (cai biet cua mui),
con nguoi, cho nen khong va n6 ciing th(it Ia plnrc than thuc ( cai biet cua than
bao trum luon tat ca m<;>i
loai chung sinh. Chung ta
biet rfulg con nguoi duqc
エセッ@ thanh bai hai phan:
Than エィセ@ Hカセエ@ chat) va Tam
thuc (tinh than). Tuy nhien
khi n6i den cau エセッ@ cua con
nguai, due pィセエ@ da phan
tqp, menh m6ng, sdu tluim! エィセI@ va y thuc (cai biet cua
Do d6, khi gilmg 、セケ@ カセ@ y). Sau thuc nay Ia ket qua
tam thuc, Ngai phai trinh
bay sao cho エィセエ@ c1,1 エィセL@ r6
rang, 、セ@ ィゥセオ@ 、セ@ phu hqp
vai trlnh d(> ョィセョ@ thuc cua
、セゥ@ da s6 nguoi nghe hk
bay gio. Chfnh VI カセケ@ rna
CUa Sl:f tiep XUC gifra SaU
din (sau giac quan) vai sau
tran tuang ung (1).
tfch hai phan nay ra thanh Ngai da phan tich tam thuc
Quy d(>c gia c6 エィセ@ se
khong dong y vai each 、ゥセョ@
giai a tren カセ@ Thuc uan, bai
VI ョィゥセオ@ sach giao khoa
pィセエ@ h<;>c da giai thfch Thuc nam yeu t6, g9i la Ngu
Vein: S&c, Thuc, Tuiing,
ThLJ,, Hanh. "Van" c6 nghia
la nh6m, tieng Pali:
Khandha.
ra lam bon uan 、セ@ giang . giai. B6n ucin nay hoan uan m(>t each cao sieu,
エッセュ@ khac nhau, nhung ャセゥ@ r(>ng Ian han ョィゥセオ@ (bao
lien ィセ@ vm nhau VO cung ham .ca a M ャセゥ M 、。@ thuc ... ).
khang khit 、セ@ ャセー@ thanh Neu the, xin quy vj エセュ@ gac
Truac bet, Sk ucin Ia tat m(>t chu6i phan ung (chain 、ゥセュ@ bat dong nay qua m(>t
ca nhii'ng gl cau エセッ@ nen reaction): (1) Thuc (2) ben, va van tiep tl,IC d<;>c VOi
toan b(> than エィセ@ cua con Tuang (3) Th1,1 ( 4) Hanh. m(>t tinh than cai rna,
nguoi tir dau den chan, tir Chung se duqc Ian luqt giru khong c6 chap. Di nhien,
trong ra ngoai tren phuang thich theo thu tv tir 1 den 4 、ゥセュ@ khac 「ゥセエ@ ay khong
、ゥセョ@ カセエ@ chat: tay, chan, da, nhu sau (thu tv nay cho エィセ@ b! ph& Ia di, cho nen se
thjt, rang, toe, xuang, mau,
nuac, khong khi, nang
. luqng ... uan nay 、セ@ ィゥセオ@
nen bai viet tir day se エセー@trung vao b6n ucin kia - b6n
ufin thu(>c vセ@ }'inh VVC tinh
than - Tam thuc.
Due pィセエ@ da ョィセョ@ d!nh
ning: Tam. tlnrc Ia ylu to'
quan trqng n/ult trong m6i
thay cai nao xay ra truac, duqc ban ャオセョ@ them trong
cai nao xay ra sau trong phan chu thfch.
m(>t chu6i phan ung Cl:fc ky Chung ta hay lay m(>t vf
nhanh QセN@ dl;l 、セ@ minh h9a cho 、セ@ ィゥセオ@
l.THD"C:Cognition/con- (vf dl,l nay ャ。、セ@ giup cho sv
sciousness - la nhiing gl rna trinh bay duqc r6 rang han,
tam tri cam ョィセョN@ thay biet chu khong phai la 、セ@
duqc qua sau thuc: nhan "cht!ng m'inh"): Dang lai
thuc ( cai biet cua ュセエIN@ nhl xe tren duang カセ@ nha, ta
thuc (cai biet Cua tai), エィゥセエ@ chqt nho l<;li Sl;l' カゥセ」@ ngay
セ]] G セ 。ー ]] 」ィ ] ゥ ] n ] ァィ ] ゥ・ ] ョ ] 」 ] キ ]] pィ ] G ] ] ィG ] 」 ]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]] ]]]]]] qip@
hom nay a sa lam, ta da b! c6 dfnh dang den bat ky bai vl cam giac tam ly (xuc
nguoi nQ mimg chtri vao
mi;it, va ta ャセゥ@ n6i tuc len khi
cam xuc nao ca. cam) la thu<)c ve Hanh uan.
3. THU: Sensation - Ia Day 13. 、ゥセュ@ rat quan tn;mg!
ngbl den chuy¢n d6. Trang nhiing cam giac ve than エィセ@ Cting dung vi dl) a tren:
vi dl) nay, Thuc uan la rna duqc phat khai len dl)'a Sau khi cai Tuang (tri giac)
nhiing am thanh, hlnh anh thea cai tri giac da xay ra a cho rang ta da b! nguoi kia
dang hi¢n len trong ky uc tru6'c. Do d6, chung cfing nht,IC ュセL@ xuc ーィセュ@ a sa cua ta ve vi¢c b! ュセョァ@ chtri g6m c6 ba ャッセゥ@ t6ng quat: lam, ャセー@ tlrc kh6 thl) -
a sa lam, va n6 thu<)c ve y de chiu Hャセ」@ thl)) - neu tri nhfrng cam giac kh6 ch!u a thuc. giac cho la tot; kh6 chju ca エィセ@ lien n6i len, chAng
' 2. TIRJNG: Perception - (kh6 thv) - neu tri giac cho ィセョ@ nhu: Trang nguoi bUt
Ia Sl! ョィセョ@ di¢n, danh gia, Ia xau; va khong de ch!u rUt, ru<)t gan soi len ...
phan xet cua tam tri (tri khong kh6 ch!u (xa thv) - Nguai viet xin thu ョィセョ@
giac) doi v6i nhfrng gl da neu tri giac cho la khong ding day la cho rat kh6
duqc cam ョィセョ@ boi Thuc a bu6'c 1. Sl)' danh gia ay rat
da 、セョァ L@ phong phu, nhung
tl!U chung ャセゥ@ chi c6 ba ャッセゥ@
t6ng quat: tot, xau va
khong tot khong xau.
tot khong xau. Xin luu y: dien ta, bai vl ban than
Bai vi Thv Ia cam giac a mlnh khong c6 du tir ngii
than エィセ@ cho nen n6 lien 、セ@ sir dvng, va han nfra
quan den ca hai phuang thong thuong chung ta
di¢n カセエ@ ly va tam ly (phai khong 、セ@ y gl nhieu den
c6 cai tam thl m6'i "cam
Trong vi dl) tren, khi giac" duqc chu!). N6 13.
cac cam giac cua ca エィセ@
trang thl)'c te hang ngay.
M¢t dieu xin Iuu y Ia: d nhfrng am thanh, hinh anh chiec cau noi lien Than va
,. ve vi¢c ta b! ュセョァ@ chiri a sa Tam. thoi 、ゥセュ@ nay, van chua c6
dang hi¢n len trang ky uc, M<)t vai vi dl) ve Thv: cam xuc tam ly nao n6i len
ャセー@ tuc tam tri ta lien danh D6i bt,Ing, khat nu6'c, bu6n het.
gia chung rang: "Day la Sl)' ngu, ngua ngay, ng<)t ョァセエL@ 4.HANH:Mental voli-
nhvc ュセL@ xuc ーィセュ@ den te bu6t, n6ng nl)'c, イセッ@ rlJc, tion/reaction - la nhfrng
ta". D6 chfnh la Tuang - lang lang, ョィセ@ nhom ... hi¢n tuqng tam ly hay cam
cai tri giac cua ta. Xin luu Dirng ィゥセオ@ Him ding Thv xuc rna tam thuc phat khai
y: d thOi 、ゥセュ@ nay, ChUa CO U<ln Cling bao g6m }uon CaC len dt,ra theo Slf kich d<)ng
cam xuc nao n6i len het! cam giac ve tam ly (tuc cua Thl:l da xay ra a buac 3.
Tri giac chi thuan tuy la sv ァゥセョL@ vui tuai, kh6 so, Neu b! kfch d¢ng bai ャセ」@
danh gia, phan xet, khong thuang nh6', them khat ... ) thl), nhfrng hi¢n tuqng tam
ly nay se mang tinh each ua sv tuc ァゥセョ@ cua ta khi dang han. (xin quy vj hay ィゥセオ@
thich, say 、セュ@ (craving) - hii xe chinh Ia hセュィ L@ n6 エィセエ@ r6 diem nay):
vi dl;l: Hanh di¢n, ha he, phat khoi len do 「セ@ kfch C6 nghia la: Hanh, sau
mong moi, them khat, lam d<)ng bai nhfrng kh6 thu khi da phat khai len dua
bieng, kieu ng:;to, tham lam (trong nguO'i bUt rm, ru(>t theo sv kfch thfch gian tiep
... Neu bj kich d(>ng bai gan soi len ... ) da xay ra a -cua Thuc va Tuang va kich
kh6 th\} , chung se mang buac 3. D9c den day, quy thich trvc tiep cua Thl;l,
tinh each che ghet, blJC b(>i Vj CO エィセ@ Se nay ra nghi quay ngU<JC trO スセェ@ de cung
(aversion) - vi du: Tuc van: Lam sao ャセゥ@ qua quyet co them cai Tuang (tri
ァゥセョLN@ bu6n イセオN@ co chap, duqc ding nhfrng kh6 th\1 giac). Tuong dmg duqc
chan·nan, lo au, ganh ghet, nay phai xay ra truac r6i cung co thi Th1;1 (cam giac
kh6 sa ... sau d6 mai dAn den sv tuc ve than エィセI@ cang them
Xin hru y: C6 nhiing ァゥセゥャL@ rna khong エィセ@ la イョセョィ@ me, va Hi'mh (hi¢n
hi¢n tUQ'llg tam ly duqc nguqc ャセゥ@ ィッセ」@ !a ca hai tuqng tam ly) ャセゥ@ cang them
phat khoi hoan toan ngoai cung xay ra m(>t luc? Day rnanh li¢t! Hanh sau d6 tiep
SlJ kfch d(>ng CUa Thl;l Hヲヲゥセc@ }a dieu rna chung ta khong tl;lC quay ngUQ'C trO ャセャ@ 、セ@
du ャセ」@ th\1 hay kh6 th\1 dang nen tranh ャオセョ@ ban dii, bm cung co Tuemg ... Cu the,
hi¢n di¢n), chAng h:;tn nhu: vi chi tu duy, suy ャオセョ@ rna chung err ャセー@ di ャセー@ ャセゥL@ エセッ@
Binh than, tinh tan, hoan thoi thi se khong bao giO' di nen m(>t vong tuan hoan rna
hy, tir bi ... Tuy khong c6 den giai dap thoa dang, tv n6 cung co, tang truang
nama trong cai chuoi phan giong nhu rn(>t nh6rn nguai chinh n6 (self - feeding
tl'ng (1) Thuc (2) Tuong bi mu rna l<;1i di tranh cai cycle).
(3) Th1;1 (4) Hanh, nhfrng IAn nhau ve mau ウセ」N@ Chi Nhu カセケN@ ta da hieu t6ng
hi¢n tuqng tam ly nay cling c6 thvc chung th'i rnai giai quat ve Thuc, Tuang, Thl;l
thu(>c ve Hanh uiln. Chung toa dttqc m9i sv nghi ngO'. va Hanh. Tuy nhien nhfrng
la nhfrng philm chat cao Bon uiln Thuc, Tuemg, gi da duqc trinh bay a tren,
、セー@ rna moi chung ta dang Thl;l va h セ ュィ@ luon luon cho du nghe hqp ly, vAn chi
co gang phat エイゥセョ@ trong ィッセエ@ d(>ng thea thu tl;T tu 1
qua trinh tu エセー@ cua rninh. den 4 nhu tren, nhung
Bai カセケL@ Hanh uiln mang kh6ng phai chi theo mot
m(>t y nghia r(>ng Ian han la
Thuc, Tuong hay Th1,1 uiln.
Tro ャセゥ@ vai vi d1,1 0 tren,
chieu dan gian nhu the!
Moi tuang quan vi te cua
chung duqc dien ta day du
la Iy thuyet suong. Quy vi
d<?c gia tat nhien vAn con
nghi nga ィ ッ セ 」@ エィ セ ュ@ chi b<k
b6 (nhat Ia phan Th1,1 va cai
Vl trf thU 3 CUa no trong
chuoi phan u·ng). Vl the,
vi¢c ke tiep la moi chung ta b! nhl;1C ffi(;l , XUC ph(;lm qua chfr "conscious mind", cho
hay dfch than ォゥセュ@ chung dang" (Tu0ng) va l<;li n6i nen n6 mang y nghia khac
l<;li cai chuoi phan ung nay tuc len! (Hanh). Trong qua voi chi! "y thuc" trong
xem c6 、セョァ@ voi thvc te trlnh ay, ta khong 、セ@ y den phan Thuc uan 0 do(;ln
hay khong, va d6 la 、ゥセオ@ ィッセ」@ ching ィセ@ hay biet gi truoc ).
phai n6i la rat kh6, nhung カセ@ nhfrng cam giac kh6 Tuy nhien, xet カセ@ tam
rna lam duqc, neu c6 ch!u dang n6i len 0 ca エィセ@ thuc cua d<;li da so ffiQi
phuang phap thvc エセー@ ro (Thl;l). Chfnh nhiing kh6 ngm1i, phan y thuc chi
rang (se duqc 、セ@ 」セー@ 0 thl;l nay moi la yeu to kich
do(;lll duoi). so di rat kh6 Ia thfch trvc tiep nhat 、セ@ gay
VI hai ly do sau day: nen sv me ァゥセョ@ cua ta. .
2. Ho<;1t d¢ng cua Tubng,
Chiem VOn Vyn chUa day
1%, tat ca phan con l(;li, han
99 % 、セオ@ thu¢c カセ@ V 6 thuc.
Nguai viet khong c6 ky · 1. Chuoi phan ll'ng (1)
Thuc (2) Tubng (3) Thl;l Thl;l va Hanh luon luon xay VQng la quy d¢c giii se tin
(4) Hanh xiiy ra YO d1ng ra a 2 cap d¢ nhu sau: ngay vao dii ki¢n tren,
nhanh ly, giong nhu m¢t Dau tien, chung xiiy ra nhung cling mong rang quy
Iuong di¢n hay tia set. Vi. trong Vo Thuc (2), tuc Ia vi dirng v¢i hac bo n6 chi vi
the, doi voi moi sv ki¢n khong ィセ@ duqc ciim ョィセョ@ chua ォゥセュ@ chll'ng duqc. Sau
trong thvc te ·hang ngay, hay thau biet, nAm ngoai St! day la m¢t vai vi dl;l 、セ@
hau het chung ta 、セオ@ khong dieu ォィゥセョ@ do chu y cua ta. chung minh cho sv ィッセエ@
ciim ョィセョ@ duqc St! ho(;lt Sau d6, khi da du sue ffi(;lnh d¢ng cua cai v 0 thuc menh
d¢ng cua tat ca 4 uan nay nha cai vong luan hoan mong, sau thim trong m6i
va thu tt! ho(;lt d¢ng cua duqc ャセー@ di ャセー@ l<;li nhieu con nguai.
churig. Thong thuang, ta Ian, chung moi bM dau 1¢ - V e' than thl: Hai tha,
chi biet den cai thlr nhat di¢n ra tren 「セ@ ュセエ@ cua tam nh!p tim, tieu hoa thuc an,
(Thuc ), thu hai (Tuang) va thuc - surface layer of the bai tiet, ィッセエ@ d¢ng cua tat
thu tu (Hanh) rna thoi, ta mind - g9i la y thuc, c6 ca cac ca quan nQi エセョァ@
khong hay biet ィッセ」@ khong nghia la a giai do(;ln nay (gan, ph6i, エィセョL@ ru<)t ... )
、セ@ y den cai thU ba (Thl;1). chung m<Ji dU<JC tht!C St! bOC;lt d<)ng CUa hang ti de
Tr01(;li voi vf d1:1 0 tren: Khi ciim ョィセョL@ thay biet va 、ゥセオ@ te bao trong ca エィセ@ ...
dang lai xe va chqt nho ャセゥ@ ォィゥセョ@ do chii y cua ta (xin - V e' tam thuc: Nam rna,
chuy¢n b! mtmg chi'ri 0 sa luu y: Chfr "y thuc" a day nho ャセゥ@ duqc nhfrng St! ki¢n
lam Hィッセエ@ d(>ng cua Thuc), thu<)c カセ@ Tam ly h9c Tay qua khu xa xua エィセエ@ r6 rang
ta cam thay rang "mlnh da phuang, duqc エセイョ@ d!ch tlr khi b! thoi mien, dang ngu
r,p chi Nghlen clio Ph@t hqc •
rat say nhung van cam giac taAm thu'c'. h•'t H u- '. n a . em n a, cat ァセ\Zャャ@
· duac bi mu6i can, biet Ia Bay gia, chung ta hay di 、ッセョ@ Th1;1 hセュィ@ ャセゥ@ la giai i
uong ruqu rat tai ィセゥ@ nhung vao ml)t tieu thiet tht,rc 、ッセョ@ de dang nhat rna
m(>t nguai ョァィゥセョ@ van err nhat ciia bai viet: hゥセオ@ chung ta c6 エィセ@ ngan 」ィセョN@
tiep t1;1c uong, biet lam duqc Thuc, Tuong, Th1;1, kn6ng 、セ@ cho cac エイセョァ@ thai
bieng Ia kh6ng nen nhung Hanh Ia gi? Va chung ィッセエ@ tam ly mang tinh each
Van CU tiep tl)C lam bieng, d(>ng tuang quan vai nhau phien nao phat khai len
biet khong nen ァゥセョ@ dii' ra sao thl giup fch nhu the theo st,r kich d(>ng ciia Th1;1.
nhung van CU n6i san ィセョL@ nao cho st,r tu エセー@ cua chung
biet khong nen au lo nhung ta?
van err thap thorn bat an, Truac het, · ta ョィセョ@ ra
biet la nen エィゥセオ@ d1;1c tri tuc dng オセョ@ Hanh chinh la cai
tセゥ@ sao n6i giai 、ッセョ@ nay la
de ngan 」ィセョ@ nhat? tセゥ@ vl
ta kh6ng エィセ@ nay 」ィセョ@ duqc
cai Thuc (trir phi phai pha
nhung van ucrc ao, ham rna ta phai tu sua, thanh lqc huy het ca 6 giac quan ! ! !),
muon . . . tren bucrc duang tu エセーL@ bm ta lam sao 、セー@ bO duqc cai
Chfnh cai kho tang V6 vl n6 Ia noi phat khai len Tuang (tri giac) khi ta Ia
thuc Ia nai chua d\fllg tat tat ca nhii'ng th6i hu エセエ@ con ngum chu kh6ng phai
ca nhfrng gl rna Due pィセエ@ xau, nhii'ng phien nao, kh6 Ia カセエ@ v6 tri v6 giac?! Va ta
gqi Ia "v6 minh" (Pali: dau trong chung ta. ciing kh6ng エィセ@ nao ngan
anusaya ィッセ」@ anusaya- Gi6ng nhu m(>t vi thAy 」ィセョ@ duqc cai Th1;1 vl n6 bitt
kilesa). Va chinh vl V 6 thu6c, khi da biet cai ung bu(>c phai phat khai len khi
thuc dieu ォィゥセョ@ han 99% nhqt tren nguai 「セョィ@ nhan c6 st,r ィゥセョ@、ゥセョ@ cua tri giac,
toan b<? con nguai chung ta dang nAma dau, ke den, ta CO" エィセ@ con nguai chung ta
tu than エィセ@ den tam thuc, phai tlm cho ra nguyen la nhu the!
chung ta chua bao gia la nhan cua n6 va ngan 」ィセ@ Vl カセケL@ ta di den ket ャオセョ@
"chu nhan 6ng" tht,rc Sl! cua cai nguyen nhan nay. rAng: Cai phuang huang 、セ@
ban than mlnh. Cho nen, Dt,ra theo chu6i phan tu エセー@ cho ィゥセオ@ qua nhat Ia ·
エィセエ@ la nga ョァィセ」ィ@ khi nghl ung: (1) Thuc (2) Tuang chung ta ph:h lam sao cho
rAng ta c6 エィセ@ tu sua, (3) Thl;l (4) Hanh, ta thay tam tri dirng bj kfch d(>ng
」ィオケセョ@ h6a duqc tam tinh rang Thuc, Tuang va Th1;1 bai Th1;1, tuc Ia neu c6 Nャセ」@
cua mlnh ttr ngqn den deu la nguyen nhan 、セ@ dan thl;l thl dung say dttm vao
nganh, neu ta chi biet loay den Hanh, nhung Thl;lla cai n6, neu c6 kh6 thl;l thl dung
hoay trong cai y thuc, cai trl;l"C tiep nhat, tho . nen bl:(c tuc, kh6 ·sa ... Dl nhien,
1% nho be. con con cua ciing Ia cai quan trqng phai c6 m(>t phuang phap
Tap chi Nghitn cliu Phat hl}c
エィセエ@ Cl,J エィセ L@ fO dmg 、セ@ thl,l'C ben, tinh te Va tham sau, CO nao, bat ォセ@ khO<ii jセ」@ hay
. エセー@ thl ta moi lam dl,l'oc nhu khien cho phan V 6 thuc kh6 ch!u den dau! Cang
カセケN@ Phuong phap do la cang ltk dmg giam bat, va chung ョァィゥセュ@ duqc sl,l' Yo
thien Vipassana (3 ), do phan y thuc cang hlc cang thubng nay bao nhieu, hanh
chfnh Due pィセエ@ chi 、セケN@ tang truang (theo ti iセ@ % ). gia cang ョィセョ@ chan duqc
Day la m<)t phap mon Thien Tuy nhien, d6 chi moi la so the nao la Kh6 (nh0 カセケ@ rna
quan, trong do, cai doi luqng, chi Ia rn<)t niia cua thoat kh6) va cang tham
tuqng de duqc quan chieu van de! Neu Sl! tu エセー@ chi thfa duqc cai chan ly v 6
chfnh Ia Thl_l - cam giac a than the. Bai viet nay khong
ban sau
dem ャセゥ@ cai giam thieu ve
v6 thuc va tang trubng ve y
thuc rna thoi thl chua phai
Vi pas sana, nhung se neu Ia B、ゥセエ@ trir V o minh" nhu
len 2 diem cot l6i sau day Due pィセエ@ khuyen d(;ly. 0 - trong カゥセ」@ thl,l'c エセー@ phuong day, Ngai n6i den ca hai
phap nay (neu thieu m<)t phuang 、ゥセョZ@ so luqng va
trong hai yeu to nay thl dU1 chat luqng. Do d6, trong
nga bay nhieu. Di nhien,
trong tien trinh chuyen boa
ay, tam trf cua hanh gia se
cang hie cang them tl! エセゥN@
thanh thoat va khinh an.
Tubng ciing nen n6i them
rang: Vo thuemg (anicca),
kh6 (Dukkha), vo nga
khoat khong phai Ia thien
Vipassana):
khi quan sat cac cam giac a (anatta) - Tam-Phap an cua
than the, hanh gia phai due pィセエ@ - la nhfrng chan ly 7 ,
1. TINH THUt: Hanh gia dung cai tam trf ョィセケ@ ben, de dua den giai thoat,
thl!C エセー@ thien Vipassana tinh te cua mfuh de エィエ⦅イセ@ rihung neu ta chi biet tu duy
phai theo doi, quan sat ィゥセョ@ them m<)t dieu nfra. D6 (van エオセ@ vatu エオセI@ tra thanh
nhfrng cam giac a than the chfnh Ia diem thu hai sau m<)t chuang ョァセゥ@ cho chfnh
m<)t each lien tl_IC, sau sac day: mlnh neu no lam cho minh • 7
voi m<)t tam trf day Sl! tinh 2. BINH THAN: Phai co thoa man, w hao. Hay sir thuc. Sl! quan sat ay phai gang gifr viing Sl:f blnh than, dl,lng no nhu la ban do chi
duqc trau ャオケセョN@ phat trien khach quan trong suot qua duong cho ta, nhu Ia m<)t
kh6ng ngung chiing nhfrng trlnh qmin sat ay. Nho カセケN@ d<)ng ll,l'C de thuc day ta tinh
trong hie t<;>a thien rna con hanh gia se thl,l'C cht!ng tan mai trong S\! tu エセー@ CUa
trong tat ca mqi ho(;lt d<)ng duqc cai ban chat Yo mlnh!
hang ngay cua CUQC song. thuemg cua tat ca mqi cam Hai yeu to Tinh thuc va
Nho duy td lien tl;IC Sl! tinh giac. Chung phat khai len Blnh than a tren phai duqc
thuc, tam trf cua hanh gia se va r6i se tan bien di , bat k6 phat エイゥセョ@ song song, kh6ng
cang ngay .cang them ョィセエケ@ manh ャゥセエ@ hay dai diing den エィセ@ chi エセー@ trung vao m(>t
cai va Ia Ia di cai kia neu gidi trong b(/i l'iel mly nlur khi DL'rc Ph(U drJ nh(ip Nh!l
muon tien xa tren con sau: "Y can" Ia b6 nlio Bcln rfn' phong trao dセエゥ@
duO'ng giai thoat. Giong (brain); ''phap trcin" Ia cac tl1lt'Cz m6i phdt khd'i, cho
nhtr doi canh CUa m¢t con phdn {rng sinh /wei hQC (hio- nen k/u)ng CO gi dang ngqc
chim, ca hai chiec canh ay chemical reactions) xdy ra nhien khi c6 .Sl/ klulc bi¢1
phai deu duqc khoe m(;lnh rrong cac te' bao Clia niio: giil'a hai duimg !6'i gidng
nhu nhau thl n6 m6i c6 the "Y t/n(·c" Ia nhilng cdnh 、セケ@ cty. S1.r khllc hi¢t nay
bay xa duqc. tuc;ng hay y nghT (mental hocln loan kh6ng c6 nghia
Ciu chuc tat ca quy vj se thoughts or images). dang Ia cdch nao dring, each nao
t(;lo dlfng duqc cho minh doi nO'i len trong da'u. Tuy sai, md phdi du9·c hilu tren
canh nhu the, lu6n lu6n nhien, nhie'u sach giao khoa plnrong di¢n thich hQp hay
nu6i duang cling co n6, va Ph(lt hQC ャセゥ@ dien gidi rat khong thich hQp v6'i ciin co
si'r dl,mg n6 dti bay エィセエ@ xa, khac bi¢t nhu sau: ''Y din" IU clnl·ng cua m6i nguo'i.
bay Vl1Q't k.hoi nhfrng phien fd mセエMョ。@ thltC (thirc th{r Trang hai nay, nguai viet
nao trong cu¢c song hang bdy trong Duy thuc h9c); ct/ gdng her sire trong khd
ngay, va bay mai cho den "phap tra'n" Ia cai bong nang ィセョ@ hf!p ctia mlnh de'
dfch toi ィセオ@ cua sv gilti (icing cua nam trdn (sdc, trinh bcly, ph an rich N ga
thoat. Nai ay nam ngoai thanh, huong, vi, xuc) dm · Ucin thea tinh thdn nguyen
mQi sv ly ャオセョL@ suy tuemg, hru ャセゥ@ tr(m y th1tc ( g9i Ia thuy ma D1'rc Ph(lt da gidng
ngoai sv dien t3 cua loi n6i, "lqc tq dnh nl·"); "y thuc" dqy khi N gcli co11 イセゥ@ tht
ngon tu va ngoai cai khuon lei cai bier cua Mqt-na thtrc,
kh6 」ィセエ ᄋ ィケーL@ nho nhoi cua lei tlllfC tl1ll sau trong Duy
the gi6i dl;IC lC;lC rna chung Thtrc h(JC.
DT nhien, bai vier se-kh6ng
sao lranh klu3i cac khie'm
khuyet, kinh mong quy vf
d<?c gid !wan hy g6p y xdy sinh, do vo minh, dang tl!
tr6i bu9c, giam ham mlnh
trong. do, de roi cu Ian 1¢n
chim ·aam mai theo dong
sinh ti'r luan hoi kh6 dau,
bat エセョNON@
V.D. (Trfch n·ong Dien
dcln P/l(jf phclp CLia Thu vi¢n
Hoa Sen)
(I) Tlui·c udn dtrQ·c dien
Ngoai ra, TIH.t, Tudng,
Hdnh, T/urc ding duc;c gidi ch.mg.
. Jhich m<?t cc1ch r<}ng 16n, Sau day Ia m<?t vai nlujn
cao sieu, tnl·u flt'(fl1g han dfnh rieng nia nguo·i vie!
nhilu (bao helm cd A-/qi-da ve' giclo ly Ngfi UG'n: Ngi7
tlnrc- tlnrc tl11r tam). Theo y Ud'n hi giclo /_'v mel Dti·c
kielr crla nguiYi viet, do Ill pィセャイ@ gidng gidi cho rat cd
do slf k.hclc bi¢r gizi'Cz gic7o l_v nhirng ai chua clurng qud
Nguyentllll y wl giao ly dセ エゥ@ ''l A-la-han. Dlii l'(ri nlll?ng
tlura. May trc'im ntlm sou nguoi ncly, D1'rc Ph(l!
tセー@ ch i Nghien cUu pィセエ@ hi}C
klu5ng boo gib de' c(ip de'n (2 J C In!· "\ ' o r/nrc " thdn minh rlwc lulnh theo
kluii ni¢m A-IC;Li -da 1/nrc 1·/ tr ong hdi 1•ie't ncly khong
ngf!i rang h{J c6 the' se hie'u phdi Ia m(Jt ttl' ngir PluJ,t
sai l¢ch r6i ddm ra chap phap, mci lei m{Jt danh ti'r
nga. Mqi ウセエ@ gidng d(}y ctla etta Tam ly hr;c T dy
Ngai luon luon h(Ji du cd pl1lWng Western
hai y{u to' khlly va khl CrY Psychology, duc;c t(j-111
Ia vrj.y! A-lgi-da tlnrc Ia djch r£1· clnr "uncon-
m(Jt llnh vlfc rift cao sieu, scious mind" . Ngubi viet
n6 khong phdi Ia die'u ell su 、セエョァ@ chi/ nay, thay vl
nguoi chua c6 cdp d(J tu Ia m(Jt thurj.t ngl7 Phrj.t
chung dung mu·c dem ra phap, vi rhcfy n6 ra't
nghien cuu, ban lut;ln; thong d1fng, dl hilu do'i
gio'ng nhu m(Jt nguoi dang vl!i da so' d¢c gid. ( 3)
hr;c 6 cdp tilu hr;c thi' Thie'n Vipassana Ia m(Jt
khong the' lurj.n ban ve' kie/1 phuO'ng phap tu tt;lp do
thuc cua cdp dgi hr;c. chfnh Dtrc Phrj.t Thich
Ca kham pha ra, dich
Tinh than vo nga ... (Tiffp theo trang 10)
hoa vel Dgi thita vo htr;ng
nghla, (Sdd), trang 32. (5) Kinh Di¢u phap lien
c16 de' d(Lt cle/1 qud vf giclc
ng(J vien man. Sau d6,
Ngai bdr dau chl dgy !gi
cho hie! bao nhieu nguoi
hlc bcfy gib; nam anh em
Kie'u Trcln Nhu Ia nc'im vi
ddu tien duO'c due Phat . . hztl!ng dan phzwng pluip
thie'n nay trong khuon kh6
etta bai phrip thogi T(r
Di¢u d・セ@ Hi¢n nay, Thie'n
Vipassana dang duqc cld
dgy ra't thjnh hanh 6 khdp
nO'i tren toan the' gil!i rheo
dung vl!i tinh than nguyen
thuy cua thifi due Pht;lt
con tgi エィ・セ@
Chdu, Vi¢n N ghien cz(u
Phgt hr;c Vi¢t Nam a/1 hanh
1992, trang 131-132.
( 1) Kinh Di¢u phap lien
hoa va Dgi thita v6 luqng
nghfa, djch gid Thfch Trf
Tinh, Thich Chanh Quang,
Lien Hoa - T[nh that, My
Tho 1974, trang 30 - 31.
hoa vel Dgi thz!a vo luc;ng (8) Kinh Phap Cu, bdn
(2) Kinh Di¢u pluzp lien
hoa va Dgi tln'ra vo laqng
ngh!a, (Sdd), rrang 32. ( 3) Kinh Di¢u phap lien
hoa l'a Dgi tln'ra vo lur;ng
nghla, (Sdd), trang 37. ( 4) Kinh Di¢11 pluip lien
nghla, (Sdd), trang 35. dfch CL!a Thfch Thi¢n Sieu,
(6) Jean Francois Revel Vi¢n N ghien czru Pht;lt hr;c
& Matrhieu Ricard, Dol Vi¢t Nam cfn hclnh 1993, tho(li gii7'a tr iet hqc vci Phgt
giao, BS. H6 Htf'u Hzmg bien
dfch, NXB rhanh ph6' H6
Chi Minh 2002. tmng 55.
(7) Kinh Trung 8¢, rc}p I. bdn dfch CLia Thich Minh
trang 34. (9) Kinh Phap Cti, bdn
dfch czla Thich Thi¢n Sieu,
\'i¢n Nghien dm Phc}t hr;c
Vier Nam ci'n hclnh 1993, !rang 34.
tセー@ chf Nghlen clio Ph•t hoc
cac TOng ph3i trong pィセエ@ gi3o
n6i Phap
49 nam
chep
thanh van ban.
Ole 、セ@ tir nghe pィセエ@ thuyet
Phap, vi can ca khac nhau '
nhan duyen khac nhau. '
trlnh d<? khac nhau, nen co
suy ャオセョ@ khac nhau, rna sau
nay, 、セ@ tir pィセエ@ chia thanh
1 o tong phai. Phi# tu den li chua. Muoi tong phai chia lam
hai ャオセョZ@ Khong va HUU. Quan niem ve vii エイセ@ va co chap ィセョ@ Ut co hay ィセョ@
. nhan sinh cua hai ャオセョ@ la khong, rna phai ョィセョ@ ro
khac nhau, tren mot so trung d<;to Ia 」ィセョァ@ co
、ゥセュL@ nen duang thai. pィセエ@ chAng khong (phi hUU Nーィセ@pha sl;{ ph an 「ゥセエL@ khien cho . vo ). cac phai quy ve trung d<;to. Nguoi sau, nhan thuc
Khi noi U(t ca sl;{ カセエ@ Ia theo ch6 nghe 」ィセョァ@ dong,
khong, nguoi the gian chap phan 「ゥセエ@ c6 va khong, va
nhat エィセ@ Ia khong, thi thanh iセー@ hai tong phai
khong hqp voi trung d<;to, rieng 「ゥセエZ@nen vi the pィセエ@ noi ·co. Cau xa tong giang ve
Nhung sau khi nghe n6i co, phap co. nguoi the gian l<;ti cho rllng Thanh thl;{c tong
tat ca Sl;{ カセエ@ Ia co, nen Phat ve phap khong.
giang
vi the ャセ|ゥ@ noi khong. . 1· CAU xA TONG: G6c cua Cau xa tong do
.B6 Tat The Than viet sau Ml;lc dich cua pィセエ@ Ia
muon nguoi the gian dung
Cu sf N&UYlN VAN CHf
aセィZ@ vu KIEM NINH
khi pィセエ@ di¢t d<) 1.000 nam.
B<? ャオセョ@ chuyen ve hiiu
tong. Nqi dung be? ャオセョ@ n6i
ve Tu de, phan cuoi n6i ve
thuyet v o nga.
Den trieu nha Duang
( 627) Huyen Trang Phap su
. d!ch thanh 30 アオケセョN@
2- THANH THlfC TONG. Goc o h<? Thanh thl!c
ャオセョ@ cua Ha- Le- Bac- Ma . ' ャオセョ@ phat buy nga, phap
deu khong, tuang phan v6i
Cau xa ャ オセョN@
. Thanh エィセ[イ」@ tong quan sat vii trl;J カセョ@ hiiu va· phan
ra lam The gioi mon va De
) .
chi Nghlin clio
nhfit nghla mon. 16'p nuang nhau: Chua c6 ai
The giai mon quan ョゥセュ@ khong gifr giai rna duac
nguoi the gian chang ro ca.c D!nh, tオセ@ bao gio.
phap deu do nhan duyen lオセエ@ tong chia ra lam:
sinh, ly nhan duyen thi Di:ii thira va tゥセオ@ thira
di¢t, nen du co gia doi, tl;fa
ho nhu c6, nhung thl;fc ra Ia
khong.
dセ@ nhat nghla mon thl
n6i nga khong va phap
ding khong.
Ccii chan ly nga, phap
lオセエ@ Di:ii thira c6 nhfrng
b<? Kinh nhu Phi:lffi vong Bo
Tat giai, ャオセエ@ tゥセオ@ thira co
b¢ tィセー@ tl;Jng Tu ーィセョ@ ャオセエN@
4- PHAP TlriJNG TONG. Ve dai Duong (618)
Huyen Trang kien ャセー@ tong
chan hung ャセゥ N@
Phap tuang tong chia ra
Tinh va Tuang (2 tong).
Tinh tong ban ve tt;r tfnh von khong
Tuang tong 「セュ@ ve nhu
huyen hfru
Tuang tong la Phap
tuang tong.
Tong Phap tuang y vao
6 b<? kinh Ia:
Lang gia, A ty 、セエ@ rna,
nh! khong den tong nay nay. Hoa nghiem, mセエ@ nghiem,
m& n6i m¢t each rorang. Huyen Trang Ia m<?t nha Giai tham ュセエ@ va B6 Tat
3- LU4T TONG. dai hoc van, sau khi xuat tC;lng
Khi pィセエ@ sap ョィセー@ 、ゥセエN@ gia, doi vai kinh sach cua Va 11 b¢ ャオセョ@ la:
、セ@ t\r hoi· pィセエZ@ "Phat con lap nguoi tru6c da 、セ」ィL@ to Du gia su 、セ。L@ Trang
tr;zi thl thi cac d¢ tit c6 pィセエ@ ra hoai nghi, mm quyet tam nghiem, hゥセョ@ duang thanh
lam thay. Khi pィセエ@ di¢t d¢ qua AnD<? tu h<;>c. giao, bゥセョ@ trung bien, Ngii
thi chung con hi'y ai lam Den An D¢, Huyen ucin, Ti:iP エセーL@ Nhiep dai
thay ". Trang theo Giai Hi en ャオセエ@ thira, Bach phap rninh mon,
Phat tra loi: "Khi ta su (Silabhadra) h<;>c thong Phan 「ゥセエ@ du gia, Nh! エィセー@ョィセー@ di¢t, cac d¢ dt ldy gi6i kinh nghla ve nuac ャセー@ ra duy thuc, Thanh duy thuc.
ャオセエ@ lc'zm Thdy " . Phap tuang tong. Tinh . tong Ia Tam ャオセョ@
D6 Ia cho xuat phat cua Phap tuang tong chu tong.
lオセエ@ tong. tnrang vii trl;J カセョ@ phap deu 5- TAM LU4N TONG. ·Doi Duang (618) Dao do thuc chuyen bien rna ra. Tam ャオセョ@ tong gom c6:
Tuyen ャオセエ@ su truyen tong Tam giai do tam, ngoai tam a. Bach iオセョZ@ B¢ nay do
nay. khong phap. De Ba B6 Tat, 、セ@ tir cua
Den doi nha Thanh Duong thai, Phap tuang Long Thl;l B6 Tat viet.
( 1662) D<?c tィセ@ ャオセエ@ Sti a tong rat エィセョィ@ hanh. b. Trung ャオセョ@ va tィセー@nui Biru Hoa chuyen hoang Den doi nha Tong (960) nh' mon ャオセョ@ do Long nw luat tong, giang ve Tam bi suy dan, mai den nha B6 Tat viet sau khi pィセエ@
h<;>c: Gi6i, D!nh, tオセ[@ thu Minh (1628) mai dtrqc 、ゥセエ@ d¢ khoang 700 nam.
8<? Trung ャオセョ@ gom 25 Lye エ ィセー@ Hoa Nghiem.
_ .. phclm, daqc CU'U Ma La Hoa thuqng Do tィオセョ@ quy
tィセー@ dセ」ィ@ va truyen ba vao
Trung Quoc dai Dieu Tan
(the ky thu 5).
Bach ャオセョ@ eta pha cai ta
chap cua the gian, 、セ@ lam
y vao b(> nay va ャセー@ thanh
tOng. Con m(>t 「セュ@ d!ch thu
hai gom 80 アオケセョ N@ gqi Ut
Bat エィセー@ Hoa N ghiem.
7· THI!N THAI TONG.
tセー@ chi Nghien CUu Ph3t hi}C
Gia quan Ht vo phan hi¢t
ィゥセョ@ ra c6 phan bi¢t, dong
thai quy n<;tp tat ca nhfrng
cai c6 phan bi¢t tro ve ban
tfnh vo phan bi¢t.
Do gia quan, ngaai tu
ィセュィ@ c6 エィセ@ theo ウセLエ@ phan
sang to chfrih kien cho b¢ Lay ten mii 、セエ@ cho bi¢t cua chung sinh rna lam
Trung ャオセョ@ Ia pha cai me tong. Dai nha Tuy (560) Trf vi¢c pィセエL@ lam mqi cong
chap vqng ィッセ」@、セ@ hai phai gia 、セゥ@ su con gqi la Trf due, rna van khong rai tfnh
tゥセオ@ thira va dセゥ@ thira dung Khai a nui Thien Thai, vo phan bi¢t.
thong. sang ャセー@ ra tong nay. Ton b- Khong qmin: La
B<? tィセー@ ョセ@ mon ャオセョ@ chi g6c a kinh Phap Hoa. quan Hit ca S\! カセエ@ deu do S\!
pha cai vqng chap cua tゥセオ@ Cac phap mon tu tr1 la: chi ph6i cua cai tam phan
thira, to ra cai nghia chan Tam chi va Tam qmin. bi¢t, hay n6i m(>t each
thtJc cua DC;ti thira. Tam chi gom c6: khac, tat ca cac phap deu
. 6· HOA NGHI!M TONG. a- tィセ@ chan chi hay nhat do tam phan bi¢t rna hi¢n
Hoa nghiem tong c6 エィセ@ エィセ@ chan chi. ra nhu huyen, khong c6 tt,r
tl;l hao Ia pィセエ@ giao Trung b- Phaong ti¢n tiiy tfnh.
quoc ve dai nha Duong duyen chan chi: Tiiy Cai tam phan bi¢t d6,
(the ky thu 7) Hoa thuqng duyen, trai vai hoan d.nh, ciing nha cac phap, deu
Do tィオセョN@ y theo Kinh rna tam van khong d(>ng. khong c6 エセLエ@ tfnh. Khong
Hoa Nghiem, sang ャセー@ ra c- Tuc ョセ@ bien phan bi¢t qmin di¢t tru Hit ca cac st,r
phap Pha-p giai quan va Ia chi: Khong phan bi¢t cac phan bi¢t, dua ve vo phan
so t6 tong nay. Tong nay y tU'ang cua sinh tu, Niet biet.
vao Kinh Hoa Nghiem, Ban, hfru, vo. c- Trung qmin: Quan
m(>t b(> Kinh lan, rna khi Tam quan g6m c6: tat caS\! カセエL@ phan bi¢t thi
pィセエ@ Thfch Ca Mau Ni mai a- Gia qmin: Quan tat c6, khong phan bi¢t thl
thanh dao, da n6i cho cac eft St,{ vセエL@ tuy khong CO Sl,l' khong, thtJC te ra ngoai cai
d¢ tu nghe daai g6c Bo De. tfnh, nhung c6 エィセ@ hi¢n ra c6 va cai khong, ian lan di
Sau khi Phat di¢t d¢, nhieu tuang sai bi¢t, xong den ban tfnh chan nhu, theo
Long Thy 86 Tat dem b(> tat ca nhfrng taang sai bi¢t duyen rna khong thay d6i,
kinh nay truyen sang Trung d6 chi Ia nhiing Ccii sai 「ゥセエ@ khong thay ct6i rna theo
Qu6c. M<?t ban 、セ」ィ@ g6m trong ban tfnh kh6ng sai duyen, phat ra binh 、セョァ@
60 アオケセョL@ thuang gqi la 「ゥセエN@ tfnh trf, ョィセョ@ Utl ca Sl:f カセエ@
deu blnh dAng, tu d6 phat (618) den dai Minh (1386) niem pィセエエ@ d(;ly nguai ta
huy dieu dt:mg cua chan thl bi cam chi vl nhieu nuong vao pィセエ@ ll;(c 、セ@ ra
nhu, di den ョィセー@ m<)t v6i nguai lqi dt:mg, tu ャオケセョ@ kh6i Tam gi6i.
Phap gi6i tlnh, khong thay duqc m<)t s6 phep roi lam Va ャセゥ@ theo ョァィゥセー@ vang
c6 Sl! sai khac gifra mlnh va me ィッセ」@ dan chung. sinh T!nh d¢, chu yeu khi
nguai, gifra tam va canh, Phap nay th!nh hanh o lam chung, tam nhat ョゥセュ@
gifra c6 va khong, gifra pィセエ@ Nhat Ban. Hien nay, Lat khong tan lo(;ln la duqc. VI
va chting sinh, gifra me va rna giao o Tay tセョァL@ Mong カセケ L@ tong nay duqc nhieu
ng¢. C6, Lien Xo ( cil) tuc la nguai theo. 8· CHAN NGON TONG
IMATTONGJ. chf phai cua tong nay. Ttr tオセ@ Vien ve sau, dai
Mat tong cilng duoc nao cac v! d<;li su cling de
Con g91 Ia Mat tong, truyen ba vao Viet Nam xu6ng tong nay, ai ai cling
khac ィセョ@ voi cac tong kia, kha som va da keo dai den tu duqc.
vi cac tong deu Hiy ly lam trieu Ly: vセョ@ hセョィ@ thien Tong Tiflh d¢ y vao 3 b¢
g6c, y theo ly rna tu. su, Tu D<;lo hセョィ@ thien su, Kinh: V o Luqng Th9,
Con tong nay, ngoru ly Kh6ng Minh Khong thien Quan V o Luqng Th9 va A
ra, l<;li thien ve tu6ng: mセエ@ su deu _thu<)c phai nay. 9·. TINH DO TONG.
Di Da va m()t b<? luan:
lオセョ@ vang sinh.
Tjnh D¢ tong chuyen Tong Tinh do la tong
giao chuyen ve Sl! td tl:mg
ュセエ@ chu, trai voi hゥセョ@ giao
la dung van tv, dung lai
van 、セ@ lam ro giao ly nhu
Tam lオセョ@ tong, Thien Thai
tong, Phap Tu6ng tong ...
d(;ly cho tin do ョゥセュ@ pィセエL@ phai thjnh hanh trong nuoc
phat ョァオケセョ@ vang sinh
T!nh d¢. Dai Dong Tan
(373) Tue · Vien sang ャセー@
ta duoi hlnh thuc chua
dmh, c6 le bai, t1:1ng Kinh,
niem pィセエL@ nhat cu nhat
Mat tong can cu vao tong nay tai chua Dong d<)ng deu c6 Sl:l', c6ly.
Kinh dセゥ@ nィセエL@ tuc la do Lam, ntii Khuong Lo. C6 Rieng ve niem pィセエL@
dセゥ@ nィセエ@ Nhu Lai Hpィセエ@ Ty sach n6i ntii Lu Son thu()c chung toi muon trlnh bay
Lo. Gia Na) n6i ra. Con tinh Giang Tay (Trung them 、セ@ cac nha tu ィセュィ@
Kinh 、ゥセョ@ cua hゥセョ@ giao Qu6c) thu hut duqc nhieu theo T!nh DC) tong ィゥセオ@ r6
thl do Phat Thich Ca Mau tin do. hon, 、セ@ tu hanh m6i ngay
Ni n6i ra. Cac tong khac d<;ly m<)t tinh tien.
Ve phuong phap tu nguai tu hanh lan hoi tung Niem pィセエ@ co nhieu hanh, thl trl ョゥセュ@ than chu, buoc, tien len 、セ@ ra khoi . each:
dang tdmg nghi thuc phuc Tam gi6i , thanh cong rat a- tセョァ@ ni¢m: Tuc Ut
t<;1p. Phap nay truyen vao kh6 khan. Con T!nh D¢ niem Phat truoc 「セュ@ tho
Trung Qu6c tu dai Duang tong chi dung phap mon pィセエ L@ ョゥセュ@ Ion tieng c6
Tap chi Nghien caru Phil hoc . . .
chuong c6 mo. C6 the ョゥセュ@ Cdm Ung dgo giao nan nha den pィセエN@ nha den lm (
エィセュィ@ tieng hoa nhip vm tzr nghj. pィセエ@ 、セケN@ lam theo lm 、セケ@
chuong m6 hay ョゥセエ[ョ@ tham VI cimg chung m¢t tinh, d6, bat cu hk nao: Di,
nho nho mqt m(nh minh nen hai ben CO IDQt S\! cam dung, nam, ngoi, an, ngu.
nghe khi t1:1ng ョゥセュ@ m(>t ung khong thti nghi ban Tu tセョィ@ d¢ phai: Tin,
mlnh. duqc, m(>t St! cam t1ng qua Hanh, nァオケセョN@
b- M(jt ni¢m: La ョゥセュ@ mc;>i khong gian va thai Trong khi ョゥセュ@ pィセエL@
tham _6 noi khong c6 ban gian. Co the vi nhu m¢t phai thu nhiep 6 can, nghia
tho pィセエ@ tru6c khi di ngu, may danh 、ゥセョ@ tin: Dqng Ia gifr cho tai, mat, miii,
khi sang 、セケL@ 'khi di duang tac danh 、ゥセョ@ tin di la dqng luoi, than, y' deu yen ャセョァL@
ィッセ」@ a nai lam カゥセ」N@ . lt!c, Ia nhan. Lan song 、ゥセョ@ khong con roi lo;;tn, dao
c- Quan ni¢m: La vita danh di cu dong du6i theo dien, thu gc;>n 6 can vao
ョゥセュ@ pィセエ@ vira nghi den nhau tir dau day nay den tieng ョゥセュ@ pィセエL@ cot sao
cong due cua pィセエL@ den dau day ben kia la qua. cho tieng ョゥセュ@ truac noi
giao ly pィセエL@ tuang nha den 0 nguoi tu hanh, dqng lien vai tieng ョゥセュ@ sau,
pィセ「@ _ lt!c la ョゥセュN@ Ia tu tuang. khong gian do;;tn, khong dti
d- ChuY,en ni¢m: La khi M6i ョゥセュ@ khoi len phat di ho ra bang cai to cai toe.
、ゥセ@ dilng, nam, ngoi, hie m¢t Ian song trong khong nゥセイイゥ@ pィセエ@ nhu the mai
nao ciing MョゥセュN@ tubng nha gian, ョゥセュ@ ョゥセュ@ lien ll;JC ta tinh ョゥセュL@ mm gQi Ia
· den pィセエL@ den loi pィセエ@ d;;ty. thanh nhfrng Ian song noi chinh ョゥセュL@ chinh dinh
Du ョゥセュ@ pィセエ@ bang each tiep nhau khong ngirng, (Samadhi).
nao, thl hie nao cling phai trong khong gian huang ve nゥセュ@ pィセエ@ bang each
nha den cong due Ian lao pィセエL@ tuc la huang ve: nao ciing phai coi d6 la m(>t
cua pィセエ@ v6i chung sinh, Tir bi; Tri エオセ[@ Thanh giai ャオセエL@ phai nghiem
phai nh6 den loi pィセエ@ d;;ty エセョィ[@ Giru thoat. chinh thl;l'c ィゥセョ@ hang ngay.
va lam theo loi d;;ty do. Do Ngay ngay lam nhu the, nゥセュ@ pィセエ@ cham chu, エセー@
Ia ve Su. ngay ngay ョゥセュ@ pィセエN@ エエLセョァ@ trung tu tuang, tam khong
Con ve Ly, co エィセ@ n6i Kinh, le Phat, tam thuc con vqng dqng, "nhat tam
pィセエ@ va chung ta deu cung nguoi tu hanh duqc huan bat lo;;tn" trong tam khong
m(>t tinh nhu nhau: Tinh d6 エセー@ boi nhfrng due Tir bi, con tu tuong nhiem 6, tuc
Ia tinh khong va tinh エセ」ィZ@ Tri エオセL@ Thanh tinh, Giai Ia thanh tinh.
Kinh Sam ョァオケセョ@ Tinh thoat, va nguoi tu hanh Tam da thanh エセョィ@ Ia c6
d¢ viet: hanh d¢ng theo nhfrng due d!nh; nho d!nh, se co エオセN@
Nang li, scJ ll tinh tinh do. tオセ@ co thl tat phat sinh ra.
khong tfch; nゥセュ@ pィセエ@ Ia luon luon Tu, Bi, Hy, Xa, Giai
セ N。 t ー 」 ィ ゥn ァ ィャ N ・ョ ⦅N 」キ N。 p セ ィゥ セ エ セ ィッ セ 」 ]]セ ]]]]]]]]]]]]]]セ]]]] ]]セ]]]]]]]] TQp@
Q t
) '
thmit.
Chi m<)t カゥセ」@ ョゥセュ@ pィセエL@
rna thl_Ic hahh duqc 3 mon
vo ャセオ@ hqc la:
Giai hqc
D!nh hqc
tオセ@ hqc
Nguoi tu hanh hang
ngay セゥセュ@ Ph.;tt, m6i cau
ョゥセュZ@ Nam mo A Di Da·
pィセエ@ la m<?t lan ph6ng ra
T6, 86 、セ@ D<;tt Ma thay
cac nha hqc pィセエL@ phan
ョィゥセオ@ chap van tl_I, chap
nhfrng 、ゥセオ@ thay, nghe,
ィゥセオ@ biet rna thanh ra
chuang ng<;1i cho カゥセ」@ tu
chung, ョィセョ@ lam van tl_I
trong Kinh 、ゥセョ@ Ia chan
ly, ョィセョ@ lam ng6n tay chi
ュセh@ trang Ia mi;it trang,
nen Ngai ャセー@ ra thuyet
mqt lan s6ng vao khong "Bat ャセー@ van tl_I, trl_Ic chi
gian, l<;li duqc cac ョゥセュ@
lanh, ョゥセュ@ エィゥセョ@ khac tiep
sue va lam cho lanh them
va thuc day nhau huang カセ@
nhan tam", 、セケ@ nguoi
ngoi yen li;ing, lia tam
ョゥセュ@ 、セ@ to tam kien tinh.
Vi カセケL@ tィゥセョ@ tong bat
So エィゥセョN@
Tu So エィゥセョL@ neu tam
khong con dinh dang vai
ngli dl;lc, than tam vui
mung trong d!nh thi d<;lt:
· D!nh sinh hy l<;1c dia
cua Nh! エィゥセョN@
0 Nh! エィゥセョ@ thay cai
vui, mung truac con tho
dqng, ァセエ@ bo vui mung
d6, chi huang sl_I khoan
khoai em d!u thl d<;1t:
Ly hy 、ゥセオ@ ャセ」@ d!a ciia
Tam エィゥセョ N@
0 Tam エィゥセョL@ thay vui
chi la doi dai vai kh6 rna
Til bi, Tri エオセL@ Giai thoat. ャオセョ@ nguoi rat thong c6, ァセエ@ bo cai vui, gifr
D6 Ia ャオセエ@ tuong ung. D6 minh hay khong biet chu tam thanh tinh thi d<;1t:
cling la tha ll_Ic rna chung
ta thuong ngbe thay n6i
trong 、セッ@ pィセエN@
N guoi tu Ph.;tt, ャセ@ pィセエL@
cling deu tu hqc duqc ca.
tィゥセョ@ tong tir 80 、セ@ D<;1t
Mala So T6 エイオケセョ@ den T6 thu 6 la hオセ@ Nang tra カセ@
Xa ョゥセュ@ thanh tinh d!a
ciia Tu エィゥセョN@
T!nh D¢ tong va Thien
tong Ia hai tong duqc
ョゥセュ@ pィセエ@ vai nhat tam bat sau, thl chia lam 5 tong: ョィゥセオ@ nguoi theo. Til doi
ャッセョ@ tham nhuan giao ly - Tong Lam te, Tong Minh ( 1368) den nay,
nha pィセエL@ thl_Ic ィゥセョ@ giao ly Tao d¢ng, Tong Quy trong cac d<;1i tung lam,
d6 trong CUQC song hang ngm)'ng, Tong Van mon, va cac noi tu theo phuong
ngay la nguoi tu T!nh d¢ Tong Phap nhan. TL£ nha phap tham エィゥ セョ@ tuc la
tinh tien nhat.
D6 Ia chfnh tin, chfnh
dao. . . /
1 0- THIEN TONG.
Tong カセ@ sau, cac tong 、セオ@
suy ti'm, rieng Tong Lam te
Ia thinh hon ca.
Nguoi tu thien thoat ly
Tong nay do 86 、セ@ dセエ@ ngu dl;IC , thl than tam
Ma, nguoi Nam Thien khoan khoai vui mLrng vo
true qua Trung Qu6c ィセョ@ tuc la 、セエZ@
·(527) sang ャセエー@ va lam So Ly sinh hy l<;tc d!a cua
tィゥセョ@ tOng 、セオ@ kiem tu
ca ョゥセュ@ pィセ エL@ tuc la
tィゥセョL@ T!nh song tu.
N6i tom lqi, 10 tong
n6i trhz, khong ngoai hai
/uqn Klz6ng vel Hrtu;
PhuO'ng phap ru tri khong
ngoai sセサ@ lll VO fy (jliG/1 ./.
Tap chi Nghien cliu Phat hoc
NEN LAM PHAT SU / . .
NHUTHENAO? Hoa thutJng TldCH THANH nghiセm@
ィセエ@ Sl;l la chi cac Khi Utm pィセエ@ Sl;l, gta Lam pィセエ@ Sl;l phai h<)i du
ᄋセ」@ nhu hQc pィセエ@ quyen phan nhieu quan cac dieu ォゥセョ@ エィセュィ@ tam,
va hoang duong ョゥセュ@ mlnh Ht nguoi chu cung kinh, ョァィゥセュ@ tuc,
pィセエ@ phap rna doi muon thinh, ョセョ@ khong trang tn;mg. Tot nhat gia
tuqng chu yeu Hi con trl;{C tiep tham gia cling chu quyen va than hiiu ョセョ@ dich
ngum. Vi dl;l nhu t1,1ng Tang Ni tl,lng Kinh, Ie than trl tl;lng, Ie sam, ョゥセュ@
Kinh, nghe Phap, giang pィセエN@ tィセュ@ chi, c6 khi chu pィセエN@ Luc can thiet ョセョ@ le
Kinh, bo thi, trl gim, hanh Tang Ni dang t1,1ng Kinh thinh Tang chung chi bao,
Bat chanh 、セッL@ tu thien
d!nh, sau Ba la ュセエ@ 、セオ@ Ut
Utm pィセエ@ sl;(.
tru6'c dim tdmg, con gia dftn dat lam pィセエ@ SlJ. dセュ@
quyen th1 ャセゥ@ a 「セョ@ 」セョィ@ trang can phai giii' trang
chen エセ」@ chen thu, 16'n tieng ョァィゥセュN@ khong duqc bira
Song trong CUQC song noi 」ィオケセョL@ hay bai 「セc@ v6'i bai, on nao.
cua nguoi dan n6i chung,
hq chua c6 khai ョゥセュ@ the
nao Ia lam pィセエ@ SlJ. Thuang
thl khi 「セョ@ be hay nguoi
khach! Hq coi カゥセ」@ t1,1ng
Kinh, ョゥセュ@ pィセエ@ nhu la
pィセエ@ sl! khong phai 1a
nghi thuc. Khong the xem
m<)t hJ.nh thuc trang hoang pィセエ@ stJ nhu Ia m<)t tiet ml;lc
cho dam tang, chung to trong nghi thuc tang Ie. Gia
than qua doi, hQ m6'i vl vinh dl! tua nguoi mat. quyen va than hihl can phai
nguoi mat rna lam m<)t Lam nhu カセケL@ 」ィセョァ@ · ョィゥセエ@ thanh tham gia, neu
chut Ph*t slJ mang tinh bu nhfrng doi v6'i pィセエ@ phap c6 the t1,1ng theo thl tot,
dap, v6't vat, gqi la ウゥセオ@ d<), bat kinh, rna con doi v6'i b?mg khong cling phai a d6
tien vong. H9 thinh nhung vong linh vo le, chi c6 the 、セ@ lang nghe hay le ャセケ N@
カセ@ Tang Ni 」ィオケセョ@ lo カゥセ」@ gQi Ia m<)t ィッセエ@ d<)ng· theo Nho vao sl;{ thanh tam,
tl,lng Kinh, le sam cho エセー@ ll,IC, rna khong phai la cung kinh cua gia quyen,
nguoi mat. lam Phat su. se cam ung v6'i chu pィセエ@ va
Bo Tat. Nuang theo sue nguai mat trong vong bon Neu nhu nguai mat da 」エッセ@
than va 、セッ@ ly pィセエ@ phap, muoi chin ngay, dqi nhan vao ba duang du, nha sue
se khai rna tam trf va CUu duyen chfn muoi se tuy C6ng due do gia quyen va
d(> cho nguai mat. Bai vl, duyen, tuy ョァィゥセー@ 」ィオケセョ@ than hfru lam pィセエ@ Sl.f hoi
lam pィセエ@ sl.f la エイゥセオ@ thinh sinh. huang cho, cling c6 エィセ@
vong linh den dan
trang Hing nghe kinh
phap, hoa giai
ョァィゥセー@ ll.fc phien
nao, nhan d6 sieu
sinh thoat kh6. Neu
nhu gia quyen than
hfru khong quan tam
gl den pィセエ@ sl.f, da
khong tham dl.f,
cling khong Qセ@ kinh,
nhu カセケ@ neu c6 c6ng
due di nfra cling vo
cung ft oi.
vセケ@ nguai chet
lam pィセエ@ Sl.f tot nhat
Ia trong bay that,
giam di noi dau kh6,
cai エィ ゥセョ@ hoan canh
ba duang du. Neu
nhu da sinh ve coi
ttoi, nho cong due
nay khien cho h<.>
tang them phuc l;:tc;
Con nhu da ve coi
pィセエL@ thl phfun sen
ding duqc nang cao.
Sau bon muoi chin
ngay tat nhien ciing
c6 エィセ@ lam cac カゥセ」@
pィセエ@ Sl.f, khien nguoi
mat huang duqc
cong due lqi fch.
Dieu khac nhau Ia,
bon muoi chin ngay neu nguoi mat da sau khi mat. Thuong D!a T(lng Vuung Bo Tat chua Co' Le, 」ィオケセョ@ sinh, hay 、ッセ@
Anh:TTH thl nguoi t;:to ョァィゥセー@ Nam Dfnh.
ac qua ョセョァ@ sau khi chet Truac khi 」ィオケセョ@ sinh,
ャセー@ tuc se 、ッセ@ vao ba neu vl nguoi mat lam cac
duang du ( L ). Nguoi t<:to pィセエ@ sl.f 、セ@ sieu d<;>, thl c6
nhieu ョァィゥセー@ エィゥセョ@ se sinh エィセ@ 」ィオケセョ@ nghi¢p ac, gay
len coi troi ngay sau khi t;:to co sa ョァィゥセー@ エィゥセョL@
vao duong du, thl
kh6ng エィセ@ nao 」ィオケセョ@ d6i
duqc lo1;1i chung sinh (2)
rna nguoi mat da thac sinh
vao.
Theo Kinh D!a T f:Zng
mat con tu t'nh ョァィゥセー@ khien nguoi mat khai rna n6i: Neit mu(fn sieu dq tien
thanh tl_fu se duqc vang tam y, tieu dan エセー@ khi, ben vong quyell thuqc, . uen
sinh ve t セョィ@ d(>. Ngoai duqc sinh ve coi trai, cho cung kfnh Cltng dutmg clur
nhung truong hqp nay ra, den vang sinh coi pィセエN@ PluJt, 8 6 Tat, dqc エセュァ@ tlu.t
Z セセセセ]] ]]]]セ セMMMMMMM• ャエセp@ chi Nghlan cliu Phat hoc
tri Kinh Ph(lt. Kinh Vu mon nao, nhu thuong エエLセョァ@ phap, chon cat trqng ィセオ@ la
Lan ャセゥ@ bao: Nen; bf/ thf m<?t b<? Kinh, hay thuang trl dieu kh6ng can thiet, ph6
nlng dui7ng chung Tang. m<)t danh ィゥセオ@pィセエ@ ィッセ」@ B6 trUCIIlg tang Ie rlnh rang Ia
Tom y Kinh 、セケL@ nen dung Tat nao, thl tot nhat nen カゥセ」@ lam v6 nghla. Neu nhu
tren ャセー@ trubng gia dlnh theo phap mon d6 tri h:lng,
than nhan, dem nhiing カセエ@ hoi huang cho hq.
dem tai v.;tt cua nguai mat
va kha nang cua nguai than
hru ャセゥ@ cua nguoi mat, cung
duong Tam Bao, cll'u te
nguoi ngheo kh6, lqi ich xa
h<)i, cho den blnh dAng bo.
thi cho tat ca chung sinh,
khien h9 het kh6 duqc vui.
Day deu Ia nhfi'ng trq
duyen, giup nguoi mat
thoat ra neo kh6, sinh ve
Tiflh d<).
Theo t<;tp quan nguoi ra lam nhfi'ng カゥセ」@ khoe
Trung Quoc, c6 エィセ@ trong khoang si 、ゥセョ@ be ngoai, thl
bon muoi chin ngay lam chi bang dem tien cua d6
pィセエ@ St! la dieu tot nhat. cung duang Tam Bao,
Neu khong, trong bay ngay, hoang duong Ph<;tt phap,
ba ngay, エィセュ@ chi trong cll'u trq nguoi ngheo, lqi ich
m<?t ngay sau khi mat, hay chung sinh, roi hoi huang
m6i tuan that lam pィセエ@ St! cong due cho nguai mat.
m<)t Ian thl ciing tot. Dieu Tang Ie nen don gian,
nay my thu<)c vao dieu ォゥセョ@
"Trong bon muoi chin kinh te va nhan St! cua gia
ngay, tot nhat tir khi lam dlnh nguai mat quyet d!nh.
chung tro di khong dll't . V ':\D nhat gia dlnh khong c6
tieng ョゥセュ@ pィセエL@ d6 Ia trq kha nang Ie thinh m<)t v!
ョゥセュN@ Neu nguai mat hie Tang Ni lam Phat su, thl
song chuyen tu phap mon gia quyen du chi m<)t nguoi
T!nh d<), thl duCIIlg nhien ciing nen tt_mg Kinh hoi
khi trq ョゥセュ@ phai ョゥセュ@ huang. Neu khong biet
hong danh Due pィセエ@ A-Di- t1,1ng Kinh thl ciing nen
nghiem hie, trang trqng,
neu khong thl kh6ng phai Ia
lam Ph<;tt SJ!, chi muqn djp
nguai than mat, qua nghi le
rlnh rang, thoa man tam
vinh dt! hao cua mlnh.
Khong nen chon theo nguai
mat nhfi'ng vang ngqc va do
、セ」@ quy tn;mg, vi khong co
lqi gl cho nguoi mat, rna
Da. Nen vai nguoi hay tirng ョゥセュ@ pィセエN@ Con nhu カゥセ」@ con lang phi cua cai./. ngUO'i m<)t thay phien trq dot giay tien vang bl;lC, --- ----- -- -- --- -- ------------
ョゥセュN@ Neu nguai mat luc ィッセ」@ hang rna nhu nha
sinh tien khong c6 chuyen giay, xe giay ... , cho den dot
tu セ\Iエ@ phap mon nao ca, thl quan ao, do 、セ」@ nguoi mat
」ゥゥョァセV@ エィセ@ trq ョゥセュ@ bang h.le sinh tien Ia エセー@エセ」@ dan
each ョゥセュ@ danh ィゥセオ@ pィセエ@ gian, khong c6 lien quan gl
A-Di -Da. Con nhu hie song den カゥセ」@ lam pィセエ@ SJ!.
vi ay c6 chuyen tu m<)t phap Theo quan di6m Phat
(1) Dja ョァセ」セ@ ngii quy, sue sinh.
(2) Theo Pht;it giao, chun·g sinh du(Jc chia thimh sau lotJi: Tri'Ji, ngum, a-tu-la, dja ョァセ」L@ nga quy, stlc sinh; hay niim loqi, t{tc sau lo(/i tren, frll a-flt-la.
chi Nghlen cUll
" , "=, - ', THANH KINH DINH LEDUC PH6T A-DI-DA GIAO CHU
COl CUC セc@ PHUONG TAY:
Viti net ve DUe Phat A-Di-Da •
va ph3p mOn T!nh dQ
Due pィセ@ A-Di-Da Kinh dセゥ@ A Di Da chep
dng, ve thm Due pィセエ@ The Tt! tセゥ@ Vuong Hun Ghio chu luc d6 c6 m(lt vi quoc vuang ten la Kieu-Thi-Ca, vua Kieu-Thi-Ca nghe Due pィセエ@ thuyet phap lien bo ngoi vua xuat gia lam v! Ty khieu hi¢u Ia Phap tセョァN@M9t hom Ty khieu Phap tセョァ@ dinh le Due pィセエN@ quy xuong ch<lp tay cau pィセエ@chtl'ng minh cho 48 Im phat nguy¢n cua minh. Do nguy¢n Iuc ay sau nay thanh Due pィセエ@ A-Di -Da.
phat tam cung dang cac
m6n Am thl!c, y ph1;1c len
Due pィセエ@ va dセゥ@ chung
luon luon. Vi 、セゥ@ than Bao Hai nhan d6 khuyen vua
nen phat tam B6 de cau 、セッ@v o thuqng. Vua lien
nguy¢n sau nay thanh pィセエ@
se lam Giao chu m(lt canh
gi6i Cl!C ky trang nghiem
thanh t!nh de giao hoa chung sinh. Vua V o Tranh
Ni¢m phat nguy¢n xong,
Due Bao tセョァ@ Nhu Lai lien
lセゥ@ theo Kinh·Bi Hoa thi th\1 ky cho vua sau nay se ve doi vua cィオケセョ@ Luan thanh pィセエ@ hi¢u la A-Di-Da
Thanh Vuong ten Ia Vo va coi mr&-c cua Ngai la coi
Tranh Ni¢m c6 vi 、セゥ@ than Ct!c lセ」@ Tay Phuong. tenIa Bao Hai. Bao Hai c6 A-Di-Da nghia la Vo
UlNIRI
Ia cong due cua Ngru to Ian
khong sao ォセ@ xiet duqc.
Theo Kinh A-Di-Da thi
coi nuoc Ct!c lセ」@ Tay
Phuong la the gioi rna
chung sinh trong d6 song
rat vui khong c6 dau kh6,
phien nao, bat tinh rna thuan duqc huang sung
suang, ィセィ@ phuc, an ャセ」@ va
thanh tiflh . Coi nuoc nay
ciing g<;>i Ia Tinh d(l.
Philp mon T!nh dt)
La phap mon tu de duoc
ve coi T!nh d9 cua Due pィセエ@ A-Di-Da. Phap mon
nay y vao ba b9 Kinh va
m(lt b9 · lオセョ@ lam giao
nghia chfnh. Ba b9 Kinh Ia
nguoi con ten Ia Bao tセョァ@ luqng quang, la hao quang Bpィセエ@ Thuyet V o Luqng
tuong dt;p iセ@ thuang, sau tri tu¢ cua Ngai VO luqng Th<;> Kinh" (02 _quyen) g<;>i
xuat gia thfmh pィセエ@ hi¢u Ia vo bien chieu kh.lp cac the t.lt Ia Bdセゥ@ Kinh" do Ngai Bao tセョァ@ Nhu Lai. M9t gioi. V o luqng th<;> Ia tu6i Khuong Tang Khai doi Tao
hom vua Vo Tranh Ni¢m thq cua Ngai song lau khon nァエ⦅セケ@ d!ch. Bp ィセエ@ Thuyet
nghe pィセエ@ thuyet phap lien luang. Vo Juqng cong due Quan Vo Luqng Th<;> Kinh"
(01 アオケセョI@ gQi tcit Ut "Qmin qua ba coi. Pham nguoi nao tam mu(>i. Theo dセゥ@ su
Kinh" do Nga.i Cuang- c6 long tin sau scic, kien tri Lien Trl (cuoi doi nha
LuO'ng- Da- Xai doi Luu va tha thiet phat ョァオケセョ@ Minh ben Trung Hoa)
Tong djch. Bpィセエ@ Thuyet A sinh ve coi ct,rc ャセ」@ ben trong アオケセョ@ A Di Da Sa Di Da Kinh" (01 アオケセョI@ 」セョィ@ d6 phai chuyen tam Sao thl nhat tam c6 St,r nhat
gQi tcit la Btゥセオ@ Kinh" do ョゥセュ@ pィセエ@ A-Di-Da, khi tam va Ly nhat tam. St,r
Ngai Cuu- Ma- La tィセー@ ョゥセュ@ pィセエ@ tam bu()c vao nhat tam Ia tam kh6ng エセー@
doi Dieu Tan· dich tir PhC:In ィゥセオ@ pィセエL@ mi¢ng tr'i ョゥセュ@ ョゥセュL@ tam va mi¢ng tuang
sang Han. M()t b¢ ャオセョ@ Ia danh pィセエL@ tai Icing nghe ung, moi ョゥセュ@ deu la pィセエ@
"Vang Sinh T!nh D<? lオセョB@ ョゥセュ@ pィセエL@ tam kh6ng tC:Ip hi¢u. Tt,r mlnh biet ding
do Ngai The Than truoc loC:In VUOng mcic vao カゥセ」@ minh dang ョゥセュ@ pィセエ@ va c6
tac, Ngai BO De Luu Chi khac thl du c6 sinh ti'r tr<;mg danh ィゥセオ@ pィセエ@ dang ョゥセュ@
dich tir PhC:In sang Han. t()i, v6 so ac ョァィゥセー@ cling thl d6 la nhat tam ョゥセュ@
Kinh V 6 Luqng Th9 n6i c6 エィセ@ duqc vang sinh ve pィセエ@ hay toan tam ョゥセュ@
ve tien than cua Due pィセエ@ c6i d6. 0 the gioi Ct,rc LC:Ic pィセエN@ Ly nhat tam Ht tuang
· A-Di-Da khi con Ia Phap vj ay tiep tvc tu h<;>c, huan ung voi ly ョゥセュ@ pィセエL@ phap
TC:Ing Ty khieu da phat ra エセー@ pィセエ@ phap, tang truang than pィセエ@ A-Di-Da da san
48 dieu エィセ@ nguy¢n 、セ@ crru Bo de cho den khi giac ng¢ c6 trong con nguoi, trong
d<? chung sinh. Kinh Quan giai thoat hoan toan thanh tam cua mlnh roi, chi can
V 6 Luqng Th9 n6i ve phep qua V 6 thuqng Chfnh ding minh ョィセョ@ ra duqc dieu d6,
Quan tuang ョゥセュ@ pィセエN@ Chfnh giac. Trong Kinh A song theo voi hC:Inh ョァオケセョ@
Kinh A Di Data canh the Di Da pィセエ@ 、セケ@ hanh gia cua Ngai thl pィセエ@ A-Di-Da
giai Ct;rc lセ」@ eve ky trang chuyen tam ョゥセュ@ pィセエ@ den tuc la Tv tinh, coi Tay
nghiem dt?p de va thanh muc "Nhat tam bat loan" Phuang kh6ng khac tam ta.
tinh, c6 Due pィセエ@ A-Di-Da thl khi ュセョィ@ chung se vang D6 chinh la canh gioi ィゥセョ@
ィゥセョ@ dang lam Giao chu va sinh ve the gioi Ct;rc L;tc tien - TV tinh Di Da, Duy
dang thuyet phap cho Phuong Tay. Trong Kinh tam Tinh d¢. sv nhat tam
chung sinh a d6. lオセョ@ Di Giao ciing c6 cau: "Che' · thu(>c ve Thien quan, Thien
Yang Sinh T!nh D¢ la b¢ tam mqt ch6 khong vi¢c gi djnh; Ly nhat tam thu()c ve
ャオセ@ thau tom y nghia cua La khong xong ". Nhu カセケ@ Thien ng¢. Day Ia ket qua
ba b<? Kinh tren. nhat tam bat ャッセョ@ cung la cua Thien T!nh song tu, lay
Phap m6n T!nh d<? la m(>t trong nhung phap m6n ョゥセュ@ pィセエ@ lam ョィセー@ m6n,
phuang エゥセョ@ thu thang, c6 tu dinh, ciing gQi la nゥセュ@ thanh 、セエ@ duqc ffi\IC .dfch
the nho vao sue エィセ@ ョァオケセョ@ pィセエ@ tam mu¢i, Ban chu Tam mu¢i, Lieu ng(>, Giai
cua pィセエ@ A-Di-Da rna vuqt tam mu()i hay Nhat ィセョィ@ thoat./.
..
Tap chi Nghien cliu Phat hoc
セ@
TAM GIAO セ@ ..A.
f)QNG NGUYEN v6'i khoa hoc hien dai
• • •
h6ng Tic n6i: dong XU, Ia bat kha phan; la d<;ti dja . . . Tir cai Thai
"Thien l:f'. do con nguai 、セエ@ ra la gia Khong, cai Nguyen, cai I
Thien ly chi c6, la khong thl;(c c6. M<?t ban dau: (20=1) tuc
c6 "M<?t", cai ChAng qua Ia t<;ti con ngum Thai cl;(c. Thai Cl;[c sinh
"M<?t", cai "Nguyen" ban ta thai qua ィッセ」@ bat 」セーN@ Luang Nghi: (21=2) la Can dau ay sinh ra tat ca. Cai tat Chua tirng bao gia chi c6 Khon, la am duang, la cha
ca ay thang tram mai mai, thi¢n khong c6 ac rna thanh ュセ N@ Luong Nghi sinh Tu
khong dau cu6i, khong Sl;f. Thi¢n ac la khong khac. Tuqng: (22=4), roi Tu
ngirng nghi, kh6ng them Khac la do t<;ti nai ta エィオセョ@ Tuqng sinh Bat Quaj:
bat, khong tang giam. y hay khong エィオセョ@ y d6 rna (23=8) den vo cimg . ..
Kh6ng Ti':r chu truang thoi. vセエ@ ly hi¢n 、セゥ@ cho dng
"trung dung". Trung dung Kinh D!ch viet: V 6 cl;(c c6 V1,l n6 Ian (Big Bang)
la cai ャオセエ@ エセォ@ quan blnh (chaos quantique), Vo C\!C each day khoang 15 ty nam
cua カセョ@ hfru, cua vii tfl;l. Vii hay Thai Cl;(C, hay Thai va da xac djnh duqc 4
tr1;1, · カセョ@ hiiu w n6 trung Nhat; Nhat nguyen Luf1ng tuang tac vii tr1;1 ( quatre
dung; nuac bien la khong Cl;(C, Tir cai Nhat nguyen - interactions), d6 Ia: Ll;(c
c6 ban, ウセ」ィ N@ Dai ngan, Luf1ng qrc nay la "cai Nho di¢n tir (force electromag-
phai trai, tren duai, truac khong trong, cai Lon netique), Ll;Tc hap dan
sau, 、セー@ xau, yeu ghet, khong ngoai", la cai M¢t, tn.mg truang (force gravita-
thi¢n ac, phuc ィッセ@ . .. Ia hai .Ia cai Nguyen khi Thai hセッ@ tionnelle), Ll;(c yeu (force
Cl;(C cua cung m(>t con ban dau nay rna sinh ra tat faible) va Lvc ュセョィ@ (force
duang, Ia hai ュセエ@ cua m(>t ca cac thien ha, trang sao, . forte). B6n ll:fc vii trt;I nay
tuong ung v6'i Tu Tuqng rna Phan, Phan rna thuong va phai 」ィセオ@ luan
cua Kinh Dich. Nguyen; Bat bien rna Bien, hoi.
Uio tl:r n6i: "Hlm d(>n" Bien rna Bat bien; Dich rna Due pィセエ@ d<;iy: Chung
(Chaos quantique) hay Coc Bat d!ch, Bat d!ch rna D!ch. sinh nao cling c6 Tam.
Than. "Hon d(>n" la khi hay D6 la cai le tl;f nhien, la le Chan tam tuc pィセエN@ Chung
nang luqng ban dau. "Coc" troi カセケN@ sinh - Tam - pィセエ@ nhu m(>t
la hang, la am chi cai trong Albert Einstein bao: E = cai kieng ba chan khong
rong, cai hu vo. "Than" am
chl tinh thieng lieng, tinh
me2 エィセ@ thieu, thieu m(>t chan Ia
E Ia cai vo hlnh, la cai khong エィセ@ duqc va tro nen
huyen 、ゥセオ N@ Buong the c6 Nguyen, Ia nang Iuqng 、ゥセオ@ vo nghla. Chung sinh
khoang trong, c6 cl:ra ra vao dl;lng, la cai khong c6 (nguoi) c6 Thuc, thuc do
rna c6 cai "dt;1ng" tUc lam khong thoi gian, la thuang Tam la phan, la tuong doi,
noi o. Am chen c6 cho ton, vlnh cl:ru. Cai Nguyen la sai 「ゥセエL@ la vo thuong va
trong rna c6 cai dl;fng. Banh E vo hinh la cai Mot, nho phai ch!u luan hoi. Chan
xe c6 6 trt;1c rong rna c6 cho khong trong - 16'n khong Tam tuc pィセエ@ Ia エオケセエ@ doi,
quay ... Coc Than Ia "hang ngoai nay, rna sinh ra me2 la vo sai 「ゥセエ@ va thuong
thieng", la cai trong rong hihl hlnh la cai Phan, cai hang. C6 bon cau hoi:
huyen 、ゥセオN@ Cai trong rong Nh! nguyen, cai tuong doi, Con nguoi Ia ai? Tir dau
huyen 、ゥセオ@ Ia cai M(>t, Ia cai c6 khong thai gian, cai den? Lam gi? Roi ve dau?
cai Nguyen. Cai Nguyen, sinh 、ゥセエ@ va phai. ch!u luan Due pィセエ@ khong c6 y
cai M¢t sinh ra cai "Phan", hoi. d!nh tra loi vi khong ich gi
sinh ra trang sao, son ha, Cuoi cung pィセエ@ bao: cho カゥセ」@ tu エセー@ ly tham,
d<;ii dia, sinh ra cai phiii trai, Chan khong - dゥセオ@ hihl. san, si... cua chung sinh.
tren du6'i, tru6'c sau den vo V <;in phap - Giai khong. Nhfrng nguoi 、セ@ tir ciia pィセエ@
cung... Uio Tl:r .(Duong Chan khong - dゥセオ@ hihl la c6 エィセ@ guqng ィゥセオ@ セィオ@ sau:
Hung) n6i cai "M(>t" la cai Nguyen, la エオケセエ@ doi,
M(>t sinh Hai, Hai sinh Ba, khong hinh . tu6'ng, khong
Ba sinh tat cL. the la Lao dau cuoi, khong ngirng
Tir n6i theo so mii . Kinh
D!ch n6i theo so thanh, tir
Nguyen rna Phan.
The Ia cai Nhat nguyen
nghl, khong them bat tang
giarn, thuong hang bat
bien. v <:in phap - Giai
khong la Phan, la tuong
- Con nguoi Ia ai?
Con nguoi Ia pィセエ@ se
thanh.
- Tir dau den?
Con nguoi tir "vC;tn phap
vo thiiy'.' c(>ng v6'i "Dinh ly
duyen khoi" rna den hanh
エオケセエ@ doi rna sinh ra cai Nhi doi, Ia Nh! nguyen, Ia sai tinh nay.
nguyen tttong doi. Nguyen 「ゥセエL@ Ia sinh 、ゥセエL@ Ia vo -Lam gi?
tセー@ chi Nghlen cUll pィセエ@ hoc
Utm cai カゥセ」Z@ Duy tue ngrrqc ャセゥ@ m(>t chut, nai nao ngur)'i trong エイセョ@ chie/1,
th! ョァィゥセーN@ c6 day du dieu ォゥセョ@ sinh nhung chi c6 nguiri nao fl./
- Roi ve dau? ィッセエL@ chk chin nai ay chinh ーィセエc@ dllr}'c chfnh
Roi tra ve nai: Thl,Ic エセゥM khong ph<li lanai gianh cho minh mo·i Ia nguiri chien
a day -bay gia- vlnh Cll'U. nhiing ai c6 tam thl,IC tu. thilng vin/z quang nh{/t.
Yeu dau - lanh khoe, bat Khong nen 、セ@ cho than tam Hoa hinh khong tid duy rri
ィセョィ@ - ィセョィ@ phuc, nhl:IC - bj dieu ォゥセョ@ hoa se kh6 tU bang th{ {セHc@ dol nghjch va
vinh, ィッセ@ - phuc, phien nao エセーN@ nghi ngir nhau ".
- an ャセ」@ la nam trong ーィセュ@ Tru6c khi thanh d<;to, tィセエ@ phap エセゥ@ the gian,
tru nhj nguyen bat kha Due pィセエ@ von chi la m(>t pィセエ@ a ngay trong ta. Tam
phan. Day la nhung khai nguai binh thuang. Nhfrng phien nao la chung sinh,
ョゥセュ@ do con nguai 、セエ@ ra, gi Ngai thanh 、セエ@ duqc tam an ャセ」@ la pィセエN@ Tam sai
la gia c6, la khong エィセエ@ c6, hoan toan do trf エオセ@ va no 「ゥセエ@ la chung sinh, tam
la huyen c6. Tat thay deu la ll,Ic ban than. Nguai 、セケZ@ khong sai 「ゥセエ@ la pィセエN@
sim phiim cua cai "Trf'_ "M6i nguiri phdi la him Thien ly - Trung dung
Neu cai "Trf" khong c6 d6, ddo t¥ tluin, phdi nuong cua Kh6ng Ti'r, Hon d<)n -
Nga khong c6 d6, lay ai t¥a vao chinh minh, phdi Coc Than cua Lao Tu,
lam nguai bj kh6 dau? Lay t¥ gidi thoat, phdi lam chu Chan khong- dゥセオ@ hfru cua
ai rna n6i c6 nhl:IC vinh? duqc than tam cua minh. nha pィセエL@ Ban lai v6 nhat
Lay ai rna chju noi bat N gai dgy: "C hie'n thilng カセエ@ cua hオセ@ Nang, E=me2
ィセョィ_@ pィゥエセョ@ nao Ia an ャセ」L@ duy nhat dem lgi hoa binh cua Albert Einstein ... deu
an ャセ」@ tuc phien nao. Kinh va hgnh phuc !a chien guy ve cai "M<;>t", cai
"Khu rung" trong Kinh thilng tlf tam. NguOi ta c6 "Nguyen",
Trung b<? t?p 1, due pィセエ@ thl chinh ーィセ」@ hang tril}u 「ゥセエBNON@
-
cai "Vo sai
、セケZ@ " ... Tu tit bo tham,
san, si d noi bi d6i khat, bi
danh chili, bi du6i di thi
ciing khong di ". Nhu the c6
nghia la nai nao thieu dieu
ォゥセョ@ sinh song ャセゥ@ la nai c6
エィオセョ@ duyen 、セ@ tu hanh.
lセョ@ sau vao trong hQa se
thay phuc, ャセョ@ エィセエ@ sau vao
trong phien nao se thay an ,
ャセ」N@ Neu chup.g ta ィゥセオ@ Tam quan chua A-oc-til duimg, vゥセエ@ Tri Phil Thf!.
tセー@ chi Nuhien caru Phat hoc
..... , ? ?
VAN HOA - LICH SU' - TU' TU'IJNG
Kh6i' qu6t ve ng6n ngQ . セ@ A ;#
KINH DI:EN PHA T GIAO • Thich Nil THANH CHAD
1- PHAN loセi@ THi TAl NGON NGfr:
thUOng Slr d\}ng den cac giac ng(>, giai thoat.
M¢t trong nhiing ャッセ ゥ@ エィセ@
hinh ngon ngii' kh6 ィゥセオ@ va
uyen ao nhat trong kho
tang van, triet hQC pィセエ@
giao Ia ngon ngfr kinh 、ゥセョN@
Theo truyen thong, tat ca. giao Phap do Due pィセエ@
truyen d<:ty cho hang 、セ@ t\r
hinh anh d\} , thi d\} 、セ@ gui 2. Ung エセョァ@ (Gaya): Sl,f
gttm nhiing y tuong sau xa. (truyen t1:1ng) ghi ャセゥ@ lcri
Thong thucrng thi ngucri pィセエ@ theo エ ィセ@ tan van.
nghe de coi thucrng khong 3. kセ@ エセョァ@ (GaTha): sv chu y. Nhung khi 、セ@ tam (truyen t\}ng) ghi l<:ti Icri
thi cac hlnh anh, thi d\1 nay pィセエ@ d<:ty theo the tho ォセ@
dien ta nhiing y tuang rna 4. Nhu thi ngfr
lcri pィセエ@ 、セケ@ rat sau sttc. (ltivuttaka): Sl! ghi chep
Truac khi di vao khao ャセゥ@ nhfrng dieu duqc nghe
cua Ngai deu duqc g9i la sat cac 、セ」@ trung cua ngon
Kinh (Sutra) hay kinh 、ゥセョ@ ngii' kinh 、ゥセョ@ pィセエ@ giao,
pィセエ@ giao n6i chung. Kinh chong ta thao ャオセョ@ ve van
la m¢t t<:tng thu trong ba de Btィセ@ lo<:ti van hQc" trong
t<:tng: Kinh t<:tng (Sutra pita- kinh Trung b(>, エセー@ 1 vゥセョ@
ka), lオセエ@ t<;lng (Vinaya Nghien ctiu pィセエ@ hQc vゥセエ@
pitaka) va lオセョ@ t<;1ng Nam t<;1i thanh pho Ho Chi
(Abhidamma pitaka). Ngon Minh, tr 303 da phan lo<;1i
ngu trong ba t':lflg nay rat エィセ@ tai nhu sau: "Kinh,Ung
phong phu va da d<;1ng. a !tJng, Gidi thuyet, K¢ エセュァL@
ttr Due Phat n6i, hoac true . . . tiep ィッセ」@ gian tiep.
5. B6n sanh (Jataka):
Sl! ghi chep l<:ti 」ィオケセョ@ tien
than cua Due pィセエ L@ theo lcri
Ngai ォセN@
6. Vi tang hfru
(Adbhutahdarma): Sl,f ghi
chep l<;1i nhung sv カゥセ」@ hy
hii'u (hiem c6) trong dcri
day, n(>i d\}ng cua bai viet Cdm ln'rng ngif, Nhu thi nhu 」ィオケセョ@ cac Due pィセエ@
chi c6 エィセ@ de 」セー@ den エィセ@ ngir, Biln sanh, Vi tang hii'u qua khu ... do Due pィセエ@ ォセ@
lo<;li ngon ngfr hlnh anh pluip, Phuong qudng ". lai .
trong Nikaya va van ィセ@ dセゥ@ 1. Kinh (Sutra): Nhung 7. Ca m hung ngfr
thua. Vl ding trong cac thai dieu Due pィセエ@ d<;ly cho (Udana) - con g9i la kinh
thuyet phap .. Due pィ セ エ@ hang 、セ@ tutu エセー@ 、セ@ c1i den pィセエ@ Wthuyet hay vo van
tセー@ chi Nghi8n CUu pィセエ@ hfJC
tl;l' thuyet: Ghi chep ャセゥ@ bon chfr "T6i nghe nhu
nhfrng dieu do Due pィセエ@ W vay" (Nhu thi · nga van -
n6i ra trong nhfrng nha.n Evam me suttan).
duyen (tnrang hqp) d?c Dieu nay nham am chi
「ゥセエN@ dng nhfrng dieu ghi chep
8. Phuong. quang Qセ@ Ia duqc nghe tu ュゥセョァ@
(Vaipulya): St! ghi chep l<;1i cua Due pィセエN@ Ttr d6 Kinh
nhii'ng cu¢c thao ャオセョ@ cua (Sutrao duqc hieu Ut nhfrng
cac vt thanh 、セ@ tir duqc ly do chinh pィセエ@ n6i ra
pィセエ@ xac ョィセョ@ la phil hqp ho?c duqc chung ョィセョ@ cua
v6i pィセエ@ y dung chanh pィセエ N@ Nguqc l<;1i nhfrng gl
Phap. kh6ng phai do Due pィセエ@
9. Giai thuyet n6i, ho?c kh6ng duqc Sl!
(Upadisa): St! ghi chep l<;1i xac chung cua pィセエ@ thi
nhfrng dieu ャオセョ@ giai ve kh6ng エィセ@ g<;>i la Kinh. Vi
chfnh Phap cua Due pィセエ@ the, nguyen tile chung cua
va cac hac A La Han. cac the ャッセゥ@ kinh dien la SlJ
II· Y NGHiA THE TAl. ghi chep ャセゥ@ nhung dieu
mセ」@ 、セオ@ duqc phan chia Due pィセエ@ d<;1y ィッセ」@ nhiing
エィセュィ@ nhieu the lo<;1i nhung dieu da duqc N gai xac
SlJ ghi chep cua nhieu the ョィセ@ bang each ng6n (t6i
ャッセ@ lu6n lu6n di theo m¢t nghe nhu vay) 0 、セオ@ H(t ca
cai phuong エゥセョ@ (nhan
duyen thuyet phap) cua
kinh duqc li'ng dt,mg tuy
theo muc d¢ nao. Dieu nay
d6ng vai tro v6 cung quan
tr<;mg trong カゥセ」@ di sau vao
n¢i dung cua kinh va ーィセュ@
vi cua lich Slr van h<;>c pィセエ@
giao. N6 m¢t m?t xac 、セョィ@
エセュ@ v6c tu tu0ng cua triet
ly, m?t khac n6 la nhung
dieu ォゥセョ@ khong the thieu
doi v6'i カゥセ」@ nghien crru va
phan tich van ban. Co
nhien nguai ta se kh6ng the
thong hieu n<?i dung rn¢t
each r6 dmg neu nhu
khong xac diflh duqc cai
hinh thuc ca ban cua n<?i
dung nhu xm!t xu, thai
gian, d!a diem, the ャッセゥN@ d?c
trung ng6n ngfr ... ciing nhu
nguyen tile chung, g<;>i Ia cac ban kinh. khong the biet r6 nui la gi
nguyen tac ket エセー@ kinh The tai van h<;>c trong neu n6 khong duqc phan
dien. kinh t<;1ng Ia m(>t . yeu to d!nh trong Sl! khac 「ゥセエ@ v6'i
Theo ャセ」ィ@ sl:r, Kinh dien quan tr<;>ng va can thiet cho nhfrng doi tuqng khac n6
duqc ket エセー@ (ghi chep ャセゥI@ カゥセ」@ nghien ctht pィセエ@ h<;>c. nhu song, suoi, thac,
sau khi Due pィセエ@ 、ゥセエ@ d¢. Tru6'c bet n6 cung cap
Trong nhung Hin ket エセー@ nhfrng d?c tfnh co ban cua
kinh dien, d<;li h<?i dung ttrng the lo(;li, rna qua d6
ghenh ...
Tuy nhien, can ghi nh6'
rang, Sl:f phan スッセゥ@ the tai du
phuang phap trung tl,lng va chung ta nam bat duqc rn<)t sao di nfra ciing chi mang
ghi chep l<;li toan b¢ lai d<;ly phan nghia ly tren ca sa tfnh khai quat ve hlnh thuc.
cua Due pィセエN@ Do d6, rna duyen khoi ( c(>i nguon cua Van de quan tr<;>ng han can
dau cac van ban kinh dien Kinh). Dong thai qua d6 phai duqc nghien crru d6 Ia bao gia ciing bat dau bang nguai d<;>c ciing hieu duqc nhfrng gl nam ben trong
tセー@ chi Nghien cUll Ph•t hoc
hlnh thuc cua エィセ@ tai. Do d6 m6i g9i la phuong エゥセョN@ va buong bo m9i y ョゥセュ L@
d6, phan tr9ng tam cila bai Phuong la giao ly chan m(>t ャッセゥ@ ngon ngfr dang
. nay se duqc chu tn;mg vao chfnh, エゥセョ@ la ngon ngfr xao mai miet n6i nhu m(>t canh
カゥセ」@ phan ャッセゥ@ cac ャッセゥ@ hlnh 、ゥセオN@ Giao ly エィセエュ@ tham chieu thanh khong, l(lng le
ngon ngfr, rna 、セ」@ trung rna khong dung loi xao va khong tieng d(>ng. Ngon
nhat la hinh anh ngon ngfr di¢u thi kh6 dua nguoi d<;>c ngfr d6 sieu vi¢t m9i hinh
trong kinh エセョァ@ Nikaya va tiep 」セョ@ Kinh 、ゥセョL@ nho thuc cau true le the cila
kinh 、ゥセョ@ dセゥ@ thira, vi le ngon ngfr xao 、ゥセオ@ rna tir ngon tir vi n6 von thoat ly
hinh anh 「ゥセオ@ tm;mg thi hau giao ly v6 ngon tra thanh mQi y ョゥセュ@ phan bi¢t, do
nhu kinh nao eiing e6. C6 da ngon. Bat ャセー@ van tv la d6, d(le trung cila n6 la
エィセ@ n6i, nhfrng diu true va . du·ng chap noi van w. Neu khong tu duy, khong ly
hot;tt canh cua ng6n ngfr Ia bat ャセー@ van tv thi sao ャオセョL@ khong mieu ta, khong
hinh anh trong kinh dien, Ngai dセエ@ Ma dem bon b(> phan tfch, khong so sanh,
nhat Ia kinh Phap Hoa, Hoa Kinh truyen cho Ngai hオセ@ khong thf dl;l , khong an dl;l,
. Nghiem ... deu thu(>c ve Kha: " Nhilng liJi ta n6i khong bieu tuqng .... Ma
sieu h1nh hQe. Vi the, khi trul!c day Ia phuong ti¢n trai lai tu than cila n6 luon
d9c Kinh h<;>c gia bi rang dit_ng dUng ngang noi ch6 ta luon duqe hien thi trong
bu(>c bai nhfrng anh tuqng n6i ma phdi bilt cai dich dong thve エセゥ@ bat tuy¢t va
hlnh thue eua Kinh va eho cua ta n6i ". v6 bien. Vi ly ni¢m thve エセゥ@
d6 la eanh gi6i hi¢n thvc, Trong kinh dien nha nen エセュ@ g<;>i khong loi ,
nghia Ia da roi vao sai lam pィセエL@ ehung ta thay e6 ba khong ten. N6 vuqt len tren
m(>t each nao d6.
cac lo(,li hinh ngon ngfr
thuong dung trong kinh
dien.
lo(,li ngon ngfr thuong duqe
sir dl}ng:
1- Ngon ngfr pbii d'nh.
La each n6i phil dinh
Phat ra doi de dlu dat. m(>t van de de lam sang t6
chung sinh d(,lt t6i ffil}C dfch cai y SaU kfn ben trong cUa
ng(> ョィセー@ pィセエ@ tri kien. Tat n6, phil djnh cai The gi6i
ca nhiing gl Due pィセエ@ n6i ra tucrng doi de hi¢n ra cai the
cho chung ta nghe nhung gi6i エオケセエ@ doi nhu Ki nh
chua 、セエ@ den cho pィセエ@ tri Kim Cang Bat Nhii.. ..
kien thi khong duqc g<;>i Ht Day la lo(,li hinh ngon
phuong エ ゥ セョN@ Phuong エゥセョ@ ngfr d(>c nhat v6 nhj, chi c6
gan lien v6i ml;le dfch. Oii trong kinh エセョァ@ pィセエ@ giao,
. gl d<,it duqc ffil;IC dfch thl cai mot Joai ngon ngii xa r0i
tat ca de l(,li dang sau m(>t
nguon song nang d(>ng va
ョィゥセュ@ mau v6 エセョN@ Day la
ャッセゥ@ ngon ngii khong ph6
」セー@ trong quan chung.
2- Ngon ngfr tqrc chi.
Day la ngon ngii chi
thang van de, n6 rat thinh
ィセュィ@ trong Thien tong nhu
kinh Uing N ghiem.
lッセゥ@ ng6n ngfr nghieng
ve doi song tam thuc va cac
ィゥセョ@ tuqng dicn bien tam
linh, n6 thu(>c ve tfun ly
T'p chi Nghlen cliu pィセ エ@ hoc
hQC, voi cham ngon Bgセー@ thm\t la fnl,IC tieu cua St! Hau het cac thai thuyet
pィセエ@ giet pィセエ B N@ Bgセー@ rna truyen 、セエN@ N6i m(>t each c1,1 giao.cua pィセエ@ deu de ャセゥ@ rat
giet rna" trong sinh ィッ セ エ@ the qua ngon ngu nay nhieu nhung vi d1,1, An d1,1 c1,1
thien, khong thich hqp lam nguai d9c Kinh du it hay エィ セ N@ giup nguai dai de ィゥセオ L@
cho nguoi can co thap kern. nhieu deu ョィセョ@ duqc ウセj@ de ョセュ@ bfi t vade suy ni¢m.
La m(>t 「セ」@ c6 du tri Can gi.:U thoat tuy theo kha nang Trong kho tang van hQc
ban va tri Sai bi¢t nen Due ntlm bM gia tr! chan ly (n(>i . pィセエ@ giao, ti.r kinh tC;tng
Nhu Lai da ap d1,1ng hmh dung thong di¢p) cua nguai Nakaya, Agama cho den
anh ngon ngu trong mQi dQC. LoC;ti ngon ngfr nay la cac b9 kinh thu(>c dセゥ@ thi.ra
th.ai phap. Ngai biet ャッセゥ@ phuong ti¢n truyen giao deu mang nhrrng hlnh anh
ngon ngu nay thich hqp voi thong di¢p. Do d6, SlJ sang an dl,l, thi dl;l 、セ」@ stlc.
chung sinh. Du bat cu can to ve ngon ngu nay rat cao, a- N gon ngu dn dlf
co nao cling c6 the tiep xuc nen kha nang ョィセョ@ di¢n Day Ia loC;ti hinh ngon
duqc xao thuyet nay. chan ly cua n6 rat sau. St! ngfr lien tuang, so sanh
3- Ngon ngfr hinh anh. sang to ve ュセエ@ ngon ngfr va ngam. Due pィセエ@ da su d1;1ng
Bang hinh anh van SlJ ョィセョ@ di¢n chan ly luon ngon ngu nay m(>t each
chuang, gay cam XUC ョィセ@ luon mang ty 1¢ エィオセョ N@ thi¢n xao 、セ@ n6i nen SlJ エィセエ@
nhang, loi thuyet phap nay Ti.r d6 c6 エィセ@ n6i rang ca cua kh6 dau va an lC;tC, cua
da giup chung sinh den gan gia tr! Thong di¢p Va gia tri hu ngU):' Va chan エィセエ@ trong
han voi giao ly nha pィセエ N@ Giru thoat deu duqc xay doi song tam thuc cua con
Day la m(>t each n6i gqi dlJng tren co ban cua tam nguai cling nhu du11:g n6 、セ@
y qua hmh anh, nguai nghe thuc. Va khi tam thuc sang ngam gioi thi¢u m(>t canh
hay dQC tt! mmh tiep 」セョ@ to cling Ja luc rna ngon ngU gioi thoat khoi mQi phien
voi van de. hoan thanh cong vi¢c lUY. tran the. Chung ta biet
Ngon ngfr hinh anh Ia truyen tin. Baile, c6 エィセ@ n6i
、セ」@ trung nhat trong ngon ngon ngu hlnh anh ton tC;ti
ngu kinh 、ゥセョ@ pィセエ@ giao. hien nhien tren SlJ カセョ@ hanh
Bai le, ngon ngfr hlnh imh cua tam thuc va nhu the n6 ·
bao gio cling mang theo hai la bong dang cua エィセjc@ エセゥL@
gia tr!, do }a gia trj Thong VI fmh tuqng CUa エィセjc@ エセゥ@ la
、ゥセー@ va Giai thoat. Gia tr! tam thuc chi hi¢n hiiu khi
Thong di¢p chfnh la gia tr! カセ@ chi khi chung la doi
n(>i dung cua kinh rna Dll'c tuqng cua nhau trong St!
pィセエ@ muon truyen 、セエ@ cho ttrong quan, tuong duyen
chung sinh. Gia tr! Giai gifra chu the va khach the.
ding, d kh6 dau va h<.mh
phuc deu duqc xay 、セjョァ@
tren co sa cua tam. mセ」@
dau kh6 dau va hC;lnh phuc
la hai tfnh chat khac bi¢t
nhau hoan toan, song d hai
deu Ia yeu to thuang trlJc
trong tam thuc. N6 ャセョァ@ le
trong tam nhu hC;tt giong
ョァセ@ yen trong long dat.
Van de Ia a chi) SlJ hien th!
hay 「ゥセオ@ hi¢n cua kh6 dau hlnh tuqng nao thfch hqp 、セ@ ngfr thf dl;l ュセ」@ dau a cac
va ィセョィ@ phuc luon lu6n ph!f dien 、セエN@ nha カセケ@ rna y kinh khac cling c6,
thu(>c vao tr<;tng thai ctia nghia sau sac cua lai giao nhfrng thf dl;l a kinh
tam thuc. Va エイセョァ@ thai d6 huan de lam sang 、セケ@ tam Nikaya phan 16'n gan lien
la tuy thu(>c vao "cai nhln" tri nguai nghe. Nhfrng hlnh v6'i cu(>c song hang ngay
cua moi con nguai tuc y anh n6i 「セエN@ nhung cau de trong thay, bat ァセー@ nhu:
thuc, y chi va khat vqng. chuy¢n di dom nhung mang Con voi, bong sen, con
Do d6, ngon ngfr An d1;1 rna m(>t triet ly sau xa, danh
Due pィセエ@ sl:r d1;1ng Ht nham d(>ng long ngum m(>t cam
dn, cai ct,ra, 16i cay ...
Tuy nhien, a day chi de
den bay tO Sl;f エィセエ@ CUa ca XUC kh6 quen trong tam cセー@ den thf dl;l dUCJC dung
hai ュセエ@ dm song: Chan va. kham mqi nguai. Va khien nhu la m(>t エィセ@ each 、セ」@
tl;lC, hU va thl;fC, エィゥセョ@ Va ac, hq phfu Sl;fC tlnh bon hay bi¢t cua ngon ngfr kinh
c6 va khong, vo minh va d(>t bien tam tu chinh ngay エセョァN@ D6 chinh la thi d1,1 rat
giac ng(>... luc d6. song d(>ng, rat gian dan
Nhfrng loi an d1;1, gqi Ht b- N gon ngii: thi 、セZ@ nhu nhfrng Sl;T ォゥセョL@ hi¢n
phap d1,1 c6 cho tinh te ciia Ngon ngfr thf d1;1 la tuqng xay ra hang ngay va ,
n6 la doi khi lay hlnh 3.nh ngon ngfr dien 、セエ@ ve m(>t gan lien v6'i dai song Hlm
Cl;l エィセ@ roi chen vao nhfrng y hinh anh Cl;l エィセL@ m(>t thuc, tinh cam cua COn
nghia sau kin. Doi khi la truang hqp c1,1 エィセ@ 、セ@ minh nguai. Ma qua d6 con
m(>t cau chuy¢n 、セエ@ ra rna ィッセ@ cho van de duqc neu nguai ィゥセオ@ biet sang to
trong d6 gai nhfrng y nghia ra. Trong kinh 、ゥセョ@ pィセエ@ chan tuqng mqi hi¢n tuqng
phai suy nghi¢m lau m6'i giao (ca Nam エセョァ@ va Bac tren the gian nay, de tu d6
thay dUCJC ィッセc@ ben dU6'i t':mg) CO nhat nhieu hinh cat bo mqi Sl;f tr6i bu(>c
ma ra, · chi cho ta thay anh thf d1,1 Due pィセエ@ trong tham ィッセ@ den toi bai u me,
nhu·ng· d()ng tac, hinh anh m8i phap tho<:li thuong nen da mac kyt vao vong
n6i trong chuy¢n va dua dung vi d1,1 Cl;l エィセ@ de minh t()i I8i. Qua thi d1;1 de Htm
den van de gi, mang tfnh ho<:l cho giao ly cua Ngai. sang len ng"m den tinh
chat gi, tieu 「ゥセオ@ cho nhfrng Neu xet ve lo<:li hinh ng6n thuc rna go ra khoi SLJ
cai gi ve tu エセーN@ ngfr thf d1;1 thl kinh Phap quan ly cua nhfrng tam y
Qua hlnh anh Cl;l エィセ@ 、セ@ Cu duqc xem la ban kinh xau, n6 cu don ta vao vong
dien ta khai ni¢m truu n6i 「セエ@ nhat ve cac thi dl;l. cuon hut bi tham, nh!p 、セー@
tuqng Ia loi quen dung nhat Theo nhieu nha nghien cua sv tai sinh quay Ian
trong kinh van. Tile Ia n6i cuu pィセエ@ hqc, thl ngon ngfr trong banh xe Juan hoi
bang hinh tuqng. Dung cua kinh Phap Cu la ngon buon tenh am 、セュNON@
lセp@ tィセ」ィ@ la m<?t vimg dat c6 「セ@
day van hoa cua
tinh Vlnh Phuc,
bao luu nhieu cong trinh
kien true ton giao c6 gia tri カセ@ ュセエ@ l!ch sir, van boa
ョァィセ@ エィオセエL@ nhu thap Binh San xay dl;[ng vao thai
Tran ィゥセョ@ con Ia m<?t dieu minh chung. Trong kho
tang di san van boa pィセエ@
giao, ngoi chua khong la
nai tho pィセエ@ va cac v! B6 Tat, nai chung sinh tim sl;(
can bang cho tam bon, nai
sinh ィッセエ@ van hoa c<)ng dong lang xa rna con chua
dlJng m<)t kho tang my エィオセエ@ dan gian thong qua
ョァィセ@ エィオセエ@ trang trf kien true, tuqng phap, hoanh
phi, cau doi, hi ky, sinh
ィッセエ@ ャセ@ h<?i ... Chua Dong Lai duqc
CHUA DUNG LAI-
Mot •
kho tang tri thUc
dan gian
Vii H6NG THU4T
an binh cho dan lang. Sau
lanh cho muon dan.
Chua Dong Lai con c6 ten gQi Ut chua Ban Gian, chua Niet Ban. Xua chua
thu<)c xa bセュ@ Gian, ィオケセョ@Tam Nong, Phil Tam Dai,
Tran San Tay, nay Ia xa Ban Giai, ィオケセョ@ lセー@
Thl:lch, tinh Vlnh Phuc. Tuang エイオケセョL@ vao thai nha
Tran, trong lang co m<?t gia
dinh m<? dl;lo da tl;lc tuqng pィセエ@ tho tl;li nha, cac quan
chuc lang xa cao th! len エイゥセオ@ dinh, エイゥセオ@ dinh ve tra
khao, ong da dang nha
cua, tuqng phap, ru<?ng
vuan cho dan lang lam nai
hanh le chung cua c<)ng dong.
Ngoi chua Ut nai h<?i t\1 khi boa, cac Ngai duqc cua tri thuc c<)ng dong
dan lang ton tho lam lang xa. Khi khoi cong xay
Thanh hoang lang va gtm dlJllg chua, nguai ta da カセョ@lien vai tl;IC danh phet, d1;1ng thuyet phong thuy
ュセョィ@ danh Ia m<?t "Bao cuap cau vao ngay mung vao trong kien true vua ton
tang song" カセ@ tri thuc van Bay thang Gieng am l!ch. them ve 、セー@ vira tl;\O SlJ linh
hoa dan gian. Chua nam ke Bai カセケL@ ngay h<?i dinh thieng, do Ia the dat phai
dlnh Dong Lai tha Tu v! Dong Lai cling Ia ngay h<?i cao rao, ウセ」ィ@ se, 「ゥセオ@ィゥセョ@dセゥ@ vuang thai Hung cua chua, khach エィセー@ cay coi tot tuai, chim
Vuong c6 cong danh ァゥセ」@ phuang tro カセ@ エィセー@ huang, muong tl;l h<)i. Chua Ban
Th1;1c Phan, ァゥセ」@ Nguyen - cau xin trai dat, thanh Gian xay dl!ng tren the dat Mong, mang ャセゥ@ cu<)c song than, pィセエ@ phap ban phuc hlnh con rua, phfa tru&c co
T'p chi Nghlen cliu pゥャセエ@ hoc
dong song Gian chay uon va m<? chieu, nha chua 5 gian vai hai dau hoi b,ft
quanh, xa c6 nui Tam Dao thinh chuong, am thanh doc duqc xay lien vai hai
an ngii. V oi IJ!a chqn nhu vang vqng danh dau tri:t hoa 「ゥセオN@ Tren nap tri:t,
カセケL@ nguoi ta tin ding: Khf khoang khac ngay va dem, dap n6i hinh 4 con chim
· thieng cua Troi se truyen gqi hon ba va ve tn1 ngti phuqng, duoi true len troi,
sinh lJ!c xuong dat, lam ci'ra thien, dan dat chung dau choai xuong dat va toa
cho nguoi an, カセエ@ th!nh, sinh huang ve pィセエ@ d<;lO. . ra 4 huang t<;lO thanh bong
pィセエ@ phap hanh thong. Ca.c dau dao Tam quan hoa sen each 、ゥセオN@ Mo tip
Chua quay ュセエ@ ve huang chua quay ve bon huang nay mang y nghia am
Tay Nam mang y nghia カセョ@ hanh theo thuyet Kinh duang doi dai giao hoa
huang cua Bat Nha, t<;lO st;r dich, uon luqn t<;lO thanh'
tri エオセ@ vien thong. Nho c6 nhiing duong gu¢t, gay
tri エオセ@ lam dau rna 、ゥセエ@ trir cam giac nhy nhang, thanh
duqc vo rninh, huang tai thoat. Ci'ra tung lam giang
tam エィゥセョN@ Iia bo tham, san, tay r<?ng rna, don ョィセョ@
si, ai, o, hi, n<? 、セ@ don ng¢. エィゥセョ@ tam di tren duang
Dong thoi, huang Nam Ia · Chinh d<;1o 、セ@ qua san chua
huang de cao than linh roi vao nha Tien duong le
(Thanh nhan ngoi quay pィセエN@ Du khach qua ci'ra
ュセエ@ huang Nam nghe loi Tam quan, nhiing bon chen tau bay cua chung sinh). doi thuong b6ng tan bien
Ma dau cho kien true chi con l<;1i tam khong hoa chua Ban Gian la Tam . dong vao khong gian tinh
quan chua, tuqng trung ャセョァ@ duai nhiing lum cay
c6 thi:t, mai chua reu phong, tuqng phap huyen
、ゥセオ@ vai long thanh kinh. . Qua san tai nha Tien
duang danh dau ngan each
5 「セ」@ them len xuong. M6i
「セ」@ them mang m<?t triet ly
giiia troi va dat. Phan o
long den, dap n6i hinh co
cay hoa la gan lien voi d<;lO .
pィセエL@ than tri:t dap n6i chii Han ca ngqi canh dyp lang
que va SJ! huyen 、ゥセオ@ linh
thieng cua pィセエ@ phap.
Kien true nha Tien
duong voi hang c<)t cai, c<)t
quan lien ket vai nhau qua
cac b<? vi keo theo ォゥセオ@"gia chi eng", t<;1o khong
gian ngoi nha cao, thoang, lay anh sang troi chieu vao
m6i khi rna ci'ra chua. Nha Tien duong Ia nai hanh le
cua dan chung ciing Ia nai
hqp ban cua su, vai, pィセエ@
ti'r. T<;1i gian tho nay, ben
trai cong trinh-·kien true,
、セエ@ tuqng H<? phap ngoi.
cho khong q uan, trung
quan va gia quan theo giao
ly "Sac tuc thi khong,
khong tuc thi sac"' tir d6 do nhan duyen khai rna
sinh ra D<;1i tir tam. Tam
quan chua duqc lam theo
ォゥセオ@ "chong diem tam
mai", tang duai Ia ci'ra ra vao, tang tren treo chuong
khanh. Vao luc sang .s6'm
dan gian ve trai ョァィゥセュ@ tren lung con su tir, kfch I ,
hanh trlnh con nguoi: thuac cao, to, ᄋュセエ@ エイ。セァ[@
Sinh, Lao, セョィL@ Ti'r va Tai dang nhan tir, ュセ」@ ao giap sinh. Nha Tien duong r¢ng nen dan gian tliuong gqi Ia
Tap chl nァィuセョ@ cUll pィセエ@ hi}C
6ng tィゥセョN@ D6i sanh ben
phai ciing 、セエ@ m(>t vj H(>
phap, エセッ@ hlnh gi6ng nhu
ong Thi¢n nhung ュセエ@ do,
sac 、ゥセョ@ uy nghiem nen c6
ten g9i Ia ong Ac. Hai pho
tuqng nay dap bang dat
set, · c6 nien 、セゥ@ khofmg
dau the ky XIX voi chuc
hanh le chinh trong ngoi voi phep mau ョィゥセュ@ CU'U
chua va trb thanh m<)t ィセ@ d(> chung sinh. Toan than
thong bi<iu tuqng van hoa tuong toat len m(>t ve dyp
thong qua cac pho ttrqng, thanh thi¢n, 、セッ@ va doi hoa
duqc b6 tri nhu sau: quy¢n nhau. Thap hon m(>t
Hang ru·c;mg thu nhat, chut la tuqng B6 Tat Quan
tfnh theo tlr tren cao xu6ng The Am va dセゥ@ The Chf
Ia hang tuqng Tam The dung tren dai sen giup カゥセ」@
pィセエ@ - tuqng trung cho 3 cho pィセエ@ A-Di-Da.
nang H(> tri Phc;tt phap tren doi: Qua khu - ィゥセョ@ エセゥ M vi Hang tw;ng thu ba, ngoi
Tam bao. lai. Ca ba pho tuqng nay c6 b gifra tren ngai Ia tuqng
Tiep theo エセゥ@ nha Tien kfch thuoc va chan dung vua cha Ng9c Hoang, ben
duong, beQ trai an vi tuqng gi6ng nhau, deu ngoi tren trai Ia tuqng Nam Tao coi
due Thanh Hien dung tren dai sen, t6e soan 6c. Til s6 sinh, ben phai Ia tuqng
dai sen, dau d(>i mii "That phai qua trai Ia tuqng pィセエ@ De Thfch eoi s6 tit. Ba pho
pィセエBN@ Ban tho nay thuong A-Di -Da, Thfch Ca Mau tuqng nay cung hang
cling le カセエ@ cho cac chung Ni, Di lセ」N@ tuqng tィセー@ 、ゥセョ@ Diem
sinh co hon va quy vong Hang tU(J'ng thu hai Ia Vuong an vi hai ben hanh
len chua. Ben phai Ia tuqng Di Da Tam Thanh. 0 gifra lang Tam bao Ia tm;mg cua
Due Chua Ong ュセエ@ do, rau Ia pィセエ@ A-Di -Da e6 kich 、セッ@ giao, du ョィセー@ vao pィセエ@
dai, d(>i mii eanh chuon, thtroc eao, to han voi eae di¢n c6 nien 、セゥ@ khoang
ngoi tren bl;le. Tuong pho tuqng pィセエ@ va Bo Tat b gifra the ky XIX. truyen, ong la nguoi bo trong chua. Tuqng ngoi Hang thu ru Ia tuqng
tien ra mua vuon, lam Tinh tren dai sen theo 16i "kiet dung trong toa Ciiu Long
xa cho Due pィセエ@ thuyet tuong", ao ca sa ュセ」@ b6 so sinh, minh tran, ュセ」@
phap. v oi tam long m(> sat nguoi, bao trum len quan ngan, m(>t tay ehllen
、セッ@ eua ong, Due pィセエ@ ban phan dui. Day la m(>t trong troi, m(>t tay chi xuong dat,
エセョァ@ eho chue "Gia Lam rthfrng pho tuqng 、セー@ eua tai ィゥセョ@ ャセゥ@ eanh Due Phc;tt
Chan T<i" trong eoi gia san chua bセュ@ Gian, エィセ@ hi¢n sl;l' khi moi sinh e6 9 con rong
trong chua. N6i lien voi tai hoa cua nguoi エセ」@ phun nuoc tam cung cac vi
nha Tien duong la 3 gian tuqng: mセエ@ tuqng nhan tu, thien than. Tam bao, エセッ@ cho ngoi mat chim phuqng nhln Phan gian tuong hong
chua c6 kien true ォゥセオ@ chfr xuoi the ィゥセョ@ long thuong ben phai Tam bao an vj
dinh (J). Tam bao Ia noi cam chung sinh, tay phai tuqng "Quan Am 12 tay",
tham nghiem va Ht noi gio cao, tay tnii nang do ngoi tren cUti sen, dau d(>i
T;.tP chi Nghifm cuu pィセャ@ hi}C
ᄋ M セセセセセ ]]セセセMM MMMMMMMM
mii Thien quan, hai tay ket Vi¢t. Nam. Trong ngoi
an "hang rna" 、セエ@ tren gan chua Vi¢t Nam n6i chung
「セュ@ chan tnii, hai tay tren va chua bセュ@ Gian n6i
ket an ''lien hoa hqp rieng, c3,c vj pィセエ@ va Bo
chuang" chap trtr6'c ngt!C, Tat tuy duyen rna hoa d(>
8 canh tay con lC;ti giang c6 ngan カセョ@ hoa than 、セ@
su, van hoa nhu tren,
chua Ban G i セ|ョ@ khong chi
H1 m(>t kho tang tri thuc
van hoa dan gian cua
nguoi dan dja phuong rna
tay r(>ng rna nang do thfch ung v6'i mQi hoan con la 、ゥセュ@ sinh ィッセエ@ van
chung sinh. Day Ia m(>t dmh, vl カセケL@ tuqng pィセエ@ hoa c(>ng dong cua lang
pho tuqng 、セー@ ve ュセエ@ ョァィセ@ mang tfnh dan gian ョィゥセオN@ xa trong qua khu, hi¢n エセゥ@
エィオセエ@ tC;lo hlnh, l(>t ta duqc Cho nen nguoi vゥセエ@ da tC;lC va tuong lai. tィセエ@ tiec
n6i suy tu ciia Bo Tat Quan. tuqng pィセエ@ tren nen tang ta thay, ngoi chua da trai
The Am tru6'c sl;( dau kh6 khuon ュセエ@ nfr tfnh, nhat la qua gan ngan nam ャセ」ィ@
cua chung sinh rna hoa tuqng Bo Tat va gan ャゥセョ@ Slr, khong du kien nhan
than thanh nhieu tay 、セ@ v6'i quan ョゥセュ@ tam linh 、セ@ chong ch9i v6'i khf
cll'u d(>. Ben CC;lnh la tuqng dan gia. ィセオ@ khac ョァィゥセエ@ nfra nen
Th6 cong, ュセエ@ trang, ュセ」@ N goai ra, chua Ban mai chua, c(>t, cac b(> vl
ao vo エイゥセオL@ chan di hili, Gian con hru giii' nhieu keo va tuqng H(> Phap da
ngoi tren ngai, sac 、ゥセョ@ uy buc hoanh phi, cau doi, 「セ@ hu hong ョセョァN@ Kinh
linh. Ben trai hong Tam dC;li tv viet bang chii' Han phf ciia dja phuong thl
bao tho tu.qng Th6 dia ca ngqi canh 、セーN@ l!ch Slr qua eo ィセーN@ can c6 Sl;f trq
mang dang hlnh nii' nhan, son m6n cua chua theo giup cua cac co quan ban
gqi ve c(>i nguon ton sung ィセ@ phai True Lam va S\! nganh, khach エィセー@
nii' than dat (Mau 、セ。I@ hung vuqng cua d<;to phtrong 、セ@ tu sua tninh
trong ィセ@ thong tin nguong Phap. Va 、セ」@ 「ゥセエ@ la a 、セ@ phf hoai m(>t tai san
tho Mau cua nguai vゥセエN@ chua con bao luu ky van hoa quoc gia do ong
kセ@ ben Ia tuqng Quan Am エィオセエ@ son son thet vang cha ta tC;lo dl;(ng, gln gifr
toC;l son, con gQi Ia Quan theo ォゥセオ@ エイオケセョ@ thong tu bao doi nay phai ngam
Am tィセ@ Kfnh ngoi tren nui tren cac pho tuqng, ngui kh6 tui vai nguoi
Tu di, tay om dua tre, chim khong chi c6 tac dt,mg duong thai. Cau mong
カセエ@ 、セオ@ ben CC;lnh la nhac chong sl;( xam hC;li cua chu pィセエ@ phu h(> cho
lC;li 」ィuケセョ@ Xlfa n6i oan CUa moi, IDQt, khf ィセオ@ rna con
tィセ@ Kfnh v6'i chang tィゥセョ@ tC;lO them net my エィオセエ@ va
Si duai che d(> thai phong sl;( linh thieng cho tung
kien dong thai 、セ@ cao long pho tuqng.
due hC;lnh cua nguoi phl,l nii' V 6'i nhiing gia エイセ@ ャセ」ィ@
nhiing nguai エィゥセョ@ tarn
g6p cong, g6p sue, g6p
cua 、セ@ tu sua chua du·qc
khang trang./.
m duqc
"thu6ng" l(;li
nhan 、セ@ エゥセオ@
thuyet Linh
San (tUc Nui Hon) da do(;lt
canh quan va gia tri lich si'r Den tl:r d6, ten chfr Han Ia
van hoa. Tl:r lau, nui Bai Truy6n Dang. Nam 1468,
Tho trb thanh 「ゥセオ@ tuqng va Hoang de, Thi si Le Thanh
ョゥセュ@ tl! hao cua nguoi dan Tong (1460- 1497) khi den
thanh pho HC;l Long. vung An Bang (Quang
giai Noben nam 2000 cua Truoc day, nui c6 ten la Ninh ngay nay) da ll'ng tac
nha van Trung Quoc Cao D<.>i Den. Sb di c6 ten ay la m¢t bai tho roi cho mai da
Hanh kゥセョN@ Bai vi, v6'i nui
Bai Tho a thanh pho HC;l
Long, tinh Quang Ninh kh6
c6 エィセ@ tim duqc m¢t tl:r nao
"dac d!a" hon.
vl ngqn nui nay a vi tri d6 vao vach nui. Tl:r d6
trqng yeu tren tn,Ic duong nguoi dan quanh vting quen
giao thong huyet m(;lch gqi ten nui Ia De Tho, sau
duong thuy. Ngay tl:r cac ten nay duqc gqi 」ィセ」ィ@ di
trieu d<;li phong kien, nui la Bai Tho. Bai Tho d6 ィゥセョ@
Nui Bai Thola ngqn nui Bai tho la tr(;lm . don tru con o phia Dong du6'i chan
da voi cao 191 met, nam quan trqng cua diii dat bien nui Bai Th.o. Tuy nhien, do
ben ba vtnh HC;l Long xinh . thuy nay. Nhfrng nguoi linh be day cua 16'p bl;li thai
、セーL@ dung giiia trung tam 0 day CO ョィゥセLュ@ VlJ dem gian, net chfr CO phan ffiO
thanh pho HC;l Long. mセエ@ dem treo ngqn den long reu ... Toan van chfr Han da
Tay va Nam nui nghieng tren dinh nui bao ィゥセオ@ sv duqc phien am, d!ch nghi"a
mlnh in bong tren ュセエ@ 「ゥセョ@ hinh yen. Nhung khi c6 nhu sau: "CL/ tdm uong
xanh, trong xa giong nhu bien, nguoi linh dot dong ducmg trie'u bach xuyenl
m¢t canh buom kh6ng 16 lua to bang phan ch6 s6i Loqn scm ky bo' bfch lien
thcim mau. Bai Tho la ngQn v6'i cui kho de bao tin ve thienl Trang tam S(f cdm
ntii chua dvng nhieu gia tri dat lien. Nui c6 ten Ia D9i ham Tam T6lTfn r!ul dao
Tap chi Nghien clill pィセエ@ hoc
de' to/1 nhf quye'nl Thc'ln bdc ha" rna Ly Thtr(mg kゥセエ@ trdn de/1 rrifi l Bcln ray nclo
k/JU cd sdm luJ Iii/ Hai cho quan dQc tren song xe/J dijt nlnrng hinh rlul he! ·.
Dong phong toc;.i tire lang Nhu nァオケセエ@ nam 1079, mz_rc tluzn ky/ Quyin hod
yen/ Thien Nam vc;.n c6 lu1 Hich Tuang sy cua Tnin 、コ[セ」@ thi[m nhudn kh6 gQi
S(!n tc;.il Chinh thi tu van Qu6c Tucin (1284), Blnh ten ra dl!Q'cl Thai dc;.i da xa
yln vii nien ". Ngo 、セゥ@ cao cua nァオケセョ@ r6i con dll«i mui hoi tanh
C6 nghia la: Nul!c llfn Trai (1428) ... nham ォィセョァ@ cua qudn That bi bdt!
menh mong tram song chdu d!nh y chf d¢c ャセー@ dfm t<;>c Trong anh X4GI1 quang'
vao/ Nui non la li¢t nhu va thong nhat giang scm. nhie'u la'n. dttQ'c thdy kh6i
qudn col mau biec: tiep lie'n 261 nam sau, chua Trinh hoa sim lf:Lnl M(Jt ld'n dur;c
troil C6 trimg chi nhung. Cucmg (1709 - 1729) nhan theo 、セエ@ cuqc du choi th(ll
luc mlfi cdm thong win phdi m<;>t chuyen tuan du t6'i An vui vel Cdc quan hq gia
theo nguifi, nhu que Ham Bang, sau khi dQc bai tha de'u ca tl!ng bllt;ing song
hao cilu tam/ Nay mqt tay cua vua Le Thanh Tong da trong ". Chua Trinh a nuac
mijc sue tung hoimh tit xa, cam kich va ィッセ@ ャセゥ@ tren Phuong Nam de. Ngay
quye'n uy nhu thdn gi61 N oi vach da nhfrng lai tha thiet: 28/2 nam Ky dセオL@ nien
C(/ quan trQng yeu cua brjc "Minh hc;.nh vo nhai hoz ィゥセオ@ Bao Thai. (Ban d!ch
de' chu xum xit d(Ji· qudn t6ng xuyenl SO'n lien tram cua pィセュ@ Ng9c Lan- vゥセョ@
hung mc;.nh nhu hum beo/ thuy, thuy man tien/ Thdn Van h9c). Bai tha la m<;>t
Cuqc chien tranh vung Hdi ky mc;.c trc;.ng an bai chung tich l!ch si'r van hoa
Dong.da tdt ngQn kh6i bao truiJngl Ham nhurjn nan cua dan t<;>c, da nang hlnh
hi¢ul Muon thuiJ trifi Nam danh hoa di!-c quye'n! D«i anh nui Bai Tha tra thanh
nui song con mail Chinh Ia viln thttQ'ng di cam That bitiu tuqng cua thanh ph6
luc sua sang vi¢c van, tgm xu/ Xudn lan di¢p kie/1 l«n ngay nay. Den dau the ky
ngung vi¢c val (Ban d!ch hoa yen/ T ai tudn nhtit 、セエ@ XX, de tha len vach da da
cua Giao su Nguyen Hu¢ phu doai duy¢tl Qud'n h6 tra thanh thu vui thanh tao
Chi - Vi¢n Van hQc). Nha ham ca hdi ye/1 nit/1/ Nlu;it cua cac nhan sy c6 tam
nghien CUu Nguyen Hu¢ Nam trjnh ch t,( cte', Bdo long thiet tha voi dat nuoc.
Chi c6 m¢t phat hi¢n rat Thai Ky Drju, trr;ng xudn llt N6i tiep bai tho cua vua Le
hay, 、セゥ@ y イセョァL@ nhfrng lai theft nhrjt ". Thanh Tong con c6 nhieu
tha cua Le Thanh Tong nhu T gm dlch Ia: "Biln bai tha khac nhu: Hai bai
m<;>t lai tuyen ngon ve dan menh m6ng nhu khong be/1 tha ciia Nguyen Oin, m<;>t
t<;>c, n6i tiep am huang bai bif, tl!- h(Ji cac con song l«il vien quan phil Quang Yen,
tha Than "Nam qu6c san N zii tiep vl!i mtl!c, mrl!c ttrng do ci'r nhan thai Tt!
· (Xem tiep trang 58)
tセー@ chi Nghlen clfu pィセエ@ hqc
MQt s6 ki€n trUe chUa dOc dao -. .
ella TRUNG HOA HIJN 2000 NAM QUA,
phセt@ GlAD DA DONG HANH ' , - -
CUNG LICH Sll DAN TI}C
TRUNG HOA.-CHiNH Sl/ TON - .. ' , - ,...,
tセャ@ LAU DAI CUA NO DADE
lセャ@ NHONG DAU AN iT NHIEU,
DOl KHI RAT PHO BIEN
THONG D(JI SONG NGlliJJ DAN -' • - ') ?
TRUNG HOA KHONG CHI IJ
SINH hoセt@ CHiNH TRI, dセo@, . .
DliC; IJ SINH hoセt@ TIN
NGU'fJNG, TON GIAO MA CON ' - -CA TRONG nghセ@ thuセt N@
M セ@ , ') ?
KIEN TRUC. Sl/ ANH HU'ONG
DO THIEr NGHI KHONG CAN ? , - ,... ..
PHAI NOI THEM NHIEU, VI A ' 1 A ? • I
THE, IJ DAY CHI XIN GIIJI
thiセu@ MQT so KIEU KIEN I ... ... セ@ 1
TRUC CHUA OQC DAD CUA
TRUNG HOA.
'l,j :::: '§ セ@
G セセ@b.() ••
[[Zセ@エZセセ@セ@セG「@
Mセ@"t: ·.!. セ@ • セ@.... ᄋ セMa: ,§i
M セ@b.()
§. セ@
1- CHUA THONG HANG sau khi tham quan, dang
DQNG huang, Qセ@ bai xong ャセゥ@
D¢ng pィセエ@ Mclu ·(J Nui .oehui ra, tuc la da duqc
Dai San thuong xuyen c6 pィセエ@ mセオ@ tai sinh vi the c6
rat dong khach du Mch tai エィセ@ song Iau ngang vai
tham quan. dセ@ den duqc nhfrng nguoi c6 ーィセュ@
v6'i cac 「セ」@ Than, pィセエ@ h<;lnh cao quy. D¢ng p ィ セエ@
ngl;{ trong cac d¢ng cac tin Mau tuy khong Ian nhung
do phai chui qua m¢t cai lC;li rat n6i tieng vi the
cua nho. nhfrng dong nguoi chiem
Theo エイオケセョ@ thu yet, bai khong bao gio dt1t.
m<;>i ngum chui vao 「セョァ@ 2- CHUA TRONG CHOA t(rc Ia chui vao 「セョァ@ ᄋ pィセエN@ Thap Nhi Tl;I la m¢t
tセー@ chi Nghien cUll Phat hoc
Tam quan 1 ngoi chua &- Trung Quoc. · · Anh: T.T.H セ@
ngoi c6 tl! nam 0 phfa CUQC hfmh huang t6'i day. Thap Nhi Tl! la m(>t di
Tay Nam ィオケセョ@ Niet D;;1i Kim Ngoa Tl! la tich ljch su van hoa rftt
Trung tinh Thanh Hai. ngoi chua 16'n nhftt cua quan trQng trong dai
Chua nay n6i tieng boi Thap Nhi TlJ, duqc xay s6ng tinh than cua dan
dセゥ@ Ngan thap - ngQn d'!llg tren m(>t 、ゥセョ@ tfch t(>c Trung Hoa khong chi thap duqc xay dl!llg 、セ@ 450m2 theo ォゥセオ@ Han. カセ@ ljch Slr lau dai rna con
tubng nh6' D;;1i su Tong tゥセオ@ Kim N goa tu la vl vai tro I a cu lieu 、セ@
Ca Ba. Thap Nhi Tl! xay dゥセョ@ H¢ Phap cua Thap nghien cliu tlnh hlnh dl!llg nam Gia Tinh thu Nhi T!f. Trong chua c6 kinh te, chfnh tr!, van hoa
39 dai nha Minh. Day la bay cac lo<;ti do te khi, xa h(>i cua mr6'c nay trai
m(>t · trong 6 Tl! カゥセョ@ L;;1t phfa truoc la 8 toa thap qua cac cung 「セ」@ thai
Ma giao b Trung Hoa. Nhu y duqc xay dl!llg len gtan. Chua nam sat chan nui 、セ@ ky ョゥセュ@ cac ngay Qセ@ 3- CHUA THONG THAP v6'i m(>t quan エィセ@ dtS s(> Ion eli a Ph at giao · nhu Nam o khu tl! tq Tay
gom dセゥ@ Kim Ngoa tlJ, ngay pィセエ@ Dan, ngay tセョァ@ c6 m(>t ngoi chua
tゥセオ@ Kim Ngoa tlf, tゥセオ@ pィセエ@ エィセュィ@ 、セッL@ ngay lセ@ rat n6i tieng boi Slf ket Hoa tu.. Hang nam, Vu Ian, ngay Via Bo Tat.. hqp keo leo gifra kien
nhan dan 、セu@ t6 ch(rc CaC trUC ョァッセi@ lai VOi kien
1\ l
Tap chi Nghien cli'u pィセエ@ hoc
true ban dia d6 la chua tuqng Phat, d6 la chua
BC;lch Cu. Net n6i 「セエ@ cua Th<:tch pィ セ エN@
ng6i chua nay la D i¢n Chua tィセ」ィ@ pィセエ@ duqc
Thac Han va B1;1ch Khoat xay dl_.(ng nam Thufin Ht!U
khuc dang. B1;1ch Khoat dai Tong, do qオセョ@ than
khuc dang la ten bim dia Than dセZエョァ@ mセオ@ dl_.(ng len
cua thap B1;1ch Cu. Trong dt_Ia vao the mli. Buc hoanh
thap c6 77 pィセエ@ di¢n va phi trong chua do nha tho
pィセエ@ kham, vl the, chua n6i tieng Ph<:tm Thanh D<:ti
con c6 ten la "chua trong
thap". C6 hem m(>t v(;ln
pho tuqng pィセエ@ va cac
buc bich ho(;l duqc xay
dtmg a day.
Thap Bach Cu xay
cung tien Ia c6 カセエ@ c6 gia
エイセ@ nhat. Luc dfiu chua c6
tho m<?t pho tuqng bang da
hlnh Bo Tat, sau nay khi
Ph<:tm Thanh D<:ti mat thl
pho tuqng Phat da duoc
nam 1414 va hoan thi¢n mang di noi khac va thay
vao nam 1424 tren m(>t vao d6 Ia tuqng cua ong.
di¢n tich 2200m2 v6'i ba Vao nhung nam Van
b6 ーィセョ@ chan, than va lセ」ィ@ va Dong tイセ@ nha Minh
d6 a ftn va vien tich.
5· CHUA LAM ·BANG DONG
D6 la Dong N goa Tt! ' nam tren nui M i nh
Phuqng (con gqi la Anh
Vil) each エィセュィ@ pho Con
Minh tinh Van Nam 7
km ve phfa Dong Bcic. Toan b(> chua duqc lam
bang dong, mai ngoi
cling duqc lqp dong.
Chua xay dtmg nam
38 dai Yl;ln Lich, nha
Minh, m6 phong theo
chua a nui Vii Dang tinh
Ho Bac. Chua hi¢n nay
do Binh Tay Vuong Ngo
Tam Que xay dl!flg vao
dinh thap, thap 9 tang, cao chua deu duqc trung tu va nam thu 30 nien hieu
14m. Thap Ia lo(;li kien true xay dl_.(ng moi them nhieu Khang Hy nha Thanh.
hung vi khong chi o Tay cong trlnh khac. Hang Chua c6 kim di¢n hlnh
T<:tng rna ngay ca o Trung thang vao cac ngay soc, vuong cao 6,7m; m6i
Hoa l1;1c dta ciing kho co v9ng, nhan dan 、セ。@ phuong C(;lnh dai 6,2m v6'i nhieu
エィセ@ tim thay nhu·ng thap deu toi thap huang cling tuqng pィセエ@ va cac hoanh
khac co quy mo tuang tt_I. Tir. Tuy nhien, khong phai phi cau doi c6 gia tri cao
4· CHUA KHONG CO ai ciing biet nguoi rna h9 ve m;)t ngh¢ エィオセエ@ va l!ch
TU'Q'NG PH4T tho chling phai Ia Than su./. Chung ta deu biet, da Ia ciing khong phai Ia Phat
chua thl khong エィセ@ khong rna chinh Ia Ph<:tm Thanh
co tuqng pィセエN@ V[J.y rna o dセゥ N@ m<)t nguai nguyen la THANH NAM DINH To Chau co m<)t noi co quan. Tham tri, sau chan
chua nhung khong co canh dai roi ren moi ve
(Theo Tt;zp chf Nglubz
ct'ru Trung Quoc)
T'p chf Nuhien cUll Phil hoc
GlAD DOC "OU'c DOC" "TRi DOC" . . ' . trong -
Gia dlnh Phat tir VietNam
a doi trong
phong tdto
chan hung
pィセエ@ giao
nhihlg nam 30 cua the ky XX, chiu anh huang cua
trao luu dan t(>c, dan chu va
phong trao khang chien
chong Phap, chong My ct'ru
nuoc cua nhan dan, Gia
dlnh pィセエ@ ti'r (GDPT) da
phat エイゥセョ@ a nhieu dan vi ca
sa va hlnh thanh m(>t ィセ@
thong c6 quy cu, hap diin,
gfm voi cac t6 chuc Tang
gia va cu si pィセエ@ giao, voi
doi tugng エセー@ hgp la thanh
thieu nien, voi ュセャc@ dfch Ia
dao エセッ@ thanh thieu nhi
エィセュィ@ pィセエ@ tir chan chfnh;
g6p phan xay dl:fng xa h(>i
theo tinh than pィセエ@ giao.
• • • I! KHANH
Pht;it tit trong ngay gio T6
GDPT la "t6 am;', nai ァセー@ thanh thieu nhi tiJ カセL@
ga, sinh ィッセエ L@ thu hut duqc chong iセゥ@ siJ Ioi keo tha
kha nhieu thanh-thieu nien h6a, doi truy va phan d(mg
con em cac gia dlnh tin cua xa h(>i duang thai.
pィセエ@ cling nhu con em cua . La m()t t6 chuc tu h<;>c va
nhfrng gia dinh c6 cam tlnh ren ャオケセョ@ 、セッ@ due 」オセ@
voi pィセエ@ giao (chua phai Ia エィ。セィ@ thieu nien tfn do pィセエ@
tfn do). N6 da thiJc siJ tra giao, GDPT Iuon lay giao
エィセエョィ@ m(>t phong エイセエッ@ ly 、セッ@ pィセエ@ lam cot Ioi, lam
thanh-thieu nhi CO t6 ChUC nen tang tU tu6ng va d<;iO
trong pィセエ@ giao may Chl;IC dtrc, n6 c6 anh huang nhat
nam trucrc 1975, giup djnh den niem tin cua
tエセp@ chi Nghien caiu Ph;Jt hl}c
tharth thieu nien tin do due, e6 tai, huang toi cu<)c pィセエ@ giao Vi¢t Nam tu khi
trong tung thai ky ャセ・ィ@ str song Chan- Thi¢n - My. du ョィセー@ den dai nha Ly ....
nhat 、セョィ N@ Chfnh vl カセケ L@ Tat d. cac m6n h9c va - Cap Cluinh thi¢n,
n<)i dung giao dl;lc cua sinh ィッセエ@ cua GDPT deu g6m: SJ! tfch Ca-diep, An
GDPT エセー@ trung tren hai bao ham ea hai n<)i dung na, Nguyen Thieu, Lieu
phuong 、ゥセョZ@ "Due d1,1e" va "Due 、セ」B L@ "Trf 、セ」B N@ Quan ... cae thuyet Tu dゥセオ@
"Tri d1,1e" v6i nguyen uk la Song e6 nhii'ng mon mang De, tィセー@ Nh! Nhan Duyen,
"Ly Nhan Duyen Sinh", n<?i dung "Due d1,1c" nhieu Bat Chanh dセッL@ L1,1c d<),
dugc ap 、セョァ@ cho tirng doi han va ngugc ャセゥ@ c6 nhii'ng ョゥセュ@ pィセエL@ L!ch sl:r pィセエ@
tugng, tirng lua tu6i, tirng mon n<)i dung "Trf 、セ」B@ ャセゥ@ giao vゥセエ@ Nam tir doi nha
nganh (''Nganh Oanh vii", nhieu bon. Nhung 2 n<?i Tran den thai 」セョL@ hi¢n
"Nganh thieu", "Nganh dung d6lien quan ュセエ@ thiet dai ...
thanh"), xay dl;lng cho voi nhau: vゥセ」@ hQC エセーN@ ren ャオケセョL@
thanh-thieu dong nien m<)t * V 6i n(>i dung "Due sinh ィッセエ@ deu c6 sl;T khac
loi song 、セッ@ due, trf エオセ N@ Icy d1,1c": Cac em doan sinh nhau, phil hgp voi trlnh d<),
nang. N<)i dung nay duge dugc giao dl;le ve 、セッ@ due tam ly, ョィセョ@ thuc, lUa tu6i
エィセ@ hi¢n r6 trong chuang thanh nien va giao ly nha cua cac em doan sinh va
trlnh h9c エセーL@ ren ャオケセョ L@ pィセエ L@ thJ!c hanh theo nghi dugc chia ra tirng nganh:
sinh ィッセエ@ cua GDPT tir カゥセ」@ le nha pィセエ@ v6i trlnh d<? ttr N gimh Oanh vii: Gom
h9c pィセエL@ le pィセエL@ van ョァィセ@ thap den cao, chuong trlnh cac em IUa tu6i tir 7 den 12
thuong thuc den cac ィッ セ エ@ h9c chit yeu la nhii'ng dieu tu6i, sJ! ョィセョ@ thuc chua
d<)ng thanh nien xa h<)i. can ban ve h9c pィセエ@ chia cao. Lua tu6i nay, chu yeu
Trong chuong trlnh, cac lam 3 cap So tィゥセョL@ Trung chu trQng vao due tin, xay
em doan sinh khong chi tィゥセョ@ va Chanh エィゥセョZ@ dtJng due tin bang each
dugc hQC ly thuyet rna con - Cap So thi¢n, g6m: Sl! hanh d()ng Cl,l エィセ@ nhu cling
phai h9e d. thl!c hanh,_ ly tfch pィセエ@ Thfch Ca, pィセエ@ A- duong Tam bao, vieng
thuyet va thJ!c hanh luon di-da, Quan The am ... ba tham noi tho pィセエL@ chua
c6 quan ィセ@ ュセエ@ thiet voi phap quy, phap ャセ」@ hoa, y chien, kfnh trQng Tang
nhau, ly thuyet chi 、セッ@ cho nghia cua カゥセ」@ an ehay, Ni .. . Tir nhfrng hanh d<)ng
hanh d<)ng va hanh d<)ng ョゥセュ@ pィセエNNNN@ d6, エセー@ cho cac em suy
thJ!c ィゥセョ@ can ban ly thuyet -Cap Trung thi¢n, gl5m: ャオセョL@ tu6ng tugng, huang
nham gilfp cac em tro Sl! tfch pィセエ@ Di lセ」L@ ngu eac em den long thuong
thanh nhfrng con nguoi gi6i, エィセー@ エィゥセョN@ y nghia dong ャッセゥL@ canh カセエN@ ..
ィゥセオ@ biet, nang d<)ng, c6 カゥセ」@ an cu kiet ィセN@ Hch sl:r Ngoai' ra, cac em con dugc
d<;ty do, chi bao nhfrng dieu
ve Qセ@ nghia nhu chao hoi
ong ba, bo my khi ra khoi
nha va khi ve nha, di duang
ァセー@ nguai lan tu6i phai
」ィセキ@ hoi Qセ@ phep... TAt ca
d(> cao han, dt nhfrng kien
thuc xa h(>i, nham huang
hq den y thuc dan t(>c, long
yeu que huang dAt nuac,
nhan ャッセゥL@ chong ャセゥ@ sl:f cam_
do xAu xa ngoai xa h(>i va
Tap chi Nuhien cU'u Phat hoc . . .
N(>i dung sinh ho<;lt "Trf
dl;Jc" thuang huang vao cac
chu de c6 y nghla nhan
mua Phat dan mua Bao . ' hieu Tu an, Trung thu, pィセエ@
thanh 、セッN@ ャセ@ Thuqng
nhiing カゥセ」@ d6 nham giup ke xau, ke ac... nguyen ...
doim sinh trb len ngoan * V6i n()i dung Tri - Ve van ョァィセZ@ Tuy theo
. ngoan, iセ@ phep, biet thuang 、セ」L@ (phan chuyen mon): cac nganh vai lua tu6i khac
yeu ton trqng mqi nguai, . GDPT dao エセッL@ huang dan, nhau, dofm sinh duqc hqc
biet quy canh カセエ@ xung エセッ@ dieu ォゥセョ@ cho thanh hat - nhfrng bai hat c6 tinh
quanh thieu nhi m(>t so kien thuc than dセッ@ ィッセ」@ c6 tfnh chat
Nganh Thieu: Gom cac ve van boa, Hch si:r.. ., ren giao dl,lc. Ngoai ra, tuy
doan sinh nam va nfr tir 13 ャオケセョ@ cac ky nang ve Van- nang khieu, hq hc;>c va thl;IC
den 17 tu6i. 6 hi'a tu6i nay tィセ@ - My; Huang dan cac hanh ォセ」ィL@ mua, ォセ@
cac em da c6 suy nghl, sinh ィッセエ@ エセー@ エィセ@ nhu: Cam 」ィオケセョL@ h(>i ho(;l, dieu khac,
ョィセョ@ thtk kha Ian. vゥセ」@ エイセゥL@ di duang, cac · ィッセエ@ tho van, nhiep anh ...
giao dl;IC 、セッ@ due cho CaC d(>ng van ョァィセ@ va CaC sinh
em duqc nang cao han a ho<;tt c(>ng dong khac, giai
nganh Oanh vii. Cac em quyet cac nhu cau toi エィゥセオ@
duqc trau doi kien thuc ve trong cu(>c song nhu: Nu
tィセー@ エィゥセョL@ Ly Nhan - cong, dieu khac, thong tin,
Duyen Sinh, Ly Nhan qua, each bang b6, xir ly vet
-v e' cac kj nang chuyen
mon: Tuy lua tu6i, doan
sinh duqc hqc va lam
nhfrng カゥセ」@ tu dan gian den
kh6 nhu: each. xep hang,
dau di duang, thuang thuc
gゥ。ゥMdセョィM tオセNN@ nham thuang, cap CUu nguai chet (biet xem gia, biet tfnh
huang den cu(>c song duoi... Nhung n(>i dung tien, biet sua chua xe 、セーL@
luang エィゥセョL@ b bien ァセー@ "Trf dl,lc" thong qua cac lam do dung bang go,
lanh, khong · Sat sinh, 「ゥセョ@ phap giao dl,lC nay da tre .... ), C·ap CUu, thong tin
khoilg tr(>m cuap.... エセッ@ cho cac em· doan sinh ( danh tfn ィゥセオ@ Morse, biet
Ngimh Thanh: Cac phat エイゥセョ@ trf エオセL@ dC;lo due, dqc ュセエ@ thu, ィゥセオ@ ャセョィ@ coi
thfmh vien b nganh nay sue khoe, ョィセケ@ cam, tlr d6
luon duqc on ャセゥ@ kien thuc nham hinh thfmh tfnh nang·
cua 2 nganh tren. Ngoai ra, d(>ng, tl! tin, blm llnh; hlnh
hq duqc hqc them, biet thanh tac phong thao vat,
them cac kien thuc 6 trlnh linh ィッセエ@ trong cu(>c song.
va ca. 0 0 ), ョァィセ@ エィオセエ@ cam
hoa, nu cong gia chanh,
cac tro chai ... 0
hッセエ@ d(>ng Trf dl;Jc, tィセ@
due neu tren giup thanh
thieu nhi c6 ban llnh thao yeu Ut nganh Thanh. Qua hqp v6i nhau m<)t each
vat, linh boat trong cu<)c d6, giao due them tinh 」ィセエ@ che, dong b¢, vtra Ia
song va n6 duqc ket hqp than yeu nuoc va tinh than phuong エゥセョ@ vtra Ia phuong
voi giao dl;lc 、セッ@ due nham d<;to due dan t¢c, thuong thuc 、セ@ thl;l'c ィゥセョ@ ml;lc tieu
tao cho doan sinh GDPT c6 yeu, tuong trq gitlJi:do Ian va n¢i dung sinh ィッセエ@ cua
dao due, tac phong lam nhau, v6i phuong cham GDPT. Dieu nay ly giai エセゥ@
nguai va c6 long tl! tin khi "Ia lanh dum la rach"... sao-cac doan sinh GDPT
va 」ィセュ@ CUQC song thl;l"C te. cho cac thanh vien GDPT. ィゥセオ@ kha sau ve t6 chuc
N¢i dung ィッセエ@ d¢ng Due * Dua tren cac noi ciia mlnh, den v6i t6 chuc
dl;IC va Tri dl;IC luon song dung giao dl;IC "Due bang Sl! ll! giac can thiet
hanh, c6 h:ic dan xen nhau, 、セ[セ」BL@ "Tri 、セ[セ」BL@ cac ciia moi ca nhan; Ly giai
tham ョィセー@ nhau trong m¢t Phuang phap ィッセエ@ dt)ng duqc エセゥ@ sao c6 ィゥセョ@ tuqng
hanh d¢ng. ciia GDPT duc;rc xay thanh nien pィセエ@ ti'r den
Ngoai カゥセ」@ hQc エセーL@ tu dl;l'ng -tren 03 van de Ia: chua trong tinh ャセョァL@ cung
ャオケセョ@ n6i tren, doan sinh Thl!c ョァィゥセュ[@ tセー@ エィセL@ tl! kinh, khong phai m1;1c dich
- - GDPT c_on tham gia cac quim; Xay dl;l'ng phat エイゥセョ@ cau tai, cau l¢c v6i nhii'ng
ィッセエ@ d<)ng xa h¢i nhu ca nhan, ngoai ra GDPT Qセ@ カセエ@ d¢ng 」ィセュ@ den dieu
tham g1a cac CUQC dau COn lu6n coi tn;mg h<;>c di Cam ky theo giao ly nha
tranh bao カセ@ dセッ@ phap va doi v6i hanh, da giup cac pィセエ@ nhu nhfrng thanh nien
Dan t¢c (nhfrng nam tru6c em ap dl;lng duqc _ nhfrng khac; Va GDPT da tra 197 5); Tham gia cac ィッセエ@ cai duqc hQC vao dai song thanh nhu cau khong エィセ@
セ@I
d¢ng ttr エィゥセョN@ diu trq エィセ[c」@ エゥセョ[@ Giup cac em 、セ@
thien tai, phat thuoc, hoa dong duqc voi c¢ng
huang dan dong bao dong va xa h¢i (phuong
phong chong 、セ」ィ@ 「セョィNNN@ phap エセー@ エィセIN@ C6 エィセ@ n6i,
thieu cua thanh thieu nien
pィセエ@ giao.
v 6i n<)i dung va
phUong phap giao dl;IC CUa
v6i d<)ng co t'! ョァオケセョ@ v6i 03 phuong phap tren GDPT n6i tren da tr6'
phl;lc Vl;l. Van de ィッセエ@ nhAm エセッ@ dieu ォゥセョ@ cho Sl! thanh 、セ」@ 、ゥセゥョ@ c6 sue hap
dqng xa h<)i la SU thl;l"C phat エイゥセョL@ hQC エセーL@ song dan rieng CUa t6 chUC nay
hanh kien thuc da duqc va tru6'ng thanh cua m6i ttr khi tbanh ャセー@ cho den
h<;>c, day ding Ia van de thanh vien, nham kh<ic nay, gop phan t<;to nen m¢t
chung, khong phan chia phl;IC nhfrng mJ:it yeu CUa moi truang tuong doi
cap 「セ」L@ tuy theo kha ca nhan, 、セ@ ca nhan phat trong ウセ」ィ@ va lanh ffi':lnh,
nang, SUC h,Tc, dieu kien buy bet nang fi;CC cung ren can thiet trong CUQC Song
rna tham gta cac phong ャオケセョL@ cung tien b<). Ba cua thanh thieu nhi;
trao xa h<)i, nhung -chu phuong phap d6 da ket (Xem tiep trang 54)
Tap chi Nghlen cliu Phat hoc
ChUa Kho me (J SOc Trang
an tc)c Kha me La mc)t trong nhiing ngoi
sinh song a chua c6 nhat a S6c Trang, nuoc ta co
khoang tren o 1
エイゥセオ@ ngum, セー@ trung a mqt
so tinh dong 「セョァ@ song
Ciru Long nhu: Tra Vinh,
An Giang, Kien Giang, S6c
Trang ... Ve ュセエ@ ton giao,
nguOi Kha me theo pィセエ@
giao ィセ@ nam tong, tho pィセエ@
Thfch Ca Mau Ni Ia chinh,
khong c6 nfr tu va da chi
phoi nhieu ュセエ@ trong doi
song xa hc)i. Day Ia m(>t net
d(>c dao van hoa cua dong
bao Kha me a Nam b(>.
Nam be? co han 400 ngoi
chua Kha me, rieng a S6c
Trang co 90 ngoi chua KhO'
me va 50 ngoi chua nguoi
Hoa. Nhieu ngoi chua d(>c
dao va n6i tieng nhu chua
Dai, chua Kh 'leng, chua
Dat set, chua kゥセオ L@ chua
La Han, chua Xeo Me,
chua BOn ュセエ@ Viing ThO'm. * CHUA KH' LEANG:
co kien true nhu chua a dat
. nuoc Campuchia. Chua エッセ@
ャセ」@ a s6 71 duong mセオ@
Than, エィセ@ xa Soc Trang.
Chua duqc xay 、セョァ@ tu
nam 1533, tren 、ゥセョ@ tich
3.825 m2. Luc dau lam
「セョァ@ go, lqp Ia va da duqc
trung tu nhieu Ian. Ngoi
chinh 、ゥセョ@ duqc trung tu
each day hO'n 80 nam.
C6ng chua c6 kien true quy
mo, vom c6ng cao r(>ng,
tang tren c6 nhiing tbap
nho nhieu tang. Hai ben
c6ng c6 doi ran than 7 dau
vuon cao. Vong d'to chua Ia
nhfrng dai trang trf hoa van
hlnh banh xe luan hoi, hlnh
hoa sen la, hlnh day hoa
cue. Ngoi chfnh 、ゥセョ M ngoi
Sa Ia Ia m(>t day nha san
bang go, Ia nha h(>i cac su
sai va khach エィセー@ phUO'ng.
N 6i 「セエ@ trong cac cong.
ANH THtf
trinh kien true ciia chua 1a toa chanh 、ゥセョL@ xay dl;Tilg
dyp de. Toa c6 、ゥセョ@ tfch
khoang 800m2, cao 2 met.
co nhieu 「セ」@ tam cap len
xuong, nfun ben trai con
duong 、セョ@ vao chua. Cua
chinh 、ゥセョ@ luon rna ve
huang Dong. Phfa truoc co
nhiing tuqng 」ィセョァ@ tinh
(Yak) canh gifr cua. Bb mai
gom 3 cap, moi cap chia
lam 3 nep. Tren cung la
m(>t thap nh<;>n cao vlit. BOn
g6c moi trai duqc uon cong
エセッ@ thanh hlnh ngqn lua.
Diem mai va hai phia dau
hoi trang trf bang nhfrng
phil dieu 」ィセュ@ go ィッセ」@ dap
xi mang duqc son mai. Ben
trong va hanh lang chfnh
、ゥセョ@ c6 6 hang c(>t, gom 60
c(>t tr1,1 bang go lim, cao
ィセュァ@ chl,IC met, than to m(>t
nguoi om khong xu{ Cac
hang c(>t phfa giap voi mai
c6 wqng chim than hay
tセー@ chi Nuhlen cUll Phat hoc M セセセ]]]]]]セ]]]] ]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]]] ]]]]@
tien nu trong tu the hai tay biet 、セュ@ dai h(>i エセ@ ve day
do mai vom. v ach tuong va rat lau va tinh den nay c6 le
tnin chinh di¢n duqc trang phai den 200 nam. Hi¢n
trf bang hang loC;tt bfch hoC;t nay, 、セュ@ doi da thua dan do
n6i ve pィセエ@ thoC;ti. Giua nguoi dan trong vung san
chfnh di¢n tOn tri Due pィセエ@ 「セョ@ trai phep ban cho c:k
Thich Ca cao 6,8 met
' . (phan tuqng cao 2,7 met)
duqc due vao nam 1916.
*CHUA Oat:
Sakor Domompil, xay dt,rng
tir nam 1675, h!c dau bang
g6, den nam 1986 「セエ@ dau
trung tu va hoan エィセュィ@ vao
nam 1996. Hang nam a day
thubng 、ゥセョ@ ra nhieu Qセ@ nghi
truyen thong
ciia dan t(>c
Kho me, nhu
iセ@ vao nam
m6i Cho1
Chnan Thmay,
tuong tl! nhu
tet Nguyen
dan ciia ngum
Vi¢t, t6 chuc
tir 12-15/4 am l!ch; Qセ@ cung
ong ba Don
Ta, tuong tl!
nhu tet Thanh
· minh ciia
nguoi Vi¢t t6
, chuc tir 1-
Con g<;>i Ia chua Ma T(>c
hay chua Vathseraytecho
Mahatup. Chua to(;llC;tc a so
73 dubng Le H6ng Phong,
phuong 3, エィセ@ xa Soc
Trang. Chua xay tir nam
1569- va duqc trung tu
nhieu Ian. Chua c6 ton tri
pho tuqng pィセエ@ c6 bang da
cao 1 ,5 met va nhieu b(>
Kinh ャオセョ@ viet tren 1a cay
thot not. Khuon vien chua
r(>ng 2.000m2.. Thien
nhien rat trong Umh nen da
thu hut dan doi co den hang 」ィセ」@ ngan con ve エセー@ Chiia Khlf me u Nam B().
15/10 am l!ch; Anh: ANH THU Qセ@ Ok Om Bok
trung treo minh tren - }セ@ com dyp Ia
nhfrng canh cay trong vuon nha hang, quan ョィセオ@ va Qセ@ cling trang, t6 chuc vao
chua. Hang ngay tir 6 - 7 khong c6 don v! du ャセ」ィ@ nao 10 am l!ch de tC;t than ュセエ@
gio toi, chung bay di kiem dau tu nen cac h(> kinh
an, den 4 - 5 gio sang hom doanh dl;l'ng leu quan buon
sau lC;ti quay ve. Dieu ky lC;t
la dan dai khong bao gio an
tnii cay trong vuem chua.
Theo cac bo lao 0 day cho
ban rat xo bo ngay tru6c
c6ng chua. . '
* CHUA -XED ME: Con g<;>i Ia chua Muni
trang da cho mila mang tuai tot, song rC;tCh nhieu tOm ca.
Dem mung m(>t tet Chol
Chnan Thmay, cac カ セ@ su sai
trong chua d<;>c kinh cau an
va エゥセョ@ dua cac vj tien thanh
cua nam CU ve trOi va fl!OC 、ゥセュ@ Sinh ィッセエ@ van hoa, tu6i theo phong tl,IC c6
cac カセ@ tien thanh nam m6i van ョァィセ@ c<)ng dong, mua truyen phai vao chua tu
ョィセョ@ Ianh su ュセョィ@ che cha lam vong, hat ro bam, du ィセュィ@ m<)t thoi gian truac
cho ba con. Ngay mung 2 ke ... dセ」@ 「ゥセエ@ trong le nay khi hoi ョィセー@ . vao cuoc
tet, nha chua lam le tam c6 le h<?i dua ghe ngo rat song. Cac em duqc hQC
pィセエN@ Cac su sai trong dip soi n6i. Nam 2002, le h<?i chfr Kha me, h9c giao ly nay ciing g<)i mlnh. Suot dua ghe ngo da thu hut den va van hoa truyen thong .
dem nha chua cau sieu cho nua エイゥセオ@ nguoi cac naive cua dan t¢c mlnh. Nha
nhiing nguoi qua co. Sau tham du. chua vua la nai sinh ho<;lt
bu6i cau kinh la phan h<?i, Dan t<)c Kha me 6 Nam c(>ng dong, vira la trung
ba con t6 chuc nau nhfrng· b<? n6i chung va Soc Trang tam ton giao. Cac su sai
mon an truyen thong tai noi rieng sinh song bang thUOng dtrO'C cac tfn do
chua 、セ@ dai cac Sll sai Va nghe san XUat nong hoi y kien Ve cong viec
hQp ュセエ@ c(>ng dong lien ョァィゥセー@ trong lua nuac. trong gia dlnh, trong hQ
hoan. San chua trothanh W Nguoi Kha me tir 11 - 15 hang va trong phum s6c./.
Giao 、セ[セ」@ "lluc 、セ[セ」BL@ "Tri 、セ[セ」B@ ... (Tiep theo trang 51)
N6 da anh hubng khong nho den カゥセ」@- hlnh thanh the gim quan, nhan sinh quan,
d<;lO due, loi song cua thanh thieu nien pィセエ@ tu va doan sinh GDPT. Trang chung mtJc nhat d!nh da giup cho thanh thieu nhi tu duong, ren ャオケセョ@ d€ tro thanh con ngtrcri tot, nhan ai hO'n, khoan boa VOi IDQi nguai .va nghiem khac doi v6i nhfrng sai Him cua mlnh, song chan thanh va yeu thttang giup dO IDQi ngttcri, CO thai d(> ton trQng va khiem ton v6i mQi nguai, tranh
duqc long tham, tfnh kieu cang tl! man, kh(')rrg chap ョィセョ@ me till d! doan. Qua d6,
cling c6 tac 、セュァ@ g6p phan hlnh thanh nen nhan each, エセo@ nen m(>t Sl,l' エセイ@ tin, long yeu mr6c cua thanh-thieu nien (lht,rc te da chung mlnh dieu nay). Dieu nay c6 y nghia rat Ian trong thgc エゥセョ@ giup cho
chung ta phat buy nhiing ュセエ@ tich qrc, tot
、セーL@ tien bQ, dong thm khac phl;Jc nhiing ュセエ@ tieu cgc, phien 、ゥセョ@ va tim ra nhiing giai phap phu hqp d€ エセー@ hqp, doan ket · thanh - thieu nien.
Tru6c khi ket thuc bai viet nay, xin muqn m(>t 、ッセョ@ trich d€ phan nao n6i len y nghia n(>i dung giao dl;IC cua GDPT: "Trong clurm1g trt'nh lu;c tqp, chung toi k/u)ng thit?Jz ve' giaO /y, vi ml_tC clfc/z CUa cllltllg toi khong phdi dl clew t¢o nlurng vj Tang gilt tuong lai. Cl1tlng toi cilng khong thien ve' van ngh¢, vi chung f{)i klu5ng co' dao tc;o nlnrng ngh¢ sl. \1 a cu61 cung, cl1tlng t6i .cling khong qua clul trqng ve" clwyen m6n, vt' cllltllg ti>i khong muon dlin em r/f(l clnlng ti>i chi'.ld nlnrng thanh nihl thao vat, kheo tay, kheo chcin rna t/i{),i. " ( 1 )./.
( 1) Day Gia dinh - V o Dinh Cuimg-NXB Lien Hoa, Hue: 1956- tr 90.
/J
J.
chi Nghian cUll ィセ[。」@
VIEN
TRUe "' LAM
DALAT QUANG DON&
Tir trung tam thanh pho Da Lat, di カセ@
huang nui pィセョァ@ Hoang, theo con duang uon luqn gifra rtrng thong 「セエ@ ngan vai m<?t mau xanh tham thltm, 、セ@ len cao dan. Len tai dinh nui la toan dmh tィゥセョ@ カゥセョ@ True Lam mb ra truac mat lam du khach ngo ngang. Ben phai tィゥセョ@ vien la ho tオケセョ@ Lam r<)ng lan,
ュセエ@ ho trong xanh, so1
b6ng イセョァ@ nui ben ho. lam Thai thuqng hoang. Khong g1an yen t1nh, Nam nam sau len nui canh sac muon mau, xen Yen Tu, tu b am nァッセ@ -Hin nhfrng kien true Van, lay ttJ ィゥセオ@ la True mang ve c6 kfnh, 、セュ@ da Lam dセゥ@ Sl, ngay dem lo ban sac dan t<?c, dua tam viec tu hanh. 6ng bi hon du khach vao the 「セョィ@ va mat, th9 51 tu6i. giai than tien. Luc dua nh1;1c than len
L!ch sir dong Thien thieu b hoa dan, thu duqc True Lam: 300 vien xa li (phan cot
True Lam la tV ィゥセオ@ con lai sali khi thieu cua vua Tran Nhan Tong xac ). Qua 8 nam xuat gia (1279 - 1293), buy 1a tu hanh, nha vua da sang
Kham, con trai truong ャセー@ dong tィゥセョ@ カゥセョ@ True cua vua Tran Thanh Lam Yen Tu. Hoa
Tong. Ong c6 chi tu thuqng vゥセョ@ trubng hanh tl:r nho. Nam 16 tィゥセョ@ True Lam Thfch tu6i da xin vai vua cha Thanh Tl:r chu truong duqc nhuang ngoi Thai khoi ph1;1c dong tィゥセョ@tir ャセゥ@ cho em trai, nhung True Lam Yen -Tu, tren vua cha khong dong y. co so dung hqp cac phai Khi da len lam vua, ban tィゥセョ@ Ty Ni Da Luu Chi, ngay Nhan Tong ban Vo Ngon Thong, Thao chinh st;r, ban dem go mo Duong, Lam Te. Day tl;lng kinh. Nha vua chfnh la tィゥセョ@ Tong thuang cling cac cao - nuac ta, m<)t b<? ーィセョ@ cua tang duong thai nhu pィセエ@ giao vゥセエ@ Nam voi hオケセョ@ Quang, (Ly dセッ@ ban sac van hoa va Tai) tham thu nui Yen phong t1;1c エセー@ quan vゥセエ@Tu, - nghe giang pィセエ@ Nam. Tinh than cua dong phap. Nam 1293, Tran tィゥセョ@ True Lam la: TIJ Nhan Tong nhuong ngoi lt;rc, TlJ chu, Doan ket cho con trai Ia Thuyen dan t<)c, Hoa ョィセー@ cu(>c
--(Tran Anh Tong), len song vai tam thuc duqc
M セ セ]]]]]]]]]]]]セセセ]] ]]]]]]]]]]]]セ G セ G ー S 」ィ ・ エ ュ nオ ィ 。 ャ・ ョ セ 」キ X ᄋ ᄋ ー セ ィ。 セ エ ィッ セ 」 セ@ .. tra カセ@ n(>i Uim thanh tinh. due luan ly theo dung
D!a eu()e Thien カゥセョ@ ton chi cua dong tィゥセョ@
gifr m(>t vai tro chu df!o
lam ョセョ@ cho kien true.
Nhfrng 16i di quanh co
len xu6ng theo d!a hlnh cua エイゥセョ@ nui, xen lan nhfrng hang cay, vuon hoa du sac mau, bon mila
hoa na nhu dua du khach vao m(>t cong vien kh6ng
True Lam: Tnk Lam rna vua Tn1n
tィゥセョ@ カゥセョ@ Tnk Lam Nhan Tong da sang ャセー@
do kien true su Ngo Viet ra each day han 700
Thl;l phac ィッセ@ t6ng the nam. kien true. Sau d6 vゥセョ@ Thien カエセョ@ True Thiet ke va Quy ィッセ」ィ@ Lam - M()t danh thang:
tinh Lam Dong da hoan Du khach den tィゥセョ@
chinh do an voi S\1' gop y cua Hoa thm;mg Thich ·
Thanh Ttr, vゥセョ@ tnrang tィゥセョ@ vi¢n True Lam.
Cong trlnh duqc ィッセュ@thanh nam 1994 tren di¢n tich 23 ha, trong d6
chi c6 2 ha Ia c6 cac cong trlnh kien true xay
dl!fig, phan con ャセゥ@ la dmh sac thien nhien. tィゥャセョ@ vi¢n True Lam c6 quy mo Ian nhat va dyp nhat cua nuoc ta. Toan b<?
c6 4 khu Vl!C: Khu ョァッセゥ@vien;· Khu tィゥセョ@ that cua Hoa thuqng Vi¢n truang va that cua Chu ton due; Khu n(>i vi¢n Tang; Khu
n<?i vi¢n Ni. tセゥ@ tィゥセョ@ vi¢n c6
hang tram tin do tu mQi ュゥセョ@ dat nuoc den day
nghien CUu Va hQC エセーN@
HQ ngay dem tu luy¢n de
chan hung m(>t ョセョ@ 、セッ@
Thie'n vi¢n True Lam Da Lf# Anh: QUANG DUNG
vi¢n True Lam chi duqc 16. Cac cong trlnh nhu
phep tham quan khu gan v6'i thien nhien, hoa ョァッセゥ@ vi¢n gam c6: ョィセー@ vao thien nhien. Du Chanh di¢n, Tham van khach den day cam ョィセョ@duong, Thap chuong, nhu thoat khoi vong bon c6ng Tam quan, nha chen cua xa hoi, cua doi khach, ho Tinh Tam, doi thuang, de tam hon lang
Thanh Luang. Cac kien dQng, yen fmh va nhu c6 true 、セオ@ mang mot m(>t phep mau lam cho phong each A Dong, nguoi tra nen thanh than khong CO S\1' pha エセー@ nao. Va nhan ai len b(>i phan./. Canh sac thien nhien da
tセp@ chi Nuhu;n cuu Ph3t hoc
I
I V uOn thap chUa l
I Quang.Khanh
i '
(
) I
Ncs·li TAM DlC · Thqc siNGUYbf NGOC QUYNH
Tc ngfi' Vi¢t Nam hay bai vi c::ic vi Tang Ni kh&i d'!llg, chi 'biet イセョァ@
6 cau: "Dat vua, da tirng trl;l trl va vien tich den thai Tran, chua da c6 hua Hmg, phong tai chua. N6i chung, cac quy mo rat Ian. Vua U imh Bl;lt" . Cau thap m<? thuong c6 mat Thanh Tong da tirng den
n6i nay c6 nghia Ia chua bang hlnh vuong. Day la tham chua va de l<:ti hai bai
Vi¢t chii yeu la chua lang, lo<:ti thap Tu Di To<:t (thap tho ca ngqi canh 、セー@ ciia
thuong duqc dt!ng len do hlnh ng<;>n nui thieng chua.
cong sue cua ca c<')ng dong. Merhu, dich ra .am Han la Chua da qua nhieu Ian
Nguoi dan trong moi lang, Tu Di). So tang ciia thap trung tu ton t(;lo. Tru6c day
du CUQC song CO ngheo m<') n6i len muc d<') dac d(;lO chua CO quy mo J6n, dU<JC
kh6, vftn co gang huy d<')ng ciia vi su duqc tho. Ching xay dl!ng theo kieu n6i
sue nguoi sue ciia de xay h(;ln, thap pィセエ@ cao 13 tang, cong ngOf:ll quoc tren
dl!ng it nhat m<')t ngoi chua thap Bich Chi pィセエ@ cao ll khuon vien 15.000 m2, bao
Uun nai sinh ho(;lt tOn giao tang, thap ciia A La Han gom: Tam quan, Tien
tin nguong, sinh ho(;lt c<')ng (hay La Han) cao 4 tang... duang, Tam bao, nha T6,
dong, gln gifr va bao luu Chua nao cang nhieu thap Hanh lang, Gac chuong ...
thuan phong my tl;lc, giao m<') chung to sl:( c6 kinh va Do chien tranh, chua bi due truyen thong que ben vfrng ciia pィセエ@ phap · tan pha ョセョァ@ ne. Den nam
huang cho pィセエ@ tl:r va nhan nai d6. 1981, chua duqc クセケ@ dl!llg,
dan trong lang, trong Chua Quang Khanh c6 tu sua l<:ti v6i アオケ セ@ mo nho vung. ten Nom la chua Muong, gom 8 gian. Hi¢n nay chua
Moi ngoi chua Vi¢t, thu<')c xa Ngii Phuc, huy¢n chi con Iuu gifr l<;li duqc 20
ngoai chinh di¢n tho pィセエL@ Kim Thanh, tinh Hai pho tuqng c6 va m<')t so cau
nha T6, dien Mftu ... Duong, duqc xep hC;tng Di doi, dai tu. Dang chu y thuong con c6 khu6n vien tich Lich sii Van hoa thang nhat la chua hi¢n con giG'
r<')ng xung q!lanh de xay 1 nam 1992, hi¢n con luu le;ti duqc 36 thap m(>, phan
m(>t hay nhieu ng6i thap gifr duqc t6i 4 vuon thap boa 4 vuan thap. bang g<:tch, da. Day la c6. Bon khu vuon thap chua
nhfrng ngoi thap m(>, ben Chtw thu(>c Thien phai Muong nam xung quanh
trong chua xa lL hai cot True Lam, chua r6 nien de;ti gtan Tam Bao cu. Yuan
セセセセ セセセセセセセセセ]]]]]]]] ]]]]]]]]]] GG U ー ] 」ィ セ ゥ セ ヲエ M ァィ ゥ・ ョ 」 キ p ィ [ Gエ ィ [ ッ」 N⦅@ .. _
thap thu nhat, phfa twac ben trai gian
tam bao, gom 2 th.ap. v uan thap thu hai,
phfa tru6'c ben phai gian tam bao c6 20 thap. Vuan thap thu ba, phia sau ben tnli
gian tam bao c6 7 thap. Vucm thap thu
tu, phfa sau ben phai gian tam bao c6 7
thap. Cac ngoi thap chu yeu duqc lam bang
da, trung blnh cao khoang tir 1,5 den 4, 7
met, xay tir m<)t den ba tang. Cac thap
thuang duqc xay bon qmh, chom hinh
mui ャオケセョL@ chop hlnh bau ruqu, duqc
tr(;Ull khi\c tinh te v6'i ki6u dang, kich
thu6'c da 、セョァN@ Ngoai ュセエ@ cac thap nay
thuoog c6 khac cac dong chfr Han ghi
. nien 、セゥ@ dl;(ng thap, ten tu6i cac カセ@ su Tang duqc chon o day. M<)t so ngoi
thap c6 エイセュ@ khac 、セゥ@ w va hai hang cau
doi. Nien 、セゥ@ cua cac thap chu yeu la
the ky XIX (thai Nguyen), m<)t so bi hu
hong ョセョァ@ trong chien tranh nen duqc
ilha chua xay ャセゥ@ bang ァセ」ィN@ Nhfrng thap con ャセゥ@ hau nhu van gifr duqc dang
ve ban dau, chua qua tritng tu, sua chfra.
Ngoai gia エイセ@ 、セ」@ sac ve kien true, so
luqng va phan bo cua cac thap m<? 0
chua Muong ciing rat 、セ」@ 「ゥセエN@ Thong
thuemg, cac ngoi thap m<) nam エセー@ trung
0 dang truoc ィッセ」@ sau chua, nhung a day cac thap m<) duqc chia lam bon
vuan thap rieng 「ゥセエN@ So Iuqng thap m<? da phan nao n6i len gia エイセ@ cua di tfch
ljch su van boa nay. Cac ngoi thap m<), trai qua nam thang
da tro thanh nhfrng bi€u tuqng mang gia
エイセ@ l!ch su, van hoa, ton giao, tang them
gia tri cho cac ngoi chua vゥセエNON@
NUl BAI THO ...
(Tiep tbeo trang 44)
Due nam Ky Mao 1879 de ngay 3 thang
ch<;tp nam Canh Tuat 1910, anh em nha
Quan an Vii Tuan va hai nguoi 「セョ@ di du
xuan cilng da sang tac tho nam 1925. 6ng
Vii dセゥ@ ciing c6 hai bai, va ca ba vq Vii dセゥ@
cfing c6 ィッセ@ tho de ngay 04/4/1924 ...
Nui Bai Tho con nhu m<)t "nhan chll'ng"
l!ch sir cua vitng Mo qua hai cu<)c khang
chien chong Phap va chong My. Tu nhung
nam 1929, 1930, nu chien si c<)ng san
Nguyen Thi Luu (tuc ch! Ca Khuong) da
an nau エセゥ@ chua Long Tien, ngay du6'i chan
nui Bai Tho d6 tru yen ba chu nghia c<)ng
san. Ngay 1 thang 5 nam 1930, anh thanh
nien yeu nu6'c Dao Van Tuat da cam co do
bua liem tren nui Bai Tho trong Sl! klm
kyp, dan ap cua thl!c dan Phap. Trong
nhiing nam chong My, nui Bai Tho Ia noi
、セエ@ trung tam dゥセョ@ chfnh cua ·Buu 、 ゥ セョ@
Quang Ninh, noi 、セエ@ tr<;tm quari sat xac
d!nh born tir truang do quan My rai tren
V!nh H<;t Long va dong thai nui Bai Thola
noi so tan cua biet bao con nguoi vung Mo
anh hung ...
Nui Bai Tho da tro エィセュィ@ de tai hap dan
cho sl! sang エセッ@ ョァィセ@ エィオセエL@ m<)t tuqng dai
van hoa a Hon Gai. Trong tam thuc nguai
dan, nui Bai Tho la m<)t カセエ@ thieng, m<)t
"Linh scm" cua エィセュィ@ pho tre dang birng
sang, mang ten H<;1 Long.
tセー@ chi NgHien cli'u Ph3t hl}c
TRAO 001
Khi chting ta di tlm hanh phtic b ben ngoai va khi ta co g<ing thay
d6i the gioi theo cai nhin ta dang thay, hay セャNャG@ ュセョセ@
muon cua rieng mmh do la mot sai Him, ch<ic ch<in ta se エィセGエ@ bai. Nhl!ng 、ゥセオ@ ta c6 the i。セ@ duqc Ia nhin Ie;1i mlnh de xem cai gl trong ta lam ta kh6 chiu, dau kh6, bat hanh ...
c6 m<)t lol;li vii khf hl;lt nhan hk nao ding ィッ。セ@ . hanb trong tam ta, d6 Ia mol ngay cai nga lf:io nen W セゥL@ganh ty, san ィセョ N@ ham ュオッ⦅セ@va cam thu, dan den sq hal va xung d¢t m<;>i ュセエL@ lam. hai cho ta va ca. tha nhan. dセ@ vo ィゥセオ@ h6a vii khf d6, khong エィセ@ chi dem 」ィセョ@giau, ィッセ」@ uoc ⦅ュセッョ@ セ」。セ@xin) n6 bien mat d1, rna de dap tat n6 ta phai w thao セVG@ta'm tieu chting, voi st,r ben hi can tr<;>ng va kheo leo. bセョァ@ phuong エゥセョ@ cua I?ng tu hi va tlnh thuong, cong viec kh6 khan nay ta phai 1a.r:n vOi m<)t long kien nhfin, lien tuc voi thai d¢ khong bam セヲオ@ vao ai ィッセ」@ dang toi cao nao ca.
dゥセオ@ cot yeu Due pィセエ@muon gtri den cu<)c dm va, con ngum Ia: Lam sao de thanh tinh h6a tam thuc, hay tu ta nhan biet va lam trong . .
Hay tl! mlnh thap
duOc len rna di!
URI Till QUYfr THiNG
sach cac セー@ khi trong A ll;li 、セ@ thuc. セ@ ttr d6 ta thay d6i cai nhln カセ@ con ngum va the gioi.
Due Phat da df:iy: "Tam gioi duy エ。セN@ ve;1n phap duy thuc", vi カセケ@ "khi tam thanh エセョィ@ ta thay the gioi thanh tinh".
Chfuh vile d6 ta can suy nghi rat ョィゥセオ@ カセ@ huang_ tu duy trong カゥセ」@ ョィセョ@ 、セョィ@
tam mlnh. Theo kinh Lang Gia: "Khi nguifi ta thl h¢i dU(fC rang: Nhfing gi hi¢n ra . rruoc mdt Ia chinh cai tam thi hQ hilt duqc each Jam the' nao dl エイセ[セ@ vao tam khong sinh tam ーィ、セ@ 「ゥᄁセL@
va the' gim lite d6 cham dttt dien ddo ".
Kinh viet: "Khong c6 gl duqc nhln thay ngoai cai
tam", hoi カセケ@ mqi ャオセョ@ ly エィセ@ hien chi de giup ngmJi hoc Phat tim hieu カセ@ chinh tfun エィセ」@ ta trong qua trlnh tu hoc.
Than エィセN@ tai san, nha cua, the gioi ben ngoai con nguoi chi Ut hlnh chieu cua tam thuc, chting khong c6 thuc tfnh va chua bao gio 、セ。」@ tu sinh ra. Kinh エィセッョァ@ セゥ@ chung nhu nhfrng anh ao cua m<)t dam may, luc tu Iuc tan. Neu nhln the . ' gi6i voi Sl;f d<)c ャセー@ Voi tam thuc, ャセー@ tuc sl_l' カセエ@ do Sl! phan 「ゥセエ@ se hi b?p meo theo cai nhln chu quan. Ngay ca mqi suy tuemg; tinh cam ... thu<)c tam ly con nguoi ciing chi Ia nbfi'ng sang lf:iO cua tam.
Vi du: Nhln thay m<)t con bo . dl;fc khoe mf:inh, du6i con m<it cua nguoi thq cay n6 Ia con カセエ@ dung ke? cay bua tot. Duoi con mat cua' nguoi ban tbit bo エセャ@con nay se ban duqc dat hang vi n6 c6 ョィゥセオ@ エィセセ@ 「セ_@ngon. Nguoi thu<)c da tht rat thfch hoi da n6 to lam duqc ョィゥセオ@ vi, gifty tot ... Nhu カセ@ y ban chat chi la m,<?t c?n bo xong voi g6c nhm ⦅」オセ@Him thuc khac ·nhau no se c6 cong 、セョァ@ khac nhau, lai fch khac nhau. Va nhu カセケ@ Sl! カセエ@ se drrqc phan ィゥセエL@ se duqc b6p meo thco
セ ]]]]]]]]]]セ]]]]セセセ セセセセ]]]]]]]] ] t。 ] ー ] 」 ] ィ ] ゥn e ァ U ィ セ ゥ・ ュ ョ 。 」 。 キ p ィ [ 。エ ィ [ ッ 」 。FN⦅@
. cai nhln chu quan, sang エセッ@cua tam thuc.
V:;ty Ph:;tt iJ dau? pィセエ@ san a noi mlnh,
muon thay pィセエ@ ch!u kh6 tu 、セ@ dyp het phien nao, ョァィゥセー@ chuang. Neu n6 trong s<;tch het thl ong pィセエ@mlnh ィゥセョ@ ra, chu khong c6 . a dau ca. Thl_lc Sl_l pィセエ@
(chan tam, Ph<\).t tinh) a ngay noi mlnh. V1 v<\).y ta khong nen tim k.iem a ngoai, rna chi d6n het sue mlnh 、セ@dimg ャセョァ@ dong tu tu6ng lang xang. Nhiing thu do tan r6i thl ong Ph<\).t ィゥセョ@ lien. Vi chinh mlnh dyp duqc phien nao thl mlnh bet kh6, dimg duqc cai tam lang xang thl tam minh duqc an dinh, thl trf エオセ@ bimg sang ngay t<;ti mlnh, chu khong a dau xa. Cho nen mlnh phai 、セョァ@cong cho chien thfmg duqc mlnh, chu khong cilu xin ai khac. Due Ph<\).t va cac 、セ@ tii cua NguOi ti:r VO thi kiep xua den nay da lam nhu v<\).y, bay gia ta ciing lam nhu vi;\y thl mm dung la theo pィセエL@ la con Phat.
Sac than hay ngii am than cua con nguai duqc due Phi;tt vf nhu ngoi nha, nen Kinh g9i la Ngii am xa. pィセエ@nhi;\n ra nguai xay nha ngii am la ョァィゥセー@ thuc hay tam thuc cua moi ngum. Ngai ォィセョァ@ d!nh than ngii am tot hay xau deu do chinh ban
than moi nguoi llf エセッ@ nen. Theo kinh Hoa Nghiem: "Nhat thiet duy tam エセッBN@Do d6 ta la chu 、セ@ tao nhiing dieu tot, dieu xau. Ta cling Ia chu 、セ@ ョィセョ@ nhli·ng qua tot, qua xau. Nhu vi;\y quyen t(;lO Va huang ]a quyen minh. hゥセオ@ duqc ly nhan qua ta thay cu<)c song thi;tt la dan chu, vl chinh mlnh c6 quyen t<;to nhan tot
. va c6 quyen hu6ng qua tir nhan minh t(;lo ra. Ta lam ta cbiu, chu khong phai ai lam cho ta cbiu ca ... C6 ィゥセオ@dung thl ta m6i dam chiu tnich ョィゥセュ@ trong cu<)c song nay.
Dung nhu due Phi;tt da d<;ty: "Kh6ng ai lam chota 6 nhiim, ciing kh6ng ai lc1m cho ta trong S(lch; trong S(lCh hay 6 nhiim Ia llf nm ta, chi c6 ta lam ta 6 nhiim, chi c6 ta lam ta trong sqch ".
Cai gl c6 tinh chat quyet d!nh doi vm ta?
D6 chfnh la moi chung sinh deu c6 pィセエ@ tfnh la chan tam, la Nhu Lai, Ia Phi;tt. C6 nghla Ia toan エィセ@phap gioi Ia Nhat chan, binh 、セョァ N@ C6 nghla Ia toan エィセ@ vii エイセ@ vo bien voi tat ca st,r カセエ@ sai 「ゥセエL@ hiiu hinh, vo hlnh, hiiu tu6ng va vo tu6ng chua chat trong ay ngang nhau Ia m<)t va cai m<)t ay chan エィセエNカ。@ luon luon nhu
the mai khong bien d6i . Toan エィセ@ da Ia rn<)t roi thl chung sinh va pィセエ@ nhu nhau, khong hai khong khac ( chung sinh, Phi;tt binh dfmg vo nhi). ' Tuy chung .sinh song
trong ch6 than tam d<)ng lo<;tn bai st_1 luon tiep xuc
. giii'a sau can va sau tran sinh ra sau thuc, nhung chung sinh khong he tach ra va lla khoi cai " sang khap cung" la Ph6 quang, cai anh sang trf エオセ@ d6 Ia Tam, Ia pィセエ@tinh, la Nhu Lai, Ia pィセエN@Tam la trf エオセ@ vo bien, Ia tt_1
t(;li vo ng(;li, la thfin th6ng vo cling, la vo uy can dam vo h(;ln. Tam bat sanh bat 、ゥセエL@khong t6i, khong lui, dau cling la Tam. V <\).y tam la hゥセョ@ t<;ti thuang ィセョァN@ Nam, nu, tn\ gia ... deu la tu6ng be ngoai, con cai エィセ@ trang trong m<)t gim thai ai cling nhu ai. Nhu カセケL@ chi c6 m<)t ban エィセL@ nhung neu ban the ay ung ィゥセョ@ trong T!nh, Giac ng<), Giai thoat thl g9i la pィセエL@ nguqc l<;ti thl g9i Ia chung sinh.
Vi tat ca chung sinh deu d6ng m<)t tfnh giac nhu nhau, cho nen N 、セオ@ c6 ty エゥセョ@den dau m<)t ngay kia se quay ve v6i que huong, dat t6, ve v6i Sl_l ョァィゥセー@ to Ion cua mlnh, nghla Ia Hit ca cuoi cung se thanh pィセエN@
(Xem tiep trang 64)
i
V ai trO ella tOn gi3o vffi. cOng cuQc ki€n エセッ@ bOa blnh trong
.thOi dai mffi.
Khi tim mot "dinh nghia nao d6 - trir djnh nghia trong
tmin hQc - ta deu カセー@ phai kh6 khan khqn lu<mg ve ca "ngon" va "ngii'". Thf 、セL@the giai sau sv ォゥセョ@ 11 thang 9 a nuac My vai エセエ@ca di6n bien day k!ch tfnh den nay van chua thong nhat dua ra m¢t djnh nghia ro rang the nao la khung bo! Trong khi d6, m(>t thang sau SlJ ォゥセョ@ ay, ngay 07/10/2001, My da chfnh thuc cham ngoi n6 cu¢c chien tranh dau tien cua the ky 21' danh エィセョァ@ vao Ap-ga-ni-xtan vai cai ten gQi rat "ttJ カセB@ la "cu(>c chien chong khung bo".
vセケ@ thl khung bo hay chong khung b6 dau ly giai the nao thl n6 van la m(>t thu logic 「セッ@ ltJc. vセケ@ phai chang 「セッ@ ltJc la.. . sir 、セョァ@vii ltJc 、セ@ tran ap ho:;-tc tieu 、ゥセエ@ doi phuong khi khong con gl 、セ@ n6i vai nhau
•
niia.. Thl;lc ra van de' 「セッ@ltJc van .. . xua nhu trai 、セエN@bai con nguai tir thua Hong hoang den nay luon phai doi dau vai 「セッ@ tvc. sv phat エイゥセョ@ khoa h<;>c ky エィオセエ@ va nhiing t1ng 、セョァ@thanh cong cua n6 tren phuang 、ゥセョ@ カセエ@ chat ーィセ」@セ@ cho lqi ich con nguoi 、セ@lam the giai ngay m¢t gifm len, dong thai cling dem ャセゥ@cho con nguoi biet bao dieu bat hC;lnh. Khi nang luqng nguyen ti'r bien thanh vii khf 、セ@ lam nen tham h<;>a Hirosima va Nagasaki nam 1945. Nhiing nam cuoi the ky 20 tri エオセ@ con nguoi ャセゥ@ lam nen biet bao dieu ky 、ゥセオ@ khac. v ai nhfrng phat kien mang tinh d(>t pha trong tu duy khoa h<;>c, sau Bィゥセョ@ tuqng nhan ban ciru Dolly" nam 1997 la カゥセ」@ エセッ@ phoi nguai nhan ban gQi la "sinh san v6 tfnh".
Qua la lqi ィセゥN@ Khong ai
PHAP VUUNG Tir
c6 the can duqc nhii'ng tien bQ khoa hQc. Khoa h<;>c da tra thanh thay phu thuy cao tay. vセケ@ rna sao con nguoi van cam thay khong c6 them hC;lnh phuc rna nguqc ャセゥ@ la Sl;l chong chat them n6i lo au. Phai chang ljch sir cua 20 the ky da di qua rna' duang nhu khong ngay nao im tieng sung va vang bong cac hanh d(>ng 「セッ@lvc da am anh nhan ャッセゥN@Va sv エィセエ@ nhiing hanh d(>ng 「セッ@ ll;lc van duqc 'goi dau" gifra hai the ky vm cac CUQC chien tranh "n6ng" va "IC;inh", song song vai cac cu(>c tranh chap y thuc ィセ@ Ia cu(>c xung d(>t chung t(>c va lanh th6. Va 「セッ@ ltJc se con tiep di6n m(>t khi con nguoi van bao thu chien luqc: Dung 「セッ@ ltJc de 、ゥセエ@ trir 「セッ@ ltJc -cai ャオセョ@ thuyet rna ltJ n6 da chua dtJng mau thuan khong loi thoat.
bセッ@ ltJc cu s.Q_ng hanh'.
v6'i nhan ャッセゥ@ nhu the trong trong n¢i tam con nguai suot chieu dai Itch Slr da rna ta xem n6 nhu mot khien nguai ta nay sinh "can 「セョィB@ 、セ@ tu m¢t g6c nhiing quan 、ゥセュ@ cho ding nhin tam ly ke ra "toa d6 la m¢t quy ャオセエ@ "thep". thuoc'' linh ョァィゥセュ@ nham Da la quy ャオセエ@ thi n6 ton エセゥ@khach quan khong ph'-;1 thu(>c vao y thuc con nguai, cho nen no "bat kha ォィ。ョァセGN@ Va han the nfra n6 con duqc danh gia la d¢ng ll;fc 、セ@ day nhanh s1;( kien エセッ@ nen van minh ィゥセョ@ 、セゥN@
Dieu ay dung chang?. Dieu nay da duqc Hien chuang Lien Hqp quoc n6'i t6'i .
chi Nghlln cUll
wing va den, sang va toi, tot va xau, エィゥセイゥ@ va ac .. . No duqc xem la <; Thuc rna pィセエ@ giao g9i la thai d¢ Nh! nguyen sinh khoi \ - mot セ@
..c: c ᄋセ@
セ ᆳ:.: rs セ@:0:
セ@
セ@\セN@
セ@
セ@<:..l
'5"
trong lai rna dau: "Vi N ゥjQイイイセイイセセセイセセセM]AセAゥイHャ@chien tranh bdt ddu tit tam :, セ |QAAMセセ@
セ@
'::::! セ@
c..>
trf cua con nguai, cii.ng tit trong tam tri cua con ngum rna Slf bdo v¢ hoa binh duqc thiet ltjp , .
vセケ@ la guang ュセエ@ 「セッ@
Ivc vAn khong nam ngoai con nguai nhu chinh con nguai vua ョィセョ@ 、ゥセョ@ ra n6. v セケ@ n6 a dau trong con nguai? nghia Ut "a the gi6'i ben trong" v6'i nhiing yeu to van hoa, tam ly ... Vi the "cau true 「セッ@ ィLイセB@ ding Ut m¢t cau true "kep": be n6i va be chim. M<;>i ィセュィ@ vi 「セッ@ ll;fc du nho hay 16'n ciing m(>t xuat phat 、ゥセュ@duy nhat d6 Ut tam ョゥセュ@sat ィセゥN@ Nhfrng xung d(>t .xay ra ngay chfnh ben
chua trt n6 bai vi s1;( thiet ャセー@ hoa blnh ciing luO:n duqc bat dau tu trong tam trf con nguOi..
M(>t triet gia nguai Phap, ong Blaise-Pascal ( 1623 -1662) tirng n6i: "Con nguiti Ia m9t cay s(ly bier tu duy ". Con nguai tuy chi Ut m(>t cay ウセケ@ nho be so v6'i vii tfl;l bao Ia, nhung do "cay ウセケ@ biet tu duy" nen n6 l(;li c6 m(>t gia tq エィセエ@ l6'n lao. Ciing カセケL@ trong d¢ng カセエ@ duqc g<;>i Ia con nguai thl ngoai chat Nguai con c6 yeu to Con nfra. Vi the, Sl! ttl duy tac <; cua con nguai da エセッ@ ra Sl;f SO sanh thanh nhfrng 」セー@ phim 、ゥセョ N@ gifra
chuc nang phan 「ゥセエ@ cua Tam g<;>i Ia Tam Thuc. Neu con ngubi cham dth duqc 「セッ@ ll;l'c ngay tu ben trong tam thUC cua mlnh VOi SlJ hoa hqp va ton tr<;>ng ィゥセオ@biet - cai gia trt muon dbi cua con ngubi can c6 - thl ィセョ@ nhien nhan ャッセゥ@ se thoat khoi nhung be tac, nhfrng qoi dau quan stJ ...
Tat nhien, trong bat cu 」セー@ mau thmin va xung d(>t hien hfru nao ve cac van de sac t¢c, ton giao, chfnh tr! .. . ciing deu "16" ra cai "Ta" rna triet gia Pascal g<;>i Ia "Cai ta dang ghet" (La moi est haissab]e ), n6 gan dong nghia v6'i giao ly Vo Nga
tセp@ chi Nohlen cUll
ciia Ph;;tt giao. Oii ta 6 day dung" van ell' duoc nuoi cftn ィゥセオ@ d6 la tfnh chat qrc duang, ap u ngay tu "the doan vai st;r d<)c tOn - d6 giai ben trong" cua con chfnh Ia dftu moi cua tat ca nguai, nhu the thl ho ngan mau thuan, xung d<)t va t<)i ac. Thf d1,1: Dan t<)c toi mai la thuan chiing Arian (thuqng 、セョァI@ con dan t<)c anh Ia ィセ@ luu. Chinh Hide dab! quan ョゥセュ@ ay am anh nen da gay ra cu<)c chien tranh rna ィセオ@ qua cua n6 den nay van khien nguai ta kinh tom. Roi nhfrng yeu to ve van h6a, tam ly VOi Sl_l' xung d<)t gifra cac nen van minh va ca trong Hnh V\l'C ton giao deu c6 "cau true chlm" bat nguon til cai "Ta" d<)c doan nhu sl_l' phii nh;;tn gia tr! van h6a, van minh ciia dan t<)c khac, d<)c ton gia tri van h6a, van minh cua mlnh. Chu tjch Ho Ch'i Minh tung n6i rang: "G&: cua van hoa mifi Ia dan tqc ". T6ng Thu ky Lien Hqp quoc, ong Co-phi-an-nan cling ォィセョァ@
dinh: "Kh6ng co mqt m6 hlnh dan chtt, nhan quyln va viin hoa nao c6 thl ap 、セエョァ@ chung cho toan the' giifi duqc ".
Nhu カセケL@ moi dan t<)c deu c6 rieng nen van h6a, van minh cua mlnh. v セケ@rna yeu to "bat khoan
each gifra con nguai va con nguai sao c6 エィセ@ vUCJt qua m<)t each sang suot va day minh triet day. Roi cac hlnh thai 「セッ@ ll_l'c trong thai dai moi ding duqc phat エイゥセョ@ tuong xung voi nhfrng tien b¢ ciia khoa h<;>c ky エィオセエ@ va dong thai n6 con duqc "thiet ke"' bang ca cac h<;>c thuyet 、セ@ viec buy ュセョァ@ song con nguai va moi truang sao cho nhieu bon, nhanh bon, it ton kern bon va ca it b! ... tai tieng han. Va day nfra, mau thulln gifra nguai Thien chua giao va Tin Ianh b Bac Ai -len, gifra nhfrng nguai An D¢ giao va Hoi giao b Ka-so-mia (An D¢ ), giii'a nhii'ng nguai Chinh thong giao va Hoi giao b Co-so-vo (Nam Tu). Va b Palestin la nhfrng nguai Hoi giao va Do Thai giao ... V oi nhfrng khai ョゥセュ@ da an sau: Ton giao ciia toi, ton giao ciia anh. Thuqng de cua toi mai Ia Thuqng de dfch thl_l'c, ThuCJng de ciia anh Ia Sa Tang, quy ...
Neu the ky XX duqc g<;>i la the ky cua khoa h<;>c thl
"The' ky XXI Ia the' k:j ctia Ton giao.. " (Le XXI siecle sera religieux ou il ne sera pas) nhu nha van hoa nguai Phap ong Ang-da-re-man-ro tung nh;;tn djnh. Cling vl the ngu6n goc エセッ@ ra cac cu()c xung d<)t 「セッ@ ll:fc cling can phai ォセ@ den quan ィセ@ giii'a cac giao phai ton giao k.hac nfra. mセ」@ du ngay nay "cac cu<)c chien tranh ton giao" khong con nhung dieu d6 cling khong c6 y nghla ton giao khong con hi nguon goc tc:to ra cac cu()c xung d<)t 「セッ@ ll_l'c, vi nhu Sl:f ォゥセョ@11 thang 9 da dfty My phai doi dau vai the giai Hoi giao 」ィセョァ@ ィセョN@
The nhung, ァセエ@ bo nhii'ng ィセー@ hoi ciia "cai toi" Cl_l'C doan, CUOng tfn va co chap kia thl khong エィセ@phii nh;;tn nhfrng ly tubng cao ca ciia cac ton giao.
Ton giao hay Religion, c6 goc tir tieng La Tinh "Religio" c6 nghia Ia "m6i lien hf' hay "sl:f ket hqp". Giao nghia ciia cac ton giao deu n6i tai Sl_l' . giai thoat ィッセ」@ CUu roi. hッセ」@nhii'ng danh tu 、セゥ@ ャッセゥ@ co ham nghia nhu the, nham truyen dl;lt Ve Sl_l' ll:f do Va ghii thoat khoi nhfrng me ·
.\,
lam va. ao tuang tam ly, · dong thai cling khling
dinh: Da lam nguai phai chap ョィセョ@ sv dmg bu(>c, chiu SlJ chi phoi cua nhfrng gi6i ィ[セュ@ va dieu ォゥセョ@ cua the gi6i dl!a tren giac quan 、セ@ ciing tir do rna vuon t6i sv hu6ng thuqng tam linh. Vi カセケL@ the ky XXI nay ciing la the ky cua tam linh nhu da tirng duqc dt! bao ..
Oic dau oc 16n cua the ky XX nhu An-be Anh- · Xtanh (1879 - 1955) ciing da tUng co ョィセョ@ thuc mang
Hay tl! mlnh ... (Xem tiep trang 60)
Do la chan ly エオケセエ@ vm rna pィセエ@ da 、セケ@ trong kinh dゥセオ@ Phap Lien Hoa. Qua do cho thay chi co 、セッ@ pィセエ@
m6i de cao chan gia tri con nguai va chi dan cho con nguoi con du0ng tien t6i thanh Phat.
Hieu duqc sau sac nhii'ng lai pィセエ@ 、セケ@ tren, ta se co cai nhln m6i me khac. tru6c day, do la nhln m9i sv カゥセ」@xung quanh ta nhu エィセエ@tu6ng cua no va khi do ta an nhien tv エセゥ@ tru6c · vo thu0ng, vo nga.
Nhu hoa sen, dt;p de va di thuong
Khong edit nhiim b1ln nhO' va nu{Jc 、セ エ 」@
T'P chi Nghien cliu Ph3t h9c
tfnh d!nh huang chien luqc Religions), ュセ」@ du giai doi v6i ton giao khi ong phap cho van de 「セキ@ l1Jc noi: ''T 011 giao ma khong phai Ia m(>t giai phap t6ng c6 khoa h9c Ia ton giao the. Nhung trong cu(>c mit, khoa h9c nu1 khong c6 kien t':lo hoa blnh vi 、セゥ@ton giao Ia khoa h9c que". duqc "biit dau tu tam trf nィセョ@ thuc ve セ。ゥ@ tro . con nguai" nay, vai tro cua
ton. giao ィゥセョ@ nay la . ton giao noi chung va pィセエ@khong the thieu bai tfnh giao noi rieng - han se co chat quan tr9ng cua no nhfrng dong gop quy bau trong nhan ャッセゥL@ vl the, va thvc tien. Bai vi, cot loi Lien hqp quoc da quyet cua bat cu ton giao nao dinh lay ngay 16 thang 01 ciing deu 、セエ@ tr9ng tam hang nam la "Ngay Quoc vao SlJ hieu biet, SlJ chung te Ton giao" ng(> va phi 「セッ@ ltJc./. (International Day of
Ciing カセケL@ J giiia chon bui trd'n
Ta khong vu6'ng chut b9n nho
nィオカセケ@ ta Ia pィセエ@(Lffi cua Due pィセエI@Doi v6i chung ta, nhfrng
nguffi h9C pィセエ@ can phai lam cho pィセエ@ tfnh cua chung ta duqc 「ゥセオ@ l(> ra. Phat tfnh la cai tfnh dieu . . chan nhu "thu(mg tr'-:1 va chu bien", no thuqng ィセョァ@suot ca ba dbi: qua·· khu, ィゥセョ@ エセゥ@ 'va vi lai chu khong co dinh a m(>t thai gian nao, gia phut nao. No thuong ィセョァ@ ,a khap ca muoi phuong, chu khong co dinh 6 m(>t phuong nao. Cho ョセャo@no cling co ュセエN@
Khi ta da ィゥセョ@ 1(> duqc pィセエ@ tfnh cua ta, ィゥセオ@ duqc nhan qua, duyen sanh, ョァィゥセー@ qua, ョァィゥセー@ sanh, ta dem cho hieu biet do ung d'-:lng vao dai song cua ta hang ngay. Go ウセ」ィ@ m9i phien nao, kien chap dang troi bu(>c, trong Him ta, ta se co duqc SlJ an ャセ」L@ ィセョィ@
phuc ngay trong ィゥセョ@ エセゥL@
day la thanh cong vien man .cua nguai tu.
Dtlng nhu due pィセエ@ da dfly: "Moi nguO'i hay W minh thdp dur/c len ma di. Trong. dqi duong ludn hoi moi nguifi hay IG hdi dd(l CLia chinh minh " ./.
I
1
( /'iP CHi ngセ|en@ CCM PH;{\li H<;>C
Anh bial: Ch1ia D!rh Lcjng- Ninh Rinh. Anil: NGQC QUYNH. Anh bia4: Thtip etlu mua - Cl11ia Vin/1 Khtinh - Binh San - L(ip tィエ[セイィ@ - Vinh Pl11ic. Anh: HONG hセOQ@
T 4P CHi NGHIEN CUlJ
e セitセ@[] []
X UAT BAN HA l THANG M QT KY ' PHAT HA NH RQ N G RA I TREN PH AM V I TOAN Q UOC. KINH MOl CHU V ! DQC G IA Df\T M UA T.C .N .C .P.H
T,l\1 CAC BUU d i セn@ HOf\C Df\T M UA TRlfC TIEP T,l\I TOA SO,l\N
Gia : 7.oood