ГАЗАРЗҮЙН

ХИЧЭЭЛ

www.facebook.com/I love geography/

БАГИЙН ДҮРЭМ

Чулуун мандлын хөдөлгөөн

Өнөөдрийн хичээлийн

сэдэв

“ГАЛТ УУЛ”

ТУРШИЛТЫН АЮУЛГҮЙ

АЖИЛЛАГААНЫ ЗААВАР

• Туршилтыг багшийн

зааврын дагуу хийж

гүйцэтгэх

• Туршилтын материал

болох уксусыг нүд,

хамарнаасаа хол

байлгах

• Макеттай болгоомжтой

харьцах

ГАЛТ УУЛШИЛ

Галт уулшил бол

газрын давхарга

руу магма

нэвчих,газрын

гадарга дээр

бялхаж гарахтай

холбоо бүхий

үзэгдэлүүдийн

нэгдэл юм.

ГАЛТ УУЛЫН БҮТЭЦ

Магма

Сууриллаг буюу хүрмэн

чулуун

Исэллэг буюу боржингийн

магма

Магмын урсах чадвар

Мауно Лоа:

Исэллэг магма

Магма нь зууралдамтгай

SiO2- 78%

Везуви

Сууриллаг магма

Магма нь шингэн

SiO2- 55%

ГАЛТ УУЛШИЛ БА ТҮҮНИЙ ТӨРӨЛ

Галт уулшлыг дотор нь:

1. Магма их хүчээр

шахагдан газрын

давхаргын ан

цаваар нэвчихийг

шургамал галт

уулшил гэнэ.

2. Магма газрын

гадарга дээр ил гарч

ирвэл бялхмал галт

уулшил гэнэ.

ГАЛТ УУЛШИЛ БА ТҮҮНИЙ ТӨРӨЛ

• Шургамал галт уулшлын үед магма газрын гадарга дээр ил гарч ирэхгүй замдаа царцаж лакколит,батолит(мөөг хэлбэртэй) гэж нэрлэгдэх шургамал чулуулгийн

биетүүд газрын гүнд үүсдэг.

• Бялхмал галт уулшил нь лаав бялхах,чулуулаг дэлбэрэн бутарч цацагдах,усны уур,хий дэгдэх замаар илэрнэ.Бялхмал галт уулшлын дүнд бөмбөгөр,шовх галт уулс үүсдэг бөгөөд оройд нь галт уулын тогоо(кратер)байдаг.

• Ан цавын галт уул

нь газрын

давхаргын тектоник

ангалыг дагаж

үүснэ.Ангал,хагарла

ар хөөрч бялхаж буй

лаав түүний

амсраас хоёр тийш

тарж урсан,царцаж

өндөрлөг үүсгэнэ.

• Төв бялхалтын галт

уул нь магма урсан

гарах,үнс,чандруу

бусад зүйлс

цацагдах суваг

болон өрх

үүсгэнэ.Өрх тогоо нь

хэдэн арван метрээс

хэдэн км ч хүрнэ.

Галт уулыг үүсэх байлаар нь:

Алжаал тайлах дасгал

ИРГЭНИЙ

ХАМГААЛАЛТ

Дэлхийн томоохон галт уул

Галт уулыг бялхах байдал

ба магмын найрлагаар нь:

Давхраа

т галт

уул

Лаавын буюу Бамбайн галт уул

Бөмбөгөр маягийн галт уул

Үнсэн конус галт уул

Галт уулс дэлбэрэлтийн байдлаараа

бас олон янз байдаг.

Хавай арал

Шүрэн арал

Шүрэн арал

Одоо үед хүмүүс галт уулнаас

айхгүйгээр зэрэгцэн оршиж харинч бүр

аялал жуулчлалд ашиглаж байна.

Гэрийн даалгаварт

Дэлхийн 10 том галт уулуудыг магмын

найрлагаар нь ангилан, аюултай-

аюулгүй галт уулаар нь ангилах

Бататгал

Газрын давхаргын тектоник ангал,хагарлаар хөөрч бялхаж буй лаав амсраас 2 тийш урсан царцаж буй галт уулыг юу гэж нэрлэдэг вэ?

a) Төв бялхалтын галт уул b) Унтарсан галт уул

с) Ан цавын галт уул d) Бялхаж буй галт уул

Галт уулын магма нь урсан гарч үе үе дэлбэрэн үнс,чандруу болон цацагдаж өрх тогоо үүссэн галт уулыг юу гэж нэрлэдэг вэ?

a) Төв бялхалтын галт уул b) Унтарсан галт уул

с) Ан цавын галт уул d) Бялхаж буй галт уул

Аль нь Италид байдаг галт уул вэ?

a) Фүжи галт уул b) Муана-Кеа галт уул

с) Этна галт уул d) Кракатау галт уул

Аль нь Хавайн аралд байдаг галт уул вэ?

a) Фүжи галт уул b) Муано-Лоа галт уул

с) Этна галт уул d) Кракатау галт уул

Галт уулыг үүсэх байдлаар нь юу гэж ангилдаг вэ?

a) Төв бялхалтын ба Ан цавын b) Лаавын ба бамбайн

с) Давхраат ба бөмбөгөр маягийн d) Бялхалтын ба Лаавын

Хичээлд

идэвхтэй

оролцсон шавь

нартаа

баярлалаа !