Over grenzen...n

r 3

| d

ec

em

be

r 2

012Get connected

3 Voorwoord Over de grens, Roel Robbertsen

4 Update Economic Board Utrecht van start

5 Facts & Figures Handelspartners over de grens

6 U zegt? Over welke grenzen willen

kennisinstellingen heen?

7 Kiezen of delen De crisis biedt kansen,

Rob H. Zieck en Michaël Kortbeek

9 tegengeluid Een brutaal ventje, Pieter Broertjes

10 Grensoverschrijdende parels •PlayingwithPigs •PotArtlogistics •BilthovenBiologicals •PRéConsultants •SKFE&RCenterBV •CristalDelivery •Ultimaker •Ecofont

18 Innovation day 2012 Get inspired!

20 op locatie Bartholomeus Gasthuis,

Hotspot voor senioren, Willy van Egdom

22 dubbelinterview Frank Miedema en Hans van Duijn

25 estafette interview De dag waarop Utrecht houdt van Oudenrijn, Martijn Kamermans

27 colofon & Agenda

In Utrecht gebeurt het. Maar we kijken natuurlijk wel over grenzen heen. Sterkernog:wemoetenhetvanhetbuitenlandhebben.Hetbuitenlandis:dewereldvoorbijonzenationalegrenzen.SamenmetNoord-Holland

is Utrecht exportkampioen op het gebied van diensten.‘Het buitenland’, dat zijn echt ook andere economische regio’s in Nederland.Weleverenaanzakenpartnersverdeeldoverhetheleland:onze bedrijven worden daarom niet voor niets de smeerolie van de Nederlandseeconomiegenoemd. Enhoewelerdeafgelopendecenniaheelveelisgesprokenoverhetaanpassen van bestuurlijke grenzen, zijn de enige grenzen die verlegd zijn, die van onze blik naar buiten. En die laatste grenzen zijn voor de economie eenstukbelangrijkerdandebestuurlijke.Economischedynamiekhoudtzichimmersnietaanadministratievegrenzen.Eenbuitenlandsbedrijfweet vaak niet eens in welke provincie het zaken doet. Des te belangrijker voor de economie is het om de krachten te bundelen in een regio met gemeenschappelijke waarden, ambities en uitdagingen. Om gezamenlijk de blik over grenzen heen te werpen. Dat is wat we doen indebrederegioUtrecht:vanVeenendaaltotHilversumenvan WoerdentotAmersfoort.Ondernemers,kennisinstellingenenoverhedenziendezelfdekansenenbedreigingen.DaaromhebbenweonsverenigdindeEconomicBoardUtrechtenhetstrategischnetwerkGetConnected.Zodat we elkaar (nog beter) leren kennen en allianties kunnen vormen, om deregioinbinnen-enbuitenlandnogsterkeropdekaarttezetten. TijdensInnovationDayop31oktoberlanceerdenweofficieeldeBoarden het netwerk. Momenteel zijn we hard bezig verdere invulling hieraan tegeven.Hetenthousiasmeisgrootendebelangstellinggroeiende.WevertellenergraagmeerovertijdensdeeersteGetConnectednetwerkbijeenkomstop25januari2013.Totdan!

roel robbertsenCommissarisvandeKoningin

in de provincie UtrechtVoorzitterEconomicBoardUtrecht

Over de grens...

VO

OR

WO

OR

D

Inhoud

2 3

InnovationDaygroot succes!

Tegengeluid vanPieterBroertjes

Grensover-schrijdende parels

MartijnKamermansneemt het stokje over

TijdensInnovationDay2012,hètinnovatie-eventvoorderegioUtrecht,isopwoensdag31oktoberookde Economic Board Utrecht (EBU) gelanceerd, met onder andere een inhoudelijke presentatie over de

economie van de regio en een toast. ‘De provincie Utrecht bruist van economische energie,’ sprak commissaris van de KoninginRoelRobbertsen.‘Hetjuistemomentomeenvolgen-de stap te maken, want hoewel er een voorsprong op andere regio’s bestaat, mag het risico van de wet van de remmende voorsprongnietonderschatworden.VandaardeEBU,metalsmissie de regio Utrecht verder te brengen door de krachten te bundelen.’

Op6december2012nemendeeersteboardledenhetstokjeover van de tot nu toe betrokken bestuurders. De Board zal op vrijdagmiddag25januari2013wordengepresenteerdtijdensdeeerstenetwerkbijeenkomstGetConnected,hettopnet-werkopbestuurs-endirectieniveau.

EenSupportorganisatiegeeftondersteuningaandeEBU,bereidt de regionaal economische agenda voor en neemt deorganisatievanhetGetConnectedtopnetwerkterhand.Nuwordtdezeorganisatieingevuldmetcapaciteitvanuitdebetrokkenpartners:TaskforceInnovatieRegioUtrecht,deKa-mersvanKoophandel,provincieUtrecht,gemeentenUtrechtenAmersfoort.Hetontwerpvandezeorganisatiewordtnaderuitgewerktzodatdezemedio2013vormkrijgt.

Economic Board Utrecht van start!

UP

DATE

EB

U

4 5

2.968

525

848920

609

1.703

2.447

6.239

6.941

765

1.839

4.613

Bedrijven in de regio Utrecht verdienen ruim € 30 miljard metdeleveringvanproductenendiensteninNederland.DegrootstebinnenlandsehandelspartnerszijnNoord-Holland,Zuid-Holland,Noord-BrabantenGelderland.Samenzijndezevier regio’s goed voor € 21 miljard.

Handelspartners over de grens

FAC

TS&

FIGU

RE

S

• Uit het kaartje blijkt dat de regio Utrecht

relatiefveellevertaanbinnenlandse

zakenpartners. Bedrijven uit Utrecht

kunnen dan ook de ‘smeerolie’ van de

Nederlandseeconomiewordengenoemd.

• De export van Utrechtse bedrijven

naar het buitenland is zeker niet

verwaarloosbaar. Utrechtse bedrijven

exporteren voor een waarde van €12,7

miljard. Daar staat een import van €12,9

miljard tegenover.

• DeUtrechtseindustrieisdegroteexport-

kampioen. Met haar exportwaarde van

meer dan € 5 miljard is ze goed voor 40%

van de Utrechtse export.

• De grootste commerciële

dienstensectoren(informatieen

communicatie, specialistische zakelijke

dienstenenfinanciëlediensten)dragen

35%vandeexport.MetNoord-Holland

is Utrecht daarmee de koploper op het

terrein van dienstenexport.

Get connected het netwerkOp vrijdagmiddag 25 januari2013vindtdeeerstebijeenkomst plaats van het topnetwerkGetConnectedopbestuurs-endirectieniveauin Utrecht. Maak kennis met de boardleden tijdens de netwerkborrel.

Nieuwsgierignaardeboardleden?

Hetbouwenaaneenregionaal-economischeagendaiseen‘workinprogress’.Velegesprekkenmetondernemersvormendaarvoorbelangrijkeinput,evenalsregionaal-econo-mischeanalysesenkansendievoortkomenuitnationaleeninternationale beleidskaders. De eerste praktische bouwste-nen voor de regionale economische agenda zijn gevat in het document:‘VernieuwenVersnellenVersterken’entedownloa-denvandeEBU-website.

www.economicboardutrecht.nl

Wie zijn michaël Kortbeek en rob Zieck? Michaël:‘IkbennubijnavijfjaarvoorzittervandeKamervanKoophandelMidden-Nederland.DaarvoorwerkteikbijnadertigjaarvoordegebroedersNefkens,nuPGANederland,eenvandegrootste(auto)retailbedrijvenvanNederland.Eerderwasikin Italië managing host in de reisbranche.’Rob:‘Ikhebeenloopbaanindeeffectenbrancheachterderugenbekleednudiversebestuurs-enadviesfuncties.ZobenikvoorzittervandeRaadvanCommissarissenvandeRabobankHilversum,VechtenPlassen.Sinds2002benikvoorzittervandeKamervanKoophandel,eerstvanderegioGooi-enEemland,sindsdefusiein2008vandehuidigeregioGooi-,Eem-enFlevoland.’

economic board Utrecht (ebU), nog meer bureaucratie of aanjager van innovatie?Michaël: ‘Aanjager.Jemoetdeboardonmiddellijkweerafschaffenalsdezenogmeerbureaucratiebetekent.Maardatgevaar acht ik niet groot. De EBU is weer een orgaan erbij, ja. Maar we proberen om bestuurders uit organen eronder in het bestuur van de EBU te krijgen. Dat zal nooit helemaal lukken, maar per saldo krijg je niet een hele laag erbij.’Rob:‘VoorwaardeisdatdeEBUookechtinstaatisverbindin-gen te leggen tussen de bestaande ondernemersnetwerken endatzowelondernemersuithetgrootbedrijfalshetmkberaanverbondenzijn.Anderswordthetvooraleenextrabe-stuurlijke overlegclub. En daar hebben we er genoeg van!’

crisis: kans of bedreiging voor de ebU? Michaël: ‘Kans.Onderdrukwordenzakenvloeibaar.Erisnueen grotere bereidheid tot samenwerken en over de grenzen

‘De crisis biedt

kansen’Interview met michaël Kortbeek, voorzitter van de Kamer van Koophandel midden-nederland, en rob Zieck, voorzitter van de Kamer van Koophandel Gooi-, eem- en Flevoland.

KIE

ZEN

OFD

ElE

N

6 7

U ZE

GT!?

Vijf kennisinstellingen aan het woord

Frank miedema (decaan en vice-voorzitter Raad van Bestuur, Universitair Medisch Centrum Utrecht):‘InstrategieUMCUtrecht3.0willenwegrenzenvanmedischeen wetenschappelijke disciplines doorbreken om samenwerking te stimuleren en innovatie in de zorg te versnellen.’

Huib de Jong (lid van het College van Bestuur Hogeschool Utrecht): ‘Praktijkgerichtonderzoek is een volwassen onderdeel van de taken die een kennisorganisatie heeft.Denatuurlijkegrenstussenkennisorganisatie en beroepspraktijk wordt daardoor steeds vaker en steeds duurzamer overschreden.’

Jules van de Vijver (voorzitter College van Bestuur Hogeschool voor de Kunsten Utrecht):‘Kunstencreativiteitbloeienopderandenvanhetbekende.Vernieuwing

ontstaat op grensgebieden, wanneer daar spannende nieuwe verbindingen worden

gelegd.DekunstvanHKU-nieuweverbindingen,nieuwe toepassingen.’

GetConnectedvroeghen:over welke grenzen...?

Hans Amman (lid van het College van Bestuur Universiteit

Utrecht):‘Samenwerkingover grenzen van disciplines

heen is essentieel om complexe maatschappelijke vraagstukken op te lossen. De Universiteit Utrecht verlegt deze grenzen samen met haar partners op hetUtrechtSciencePark.’

Leonard Geluk (voorzitter College van Bestuur ROC Midden Nederland):‘Waarmensen leren, slagen organisaties.’

michaël Kortbeek en rob Zieck

brainport of Food Valley? Rob: ‘Qua economische impact, merknaam en organisatie is BrainporteerdereenvoorbeelddanFoodValley.’Michaël: ‘Mee eens.’

Finance of life sciences? Rob:‘Finance,vanwegemijneigenachtergrondalsondernemerindefinanciëlesector,enomdatheteenvandedragersvandeeconomiein Utrecht is.’Michaël: ‘Kijkendnaarheteconomischegewicht,zegikfinance.Maarinpotentieislifesciencesheelbelangrijk.Overvijfjaarzegikmis-schienlifesciences.’

Het regeerakkoord, inspiratiebron of dood in de pot? Michaël: ‘Ik was heel blij met de snelle overeenstemming, maar verrastenbezorgddoordeinkomenseffecten.Wantdebinnenlandseconsumptie is juist het probleem. Maar nu het kabinet de inkomens-maatregelenheeftafgezwakt,geefikhethetvoordeelvandetwijfel.’Rob: ‘Ik ben het met Michaël eens dat het toe te juichen is dat er zo sneleenakkoordbereiktis.Maardekoopkrachteffectenenlastenver-zwaringen bieden niet veel hoop voor ondernemers. Gelukkig zijn er ook lichtpuntjes, zoals de duidelijke keuzes die worden gemaakt ten aanzien van de woningmarkt, de stevige aanpak van de regeldruk en hetinvesterenininnovatieenvestigingsfactoren.’

Een brutaal ventje

kijken.Maarblijfwelbedrijfslevenbreedkijken.Ikvindhettebeperktomalleenopspeerpuntenalsfinanceoflifesciencesintezetten,zoals de provincie deed.’Rob: ‘De kansen liggen vaak in meer samenwerking onderling. De EBU biedt kansen om die samenwerking tussen ondernemers te realiseren. Dat is de reden dat wij betrokken zijn bij de opzet en ondersteuning ervan.’

eerst intern de banden aanhalen, de banden met aanpalende regio’s versterken of die met externe partijen? Michaël:‘HetaccentmoetnuliggenophetaanhakenbijdeNoord-vleugelendevormingvaneensamenwerkingsverbandmetNoord-HollandenFlevoland.Kijksnelwatjesamenkuntdoen.Brengdeback-officevandedrieprovinciesbijvoorbeeldopéénplekonder.Ofdat Utrecht moet zijn? Dat maakt me niks uit. Ik ben Utrechter, maar vind dat je dat breder moet zien. Ga daar niet meteen aan lopen trek-ken.Daarnamoetjedeexternebandenaanhalen.MetZuid-Hollandbijvoorbeeld, met zijn grootste haven van Europa.’Rob:‘ZoalsMichaëlalaangeeft,ishetvanbelangnudenadrukteleggenopintegratiebinnendeNoordvleugelenmetFlevoland,Noord-HollandenFoodValley.Maardaarvoormoetjeweleerstintern de zaken goed op orde hebben. Daarmee bedoel ik dat je je als bedrijfsleven,overhedenenkennisinstellingengoedgeorganiseerdhebtenéénverhaalkuntvertellenrondstrategischekeuzesvoordetopkwaliteitenvanderegio,zoalsdeict-dienstverlening.’

8 9

Hilversum, het graan dat wordt fijn-gemalen tussen de molenstenen van Utrecht en Amsterdam?‘Misschien was dat in het verleden zo, toen ik nog niet was aangesloten op Hilversum.NuisHilversumeerderhetscharnierpunt tussen die twee steden. En alswestrakséénprovinciezijn,despil.Dan zijn we van alle grensinterpretaties af.Wezijndeverbindingsofficiertussende twee magneten. Ze vinden me vaak een brutaal ventje als ik dit zeg. Maar wehebbengewoonmeerzelfbewustzijnontwikkeld.Wehoevennergensonzehandoptehouden.Hilversumheeftechtiets neergezet als het gaat om media en decreatieveindustrie.OphetMediaParkzijn elke dag zesduizend mensen aan het werk, nergens vind je zo’n hoge concen-tratie creatievelingen.

eén regioWeonderhoudengoedecontactenmetAmsterdamenUtrecht,omtevoorkomendatweelkaarbeconcurreren.Datheeftnamelijkgeenzin.WijhebbengewoonietsanderstebiedendanAmsterdamenUtrecht.Jemoetelkaaraanvullen.Utrecht ontwikkelt bijvoorbeeld veel kennis van gaming. Dat helpt ons om te

verbreden. Omgekeerd helpt Hilversum Utrechtmetonzeprofessionaliteitinhetproducerenindemedia-industrie.Ookalsvestigingsplaatsen vullen we elkaar aan. NeemdecampusvanNikemetalz’ngroenensportvelden.ZoietskanAm-sterdamnietbieden,oftegeneenveelhogeregrondprijs.EntegendeAmeri-kanenzeggenwedathet18minutenmetdemetroisvanafhetcentrumvanAmsterdam.laatstwasikinBrussel.DaarisHilver-sum een bekend merk door radio en tv. Brusselzietdezeregioalalsééngeheel.Internisdatnognietzo.Amsterdamis daar verder mee dan Utrecht. De Economic Board Utrecht kan daarbij een belangrijke rol spelen.

AlmereWemoetenmeernaarAlmerekijken.Diestadheeftonsdelaatstedecenniaovervleugeld, en dat is haar zeer gegund. Almereissterkinmediaendata.OokmetdeFloriadeenduurzaamheidvultzeons goed aan. De randmeren werken nu nogteveelalsbarrière.Kennelijkvindenwe het eng, zo’n plas tussen ons in. In de toekomst moet het water ons meer verbinden.

regeerakkoordIk vind het enorm bedreigend dat er honderd miljoen euro wordt gekort op de publieke omroep. Dat gaat ten koste vanwerkeninhoud.Kansenzieikinhetplan om alleen maar gemeenten met meer dan honderdduizend inwoners te creëren.WezitteninhetGooimetnegengemeenten op een kluitje, door samen-werking kunnen we een veel krachtiger stem laten horen.’

TEG

EN

GE

lUID

Pieter broertjes is burgemeester van Hilversum

‘De Economic Board Utrecht biedt kansen om die samenwerking tussen ondernemers te realiseren’rob Zieck

10

ontwerpers en onderzoekers van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) en Wageningen Ur werken aan een computergame waarmee varkens en mensen samen kunnen gamen.

Nietalleenmensen,ookvarkens vinden het leuk om te spelen. Sinds2001zijnvarkenshoudersdoor Europese regelgeving ver-plichtgeschikthokverrijkings- materiaal aan te bieden dat verveling, agressie en staartbijten tegengaat. In de praktijk bleek het echter lastig de dieren van voldoende uitdaging te voorzien.

Dat varkens in staat zijn een een-voudig computerspel te beheer-sen, was al een tijdje bekend.

Het eerste ontwerp is: Pig chase. Hierin kunnen varkens via eeniPad-schermmetbehulpvanlichteffecteninteractieaangaanmet een menselijke speler. De speler moet de interesse van het nieuwsgierige varken zien vast te houden en samen langs bepaalde doelenbewegen.Vanuitdehelewereld kwamen enthousiaste reacties op de videoschets, die op de website is te zien. Ook is deze gepresenteerd op TEDxBrussels.

www.playingwithpigs.nl

Playing with Pigs: varken zoekt uitdager

Grensoverschrijdende

van de regio Utrecht

11

12

POT Art Logistics: Innovatie in kunstvervoer

Het Amersfoortse familiebedrijf Pot Verhuizingen / Logistiek, dat het predikaat Hof-leveranciermagdragen,starttein februari2012onderdenaamPOTArtlogis-ticsmetkunstvervoer:Hetbedrijftranspor-teert bruiklenen tussen musea en beurzen, en stukken in consignatie voor antiquairs en kunsthandels. Ook verhuist het particuliere collectiesinbinnen-enbuitenland.VolgensPotiserinNederlandenEuropaeengrotemarkt voor kunstvervoer over de weg.

Vooral het voorkomen van schade is van groot belang bij kunstvervoer. Een onge-lukje kan de waarde van een kunstwerk zo

metmiljoeneneuro’sverminderen.VoorditspecialistischekunstvervoerheeftPoteenvrachtwagen en schilderijkist laten ontwik-kelen. De vrachtwagen is voorzien van onder meereenafgeslotencompartimentvoorzuurvrije materialen, een volledig beheers-baarklimaatsysteem,eenalarm-envoertuig-volgsysteem.Ookdeentreegarandeertdatkunstwerkenenpersoneel-overigensopge-leid tot art handler-nietmeeropdelaadklephoeventebalanceren.Kortom:innovatieinkunstvervoer!

www.pot-artlogistics.nl

roeland van dam is ceovanhetbedrijf Bilthoven Biologicals,datontstondin2011naprivatiseringvanhetNederlandsVaccinInstituut(NVI)eniseenvooraanstaandspelerindevac-cinwereld. Het onderzoek en de vaccinproductie vanditbedrijfstoeltopmeerdanhonderdjaarervaringenkennis.Naarschattingwordtwereld-wijd dertig procent van de vaccins voor kinderen geproduceerd op basis van deze techniek. RoelandvanDam:‘Eenaantaljarengeledencon-stateerdedeoverheiddateenkostbarevaccinfa-briekzichzelfnietterugverdientalsdeafzetmarkttotNederlandbeperktblijft.Omwereldwijdemogelijkheden te openen werd Bilthoven Biologicals doorverkocht aan het Indiase Serum Institute of IndiauitPune.Nietzonderreden!HetIndiasebedrijfis’swereldsgrootstevaccinpro-ducentmeteencompleetproductenportfolio.Daarnaast gaat de relatie met dit internationale bedrijfmeerdanveertigjaarterug.

na de tweede Wereldoorlog ontwikkelden en produceerdenoverhedenzelfvaccinatieprogram-ma’s om belangrijke ziekten onder de bevolking te voorkomen. Een activiteit die toen door de commerciële industrie nog niet werd opgepakt.

ToenhetvaccinatieprogrammainNederlandstond,beseftemendattientallenmiljoenenkin-deren op de wereld helemaal geen beschikking overvaccinshadden.DeNederlandseoverheidstelde haar kennis vervolgens beschikbaar voor alle kinderen ter wereld. Het Serum Institute of India was een van de eerste partijen die hiervan gebruikmaakte.Hetbedrijfontwikkeldezichvanleerling via klant tot eigenaar.

de samenwerking tussen Bilthoven Biologicals en het Serum Institute of India opent vele mo-gelijkheden op de internationale vaccinmarkt. De kwalitatiefhoogstaandeBilthovenseproductenkunnenprofiterenvanhetwereldwijdelogistiekeen commerciële netwerk van werelds grootste vaccinleverancier. De productie kan twee tot driemaal worden verhoogd tot meer dan veer-tigmiljoen vaccins per jaar. Het aantal medewer-kers – nu tweehonderd – zal met die uitbreiding van productiecapaciteit meegroeien. Bilthoven Biologicalsblijftechterhaareigenidentiteit,metNederlandspersoneelengerenommeerdenaambehouden.‘Want’,sluitRoelandaf,‘Bilthoveniseen begrip in de vaccinwereld.’

Bilthoven Biologicals: een begrip in de vaccinwereld

‘bilthoven maakte vaccins wereldwijd toegankelijk voor kinderen’

Parel-tip: Opleiden en delen van kennis en ervaring wereldwijd loont.

13

PRé Consultants: Pioneers in Life Cycle Assessment

mark Goedkoop, directeur en groot aandeelhouder, richttePRéConsultantsin1990op.PRéstaatvoorproductecology.DezeAmersfoortsemicro-multi-national is met een team van 25 man – samen met eenandereDuitsespeler-internationaalmarktleiderophetgebiedvanlifeCycleAssessmentSoftwareenmethodieken(lCA).PRéondersteuntbedrijvenmetadviesensoftware.Hierbijwordtduurzaamheidsystematischmeetbaareninterpretabelgemaaktover de gehele levensloop van een product.

Goedkoop, van oorsprong industrieel ontwerper, wilde milieubewust ontwerpen en onderzoeken hoejeecokonmeten.Hijmemoreert:‘Dejarennegentig waren een mooie tijd om dit te exploreren. WatbegonmeteenDOS-softwarepakketleiddetotwereldwijde aanvragen. Ontwikkeling, lokalisatie en wederverkoopvansoftwarestondenindezetijdinbelangrijke mate centraal.’ Nuwordtonzesoftwareintachtiglandengebruikt.Duurzaamheidwordtsteedsmeerinbedrijfsdoelenverankerd.VooralindeVSzijnmarktleidersinhetbedrijfsleven,beïnvloeddoorAlGore,pre-competi-tiefgaansamenwerkenomtotstandaardenteko-men voor de ontwikkeling van duurzame producten endiensten.PRéishieralineenvroegstadiumbijbetrokkenenisnuzelfpionierinhetbijelkaarbren-genvanmarktleiders,omtekijkenofditookvoorsociale issues kan worden gerealiseerd. Een ander wapenfeitisdesamenwerkingmetgrotepartnersalsPhilips,NedCarenSenterNovem(Agentschap

Nl)ophetgebiedvanontwikkelingvandeeco-indicator, die op internationaal wetenschappelijk niveau als meest geavanceerde wordt beschouwd. DeJapanseoverheidheeftonzeeco-indicatorvoorAziëtoepasbaargemaakt.OpbasisvanAziatischewetenschap is er een model gemaakt dat beter aansluit bij de situatie in die regio.

onze wetenschap en methodieken zijn allemaal opensource.Wehelpenconcurrentenzelfsbijhetimplementeren ervan. Deze netwerkmentaliteit van gunnen, samenwerken, delen en transparant zijn, zitinonsDNA.ZonderditDNAzoudenwenooitdemicro wereldspeler zijn geworden die we nu zijn. Wedelenalles,behalveonzesoftwarecode…’

‘de Japanse overheid heeft onze eco-indicator toepasbaar gemaakt voor Azië.’

Parel-tip: Trust in transparancy

en integreer duurzaamheid in je

bedrijfsvoering

15

SKF Engineering & Research Centre: draait om fight against friction Cycle Assessment

SKF is in 1907 opgericht ensinds1914ookinNederland,inNieuwegein,gevestigd.Hetiseeninternationale onderneming met 46.000 medewer-kers die werkzaam zijn in honderddertig landen. InNederlandwerkenerongeveervijfhonderd.‘NederlandismetzijnInternationalEngineeringResearchCentrehetpareltjeopdeSKF-kroon.Ons internationaal onderzoekscentrum is de basis vanallerleiuitvindingen.Wevragengemiddeldéénpatentperdagaan.SKFNederlandexporteertzohaarkennisnaardeSKF-gemeenschapenwerkt samen met grote internationale klanten, zoals de Ferrari Racing Unit,’aldusHannieKroes.

SKF is wereldmarktleider in het vervaardigen vanhogekwaliteitlagersensmeersystemen.DaarnaastheeftSKFafdichtingproductenenpro-ducten op het gebied van mechatronica. Kogellagerszitteninalleswatdraaiendeelemen-ten bevat, dus bijvoorbeeld in auto’s, vliegtuigen, machines,fietsenenwindmolens.Ophetgebiedvan mechatronica produceren ze onder meer voor Philipsdragendedeleninziekenhuisapparatuur.

Afdichtingenvariërenvanheelmakkelijketotheelingewikkeldeopdrachten.Bijdeafdichtingvan een pijplijn onder zeeniveau dient rekening te worden gehouden met bestendigheid van het materiaal. SKFwerktmethaarprogrammaBeyond Zero aan duurzaamheid. Dit programma richt zich onder andereopdeCO2-uitstootreductie.Hannie:‘Hetdraait allemaal om de fight against friction. Hoe kunnen kogellagers bijvoorbeeld bijdragen aan minderwrijvingindeauto-industrie,waardoorminderbenzinewordtverbruikt?’HetbedrijfontvinghiervooreencertificaatvanhetWereldNatuurfonds.TotslotzegtHannie:‘HetiseenuitdaginginNederlandomhetpersoneelsbestandmettech-nischemensenoppijltehouden.Weinigmensenkiezennogvoortechnischestudies.Nurekruterenwepersoneelinternationaal.OnsNederlandsteamheeft25nationaliteiten.Ikvindhetzeerinte-ressant om hierover te spreken met bestuurders vanbijvoorbeelddeHogeschoolUtrechtofROCMiddenNederland.’

‘SKF research centre is met iedere dag een patentaan-vraag het pareltje op de SKF-kroon.’ HannieKroesissindsvijfjaarCompanyDirectorSKFB.V.

Parel-tip: Een tip voor het werken over

grenzen.VergeetnietdatonzeNederlandse‘directe’

benadering bij andere culturen alsonbeschoftkanoverko-

men.Dus:be polite.

www.pre-sustainability.com www.skf.com

14

‘cristal delivery levert betere ziektebehandeling met nanotechnologie.’

Parel-tip: Geneesmiddelontwikkeling is een gebied zonder grenzen, al zijn de belangrijke spelers gesitueerd in deWesterselanden.DeCriPec®technologie is wereldwijd gepaten-teerd. Er zijn dus geen grenzen voor productkansen en samenwerking metfarmaceutischebedrijven.

Cristal Delivery: Nano ‘klittenband’ vervoert medicijn

16 17

Ecofont:vergroent print-en drukwereld

Softwaremaker Alexander Kraaij zetzichinomprint-endrukwereldtevergroenen.ZijnondernemingEcofontis uitgeroepen tot Sprout challenger vanhetjaar2012.Meteenzelfont-wikkeldetechnologiekantotvijftigprocentwordenbespaardopinkt-entonerkosten.Desoftwarebespaartprinterinkt door kleine gaatjes te schieten in de letters. Deze gaatjes zijn nooit op het scherm te zien. En op pa-pier negeren onze hersenen de kleine gaatjes.Naastinktbespaartdezesoftwareookpapierdooroverbodigeafbeeldingenwegtelatenofalleeneenkleineselectieaftedrukkenuiteenlangee-mailconversatie(richtext).

op ieder werkstation kan deze softwarewordengeïnstalleerd.Hierdoor is de groeipotentie enorm. Inmiddels werkt men al in meer dan zeventig landen met de producten vanEcofont.Klantenzijnondermeereen grote krantenuitgeverij in Brazilië endegrootsteICT-dienstverlenervanZuid-Korea.

Ultimaker: doe-het-zelf 3D-printer

www.ultimaker.com

EthlinnvanGaal(projectleiderCristalDelivery)ontvangtUtrechtseSter2012tijdensInnovationDay2012

cristal delivery is de winnaar van de Utrechtse Ster 2012. Ditjongefarmaceuti-schebedrijfontwikkeltgeneesmiddelenvooreen betere ziektebehandeling. Innovatieve nanobolletjes(CriPec®),diewerkenalseensoort klittenband, kunnen bestaande en nieuwe geneesmiddelen door het lichaam transpor-teren en gericht vrijgeven. Medicatie verloopt daardoorgerichter,veiligerenefficiënter.Hunbusiness model is gebaseerd op de ontwik-kelingvaneigenproductenénopsamenwer-kingsverbandenmetfarmaceutischebedrijven.In beide gevallen leidt dat tot producten voor uiteenlopendeziektebeelden.CristalDeliveryiseenspin-offvandeafdelingBiofarmacie&FarmaceutischeTechnologievandeUniversiteitUtrecht.HetbedrijfisgehuisvestbijUtrechtInc.ophetUtrechtSciencePark.

AlsstartupisCristianneRijcken(oprichterenCEO)nahaarpromotie,vanaf2008onder-steund door UtrechtInc met uiteenlopende zakelijketrainingenenéénopéén-support.Deze hulp was essentieel als voorbereiding op deoprichtingvandehuidigeB.V.inapril2011,waarbijookJoostHolthuistoetradindedirectie.

MomenteelmaaktCristalDeliverynogsteedsgebruik van de huisvesting van UtrechtInc.

cristianne vertelt namens haar team: ‘Een prijs winnen is een enorme stimulans en gene-reert aandacht voor wat wij doen en nodig heb-ben!Wevoelenonszeervereerdenhetiseenbeloning voor wat we gezamenlijk de laatste jarenbereikthebben.Wezijnbegonnenopba-sis van de technologie, waarbij de eerste jaren bekostigd werden met subsidies en gewon-nen prijzen. Inmiddels zijn het Utrechtse Thuja CapitalenBiogenerationVenturesalsformeleinvesteerders(VentureCapital)ingestapt.’Opditmomentligtdebelangrijkstefocusopdeontwikkeling van het eerste product naar een eerste studie bij patiënten (gepland in voorjaar 2014),omookdaardewerkzaamheidenveilig-heidvanCriPec®aantetonen.Cristianne:‘Hetsuccesvol bereiken van deze mijlpaal zal de waardevanhetbedrijfevenalsdesamenwer-kingen met andere bedrijven behoorlijk doen toenemen.’

www.cristaldelivery.com www.ecofont.nl

met de 3d printer kun je je eigen producten printen. Er zijn vele toepas-singen.WatdachtuvanspeelgoedvooruwkinderenofeeniPadhouder?Bedrijven en ontwerpers besparen met eeneigen3Dprinteropprototypesdoorzezelfteprinten.DeUltimakerwordt ook gebruikt voor medische toepassingen zoals prothesen en in de tandheelkunde om modellen te maken. Erzijnzelfsinnovatieveontwikkelingenop gebied van het printen van kraak-been en bloedvaten!

de Ultimaker is een 3d printer van desktopformaat, diejezelfalseenIkea-pakketinelkaarzet.Zowordthetmogelijkomookzelfthuisbetaalbaarengemakkelijk3Dteprinten.DeDo-It-Yourselfprinterwordtsindsmei2011officieelverkocht.Hetapparaatheefteenformaatvan35x35centimeter.Demaximumafmetingenvanhetteprintenobjectzijn21x21x20.5centimeter.SiertWijnia,ErikdeBruijnenMartijnElserman begonnen met het ontwik-kelen van de Ultimaker in het Utrechtse FablabProtospace.Deeersteorderskwamen onverwachts massaal binnen. Nuzijnerwereldwijdmeerdantwee-duizend exemplaren verscheept. Er worden veel Ultimakers verkocht aan

onze Duitse en Britse buren, maar ook overzeesaanAmerikanen.MetdeUlti-makerwordtde3Dtechniektoeganke-lijk voor iedereen. Geen wonder dat de media tegenwoordig vol enthousiaste verhalenstaanover3D-printmogelijk-heden.Sommigendenkenzelfsdathetapparaathetpotentieelheeftdewereldeconomie met een nieuwe in-dustriële revolutie op zijn kop te zetten. Ultimaking verwacht dat er over tien tot vijftienjaarinbijnaelkehuishoudenweleen3Dprinterzalstaan.Bent u het achterkantje van uw afstandsbedieningkwijt?Danprintudienatuurlijkzelf.Probleemopgelost,zonder eerst naar de winkel te rennen.

Innovation Day 2012 Get Inspired!

18 19

op Innovation day 2012 stond de vraag centraal: Wat is in-novatie? Wat is er nodig om innovatie te bereiken? de ruim negenhonderd aanwezige deelnemers, van wie zeventig procent ondernemer, zochten enthousiast samen naar ant-woorden. Willy Wortel, die alleen op zijn kamer uitvindingen bedenkt, is uit. douwe dabbert, die zijn knapzak vult met alles wat nodig is voor innovatie, is in. op Innovation day wordt de zak vooral gevuld met nieuwe samenwerkingsver-banden. deze worden ter plekke gesmeed. ook worden er direct zaken gedaan.

Gabrielle Kuiper,voorzitterfaculteitsbestuurKunstenEconomie,HKU:‘Weeseenkameleon:Watindehuidigetransformatie-economiegeproduceerd wordt, moet oneindig relevant zijn voor de gebruiker.’

Hans Gageldonk,hoofdEngineeringDivisieNetherlandsInstituteforSpaceResearch(SRON):‘Ruimtevaartbiedtuniekekansenvoor wetenschap en innovatie.’

michel van Velde, oprichter en algemeendirecteurvanOneShoe:‘Daretobedifferent,leervanjefoutenentrekgoedpersoneelentalent aan.’

roel robbertsen,CommissarisvandeKoningin:‘OmderegioUtrecht–dieopsommigepuntensteedsmeertemakenheeftmet de wet van de remmende voorsprong – haar economische concurrentiepositie te helpen behouden, slaan kennisinstellingen, overheidenvooralookhetbedrijfslevendehanden ineen en is daarom de Economische Board Utrecht gelanceerd.’

TijdensInnovationDayvondindefuturistischeruimtesvanMe-diaPlazaeenambitieusprogrammaplaats.Theorieenpraktijkontmoetten elkaar tijdens het plenaire programma. Daar ont-vouwdenGabrielleKuiper,AdTummers,ThijsZonneveld,HansvanGageldonk,NielsGeijsen,MichelvanVeldeenlucasSimonshuninnovatieveervaringen.Eengreepuitdeplannen:eenberginNederland,fietsenzonderketting,ruimteonderzoek,menselijkeorganenmakenvandierenorganenen3Dprinting.

Erzijnveelwinnaars.CrystalDeliverygaatervandoormetDeUtrechtseSter2012.Ende5.000eurovoorhetIdeaswaitingtohappen gaat naar het project Mirror Me, een app om lichaamsver-anderende doelen te stellen en deze visueel te maken.

thijs Zonneveldisex-wielrenner,journalisteninitiatiefnemervan Die berg komt er:‘Hetbergideeis,behalve een stip aan de horizon, een van de grootste potentiële innovatieplatformsinNederland.Er bestaan plannen voor duurzame voedselproductie en energie, windtunnelsensport.Verplaatsje in een kind, dan denk je in mogelijkheden.’

‘Begin nu! Alsjewiltinnoveren,kun je niet wachten.’

beixo-fiets

Gastvrouw voorkomt slot op huis in hartje stad WillyvanEgdomstondin2007vooreengrote verandering bij haar aantreden als bestuurder bij een van ’s lands oudste seniorengasthuizen. Ook al had ze geen ervaring in de ouderenzorg, toch lukte het haar veel geld uit de markt te halen om het woonzorgcentrum in het hart van Utrecht open te houden. Een verbouwing paste het huis aan de eisen van de mo-derne tijd aan. De aanwezige verbouw-plannen gooide ze volledig om. In die tijd was het de trend in bejaardenland om over te stappen naar thuiszorg en zware zorg voor dementerende ouderen. Zij legde echter de verbinding tussen de stad, zorg, geschiedenis en ondernemer-schap. Hierdoor ontstond een woonzorg-centrum met allure.

Huis met allureNietsinhetgebouwlijktopwaaraanwe bij een doorsnee bejaardentehuis denken. Tegenstellingen tussen oude en moderne elementen zijn harmonieus sa-mengebracht in dit prachtige historische pand. Ook de kenmerkende verzorgings-huisgeur ontbreekt. ‘Dat komt door het koelsysteemdatwehiergebruiken’,verteltWillytrots.Zevervolgt:‘Iklietme tijdens de planvorming leiden door vragendiedeUtrechtseouderenstelden:

Hoewordjegoedoud?Waarmoetikheenalsiknietmeeralleszelfkandoen?En:WaargajealsoudereinUtrechtuit?Dit huis is het antwoord!’ Het Gasthuis biedt zorg, maar is ook een uitgaansgelegenheid.Jekuntheerlijkenbetaalbaar eten in het restaurant en deel-nemenaanactiviteitenvandeUit&DoeAgenda:vanbridgetotBach.‘Onswel-ness centre voor ouderen is het eerste in NederlandenhaaldezelfsRTlBoulevard.’Het Gasthuis biedt onderdak aan onder meer een moderne kapsalon met traditio-nele krulspelden en kleinschalig zorghotel metzeskamers.Daarnaastheeftheteeninformatieloketvoorallerhandevragendiespelen bij het ouder worden. De deuren van het Gasthuis staan niet alleen open voor de eigen bewoners, maar ook voor alle andere ouder wordende Utrechters. Endieleeftijdsgrensvan45?Ach,onshuis is voor mensen die niet meer per senaasteenstraklijfwillenstaanindesportschoolofnaardiscomuziekwillenluisteren. Iedereen is in principe welkom, wedoennietaanleeftijdsdiscriminatie.Dit huis is voor en van de stad.’

Grenzen oversteken‘Tijdens het verbouwingsproces werden de grenzen in het samenspel tussen architect, aannemer en ons voortdurend verlegd. Zo ontstond bijvoorbeeld op de

Bartholomeus Gasthuis, hotspot voor senioren

> Het Bartholomeus Gasthuis is al meer dan zeshonderd jaar bekend als zorgverlener voor senioren in hartje Utrecht.

> Hetgasthuisheeftdebeschikkingovertienservice-appartementeninhet monumentale deel van het huis en in woningen rondom het huis.

> Hetwoonzorgcentrumheeft22ruime eenpersoonsappartementen.

> Hetgasthuisheefteenverpleeg-huis. Dit is opgedeeld in zes klein-schalige groepswoningen waar acht tot tien bewoners verblijven.

> De appartementen en woningen hebben een oppervlakte van 50 tot 145m2.

> Op ten noort blijdestein uit Utrecht, was de architect van het renovatie proces.

OP

lOC

ATIE

20 21

borrel ‘start bouw’ de samenwerking tussen tweebuurvrouwendieeenbegrafenisonder-neming runnen. Zij zochten een plek in Utrecht voor het starten van een opbaarhuis. Met een glas in de hand liepen we door het gebouw op zoek naar een geschikte plek. De zolder was het helemaal, maar hier waren luchtbehande-lingskastengepland.Nustaandezeophetdakenhebbenweeenprachtigopbaarhuis.Weliepen gedurende het bouwproces voortdu-rendtegengrenzenaan.Voornamelijkmetbetrekking tot de structuur van de zorg en de financieringsstromen.Echter,alsmensener-gens in geloven, kunnen veel grenzen worden overgestoken.Dezelfdeinstantiesdiegrenzenmaakten, hebben ons geholpen deze grenzen ookweeropteheffen.’

www.bartholomeusgasthuis.nl

Franksteektenthousiastvanwal.‘In2009starttenweUMCUtrecht3.0,zoalsweonzenieuwe strategie noemden. Uitgangspunt was datwenietmeerwetenschaps-maarvraag-gestuurdwildenwerken.Vroegerformuleerdeeen onderzoeker een vraag en zocht hij daar eenpassendepatiëntbij.Nugaanwevandepatiëntuit.Eénvandespeerpuntendiewekozen, omdat we daar goed in zijn, is perso-nalizedcancercare.Iederekankerheefteeneigengenetischprofiel.Tochwordenzevaakstandaard behandeld. Bij zeventig procent van de patiënten werkt chemotherapie daarom niet goed. En bestralen veroorzaakt veel collateral damage. De techniek daarvan is zo weinigverfijnddatjeookGroningenbestraalt,alsdetumorinAssenzit.Zoietskunjenietin je eentje veranderen, daar komt een hoop techniek bij kijken. Zo kwamen we bij de TU EindhovenenPhilipsuit.’Hans: ‘De samenwerking beslaat drie gebie-den:medischebeeldverwerking(plaatjesvanhet inwendige van het lichaam maken, red.), regeneratieve geneeskunde (nieuwe cellen en organen kweken, red.) en duurzame energie. Die medische lijn is voor ons complementair. Hetistoegepastetechnologie.Datgeeftverbreding aan onze studenten, maar ook aan deuniversiteitalsgeheel.Wehaddentotnutoealleeneentechnischeas,metDelftenTwente.’Frank: ‘Het mooiste wat we tot nu toe hebbenbereikt,isdenieuwemasterRe-generativeMedicineandTechnologydiein

september in Utrecht en Eindhoven van start isgegaan.Diehebbenweinanderhalfjaarvan de grond getild. Zonder de alliantie zou dat nooit gelukt zijn.’Hans: ‘Het is weerbarstig hoor, iets nieuws beginnen in het onderwijs. Maar we hebben al twintig studenten. Daarnaast hebben we al de nodige mensen uitgewisseld.’Frank: ‘Het is belangrijk dat je elkaar een beetje ligt. En dat je de samenwerking niet vanscratchafaanhoeftoptebouwen.Ermoetaleenfundamentlig-gen. Dat was er in ons geval. Op het gebied van imaging was er al veel samenwerking tussenTUenUMCUmaarookmetPhilips.Dat is nu in de versnel-ling gegaan. Watregeneratievegeneeskun-debetreft,wasereenkleinbegin,datzeerisversterkt, ook door onderwijs. Beide plekken kennen nu dubbelaanstellingen van hooglera-renbijUUenTU.Veelsuccesontstaatdoorpersoonlijkeinteractietussenkeypersonsinde labs.’

Hans:‘Alsjezoietsalleenindebestuurska-mersafkaart,gebeurtervervolgensnietsoflukt het niet. ’Frank:‘DatPhilipsmeedoet,maakthetextrainteressant.Wijzijnimmersgeenapparaten-bouwers.Jehebthenooknodiginverband

22 23

Ruim denken helpt enorm

DU

BB

ElIN

TER

VIE

W

Ze zien elkaar ‘een paar keer per jaar’. bij

samenwerking tussen verschillende regio’s is er nu

eenmaal niet elke dag fysiek contact. maar de band

is er niet minder om tussen Frank miedema, vice-

voorzitter van de raad van bestuur van het Umc

Utrecht, en Hans van duijn, rector magnificus van

de tU eindhoven. bijna twee jaar onderhouden hun

organisaties nu, samen met de Universiteit Utrecht, een

strategische alliantie. dat houdt in: samen onderzoek

doen, onderwijs afstemmen en werken aan nieuwe

toepassingen. bovenregionale innovatie dus. Kan dat

en werkt het?

Han

s van d

uijn

Frank m

iedem

a

Als u netwerkt, hoe introduceert u zichzelf dan? ‘HetHumanNetworkisgespecialiseerdinflexibelinzettenencontracterenvanprofes-sionals bij (middel)grote bedrijven en instel-lingen.Jekunthetzienalseenconglomeraatvantwaalfbedrijvendiewerkzaamzijninverschillendemarktvensters.Wehebbencircatweehonderdprofessionalsindienst.Vooriederbedrijfwerkenuiteen- lopendetrotsespecialisten.Vandepunctu-ele onderwijskundige (veelal vrouw) tot de meeralternatievesoftwaretester(vankoor-

zangers tot Harley-rijders)endevoornamelijkmannelijke veiligheidsdeskundigen. Hun trots eneigenheidverbindthenmetelkaar.Alsdirectievoorzitter van het geheel houd ik de vloot van kleine scheepjes bij elkaar. Ik vertegenwoordig hen naar buiten toe. Daarnaast ben ik verantwoordelijk voor het interne:decultuurenhetreilenenzeilen.’

en tijdens de borrel? ‘Ik ben zoals ik ben. Er is geen onderscheid in wat ik wanneer vertel. Misschien een anekdote? Toen een van mijn kinderen

een keer op het werk was, vertelde hij zijn broertje:‘Papaheefthetrelaxterdanwijopschool. Hij belt en praat de hele dag met mensen.’

estafettevraag: Hoe is uw visie op de zakelijke dienstverlening in de loop van de jaren veranderd onder invloed van de verschillende conjunctuurgolven? ‘In de sector van de zakelijke dienstverlening zijndifferentiatieenspecialisatieleidend.Vroegerwasersprakevanbedrijvendieeen waaier van diensten boden. Tot klanten

ES

TAFE

TTEIN

TER

VIE

W

24

RienNagel,directievoorzittervanRabobankUtrechte.o.,gafzijnestafettevraag-overmeebewegeninconjunctuurgolvenenduurzaamondernemenindezetijd-dooraanMartijnKamermans.Kamermansissindsseptember2012 directievoorzittervanTheHumanNetworkGroup.

25

De dag waarop Utrecht houdt van Oudenrijn martijn Kamermans, directievoorzitter The Human Network Group, Utrecht.

metdehogeinvesteringen.Nee,ikbennietbangdatwenuaanhenvastzitten.WedoenookzakenmetSiemens.DatweetPhilips.Eenbeetje ruim denken helpt enorm in zo’n samen-werkingsverband.’Hans:‘Philipszitooktespringenomgoeiemensen, die krijgen ze van ons.’Frank: ‘Obstakels in de samenwerking zie ik eigenlijkniet.Jij?’Hans:‘Somsdurendingentelangomdaterzoveel schijven zijn. Dan wil je wat meer vaart.’Frank: ‘Maar dit is Europees gezien een unieke alliantie. Dat zit ‘m vooral in de mensen, de in-teractie, in het spel kunnen spelen en ruimden-kend zijn. Het trekt nu ook elders de aandacht. HetAntonivanleeuwenhoekZiekenhuiswilgraag aanhaken.’Hans:‘Wijzagenafgelopenzomerveelmeermeisjesinstromendananders.Ikdurfdestelling aan dat dat mede is vanwege deze alliantie.’Frank:‘Webiedennualstoefjeslagroomopde taart een researchmaster geneeskunde aan inUtrecht.Wewillenhetmogelijkmakendatook studenten met een bachelor Biomedische Technologie daarin instromen. Zo kweek je radiologen3.0.Wedenkendaarvolgendjaar

september mee te beginnen.’Hans: ‘Mensen die daar uitstro-men, worden arts en ingenieur tegelijk.’Frank:‘ZoietsbestaatnognietinNederland.’Hans:‘WehebbenhetideeopgedaanbijHar-vardMIT.Jecombineertzoeigenlijkhetzieken-huis met werktuigbouw en elektrotechniek.’Frank: ‘Er werken ook steeds meer ingenieurs bij ons.’Frank:‘VandefysiekeafstandtussenUtrechten Eindhoven en de cultuurverschillen hebben wegeenlast.Ach,Nederlandiszoklein.AlleenaldeBoston-regioisgroterdanwaarwijhetnuoverhebben.VanafmijnwerkplekbenikmetdeautointwintigminutenbijhetAntonivanleeuwenhoekZiekenhuis.Waarpratenwedanover?‘Waarikwelnogomschakelingsproblemenzie,isbijonzeprofessionals.Vooraldesocialewe-tenschappers doen niet meteen wat we willen. Dat zie je wel vaker bij wetenschappers, ook in debèta-hoek,datzemoeilijkkunnenomscha-kelen.IkhebcarrièregemaaktophetgebiedvanHIVenAids.Datwaseeninteressantnieuw gebied, maar veel virologen bleven toch lievermetmuizenbezig.Jehebtsomswatwilderetypesnodig,zoalseenAbOsterhaus.’Hans:‘Wijworstelenmetonsonderwijs.Groteuitval en te veel studenten doen eindeloos lang overhunstudie.Watdatbetreft,hebikveelgeleerd van de samenwerking, omdat Utrecht hetonderwijsandersinvult.Wijbiedentraditi-oneel volle programma’s en staan steeds maar voordatborddingenuitteleggen.Nupassenwe meer het Utrechtse model toe. Dat bete-kentminderzenden,meerzelfstudieenmeereigen verantwoordelijkheid voor de student.

Met de samenwerking is er een andere cultuur en mentaliteit

overgewaaid.’Frank: ‘Ik leer ook weer dingen in Eind-

hoven. Toen ik daar laatst was, sprak ik een vrouw van rond de veertig die zich met medi-sche beeldvorming bezighield. Zij begon met een praatje over het probleem van obesitas in deVS.Datvondikbijzonder.Ikrealiseerdemedat een onderzoeker bij ons over de techniek zou zijn begonnen. Dan zie ik dat de TU prak-tijkgerichter is dan wij. Dat is eigenlijk best wel eenschokkendinzicht.Jewilttochhetliefstmeehelpen maatschappelijke problemen op te lossen?’Hans: ‘Dat praktijkgerichte zit in onze genen. Wijzijnookkampioeninhetsamenwerkenmet bedrijven.’Frank: ‘De Economic Board Utrecht zal onze alliantie denk ik als voorbeeld nemen van hoe het moet. Dit lijkt me precies waarvoor de Boardbedoeldis.Nee,ikgeloofnietdatzijzich wil beperken tot samenwerking binnen de provincie.Alsjedatdoet,misjekansen.’Hans: ‘Ons Brainport is een voorbeeld. Daar wordt echt aan gesleurd door burgemeester VanGijzel.Iedereen,ondernemers,weten-schappers en bestuurders, ontmoeten elkaar in Brainport. Het is een begrip in Den Haag. Ik vindBrainporthétvoorbeeldvaneengeslaagdecosysteem.ZoietsgunikUtrechtook.’Frank:‘Wijlopenaltijdeenbeetjehetgevaarondergesneeuwdterakendoorhetlefvan020. Met de steun van 040 kunnen we dat goed pareren.’

Medegefinancierdmetsteun

vanhetEuropeesFondsvoor

RegionaleOntwikkelingvan

deEuropeseCommissie,

provincie Utrecht, gemeente

Utrecht, gemeente

AmersfoortenBRU.

colofonDeze‘GetConnected’istotstand gekomen in opdracht vanTaskforceInnovatieRegioUtrecht.Wijdankendeonder-nemers en bestuurders die hieraan hebben meegewerkt.

Redactie:SimoneBommeljé Menno BosmaWillemiekeMolenaar(TFI)JiskaWeggemanFacts&Figures:MoniqueRoso(TFI)Eindredactie:SandraEkkelboomFotografie:RoelofPot RuudvanderGraafVormgeving:AKIMOTOOntwerptDruk:Reprokalocatieomslag:TheHumanNetworkGroup

betrokken bestuurders bij de Paushuize-overleggen:ProvincieUtrecht,Gemeente Utrecht, GemeenteAmersfoort,BestuurRegioUtrecht,Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, HogeschoolvoordeKunstenUtrecht,ROCMN,KamersvanKoophandelenTaskforceInnovatieRegioUtrecht.

AGENDA11 december dutch Life Sciences & Health conferences Oegstgeest www.dutchlshconference.com

11 decembermeetup Zorg en technologie: e-health en business models Utrecht www.utrechtvc.nl

18 decemberopenLunch omKAmersfoortwww.oliemolenkwartier.nl

19 december en 16 januari Seminars entrepreneurship and Innovation in Life Sciences & Health, ULSUtrecht(voorMScorPhDstudents) www.utrechtcenter forentrepreneurship.nl

3 januari 2013 nieuwjaarsbijeenkomst Kamer van Koophandel midden-nederlandUtrechtwww.kvk.nl/nieuwjaar2013

25 januariGet connected - economic board Utrecht netwerkbijeenkomstUtrechtwww.economicboardutrecht.nl

29 januariopenLunch omKAmersfoortwww.oliemolenkwartier.nl

29 januari-2 februariInternational one Health conferenceBangkok Thailand www.immunovalley.nl/news-and-events

2 februarinieuwjaarsreceptie provincie UtrechtUtrecht www.provincie-utrecht.nl

6 februariUoS business barometer 2013Utrechtwww.uos.nl 7 februariPechaKuchanight, Amersfoort creatieve StadAmersfoortwww.pechakucha-amersfoort.nl

26 27

vroegen:leverjenuspeciality of commodity? WiljedeEasyjetvandecommerciëledienst-verleningzijnofdeSingaporeAirlines?Richtjejeophetmkbofopgrotebedrijven?Despelers van de toekomst zijn degenen die zich specialiseren.Erheefteenvolwassenwordingvandemarktplaatsgevonden:specialisation is here to stay.Deconjunctuurgolvenwordenkorter,cycli-scher en heviger. Grote bedrijven organiseren huncapaciteitaandeonderkantvandegolf.Alsdienstverlenermoetjedeflexibiliteitvanje personeel goed op orde hebben omdat je andersinproblemenkomtineenkrimpfase.In de huidige crisis zijn bedrijven die kunnen meebewegen met conjunctuurgolven het besteaf.HumanNetworkheeftdemeestemensen in dienst op basis van een onderne-mend model, namelijk het midlance model. Alsergeenwerkis,voelenweallebeidepijnen als het goed gaat, wordt er meer gedeeld. Zokanhetbedrijfzijnkostenflexibelhouden.Zelfdenkikdatconjunctuurzichmoeilijklaat

voorspellen.Daaromisvolume-flexibiliteitvooreendienstverlenendbedrijfvanhetallergroot-ste belang. Belangrijker dan het volgen van conjunctuurstudies.’

Welke eisen stelt onze tijd aan duurzaam ondernemen? ‘Wie goed doet, goed ontmoet, is naar mijn mening de kern van duurzaam ondernemen. JekuntnietaandeenekantjeleveranciersuitknijpenendanopdeAlped’Huezdekrantenkoppen halen omdat je je inzet voor kankerbestrijding. Duurzaam ondernemen betekent dat je goed bent voor het milieu, je medewerkers, je klanten, je leveranciers en ga zo maar door. Momenteel is vooral een focuszichtbaaropbijvoorbeeldmilieu,meteenzijdigenadrukopCO2.Hetisechtervanbelang dat er een harmonieus geheel ontstaat metallestakeholders.Numetenwedecar-bon footprint, maar ik voorspel dat het steeds brederwordt:deHarmonie-index.Maardatzalzeker nog wel tien jaar duren.‘

Wat kunt u bijdragen aan de recent opgerichte economic board Utrecht? ‘Eenvraagdiebijmijleeft,is:HoetrotsisUtrechtopdienstverlening?VindtUtrechtdeinnovatiesindezesectorinteressant,ofvindtUtrecht technologie eigenlijk veel spannen-der? Deze trots op de zakelijke dienstverlening heb ik nog niet waargenomen. ‘Ik wacht nog opdedag,datikhoor:wijhoudenvanOuden-rijn. Ik zou willen dat we ons als regio Utrecht meerprofilerenalsdedienstverleningskam-pioen, die we ook echt zijn. Bedrijven hebben deze trots van hun regio nodig, anders verlies jezeiniedergevalemotioneel.AlsdeEBUvan plan is met doorbraken in de dienstverle-ning het voorpaginanieuws te halen, wil ik wel meepuzzelen.’

Wat zijn uw tips voor de ebU? ‘Een Economic Board Utrecht slaagt alleen als wealsregiotrotszijnopwatwezijn:innova-tiefindienstverlening.’

Aan wie draagt u het estafettestokje over? ‘Aan Maarten Timmerman van de Vereenvoudiger. Hij is een typisch Utrechtse innovator in de zakelijke dienstverlening. Mijn vraag is: Wat zijn de grote innovatieve door-braken in de zakelijke dienstverlening die we de komende tien jaar kunnen verwachten? En welke hype bleek bij nader inzien onzinnig?’

‘Papaheefthetrelaxterdan wij. Hij belt en praat de hele dag met mensen.’

Get connected nummers 1 & 2 gemist? Ga naar www.economicboardutrecht.nl