ÖZEL KOLEKSİYON 2011

GEZİ FOTOĞRAFI NASIL ÇEKİLİR

3

Ya yın cı

Do ğan Bur daDer gi Ya yın cı lık ve Pa zar la ma A.Ş.

İcra Kurulu BaşkanıMeh met Y. Yılmaz

Tü zel Ki şi Tem sil ci si ve Ya yın Di rek tö rü Murat Köksal

Ya yın Yö net me niÖz can Yük sek

Ya zı İş le ri Mü dü rü Hü se yin Ke çe

Editör Oktay Uludağ

Hazırlayan Ali İhsan Gökçen

Araştırma Editörü Kemal Tayfur

Der gi Ya pım Naz lı Kurt

Fotoğraf Editörü Sinan Çakmak

Görsel Yönetmen Tunç Erkoç

Say fa Ya pım Ba ha dır Er şık

Kapak Fotoğrafı Ersin Demirel / Hvar, Hırvatistan

Katkıda Bulunanlar Tijen Burultay, Ersin Demirel, Güneş B. Kocatepe, Cüneyt Oğuztüzün,

Turgut Tarhan, Kerem Yücel

Bas kı ve CiltLe Color / Levent Print City

Tel: 0212 637 15 30

© Haziran 2011. Her türlü kullanımı izne tabidir. Tamamen veya kısmen, kaynak gösterilerek dahi kopyalanamaz.

4 5

Geziye Hazırlık

Fotoğraf çekmenin temel dürtüleri her-kes için aynıdır, fotoğraf makinesi ister ama-törün, ister profesyonelin elinde olsun. Her şeyden önce yaratılan görüntüler, başkala-rı için bir bilgi, deneyim ve eylem örneği-dir. Diğer temel dürtü, yaşananların anılarda ölümsüzleşmesidir.

FotoOkul’un bu sayısında ele aldığımız “gezi fotoğrafçılığı” konusu aslında bu temel dürtülerle iç içe. Herkesin fotoğraf makine-sini en çok seyahatlerde kullandığını biliyo-ruz. Ancak seyahat fotoğrafçılığı teknik olarak manzara, makro, portre gibi bir fotoğraf türü değil. Aksine, tüm bu türlerin kullanıldığı bir alan, bir davranış biçimi. Seyahatlerde zaten “hangi türde fotoğraf çekerim”den öte, bu iki dürtü devreye giriyor. Bir yere gidenler bu fo-toğraflarıyla ya deneyimlerini aktarmak ya da o zamanı ölümsüzleştirmek istiyorlar. Eğer çok özel bir fotoğraf elde edilirse o anla birlikte

fotoğrafçı da ölümsüzleşiyor.Seyahat fotoğrafçılığı hakkında Ali İhsan

Gökçen yine çok pratik bir kitap hazırladı. Bu kavram çok geniş bir alanı kapsadığından, önce çok temel bir ayrım yaptık. Seyahatle-ri kentlere ve doğal alanlara göre iki başlıkta inceledik. Hem kentte hem doğada karşılaşıla-cak durumları da başlıklara ayırarak pratik bil-giler verdik. Her bölümdeki fotoğraflar anlatı-lanları örnekliyor. Diğer FotoOkul sayılarında olduğu gibi temel donanım ve bilgileri de bu konuya göre güncelleyerek kitaba ekledik.

FotoOkul sayılarını, her zaman yanınızda taşıyacağınız pratik rehberler şeklinde hazır-lıyoruz. Bu sayımızı seyahate çıkmadan oku-yun; fotoğrafla ilgili ön hazırlıklarınıza çok yardım edecektir. Gezi anılarınızı güzel fotoğ-rafla kalıcı kılmanız dileğiyle...

Oktay Uludağ

GEZİ FOTOĞRAFÇILIĞI NEDİR .................4

ÇEKİM PLANI YAPMAK ................................9

GEZİ FOTOĞRAFÇILIĞI

TÜRLERİ .............................................................12

Kent Gezileri .......................................................15

Kent Manzaraları ...............................................16

Eski Şehirler .........................................................18

Mimari Yapılar ....................................................20

Galeri ve Müzeler ..............................................22

Cadde ve Sokaklar .............................................24

Mağaza, Alışveriş Merkezleri, Pazarlar ........26

Meydanlar ............................................................29

Kutsal Alanlar .....................................................30

Gece Yaşamı ........................................................32

Doğa Gezileri .....................................................34

Doğa Manzarası ................................................36

Dağlar ve Dağ Yürüyüşleri ...............................38

Ormanlar ve Ağaç Fotoğrafları ......................40

Sular .......................................................................42

FOTOĞRAFİK DONANIMLAR .................44

IŞIK ........................................................................47

Gün Işığı ...............................................................47

Karışık Işıklar ..................................................... 48

Yapay Işıklar .........................................................48

İçindekiler

6

Fotoğrafçı olsun olmasın, hemen herkes için gezi ve fotoğraf birlikte düşünülür. Çünkü geziler insanların iyi vakit geçirdikleri, özel bütçe ve zaman ayırdıkları, bazen uzun süre planladıkları ya da hayal kurdukları faaliyetler. Gezi anılarını belgelemek ve başkalarıyla paylaşmak herkes için çok temel bir davranış. FotoOkul’un bu sayısında kent ve doğa gezilerinde karşılaşılabilecek farklı yer ve durumlar örnek fotoğraflarla anlatılıyor. Temel teknik konular ve malzemelerle ilgili bilgiler veriliyor.YAZI: ALİ İHSAN GÖKÇEN

7

Gezi Fotoğrafçılığı Nedir?

ALİ

İHS

AN

GÖ

KÇ

EN

TUR

GU

T TA

RH

AN

Ayasofya Camii, İstanbul gezilerinde fotoğrafı çekilmesi gereken en önemli yapılardan biri.

8

Genel olarak geziler belirli süreler içinde, koşulları daha önce-den öngörülen ortamlarda yapıldığından, ortalama kalitede fotoğraf çekme riskini de beraberinde taşır. Çünkü daha çok yer görme is-teği, iyi fotoğraf çekmek için fazla zaman gerektiğinden bir çatışma yaratır. Ayrıca kontrol dışı durumlar ve lojistik dengeler de fotoğraf kalitesini etkileyen temel faktörlerdir. Bu noktada gezi (seyahat) fo-toğrafçılığında tüm temel sorunları yönetmek gerekir. Öncelikle çok iyi planlama yapılmalı. Her bir fotoğrafik gezinin kendine özgü ko-şulları ve amacı olduğundan, planlamalar da bu koşul ve amaçlara göre şekillenir.

Gezi fotoğrafçılığı aslında çok geniş bir tanım. Çünkü seyahatin geçtiği alana göre fotoğrafçılığın neredeyse tüm türlerini içerir. Yine de her gezi, en yaygın çekim konularına göre, fotoğrafik olarak kaba-ca sınıflandırılabilir. Seyahat edilen yerleri kent ve doğal alanlar ola-rak ikiye ayırırsak gezi fotoğrafçılığını gruplamış oluruz. Bir kent ge-zisinin fotoğraflanmasında eski kent dokusu, tarihi yerler, mabetler, meydanlar, sokaklar, günlük yaşam, alışveriş, kent manzarası, müze ve galeriler, gece yaşamı, mimari yapılar, nehir ve denizler gibi alt başlıklarda çekim yapılabilir.

Doğa gezilerinde ise yürüyüş, ormanlar ve çiçekler, otsu bitkiler, dağlar, nehir ve göller, yaban yaşamı ve kuşların gözlemlenmesi gibi konularda fotoğraf çekilir. Yukarıda belirtilen tüm başlıklar bir seya-hatteki fotoğrafik çeşitliliği de gösteriyor. Bu anlamda gezi fotoğraf-çısı diye bir kavram yoktur. Gezi sırasında üretilmiş iyi fotoğraflar veya sıradan fotoğraflar vardır. Fotoğrafçının gezideki başarısının ölçüsü, gezi sırasında üretebildiği iyi fotoğraflardır. Yoksa özel coğ-rafyalarda dolaşmak ve gezme becerisi o fotoğrafçıyı başarılı kılmaz; ancak iyi bir gezgin yapar.

9

TUR

GU

T TA

RH

AN

Norveç gibi sıra dışı doğası olan coğrafyalarda çok farklı manzara fotoğrafları çekilebilir.

10

ÇEKİM PLANI YAPMAK

11

Gezi fotoğrafçılığında her bir gezide ayrı donanımlar, teknik ve kompozisyon bilgisi gereklidir. Dolayısıyla gezinin türüne göre fotoğrafik hazır-lıklar için uzun zamana ihti-yacınız olabilir. Çekim planı yaparken dikkat edilecekler şu şekilde özetlenebilir:

Gezinizi hangi amaçla ya-pıyorsunuz? Amacınızı net olarak belirleyin. “Amacınız doğrultusunda kaynaklarınızı en verimli nasıl kullanırsınız, kısıtlarınızı ne şekilde denge-lersiniz” sorularını yanıtlayın.

Amaç belirlendikten son-ra ne tür fotoğraflar çekilmek istendiği de belli olmalı. Bu amaçlanan fotoğraf gezisi için zaman ve bütçe planlanmalı. Coğrafi koşullar, gidilen böl-gedeki siyasi durum, mevsim, izinler gibi faktörler planınızı belirleyecektir. Plan yapma-dan bir gezide verimli fotoğraf çekmek mümkün değildir.

Gezilecek yerler hakkında

mümkün olduğu kadar detay-lı bilgi edinmeye çalışın. Bilgi fotoğrafik çeşitlilik ve kaliteyi arttırır. Bir kente gidiyorsanız bölgenin önemli tarihi ve kut-sal alanları, önemli mimarı ya-pıları, meydanları, modern ya-şam mekânları, doğal alanları, festivalleri, gece hayatı, çarşı-ları, pazarları gibi insanların bir araya geldikleri ortamları mutlaka öğrenmeye çalışın.

Bir coğrafi alanı veya kenti hızlı öğrenmenin en kısa yolu, bu konuda yazılmış rehber ki-taplar ve harita edinmektir. Web siteleri, blog’lar, forumlar gibi dijital bilgi kaynakları da pratik tavsiyeler sunabilir.

Gezinizin ana amacı dı-şındaki alanlara ve konulara zaman ayırmayın. Ana planı-nızdan uzaklaşmanız fotoğ-rafların kalitesini kesinlikle azaltacaktır.

Gezilecek yerlere ait GPS kayıtları varsa bunları kullan-mak kolaylık, hız, güvenlik TU

RG

UT

TAR

HA

N

Antalya Taşlık Burnu’ndaki Gelidonya Feneri, o bölgeyi tanıtan fotoğraflarda en karakteristik yapı.

12

sağlar. Gezi sonrası fotoğraflarını-

zı nasıl değerlendirebileceği-ni belirleyin. Örneğin bir gezi röportajı olarak değerlendir-me olanağı varsa konu bütün-lüğü açısından daha önceden tercih etmeyeceğiniz yerlerde fotoğraf çekmek gerekebilir.

Dolayısıyla bu durumda pla-nınızı yeniden gözden geçirin.

Mutlaka doğru yerde, doğ-ru zamanı tercih edin. Doğru yer ve zamanın tercihi için bu bilginin doğru kaynaklardan edinilmesi gerekir. Gitmeden önce yerel yönetimlerle, acen-telerle veya yöre insanlarıyla

ilişkiye geçip rehberlik hizmeti almaya çalışın. Gezi öncesi bu olanağı bulamadıysanız, gezi alanına vardığınızda bu ola-nağı araştırın. Yerel rehberler çevre halkı ile iletişiminizi hız-landıracak, sizi bilgilendirecek, detayları gösterecek ve böyle-ce yüksek verimde gezmenizi

13

sağlayacaktır. Yerel insanların desteği sanıldığının çok ötesin-de faydalar sağlar. İyi fotoğraf-çılar ve gezginler bunun öne-mini bildiğinden, yerel insan-larla olmaya özen gösterirler.

İzinler ve diğer kısıtlar pla-nı etkiler. Kentin belirli yer-leri, özel coğrafyalar, özel

mekânlar için izin gerekebilir. Bu yerlerin açılış kapanış sa-atleri, özel izinler, kullanımı-na izin verilmeyen fotoğrafik malzemeler gibi kısıtlar plan-ları değiştirebilir.

Gezilecek yerde güvenlik problemleri olup olmadığı-nı araştırın. Bu çok ciddi bir

sorundur. Her yere istediğiniz zaman ve şekilde gidemeyece-ğinizi bilmeniz gerekir.

İnsanların portrelerini çek-tikten sonra medyada kul-lanmak kişinin özel izini ile mümkün olur. Yayımlanacak portreler için fotoğrafı çekilen kişiye bir izin formu doldurt-manız gereklidir. Gezi arkada-şınızın da bir fotoğrafçı olma-sına özen gösterin. Çünkü fo-toğraf içerikli gezilerle turistik gezi parkurları arasında büyük farklılıklar olabildiğinden ar-kadaşlarınızla büyük sorunlar yaşayabilirsiniz. Özellikle gezi arkadaşınızın sizinle benzer bir amaçla o gezide olması işi kolaylaştırır.

Bazı geziler özel araç, fizik-sel kondisyon, teknik bilgi ve donanım ya da farklı beceriler gerektirebilir. Bu yüzden seya-hat noktasının özelliklerini iyi araştırın; yoksa bırakın fotoğ-raf çekmeyi, gezerken bile so-run yaşarsınız.

Birleştirme tekniğiyle üretilen bu Ankara fotoğrafında olduğu gibi, çekim sonrası amaca göre yazılım desteğiyle farklı üretimler yapılabilir.

1514

GEZİ FOTOĞRAFÇILIĞI TÜRLERİ

Teorik olarak gezi fotoğrafçılığı terimi bir fotoğraf türünden öte, birçok türü barındıran bir üst başlık olarak kabul edilebilir. Gezilen bölgenin özelliklerine göre tüm fotoğraf türlerini içerir. Bu yüzde bu başlık altında anlatılacak konular, verilecek ipuçları fotoğrafın pek çok türünü kapsıyor. Konuyu daha net çizgilerle belirleyebilmek adına, gezi fotoğrafını gidilen bölgenin temel özelliklerine göre ikiye ayırabiliriz: Doğal alanlar ve kentler. Her iki gezi türünde de fotoğrafçı çeşitli durumlarla karşılaşır. Her durum için farklı teknik bilgi, donanım ve çekim tekniği kullanmak gerekir.

ALİ

İHS

AN

GÖ

KÇ

EN

İshak Paşa Sarayı ve çevresinde hem doğal alanların hem de kent dokusunun

fotoğrafları çekilebilir.

16 17

Türkiye veya dünyada hangi kente gidilirse gidilsin, fotoğrafa konu olacak durumlar aşağı yukarı aynıdır. Kenti fotoğraflamak için kent manzarası, mimari, iç mekânlar, sokak, mavi saatler, gece çekimi, yaşam, portre gibi temel fotoğrafik konuların bilinmesi gerekir. Bu temel fotoğraf bilgisi, o kente ait kültürün tanınıp amaca göre yorumlanmasıyla birleşir ve etkili fotoğraflar ortaya çıkar.

TUR

GU

T TA

RH

AN

Kent Gezileri

Avusturya’nın en büyük dördüncü kenti Salzburg, Salzach Nehri’nin kıyısında, Alp Dağları eteklerinde uzanır. Kent gezilerinde gidilen yerin genel özelliklerini gösteren fotoğraflar yüksek noktalardan daha iyi çekilebilir.

18 19

Kent fotoğrafçılığının olmazsa olmaz türüdür. Bir kentin kimliğini veya belirli büyük alanlarını anlatmanın en iyi şeklidir. Daha çok yüksek noktalardan, geniş alanlardan, nehir ve deniz kıyılarından çekim yapılır. Manzara fotoğrafçılığının temel yaklaşımları olan doğru ışık kullanımı, derinlik, dinamizm, sadelik en çok dikkat edilecek başlıklardır. Manzara fotoğrafçılığında yatay format ağırlıklı olmakla birlikte panoramik çekimler de sıkça kullanılır. Genel olarak geniş açıya ihtiyaç duyulur. Üçayak da gereklidir. Gün ışığında Galata ve tarihi yarımada...

n Kent Manzaraları

TUR

GU

T TA

RH

AN

Galata Kulesi ve arkasındaki gökdelenler, İstanbul’un hem tarihini hem bugününü anlatıyor.

20 21

n Eski Şehirler

Kentlerin en turistik ve fotoğrafik ortamlarıdır. Genellikle müzeler, saraylar ve yönetim binaları, önemli kutsal mekânlar, zenginlerin evleri eski şehirler içindedir. Kentin tarihi ve geleneksel mimarisini en iyi anlayabileceğiniz yerlerdir. Çoğu zaman korunma altında olan bu bölgelerde iyi nitelikte ve çeşitlilikte fotoğraflar elde edilir. Eski şehirleri gezerken özel izinler gerekebilir, belirli tarihler ve zamanlarda açık olan yer ve alanlar olabilir. Bu bölgelerdeki festivaller ve özel kutlamaların bilinmesi ve o zamanlarda çekim yapılması çok özel fotoğraflar kazandırabilir. Yanınızda mutlaka iyi bir harita ve rehber kitabın olmasına özen gösterin. Üst seviyede verim için yerli bir rehber tutulması hem verimi arttırır hem çevre ilişkilerini kolaylaştırır hem de detayları görmenizi sağlar.

ALİ

İHS

AN

GÖ

KÇ

EN

İtalya’nın Siena şehrinde olduğu gibi, bir kentin eski yerleşim alanları en turistik yerlerin başında gelir. Bu tür geniş alanları kadraja sığdırmak için genelde geniş açı lens kullanılır.

23

n Mimari Yapılar

Kentin mimari kimliğini tanımlamak fotoğrafik olarak en önemli konudur. Bir kentte birden fazla mimari tarz olabilir. Geleneksel mimariler, modern yapılar, özgün eserler... Amacınıza göre kentin mimari eserlerinin yoğun bulunduğu alanların daha önceden belirlenmesi gereklidir. Tek başına mimari yapı fotoğrafları yerine, o mimari yapıyla ilişkili özel insanlarla birlikte çekim yapmaya özen gösterilmelidir. Çünkü mimarı yapılara hayat veren bu insanlardır ve ayrı düşünülemez. Mimari yapıların iç çekimlerinde az ışık ve yapay ışıklar olacağından, buna göre malzeme bulundurulmalı ve uygun teknik kullanılmalıdır. Mimari fotoğrafta yaygın olarak geniş açı tercih edilir.Bir mimari yapının en bilinir yeri ya da yerlerinin fotoğraflanması, mimari yapının tamamının fotoğraflanması kadar önemlidir. Mimari fotoğraflar yapının bütünü ve detayların toplamından oluşur. Mimari yapının türüne göre detayları alınacak fotoğraflar değişir. Kapılar, pencereler, pervazlar, vitraylar, tavan, kubbe, merdivenler, holler, duvar ve tavan süslemeleri, özel odalar mimari detaylardan bazılarıdır. A

Lİ İH

SA

N G

ÖK

ÇE

N

Selimiye Camii’nin kubbe detayında görüldüğü gibi, mimari yapıların genel görüntü kadar detayları da etkileyicidir.

24 25

n Galeri ve Müzeler

Galeri ve müzelerin belirli günlerde kapalı olduğunu, yaz ve kış saatlerine göre açılış ve kapanışlarının değiştiğini unutmayın. Bazı mekânlarda iç tadilatlardan dolayı çekim planını değiştirmek zorunda kalabilirsiniz. Müzelerde insan yoğunluğu rahat fotoğraf çekmenizi engelleyebilir. Özel eserler çekmek istiyorsanız açılış saatinde orada bulunmaya veya turistik olmayan bir mevsimde çalışmaya dikkat edin. İç mekân fotoğrafçılığın tüm kuralları burada da geçerlidir. Büyük çoğunlukla üçayak ve flaş kullanılamadığından yüksek ISO değerleri ile elde çekim yapma zorunluluğu vardır. İç mekândaki ışık türüne göre WB seçeneğinin ayarlanması gereklidir. Lens olarak diyafram açıklığı fazla olan objektifler veya sarsıntıdan daha az etkilenen kısa odaklı objektifler avantajlıdır. Sarsıntısız ve düşük hızlarda elde fotoğraf çekmek için yüksek ISO ayarı yapılmalıdır. Ayrıca sürekli çekim modu ile en açık diyaframda fotoğraf çekmek iyi sonuçlar verir.

KE

RE

M Y

ÜC

EL

Galeri ve müzelerde özgün eserler sergilendiğinden her zaman çekim izni verilmeyebilir.

26 27

n Cadde ve Sokaklar

Kentin atar damarları olan sokak ve caddeler, o alanın kimliği ve hayatı hakkında en iyi bilgiyi aktarır. Her cadde ve sokağın kendine özgü mimarisi ve yaşamı vardır. Caddenin kimliğinin en iyi anlatıldığı yerlerde çekim yapılmalıdır. Cadde ve sokaklar büyük alanlar olduğundan plansız çekim yapmak zordur. Kentin özgün, bilinir cadde ve sokakları tercih edilirse daha karakteristik sonuçlar elde edilir. Bu alanları en iyi çekebileceğiniz nokta ve zamanı belirleyip bir plan yapmalısınız. Örneğin pazar günü veya bayramlarda fotoğraf çekerseniz tüm mağazalar kapalıdır. Ama yılbaşı gibi özel kutlama günü çekerseniz cadde ve sokaklar temizlenmiş, süslenmiş ve hayat doludur.Cadde ve sokaklar dar olduklarından genellikle sert gün ışığında koyu gölge ve patlamış ışık sorunları yaşanır. Güneşin dar açıyla geldiği yumuşak ışıklar ve homojen ışıklarda sokakların tüm detayları görülebilir. Mimari yapılar özgün detaylara sahip olabilirler. Ayrıca cadde ve sokaklar özel bazı eser ve işlerle süslenmiş de olabilir. Vitrinler, duvar boyamaları, heykeller, çiçekler, bahçe ve özgün peyzaj düzenlemeri, kaldırımlar, merdivenler, korkuluklar, kapı kolları sokaklarda çekilebilecek bazı önemli detaylardır.

Yemen’in başkenti Sana’nın eski şehir merkezinde olduğu gibi, geniş cadde ve sokaklarda çekim yaparken mutlaka planlı çalışmak gerekir. H

AK

AN

ÖG

E

29

n Mağaza, Alışveriş Merkezleri, Pazarlar

En renkli, kolay ve iyi fotoğrafların üretildiği yerlerdir. Pazarlarda büyük bir karmaşa varken alışveriş merkezleri ve mağazalar çok düzenlidir. Genellikle alışveriş cadde ve sokakları bir aradadır. İstanbul’daki Kapalıçarşı ve Mısır Çarşısı gibi, bazı şehirlerin özgün ve çok çeşitli mağazalarının olduğu büyük çarşıları vardır.Alışveriş anının fotoğraflarını çekmeye çalışın. Hem mekânın hem satıcı ve alıcının buluştuğu alışveriş anı önemlidir. Mağaza veya dükkân sahibi bir satıcı olduğundan her zaman toleranslı kişidir. Küçük bir alışveriş yapmak ortamda rahat fotoğraf çekmenizi sağlayabilir. Özgün pazarlarda yerel satıcı ve ürünler her zaman daha cazip fotoğraflardır. Makinenizde hem geniş açı hem de kısa tele odak değeri olan bir zoom bulunması çok pratik fotoğraf çekmenizi sağlayacaktır. Böylece hem mekânı hem de hızla portreleri yakalama fırsatı bulursunuz. Bu ortamlarda her şey çok kısa sürelerde gerçekleştiğinden makine ayarları baştan belirlenmeli ve her an çekime hazır olunmalıdır.

ALİ

İHS

AN

GÖ

KÇ

EN

Yöresel pazarlar hem o bölgenin günlük yaşamını yansıtır hem de renkli fotoğraflar verir. Tayland’ın başkenti Bangkok’taki yüzen pazar, Uzakdoğu ülkelerinin geleneksel alışveriş merkezlerinin bir örneği.

30

n Meydanlar

İnsanların ve mekânların buluşma yerleri büyük alanlardır. Kentin en güzel eserleri genellikle meydanlar etrafında toplanır. Saraylar, yönetim binaları, çeşmeler, heykeller, havuzlar, oteller, kafeler. Hatta bazı büyük şehirler, Moskova Kızıl Meydan gibi geniş alanlarıyla anılırlar. Büyük açıklıklara sahip olması nedeniyle de iyi mimari fotoğraf çekmek için en uygun yerlerdir. Bu ortamlarda her zaman insan yaşamının zenginliği ve çeşitliliği gözlenir. Hem gündüz hem de gece yaşamının meydanlardan geçmesi ve burada varolması bu mekânları sonsuz fotoğraf kaynağı haline getirir. Bir kenti fotoğraflamaya başlarken öncelikli olarak tercih edilmesi gereken alanların başında gelir. Yılbaşı, festivaller, özel gün kutlamaları meydanlarda olduğundan bunların yakalanmasına özen gösterilmelidir.

GÜ

NE

Ş B

. KO

CAT

EP

E

Hz. Ali’nin gömüldüğü yer olarak bilinen Mezar-ı Şerif türbesi ve meydanı, Afganistan’ın Mezar-ı Şerif kentinde ilk çekilecek yerlerin başında geliyor.

32 33

n Kutsal Alanlar

Her zaman iyi fotoğraf elde edilen yerledir. Ne var ki kutsal mekânların getirdiği bazı kısıtlar da vardır. Bunun başında, serbest çalışamama gelir. Ayrıca teknik zorluklar da söz konusudur. Her kutsal alanın kendine özgü kuralları vardır. Bunların net olarak bilinip ona göre davranılması gerekir. Aksi takdirde ya kutsal alana giremez ya da oradan uzaklaştırılırsınız. Kutsal alanlardaki özel törenler için çoğu zaman izin şarttır. Hatta rutin ibadet anı bile ya çekilemez ya da izin alınarak görüntülenebilir. Türkiye’de cami içlerinde çekim yapmak dahi artık izin gerektiriyor. Avrupa’daki kutsal mekânlara giriş genellikle ücretlidir. Hatta kiliselerin kulelerine çıkmak için ayrı ücret ödemek gerekebilir. Bu kulelere çıkmanızı ısrarla tavsiye ederim. Kulelerden kentin en güzel manzaralarını görme şansınız olabilir. Budizm, Hinduizm gibi Uzakdoğu dinlerinin olduğu kentlerde kutsal mekânlar en renkli ortamlardır. Son derece etkili törenlere tanık olabilirsiniz. Dramatik fotoğraf üretmek potansiyeline de sahip kutsal alanlar için mutlaka daha önceden hazırlık yapmak gerekir.Kutsal mekânlarda fark edilmeden fotoğraf çekmek için o alana uygun kıyafet giymeye, sessiz çalışmaya, ibadete saygılı olmaya, yasaklı bölgelere girmemeye, yavaş hareket etmeye, dikkat çekmeyen fotoğrafik donanımlar kullanmaya özen gösterilmelidir.

ALİ

İHS

AN

GÖ

KÇ

EN

Budizm, Hinduizm gibi Uzakdoğu dinlerinin kutsal alanlarında görece daha rahat fotoğraf çekilir. Bu mekânlar çok renkli fotoğraflar verir.

34 35

n Gece Yaşamı

Gece çökünce kent başka bir yaşam sürmeye başlar. Tanıdık mekânlar farklı bir kimliğe bürünür, aktörler değişir, şahit olunacak olaylar sürprizler taşıyabilir. Ortamda doğal ışıklar yoktur. Meydan ve sokaklarda daha az insan olurken gece mekânları insanlarla dolar. Özellikle havanın daha soğuk olduğu mevsimlerde, yaşam tamamen mekânlara taşınır. Her mekân kendi kitlesine ve tarzına dönük bir yaşama ev sahipliği yapar. Dolayısıyla çekilecek konunun karakteri, mekânın karakteriyle örtüşür. Bu yüzden çalışılacak mekânı önceden belirlemek iyi sonuç verir. Buralar özel işletmeler olduğundan mutlaka izin gerekir. Çalışırken insanların özel hayatının çekildiği unutulmamalıdır. Bir kenti anlatırken gündüzü kadar gecesi de önemlidir ve mutlaka çalışmak gerekir.

TİJE

N B

UR

ULT

AY

Her kentin gündüz ve gece yaşamı farklıdır. Bu farklılık kentlerin karakterini yaratır. Bu yüzden hem gece hem gündüz çekim yapılmalı.

36 37

Doğa Gezileri

Doğa gezilerinde sadece doğa manzarası fotoğrafı çekilmez. Çünkü doğa manzarası fotoğrafı, insan izi olmayan bir doğal alanda canlı, cansız her türlü nesnenin genel görünümlerine verilen isimdir. Doğa gezilerinin bir bölümünde insan izinin görüldüğü doğal alanlar da fotoğraflandığı için konu genişler. Doğa gezilerini de bu bakışla doğa manzarası, dağlar, ormanlar ve sular diye dörde ayırabiliriz. İlk madde manzara fotoğrafçılığının konusuyken, diğer maddeler, o doğal alanda yapılacak faaliyete göre konusunu belirler.

ALİ

İHS

AN

GÖ

KÇ

ENDoğa gezilerinde hem insan izinin olduğu

fotoğraflar hem de sadece o alanın gözlendiği doğa manzaraları çekilir. Sinop’taki Erfelek Şelaleleri etkileyici doğa manzaraları sunan bir fotoğraf cennetidir.

38 39

n Doğa Manzarası

Doğa manzaraları, gezilerin vazgeçilmez fo-toğraflarındandır. Manzara fotoğrafı kolay ula-şılabilirliği ve konu zenginliğinden dolayı en çok çekilen fotoğraf türlerinin de başında gelir. Bir doğa gezisinin her anında doğa manzaraları ile karşı karşıya kalınır. Çoğu zaman bu man-zaralar gidilen mesafeye veya ışığın durumuna göre sürekli değişir. Bu görsel zenginlik ve or-tamın yarattığı duygu yükü birçok fotoğrafçı-nın özen göstermeden çekim yapmasına neden olur. Bu yüzden doğa manzaralarında en çok rastlanan hata ortaya çıkar: Işık koşulları ve ba-kış noktası özenle aranmadan, teknik detayla-ra girilmeden görülen manzara kopyalanır. Bu tür fotoğraflarda teknik, duygu, anlam ve este-tik değil; ilk algılananların özensiz bir teknikle anlatımı vardır. Çoğunlukla da geniş bir açıyla görülen her şey, fotoğrafın içinde girer.

Doğa manzarasında asıl olan alanın kimliği-ni sade bir şekilde anlatacak ışık, derinlik, dina-mizm ve nesnelerin düzenini sağlamaktır. Bu yaklaşımla, çekim öncesinde bu fotoğrafı çek-tiğimde ne anlatmak istiyorum, hangi nesne-yi asıl olarak vurgulayacağım, bu nesneyi hangi elemanlarla desteklemem gerekir, doğru bakış noktasında mıyım, bu nesneyi en iyi anlata-cak diğer teknik seçimler ve koşullar ne olabilir benzeri soruların cevabını vermek gerekiyor.

Manzara (Landscape) fotoğrafı amacını-za ve kafanızdaki imgeye uygun olarak, ala-nın kimliğini koruyup bu kaos içinden öz-gün, estetik ve seçici bir yaklaşımla düzen oluşturmaktır.

Manzara fotoğrafında kompozisyonu güç-lendiren temel yaklaşımlar şunlardır.

n Kaosu düzenleyin, karmaşık m an zaradan

sade bir anlatım seçin.n Etkileyici manzara fotoğraflarında özel-

likle ışık, derinlik ve dinamizmin var olduğunu görürüz. Bu üç temel unsuru bir araya getir-meye çalışın.

n Işık koşulları uygun olmasa bile derin-lik ve dinamizm ile çok etkileyici fotoğraflar çekilebilir.

n Yalnızca derinliğin iyi ifade edilmesi bile manzara fotoğrafını etkileyici kılar.

n Özellikle derinliğin elde edilmesi için ıs-rarcı davranın.

n Özgürce format kullanın. Manzara ne gerektiriyorsa sınır tanımaksızın formatı de-ğiştirin. Yani çok geniş veya dik panoramik çe-kimler yapmaktan çekinmeyin.

ALİ

İHS

AN

GÖ

KÇ

EN

Artvin Şavşat’taki kırsal manzara fotoğrafı derinliği, ışık koşulları ve kompozisyonuyla o alanın kimliğini yansıtıyor.

40 41

n Dağlar ve Dağ Yürüyüşleri

Dağlar derinlik duygusu, kendine özel ışık koşulları, coğrafi zenginlikleri, doğal yaşamı ve erişilmezlikleri ile fotoğrafçılar için her zaman heyecan verici yerlerdir. Birçok fotoğrafçı dağlarda fotoğraf çekmek istedikleri halde bunu gerçekleştirmeleri mümkün olamaz. Çünkü dağlarda fotoğraf çekmek fotoğrafik bilgi dışında fiziksel ve teknik yeterlilik, coğrafi bilgi ve dağ kültürü gerektirdiğinden dağlarda iyi ve farklı fotoğraf elde etmek zorlaşır. Yine de birçok gezide dağ fotoğrafı çekmek mümkündür. Dağlar ulu yapılarıyla gezi yollarının büyük bir kısmında manzaraya dahil olur. Uygun araçlarla uygun hava koşullarında, eteklerine hatta bazen de açılan yollarla belirli yüksekliklerine ulaşılıp fotoğraf çekilebilir. Hatta gün boyunca kısa yürüyüşlerle hem manzara hem dağ yaşamıyla ilgili fotoğraflar elde etmek de bir başka yoldur. Ne var ki bu şekilde dağ ve dağ ortamına ait kısıtlı bir fotoğrafik zenginlik elde edilir. Dağların fotoğrafını çekmenin anlamı, dağın kimliğinin vurgulandığı özel ışıkların peşinde bir veya birden fazla temanın işlendiği fotoğrafların elde edilmesidir. Dağlardaki fotoğrafik konular dağlardaki insan yaşamı, dağcılar, kaya yapıları, zirveler, platolar, buzul gölleri, akarsular, vahşi yaşam, ormanlar, çiçekler, zirveye ulaşım öyküsü, kaya tırmanışı, erişilmezlik duygusu, sert hava koşulları, yükseklik hissi gibi dağa ait her şeydir. Bu fotoğrafların üretimi içinse dağlarda misafir gibi dolaşmak değil, o hayatın içinde olmak gerekir.

ALİ

İHS

AN

GÖ

KÇ

EN

Nepal’deki Himalayalar dünyanın en fazla dağ yürüyüşü yapılan sıradağları.

42 43

n Ormanlar ve Ağaç Fotoğrafları

Ormanlar düzensiz yapılarından dolayı zor fotoğraflanır. Bu nedenle ister tek ağaç isterse genel orman manzarası olsun, mümkün olduğunca sade fotoğraflar çekilmeye çalışılmalıdır. Ağaçlar fotoğrafçıları grafik, form, renk, doku gibi estetik özellikleriyle zaten etkiler. Bunun dışında insanın ağaçla kurduğu yaşamsal bağ da fotoğrafik duyguyu besler. Her etkileşim, her duygu ağaç fotoğrafının bir amacı ve konusu olabilir.

Orman içinde tek bir ağacın fotoğrafını çekmek, gövde ve dallar gibi detaylarını almak dışında hemen hemen imkânsız gibidir. Ancak geniş açı yardımıyla yüksekliğin hissettirilmediği gövde ağırlıklı fotoğraflar çekilebilir. Ters ışık, geniş açı, sınırlı alan derinliği sadeleştirmede kullanılabilecek yöntemlerdir. Ağaç fotoğraflarını seyrek ağaçlar arasında veya yalnızken çekmek gerekir. Geniş yapraklı ağaçlarda kışın yaprakların dökülmesiyle görüntüler sadeleşir, ayrıca dalların grafik yapısı fotoğrafı daha da güzelleştirir.

Ormanlarda sadeliğin elde edilmesi daha da zordur. Orman içinde de geniş açı kullanımı ve ters ışık yardımıyla sadelik sağlanabilir. Fakat sade görüntüler için derin vadiler, orman açıklıkları ve su kenarları tercih edilmelidir. Sis ve kar doğal olarak sade fotoğraf çekmemizi kolaylaştırır. Özellikle kar, zemini örtmesi, kontrastı arttırmasıyla ortamı sadeleştirip ağaçların daha da belirgin görünmesini sağlar. Doku, özellikle yüksek bir noktadan çekilen orman fotoğraflarının vazgeçilmez öğesidir. Doku; ışık, mevsim özellikleri, farklı türler, renkler gibi özellikler kullanılarak değişik şekilde elde edilebilir. Geniş yapraklı ağaçların fotoğrafları, sonbaharda renk değiştirdiklerinden bu mevsimde daha fazla çekilir. TU

RG

UT

TAR

HA

N

Fırtına Vadisi’ndeki orman fotoğrafı, elde etmesi zor olan

sadelik özelliğine sahip.

44 45

n Sular

Seyahat edilen hemen her yerde bir su kaynağı bulunur. Eğer söz konusu bir doğa gezisiyse akarsular, şelaleler, göller fotoğrafa konu olabilir. Yazın deniz tatillerinde, denizler de fotoğraf konusudur. Suyun özelliğine göre akan su ya da durgun su fotoğrafları çekilebilir.

Akarsular denilince nehirler, dereler, küçük akarsuların fotoğrafı anlaşılır. Bu tür akan sularda hareketin sürekliliğinin anlatılması her zaman etkileyici sonuçlar verir. Nehirlerin yüksek noktalardan çekilen fotoğraflarında menderes, deltalar veya akışın görülmesi etkili kompozisyonlar yaratır. Akarsu akışının olduğu vadi, orman içi, kaya duvarları, parça kayalar, magmatik taşlar, mağara ağzı benzeri ortamların da hissettirilmesi çok iyi fotoğraflar verir.

Şelaleler her yerde çok güzel fotoğraf konusudur. Öncelikle o şelalenin kimliğini anlamaya çalışın. Eğer siz seyrederken coşkuyu hissediyorsanız yüksek hızlarla düşüşünü çekin. Eğer ortamda ve suyun düşüşünde sakinlik varsa uzun pozlama tercih edin; dinginliğin ve duygusallığın hissedildiği fotoğraflar elde edin. Şelalelerin düştükleri ortamlar da çok etkileyicidir, kompozisyonda en iyi şekilde kullanmaya çalışın.

Göller benzeri durgun suları biraz yükseklerden çekmeye çalışın. Yükseldiğiniz oranda suyun kompozisyon içindeki büyüklüğünü arttırabilirsiniz. Durgun sularda yansımalar her zaman iyi sonuçlar verir. Yansımalarda manzaranın gerçek kısmını zorunlu kalmadığınız sürece almasanız da olur. Rüzgâr şiddetliyse görüntü bozulabilir.

Durgun sulardaki kayalar ve su bitkileri kompozisyonu zenginleştirir. Biyolojik çeşitlilik açısından göller ve sulak alanlar büyük zenginlik gösterir. Durgun suların ve denizlerin çok iyi bir ışık yansıtıcısı olduğunu unutmayın. Özel ışıklarda deniz ve durgun sular rengârenktir. Denizlerde fiyortlar, kayalar, dalgalar, deniz kuşları, yansımalar, denizde yaşam, sahil kentleri, ulaşım gibi birçok konunun fotoğrafı çekilebilir. TU

RG

UT

TAR

HA

N Sakarya Acarlar Longozu fotoğrafındaki gibi, durgun sularda yansımalardan yararlanmak

etkili sonuçlar verir.

46 47

ve pratiktir, göze çarpmaz. Kent fotoğrafçılığında sanıldı-ğından daha fazla kullanılır.

Manzara çekimlerinde üç yönlü kafaların yönlerinden birinin veya ikisinin sabitlen-mesi sonucu serbest yönün

gereklidir. Bu üçayaklar tele ob-jektifinizi taşıyacak kadar kuv-vetli olmalı, titreşimlerden az etkilenmelidir. Sokak fotoğra-fında, üçayağın kullanılamaya-cağı kalabalık ortamlarda mo-nopot çok kullanışlıdır. Küçük

pratik olmayabilir. Bu neden-le üçayak seçiminde durağan ve rahat koşullarda değilseniz taşınabilir boyutlarda ve hafif-likte olanları tercih edin.

Üçayak, manzara ve az ışık fotoğrafları için mutlaka

Fotoğraf MakinesiGezi fotoğrafçılığında, de-

ğişken objektifli standart özel-likleri olan bir SLR fotoğraf makinesi yeterli olacaktır. Ba-zense ibadet, özel tören yerle-ri gibi ortamlarda SLR kullan-mak büyüklüğü, yüksek sesi gibi nedenlerden dolayı dikkat çekeceğinden Canon G12, Pa-nasonic LX5 gibi yüksek per-formanslı kompakt makineler tercih edilebilir.

ObjektiflerGezi fotoğrafçılığında ba-

zen lens değiştirmeden hız-lı şekilde hem ortamı hem de portre çekmek gerekebilir. Bu yüzden genel amaçlı geniş açı ve kısa tele özellikli bir zoom objektif kullanılır. Bu tür ob-jektifler arasında öncelikle 24 mm’den başlayanlar ve biti-mi 85 mm’den büyük olanlar

tercih edilmelidir. 24-85 mm, 24-10 5mm, 24-120 mm sık-ça rastlanan lensler. Kent fo-toğrafçılığında geniş açılar ve geniş açı zoom’lar tercih edi-lir. Bu sayede mimarı çekim-ler rahat yapılır, ortam geniş görüntülenebilir. Kısa odağın-dan dolayı da elde net çekme, derinlik gibi avantajları vardır. Geniş açılı zoom lensler man-zara çekimlerinde büyük ko-laylıklar sağlar. Full frame ma-kineler için 14-24 mm, 16-35 mm, APC boyutunda sensörlü makineler için 10-22 mm, 12-24 mm gibi aralıkları olan ob-jektifler çok kullanılırlar.

FiltrelerGezi fotoğrafında hem kent-

te hem doğal alanlarda polari-zasyon filtresi çok işe yarar. Gü-neşli, ıslak yüzeyler gibi yansı-manın fazla olduğu ortamlarda

yansımanın kontrolü ve renk doygunluğunun elde edilme-si için vazgeçilmezdir. Polari-zasyon filtresi genel olarak ışığı polarize edip renk doygunluğu sağlamakla birlikte, yüksekliğe bağlı olarak gökyüzünün laci-vertten siyaha kadar dönüşme-sine neden olur. Bu da fotoğ-rafta istenmeyen bir durum-dur. Polarizasyon filtresi açık gökyüzünde kullanılırken her aşaması kontrol edilmeli, gök-yüzünün koyu lacivert ve siyah renge dönüşmesinden kaçınıl-malıdır. Derin hava tabakası ve partiküllerin yarattığı pusun azaltılması ve renk doygunlu-ğunun elde edilmesi için pola-rizasyon filtresinin dikkatli kul-lanılması yararlı olacaktır.

Üçayak, Monopot ve KafalarGezi fotoğrafçılığında üça-

yak bulundurmak çoğunlukla

FOTOĞRAFİK DONANIMLAR

CÜ

NE

YT

OĞ

UZT

ÜZÜ

N

Taşeli Platosu’ndaki Yerköprü Şelalesi fotoğrafında, suyun akışı üçayak kullanılarak çekildi.

48 49

Gün Işığı Günün her saatinde; at-

mosferik koşullara da bağ-lı olarak ışığın rengi, yönü, kontrastı değişir. Doğal or-tamlarda fotoğraf genelde gün ışığında çekilir. Kentler-de durum farklıdır. Kentin bir noktası için iyi olmayan ışık diğer bir konum için iyi kala-bilir. Fotoğrafik konu bazında doğru ışığı düşünmek önem-lidir. Genel olarak caddeler ve sokaklar, patlamış alanlar ve koyu gölge yapmasından do-layı sert ışıkta çekilmez. So-kaklar ışığın eşit dağıldığı ho-mojen ışıkta ve kontrastının düşük olduğu koşullarda çok daha iyi fotoğraflanır. Bu yüz-den mevsimsel olarak da kış ve civarındaki aylar güneşin gün boyu yatay açı yapması, kontrastın düşük olması ne-deniyle daha başarılı sokak fo-toğrafları verir.

Fazla yürüyüş gerektiren yer-lerde sırt çantası yerine kü-çük omuz çantası ve her türlü ihtiyacınızı karşılayacak ka-dar geniş sırt çantası kullan-mak daha verimlidir. Fotoğraf çantanıza sığmayan diğer do-nanımlarınızı sırt çantanızda özel kaplarda taşırsınız.

IŞIK Gezilerde hem doğal hem

de yapay ışıkların olduğu or-tamlarda bulunulduğundan ışıkla ilgili her detayın bilin-mesi gereklidir. Gün ışığı, iç mekân ışıkları, flaş ışığı, doğal ve yapay ışıkların olduğu karı-şık ışıklar, her türlü yapay ışık-larda çekim yapılabilir.

Doğal ortamda gün ışıkları kullanılır. Kentte ise fotoğrafçı-nın her türlü ışığı anlaması ve kullanabilmesi gerekir. Çünkü kentte hem doğal hem de ya-pay ışıklar vardır. Kent gece ha-yatını yapay ışıklarla sürdürür.

pil bulundurun. Pillerin çekim sayısı havanın soğukluğu ile doğru orantılı azalmaktadır.

Hafıza kartları düşük ve yüksek sıcaklıklardan etkilen-meyen özellikte, hızlı yazma ve okuma değerlerine sahip olma-lı. Yanınızda her zaman ortala-ma çekim sayınızın çok üstün-de yedek kart bulundurun.

Yağışlı havalarda donanım-larınızı koruyarak çekim ya-pacağınız bir düzenek yanı-nızda bulunmalı. Düşük hız-lı çekimlerde elle deklanşöre basmak sarsıntıya neden olur. Bu nedenle mutlaka uzaktan kumanda veya deklanşör kab-lonuz olmalı. Self timer ancak tamamen durağan ortamlarda işe yarar.

Ekipman taşımak için amacınıza uygun çanta tercih edin. Sırt çantaları iyi hava koşullarında ve kısa süreli ge-zilerde kullanışlıdır. En ufak bir ihtiyacınızda yere koyarak kullanmak zorunda kalırsınız.

gereklidir. Işığı özgürce kul-lanabilmek için flaşı uzaktan kumanda ile kontrol eden yardımcı donanımların alın-ması faydalı olacaktır.

Diğer Yardımcı AraçlarMutlaka birden fazla yedek

FlaşSanıldığının tam tersi-

ne flaş, yüksek kontrastın kontrolü, dolgu veya doğru-dan aydınlatma amaçlı, gece çekiminden çok gündüzle-ri kullanılır. GN değeri yük-sek bir harici flaş her zaman

değişken kullanılabilir; ancak bu çok pratik değildir. Top ka-falar son derece pratik ve ra-hat kullanım sağlar. Dijital fo-toğrafla birlikte panoramik çe-kim çok kolaylaştığından buna uygun kafaların bulundurul-masında fayda vardır.

CÜ

NE

YT

OĞ

UZT

ÜZÜ

N

Tarsus fotoğrafında olduğu gibi, doğa gezilerinde genellikle doğal ışık

koşullarında fotoğraf çekilir.

50

fotoğraf çekiyorsanız çekim sonrası özgürce renk ısısını değiştirebilirsiniz.

Sonuçta nasıl gezerseniz gezin, nereye ne zaman gi-derseniz gidin bir gezide iyi fotoğraflar elde etmek büyük disiplin, plan ve fotoğrafik bilgi gerektirir. Gezmek ya-şamsal bir hazdır ama gezer-ken iyi fotoğraflar üretmek bir iştir.

neden olan karanlık bölge-leri kadrajınızdan uzak tut-maya çalışın. Konu flaş ışığı-nın etki alanında ise yardımcı ışık olarak flaşı kullanabilirsi-niz. Işığın rengi homojen ise doğrudan WB seçeneğinde ayar yapılabilir; fakat karışık renkli ışıklar varsa otomatik WB ve diğer seçenekler de-nenerek doğru renkleri ya-kalamaya çalışın. Eğer RAW

Karışık Işıklar Şehrin en iyi görüldüğü

zamanlardandır. Hem do-ğal ışık ve gökyüzünün derin mavisi hem de rengârenk ya-pay ışıklar bir aradadır. Yan-sımanın elde edildiği havuz, nehir, deniz gibi yerlerde ışık oyunları ve kent çok iyi fotoğraflanabilir.

Yapay Işıklar Yapay ışıklar gün ışığında

veya bitimiyle kenti tamamen aydınlatır. Yapay ışıkta genel-likle ışık miktarı azaldığı için üçayak kullanmak gerekecek-tir. Islak yüzeyler yapay ışıkla güçlü yansımalar yaparak ışıl-tılı, güzel görüntüler oluştu-rur. Kent sokakları yağmurlu gecelerde çok daha güzeldir.

Yapay ışıklar yüksek kont-rast eğilimindedir. Noktasal ışık kaynakları ışık patlaması-na neden olabilir. Yapay ışık-lı ortamlarda fotoğraf karesi içinde büyük siyah lekelere

Geceleri ışıklandırılan Berlin Brandenburg Kapısı’nda, ışık az olduğu için makine yere sabitlenerek çekim yapıldı.

OK

TAY

ULU

DA

Ğ