gambiadag 2011 workshop water
DESCRIPTION
Gambiadag 2011 workshop water, SamSamWaterTRANSCRIPT
Gambiadag 2011Workshop Water
16 april 2011
Cedrick GijsbertsenMaarten Kuiper
Introductie
Cedrick Gijsbertsen en Maarten Kuiper, (geo)hydrologen werkzaam bij Wareco Ingenieurs.
Cedrick Gijsbertsen mede-oprichter van de SamSamWater Foundation. Maarten Kuiper specialist bij SamSamWater. http://www.samsamwater.com
Doel van de SamSamWater Foundation:- Samen met lokale partners en andere
stichtingen/NGO’s ondersteunen van waterprojecten- Delen van kennis en informatie
Als vrijwilligers betrokken bij diverse water projecten in ontwikkelingslanden (Burkina Faso, Kenia, Tanzania, Oeganda, Somalië, Suriname).
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Introductie
Deze presentatie en een overzicht van alle links ( ) zijn terug te vinden op
http://www.samsamwater.com/gambiadag
Vragen? Interactie wordt gewaardeerd!
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Doel van deze workshop
Geeft geen overzicht van alle mogelijke methodenBiedt een bredere blik voor oplossingen watervoorziening
Onderscheid tussen verschillende waterbehoeftes:• Huishoudelijk gebruik
• Drinkwater• Koken• Wassen• Etc.
• Drinkwater voor vee• Irrigatie• Stenen maken• Etc.
Niet alle methodes zijn geschikt voor drinkwater.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Indeling
• Intro: Water in Gambia
• Technieken:• Regenwater• Oppervlaktewater• Grondwater• Kunstmatige infiltratie
• Welke is het beste?
• Beheer
• Conclusies
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Water in Gambia
1. de rivier2. regen en verdamping3. grondwater en gebruik
8 km3 per jaar
Vergelijkbaar met de Maas
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
De rivier
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Bron: Gambia National Adaptation Programme of Action (NAPA) on Climate Change
Tot zo’n 240 km periodiek brak tot zout (FAO 2003) In droge periode beperkt bruikbaar
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
http://www.samsamwater.com/climate
Neerslag en verdamping
Jaarlijkse neerslag: vergelijkbaar met NL, maar sterk seizoenaalJaarlijkse verdamping: veel groter!
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Onze tool wordt al veel gebruikt!
Overal aanwezig, vaak van goede kwaliteit
Relatief ondiep grondwater
Klein gedeelte van de rivier ten goede aan grondwater (1/16e)
Als veel onttrekkingen -> dalende grondwaterstandDan nog meer onttrekken?
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Grondwater en gebruik
“The level of the ground water is constantly sinking and there have been water shortages for a number of years…
… The situation will only be improved by drilling new bore holes and constructing more overhead water tanks at Kotu South.” http://www.accessgambia.com/information/water.html
(Ceesay and Son et al., 1987).
Grondwater levert grootste deel vraag huishoudelijk water
Afwisseling grote puttenvelden en kleinschalige pompjes
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
(Njie, M 2002b)
Gebruik:23,5 m3 /persoon/jaar
Senegal: 163 m3
VS: 1.690 m3
(FAO/AQUASTATS 2003).
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Grondwater overal aanwezig, nu nog wel …
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Hoe kom je aan water? De technieken.
• Regenwater• Oppervlaktewater• Grondwater• Kunstmatige infiltratie
Regenwater
Potentieel dus een grote bron van water, alleen vaker niet dan wel beschikbaar (seizoenaal).
Noodzaak tot het opslaan van water in de natte tijd voor gebruik in de droge tijd. Veel (en vaak goedkope) methoden van opslag beschikbaar. Voorbeelden:http://www.agromisa.org/displayblob.php?ForeignKey=331&Id=134http://www.worldagroforestrycentre.org/water/downloads/Watershed%20Publications/2002%20nega%20and%20kimeu.pdf
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Regenwater van daken
Belangrijk:Zorg ervoor dat eerste (vuile) water (“first flush”) niet in de opslagtank terecht komt. Denk aan grote overbrugging droge periode
Als het water op de juiste manier wordt opgeslagen is zuivering vaak niet eens nodig.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Regenwater
Maar niet alleen regenwater opvang vanaf daken. Allerlei oppervlaktes zijn geschikt.
Bijvoorbeeld:
Rotsenhttp://www.samsamwater.com/library/Book1%20Water%20from%20Rock%20Outcrops.pdf
Wegenhttp://www.samsamwater.com/library/Book6%20Water%20from%20roads.pdf
Landoppervlaktehttp://www.samsamwater.com/library/Book8_Water_supply_by_Rural_Builders.pdf?SESSID=dcc2c5befe35ef2a5b41f1a6350c61e2
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Zeker in combinatie met andere methoden.
Conclusie regenwater
Regenwater opvang van daken kan voorzien in een aanzienlijk deel van het benodigde water voor huishoudelijk gebruik.
Andere bronnen van regenwater opvang (rotsen, wegen, etc.) kunnen een goede aanvulling zijn voor andere waterbehoeftes (vee, irrigatie, etc.)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Oppervlaktewater
“Makkelijke” bron van water. Toegankelijk!
Nadelen en risico’s oppervlaktewater:• Vervuiling van bovenstrooms (steden, industrie,
fecaliën)• Besmetting door mensen & dieren• Veel verlies en slechtere waterkwaliteit door
verdamping• Ziektes (muskieten)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Oppervlaktewater
Bij voorkeur geen rechtstreekse inname rivierwater, maar gebruik maken van oeverfiltratie (zuivering door de bodem, schoner water door filtering en afbraak bacteriën en virussen)
10 m afstand zorgt al voor een aanzienlijke afname van het risico op ziekmakers. Let op: zout blijft aanwezig.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Oppervlaktewater
Ondanks nadelen is oppervlaktewater vaak toch een belangrijke bron voor water. Zeker in combinatie met andere methoden.
Gezien de kleine schaal vaak bijna geen invloed op benedenstroomse gebruikers.
Maar vaak niet geschikt als drinkwater.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Oppervlaktewater
Waterpyramide: Zuivering van brak grondwater in combinatie met opvang regenwater. Relatief duur, maar downscaling wellicht mogelijk.
http://www.waterpyramid.nl/
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Grondwater
Overal aanwezig!
Verschillende dieptes:• van heel ondiep (bijv. in rivierbedding)• tot heel diep (boreholes van meer dan 100 m)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Grondwater
Voordelen grondwater:• Vaak niet verontreinigd, natuurlijk gefilterd• Goed beschermd in de bodem• Geen verdamping
Nadelen grondwater:• Niet overal bereikbaar of genoeg water• Soms is de kwaliteit niet goed (brak/fluoride/arseen)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Grondwater
Diepe putten ofBoreholes.
(soms > 100 m)
Risico’s• Mogelijk slechte kwaliteit (zout/ijzer)• Leegpompen van de voorraad (is wel genoeg
beschikbaar?)• Veel geld uitgeven, nog steeds geen water!
Onderzoek naar hoeveelheid en kwaliteit water, omgevings- beinvloeding is daarom belangrijk! Bronnen in de omgeving geven veel info!!
Nadelen grondwater:• Niet overal bereikbaar of genoeg water• Soms is de kwaliteit niet goed (brak/fluoride/arseen)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Conclusie grondwater
Grondwater is een belangrijke bron voor schoon drinkwater. Het is alleen geen onuitputtelijke bron.
•Heeft het onttrekken van grondwater invloed op de put van de buren ofnabijgelegen dorp?
•Schoon drinkwater is schaars. Gebruik schoon grondwater niet voor doeleinden die ook met “grijs” water kunnen worden voorzien.
Nadelen grondwater:• Niet overal bereikbaar of genoeg water• Soms is de kwaliteit niet goed (brak/fluoride/arseen)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Kunstmatige infiltratie
Zorgen dat (tijdens en na de regentijd) extra water de bodem in zakt, zodat dit tijdens de droge tijd gebruikt kan worden.
Voordelen:• Beschermd tegen verdamping• Opslag in de bodem heeft vaak een zuiverende werking• Geen muskieten
Nadelen:• Hoeveel kun je terugwinnen?• Soms (afhankelijk van geologie) verontreiniging bijv.
door zout• Minder oppervlaktewater beschikbaar
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Kunstmatige infiltratie
Voorbeeld 1: Sand Storage DamsWateropslag in zand van rivierbeddingen
http://www.sanddam.org
riverbank
old riverbed
accumulated sand
groundwaterdam
hardrock
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Kunstmatige infiltratie
Voorbeeld 2: Micro-dammenKleine dammen in seizoenale rivieren
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Kunstmatige infiltratie
Het geïnfiltreerde water kan in de droge tijd gebruikt worden.
Water kan onttrokken worden met (handgegraven) ondiepe putten.
Vaak zijn er al ondiepe putten aanwezig (met name bij seizoenale rivieren). Let op: Vaak open putten met groot risico op besmetting.
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Conclusie kunstmatige infiltratie
Met eenvoudige middelen en voor weinig geld zijn open putten tot een veilige bron van drinkwater te makenhttp://www.akvo.org/wiki/index.php/Portal:Water
Water dat de grond in zakt hoeft geen verlies te zijn! Het kan een bron van drinkwater vormen met een goede kwaliteit!
Ondiep grondwater kan een hele veilige bron zijn voor drinkwater! (Ruim 1 miljoen mensen in Noord Holland drinken het!)
introductie |regenwater | oppervlaktewater | grondwater | kunstmatige infiltratie
Welke techniek is nu de beste?
riverbank
old riverbed
accumulated sand
groundwaterdam
hardrock
Probleem
Probleem
Niet genoeg water
Zieke kinderen
Water is niet lekker
Ver lopen, dus geen school
Alleen in droge periode tekort
Bron werkte eerste wel,maar nu niet meer
Hele community heeft probleem
Genoeg voor huishoudelijk water, maar niet voor golfterrein
Wij geen water,buren wel
Probleem
Waterkennis gebied
Waterkennis
gebied
Regenwater stroomt snel weg
Veel verdamping
Veel zout water
Lokaal donkerbruin water
Veel water naar rijstvelden
Dalende grondwaterstand
Grondwaterstand diep
Op 5 km een bestaand en werkend puttenveld
Kort neerslagseizoen
Doorlatende bodemlagen
Probleem
Waterkennis gebied
Oorzaak
Oorzaak
Kwaliteitsverlies door te lange opslag in reservoir
Onvoldoende buffer voor droge periode
IJzer in bodem
Rijstveld onneemt al het water
Vrouw die bron onderhield is weg
Te lange reistijd naar bron
Onvoldoende kennis
Veel verdamping door oppervlakkige buffer
Probleem
Waterkennis gebied
Oorzaak Oplossing
Probleem
Waterkennis gebied
Oorzaak Oplossing
€€€ technieken
sociaal draagvlak
lokale middelen
verantwoor-delijkheid
educatie
Probleem
Waterkennis gebied
Oorzaak Oplossing
€€€ technieken
sociaal draagvlak
lokale middelen
verantwoor-delijkheid
educatie
Succes
Welke techniek is nu de beste?
Er is geen “beste” techniek!
Ondermeer afhankelijk van: • het waterprobleem dat komt vanuit de lokale bevolking (bijv. drink- of irrigatiewater).
• het gebied waar de techniek wordt toegepast (hoeveelheid regen, diepte grondwater, hoeveel mensen hebben voordeel van de techniek etc.)
• budget en onderhoud
Een paar tips:
• Betrek lokale mensen (NGO) bij ontwerp en aanleg van een systeem
• Zorg dat iemand lokaal verantwoordelijk is en dat de community meewerkt (bijv. gebruik kost geld)
• Documenteer onderhoudsmethode
• Rekening houden met lokale situatie (gebruik van materialen en apparatuur die in het gebied verkrijgbaar/standaard zijn)
Beheer
Hoe onderhouden?Wie beheert?
Conclusies
Bekijk alle opties voor de (drink)watervoorziening.
Kies afhankelijk van de lokale omstandigheden de meest geschikte methode, of combinatie van methoden. Zorg dat onderhoud en beheer gewaarborgd blijven
Hou daarbij rekening met de kwaliteit van het water:• Gebruik de beste bron als drinkwater.• Gebruik eventueel andere bronnen voor vee, irrigatie,
etc.
Conclusies
Een combinatie van methoden kan voldoende water leveren voor alle behoeftes.
Bijvoorbeeld:• Oppervlaktewater achter een dam voor irrigatie en
vee.• Ondiep geïnfiltreerd water in de rivierbedding met
een ondiepe put voor drinkwater.• Rooftop water harvesting bij een huis verder van de
rivier.
Vragen en meer informatie
Deze presentatie en een overzicht van alle links:http://www.samsamwater.com/gambiadag
Meer informatie of vragen:[email protected] of 06 – 46 06 35 23