GÃY XƯƠNG HỞ

ĐẠI HỌC Y HUẾ

BỘ MÔN NGOẠI

Le Nghi Thanh Nhan MD., PhD.

LỊCH SỬ Hypocrate điều trị bằng sắt nung nóng và chỉ có thể làm

thuận lợi quá trình lành VT 1538 Ambroise Paré sát khuẩn Vt bằng dầu nóng Thế kỷ 18 Desault đưa ra khái niệm cắt lọc Lister: đắp gạt tẩm axit cacbolic Trước chiến tranh thế giới thứ nhất: gãy xương hở = cắt

cụt và tỷ lệ tử vong là 70% với hở gãy xương đùi. Chiến tranh thế giới thứ II: ra đời của sulfamid Kháng sinh sử dụng rộng rãi trong chiến tranh Triều tiên Hiện nay gãy xương hở có kèm thương tổn mạch máu,

tỷ lệ cắt cụt trên 50 %.

GÃY XƯƠNG HỞ ?Ổ GÃY THÔNG VỚI MÔI TRƯỜNG BÊN NGOÀI

NGUY CƠ CỦA GÃY XƯƠNG HỞ

Nhiễm bẩn gây nhiễm khuẩn Mất phần mềm che phủ xương Lóc da, màng xương gây mất sức

sống của da và xương

SINH LÝ BỆNHGÃY XƯƠNG HỞ

Ổ GÃY THÔNG

VỚI BÊN NGOÀI

LÓC DA MÔ MỀM

LÓC MÀNG XƯƠNG

NHIỄM KHUẨN

VIÊM XƯƠNG

CHẬM LIỀN XƯƠNG KHỚP GIẢ

HOẠI TỬ DA MÔ MỀM

NUÔI DƯỠNG XƯƠNG KÉM

GIẢM SỨC ĐỀ KHÁNG

TẠI CHỔ

THƯƠNG TỔN MẠCH MÁU THẦN KINH

ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỂ HỌC

Nghiên cứu của EDINBURG ORTHOPAEDIC TRAUMA UNIT với 1000 gãy hở trong 75 tháng:

Vùng gãy: thân xương 12%, đầu xương 1,2%

Xương dài: chày 21%, đùi 12%, cẳng tay 9%, cánh tay 6%

Vi khuẩn học: Nơi xảy ra tai nạn: pseudomonas, clostridium

Tại bệnh viện: staphylococcus aureus, enterococcus, clostridium

100000VK/ GAM mô NHIỄM KHUẨN

PHÂN ĐỘ

CAUCHOIX: 3 độ DUPART GUSTILO-ANDERSON – 1976: 3 độ GUSTILO-GRUNINGER-DAVIS – 1987 TSCHERNE – 1984: 4 độ ...

PHÂN ĐỘ GUSTILO VÀ CSDựa trên mức độ thương tổn phần mềm và độ vấy bẩn chia ra 3 độ:

Độ gãy Vết thương Vấy bẩn Tổn thương mô mềm Tổn thương xương

I<1cm, năng lượng thấp.

Thường do gãy từ trong ra ngoài

Sạch Tối thiểu Đơn giản

II1cm.

Năng lượng vừaVừa

Vừa,

đụng dập một vài cơ của một khoang cơ

Phứt tạp vừa phải

III A Thường > 10cm. Năng lượng cao

NhiềuDập nát nặng, lóc da và màng xương ít

Thường xương gãy phứt tạp nhưng mô mềm còn đủ che xương

III B Thường > 10cm Năng lượng cao

NhiềuMất phần mềm lớn, lóc màng xương và da rộng, lộ xương

Thường xương gãy phứt tạp và cần làm vạt che phủ xương gãy

III C Thường > 10cm Năng lượng cao

Nhiều

Cụt chi

Mất phần mềm lớn và thương tổn mạch máu cần can thiệp ngay

Thường xương gãy phứt tạp và cần làm vạt che phủ xương gãy

PHÂN ĐỘ GUSTILO tiếp tục

Chú ý:

Gãy phứt tạp, gãy hai tầng, mất đoạn xương

Gãy trong môi trường bẩn như nông trại

Gãy trong các tai nạn giao thông tốc độ cao

Gãy do đạn bắn

Đến muộn >8h

Xem như gãy độ III

Vết thương vấy nhiễm

Tiếp xúc với nước, dầu, chất phân Nhiễm bẩn khuẩn chí do vết cắn Vấy bẩn rõ, Đến muộn >12h

Năng lượng cao

Gãy nhiều đoạn Mất đoạn xương CEK Cơ chế nghiền ép Lóc da rộng KHPM đòi hỏi phải làm vạt che phủ

ĐIỀU TRỊ

MỤC TIÊU: Phòng chống được nhiễm trùng Lành vết thương phần mềm và liền xương Phục hồi được cấu trúc giải phẫu Phục hồi được chức năng

CÁC BƯỚC CAN THIỆP

Đánh giá thương tổn và xử trí bước đầu tại phòng cấp cứu Phẫu thuật bước đầu

Cắt lọc vết thương

Cố định xương gãy Phẫu thuật thì hai

Phẫu thuật tái tạo phần mềm

Ghép xương Phục hồi chức năng

TẠI PHÒNG CẤP CỨU Hồi sức Làm sạch vết thương và băng sạch Nắn thẳng trục và bất động chi gãy Kháng sinh và SAT Chụp x quang xương gãy XN tiền phẫu

PHẪU THUẬT BƯỚC ĐẦU

Mục tiêu: Bảo tồn sự sống của bệnh nhân và chi

gãy Đánh giá chính xác tổn thương Cắt lọc vết thương: cẩn thận. tỷ mỷ và loại

bỏ hết mô chết, lặp lại sau 48-72 giờ Cố định xương gãy: vững chắc và phải

được che phủ

PHẪU THUẬT KẾT HỢP XƯƠNG Độ I: giống gãy xương kín Độ II:nẹp vít, đinh nội tủy không khoan ống tủy,

khung cố định ngoài Độ IIIA: đinh nội tủy không khoan ống tủy, khung

cố định ngoài Độ IIIB:Khung cố định ngoài-vạt che phủ khuyết

hổng phần mềm Độ IIIC: khâu nối chi

Chỉ số MESS (Mangled extremity severity score)A Tổn thương mô mềm/ xg Điểm

1 Năng lượng thấp ( dao đâm, gãy đơn giản, VT hỏa khí năng lương thấp) 1

2 Năng lượng trung bình ( gãy hở/ gãy nhiều mảnh hoặc trật khớp) 2

3 Năng lượng cao ( đạn bắn ở cự ly gần, VT hỏa khí năng lượng cao, do nghiền nát) 3

4 Năng lượng rất cao (nhổ rách mô mềm, vấy bẩn nhiều) 4

B Thiếu máu chi

1 Không bắt mạch được hoặc mạch yếu nhưng tươi máu chi tốt 1b

2 Mất mạch, dị cảm, giảm tuần hoàn mao mạch 2b

3 Lạnh, liệt, mất cảm giác 3b

C Sốc

1

HATT<90mmHg 0

2

Tụt HA thoáng qua 1

3

Tut HA kéo dài 2

D Tuổi

1

<30 0

2

30-50 2

3

>50 1

GÃY HỞ IIIA

GÃY HỞ ĐỘ IIIA

GÃY HỞ ĐỘ IIIC

GÃY HỞ ĐỘ IIIB