gençlik kitapçığı

8/7/2019 Genlik Kitap

1/56

GenliiniYaayacak

Genler


2/56

CHP.org.tr

CHP Bilim, Ynetim ve Kltr Platformu

CHP BYKP almalar No: 3Mart 2011


3/56

1

Cumhuriyet Halk Partisinin genlik vizyonunun temelinde sosyaldemokrasi anlay yatmaktadr. CHPnin genlie bakna yn veren temel ilke zgrlk, eitlik ve dayanmadr.

ada sosyal demokrasinin evrensel ilkelerini savunan CHPnin genlikanlay zgr insan idealine dayanr. Genlerin zgr olabilmesi

nemli koula baldr: Hak ve zgrlklerinin gvence altna alnmas,toplumsal evre basksna son verilmesi ve ekonomik bamszlklarnnsalanmas.

Bir toplumda genlerin kendilerini gelitirebilmeleri iin temel hak vezgrlklerinin gvence altnda olmas gerekir. Bu ancak baskc devletuygulamalarna son verilmesiyle gerekleir. CHP, lkemizde zgrlkdemokrasinin tam olarak hayata geirilmesi konusunda en kararlpartidir.

Genleri itaate ve bamlla zorlayan toplumsal evre basksna sonverilmelidir. Bir lkede genlerin zgrlklerinin kstlanmas devlettenolduu kadar toplumdan da kaynaklanabilir.

zgr gen, ekonomik bamszla ve sosyal gvenceyekavumu gentir. CHP, genleri ancak gl bir sosyal devletinzgrletirebileceini ngrr. nk sosyal adalet herkes iin dahafazla zgrlk demektir.

CHP, toplumdaki ekonomik ve sosyal eitsizlikleri ortadan kaldrmay vetm yurttalar iin frsat eitliini hayata geirmeyi hedefler. Bir gencinhayattaki baars anne babasnn kim olduu ve nerede doduunabal olmakszn, kendisini gelitirme azmi ve alkanl tarafndanbelirlenmelidir. Frsat eitliinin salanmas iin genler sosyal devletinsalayaca tm olanaklarla desteklenmelidir. CHP, Trkiyenin tek birgencini bile arkada brakmamaya kararldr.

zgr Gen


4/56

2

CHP, kadn-erkek eitliinin toplumsal gelime iin neminin bilincindedir.Bugn gen kadnlar aile ve evre basksn gen erkeklerden ok dahafazla hissetmektedir. Bunun sonucunda gen kadnlarn toplumsalyaama katlm byk lde snrlanmaktadr. ki milyondan fazlagen kadn ne okula devam etmekte, ne de almaktadr. Eitimde,i dnyasnda, sosyal ve siyasi katlmda hala gen kadn ve erkeklerarasnda nemli eitsizlikler bulunmaktadr. Bu eitsizlikler, mevcutiktidarn destekledii eitim mfredat, alma koullar ve kadn

eve balayan toplumsal cinsiyet rolleri tarafndan glendirilmekteve srekli klnmaktadr. CHP, etkin bir genlik politikasnn en nemliunsurunun kadn-erkek eitliini salamak ve glendirmek olduunusavunmaktadr.

Gnmzn olumsuz ekonomik koullar genler iin bencilleme,yalnzlama ve kimliksizleme gibi tehlikeler dourmaktadr. Bu nedenleCHP, genlerimizin nn aacak toplumsal dayanma ve gl sosyaldevlet anlayn savunur. Sosyal devlet, kardelie yatrmdr; genlerin

birbirlerinin sorunlarna duyarl olmalarn ve birbirlerine destekolmalarn salar.

CHPnin topluma sunaca kapsaml genlik politikasnn temelini,zgrlk, eitlik ve dayanma ilkeleri oluturacaktr.

CHPnin zgrlk demokrasi anlaynn temel ilkelerinden biri deoulculuktur. oulculuk, bireylere kiiliklerinin gelimeye baladilk anlardan itibaren belli bir zerklik tannmasn ve farkllklara sayg

gsterilmesini gerektirir. Bata toplumsal snf, etnik kken, inan,cinsiyet, cinsel ynelim ve yerleim birimi gibi temellerde oluan, farkltarzlara, davranlara ve ilgi alanlarna gre eitlilik gsteren genlikalt kltrleri, bireysel zerklik ve toplumsal oulculuun gelimesiiin nemlidir. CHP, bu alt kltrlere sayg gsterir ve bunlar zenginlikolarak grr. Genlik alt kltrleri kentlerimizin yaam kalitesininykseltilmesine ve yeniliki evrelerin olumasna katk salamaktadr.


5/56

3

Getiimiz 10 ylda dnyada 155 lke kendi ulusal genlik politikalarnve 168 lke genlik egdm yaplarn oluturmutur. Ayn sre zarfndaTrkiyede kapsaml bir genlik politikas gelitirmeye ynelik yasal veyakurumsal herhangi bir dzenleme gerekletirilmemitir. Trkiye, Avrupalkeleri arasnda Ulusal Genlik Konseyine sahip olmayan az saydalkeden biridir. Bugn Trkiyenin kapsaml bir genlik politikas yoktur.

CHP iin genler sadece gelecein emanet edilecei bireyler deil,

bugnn ortaklardr. Byle olmakla birlikte, lkemizde genler birokkimse tarafndan potansiyelden ok tehdit olarak alglanmaktadr.CHP, her eyden nce bu alglamay ykacaktr. Devletin grevi genleridenetim altnda tutmak, onlara ne yapp yapmamalar gerektiinidayatmak olmamaldr. Trkiye, genlerini dinleyen, onlarn toplumsalyaamn her alanna katlmn yreklendiren bir lke haline gelmelidir.Genlerin genliklerini yaayabilmeleri iin gereken frsat ve olanaklarsalanmaldr. Tm bu amalara ulamak iin kapsaml genlikpolitikalarna ihtiya vardr.

CHP, kapsaml ve ok boyutlu bir genlik politikasnn yan sra, sosyalyatrmlar yoluyla tm ocuklara frsat eitliinin salanmasnhedef alan kapsaml bir ocuk politikas hazrlamaktadr. ByleceAvrupa lkelerinde benimsenen 0-29 ya grubuna ynelik kesintisizyaklam, Trkiyede de hayat bulacaktr. CHP, Trkiyenin geleceiniekillendirmekte ve glendirmekte kararldr.


6/56

4

I. Dnyada ve TrkiyedeGenlik ve Genlik Politikalar


7/56

5

1. Genlerin Ortak SorunlarBirlemi Milletlerin 2007 ylnda yaynlad Dnya Genlik Raporunagre, dnya genliinin temel ortak sorunu vardr:

Zihniyet Sorunu: Aileden balayp, okula ve devlete kadar yaylan genibir erevede genleri sk denetim altna alnmas gereken bir kesimolarak gren anlaylar genlerin nn tkamaktadr.

Eitim Sorunu: Eitim alanna yaplan yatrmlar yetersiz kalmaktadr.

Nitelikli eitim ancak yksek fiyatlarla snrl bir kesime sunulabilmektedir. Sorunu: Gnmzde igc piyasalar daralmakta ve genler genellikle

en son ie alnp ilk iten karlan grup olmaktadr. alanlar koruyankurumlar zayflamakta ve bu zayflamann etkisini en ok genlerhissetmektedir.

Bu sorunlarn genler zerinde nemli yansmas olmaktadr:

Eitsizlik ve sosyal dlanma: Genler arasnda ekonomik, teknolojik,

sosyal ve kltrel kaynaklara eriim bakmndan nemli eitsizliklerbulunmaktadr. ok sayda gen yetersiz ve niteliksiz eitim nedeniyleisizlik, yoksulluk ve sosyal dlanma sorunlaryla kar karyadr.

Belirsizlik ve gvensizlik: Neo-liberal politikalarn dayatt olumsuzalma koullar, giderek zayflayan toplumsal dayanma alar veekonomik krizler genleri birok belirsizlikle kar karya brakmaktadr.Genler gelecee, topluma ve kendilerine olan gvenlerini sorgulayankaramsar bireyler haline gelmektedir.

zerklik kayb: Eitim eksiklii, isizlik, sosyal dlanma ve toplumsalcinsiyet eitsizlikleri, genlerin kaderlerini kendi iradeleriyle tayinetmelerine engel olmaktadr. Bu da genlerin kiiliklerini serbestegelitirecek ve bamsz karar verecek zerkliklerinin kaybolmasna yolamaktadr.


8/56

6

2010 yl sonu itibar ile Trkiye nfusunun yars 29 yandan gentir.Trkiye statistik Kurumunun 15 ile 29 ya arasndakileri gen olarak kabuleden verilerine gre Trkiyede yaklak 19 milyon gen yaamaktadr.

lkemizde medyann ve karar vericilerin kamuoyuna sunduu genlikimaj, onlar bekr, salkl, dinamik ve genelde orta snf rencilerolarak gstermektedir. Oysa bugn Trkiyede genlerin yalnzca tebiri renci iken te biri almakta, geri kalanlar ise ne okula gitmekte

ne de almaktadr. alan gen nfus kadar, isiz gen bulunmaktadr.Genlerin kimi, ebeveynleri ile yaamakta kimi ise evli ve ocukludur.

Ne yazk ki bu farkllklar hkmet politikalar ve medyadeerlendirmelerinde grlmemekte veya grlmek istenmemektedir.Trkiyede grlmeyen genlik kategorisine giren milyonlarca kii vardr.ki milyonun zerinde gen kadn ne renim grmekte ne de i hayatndabulunmaktadr. Fiziksel engelli genler, tm mitlerini kaybetmi ve iaramaktan vazgemi genler ve gen hkmller de bu grupta yer

almaktadr.

Trkiye genlerinin tm dikkate alndnda genlerimizin isizlik,yoksulluk, eitime katlamama gibi ok nemli sorunlar olduugrlmektedir. Bu sorunlar zgrlk demokrasi ve sosyal devletpolitikalarnn eksikliinden kaynaklanmaktadr. lkemizin bu yndegelitirilecek genlik politikalarna acilen ihtiyac vardr.

Genlik politikalar gen kadnlar bata olmak zere grlmeyen

genlik zerinde odaklanmaldr. Bu politikalar blgesel eitsizliklere vecinsiyet ayrmclna da yant oluturmaldr. Dezavantajl konumdakigenleri glendirmek, frsatlarn artrmak, sosyal ve ekonomik yaamakatlmalarn salamak CHPnin en bata gelen hedeflerindendir.

2. Trkiyede Genlik: GrlmeyenGenleri Grme Zaman


9/56

7

Cumhuriyetin ilk yllarndaki genlere ynelik olumlu yaklamlar,zamanla baskc ynetimler tarafndan olumsuz ynde deitirilmitir.Mustafa Kemal Atatrk, Cumhuriyetin ideallerini yurdun her kesineyaymak iin gen kadrolar seferber etmitir. Cumhuriyeti TrkGenliine emanet ettiini syleyen Atatrk, 19 Mays Bayramngenlie armaan ederek, genlere duyduu gl inanc gstermitir.

1960larda, 1961 Anayasas ile genileyen ifade ve rgtlenmezgrlkleri, niversitelerin zerkliinin tannmas gibi nemli politikalarve dnyadaki 1968 genlik hareketinin etkisiyle genliin sesi hiolmad kadar gr duyulmaya balamtr. Bu yllarda ortann soluhareketi ile kendi iinde genlemeyi balatan CHP, genlik hareketlerininkoruyucusu ve destekleyicisi olmutur.

Genlerin toplumda nclk rol oynadklar bu dnem 12 Mart 1971

sreci ile sekteye uramtr. Gencecik fidanlarn siyasi hesaplarlahayatlarnn heba edildii bu dnem sonrasnda genlerin zgrlnkstlayan politika ve uygulamalar egemen olmutur. 1980 askerimdahalesini takip eden 1982 Anayasas ile farkl bir genlik algs nekmtr. Artk genler toplumun ncleri ve deiimin dinamii olarakdeil olaan pheliler olarak grlmektedirler.

1982 Anayasas genlere ynelik tek bir madde iermektedir. Genlikve Spor blm altnda yer alan sz konusu 58. Maddenin bal

Genlerin Korunmasdr: ... Devlet, genleri alkol dknlnden,uyuturucu maddelerden, sululuk, kumar ve benzeri kt alkanlklardanve cehaletten korumak iin gerekli tedbirleri alr. Artk genleri korunmasve denetlenmesi gereken potansiyel bir tehlike olarak gren anlayegemendir.

3. Trkiyede Genlik Politikalar:Cumhuriyetin SahiplerindenOlaan phelilere


10/56

8

2002 ylndan bu yana iktidarda olan AKP, genlere uygulatt polisiddeti, yaygnlamas iin urat ataerkil deerler ve savunuculuunustlendii YK sistemi rneklerinde grld zere, 12 Eyll rejiminingenlik zihniyetini devam ettirmektedir. Genler denetlenmesi ve baskaltnda tutulmas gerekenlerdir.

AKPnin sunduu 60. Hkmet Program ve mevcut iktidarn grleriniyanstan 9. Kalknma Plan (2007-2013) ile Orta Vadeli Program (2009-

2011) gibi belgelerde genlere ancak genel ifadelerle deinilmitir. Hamasibir dille yazlan bu belgeler genlerin kar karya olduklar sorunlaraynelik somut politika ve uygulamalar iermemektedir. Genler bugnnortaklar olarak grlmeyip lkenin gelecei olarak nitelendirilmektedir.Bu yaklam genlere aka Bugnnz kayp, sizi yarnlara havaleediyoruz zihniyetini yanstmaktadr.

Genlere ynelik kapsaml bir politika ve kurumsal yap gelitiremeyen

AKP iktidarnn genleri ilgilendiren az saydaki giriimleri de kurumsalve siyasi danklktan tr baarl sonular vermekten ok uzaktr.Genlerin haklar ve onlara verilecek hizmetler eitli kurumlarn genelkanunlarnda yer almaktadr. Eitim, salk, konut, istihdam, almahayat, sosyal gvenlik, kltrel hayat ve kt alkanlklardan korunmagibi alanlarda eitli kurumlar farkl hizmetler sunmaktadr.

Aralarnda beli bir kurumsal egdm olmadan genlik alanndapolitikalar gelitirmekle ykml alt bakanlk ve ok sayda merkezi idare

tekilat bulunmaktadr:

Milli Eitim, alma ve Sosyal Gvenlik, Salk, Kltr ve Turizm, ileri veAdalet bakanlklar,

4. AKP ve Genlik:Bir Politikaszlk Hikyesi


11/56

9

Genlik ve Spor Genel Mdrl, Sosyal Hizmetler ve ocuk EsirgemeGenel Mdrl, Aile ve Sosyal Aratrmalar Genel Mdrl, AvrupaBirlii Eitim ve Genlik Programlar Merkezi Bakanl Trk UlusalAjans, AB Genel Sekreterlii, Sosyal Yardmlama ve Dayanma GenelMdrl, Trkiye Uyuturucu ve Uyuturucu Bamll zleme Merkezi.

Merkezi devlet organlarnn yan sra yerel ynetimler de genlik alanndapolitikalar retmektedir.

Bu dank yap, genlerle ilgili kurumsal ereve ve politikann, tutarllk,kapsam ve yararllk bakmndan ne kadar zayf olduunu aka ortayakoymaktadr. Genlikle ilgili egdmden sorumlu bir kurumun vekapsaml bir genlik politikasnn olmamas, karar verme ve hizmet sunmasrelerinde byk zorluklar yaratmaktadr. Hizmetler ou zaman yabirbiriyle akmakta ya da hi sunulmamaktadr.

Eitim alan dnda, Genlik ve Spor Genel Mdrl (GSGM) genlikalanndaki en aktif kamu kurumudur. Bu kurumun btesinin eziciounluu spor etkinliklerine ayrlmaktadr. Genlere ynelik etkinliklerinkurumun btesinden ald pay yzde 5i dahi bulmamaktadr. Bu darkaynaklar ile GSGM 150ye yakn Genlik Merkezi iletmeye, uyuturucu,ilk yardm gibi konularda eitim almalar dzenlemeye ve GenlikKamplar organize etmeye almaktadr. Bata kaynak yetersizlii vesiyasi irade eksiklii nedeniyle bu etkinliklerin ulaabildikleri kitleler oksnrl kalmaktadr.

Tm bu olumsuzluklara ramen, nemli saylabilecek gelimeler de vardr.Bunlardan ilki, Kent Konseylerinin birer paras olan Genlik Meclisleridir.Genlik Meclislerinin kurulmasna 1998 ylnda BM Kalknma Programnndestei ile balanmtr. Avrupa Birlii adayl srecinde 2005 ylndakarlan Belediye Kanunu ile Kent Konseylerinin ve dolaysyla GenlikMeclislerinin kurulmas zorunlu hale getirilmitir.


12/56

10

Ne var ki bu politika da szde kalm ve uygulanmamtr. Trkiyedekiyaklak 3.000 belediye arasnda Genlik Meclisi oluturanlarn says150yi dahi bulmamaktadr. Meclislerin bulunduu yerlerde de bukurumlarda oluan grlere belediyeler tarafndan yeterli nemverilmemektedir. Genlik Meclislerinin merkezi idare tarafndan siyasiolarak desteklenmedike yeterli dzeyde geliemeyecei aktr.AKPde byle bir irade grlmemektedir.

Genlik politikalar asndan gereklemi en olumlu adm seilme yan30dan 25e indiren deiikliktir. Anayasadaki bu deiiklik, CHPnintam destei ile hayat bulmutur. lkemizin siyasi hayatnda seilmeyann 25e indirilmesi, 1960l yllarn banda Blent Ecevit tarafndannerilmitir. Bu mirasn sahibi olan CHP, bugn seilme yann 21eindirilmesini savunmaktadr.

Hkmetin Genlik Ajans oluturulmasna ynelik bir tasars da

bulunmaktadr. Hazrlanan tasar beklentileri karlamaktan uzaktr.Yaplmak istenen, GSGMnin genlik ile ilgili birimlerini ayrp yenibir kurum makyaj altnda devamn salamak gibi grnmektedir.Tasar tartlmadan nce bir genlik politikas belgesi hazrlanmam,genlere danlmam ve sunulacak hizmet ve uygulamalarn niteliibelirlenmemitir.

Hazrlanan tasarda zellikle STK paydalarnn ve bizzat genlerinkatlmlarnn ne ekilde olaca belirsizdir. Genlik kurulular ve

rgtleri ajansnn sivil toplumun katlmyla ilgili dzenlemelerindenendielidir. Tasarda genlik, genlik almas ve genlik projesi gibikonular tanmlanmam, genlik ya grubu belirlenmemitir. Ajansngenlik almalar yrten STKlara kar YK tarz baskc bir yapyadnebilecei endiesi mevcuttur.


13/56

11

Sonu olarak, AKP dnemi genlik politikalar asndan incelendiinde,siyasi iradenin eksik olduu, hem politikalar hem de kurumlar asndanciddi bir dankln bulunduu, genlere yeterli kaynak ayrlmadve mevcut projelerin dahi yeterince desteklenmedii grlmektedir.Hkmetin genlik politikasnn zeti politikaszlktr. AKP, 12 Eyllzihniyetini devam ettirmekte ve genleri bask altnda tutulmas gerekenbir toplum kesimi olarak grmektedir. AKP, genleri bugnn ortaklar

olarak gren deil, onlara olaan pheliler olarak yaklaan biranlayn temsilcisidir. te bu nedenle AKP genlerin karsna politikalarile deil, onlar denetlemeyi hedefleyen baskc bir zihniyet ve rneklerinison dnemde ska grdmz gibi polis ile kmaktadr.


14/56

12

II. Cumhuriyet Halk PartisininGenlik Yaklam


15/56

13

Genleri glendirmek

CHP genlerin, kendi kaderlerine kendilerinin karar verebilmeleri iinhukuken, ekonomik, sosyal ve kltrel olarak glendirilmesini hedefler.Bu glendirmenin amac genlerin farkllklar bir zenginlik olarakalglayacaklar demokratik, laik ve insan haklarna saygl bir dnyagr oluturmalarna yardmc olmaktr:

Daha fazla hak: Genlerin mevcut demokratik haklarna sayggsterilecek, bu haklar gelitirilecektir. Devletin genlere kar destekleyicive n ac olmas gerektii anayasal garantiler altna alnacaktr.

Daha geni zerk alan: Genlerin kendilerini sosyal evre basksna karkoruyabilmeleri ve geleceklerini hr iradeleriye yapacaklar seimlerleoluturabilmeleri iin zerklik alanlar geniletilecektir.

Daha fazla olanak: Genler, nlerine kan ekonomik engelleriaabilmeleri iin sosyal devletin tam korumas altna alnacaktr. Devletgenlere kendilerini gelitirebilecekleri olanaklar salamakla ykmlolacaktr. Eitim ve istihdamda genlere daha fazla frsat yaratmakncelik tekil edecektir.

Daha etkin katlm: Tm bu koullarn hayata geirilebilmesi iin gerekenpolitikalar genlerin tam katlm ile belirlenecektir. Genlerin, zelliklegen kadnlarn, toplumsal yaamn her alannda temsiliyetini artrmak vekarar verme srelerine katlmlarn salamak en nemli hedeftir.

1. Temel lkeler ve Hedefler


16/56

14

Frsat eitliini salamak

CHP, ada sosyal demokrasi anlay gerei, genler arasnda frsateitliini savunur. Daha kstl olanaklara sahip olan genler sosyaldevletin kaynaklar ile desteklenecektir. CHP, Trkiyenin tek bir gencinidahi geride brakmama anlayn benimseyecektir.

CHPnin genlik yaklam, Trkiyedeki genlik kategorilerinin tmn

dikkate alacak, grlmeyen genleri grecektir. renciler, alanlar,almayanlar, i arayanlar, okula gidemeyenler, engelliler, kentteyaayanlar, tarlada alanlar, tutucu yaklamlarn basks altndaki genkadnlar; herkes bu yaklamda kendini bulacaktr. Kadn-erkek eitliininglendirilmesine zel nem verilecektir.

Genlere yatrm yapmak

Genlerin glendirilmesi ve frsat eitliinin salanmasnn ana yolu,genlere daha ok yatrm yaplmasdr. CHP yukarda saylan hedefleresadece yasalar karlarak ulalamayacann bilincindedir. karlanyasalar siyasi irade ile desteklenmeli, yaratlan kaynaklar genlereulatrlmaldr.


17/56

15

1982 Anayasasndaki genlere ilikin dzenleme genleri olaanpheliler olarak gren bir zihniyeti yanstmaktadr. CHP, her eyden ncebyle bir zihniyeti yanstan anayasal dzenlemelerin deimesi gerektiinisavunmaktadr. Devletin, genlerin demokratik ve sosyal haklarnkorumak ve kiiliklerini gelitirebilecekleri zerk alanlar oluturmayailikin grevleri anayasal seviyede dzenlenmelidir.

Genlik konusunda zel bir hkm Anayasann Balang ksmna

eklenmelidir: Devletin, kamusal politikalarn oluum srecinde ve ieriininbelirlenmesinde genlerin bireysel ve toplumsal deerini gzetecei...

Anayasann devletin temel ama ve devlerini tanmlayan hkmne(Madde 5) genlik konusunda zel bir dev eklenmelidir: Devlet... dil, rk,etnik kken, renk, cinsiyet, siyasi dnce, felsefi inan, din, mezhep ve ya farkgzetmeksizin kiinin temel hak ve zgrlklerini sosyal hukuk devleti, kiiliinserbeste geliimi ve adalet ilkeleri ile badamayacak biimde snrlayanekonomik ve sosyal engelleri kaldrmakla ykmldr.

Anayasann eitlik ile ilgili hkmne (Madde 10) yaa dayal ayrmclkda eklenmelidir: Herkes, dil, rk, etnik kken, renk, cinsiyet, siyasi dnce,felsefi inan, din, mezhep, ya ve benzeri nedenlerle ayrm gzetilmeksizinkanun nnde eittir.

2. Anayasal Dzenlemeler


18/56

16

Anayasann Genliin Korunmas balkl hkm (Madde 58) aadabelirtilen ekilde deitirilmelidir:

Devlet, genlerin kiiliini serbeste gelitirmesini, temel hak ve zgrlklerdeneit biimde yararlanmasn ve toplumsal, ekonomik ve siyasal yaama etkinbiimde katlmasn salayacak her trl siyasal, ekonomik ve hukuksal nlemialmakla ykmldr.

Eitim ve retimin her aamasnda genlerin kiiliklerine sayg duyulmasesastr.

Devlet, genlerin siyasal partilerde, Trkiye Byk Millet Meclisinde ve yerelynetimlerin karar organlarnda yer almasn gvence altna alr.

Sonu olarak, CHPnin genlik politikas kapsaml bir zgrlk projesidir.CHPnin nerisi gl, renkli ve konuan genlik projesidir. CHPiktidarnda genlere daha fazla hak, daha fazla olanak ve daha fazla szverilecektir. Bu bizim genlere szmzdr.


19/56


20/56

18

Trkiyede genlerin karlat sorunlar drt ana balk altndatoplanabilir:

Eitim olanaklarnn yetersizlii ve eitimde frsat eitliininolmamas,

sizlik ve gelecek kaygs,

Kiiliin serbest geliimini salayacak olanak ve frsatlarn eksiklii,

Genlerin lke ynetimine aktif olarak katlamamas.

CHPnin eitim ve isizlik konularndaki politikalar bu konular zerinehazrlanan ayr almalarda kapsaml bir ekilde ele alnacaktr.Bu almada bu konulara sadece temel ilke ve hedefler dzeyindedeinilecektir.

Tm bu sorunlar ancak, hem genlerin tmne hem de gen kadnlar,

isiz, engelli genler ve farkl genlik alt kltrleri gibi zel gruplara ynelikhizmetleri bir araya getirerek zlebilir. Bu nedenle CHP, btnleikgenlik destek hizmetleri gelitirme anlayn benimsemektedir.


21/56

19

Sorunlar

Eitimdeki eitsizlikler

Maddi zorluk eken ok sayda renci ya hi renim grememekte,ya da renim hayatlarn byk skntlarla devam ettirmektedir.lkretimden ortaretime geite ve ortaretimin eitli aamalarndaok yksek oranlarda okul terkleri ile karlalmaktadr. Okul terklerinde

ekonomik, cinsiyete ve eitim sistemine bal nedenler ne kmaktadr.OECD tarafndan yrtlen PISA aratrmasnn 2009 sonularnngsterdii gibi; okullarda verilen eitimin nitelii byk farkllklargstermektedir. Genel liselerde okuyan renciler okuma, matematik vebilim alanlarnda OECD lkelerindeki rencilerden olduka geridedir.Maddi gc olan aileler ocuklarn zel okullara gnderirken, az saydaansl renci Fen ve Anadolu liselerine devam etmektedir. 2013-2014retim ylna kadar tm genel liselerin Anadolu lisesine dntrlecek

olmas, bu okullar arasndaki eitim nitelii farkn kapatmayacaktr.

Eitimdeki eitsizlikler, kadn-erkek, kent-kr ve blge eitsizlii gibitoplumsal eitsizlikleri yeniden retmektedir. renciler arasndakieitsizlikler, okul ncesi eitimden balayarak eitimin ve eitim sonrashayatn tm aamalarnda artarak devam etmektedir.

Eitime yetersiz kaynak

Honduras, Fildii Sahilleri gibi lkelerde dahi eitime ayrlan pay GSMHninyzde 4nn zerinde iken bu oran Trkiyede sadece yzde 2,5tir.Zaten ok snrl olan bu btenin pek az bir blm yeni yatrmlaraayrlmaktadr. 2002 ylnda MEB btesinin yzde 17,18i yatrmlaraayrlrken bu rakam 2009da yzde 4,57e dmtr. Bu rakamlarngsterdii zere, eitim gizli bir zelletirme srecine sokulmutur.

1. Eitim


22/56

20

Eitim kalitesi

Trkiye eitim altyaps asndan Avrupa Birlii lkelerinin ok gerisindekalmaktadr. Ortalama snf mevcudu talyada 22, Yunanistanda 24tr.lkemizde ise her ne kadar resmi rakamlarda snf bana den ortalamarenci says 35 civarnda gsterilse de, zellikle dk gelir gruplarnnyaad blgelerde snf mevcutlar 50-60 bulmaktadr.

Bu artlar altnda ok sayda renci okuma-anlama, bilgisayar kullanma,eletirel dnme ve etkin problem zme gibi asgari becerileri dahiedinmeden okullardan mezun olmaktadr. Eitim kalitesinin dklisizlik zerinde dorudan etkilidir. TK verilerine gre, isizlerin te birimesleki becerilerden yoksundur ve istihdam edilebilir deildir. Bu niteliktebir igc ile Trkiyenin inovasyona dayal, ileri teknoloji temelli, yksekkatma deerli ve rekabet gc yksek bir ekonomik yapya kavumasolanakszdr.

Snav merkezli bir eitim sistemiHer yl niversiteye girebilmek iin 1,5 milyon gen snava girmekte,bunlardan sadece te biri bir lisans ya da n lisans programnayerleebilmektedir.

Var olan snav sistemi, genleri ezberci bir eitime mahkm etmekte vedershanelere kapatmaktadr. Liseli genlerin bilime, sanata, spora vesosyal etkinliklere ayracak zamanlar kalmamaktadr. Dershaneye gitmek,

niversite eitimi almann n koulu haline gelmitir. Oysa pek ok ailemaddi zorluklar yznden ocuklarn dershaneye gnderememektedir.

niversitelerle ilgili sorunlar

Burslar ve krediler: niversite rencilerine verilen burs ve kredileryetersiz, rencilerden alnan harlar ise yksektir. renciler devlettenaldklar 240 liralk bursla geinmeye almaktadr. Genlerin ou bylebir destek sisteminden haberdar bile deildir. Kredilerin geri deme sresiTrkiyede 3-4 yl iken rencilerin yaklak tamamnn kredi ald zlanda,Norve ve sve gibi lkelerde en az 20 yldr.


23/56

21

Yurt sorunu: Trkiyede her alt yksek retim rencisinden sadecebirine yetecek kadar yurt kapasitesi bulunmaktadr. Yurt-Kurun 281yurdunda 248.664 renci yaamaktadr. Bu yurtlarda renci banaortalama 13,5 metrekarelik alan, 104 kiiye bir bilgisayar dmektedir.Yurt-Kur hizmetlerinden yararlanamayan renciler zel yurtlarda veyayksek cretlerle kiraladklar zel konutlarda yaamaktadr. zel yurtlarnsays 3.500e, bu yurtlarda kalan renci says da 300.000e yaklamtr.

Yeni alan niversiteler: Birok yeni niversite denek eksiklii veakademik kadro yetersizlii sebebiyle tabela niversitesi konumundadr.Ktphane, laboratuar ve sosyal tesisler konusunda ciddi eksikliklervardr. Eitimin yetersizlii nedeniyle mezun olan renciler i bulmaktazorlanmaktadr.

Plansz artan kontenjanlar, den eitim kalitesi: Kontenjanlar altyapve ekonominin ihtiyalar dikkate alnmadan artrlmaktadr. Kapasiteninok zerinde renci alnmasyla, eitimin kalitesi giderek dmektedir.

Dnyann en iyi 500 niversitesi sralamasna Trkiyeden her yl bir ya daiki niversite, ancak son sralardan girebilmektedir.

YK dzeni: 12 Eyll rejiminin bir rn olan YK niversitelerin idari,mali ve bilimsel zerkliklerini ellerinden almtr. Dayatlan merkezisistem, niversitelerin idari ve bilimsel yaratclklarn, farkllamalarn,esnekliklerini ve kresel olarak rekabet edebilir hale gelmeleriniengellemitir. YK dzeni ile niversiteler, renciler ve retim yeleri iinzgrlk alan olmaktan kmtr.


24/56

22

Eitim sistemindeki sorunlar baz arpc rakamlarla zetlemekmmkndr:

UNESCO tarafndan dnyann deiik blgelerinde eitimin geliiminilmek iin hazrlanan Herkes iin Eitim Gelime Endeksi, Trkiyeyi 125lke arasnda 77nci srada gstermektedir.

Lise veya niversiteye gitmeyen genlere bu durumun nedenleri

sorulduunda, yzde 30 gibi byk bir oran ekonomik zorluklara iaretetmektedir.

Okullama oran ortaretimde yzde 58,5 iken yksekretimde yzde27ye dmektedir.

Gen iilerin yzde 22si rakla balamann yasal ya olan 15 yandannce alma hayatna girmektedir.

zm nerileriCHPnin en nemli hedefi hayat boyu renme ilkesi erevesinde, tmsosyoekonomik kesimlerden gelen genlere gerekten eit frsatlar sunanbir eitim sistemi oluturmaktr.

CHP, eitimi temel bir insan hakk olarak grmektedir. Genlere kiiliklerinizgrce gelitirme olanan salayacak bir eitimin verilmemesi, birinsan hakk ihlalidir. Her insan hakk ihlaline olduu gibi devlet bu ihlale

de ivedilikle son vermelidir.Eitimde tam frsat eitlii

CHP Aile Sigortas kapsamnda, ihtiyac olan ailelerin ocuklar iin, aylknakdi demeler ve kitap ve krtasiye malzemelerini ieren eitim desteklerisunacaktr. Bunun yan sra, ekonomik ynden geri kalm blgelerdenbalayarak, yoksul ailelerin ocuklarnn devam ettii tm devletokullarnda cretsiz le yemei verilecektir. Bu admlarla, genlerinekonomik nedenlerle okula devam edememesinin nne geilecek veeitimde tam frsat eitliinin yolu alacaktr.


25/56

23

alan, engelli, hapiste bulunan genler ve mevsimlik gmen ailelerinocuklar gibi zel ihtiyalar olan rencilere eit frsatlar sunmak iindaha esnek eitim yaklamlar uygulanacaktr. Bu kapsamda, hayat boyurenme, yaygn eitim, uzaktan renme, elektronik renme ve akraneitimi gibi yeni sistemler desteklenecektir.

Dar gelirli genler ve zellikle gen kadnlar iin, eitimin her kademesindepozitif ayrmclk uygulanacaktr.

Eitime daha ok kaynak, daha ok yatrm

CHP, Trkiyenin nceliklerini deitirecektir. CHPnin kamusalharcamalarda ncelii eitim ve salk olacaktr. Yolsuzluklarn nnegeilmesi, kamu kaynaklarnn kullanmnn rasyonelletirilmesi,ekonominin geni kesimlerinin kayt altna alnmas ve ncelikli olmayantm alanlardaki kamu harcamalarnn gzden geirilmesiyle elde edilecekgelirler eitime ve sala aktarlacaktr. Eitime aktarlan kaynaklar,

eitimin fiziki ve insan sermayesinin iyiletirilmesi iin yaplacak yeniyatrmlarda kullanlacaktr.

Ykselen eitim kalitesi

retmen odakl yaklam: Eitimin temel ta retmendir. CHPeitim politikasnda retmenleri merkeze koyacaktr. retmenlerin igvenceleri bulunmal, gelirleri mreffeh bir seviyede olmal ve toplumiinde saygnlklar yksek tutulmaldr.

Eitimin altyapsnn glendirilmesi: Eitim altyapsn glendirmek,sadece derslik saysn artrmak deildir. CHP, dezavantajl blgelerdenbalayarak, okullarda salk ve beslenme altyapsn da gelitirecektir.Bunun yan sra okullarn sanat, spor, teknoloji gibi kiilik ve becerigelitiren alanlarda sunduu olanaklar da zenginletirilecektir.

Tam gn okul: CHP, genlerin bireysel geliimleri iin daha ok olanak vedaha ok zaman bulabilmeleri amacyla eitimin, sanat, spor, teknolojialtyaps glendirilmi okullarda, yarm gn deil, tam gn olmasanlayn benimseyecektir.


26/56

24

Her gence en az bir yabanc dil: CHP, her gencin en az bir yabancdili rahat kullanacak seviyede renmesini, bu sayede farkl kltrlerleetkileime girmesini ve kresel ekonomide rekabet edebilecek gceulamasn hedeflemektedir.

Bilgiye eit ve zgr eriim: CHP, genlerin internet kullanmnnyaygnlamas amacyla her gence internet eriimi ve bilgisayarsalayacaktr. nternet ortamndaki sansrler kaldrlacak, Trkiyedeki

genlerin demokratik lkelerdeki yatlar ile ayn dzeyde bilgiye erimesisalanacaktr.

Bireysel farkllklara ve eitlilie sayg: Eitim sistemi anaokulundanniversiteye kadar her kademede bireysel farkllklara nem veren ve bilim,sanat ve spor gibi alanlar n plana karan bir yapya kavuturulacaktr.

Ezberci ve tek boyutlu eitime son: CHP tm eitim mfredatn gzdengeirecek ve zgrlk, eletirel dnceyi temel alan ve bilgi a ileuyumlu yeni bir mfredat oluturacaktr. Yeni mfredatn ncelikleri,rencilerin szel ve yazl ifade kabiliyetlerinin, saysal yeteneklerinin,biliim teknolojilerini kullanm becerilerinin, bamsz aratrmakapasitelerinin ve demokrasi ve insan haklar bilincinin artrlmasdr.

12 yl zorunlu eitim

Zorunlu eitim 12 yla karlacak ve genlerin eitim hayatndan kendiayaklar zerinde durabilecek bir yatan nce kmalarnn nnegeilecektir. 12 yl zorunlu eitimle genler hayata daha gl, daha

donanml ve daha istihdam edilebilir olarak balayacaktr.

Snav sistemi reformu

CHP, niversite snav bata olmak zere mevcut snav sistemlerinigzden geirerek, genlerin en verimli alarnda hayattan kopmalarnengellemekte kararldr. CHPnin temel hedefi, genlere birden fazlaans tannmas, ezbercilie iten oktan semeli sorular yerine ifadekapasitesi ve analitik becerileri lecek bir snav ynteminin benimsenmesi

ve ortaretimdeki baarnn niversiteye girite daha fazla dikkatealnmasdr.


27/56

25

niversitelerin ileyii ile ilgili yeni nlemler

niversite harlar kaldrlacak: niversite har miktarlar birokrencimizin hayatn fazlasyla zorlatracak dzeydedir. niversiteharlar kaldrlacak, her gen iin frsat eitlii salanacaktr.

Gen dostu yurtlar: CHP, iki senelik bir seferberlikle tm niversiterencilerine salkl, gvenli, ktphane ve internet altyapsna sahip,

evre basksndan uzak barnma ve yurt olanaklar salanacaktr. Toplu vetek tipletirici yurt binas anlay deitirilecek ve gen dostu meknlaryaratlacaktr.

Tm niversite rencilerine yaam destek kredisi: Talep eden tmniversite rencilerine dk faizli, kamu destekli Yksek Eitim YaamDestek Kredisi verilecektir. Kredi geri demesinde genlerin koullar gznnde bulundurularak gerekli esneklik salanacaktr. siz gentenkredi demesi beklenmeyecek, geri demeler iin gencin i bulmas

beklenecektir.Olana olmayan tm genlere karlksz eitim bursu: Maddiolana olmayan tm niversite rencilerine en az asgari cretdzeyinde Karlksz Eitim Bursu salanacaktr.

YK dzeni son bulacak: CHP, niversiteler zerinden YK de dahil tmsiyasi basklar kaldracak; niversiteleri bilimsel, idari ve mali zerkliekavuturacaktr. Ancak bu ekilde niversiteler ifade zgrlnn ve

demokrasinin yuvas haline gelecek; bilimsel aratrma, bilgi ve eitimdeakademik rekabetin n alacaktr.


28/56

26

Sorunlar

Gen isizler ordusu

AKP iktidarnda Trkiyede isizlik yapsal ve kalc hale gelmitir. sizliksorununun en ciddi etkiledii toplumsal kesimlerden biri genlerdir.1988-2002 yllar arasnda yzde 16 olan gen isizlik oran, 2003-2010dneminde ortalama yzde 21e kmtr. Says 3 milyonu aan resmi

isizlerin te birini 15-24 ya grubundaki genler oluturmaktadr.Kentsel blgelerde gen isizlik oran yzde 25e kadar kmaktadr. Resmikaynaklar dnda, eitli STK ve sendikalarn yapt aratrmalara greTrkiyedeki her genten biri isizdir.

Gen kadnlar ve alma yaam

TKin Ekim 2010 verilerine gre Trkiyede kadnlarn i gcne katlmoran yzde 28dir. Bu oran, ortalamalar yzde 60n zerinde olan AB ve

OECD lkeleri ile karlatrnca Trkiyeyi en alt sralara koymann yansra, birok Ortadou lkesinden de daha dktr. Tabloyu daha da ikarartc klan, kadnlarn istihdama katlm orannn 2000 ylndan buyana d gstermesidir. Gen kadnlar, bu tablodan en ok etkilenenkesimlerden biridir. 2 milyondan fazla gen kadn ne eitime devametmekte ne de i hayatnda yer almaktadr.

Kayt d ve gvencesiz alma

Trkiyenin en byk sorunlarndan biri olan alma hayatnda kaytdlk, gvencesizlik ve dk cretli ve tehlikeli ilerde altrlmaktan enolumsuz etkilenen kesim genlerdir. Gnmz ekonomisinin gerektirdiibecerilere sahip olmayan, sosyal gvencesi bulunmayan ve KURgrevlerini yerine getirmedii iin i piyasasna girite yalnz braklan yzbinlerce gen, kayt d ve gvencesiz ilere mahkum braklmaktadr.

2. sizlik ve Gelecek Kaygs


29/56

27

Eitim-igc piyasas arasndaki kopukluklar

Genler arasnda isizliin yksek olmasnn en nemli nedenlerinden birieitimin ada ekonominin taleplerini karlamaktan uzak olmasdr.Bugn says 500 bine yaklaan niversite mezunu, 332 bin meslek lisesi ve432 bin lise mezunu isizdir.

Byk irketler i ilanlarnda sadece belli bal niversitelerin mezunlarna

hitap etmektedir. niversite-sanayi ibirlii gelimemitir. niversitekontenjanlar ekonominin ihtiyalarna gre deil, siyasi rant hesaplarnagre belirlenmektedir. ktidarn niversiteli genlerin isizliine yaklamHer niversite bitiren i bulacak diye bir kaide yok eklindedir.

Ekonominin ihtiyalar ve eitim ktlar arasndaki uyumazlktan enok ortaretim mezunlar etkilenmektedir. Meslek liseleri cazip halegetirilememitir. Bunun sonucu olarak birok renci genel liselereynelmekte ve i piyasasna belirli bir beceri sahibi olmadan girmektedir.

gc piyasasnn talepleri ile meslek okulu mezunlarnn edindikleribeceriler arasnda yeterli bir balant bulunmamaktadr. Meslek okulumezunlar arasnda isizlik olduka yaygndr. verenler ise nitelikli araeleman bulamadklarndan ikyet etmektedirler.

Tm bu sorunlara ramen, zellikle dk gelirli aileler ocuklarn,bir an nce almaya balamalar iin bu okullara gndermeyi tercihetmektedir. Bu okullarda verilen eitimin yetersiz olmas hem bu ailelerin

ocuklarn dk gelir seviyelerine mahkm brakmakta hem de genelolarak ekonomiye zarar vermektedir.

Askerlik

Genler, eitim hayatndan i hayatna atlacaklar ve yuva kuracaklaren verimli alarnda vatani grevlerini yerine getirmektedirler.Bu sre pek ok gen iin ekonomik, sosyal ve ailevi sorunlar daberaberinde getirebilmektedir. Askerlik sresinin uzun olmas, kat birtakvim erevesinde gerekletiriliyor olmas ve hzl karar alma srecitemelinde tasarlanmam olmas, genler iin belirsizlik ve endie kaynaolmaktadr.


30/56

28

zm nerileri

Genlere i reten ekonomi

CHPnin ekonomi politikasnn merkezinde reten, i yaratan ve hakabltren bir Trkiye hedefi vardr. CHP, Cumhuriyetin 100. ylna kadarylda ortalama yzde 7 ekonomik bymeyi, senede 800.000 i yaratmayve isizlii yzde 6ya drmeyi hedeflemektedir. Kurulacak bu yeni

ekonomik dzenin ana ekseni Gen stihdaml Byme olacaktr. CHP,devlet-zel sektr ibirliiyle veya dorudan devlet yatrmlaryla genlereve zellikle de gen kadnlara istihdam yaratacaktr.

Bata niversite kampslerinde olmak zere, zel kesimde almakisteyen 29 yandan gen niversite rencilerinin, drt yldan fazlaolmamak zere, yar zamanl almas tevik edilecektir. Bu amala,alan niversite rencisinin demesi gereken gelir vergisi ve iverenindemesi gereken SSK primi devlet tarafndan karlanacaktr.

Gen kadnlar i dnyasna

Gen kadnlarn igcne katlmnn artrlmas Trkiyenin ekonomikgelimesi iin zorunludur. CHP, nmzdeki on sene iinde kadnlarnigcne katlm orann yzde 40n zerine karmakta kararldr.

Bu amala CHP, Gen stihdaml Byme stratejisinin yan sra, kreolanaklarnn glendirilmesi ve annelik ve babalk izni gibi haklarn

yeniden dzenlenmesi yoluyla kadn istihdamn tevik edecektir. Zorunlueitimin 12 yla karlmas da kadnlarn igcne katlm zerinde olumluetki yapacaktr.

Devlet kurumlarnda alanlarn belli bir orannn kadn olmassalanacaktr. zel sektrde belirli bir bykle ulam tm irketlerinynetim kurullarnda belirlenecek asgari sayda kadn bulundurulmaszorunlu tutulacaktr. Kadn retken yapabilecek projeler desteklenecek,gen kadn giriimcilere pozitif ayrmclk uygulanacaktr. Atlacak bu

admlarla genel olarak kadn istihdam ama zellikle de gen kadnlarnistihdam oran artrlacaktr.


31/56

29

Genlere gvenceli iler

Genlerin kayt d ve gvencesiz altrlmasyla mcadele CHPningenel kayt d istihdamla mcadele stratejisinin nemli bir parasdr.Bu amala CHP, ncelikle igc kullanmn caydran ve kayt dlzendiren ar vergi ve prim yklerini azaltacak, kayt iine girmeyi tevikedecektir. CHP, sendikalamann nndeki engelleri kaldracak, genlerinsendikal olmasn zendirecektir. Glenen sendikalar kayt d ve

gvencesiz almann nndeki en byk engeller olacaktr. dnyasna hazr vasfl genler

Trkiyenin uzun vadeli insan kaynaklarn gelitirme politikalarbakmndan, igc piyasasnn ihtiyac olan ve uluslararas standartlarlauyumlu istihdam edilebilir bireyler yetitiren bir eitim sistemioluturulacaktr. gc piyasasnda yksek talebi olan iler iin uygunbecerilerin gelitirilmesi amacna ynelik yatrmlar artrlacak ve

iyiletirilecektir.Bu amala niversite-sanayi ibirlii desteklenecek, niversitekontenjanlar i dnyasnn ve planlamaclarn katlmyla ihtiyaca grebelirlenecektir. Trkiyenin inovasyona dayal bir ekonomik modelegeebilmesi iin temel bilimler gibi alanlarda rencilere verilen burslarnmiktar ykseltilerek bu blmler cazip hale getirilecektir.

niversite rencilerinin eitim hayatlarnn bandan itibaren i

dnyasyla ilikiye geebilmeleri iin staj olanaklar oaltlacaktr.Bu amala niversitelerin kariyer planlama birimleri glendirilecekve internet ortamnda ulalabilecek ulusal bir staj bilgi bankasoluturulacaktr. Ayn zamanda devlet kurumlarnda niversiterencilerine cretli staj olana sunulacaktr.


32/56

30

Meslek okullar kkl bir reformdan geirilecek ve cazibe merkezi halinegelmeleri salanacaktr. Meslek okullar ile zel sektr kurulular arasndaibirlii ve egdm glendirilecektir. Bu ekilde niversiteye devametmeyi dnmeyen rencilerin genel liselere ynelmelerinin nnegeilecektir. Meslek okullarnn cazibesini artrmak amacyla:

Meslek okullarnda okuyan genler tam zamanl sigortal saylacak veprimleri bu okullarn btelerine konulan denek ile karlanacaktr.

Mesleki eitim, her ilde ihtiya olan mesleklere ynelik hazrlanacakTrkiye istihdam haritasna gre ekillendirilecektir.

Organize Sanayi Blgelerinde yatl meslek okullar alacaktr. rencilerbu okullarda tam burslu olarak okuyacaktr.

Byk irketlerin meslek okulu rencilerine staj ve mezuniyet sonrasndai olana sunmas tevik edilecektir.

Bir meslek alan iin edinilmesi gereken beceriler, o meslein rgtlerive i dnyas temsilcileri ile uluslararas standartlara uygun olarakbelirlenecektir. Bu becerilerin deerlendirilmesi amacyla sertifika snavlaralacak ve tm meslek sahiplerinin belli asgari becerilere sahip olmalarsalanacaktr.

Meslek yksekokullarnn kontenjanlar, isteyen tm meslek lisesimezunlarna ak olacak ekilde artrlacaktr.

KUR, Avrupa Birliindeki rnekleri gibi alr hale getirilecektir.Kurumun i ve iiyi eletirme hizmetleri etkinletirilecek, bu amalabilgi teknolojisinin tm olanaklarndan faydalanlacaktr. KUR, aktifigc piyasas politikalar alannda da etkin hale getirilecektir. Kurumiini kaybedenlere veya i piyasasna giri yapamayanlara ynelik, hayatboyu renme ilkesiyle uyum iinde, meslek kurslar dzenleyecektir. AileSigortasndan faydalanmak iin isiz durumda bulunanlarn bu kurslaradevam zorunlu olacaktr. Tm bu eitim faaliyetlerinde genlere ncelikverilecektir.


33/56

31

Gen giriimciler

Giriimcilik eitimi, balang fonlar ve ynlendirme programlar yoluylagenlerin giriimcilii desteklenecektir. Devlet bankalar, yaratc fikirleriolan gen giriimcilerin desteklenmesi iin etkin olarak devreye girecektir.retim alannda i kurmak isteyen 29 yan altndaki niversite rencileriiin KOSGEB kredileri kapsamnda mikro kredi uygulamasna benzerekilde 30.000 TLye kadar destek verilecektir. Gen ve yaratc giriimcilere

balang sermayesi salamak amacn gden ve yatrm melekleri diyeanlan kii ve fonlara vergi avantajlar salanacak ve zel sektrn bu tarzgiriimleri desteklenecektir.

Ksa ve esnek askerlik

CHP, askerlik sresini nce 9 aya, daha sonra 6 aya indirecektir. niversiterencileri istedikleri takdirde, askerlik hizmetlerini yaz tatillerinde,ikier veya er aylk dnemlere blerek yapabilecektir. Bylece genler,

en verimli alarnda eitim, i ve aile hayatlarndan kopmayacak,hayatlarna istedikleri gibi yn verebilecektir.


34/56

32

Sorunlar

Yoksulluk

Bugn Trkiyede her drt genten biri yoksuldur. Bunun en nemlisebeplerinden biri isizlik, dieriyse genlerin kayt d sektrde alyorolmalardr. Sosyal gvencenin olmamas ve artan salk giderleri, zelliklemevsimlik ilerde, evde, temizlik ilerinde veya cretsiz aile iisi olarak

tarm sektrnde alan genlerin yoksulluunu artrmaktadr.Ekonomik bamszln olmamas

Trkiyede genlerin byk ounluunun ekonomik bamszlyoktur. Genlerin yzde 32si ailesinin ekonomik yardmna gereksinimduymaktadr. Ekonomik sorunlarn arlkl olarak aile tarafndanzlyor olmas, genlerin ailelerine baml olmasna ve zgvensorununa yol amaktadr.

Genlerin yzde 72sinin ekonomik olanaklar aile evinden kp kendiyaamlarn kurmalarna yetmemektedir. Aileleriyle yaayan genlerinbyk ounluu yaam alanlarn aile yeleriyle paylamaktadrlar.Genlerin yzde 18i 6-8 kiilik ailelerde yaamaktadrlar. Bu oran bazblgelerde yzde 40a ulamaktadr.

Aile ii sorunlar ve evre basks

Genler zamanlarnn byk blmn aileleriyle birlikte geirmektedir.

Baz aileler genler zerinde ar denetim uygulamaktadr. Devlet ve yerelynetimler genlere sosyal alan amakta yetersiz kalmaktadr.

Ailelerle yaamak gen kadn ve erkekler iin ok farkl sonularyaratmaktadr. Aile ve evre basks toplumsal cinsiyet ayrmclnnbalca kaynan oluturabilmektedir. Gen kadnlar zerinde bu baskok daha youndur. Toplumumuzda gen kadnlara ynelik tutucu vekstlayc tutumlar olduka yaygndr. Erken veya zorla evlilik ve namuscinayetleri bu tutumlarn en vahim rnekleridir.

3. Kiiliin Serbeste Geliimi


35/56

33

Genlerin sosyal hayata snrl katlm

Genlerin sosyal ve sanatsal faaliyetlere katlm ok dktr.Byk ounluk dzenli olarak spor yapamamakta ve hobilerinigelitirememektedir.

Genlerin yalnzca yzde 36s gnlk gazete, yzde 27si kitapokumaktadr. En ok tercih edilen bo zaman faaliyeti yzde 81 ile

televizyon seyretmektir. nternet kafelere gitmek ikinci en yaygn etkinliktir.Genlerin sadece yarsnn evinde internet eriimi vardr. nternet genelliklesanal ortamda sosyallemek iin kullanlmaktadr.

Genleri denetlenmesi ve bask altnda tutulmas gereken bir kesim olarakgren AKP, genlerin sosyal, kltrel, sanatsal, sportif etkinliklerine gereklinemi vermemitir. Kltr, sanat ve spor etkinliklerine verilen destek hergeen gn daha da azaltlmtr.

D dnyayla snrl etkileim

Genlerin byk ounluu herhangi bir yabanc dil bilmemektedir.Yabanc dil bildiini ifade eden genlerin de yabanc dil seviyesi ve niteliitartmaldr. Genlerin sadece yzde 2si yabanc bir lkeyi ziyaret etmitir.Dil bilmeme (yzde 53) ve ekonomik olanakszlklar (yzde 17) yurt dnakamamann en nemli sebepleri olarak gsterilmektedir.


36/56

34

zm nerileri

CHP, genleri sadece ekonomik ihtiyalar olan, sadece piyasaya katldklaroranda deer kazanan bir kesim olarak grmez. Genler sosyal yaamnher alannda kapasitelerini kullanabilecekleri, kendilerini hr iradeleriylegelitirebilecekleri frsat ve olanaklara sahip olmaldr.

Bu amala genler her adan glendirilmelidir. Bu glendirme sadece

genlere haklar verilerek gerekletirilemez. Onlara sahip olduklar haklarkullanabilecekleri frsatlar, olanaklar, devlet ve toplum basksndan uzakzerk alanlar yaratlmaldr. Bunlar sosyal devletin temel grevleridir.

Genler iin sosyal devlet

CHP herkes iin frsat eitliini destekleyecek, her trl ayrmclklamcadele edecektir. Aile Sigortas program yoluyla gen aileler iin zeldestek salanacaktr. Genlerin salk, sosyal hizmetler ve ulam gibinitelikli hizmetlere eriimi kolaylatrlacaktr. Eitim ve isizlik balklarndanerilen zmler orta ve uzun vadede genlerin yoksulluunu azaltmaktave yoksulluun nesiller arasnda aktarlmasn nlemekte etkili olacaktr.

Genlik haklar bilinci

Ailelere ynelik genlerin haklar ve genlik psikolojisi konulubilgilendirme ve bilinlendirme almalar yaplacaktr. Bu ynde kurslarve eitim programlar dzenlenecek, genlik STKlar ve yerel ynetimlerindesteiyle zellikle dk gelirli ailelerin bunlardan yararlanmalar

salanacaktr.Genlerin sahip olduklar haklarla ilgili bilgi ve farkndalklarnn artmasiin eitim faaliyetleri dzenlenecektir. Mfredatta gerekli nemverilmeyen Yurttalk ve nsan Haklar dersleri yeniden dzenlenecek,ilk ve ortaretimde zorunlu hale getirilecektir. Bu derslerde genlere hakbilinci alanacaktr.

Tm genlerin cinsiyetler, kltrler, inanlar, etnik gruplar aras farkllklarbir zenginlik olarak alglamalar ve nyarglar gelitirmemeleri iin yaygneitim ve bilinlendirme almalar yaplacaktr. Toplumsal cinsiyete dayalnyarglarla mcadeleye zel nem atfedilecektir.


37/56

35

Genlere zengin bir sosyal yaam

Genlerin kiiliklerini serbeste gelitirmelerinde sosyal, kltrel, sanatsalve sportif etkinlikler nemli bir rol oynamaktadr. Genler ancak buetkinlikler yoluyla beraber yaama ve retme kltrlerini gelitirebilir veyaratclklarn artrabilir. Demokratik deerler ancak mutlu, neeli vesalkl bir genlik geiren bireylerden oluan bir toplumda geliebilir. CHPfarkllklaryla bark, renkli, yaratc ve neeli bir genlik iin alacaktr.

CHP genlerin daha ok bir araya gelmelerini, daha ok retmelerini vedaha renkli bir dnya kurmalarn desteklemektedir. Bu amala atlacakncelikli admlar unlardr:

Genlik ndirimi: renci olsun olmasn, 25 ya alt genlerin ulamaralarndan, kltr ve sanat faaliyetlerinden, eitli restoran vemaazalardan indirimli fiyatlarla yararlanmasn salayacak Genlikndirimi uygulamas balatlacaktr.

Tm genlere ak, cazibe merkezi okullar: Okullarn teknoloji, spor,sanat ve elence olanaklaryla donatlarak cazibe merkezleri halinegelmeleri salanacaktr. Genler eitim saatleri dnda da okullardarahata zaman geirebilecek, okullarn ktphanelerinden ve sosyal,kltrel, sanatsal olanaklarndan yaralanabilecektir. Bu olanaklar okulunbulunduu semtteki tm genlere ak olacaktr. Bylece okullar genleriin sosyal yaamn merkezi haline gelecektir.

Tam donanml spor alanlar: Genlerin bo zamanlarn daha kaliteli

geirmeleri, daha salkl bir yaam tarzn alkanlk haline getirmeleri iintam donanml spor alanlar oluturulacaktr.

Genlik Evleri: CHP, tm kesimlerden genlerin sosyal, kltrel, sanatsaletkinlikler dzenleyebilmeleri iin Genlik Evleri kuracaktr. Genlik Evlerincelikle sosyal etkinlik alanlarnn az olduu yerleim birimlerindekurulacaktr. Bylelikle genler, aile ve evre basksndan uzak, kendilerinizgrce gelitirebilecekleri ve elenebilecekleri zerk alanlara sahipolacaktr.


38/56

36

Kltrde, sanatta, sporda yaran yerel ynetimler: Merkezi btedenyerel ynetimlere ayrlan kaynan belli bir ksm genlere ynelik sosyaletkinliklerde kullanlmak zere tahsis edilecektir.

Yazlar evde gemesin, genler de biraz elensin: Genlerin yaztatillerinde sosyal etkinliklerde bulunabilmesi, Trkiyenin farkl yrelerinitanyabilmesi ve arkadalk ilikilerini gelitirebilmesi iin genlik yazokullar yaygnlatrlacaktr.


39/56

37

Hareketli Genlik

Genlerin farkl kltrler ve dnya grleriyle tanmalar iin HareketliGenlik giriimi balatlacaktr. Bu kapsamda iller ve lkelerarasgenlik deiim programlar yaygnlatrlacak ve her kesimden genlereulatrlacaktr.

Trkiye ii genlik deiimleri kapsamnda genler, zellikle gen kadnlar,

farkl illerde yaayan genlerle ve aileleriyle buluturulacaktr. Buprogramla genlerin lkemizin farkl blgelerinin kltr ve gelenekleri iletanmalar ve farkllklara sayg gelitirmeleri amalanmaktadr. Genlerbelirlenecek bir ailenin yannda 1-2 hafta kalacak, daha sonra evlerindekaldklar genleri kendi evlerinde misafir edeceklerdir. Bu kapsamdagenler, yerel ynetimler ve sivil toplumla ibirlii iinde gerekletirileceksosyal sorumluluk projelerine katlacaklardr. Bylelikle genlerin gnllgenlik almalarna katlmlar yaygnlatrlacaktr.

CHP genlik almalarna zel nem vermektedir. Genlik almalarisizlik, okuldaki baarszlk ve sosyal dlanmayla mcadeleye yardmcolduu gibi bo zaman deerlendirmek ve arkadalk ilikileri gelitirmekiin de yararl etkinliklerdir. Genlik almalar; eitim, istihdam, salk,katlm, kltr, sanat ve spor gibi alanlarda yaygn eitim ve enformelrenme programlarn ierecektir.

Uluslararas genlik deiim programlar kapsamnda zellikle ABlkelerindeki lise ve niversitelerle balantlar glendirilecek, her

kesimden tm genlerin bu programlardan yararlanmas salanacaktr.Bu programlara katlan genlerin ulam ve yaam giderlerininkarlanmasnda devlet katk salayacaktr.

Hedefimiz lkesini ve dnyasn tanyan, farkllklara kar demokratik birsayg gelitirmi, kendi ayaklar zerinde durabilen ve deiik kltrlerdenarkadalar olan, bar, hogrl genler yetitirmektir.


40/56

38

Sorunlar

Zayf siyasi katlm

Trkiyedeki genlerin ok byk bir blm siyasi karar alma srelerinekatlamamaktadr. Genlerin yalnzca yzde 3,7si bir siyasi partiyeyedir; ancak yzde 10u arkadalaryla siyaset konumaktadr. Sosyalve kltrel konularda alan derneklere ye olan genlerin oran yzde

3te kalmaktadr. Genlerin yzde 59u hibir kulp veya rgte yedeildir. Genlik Konseyleri ile ilgili sorunlar genlerin yerel dzeydede katlmlarnn zayf olduunu gstermektedir. TBMMdeki 550milletvekilinden yalnzca 19u 30-35 ya arasndadr. Milyonlarca gencinsiyasetle ilikisi yalnzca oy kullanmaya indirgenmitir.

Genlik katlm iin yetersiz kurumsal altyap

Trkiye, uluslararas taahhtlerinin bir gerei olmasna ramen,genlerini ulusal dzeyde karar alma mekanizmalarna katacak zmlerigelitirmemitir. Birok Avrupa lkesinin aksine Trkiyenin hala bir UlusalGenlik Konseyi yoktur.

Kurulmas planlanan Genlik Ajans iin hazrlanan yasa tasarsnda birokboluk bulunmaktadr. Ajansn ynetiminde genlik STKlarna zayf birdanma rol verilmitir. Genlik STKlarnn isteklerini dile getirebilecekleriDanma ve Koordinasyon Kurulunda bile arlk devlet yneticilerineverilmitir. Ulusal Genlik Konseyi kurulmas frsat bu yasa tasarsnda dagz ard edilmitir. Onun yerine ancak be ylda bir toplanacak, kimlerdenoluaca, ilevinin ne olaca belirsiz bir Genlik uras fikri ortayaatlmtr.

Eitim kurumlarnn ynetiminde yetersiz temsil

Genlerin niversite ynetimlerindeki temsili ok snrldr. niversitelerdekirenci Konseyi temsilcilerinin niversite Senatosu toplantlarna, sadecekendilerini ilgilendiren konular konuulurken katlmalar ngrlmtr.renci temsilcilerinin oy hakk bulunmamaktadr.

4. Katlm


41/56

39

zm nerileri

Genler eit ortaklar

CHP, genleri sadece gelecein bykleri olarak deil, bugnn de eitortaklar olarak grmektedir. Genler yalnzca genlii ilgilendiren deil,tm alanlarda karar alma srelerine etkin katlabilmelidirler. Genlerkendilerini ilgilendiren kararlarn yalnz mirass deil ayn zamanda

mimar da olmaldrlar.CHP, bu anlay devlet ynetiminin tm katmanlarna yaygnlatrarakbir zihniyet dnm gerekletirilecektir. Bu zihniyet dnmnkurumsallatrmak ve hukuki srekliliini salamak iin Anayasann 58.Maddesi yukarda ngrld ekilde deitirilecektir. Genlerin katlmhakkn korumak devletin grevi olacaktr.

Genlerin TBMMde temsilini artrmak iin pozitif ayrmclk uygulanacaktr.

Kurulacak olan Ulusal Genlik Konseyi ile ibirlii iinde belirlenecek birsayda milletvekilinin 35 yan altnda olmas zorunlu tutulacaktr.

CHP, seilme yann 21e indirilmesi iin almalarn srdrecektir.

Etkin Genlik Meclisleri

CHP iktidarnda tm yerel ynetimlerin Genlik Meclisleri oluturmalar iingereken siyasi irade ortaya konacaktr. Ayn siyasi kararllk Genlik Meclisikararlarnn yerel ynetimler tarafndan ciddiye alnmasn salamak iin

de gsterilecektir. Bu amaca hizmet edecek her trl yasal dzenlemeyaplacaktr.

CHP oulcu demokrasi anlay gerei, gr ne olursa olsun tmgenlik gruplarnn bu meclislerde temsil edilmesi gerektiinisavunmaktadr.


42/56

40

Ulusal Genlik Konseyi

CHP, Trkiyede katlmc ve kapsayc bir Ulusal Genlik Konseyi kurulmasiin gerekli yasal dzenlemeleri hzla gerekletirecektir. Kurulacak konseyingenlik STKlar, il Genlik Meclisleri ve niversite renci konseylerinintemsilcilerinden olumas, bylelikle genliin temsiliyetinin geni biryelpazeye yaylmas salanacaktr. Ulusal Genlik Konseyi, tm karar almasrelerinde genlik STKlarn ve genleri bir araya getiren bir st yap

gibi hareket edecektir. Bylelikle, genliin karar alma srelerine katlmkurumsallaacak ve glenecektir.

Genlik STKlarna tam destek

CHP, genlerin STKlara katlmnn onlarn yaamlarnda olumludeiimlere neden olduunun farkndadr. Kapsaml ve tutarl bir genlikpolitikas oluturulmasnda genlik STKlarnn oynayaca nemli rolnde bilincindedir. Bu nedenle, son yllarda saylar giderek artan genlikSTKlarnn kapasite ve olanaklar glendirilecek, genlerin STKlara

katlm tevik edilecektir. Bu kapsamda genlik STKlarna idari ve malikatklar salanacak, dzenlenecek eitim programlaryla kapasitegelitirmeleri hedeflenecektir. Genlik STKlarnn projeleri kaynak asndandesteklenecektir. Bu amala STKlarn bavurabilecekleri proje yarmalardzenlenecek ve seilen projeler maddi olarak desteklenecektir.

Eitim kurumlarnda genlerin temsili

niversite renci Konseylerinin niversite Senatolarnda temsili zorunluhale gelecektir. Senato kararlarnda renci Konseyi temsilcilerine oyhakk tannacaktr. renci Konseyi temsilcileri toplantlarn tmnekatlabileceklerdir.

Demokrasi eitimi

Yaplacak reformlarn istenilen sonular verebilmeleri iin genlerin degerekli katlm iradesini gstermeleri gerekmektedir. Eitim mfredatkatlmc demokrasi bilincinin yaratlmas asndan ok zayftr. Yurttalkve nsan Haklar dersleri araclyla renciler Genlik Meclisleri ve

Ulusal Genlik Konseyi gibi konularda aktif olarak bilgilendirilecek ve bukurumlara katlmlar tevik edilecektir.


43/56

41

IV. GrlmeyenGenleri Grmek

Frsat Eitlii iinzel Destek Programlar


44/56

42

CHPnin genlik politikalarnn en nemli ilkelerinden biri grlmeyengenleri grmektir. CHP genlik politikalarn gelitirirken sadecerencileri deil, alan, isiz, evde oturan tm genlerimizi gz nndetutmaktadr. Yukarda gelitirilen politikalar bu kesimlerin tmneyneliktir.

Bununla birlikte, yukarda gelitirilen politikalarn baz zel gen gruplariin ek nlemlerle desteklenmesi gerekmektedir. nk bu genler baz

sorunlar daha youn olarak yaamaktadrlar. Bu genlere ynelik zelpolitikalar gelitirmek, frsat eitliini hedeflemi, tek bir gencimizin dahigz ard edilemeyeceine inanan, sosyal demokrat bir parti olan CHP iinkanlmazdr.

Bu kapsamda kesim zerinde odaklanlacaktr: (1) Ne okuyan ne alangen kadnlar, (2) alarak okuyan genler ve (3) engelli genler.


45/56

43

Gelir dzeyi dk ve sosyal olanaklar bakmndan snrl birokblgede, gen kzlar ve kadnlar eve kapanmakta ve sosyal hayatlarsnrlanmaktadr. Geleneksel nedenlerle okulu terk etme, erken vezorla evlendirilme gibi sorunlar da en ok bu kesimdeki gen kadnlaretkilemektedir.

Ev kzlar kendilerini isiz olarak grmemekte, eitime de devametmemektedir. Says iki milyonu aan bu gen kadnlar glendirmek,

kapasitelerini gelitirmek, seimlerini artrmak, sahip olduklar becerileriilerletmek, yeni bilgi ve beceriler edindirmek, beklentilerini anlamak vedarya almalarn salamak, CHPnin en nemli ncelikleri arasndadr.

CHP, ev kzlarn eitim ve alma hayatna kazandrmak ve toplumsalyaamn her alanna katlmlarn artrmak amacyla, ev kzlarna ynelikbir eitim seferberlii balatacaktr. Bu kapsamda zellikle ev kzlarnnyoun olarak yaad blgelerde altrlmak zere kadn emekliretmenler, rehber retmenler ve psikologlar ie alnacaktr. Ev kzlarna

bu kadn eitimciler araclyla ulalacaktr. Her eitimci belirli sayda evkzndan sorumlu olacak ve onlar dzenli aralklarla bir araya getirecektir.

Eitimcilerin iki temel amac olacaktr. Birincisi gen kadnlar genlik,kadn haklar ve kadn sal gibi konularda bilgilendirmektir. kinciolarak eitimciler, evde oturan kzlar hayat boyu renme projelerineynlendirecektir. Bu kapsamda, CHP evde oturan gen kzlar ve kadnlariin uzaktan eitim ve telafi eitimi programlarn yaygnlatracaktr.

Hayat boyu renme projeleri kapsamnda sadece akademik konulardeil, zelikle de evde oturan kadnlara ekonomik getiri salayabilecekbecerilerin de gelitirilebilecei pratik dersler de olacaktr. Bu kurslarnsonunda kadnlara sertifika verilerek edindikleri becerilerin tannmassalanacaktr.

1. Ne okuyan ne de alangen kadnlar: Ev kzlar


46/56

44

CHPnin amac, gen kadnlar sosyal hayata katlabilecekleri ekildeglendirmek ve kendilerini serbeste gelitirebilmelerinin nn amaktr.Dolaysyla ev kzlarnn da almas ve hareketlilii her alanda desteklenecektir.Ev kzlarnn belli aralklarla bir araya gelmelerini salamak iin dzenleneceksnf ii eitimlerin yan sra, gen kadnlara zel olarak ehir turlar, sanatsalve sosyal etkinlikler dzenlenecektir. Uzaktan eitimlerden faydalanan genkadnlar, eitmenlerin katlm ile belli aralklarla bir araya gelmeye tevikedilecektir. Bu toplantlarda, eitimlerde daha ileri aamalara gelmi olan

kadnlarn dierleri ile tecrbelerini paylamalar salanarak akran eitimimodelleri yaygnlatrlacaktr.

zetle, gen kadnlar evden kamyorsa evler snf olacak, retmenler evleregelecektir. 12 yllk zorunlu eitim ve yzde 100 okullama oran hedefimizeulaana kadar, eitimi yurttalara ulatrmak iin her trl yaratc zmekapmz ak olacaktr. CHP, hayatlarnn bittiini dnen bu gen kadnlara,eitim ve alma hayatnda salayaca olanaklarla ve sunaca sosyalyaama katlm frsatlaryla hayatn bitmediini, tam tersine imdi baladn

kantlayacaktr.

Emeki ve esnaf ocuklar: zellikle dk gelirli blgelerde yaayan,ebeveynleri genellikle emeki veya kk esnaf olan birok gen hemokumakta hem de almaktadr. Genlerin almasnn arkasnda ikiana neden bulunmaktadr. Birok gen aile gelirine katkda bulunmakiin almaktadr. Ayrca genler, aileleri tarafndan okul sonras bogezmesinler, kt alkanlklar gelitirmesinler ve bir zanaat rensinlerdiye de altrlmaktadr.

CHP, genlerin mmkn olan en uzun sre eitim sistemi iindetutulmalarndan yanadr. CHPnin politikalar genleri almayaynelten nedenleri ortadan kaldrmay hedeflemektedir. Aile Sigortaskapsamndaki Eitim Destei ile gelir seviyesi dk ailelerde, tm okuyangenlere maddi ve ayni yardmda bulunulacaktr. Bu yardmlar yetikinleriin olan yardmlarla da desteklenecektir.

2. alarak okuyan genler


47/56

45

Aileleri tarafndan okuldan arta kalan zamanlarnda bo gezmesinler diyealtrlan genler ise CHPnin yeni eitim politikalar sayesinde almakzorunda kalmayacaktr. CHP ncelikle tm okullar tam gn eitim yaparhale getirecektir. Bu sayede genlerin eitimde geirdikleri sre artacak,aileler genler vakitlerini boa geiriyor diye kayglanmayacaklardr.

Mevsimlik tarm iisi olarak alan genler: zellikle Dou veGneydou Anadolu blgelerinde yaayan birok gen ve aileleri,

mevsimlik tarm iisi olarak almaktadr. Sz konusu genlereitimlerine bir beklentileri olmadan, zorunlu olduu iin devametmektedir. Tarm iilii yapan genler baz okullarda snfn ounluunuoluturduundan, belli dnemlerde dier rencilerin eitim hayat dakesintiye uramaktadr.

Tarm iilii yapan genler ok zor artlarla ba etmek zorundadrlar.ou gerek bir eitim alamamakta, ii olarak gittikleri yerlerde elverisizkoullar altnda yaamakta, sosyal olarak dlanmakta ve kayt d

istihdam alanna skp kalmaktadr.CHP, eitim andaki ocuklarn ve genlerin altrlmasna ilkeselolarak kardr. Bu nedenle, ncelikli olarak Aile Sigortas gibi sosyal destekpolitikalaryla aileler ocuklarn altrmaya ihtiya duymayacaklargelir seviyesine ykseltilecektir. Fakat belli nlemler alndnda dahi bazaileler, ocuklarn altrmasalar bile kendileri almak iin mevsimlikg edeceklerdir. Aileleri mevsimlik g hareketlerinde bulunan genleridesteklemek iin zel nlemler alnmaldr.

CHP, arlkl olarak mevsimlik ii g veren yerleim birimlerindeTelafi Eitimi Programlar dzenleyecektir. Bu kapsamda, daha esnekeitim yaklamlar benimsenecek; uzaktan eitim, ak retim, akamdzenlenen eitim programlar, yaygn eitim ve akran eitimi gibiunsurlar yaygnlatrlacaktr.

Telafi eitimlerine ek olarak, yerel ynetimlerin de katksyla, Gezici Eitimve Salk Hizmetleri uygulamaya sokulacaktr. Youn olarak mevsimliktarm iisi alan blgelerde eitim ve salk personeli artrlacak, genlerineitim hizmetlerinden geri kalmamalar ve dzenli bir ekilde salkkontrolnden gemeleri salanacaktr.


48/56

46

Eitim, i ve sosyal yaam olanaklar bugnk koullarda ok skntl olanengelli genler, CHPnin genlik stratejisinin olduu kadar, istihdam veAile Sigortas projelerinin de en nemli odak noktalarndandr. CHPninTrkiye nfusunun yzde 12sini oluturan engelli yurttalar konusundakiayrntl politikalar ayr bir raporda ortaya konacandan, burada zelliklegenleri ilgilendiren nlemlere yer verilmektedir.

Engelli genlerin evden dar kp sosyal yaama katlmalar iin gerekli

tm yasal dzenlemeler yaplacak ve hzla uygulamaya geilecektir.Evden kmas mmkn olmayan engelli genlere CHP sahip kacak,hizmetler engellilerin evine gtrlecektir.

Temel ama Engelliler iin engelsiz eriim, yzde yz eriimdir. Engelligenlerin toplumsal yaamn her alanna katlmn kolaylatrmakiin ulam aralar, terminal, istasyon ve havaalan gibi toplu ulammerkezleri engelliler iin dzenlenecektir. Tm eitim kurumlar, kltr,sanat, spor olanaklar, park, bahe ve alveri merkezi gibi kamusal

alanlar engelli yurttalarn eriimine uygun hale getirilecektir.

Esnek eitim yaklamlarnn engelli genler iin yaygnlatrlmasnanem verilecek, bu kapsamda uzaktan eitim, ak retim, evden eitimgibi programlar yaygnlatrlacaktr. Engelli genlerin zel ihtiyalar gznnde bulundurularak, bilgisayar ve dier donanmlar cretsiz olarak bugenlere salanacaktr.

Engelli genlerin i olanaklarnn artrlmasna nem verilecek, kamu

ve zel sektrdeki engelli kotalarnn etkin bir ekilde doldurulmassalanacaktr. nsan emeini en yce deer olarak gren CHP, iilerini kanunlarndan kaynaklanan haklarn en etkin ekilde koruyacaktr.Engelli ii kotalar da uygulanmas en sk ekilde denetlenecekhaklardan biridir. Engelli kotasna uyum sadece i mfettileri tarafndandeil, engelli STKlarnn belirleyecekleri temsilciler tarafndan dadenetlenebilecektir.

3. Engelli genler


49/56

47

V. Genlik Politikas iinKurumsal Yap ve

Politika Aralar


50/56

48

Kapsaml ve sektrler aras ibirliine dayal politika:Gen Trkiye PolitikasCHP iktidarnda kapsaml bir ulusal genlik politikas, effaf ve rasyonelynetiim yntemleri ile hayata geirilecek ve Gen Trkiye Politikasolarak adlandrlacaktr. CHPnin genlik politikas sektrler aras ibirliinedayanacak ve ok boyutlu olacaktr. Egdm yaklam erevesinde,genlik konusu her politika alannda gzetilecek, tm politika alanlarnngenler zerine olas etkileri deerlendirilecektir.

Genlik STKlar ve genlerin katlm olmakszn genlik politikas oluumudnlemez. Gen Trkiye Politikas tm paydalar ve bizzat genlerleyrtlecek ortak bir alma sonucu hazrlanacaktr. Politika belgesindesosyal bir hak olarak genlik politikas anlay vurgulanacaktr.

Belgenin hazrlanmasnn ardndan hzla bir ereve Genlik Yasasoluturulacak, politika belgesinde belirlenen hizmet ve uygulamalarnyasal garanti altna alnmas salanacaktr.

Gen Trkiye Politikas kapsamnda hzla bir Genlik Eylem Planhazrlanacak ve ivedilikle hayata geirilecektir. Bu ekilde Gen TrkiyePolitikasnn yerel dzeyde de etkin bir ekilde uygulanmas salanacaktr.Genlik politikalarnn Trkiyenin her kesine ulaacann garantisi CHPolacaktr.

Genlik odakl kurumlarSorumluluu sadece genlik olmayan kurumlar kurulmadan genlikpolitikalarnn etkin yrtlemeyecei aktr. Kurumsal odaklanma politiketkinlik iin olmazsa olmaz bir arttr. Bu nedenle genlik politikalarnnuygulanmas iin sorumluluu sadece genlik politikalar olan kurumsalbir yap oluturulacaktr.


51/56

49

Genlik politikalarna odakl kurumsal yaplanma ihtiyac yasamasreci iin de geerlidir. TBMMde mevcut durumda genlik politikalarMilli Eitim, Kltr, Genlik ve Spor htisas Komisyonu tarafndanincelenmektedir. Komisyon genlik politikalarna ok az zamanayrmaktadr. Bu nedenle CHP, TBMMde bir Genlik htisas Komisyonununkurulmasn nermektedir. Bu komisyon genlik haklarn korumak vegelitirmek, genlik politikalar alannda uluslararas gelimeleri izlemek,lkemizdeki genlik politikalarnn bu gelimelere uyumunu salamak,

genlii ilgilendiren tm alanlarda kanun tasarlarn genlik bak asylaincelemek ile grevli olacaktr. Bu ekilde TBMM ats altnda genlikhaklarn savunmak iin kurumsal bir odak yaratlacaktr.

Esnek bir kurumsal yap: GEN - KURGen Trkiye Politikasnn yrtlmesi iin merkezi ve brokratik olmayanbir kurumsal yap oluturulacaktr. Merkezi devlet organlar, sivil toplumkurulular ve yerel ynetimler arasnda bir egdm platformu olarakalacak olan bu yap, Genlik Politikalar Egdm Kurumu (GEN-KUR)olarak adlandrlacaktr. GEN-KUR, genlie ilikin politika ve faaliyetlerarasnda tutarllk salanmasna yardmc olacaktr. Egdm ile kamukaynaklarnn Gen Trkiye Politikasnn hedefleri dorultusunda etkinekilde kullanlmas salanacaktr.

GEN-KUR ats altnda yerel ynetimler ve STKlarla egdm veibirlii tevik edilecek ama kesinlikle yasaklayc, engelleyici bir siyasetizlenmeyecektir. GEN-KURda sivil toplum ve yerel ynetimler merkeziidare ile eit oranda temsil edilecektir. Bu temsil salanrken zellikle degenlerin karar mekanizmalarna katlmna zel nem verilecektir. GEN-KUR bnyesinde merkezi bteden gelen kaynaklarla bir Genlik Btesioluturulacaktr. Genlik Evleri, Ulusal Genlik Konseyi, genlik STKlarnadestekler, genlik deiim programlar gibi giriimler bu btedenkarlanacaktr.


52/56

50

Genlik alannda insan kaynaGen Trkiye Politikasnn etkin bir ekilde uygulanmas ve Trkiyeninher gencine ulamas iin genlik alannda uzmanlam geni bir insankayna gerekmektedir. Bu insan kayna ihtiyacnn karlanabilmesiiin AB ve dier gelimi lkelerde olduu gibi niversitelerde lisans velisans st programlar sunan Genlik almalar blmleri ve aratrmaenstitlerinin kurulmas tevik edilecektir.


53/56

51

VI. Sonu


54/56

52

Trkiyede yaayan milyonlarca gen, sorunlar hakknda karar verilirkenkendilerine danlmasn talep etmektedir. AKP daha ok sz isteyengenlere, ancak daha ok biber gaz, daha ok cop, daha ok bo nasihatlayk grmektedir.

CHPnin genlik anlaynn temelinde zgr, eit ve dayanmac birtoplum hedefi yer almaktadr. Gl, renkli ve katlmc bir genlik,Trkiyede zgrlk demokrasinin yerlemesinde anahtar bir rol

oynayacaktr. Bu hedefe ancak kapsaml, tutarl ve ok boyutlu bir genlikpolitikasnn, genlerin katlmyla yaama geirilmesiyle ulalacaktr.

Genler sadece gelecein sahipleri deil, bugnn ortaklardr. Genlerikendi kaderlerini tayin edecek ve toplumsal yaamn her alanna katlacakekilde glendirmek, CHPnin temel nceliidir. Bu amala genlere dahafazla hak, daha fazla olanak, daha geni zerk alan ve daha etkin katlmfrsatlar salanmas yaamsal bir neme sahiptir.

Genlerin genliklerini yaamalar iin toplumsal ve zel hayatta hertrl frsat ve olana salamak, CHPnin ncelikli hedefidir. Genlerebasklardan uzak, kiiliklerini zgrce gelitirebilecekleri, yaratclklarnkullanabilecekleri her trl ortam yaratlacaktr. CHP, Trkiyenin tek birgencinden dahi vazgemeyecek, tm genlere eitimde, istihdamda,kltr, sanat ve sporda, hayatn her alannda gerekten eit frsatlarsunmak iin somut admlar atacaktr.

21. yzylda tm gelimi ve demokratik lkelerde olduu gibi, Trkiyede

de genlerin korunmas anlayndan genlerin glendirilmesi anlaynageii gerekletirmek iin:

CHP genleri denetlemeyecek, destekleyecektir.

CHP genleri bask altna almayacak, nlerini aacaktr.

CHP genleri susturmayacak, onlara sz sende diyecektir.


55/56

53

Genlikbugnn orta,

yarnn sahibi,zgrln sesidir.


56/56

Benim iin yanda yok,sadece ve sadece vatanda var.Ve istisnasz her vatandabu lkenin zenginliindenhak ettii pay almal.

Her vatanda rahat bir nefes almal.te ben buna inanrm.

CHP varsa, herkes iin var.

Kemal KldaroluCumhuriyet Halk Partisi Genel Bakan

gençlik kitapçığı

Documents