1

GELİŞEN VE DEĞİŞEN ÜNİVERSİTELER VE TÜRKİYE’DE

YÜKSEK ÖĞRETİMDE ÇEVRİM-İÇİ ÖĞRETİMİN DURUMU

Hatice Gökçe BilgiçHacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, 06800, Ankara

Hgokcebilgic_at_hacettepe.edu.tr

Dilek DoğanAtatürk Üniversitesi, K.K Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Böl., 25240, Erzurum

Dilekdogan_at_atauni.edu.tr

Doç. Dr. S. Sadi SeferoğluHacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, 06800, Ankara

Sadi_at_hacettepe.edu.tr

2

Sunu Planı

Çalışmanın Amacı

Çevrim-içi Öğretim

Yükseköğretim Kurumları ve Uzaktan Eğitim

Yöntem

Bulgular

Öneriler

3

Çalışmanın AmacıÇalışma da

yüksek öğretim kurumlarının çevrim-içi öğretim sundukları uzaktan eğitim programlarındaki durumu, öğretim üyelerinin sorunları, beklentileri ve ihtiyaçlarının

ortaya konması amaçlanmıştır.

4

Çevrim-içi ÖğretimÇevrim-içi öğretim,

farklı öğretim teknolojilerinin öğrenme sürecine katılarak, farklı bilgi ve iletişim teknolojileri ile yapılandırılan,bireylere esnek olarak yapılandırılmış eğitsel materyallerin sunulduğu, zaman ve mekândan bağımsız 7/24 uygun olunan zamanda alınabilen eğitimler (Yamamoto, Demiray ve Kesim, 2010)

şeklinde tanımlanabilir.

5

Yükseköğretim Kurumları ve Uzaktan Eğitim (1)

Gelişen teknolojiler, artan ve değişen eğitim ihtiyaçları ve bu paralelde yaşam boyu öğrenme ilkesinin yaygınlaşmasıyla birlikte üniversiteler uzaktan eğitim (UE) programları başlatmaya ve var olanlarını da geliştirmeye başlamışlardır.

6

Yükseköğretim Kurumları ve Uzaktan Eğitim (2)

Yıldırım (2010) uzaktan eğitimin günümüz dünyasında üniversite eğitiminde vazgeçilmez bir eğitim yöntemi olarak karşımıza çıkmakta olduğunu ve uzaktan eğitim sisteminin, gelecekte geleneksel eğitim sisteminin yerini alacağı görüşünün yanında, geleneksel eğitim ile birlikte destek bir eğitim sistemi olarak sunulmasını savunanların da olduğuna dikkat çekmektedir.

7

Yükseköğretim Kurumları ve Uzaktan Eğitim (3)

8

Yöntem (1)

Bu çalışmada üniversitelerin uzaktan eğitim merkezlerinde çalışan alan uzmanları, çevrim-içi eğitim alanında çalışmalar gerçekleştiren öğretim elemanları ve çevrim-içi eğitim ile ders sunan öğretim elemanlarına

araştırmacılar tarafından hazırlanmış bir anket elektronik ortamda uygulanarak veriler toplanmıştır.

9

Yöntem (2)

Uygulanan anketle üniversitelerde kullanılan çevrim-içi eğitim teknolojileri,kullanılan sistemler,öğrenci sayıları, öğretim elemanlarının ihtiyaçları ve yaşanan sorunlar

gibi konularda bilgiler toplanmıştır.

10

Katılımcılar (1)

11

Katılımcılar (2)

12

Veri Toplama Aracı (1)

Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen “Türkiye’de Yüksek Öğretimde Çevrim-içi Öğretimin Durumu: Öğretim Elemanlarının Görüşleri” başlıklı anket aracılığıyla toplanmıştır.

Anket açık uçlu ve yarı yapılandırılmış 36 sorudan oluşmaktadır.

13

Veri Toplama Aracı (2)

Anket soruları geliştirilirken ilgili alanyazından yararlanılmış, anket geliştirme sürecinde 4 alan uzmanından görüş ve önerileri alınmış, daha sonra gelen geri bildirimler doğrultusunda ankete son hali verilmiştir.

14

Veri Analizi

Elektronik ortamda uygulanan anket aracılığıyla toplanan verilerin analiz edilmesinde araştırmanın amacına uygun olarak frekans ve yüzde dağılımı kullanılmıştır.

Ayrıca açık uçlu soruların veri analizinde içerik analizi yapılmıştır.

15

Bulgular

Bir Dersi Çevrim-içi Sunan Bir Öğretim Elemanının İçerikle İlgili İhtiyaçları

Bir Dersin Çevrim-içi Sunulması Sürecinde Karşılaşılan Teknik İhtiyaçlar

Uzaktan Eğitimde En Çok Karşılaşılan Aksaklıklar

Çevrim-içi Eğitimde Başarıyı Etkileyen Unsurlar

Çevrim-içi Eğitimde Eğitmenlerin Karşılaştıkları Sorunlar

Uzaktan Eğitim Merkezinde Çalışan Görevliler Açısından Görev Dağılımları

Çevrim-içi Eğitimde Kullanılan Materyaller ve Video Konferans Araçları

Çevrim-içi Eğitimde Kullanılan Öğrenme Yönetim Sistemleri (ÖYS)

Uzaktan Eğitim Merkezlerindeki Geri Dönüt Sistemi

16

Bir Dersi Çevrim-içi Sunan Bir Öğretim Elemanının İçerikle İlgili İhtiyaçları

İhtiyaç Alanları f %Uzaktan eğitime yönelik pedagoji desteği ve eğitimi 8 23Görsel materyal tasarımı 7 20İçeriğin hangi standartlara uygun hazırlanacağı 5 14Çevrim-içi ortamda içerik sunumu 5 14İçerik geliştirme 4 11ÖYS yönetim desteği 3 9Öğretim tasarımı 2 6Temel bilgisayar becerileri 1 3

Toplam 35 100

17

Bir Dersin Çevrim-içi Sunulması Sürecinde Karşılaşılan Teknik İhtiyaçlar

Öğretim Elemanlarının Teknik İhtiyaçları f %Kullanılan sistem (ÖYS ortamı) hakkında eğitim 12 50Senkron bileşenler hakkında eğitim 3 13İçerik hazırlanması 2 9Temel bilgisayar bilgisi 2 8Yazılım desteği 2 8Donanım desteği 1 4Temel internet kullanımı 1 4Öğrencilere teknik destek için 7/24 çağrı merkezi desteği 1 4

Toplam 24 100

18

Uzaktan Eğitimde En Çok Karşılaşılan Aksaklıklar (1)

Öğretim elemanlarının;Uzaktan eğitim konusundaki eksiklikleri,Teknoloji konusundaki yetersizlikleri ve Zaman sıkıntısının en öne çıkan aksaklıklar olduğu görülmüştür.

Bununla birlikteDers içeriklerinin istenen kalitede hazırlanamamasıUzaktan eğitim alanında personel eksikliği

gibi aksaklıklar da görülmektedir.

19

Uzaktan Eğitimde En Çok Karşılaşılan Aksaklıklar (2)

Teknik bağlamda belirtilen aksaklıklar içinde özellikle internet bağlantısından ve alt yapıdan kaynaklı yaşanan sorunlar vurgulanmıştır. Katılımcıların uzaktan eğitimde aksaklık olarak belirttikleri bir diğer sorun ise uzaktan eğitim konusundaki yönetmelik eksikliği ve ders içerikleri konusundaki akreditasyon çalışmalarının eksikliği olarak görülmektedir.

20

Çevrim-içi Eğitimde Başarıyı Etkileyen Unsurlar

(*Katılımcılar birden fazla seçenek seçebildikleri için yanıtların toplam sayısı katılımcı sayısından fazladır.)

Başarıyı Etkileyen Unsurlar f* %Eğitmenlerin pedagojik yeterlilik durumları 17 21Eğitmenlerin teknik yeterlilik durumları 16 20Çevrim-içi ortam teknolojilerindeki gelişmeler 15 18Kurum Yönetiminin Desteği 14 17Finansal Destek 10 12Diğer 6 7Piyasanın durumu 4 5

Toplam 83 100

21

Çevrim-içi Eğitimde Eğitmenlerin Karşılaştıkları Sorunlar

(*Katılımcılar birden fazla seçenek seçebildikleri için yanıtların toplam sayısı katılımcı sayısından fazladır.)

Karşılaşılan Sorunlar f* %Teknik sorunlar 12 31İçerik hazırlama 11 28Kullanılan çevrim-içi ortamla ilgili sorunlar 8 20Öğrenci değerlendirilmesi 4 10Geri dönüt için yeterli zamanın ayrılamaması 3 8Diğer 1 3

Toplam 39 100

22

Çevrim-içi Eğitimde Kullanılan Materyaller ve Video Konferans Araçları

Verilere göre Türkiye’de en yaygın kullanım alanı bulan eş zamanlı görüntülü konuşma programı:

Adobe Connect Open Meetings BigBlueButtonPerculus gibi programlar da kullanılmaktadır.

Araştırmalar sonucunda en çok kullanılan materyaller GrafikVideoE-kitap

23

Çevrim-içi Eğitimde Kullanılan Öğrenme Yönetim Sistemleri (ÖYS) (1)

Bu öğretim yönetim sisteminin tercih edilmesinin başlıca nedeni ücretsiz olarak sunulması ve karşılaşılan problemlerin çözümüne yönelik bilgilerin anında bulunabiliyor olması olabilir.

Araştırma sonuçlarından elde edilen verilere göre bu ortamlar içerisinde en çok kullanılan %48 ile Moodle’dır.

24

Çevrim-içi Eğitimde Kullanılan Öğrenme Yönetim Sistemleri (ÖYS) (2)

Moodle dışında katılımcılardan bazıları E-nokta, Meteksan gibi firmalar tarafından hazırlanan programları kullandıklarını belirtirken, Akademik LMS (SAUPORT) gibi kendi yazdıkları ÖYS sistemlerini kullananlar da bulunmaktadır.

25

Uzaktan Eğitim Merkezlerindeki Geri Dönüt Sistemi (1)

Bu çalışmada katılımcıların genellikle haftalık ve aylık dönüt verildiği

belirtilirken, bunun yanı sıra ihtiyaç duyulduğunda veya öğretim elemanları her istediğindeçeşitli zaman aralıklarındaayda ya da yılda bir kez

geri dönüt verildiğini belirtilmiştir.

26

Uzaktan Eğitim Merkezlerindeki Geri Dönüt Sistemi (2)

Uzaktan eğitim merkezlerinin aldığı geri dönüt sayısı bir sistemin düzenlenmesi için yetersiz kalmaktadır. Bununla beraber yine içerikle ilgili öğrencilerden alınan geri dönüt sayıları da yetersiz kalmaktadır. Katılımcılar genellikle sorun çıktığında içerikle ilgili güncellemeleri yapmayı tercih etmektedirler.

27

Öneriler (1)

Uzaktan eğitim programlarında başarıyı etkileyen en önemli üç unsurun sırasıyla:

Eğitmenlerin pedagojik yeterlilik durumları,Eğitmenlerin teknik yeterlik durumları veÇevrim-içi ortam teknolojilerindeki gelişmeler olduğu görülmektedir.

28

Öneriler (2)

Bu bağlamda üniversitelerin uzaktan eğitim programlarında etkili olabilmeleri için sistemde ders verecek eğitmenlere yönelik hem pedagojik hem de teknik anlamda destek programları sunmalarının önemli olduğu anlaşılmaktadır.

29

Öneriler (3)

Uzaktan eğitim merkezlerinde daha nitelikli eğitimlerin sunulabilmesi için eğitim verecek olan öğretim elemanlarına oryantasyon amaçlı eğitimlerin verilmesi sistemin etkili olmasında önemli katkılar sağlayabilecek bir unsur olacaktır.Bununla birlikte ayrıca öğretim elamanları ve öğrencilere istedikleri her an teknik destek verilip yaşadıkları sorunlar giderilmeye çalışılmalıdır. Bu da ancak eğitmenler ve öğrencilerden düzenli olarak alınacak geri dönütlerle gerçekleştirilebilir.

30

Öneriler (4)

Çevrim içi derslerdeki verimliliği artırmak için sürece başlamadan önce;

görev dağılımı, içeriklerin oluşturulması, kullanılacak araç gereçlerin belirlenmesi ve eğitmenlerin çevrim-içi derslere hazırlanması süreci çok iyi bir şekilde planlanmalıdır.

Çünkü planlama başarılı olmanın en önemli ön koşuludur.

31

Teşekkür Ederiz!

Hatice Gökçe BilgiçHacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, 06800, Ankara

hgokcebilgic@hacettepe.edu.tr

Dilek DoğanAtatürk Üniversitesi, K.K Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Böl., 25240, Erzurum

dilekdogan@atauni.edu.tr

Doç. Dr. S. Sadi SeferoğluHacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü, 06800, Ankara

sadi@hacettepe.edu.tr