geriatrie sindrome
DESCRIPTION
Geriatrie sindrome. D. Greyling. Sindrome. 1. Broosheid / Verswakte bejaarde 2.Delirium 3. Slaap versteurings 4. Duiseligheid. Sindrome. 5. Sinkopie 6. Dekubutis ulkusse 7. Inkontinensie 8. Valle in die bejaarde 9. Mishandeling 10.Demensie 11. Parkinson’s. Broosheid. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Sindrome
• 5. Sinkopie• 6. Dekubutis ulkusse• 7. Inkontinensie
• 8. Valle in die bejaarde• 9. Mishandeling• 10.Demensie• 11. Parkinson’s
Broosheid
• ‘n Kliniese sindroom van verhoogde kwesbaarheid en verminderde vermoё om ouderdoms verwante homeostase te handhaaf
• Gekenmerk deur afname in die funksionele reserwe in veelvuldige fisiologiese sisteme.
Kenmmerke van broosheid
• Onwillekeurige gewigsverlies van meer as 4,5 kg in een jaar
• Chroniese moegheid• Swak handgreep• Stadige loop gang• Lae fisiese aktiwiteit
Broosheid
• Geassosieerd met verhoogde risiko vir valle, afhanklikheid vir versorging , Institusionalisering , hospitalisasie , risiko vir iatrogenese en newe effekte van mediese/ chirurgiese prosedures met verhoogde mortaliteit.
• Broosheid vorm deel van ‘n enkele of van ‘n veelvoud van kliniese siektes
Delirium
• CAM ( Confusion assessment method):• 1. Akute aankoms en fluktuerende verloop• 2. Aandag afleibaar• 3. Gedisorganiseerde denke• 4. Veranderde bewussynvlak : Wissel van
lusteloosheid, stupor tot koma.
Kliniese diagnose delirium
• Presipiterende faktore uit die geskiedenis• Vra en bepaal die volgende vir diagnose:• 1. Bewussynsvlak• 2. Orientasie ( Tyd, plek en persoon)• 3. Geheue• 4. Aandagspan• 5. Perseptuele afwykings: Delusies• 6. Psigomotor gedrag• 7.Slaap – wakker siklus versteur
Presipiterende faktore
• D- Drugs• I – Infection• M – Metabolic
• T- Toxins• O – Oxygen deficiency• P – Pschyciatric ( Rou proses/Emosionele
stressors)
Valle in die bejaarde
• 35- 40% van persone ouer as 65 val per jaar en valle neem toe met ouderdom
• Risiko faktore vir valle:• 1. Spierswakheid• 2.Gang afwykings• 3.Balans versteurings• 4.Visuele defekte• 5.Ingekorte DAL( Daaglikse aktiwiteit van lewe)• 6.Ouderdom meer as 80
Evaluering van valle
• 1. Geskiedenis• 2. Medikasie• 3. Visie• 4. Gang en balans• 5. Onderledemaat gewrigs ondersoek• 6. Neurologiese ondersoek• 7. Kardiovaskuler: Pols en pols ritme• Ortostatiese hipotensie
Slaap afwykings
• 1. 50 % van bejaardes kla van probleme om te slaap.
• 2. Slaap tyd benodig verminder met ouderdom
• 3. Groot probleem met polifarmasie en bensodiasepien misbruik in bejaardes
Klassifikasie slaap versteurings
• 1. Slaap apnee / hipopnee• 2. Rustelose bene sindroom: Herhaalde
sametrekking van groepe spiere elke 20 – 40 sekondes gedurende slaap
• 3. Sirkadiese slaap steurnisse: Slaap vroeg aand en vroeg oggend wakker
• 4. Insomnia: Verminderde kwaliteit en tydsduur van slaap
• 5. REM slaap versteurings: Dissosiatiewe staat met komplekse motor gedrag
Duiseligheid
• ‘n Breё term wat verskeie abnormale waarneming beskryf van perseptuele sensasie, waar die liggaam se verhouding met die omgewing versteur voel. Meestal gevoel van onvastigheid.
• Persone ouer as 65 het ‘n 10 % toename per 5 jaar vir episodes van duiselgheid
Oorsake duiseligheid
• 1. Vestibulere oorsake• 2.Sentrale senuwee oorsake ( TIA, Beroerte)• 3.Psigiatriese versteurings( Depressie/ Angs)• 4.Servikale oorsake( Vertebrale arterie okklusie)• 5.Sitemiese oorsake ( DM, HT, IHS, Anemie , HVS,
Hipotireose)• 6.Ortostatiese hipotensie• 7.Post prandiale hipotensie• 8.Middels
Sinkopie
• Vinnige aanvang van verbygaande bewussyn verlies met spontane totale herstel.
• Algemeen veroorsaak deur afwesige baroreseptor respons in die bejaarde( Neuro-kardiogene sinkopie).
Evaluering sinkopie
• Vra drie vrae: • 1. Is die oorsaak wel sinkopie ? Trauma,
Epilepsie, Vaskulere inkorting van carotis arteries of vertebrale arteries, Konversie versteurings.
• 2. Enige bestaande hartsiekte?• 3. Teenwoordigheid van kliniese manifestasies
vir oorsaak van sinkopie: Pols, Hartgeruise, ens
Ondersoek van sinkopie
• 1. Liggende en staande bloedruk meet.• 2.Gebruik van loop hulp middels .• 3.Visie.• 4.Geheue toets – 5 item geheue retensie.• 5.Gang.• 6.Balans.• 7.Neuromuskulere ondersoek: Quadriceps krag,
Tremor,Rigidteit,Bradikinesie• 8. Volledige neurologiese ondersoek
Dekubitus druk ulsera
• Lokale weefsel trauma as gevolg van drukking op weefsel en benige prominensie en ‘n eksterne oppervlak.
• Mees algemene plekke: Sakrum• Iskiale tuberositeite• Troganters• Hakke
Inkontinensie
• Onwillekeurige verlies van urinering beheer• “DRIP”• D – Delirium• R- Restricted mobility• I – Infeksie, Inflammasie, Impaksie faeces• P - Pharmaceuticals
Tipes inkontinensie
• Stress inkontinensie: Urienverlies a. g. v. verhoogde intra-abdominale druk.
• Drang inkontinensie: Onvermoeё om urinering uit te stel wanneer die gevoel van ‘n vol blaas waargeneemword.
• Oorvloei inkontinensie: Inkontinensie as gevolg van meganiese kragte op ‘n oorvol blaas.( Urien retensie, abnormale blaas en sfinkter funksie)
Mishandeling van bejaardes
• Die willekeurige veroorsaking van pyn , beserings of emosionele mishandeling.
• Algemene voorkoms:• - Fisiese mishandeling• -Verwaarlosing• -Finasiele/ materiele misbruik• -Verbale / emosionele mishandeling• -Verbreking van ‘n vertrouens verhouding
Risiko faktore vir mishandeling
• 1. Fisiese ongeskiktheid van die bejaarde• 2.Kognitiewe inkorting• 3.persoon wat mishandel misbruik alkohol/ dwelms• 4.Persoon wat mishandel is finasieel afhanklik van
die bejaarde• 5.Afhanklik van verblyf by die bejaarde persoon• 6.Sosoiale isolasie• 7.Vorige geskiedenis van geweld van die persoon
wat die bejaarde mishandel
Demensie
• Progressiewe kognitiewe en gedrags afwykings geppard met struturele veranderinge in die brein.
• DSM IV Kriteria:• 1. Geheue inkorting• 2.Een van die volgende• - Spraak versteuring• -Onvermoё om motoriese aktiwiteite te kan verrig• - Onvermoё om voorwerpe te identifiseer• -Afwyking in uitvoerende funksie• 3. Betekenisvolle inkorting van sosiale en beroeps funksionering• 4. Nie gedurende ‘n episode van delirium diagnoseer nie
Matige kognitiewe inkorting
• Vergeetagtig• Vergeetagtigheid normaal vir ouderdom en
kwalifikasie status• Algemene kognitiewe funsie bly behoue en
kan sosiaal of in beroep funksioneer.
Parkinson’s se siekte
• Enige kombinasie van ses onafhanklike motoriese kenmerke:
• 1. Rus tremor• 2.Bradikinesie• 3.Rigiditeit• 4. Verlies van posturale reflekse• 5.postuur geflekseerd• 6.Vries fenomeen ( Sukkel om te begin loop – vote
gevries)