TướngQuânGiữaMêHồnTrận

GabrielGarciaMarquez

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:

Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach

TableofContents[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25][26][27][28][29][30][31][32][33][34][35][36][37][38][39][40][41][42]

[43][44][45][46][47][48][49][50]

GIỚITHIỆUTÁCGIẢ

Gabriel García Márquez sinh ngày 06-3-1928, tại Aracataca (Colombia); Hiện sống tạiMexicoCity.GiảiNobelVănhọc1982.

G.GarcíaMárquezđượctraogiảiNobelvìnhữngtiểuthuyếtvàtruyệnngắnmàtrongđótưởngtượngvàhiệnthựchòavàonhau,phảnánhcuộcsốngvànhữngxungđộtcủacảmộtchâulục.SựrađờitiểuthuyếtTrămnămcôđơn (1967)đãgâynênmộtcơnchấnđộnglớntrongnềnvănhọcthếgiớivàkhiếnôngtrởnênđặcbiệtnổitiếng.

GabrielGarcíaMárquezlàconcảtronggiađìnhlàmnghềtrồngchuối,có16ngườicon,củamộtbưutánghèoởlàngArakataka,tỉnhColombia.KhiG.GarcíaMárquezcònbé,bốmẹđiđếnmột thànhphốkhác, để cậu lại choôngbàngoạinuôidưỡng.GarcíaMárquez rất thíchbàngoại-ngườiđãkểchocậunghevôvànchuyệncổtíchvàtruyềnthuyếtvềsauđãđivàotácphẩmcủanhàvănG.GarcíaMárqueztươnglai.Cònôngngoại,mộtđạitávềhưuthìkểchocậunghetuổitrẻchiếntrậncủamình.

Năm lên 8 ông ngoạimất, GarcíaMárquez về sống với chamẹởBaranquila. Tốt nghiệptrườngdòngJesuitnăm1943,ôngvàohọctrườngSipakuiraởngoạiôBogota.Năm1947,ônghọcluậttạiĐạihọcColombia.Cùngnăm,tờNgườiquansát(Espectador)đãintruyệnvừađầutaycủaôngNgườitừchốithứbavàtrongvòngsáunămsauđãinhơnchụctruyệnngắnnữa.Trườngtổnghợpbịđóngcửavìbạođộng,G.GarcíaMárquezchuyểnđếnCartahenalàmbáovàsángtácvănhọc.Năm1955ônghoànthànhcuốntiểuthuyếtđầutayBãolá.

Năm1954G.GarcíaMárquezcộngtácvớitạpchíNgườiquansátvớitưcáchlàpháiviênhảingoạilàmviệctạiRoma,Paris,Barcelona,Caracas,NewYorkvàlậptứctrởthành“ngôisao”phóngsự;ôngchođăng14bàibáovềviệccáctàuchiếnColombiachởhàngbuônlậukhiếntờbáophảiđóngcửavàôngmấtviệclàm.Năm1958,ôngkếthônvớiMercedesBarchaPardo,ngườimàôngđãyêutừkhinàngmườibatuổivàhaingườichờđợinhausuốtmườimấynămròng;họcóhaicon.Sauhainămlàmphóngviêntựdo,GarcíaMárqueznhậnlàmchohãngthôngtấnbáochíCubaPressiaLatin;năm1961ôngchuyểnđếnMexicokiếmsốngbằngviệcviếtkịchbảnsânkhấu,làmbáovàviếtvăn.

Năm1967G.GarcíaMárquezsangTâyBanNha;cũngnămnàyrađờitiểuthuyếtTrămnămcôđơn-cuốnsáchtônvinhnhàvănvàtrởthànhtácphẩmvănxuôicủamộttácgiảMỹLatinhđượcđọcnhiềunhất.P.Nerudanói“cóthểđâylàpháthiệnvĩđạinhấtbằngtiếngTâyBanNhakểtừthờiDonQuijote”.Sáchbánhếttrongvòngmộttuần,đượcnhậnđịnhlàđãgâyra“mộttrậnđộngđấtvănhọc”.CuốnsáchkểvềlàngMacondohuyềnthoạilàbiểutượngcủaChâuMỹ

Latinh,vàlịchsửngôilàngcùngdònghọBuendialàbiểutượngcholịchsửthếgiới.Năm1975,GarcíaMárquezviếtMùathucủatrưởnglão;năm1981ôngxuấtbảnKísựvềcáichếtđượcbáotrước.Năm1982ôngnhậngiảiNobel“vìnhữngtiểuthuyếtvàtruyệnngắn,trongđótưởngtượngvàhiệnthựchòavàonhau,phảnánhcuộcsốngvànhữngxungđộtcủacảmộtchâulục”.

G.GarcíaMárquezlàbạnthâncủachủtịchCubaFidelCastro,mặcdùôngkhôngđồngývớinhiềuđiềutrongchínhsáchcủaCuba;ôngđứngvềphíanhữngngườiyếu,bịápbứcbóclột.SaukhinhậngiảiNobel,G.GarcíaMárqueztiếptụcsángtácnhữngtiểuthuyếtnổitiếngthếgiớinhưTìnhyêuthờithổtả,TướngquângiữamêhồntrậnvàmớiđâynhấtlàTìnhyêuvàlũquỷkhác.Vềgià,GarcíaMárquezbịungthư,nhưngtrêngiườngbệnh,ôngvẫntiếptụcsángtác.Năm2003,ôngchorađờicuốntựtruyệnSốngđểkểlại(đượcdịchratiếngViệtnăm2005).G.GarcíaMárquezđượccoilànhàvănđangsốngnổitiếngnhất,đượcđọcnhiềunhấtkhôngchỉởChâuMỹLatinh,màcủacảthếgiới,làngọncờtiêubiểucủachủnghĩahiệnthựchuyềnảoMỹLatinh.

TácphẩmcủaG.GarcíaMárquezđượcdịchvàđọcnhiềuởViệtNammàcôngđầuthuộcvềcốdịchgiảNguyễnTrungĐức.

Tácphẩm:

-Ngườitừchốithứba(1947),truyệnvừa.

-Bãolá(Lahojarasca,1952),tiểuthuyết.

-Ngàiđạitáchờthư(Elcolonelnotienequienleescriba,1958),truyệnvừa[Noonewritestothecolonel].

-Đámtangcủabàmẹvĩđại(Losfuneralesdelamamagrande,1962),tiểuthuyết.

-Giờxấu(Lamalahora,1962),tiểuthuyết.

- Trăm năm cô đơn (Cien años de soledad, 1967), tiểu thuyết [One hundred years ofsolitude].

-Mùa thucủa trưởng lão (El otoñodel patriarca, 1975), tiểu thuyết [TheAutumnof thePatriarch].

-Kí sự về cái chết đượcbáo trước (Cronicadeunamuerte anunciada, 1982), tiểu thuyết[Chronicleofadeathforetold].

-Tìnhyêuthờithổtả(Elamorenlostiemposdecólera,1985),tiểuthuyết[Loveinthetimeofcholera].

-Tướngquângiữamêhồntrận(Elgeneralensulaberinto,1989),tiểuthuyết[Thegeneralinhislabyrinth].

-Tìnhyêuvàlũquỷkhác(Delamoryotrosdemonios,1994),tiểuthuyết[Ofloveandotherdemons].

- Tin tức về một vụ bắt cóc (Noticia de un secuestro, 1996), tiểu thuyết [News of aKidnapping].

-Sốngđểkểlại(Vivirparacontarla,2003),tựtruyện[Livingtotellthetale].

-Hồiứcvềnhữngcôgáiđiếmbuồn(Memoriademisputastristes,2004),tiểuthuyết.

TácphẩmđãdịchratiếngViệt:

-Kýsựvềmộtcáichếtđãđượcbáotrước(tiểuthuyết),NguyễnMạnhTứdịch,NXBVănHọc,1983.

-Ngàiđạitáchờthư(tậptruyện),NguyễnTrungĐức-PhạmĐìnhLợi-NguyễnMạnhTứdịch,NXBVănHọc,1983;2001.

-Ngườichếttrôiđẹpnhấttrầngian,NguyễnTrungĐứcdịch,NXBHảiPhòng-NXBĐồngNai,1987.

-Giờxấu(tiểuthuyết),NguyễnTrungĐứcdịch,NXBThanhNiên,1989;NXBVănHọc,2001.

-Tướngquângiữamêhồntrận(tiểuthuyết),NguyễnTrungĐứcdịch,NXBVănHọc,1990;NXBHộiNhàVăn,1999.

-Mườihaitruyệnphiêudạt(tậptruyện),NguyễnTrungĐứcdịch,NXBQuânĐộiNhânDân,1995;NXBVănHọc,2004.

-Tìnhyêuthờithổtả(tiểuthuyết),NguyễnTrungĐứcdịch,NXBVănHọc,1995;2000.

-Trămnămcôđơn(tiểuthuyết),NguyễnTrungĐức-PhạmĐìnhLợi-NguyễnQuốcDũngdịch,NXBVănHọc,1986;1992;1999;2000.

-36truyệnđặcsắc(tậptruyệnngắn),NguyễnTrungĐứcdịch,NXBVănHọc,2001.

-Tintứcvềmộtvụbắtcóc(tiểuthuyết),ĐoànĐìnhCadịch,NXBĐàNẵng,1998;NXBVănNghệTP.HCM,2001.

-Nhữngngườihànhhươngkìlạ(tậptruyệnngắn),PhanQuangĐịnhdịch,NXBThanhNiên,2002.

-Tuyểntậptruyệnngắn,NguyễnTrungĐứcdịch,NXBVănHọc,2004.

-Sốngđểkểlại(hồikí),LêXuânQuỳnhdịch,NXBTP.HồChíMinh,2005.

-Ônggiàvàđôicánhkhổnglồ,NguyễnTrungĐứcdịch,introngTậptruyệnngắnnướcngoàichọnlọc,NXBQuânĐộiNhânDân,1998;TuyểntậptruyệnngắnChâuMỹLatinh,NXBHộiNhàVăn,1999.

-Làngnàykhôngcókẻtrộm,QuàTết,NguyễnTrungĐứcdịch,introngTruyệnngắnchọnlọc-tácgiảđoạtgiảiNobel,NXBHộiNhàVăn,1998;TuyểntậptruyệnngắncáctácgiảđoạtgiảiNobel,NXBHộiNhàVăn,2004.

-Dấumáuemtrêntuyết(tậptruyện),NguyễnTrungĐứcdịch,NXBĐàNẵng,1997.

-Máybaycủangườiđẹpngủ,GióBắc,MùahèhạnhphúccủabàPhorớt,Thánhbà,NgườibạnMutitcủatôi,ThưaTổngthống-chúcngàithượnglộbìnhan,Dấumáuemtrêntuyết,NguyễnTrungĐứcdịch;Giấcngủtrưangàythứba,NguyễnKimThạchdịch,introngTuyểntậptruyệnngắnChâuMỹLatinh,NXBHộiNhàVăn,1999.

-Chuyệnbuồnkhông thể tinđượccủaÊrênhđirangây thơvàngườibàbất lương,NguyễnTrungĐứcdịch, in trongcuốnThời cơcủaMatraga,NXBMũiCàMau,1986;Những truyệnngắnnổitiếngthếgiới,NXBHộiNhàVăn,1999.

- Buổi chiều tuyệt vời của Bantaxa, Dương Tường dịch; Thần chết thường ẩn sau áitình,Ngườichếttrôiđẹpnhấttrầngian,NguyễnTrungĐứcdịch, in trongTuyển tập truyệnngắncáctácgiảđoạtgiảiNobel,NXBVănHọc,1999.

-Biểncủathờiđãmất,NguyễnTrungĐứcdịch,introngTruyệnngắnchọnlọc-tácgiảđoạtgiảiNobel,NXBHộiNhàVăn,1998;TuyểntậptruyệnngắncáctácgiảđoạtgiảiNobel,NXBVănHọc,1999;TruyệnngắnChâuMỹ,NXBVănHọc,2000;TuyểntậptruyệnngắncáctácgiảđoạtgiảiNobel,NXBHộiNhàVăn,2004.

-BàMariaDosPrzeres,ĐoànĐìnhCadịch, in trongTruyệnngắnChâuMỹ,NXBVănHọc,2000.

-Đôimắtchóxanh,NguyễnTrungĐứcdịch,introngTruyệnngắnChâuMỹ,NXBVănHọc,2000; Truyện ngắn chọn lọc - tác giả đoạt giải Nobel, NXBHội Nhà Văn, 1998; Tuyển tậptruyệnngắncáctácgiảđoạtgiảiNobel,NXBHộiNhàVăn,2004.

-Thầnchếtthườngẩnsauáitình,NguyễnTrungĐứcdịch,introngTruyệnngắnđặcsắccáctácgiảđoạtgiảiNobel,NXBVănHọc,2004.

HôsêPalaxiôt,kẻhầucậnlâunămnhấtcủaTướngquân,bắtgặpngàitrầntruồngvớihaimắtmởtođangnổilềnhbềnhtrênmặtnướctrongbồntắmvànghĩrằngngàiđãchếtđuối.Ôngbiếtđólàmộttrongnhiềucáchsuytưcủangàinhưngcáitrạngtháixuấtthầnnằmnổilềnhbềnhtrênmặtnướcthậtcóvẻgiốngnhưkhôngthuộcvềthếgiớinày.Ôngkhôngdámđếngần,chỉgọiTướngquânbằnggiọngkhànkhànphùhợpvớilệnhchophépôngđượcđánhthứcngàitrướcnămgiờđểrađivàolúcbanmai.Tướngquânbìnhtĩnhlạivànhìnthấytrongbóngtối lờmờđôimắttrongxanh,máitócquănmàuchồnxámvàcáidángcứđứngđựcracủangườiquảngiamìnhvớihaitaybưngbìnhnướcthuốcsắcláthuốcphiệnvớilábạchđàn.Ngàiyếuđuốivịnvàoquaibồntắmrồiđứngthẳnglênnhờthứnướcthuốcvớisứcbậtcủacáheovốnkhôngđợicótrongmộtcơthểrấtkhôngbìnhthường.

-Chúngtađithôi!-Ngàinói.Phảibaymàđikẻoởđâychẳngaiyêuchúngtađâu!

Đãnhiềulần,trongnhiềutrườnghợpkhácnhau,HôsêPalaxiôtnghethấyđiềuđó,thếmàôngđãkhôngtinmặcdùtrongcáctàungựa,lừangựađãsẵnsàngvàđoàntùytùngchínhthứcbắtđầutậphợprồi.Bằngmọicách,ônggiúpTướngquânlaukhôngười,mặcchiếcáovùngcaonguyênlênthânhìnhtrầntruồngcủaTướngquân,bởivìcáicốcthuốccứrunglêncùngvớicáiruncủađôibàntay.MấtthángtrướcđâyvìmặclạichiếcquầndanaivốnkhôngdùngđếnkểtừsaunhữngđêmlộnglẫyởLima,Tướngquânnhậnrarằngmìnhsútcânđồngthờivócdángcủamìnhnhỏbélại.Ngaycảđếnthânhìnhđểtrầncủamìnhcũngkháchẳn,ngàicóthânhìnhvớinướcdaxanhtái,cáiđầuvàđôitaysạmnắnggió.Thángbảyvừaquangàivừatrònbốnmươisáutuổi,nhưngmáitócrễtrevùngCaribêcủangàiđãngảmàutrovàxươngxẩubàyradotuổigiàđếnsớm.Ngàithấytoànbộconngườimìnhquáưthảmhại,khócóthểkéodàisựtồntạiđếnthángbảytới.Tuynhiên,điệubộdứtkhoátcủangàilạinhưthểcủakẻkhácítbịthươngtổnbởicuộcđờivàngàiđikhônghềngừngnghỉxungquanhcáihưvôđểchạytrốnchínhdấunướccủamìnhrớtlạitrênnhữngchiếcmanhcỏtrảitrênsànnhà.Ngàiuốngliềnmộthơinămngụmnướcnóngbỏngsuýtlàmphỏnglưỡi,cứnhưthểngàiuốngthứnướclọccủasựphụcsinh.Nhưngngàikhôngnóimộtlờinàokhiđồnghồtrênthápchuôngnhàthờbênhcạnhchưađiểmnămtiếngchuông.

-Thứbảyngàymồngtámthángnămnămbamươi,ngàyngườiAnhnãmũitênvàoHoanađêAccô-quảngianói-trờimưatừlúcbagiờsáng.

-TừbagiờsángcủathếkỷXVII-Tướngquânnóibớigiọngcònhoảngloạnbởihơithởchualoétcủacơnmộng.Ngàinóibằnggiọngnghiêmchỉnh:-Takhôngnghethấytiếnggàgáy!

-Ởđâykhôngcógà-HôsêPalaxiôtnói.

-Chẳngcógìcả-Tướngquânnói-Đâylàđấtcủanhữngkẻphảnbội.

VậylàthầytròđangcómặtởSăngtaPheđêBôgata,ởbìnhđộcủahaingànsáutrămmétsovớimựcnướcbiển.Phòngngủcủangàirộngthênhthangvàbốnbứctườngvôichườngmặtratrướcnhữngcơngiólạnhgiálọtquacáccửasổđóngkhôngkín,chẳnglợichútnàochosứckhỏecủabấtkỳai.HôsêPalaxiôtđặthộpxàphònglênbệđáhoacươngcủabànphấnvớichiếctúinỉđỏđựngcácdụngcụcạomặt,toànbằngthứkimloạisángbóng.Ôngtreocâyđènnếntrênmộtchiếcrầmngaycạnhgươngđểngàicótươngđốiđủánhsángvàđẩylòsưởithanđếngầnđểchânngàiđượcsưởichoấm.Sauđóôngđưachongàicặpkínhmắtvuônggọngbạc,cặpkínhnàyôngvẫnthườngxuyênmanghộngàitrongtúiáokhoácngoài.Tướngquânđeokínhvàcạorâu.Ngàiđiềukhiểndaocạorấtkhéobằng tayphảicũngnhưbằng tay tráivàngàithuậncảhaitay.Ngàicạorâuvớisựtựchủđángngạcnhiêncủachínhsứcmạnhmàmấyphúttrướcđâykhônggiúpngàigiữnổicốcnướcthuốc.Ngàivừađiquanhphòngvừacạorâumà

khôngcầnnhìnvàogương,ngàimuốnnhìnthấymìnhởtronggươngcàngítcàngtốtđểkhỏibắtgặpchínhđôimắtcủamình.Sauđó,ngàinhổ lôngmũi, lôngtai,cắtvàđánhmóngtay,móngchân,dùngbộtthanrắclênbànchảilụacócánbằngbạcđánhbónghàmrăngđềuđặncủamình.Cuốicùng,ngàicởichiếcáokhoácrồiđổhếtcảchainướchoatobựlênngườimình,dùnghaibàntayxoakhắpngườichođếnkhimệtnhoàimớithôi.Buổisángấy,ngàichínhthứclàmlễmisađặcbiệtnhằmtẩysạchkhỏithânthểvàtâmhồnmìnhhaimươinămchiếntranhvôtíchsựvànhữngsựthậtvềquyềnlực.

ChuyếnviếngthămcuốicùngmàngàitiếpđêmhômtrướclàchuyếnđếnthămcủaManuêlaSaênh,ngườiphụnữvùngKitôthamgiachiếntrận,từngyêungàinhưngkhôngđitheongàichođếnkhichết!Nhưtừlâunayvẫnvậy,bàởlạiđâyvớinhiệmvụthôngtinđầyđủchongàivềtấtcảnhữnggìxảyratronglúcngàivắngmặt,vìtừlâungàikhôngtinbấtkỳaibằngtinbà.Tướngquânđểlạichobàgiữhộmộtsốkỷvậtcủariêngmình,mấyquyểnsáchngàithíchvàhaihòmđựngtàiliệucánhân.Ngàyhômtrước,trongbuổilễtiễnđưachínhthức,Tướngquânnóivớibà:“Tayêunàngnhiềulắm,nhưngcàngyêunànghơnnếugiờđâynàngýthứcđầyđủhơnbaogiờhết”.Bàhiểuđiềuđónhưlờihứatrungthànhbaolầnngàiđãdângtặngtrongsuốttámnămyêunhausayđắm.Theonhưnhữnghiểubiếtcủamình,bàlàngườiduynhấtngàitintưởng,lầnnàyngàirađithậtsự.Nhưngbàcũnglàngườiduynhấtchíítcómộtlýdonàođóđểmàđợingàitrởlại.

Cảhaingườikhôngnghĩrằngtrướclúckhởihànhlạigặpnhaulầnnữa,Tuyvậy,đônha[1]Amalia,bàchủnhà,muốndânghaingườimộtmónquàtặng.Đólàcuộctiễnđưathầmvụnggiữahaingười.ĐônhaAmaliađãđưaManuêlamặcquầnáokỵsĩvàocửachínhđểgiễucợtcácthànhkiếncủagiớitusĩđịaphương.Đônha làmnhưvậykhôngvìhọlàđôitìnhnhânvụngtrộm,bởihọcôngkhaiyêunhaugiữathanhthiênbạchnhật,vàtừngchịubiếtbaođiềuongtiếngve,màchỉvìmuốngiữdanhtiếngchonhàmìnhbằngbấtcứgiánào.Tướngquânlạitỏralàngườiengạihơncả,bởingàiralệnhchoHôsêPalaxiôtkhôngđượcđóngcửaphòngănthôngsangphòngbênvốnlàđườngđilạibắtbuộccủađámgianhân,vàlànơicácvệsĩchơibàichođếnkhuya.NgaycảkhiManuêlaravềrồihọvẫncònchơi.

Manuêlađọcchongàinghesuốthaigiờđồnghồ.Gầnđâythôi,bàvẫncònrấttrẻtrung,khimàdathịtcủabàđãthắngđượctuổitác.Bàhútthuốclábằngloạitẩucủathủythủ,bàxứcthứnướchoacủaconnhàlính,mặcquầnáođànông,đi lại lẫntrongđámlínhtráng,nhưngcáigiọngkhànkhàncủabàvẫnrấtngọtngàotrướcngưỡngcửaáitình.Bàđọctrướcánhsángleolétcủangọnđènnến.Bàngồitrênmộtchiếcghếvẫncònmanggiahuycủavịphótướngcuốicùng,vàTướngquânnằmngửatrêngiườngvậnquầnáongủvàđắpchiếcáochoànglàmbằngdacon lạcmã.Chỉbằngnhịp thởngười tabiếtTướngquânkhôngngủ.CuốnsáchcủaNôêCanđađiđat,ngườiPêru,cótựađềBàihọcvềtintứcvàdưluậnởLimavàonăm1826vuivẻ.Bàđọcnóbằnggiọngđiệusânkhấurấthợpvớiphongcáchcủatácgiả.

Suốtcảgiờsau,trongngôinhàimlìmnhưđangngủ,chỉnghethấygiọngđọccủabà.Nhưngsauchuyếntuầntracuốicùngbỗngvanglêntiếngcườihahảđồngloạtcủarấtnhiềungười,làmkinhđộngcảbầychókhuphố.Tướngquânmởmắt,nghenhiềuhơnlàlolắng,vàbàlấyngóntaytrỏđánhdấutrangsáchđọcdở,gấpsáchlạiđểtronglòng.

-BạncủaTướngquânđấy!-Bànói.

-Takhôngcóbạn-ngàinói,-vànếutacòncómộtsốbạnnàođấythìđãcáchđâyítlâu.

-VậymàhọđangởngoàiấycanhgácđểchúngnókhônggiếtđượcTướngquân-Bànói.

NhờthếmàTướngquânbiếtđượccáiđiềumàcảthànhphốbiết.Khôngchỉmộtvàibakẻ

đangâmmưuhãmhạingàivànhữngđồngđộicuốicùngcủangàiđangbảovệngôinhànàyđểchặnbàntaytộiáccủachúng.Phòngđợivàcáclốiđiquanhvườnhoatrongkhunhàđãđượclínhkỵmãvàlínhbộbinh,tấtcảđềulàngườiVênêxuêlacanhgiữcẩnthận.BọnhọsẽcùngđivớiTướngquânđếnthànhphốCactahênađêIndia,nơicầnsắmmộtchiếcthuyềnbuồmđểđichâuÂu.HaitrongsốbọnhọđãtrảichiếuđểnằmngaytrướccửaphòngngủvàcácvệsĩvẫntiếptụcchơibàitrongphòngbêncạnhkhiManuêlavừamớibắtđầuđọcsách,nhưngthờibuổibâygiờthậtkhótintưởngvàobấtcứthứgìtrongcáihoàncảnhcónhiềutênlínhvớinguồngốckhôngrõràngvàtưchấtkhácnhau.Khônghềnaonúngtrướcnhữngtinxấu,bằngđiệubộcủabàntay,TướngquânralệnhchoManuêlađọctiếp.

Tướngquâncoicáichếtnhưmộtmốinguyhiểmnghềnghiệpcótínhtấtyếu.Ngàiđãtiếnhànhcáccuộcchiếncủamìnhtrênconđườngnguyhiểmmàkhônghềmảymaysứtmẻ,vàngàihoạtđộngtrongvònglửađạnvớitháiđộbìnhthảnrấtngâythơđếnmứccácsĩquancủangàiđềuthỏathuậnvớinhaubằnglờigiảithíchdễdãichorằngngàilàngườibấtkhảxâmphạm.Ngàitừngantoànthoátkhỏikhôngbiếtbaonhiêucuộcmưusátđượckẻđịchtổchứckhéoléo,vàtrongvàivụngàithoátchếtvìkhôngngủtrêngiườngmình.Ngàiđilạimàkhôngcầncấmvệ,ngàiănuốngmàkhôngcầnthậntrọngđểýđếnnhữngthứngườitadângchomìnhởbấtcứnơinào.ChỉcóManuêlabiếtrằngtháiđộcủangàitrướccáichếtluônrìnhrậpmìnhkhôngphảilàsựvôýthứccũngkhôngphảilàthóiliềumạngmàchínhlàniềmtinđậmmàubuồnthương:ngàisẽchếtngaytrêngiườngcủamình,nghèotúngvàtrầntruồng,vàkhôngcósựanủicủalòngbiếtơncủacôngchúng.

Đêmấy,đêmtrướcngàikhởihành,sựthayđổiđángkểduynhấttrongcácthóiquencủangàilàngàikhôngtắmnướcnóngtrướckhilêngiường.HôsêPalaxiôtngaytừsớmđãchuẩnbịbồnnướcnóngnấutừcácláthuốcvàluôngiữchonócónhiệtđộthíchhợpđểkhinàongàimuốntắmthìdùng.NgàiuốngmấyviênthuốcnhuậntràngđểtrịcáccơnđauquắnruộtvàđinằmtrongtiếngrucủanhữngbàidâncaởLima.Bỗngnhiên,vàkhôngvìmộtnguyênnhânrõrệtnào,ngàihomộttrậnkịchliệtvàtiếnghocủangàidườngnhưlàmrungchuyểnnềnmóngngôinhà.Cácsĩquanđangchơibàiởphòngbênliềnngừnglại.Mộtngườitrongsốhọ,đạitáBenphoHintôngUynsơn,ngườiHàLan,đãbướcvàophòngngủđểxemngườitacócầnđếnmình không và thấy Tướng quân nằm ngang trên giường ở tư thế sấp mặt đang cố nôn.Manuêlanângđầungàilêntrênchiếcbô,HôsêPalaxiôt,ngườiduynhấtđượcphépvàophòngngủcủaTướngquânmàkhôngcầngõcửatrước,đangđứngcáchgiườngngàivớitinhthầncảnhgiácchođếnkhicơnhoquađi.LúcđóTướngquânthởsâuvớiđôimắtđẫmlệ,vàchỉtayvềphíabànphấn.

-Chỉtạicácthứnướchoađámtangkia!-Ngàinói.

Nhưlâunayvẫnthế,Tướngquânluônbắtgặpmộtnguyêncớbấtngờnàođógâynênnhữngbấthạnhcủamình.Manuêlabiếtrõngàihơnbấtcứai,đãrahiệuchoHôsêPalaxiôtmangbìnhhoacamtùnghéotừbansángđichỗkhác.Tướngquânnằmlạitrêngiườngvớiđôimắtnhắmlại.Bằngchínhgiọngbannãy,Manuêlađọctiếp.Chỉkhicảmthấyngàiđãngủ,bàđặtcuốnsáchtrênbàn,hônlêncáitránnónghầmhậpcủangàivàthầmthìnóivớiHôsêPalaxiôtrằngtừsáugiờsángmaitasẽcómặttạiđịađiểmCuatrôEskinanơibắtđầuconđườngđiHonđađểtiễnngàilầncuốicùng.Sauđóbàcảitrangmặcchiếcáocapôtvàrónrénrakhỏiphòngngủ.LúcấyTướngquânmởmắtvàbằnggiọngnhỏnhẹbảoHôsêPalaxiôt:

-HãybảoUynsơnđưanàngvềtậnnhà.

MệnhlệnhcủangàiđượcthihànhngaybấtchấpýnguyệncủaManuêla,ngườitinrằngmìnhthừasứcmộtmìnhđicònhơncócảmộtđộitùytùnghộvệ.Cầmcâyđèn,HôsêPalaxiôtđưabàratậncáctàungựavâyquanhmộtvườnhoavàmộtchiếccầuđá,nơinhữngbônghoacamtùngnửađêmvềsángđãbắtđầunở.Mưalạnhchốclátvàgióthổikhônggầmríttrênngọn

cây,nhưngvẫntịnhkhôngmộtngôisaotrênnềntrờigiálạnh.ĐạitáBenphoUynsơnvừađivừapháttínhiệuđểlàmyênlòngnhữngngườilínhgácđangnằmtrêncácchiếutrảingoàihànhlang.Khiđiquacửasổphòngchính,HôsêPalaxiôtnhìnthấyôngchủnhàđangphânphátcàphêchomộtnhómbạnhữu,dânsựlẫnquânsự,nhữngngườichuẩnbịthứcchođếnlúcTướngquânrađi.

Khitrởlạiphòngngủ,HôsêPalaxiôtbắtgặpTướngquânđangmêsảng.Ôngnghethấyngàinóiloạnxìngầumàchỉrõmộtcâu:“Chẳngaihiểugìcả…”Thânthểngàinónghầmhậpvàngàiđánhrắmtumtủmthốihoắc.Sangngàyhômsau,chínhTướngquânsẽkhôngbiếtnóinhưthếnàochođúnghoặcgiảtronglúcngủmìnhđãnóimơhaytronglúctỉnhmìnhnóinhảmvàngàicũngsẽchẳngthểnhớđượcmìnhnóigì.Đólàđiềungàivẫngọi:“Nhữngcơnlẩnthẩntrầmtrọngcủata”.Điềuđóvốnchẳnglàmbấtkỳaiphảingạcnhiênbởitừbốnnămnayhọđãquenthấyngàinhưthếrồiđếnmứckhôngmộtthầythuốcnàolạimạohiểmđitìmlờigiảiđápkhoahọc,vàsangngàyhômsayngườitalạithấyngàitừtrobụicủamìnhbậtdậyvớisựtỉnhtáotươirói.HôsêPalaxiôtđắpchiếcáochongài,đểngọnđènđangthắpsángtrênbànđáhoacương,rồirakhỏiphòngngủmàkhôngđóngcửađểởphòngbêntiếptụcthứctrông.ÔngbiếtrằngTướngquânsẽbìnhphụcvàobấtcứgiờnàokhitrờisángvàsẽvàolặntrongnướcbồntắmkhiđãlấylạisứcsaunhữngcơnmêsảngkhủngkhiếp.

Đólàphầnchótcủamộtngàyvấtvả.Mộtđộicậnvệbảytrămtámmươichínlínhkỵbinhvàlínhbộbinhđãnổiloạnvớicáicớđòitrảbathánglươngchưatrả.Sựthậtngượchẳnlại.PhầnlớnbọnhọlàngườiVênêxuêla,vàrấtnhiềungườithamgiachiếntranhgiảiphóngcủabốnnước[2]nhưngtrongnhữngtuầngầnđấyhọtừnglànạnnhâncủanhữnglờichửirủatụctằnkhiếnhọcólýdođểloxachosốphậnmìnhsaukhiTướngquânranướcngoài.Mốibấthòaấyđãđượcgiảiquyếtổnthỏabằngviệcnhànướcchịutrảlộphívàmộtnghìnđồngpêsôvàngchứkhôngphải trảbằngmườinghìnđồngmànhữngngườinổi loạnđòivàbuổichiềubọnngườinàyđãdiễuhànhvềquênhươngbảnquánmìnhkéotheosaubầuđoànthêtửgồnggánhvàgiasúc.Vẻbónglộnoaivệcủatrốngđồngvàvũkhívẫnkhôngđủsứcmạnhdậptắtnhữngtiếnglahétcủacácđámđôngnhốnnháođangsuỵtchócắnhọvànémpháodâyđểlàmvướngchânhọ,mộthànhđộngchưabaogiờhọlàmđốivớiquânthù.Mườimộtnămtrướcđây,saubathếkỷdàiđằngđẵngdướiáchthốngtrịcủaTâyBanNha,phóvươngácbáđôn[3]HoanXamanôđóng giả lữ khách đã chạy trốn trên chính những con đườngnày, nhưng lạimangtheonhữngchiếcthùngđựngđầytượngvàng,ngọcthô,nhữngconchimtu-căngthiêngliêngvàkhôngthiếungườiđứngtrênbancôngkhócthươngy,némchoymộtbônghoavàthậtlòngcầumongchoyđiđượcthuậnbuồmxuôigióvàgiàucó.

TướngquânđãbímậtthamgiacuộcthươnglượngnhằmgiảiquyếtmốibấthòamàkhôngcầnphảirakhỏingôinhàmượncủaBộtrưởngquốcphòngvàcuốicùngngàiđãpháitướngHôsêLaurenxiôSinva,cháunuôivàngườigiúpviệcrất tincẩncủangàiđếnđộiquânquậtkhởiđócoiđónhưmộtdấuhiệuchứngtỏrằngsẽkhôngcóthêmvụlộnxộnmớichođếntậnbiêngiớiVênêxuêla.Khôngxemcuộcdiễubinhxảyraởdướibancôngnhà,nhưngTướngquânngherõhếtnhữngtiếngkènđồngvàtiếngtrốngđiểmnhịpcủađoànquândiễuhànhvàcảtiếngồnàocủađámtụtậpđôngnghịthaibênđườngmàtiếnggàothétcủahọngàikhôngkịphiểu.Tướngquânkhôngcoinhữngchuyệnđólàquantrọnglắmchonêntronglúcxẩyracuộcdiễuhành,ngàivẫncùngvớicáckýlụccủamìnhxemxétcácthưtừđếnmuộnvàđọcchothưkýviếtmộtbứcthưchođạinguyênsoáiđônAnđrêtđêSăngtaCrut,tổngthốngBôlivia,báotinmìnhsẽtừchứcnhưngkhôngnóichắcrằngmìnhsẽranướcngoài.“Tasẽkhôngviếtthưchoôngtrongphầncònlạicủađờita”,ngàinóivậykhikếtthúcláthư.Sauđó,tronglúcTướngquânđầmđìamồhôichịucơnsốttrưathìnhữngtiếnggàothétđãlọtvàogiấcngủcủangài,vàngàigiậtthótbừngtỉnhbởimộttràngtiếngnổmàcóthểlàtiếngsúng,cũngcóthểlàtiếngpháo.NhưngkhiTướngquânhỏivềviệcđóthìngườitatrảlờirằngđólàcuộcvui.Họnóigọnlỏnthếnày:“ThưaTướngquânđólàcuộcvui”.Khôngmộtai,kểcảHôsêPalaxiôtdámgiảithíchchongàibiếtđólàcuộcvuinào.

ChỉkhiManuêlakểlạitrongbuổiđếnthămđêmấy,Tướngquânmớibiếtrằngđólàquầnchúngcủacáckẻthùchínhtrịcủamình,nhữngkẻthuộcđảngcơhội,nhưngàigọithế.Bọnnàyđangđichơingoàiđường,kíchđộngcácnhómthợthủcôngcùngvớiniềmhânhoancủacôngchúngchốngngài.Đólàngàythứsáu,ngàyphiênchợnênhọlạicàngtạođiềukiệnthuậnlợichonhữngviệcgâylộnxộnởquảngtrườnglớn.Mộtcơnmưalớnhơnmọihômkèmtheosấmchớpđãgiảitánđámngườigâyrốivàolúctrờitối.Nhưngnhữngthiệthạivẫncònđó.SinhviêntrườngSăngBactôlômêđãchiếmcácvănphòngcủatòaántốicaođểtạoramộtdưluậnchungchốnglạiTướngquân,vàbọnhọđãdùngmũidaorạchnátrồinémbứcchândungcủangàiquabancôngxuốngđường.Đólàbứcchândungsơndầutobằngcỡngườithựcdomộtngườitronghànhngũquânđộigiảiphóngđãhọachongài.Nhữngvụlộnxộndosayrượuđãcướpphácáccửahàng lớn trêncácđại lộRêanvàcácquáncăng tin trêncácphốphụcậnkhôngđóngcửađúnglúc,vàtạiquảngtrườnglớnhọđãbắnchếtmộtTướngquânhìnhnộmnhồimùncưamànóchẳngcầntớibộđồngphụcdaxanhcóhàngcúcvàngmớikhiếndânchúngđãnhậnralàngài.Họbuộctộingàilàđộnglựcngầmcủasựbấtphụctùngtrongquânsĩ,trongâmmưumuộnmằnnhằmgiànhlạiquyềnlựctừngbịquốchộibằngsốphiếutuyệtđốitướcmấtsaumườihainămliêntụcđiềuhành.HọbuộctộingàimuốngiữchứctổngthốngđếnhếtđờiđểsauđónhườngngôichomộtônghoàngởchâuÂu.HọbuộctộingàiđanggiảvờlàmcuộcxuấtdươngnhưngthậtrangàiđivềphíabiêngiớiVênêxuêlađểtừđótổchứckếhoạchnhằmtrởvềnắmchínhquyềntrướccácđộiquânkhởinghĩa.Cácbứctườngcôngcộngdánđầynhữngtờtruyềnđơnmàthậtrachúnglànhữngtờrơicónộisungvucáo,đượcinrađểchống lạingài,vànhữngđồngđội trung thànhnhấtcủangài thườngxuyênphảiẩnnấptrong những ngôi nhà lạ cho tới khi bọn gây rối xẹp hết nhiệt tình. Báo chí bợ đỡ tướngPhrăngxixcôđePaulaSăngtăngđe,kẻthùchủyếucủangài,đãtạoracảmộtdưluậnmơhồnóirằngthứbệnhkhôngrõbệnhgìcủangàiđượcquảngcáoquáưầmỹ,nhữnglờituyênbốlúcnàocũngnhắclạirằngngàixuấtdương,chẳngquachỉlàcácthủđoạnchínhtrịđơngiảnđểcuốicùnggiúpchongàikhôngđiđâuhết.ĐêmấytronglúcManuêlakểlạichitiếtnhữnggìxảyratrongcáingàyhỗnloạn,nhữngngườilínhcủavịtổngthốngđãbịhuyềnchứccốsứcxóađitrênbức tường tại dinhđứcgiáo chủmộthàng chữviếtbằng than: “Khôngđi cũngkhôngchết!”.Tướngquânbuôngmộttiếngthởdài.

-Cácsựkiệncólẽrấttồitệ!-Ngàinói.Vàtacòntồitệhơncácsựkiệnnhiềuđểđếnmứctấtcảnhữnggìxảyrachỉcáchđâymộtkhuphốmàchúngvẫnlàmchotatinđượcrằngđólàmộtcuộcvui…

SựthậtlàngaycảnhữngngườibạnthâncậnnhấtcủaTướngquânvẫnkhôngtinrằngngàisẽkhôngrờibỏgìhếtkểcảquyềnlựclẫntổquốc.Thànhphốquánhỏbévàdânchúngcủanólạiquáưtòmòđểđếnnỗihaikhehởlớnnhấtcủachuyếnrađikhôngrõràngcủangài lạikhôngbịphátgiác.Mộtlàngàikhôngcóđủtiềnđểđiđếnbấtkỳđâuvớiđộitùytùngquáưđôngđúcvàhailàvìtừnglàtổngthốngnướccộnghòanênngàikhôngthểđixuấtdươngtrướcmộtnămmàkhôngđượcsựđồngýcủachínhphủvàhơnnữangàikhôngcóhềcóýđịnhxinnó.Cái lệnhchuẩnbịhành lývốnđượcngài trangtrọngbanrađểbấtkỳaimuốnnghethìnghe,đãkhôngđượchiểunhưmộtbằngchứngdứtkhoát,kểcảPalaxiôtcũngkhôngtin,bởivìtrongmộtsốtrườnghợpkhácngàiđãđitớimứcphácảmộtngôinhàđểlừarằngmìnhsẽbỏđi,nhưngđóbaogiờcũngchỉlàmộtthủđoạnchínhtrịmàthôi.Cácsĩquangiúpviệccủangàicảmthấyrằngnhữngtriệuchứngcủasựkhôngvuicủangàilàrấthiểnnhiêntrongmộtnămlạiđây.Tuynhiên,trongmộtsốtrườnghợp,ngàilạihànhđộngkháchẳn,vàhọđãthấyngàithứcdậyvớimộttinhthầnmớivàlạinhậpcuộccònmãnhliệthơncảtrướckia.HôsêPalaxiôt,ngườivốnluônluôncómặttrongcácsựthayđổibấtngờấyđãnóitheocáchcủaông:“Điềumàôngchủtôinghĩchỉcóôngchủtôibiếtmàthôi”.

NhữnglờituyênbốtừchứcnhắcđinhắclạicủaTướngquânđãlàmsốnglạitậpcakhúcdângiankểtừlờituyênbốlâunhấtvớiđộcmộtcâunướcđôitrongchínhbàidiễnvănngàilênnhậmchứctổngthống:“Ngàythanhthảncủatasẽlàngàycuốicùngcủaquyềnlực…”.Trongnhữngnămtiếptheo,ngàilạituyênbốrấtnhiềulầntrongnhữnghoàncảnhrấtkhácnhau,đến

mứcngườitachẳngbaogiờbiếtđâulàthực,đâulàgiả.Lờituyênbốầmỹnhấttrongtấtcảcáclờituyênbốcáchđâyhainămvàođêmngàyhaimươinhămthángchín,khingàithoátnạnmộtcuộcphụckíchnhằmgiếthạingàitrongphòngngủcủangôinhàchínhphủ.Đoànđạibiểuquốchộivộiđếnthămngàivàongaybuổikhuyavềsáng,khingàikhôngmặcáokhoácphảiđứngngâmmìnhdướimộthầmcầu.Đoànthấyngàitrùmmộtcáikhănlanhvàhaichânngâmtrongmộtchậunướcnóng,nhưngngàikhôngquámệtmỏibởicơnsốtcũngnhưbởinỗithấtvọng.Ngàituyênbốvớiđoànđạibiểurằngvụmưuphảnsẽkhôngđượcđiềutra,rằngkhôngaisẽbịxửánrằngphiênhọpquốchộiđượcdựđịnhvàonămmớilạiđượctriệutậpngayđểbầumộtvịtổngthốngkháccủanướccộnghòa.

-Sauđó,-ngàikếtthúc,-tasẽvĩnhviễnrờibỏCôlômbia.

Tuynhiên,cuộcđiềutravẫnđượctiếnhành,nhữngkẻphạmtộivẫnbịxửvớibộluậtsắtvàmườibốnkẻđãbịbắnngaytạiquảngtrườnglớn.Phiênhọpquốchộivốnấnđịnhvàongàymồnghaithánggiêngđượctriệutậpsaumườisáuthángvàkhôngmộtainhắclạilờitừchứccủangài.Nhưngtrongthờigianấy,khôngmộtvịkháchnướcngoàinào,khôngmộtcuộcđàmđạonào,khôngmộtngườinàomàngàikhôngnóivớihọrằng:“Tađiđếnnơinàomàngườitayêumếnta”.

Nhữngtinchínhthứcnóirằngngàiốmnặngcũngchẳngcómộtdấuhiệuđángtinnàonhưnhữngtintứcnóirằngngàisẽrađi.Khôngainghingờvềtìnhtrạngsứckhỏesútkémcủangài.Ngượclạikểtừlầncuốicùngngàitừmặttrậnphíanamtrởvề,tấtcảnhữngaithấyngàiđidướicổngchàocắmđầyhoathẩyđềungạcnhiênnhậnrarằngngàitrởvềđểtrúthơithởcuốicùng.ĐánglẽcưỡitrênlưngconPalômôBlăngcô,ngàilạicưỡitrênlưngmộtconlừalôngrậmvớimộtchiếckhăntrùmkínmông,tócngàiđãhoarâmvàvầngtránnổihằnnhữngđámmâyuuẩn,ngàivậnchiếcáocasaca[4]bẩnthỉu,ốngtayáoráchbươm.Niềmvinhquangđãthoátlykhỏicơthểngài.Trongbuổitiệcbuồntẻđượctổchứcchongàingayđêmấytạinhàkháchchínhphủ,ngàiởtrongtâmtrạngyếmthếtrongchínhmìnhvàchẳngbaogiờđượcbiếtcáiđólàsựsụpđổchínhtrịhaylàdođãngtrímàngàichàomộttrongcácvịbộtrưởngcủamìnhbằngtênmộtvịkhác.

Dángvẻthiểunãocuốiđờicủangàivẫnchưađủđểngườitatinrằngngàisẽrađi,bởitừsáunămnayngườirabảorằngngàisắpchết,nhưngngàivẫnduytrìđầyđủvịtrí lãnhđạocủamình.Tin tứcđầu tiênđược truyềnđi bởimột sĩ quanhải quânAnh.Ôngngẫunhiên gặpTướng quân tại vùng hoangmạc Pativinca, phía bắc Lima, giữa lúc nở rộ chiến tranh giảiphóngNamMỹ.Ôngthấyngàinằmdàitrênnềnmộttúplềutồitànđượcdùnglàmtổnghànhdinh,ngườigóigọntrongchiếcáocapôtbằngvảigaivàmộtmớgiẻráchquấnquanhđầuvàngàikhôngchịunổicáirétthấuxươngtrongcáiđịangụcgiữatrưavàkhôngcònđủsứcđểđuổiđàngàđangmổkiếmănxungquanhmình.Saumộtcuộcnóichuyệnvấtvảluônluônbịngắtquãngbởinhữngcơnđauđầu,ngàiđãtiễnbiệtvịkháchbằngmộtđiệubộbiphẫn:“Hãyđiđivàhãykểchothiênhạbiếtôngđãnhìnthấytôichếtmàngườidínhđầycứtgàởcáibãibiểnchếtngườinàynhưthếnào.”

Ngườitabảorằngbệnhcủangàilàmộtthứsốtnóngdocáinắngchóichangvùnghoangmạcgâynên.SauđóngườitabảorằngngàikiệtsứcởGoaydakinhvàsaunữaởKitôvớithứsốtởbụngmàbiểuhiệnkinhngạchơncủanólàmộtsựthờơvớithiênhạvàmộtsựbìnhlặngtuyệtđốicủatinhthầnngài.Khôngmộtaihiểunhữngtintứcnàycónhữngcơsởkhoahọcgì,bởingàiluônluônchốnglạicơsởkhoahọccủacácthầythuốcvàngàitựđoánlấybệnhvàtựcắtthuốcchomìnhdựavàoLamédecineàvotremaniêre[5]củaDoncstierre,mộtcuốnsáchcẩmnangdùngthuốctronggiađìnhmàHôsêPalaxiôtmangchongàiđikhắpnơivàđượcsửdụngnhưmộtlờithầnngônđểhiểuvàchữabấtkỳthứbệnhkhóởcủacơthểhoặccủatinhthầnngài.

Trongmọitrườnghợp,khôngcómộtcơnhấphốinàolạisinhlợihơnlàcơnhấphốicủangài.BởitronglúcngườitanghĩrằngngàisẽchếtởPativinsathìhơnmộtlầnngàiđãvượtquanhữngđỉnhnúithuộcdãyAnđet,đãchiếnthắngởHuninh,đãhoànthànhcôngcuộcgiảiphóngtoànbộchâuMỹthuộcTâyBanNhavớithắnglợicuốicùngởAdacuchôvàthànhlậpcộnghòaBôliviarồingàilạihạnhphúcởLimanhưchưabaogiờvàsẽchẳngbaogiờlạihạnhphúcnhưthế.Ôiniềmvinhquangđếnnghẹnngào.Vậylànhữnglờituyênbốđượcnhắcđinhắclạirằngcuốicùngngàiđãrờibỏquyềnlựcvàđấtnướcvìngàiđangốmđau,vànhữnghànhđộngchínhthứcdườngnhưkhẳngđịnhnhữngtintứcấy,tấtcảchỉlànhữngsựlặpđilặplạimangýđồxấucủamộttấnkịchquáhiểnnhiênbuộcngườitaphảitin.

Saukhi trởvềđược ítngày,vàocuốibuổihọpchuachátcủahộiđồngchínhphủ,TướngquâncầmcánhtaynguyênsoáiĂngtôniôHôsêđêSucrê.“Ngàiởlạicùngta”,Tướngquânnói.Ngàiđưanguyênsoáivàophòngriêng,nơingàichỉtiếpmộtsốrấtítđượclựachọn,vàhầunhưngàiépbuộcnguyênsoáingồixuốngchiếcghếdànhriêngchomình.

-Chỗnàycủangàihơnlàcủata!-Ngàinói.

VịđạinguyênsoáichiếndịchAdacuchô,ngườibạnthâncậnnhấtcủangài,hiểurấtrõtìnhtrạngcủađấtnước,nhưngTướngquânđãkể lại tỉmỉ trướckhinóirõmụcđíchcủamình.Trongítngàycầnphảihọpquốchộiđểbầuratổngthốngnướccộnghòavàđểthôngquahiếnphápmới,trongýđồmuộnmằnnhằmcứulấygiấcmơhuyhoàngvềsựtoànvẹncủachâulục.NướcPêru,nằmtrongquyềnlựccủagiớiquýtộctiếnbộhìnhnhưkhôngthểthuhồiđượcnữa.TướngAnđrêtdeSăngtaCrutđãxỏmũicộnghòaBôliviađưanóđitheoconđườngcủamình.VênêxuêladướitriềuđạicủatướngHôsêĂngtôniôPaêt,vừamớituyênbốquyềntựchủcủamình.TướngHoanHôsêPhlorét,quanthốngsứởphíanam,đãsátnhậpGoaydakinvàKitôlạiđể thành lậpnước cộnghòaÊquađo. CộnghòaCôlômbia, vốn là hạt giốngđầu tiên của tưtưởngvềmộttổquốcrộnglớnvàduynhấtđangthuhẹpdầntrongbiêngiớicũcủatriềuđìnhphóvươngTânGranađa.MườisáutriệungườiMỹLatinhhầunhưmởđầutrongcuộcsốngtựdonayđangsốngphụthuộcvàosởthíchcủađámthânhàođịaphương.

-Tómlại!-Tướngquânkếtluận.-Tấtcảnhữnggìchúngtadựngnênbằnghaibàntayđangbịđạpđổbởinhữngkẻkhácbằnghaibànchân.

-Đólàmộtsựgiễucợtcủasốphận-NguyênsoáiSucrênói.-Đóchẳngqualàchúngtagieotrồngquásâusắctưtưởngđộclậpnênbâygiờcácnướcnàyđangcốgắngđòiđượcđộclậpđốivớinhau.

Tướngquânphảnứnglạimộtcáchquyếtliệt:

-Thôiđichớcónhắclạinhữngluậnđiểmxấuxaấycủakẻthù!-Ngàinói.-Chodùchúngrấthiểnnhiênnhưđiềunày.

NguyênsoáiSucrêxinlỗi.Ônglàngườithôngminh,lễphép,rụtrè,mêtínvàcógươngmặtthậtdễcoiđếnmứcnhữngvếtrỗđậumùakhông làmgiảmđivẻduyêndángđángyêuấy.Tướngquânvốnrấtyêunguyênsoái,đãnóivềôngnhưsau:Nguyênsoái làmracáivẻrấtkhiêmtốnmàthậtralàkhôngphải.NguyênsoáilàvịanhhùngởPichincha,Tumuxla,ởTackêvàkhichưatrònhaimươichíntuổi,đãchỉhuychiếndịchAdacuchôvinhquangtiêudiệtsàohuyệtcuốicùngcủachếđộTâyBanNhaởNamchâuMỹ.Nguyênsoáinổibậtlênbởitráitimcaoquítrongchiếnthắngvàbởitàinăngnhàchínhkháchchứkhôngchỉbởinhữngchiếncôngtrên.Trongthờiđiểmấy,nguyênsoáitừbỏmọichứcvụđãcócủamình,đilạimàkhôngcầncậnvệ,cầnvụhoặcvệsĩ,mặcchiếcáokhoácbằngdạđen,dàilêthêđếntậnmắtcáchânvàcổáolúcnàocũngdựnglênchokíncổchốnglạinhữngngọngiólạnhnhưdaocắtcủavùngnúi

lâncận.Camkếtchínhtrịduynhấtcủanguyênsoáiđốivớiđấtnước,cáiduynhấttheonhưnguyệnvọngcủaông,làthamgiaquốchộinhưmộtnghịviênvùngKitômàthôi.Ôngđãbamươinhămtuổi,khỏenhưđánguyênkhối,đangsayđắmđônhaMarianaCacxelênh,nữcôngtướcvùngXôlangđa,mộtphụnữKitôkiềudiễmvàmạnhdạn,mộtphụnữhầunhưcòntuổicongái,ngườimànguyênsoáibằngquyềnlựccướicáchđâyhainămvàhiệnnayhọđãcómộtbégáisáuthángtuổi.

Tướngquânkhôngthểnghĩđếnbấtkỳaiđượcđánhgiátốthơnlànguyênsoáiđểcóthểthaymìnhtrongchứcvụtổngthốngnướccộnghòa.Ngàibiếtrằngnguyênsoáicònthiếunămnămmớiđủtuổi luậtđịnhđểđượcbầulàmtổngthống,đó làsựhạnchếcủahiếnphápdotướngRaphaenUcđanêtaấnđịnhnhằmchặnbướcnguyênsoáiSucrê.Tuynhiên,Tướngquânđangnỗlựcvậnđộngđểsửađổisựhạnchếấycủahiếnpháp.

-Xinngàihãynhậncho.-Tướngquânnói.-Tasẽởlạinhưmộttổngchỉhuyđểdạoquanhchínhphủnhưmộtchúbòtótdạoquanhđànbòcái.

Tướngquâncóvẻmệtmỏinhưngsựquyếtđịnhcủangàiđầysứcthuyếtphục.Tuynhiên,từlâunguyênsoáiđãbiếtrằngcáighếmìnhđangngồiđâysẽchẳngbaogiờlàcủamình.Cáchđâyít lâu, lầnđầutiênkhingườitađặtchomìnhcáikhảnăngcóthểtrởthànhtổngthống,nguyênsoáiđãnóirằngchẳngbaogiờôngsẽlãnhđạomộtquốcgiamàcơchếvàphươnghướngcủanóngàycàngtrởnênmơhồ.Theoquanđiểmcủanguyênsoái,bướcđiđầutiênnhằmlàmchophươnghướngcủaquốcgiatrởnênsángtỏlàphảitáchcánhtướnglĩnhkhỏiquyềnlựcvàôngmuốnđưaraquốchộithảoluậnvàthôngquađiềukhoảnnóirằngtrongbốnnămtớikhôngmộttướnglĩnhnàocóthểđượcbầulàmtổngthống.ĐiềukhoảnnàycólẽnhằmmụcđíchchặnđứngbướctiếncủatướngUcđanêta.Nhưngnhữngkẻphảnđốimạnhnhấtđốivớiđiềukhoảnnàysẽlànhữngkẻmạnhnhất:đóchínhlàđámtướnglĩnh.

-Tôihiệnđangquámệtmỏiđểlàmviệcmàkhôngcóphươnghướng,-nguyênsoáiSucrênói,-ngoàiraTướngquâncũngbiếtquárõnhưtôirằngởđâykhôngthiếumộttổngthốngmàngượclạichỉthiếumộtngườidẹpcáccuộcnổiloạnmàthôi.

Dĩnhiên,nguyênsoáisẽthamgiacácquốchộilậphiếnkểcảsẽchấpnhậndanhdựđượcđiềukhiểnquốchộinếuđượcgiao.Nhưngdựđịnhvẫnchỉlàdựđịnhmàthôi.Mườibốnnămchiếntranhđãdạyôngrằngkhôngcóthắnglợinàolớnhơnlàsựsốngcònnguyênvẹn.

ChứctổngthốngởBôlivia,mộtđấtnướcbaolavàxalạmànguyênsoáitừngthànhlậpvàlãnhđạovớikhảnăngkhônkhéo,đãchỉchongàithấyrõnhữngmưutoancủaquyềnlực.Tráitimthôngminhcủaôngđãchỉchoôngthấytínhvôtíchsựcủavinhquang.“Vậylàthưangàitôikhôngchấpnhận”,nguyênsoáikếtthúc.Ngàymườibathángsau,ngàythánhĂngtôniô,lẽranguyênsoáiđãphảicómặtởKitôvớivợvàcongáiđểănmừngkhôngchỉngàylễđómàcòntấtcảnhữngngàymanglạitươnglaichoông.Bởicáiquyếttâmcủaôngquyếtsốngchovợconvàchỉsốngchohọtrongsựtậnhưởngcủaáitình,quyếttâmấyđãđượckhẳngđịnhngaytừlễGiángsinhgầnđây.

-Đólàtấtcảnhữnggìtôixinngàichocuộcsống-nguyênsoáinói.

Tướngquântáimặtđi.“Tanghĩrằngchẳngcógìlàmtangạcnhiên”-ngàinói.Rồingàinhìnthẳngvàomắtnguyênsoái:

-Phảichăngđólàlờicuốicùngcủangài?

-Chưađâu,thưaTướngquân!-Sucrênói.-Lờicuốicùngcủatôi làsựbiếtơnghixương

khắccốtcủatôiđốivớibiếtbaođiềutốtđẹpmàTướngquânđãbanchotôi.

Tướngquânvỗvàođùiđểtựđánhthứcmìnhkhỏicơnbuồnngủkhôngthểcưỡnglạiđược.

-Thôiđược-Tướngquânnói.-Nguyênsoáivừagiúptacómộtquyếtđịnhcuốicùngcủacuộcđờimình.

Dướitácdụngbấtngờcủamộttoathuốcgiảmthốngmàmộtthầythuốcđãkêtrướcchongài,Tướngquânsoạn thảođơnxin từchứccủamình.Ngàyhaimươi thánggiêng,Tướngquânthamdựphiênhọpquốchộivớimộtbàidiễnvăntừgiãmọiquyềnlựctrongđóngàicangợivịtổngthốngcủamình:nguyênsoáiSucrê,nhưlàngườidanhgiánhấttrongtấtcảcáctướnglĩnh.Lờicangợiđókhiếncảhộitrườngvỗtaynhiệtliệt,nhưngmộtnghịviênngồibêncạnhtướngUcđanêtađãnóithầmvàotaiôngta:“Muốnnóirằngcómộtdanhtướngcòndanhgiáhơncảngài”.LờicangợicủaTướngquân,lờisàmnịnhcủanghịviênđó,cảhaithứấynhưhaicáiđinhsắtđượcnungđỏđềuđọnglạitrongtráitimcủatướngRaphaenUcđanêta.

Đúngthế.NếunhưUcđanêtakhôngcónhữngchiếncôngquânsựhiểnháchcủaSucrê,cũngnhưkhôngcókhảnăngthuhúttolớncủanguyênsoáithìôngtakhôngcólýdođểmànghĩrằngmìnhkémdanhgiáhơn.SựbìnhthảnvàmẫncánthườngngàycủaôngtađượcchínhTướngquânbiểudương,sựtrungthànhvàyêukínhcủaôngtadànhchoTướngquânđãđượcchứngthựcrõrànghơncả,vàôngtalàmộttrongsốrấtítđànôngtrênthếgiannàydámnóitrựcdiệnvớingàivềnhữngsựthậtmàchínhngàisợbiếtđượcchúng.Doýthứcđượcsựcẩuthảcủamình,Tướngquâncốgắngsửachữanótronglúcsửalạibảninvàởchỗnói:“Ngườidanhgiánhấttrongcáctướnglĩnh”,chínhtayngàiđãsửathành:“Mộttrongnhữngtướnglĩnhdanhgiánhất”.SựsửađổiấyvẫnkhôngxóađinổinỗiganhtứctronglòngUcđanêta.

Mấyngàysau,trongmộtcuộchọpcủaTướngquânvớicácnghịviêncùngphe,Ucđanêtađãtốgiácngàilàkẻlừabịp.Miệngnóitừchứcnhưngđangbímậttìmcáchđểđượcbầulạilàmtổngthống.Banămtrước,tướngHôsêAntôniôPaêtbằngsứcmạnhđãcướpchínhquyềnởbangVênêxuêla trongâmmưuđầu tiênnhằm táchkhỏiCôlômbia.Thế làTướngquânđếnCaracatliênminhvớiPaêtbằngcúômhôncôngkhaigiữatiếnghátmừngvuivàtiếngchuôngnhàthờrònrãđổhồivàchínhTướngquânđãtạorachoPaêtmộtchếđộngoạilệchophépôngmuốn làmgì thì làm. “Thảmhọabắtđầu từđấy”,Ucđanêtanói.BởicuộcvuiấykhôngnhữngchỉđầuđộccácquanhệvớibọnngườiGranađamàcòngieomầmmốnglykhaichohọ.Ucđanêtakếtthúc:Bâygiờ,sựphụctùngtốtnhấtmàTướngquâncóthểhiếndângchotổquốclàtừchứckhôngtrìhoãnvàxuấtdươngngay.Tướngquânphảnbáccũngquyếtliệtnhưvậy.NhưngUcđanêtalàmộtngườisongtoàn,vớikhẩukhílưuloátvàsôinổiđãkểlạitấtcảcửtọaấntượngvềviệcmìnhđảchứngkiếnsựđổvỡcủamộttìnhbạnlâunămvàvĩđại.

TướngquânnhắclạilờitừchứccủamìnhvàđềcửđônĐôminhgôCayxêđôlàmtổngthốnglâm thời trong lúcquốchội chưabầu ra tổng thống chính thức.Ngàymồngmột thángba,Tướngquântừgiãngôinhàchínhphủ,theocửasauđirađểkhỏiphảigặpmặtcáckháchmờiđangvuivẻuốngsămpanhchúctụngkẻmớiđượckếvịmình,vàrađitrênmộtchiếcxehoaxalạđếnởngôinhàtronggócphốPhucha,mộtngôinhàrộngởngoạiôthànhphốmàvịtổngthốnglâmthờichongàimượn.Chỉriêngýthứcsángtỏrằngmìnhbâygiờchỉlàmộtcôngdânthườngđãlàmchocáccơnhonặngthêm.TướngquânbảoHôsêPalaxiôt,ngườiđangthứcmàmơ,hãychuẩnbịđầyđủcácđiềukiệnđểngàiviếthồiký.HôsêPalaxiôtmangđếnmựcvàgiấydưsứcchongàiviếtbốnmươinămđờimìnhvàTướngquânđãnóitrướcvớiPhecnăngđô,ngườicháuvàthưkýgiúpviệc,đểchàngdốchếtbútlựccủamìnhgiúpTướngquânkểtừthứhaitớivàolúcbốngiờsáng,vốnlàgiờthíchhợpnhấtđểngàisuynghĩvớinhữnghậnthùcòntươinguyên.Theonhưngàinóinhiều lầnvớingườicháu,ngàimuốnkhởiđầucuốnhồikýbằngmột kỷ niệm xa xưa hơn cả, đó là giấcmơ ngàimơ ở điền trang SăngMatêô, thuộcVênêxuêla,saukhitrònbatuổiítlâu.Ngàimơthấycómộtconlừađencóhàmrăngvàngbước

vàonhàvànóđitừphòngkháchđếncácphòngngủ,cácbuồngđựngđồthô,chậmrãinhaihếttấtcảnhữnggìnóbắtgặptronglúcgiađìnhvàđámnôlệngủtrưachođếnkhinóănhếtrèmcửa, thảmtrảinhà,đènnến, lòhơi,cốctáchvàđồănthứcđựngtrongphòngăn,cáctượngthánh,cáctủquầnáovàrươnghòmcùngtoànbộnhữngthứcấttrongđó,cácsanhchảo,nồixoongởnhàbếp,cáccửaravàovàcửasổcùngbảnlềvàthencửa,vàtấtcảbànghế,giườngnằmkểtừphòngngoàiđếncácphòngngủ,vàcáiduynhấtcònnguyênvẹntrôinổibồngbềnhtrongkhôngtrunglàkhunggươnghìnhôvannơibànphấncủamẹngài.

NhưngTướngquâncảmthấyrấtdễchịutrongngôinhàởPhuchavớikhôngkhírấtdịunhẹdướibầutrờimâytrôinhanhđếnmứcngàikhôngnóilạichuyệnviếthồikýmàchỉtranhthủcácbuổimaiđểđidạotrênnhữngconđườngmònthấmđẫmhươngđồngnội.Nhữngaimờingàiăntiệctrongnhữngngàysauđó, thảyđềucóấntượngrằngngàiđãbìnhphụctrở lại.Nhấtlàcácnhàquânsự,nhữngngườibạntrungthànhnhấtcủangài,nhữngngườitừngduytrìngài thườngxuyêncómặt tạiphủ tổng thốngchodùcóphảidùngđếnđảochínhquânsự.Tướngquânđãlàmngãlònghọbằngluậnđiểmchorằngquyềnlựcdosứcmạnhmàcólàđiềuphỉbángđốivớivinhquangcủamình,nhưnghìnhnhưngàicũngkhôngxóabỏniềmtinmìnhsẽđượckhẳngđịnhbởiquyếtđịnhhợphiếncủaquốchội.HôsêPalaxiôtlạinhắclại:“Điềuôngchủtôinghĩ,chỉôngchủtôibiếtmàthôi”.

ManuêlavẫntiếptụcsốngtrongngôinhàcáchkhôngxadinhchínhphủởSăngCaclốt,vốnlànhàcủacáctổngthống,chămchúnghengóngmọitiếngnóitrênđường.BàcómặtởPhuchahaihoặcbalầntrongmộttuầnvànhiềuhơnkhicóđiềugìkhẩnthiết.Bàmangtheonàobánhhạnhnhân,nàokẹonóngdocáctuviệnlàm,vàcácthanhsôcôlatẩmquếănbữabuổithìvàolúcbốngiờ.Hiếmhoilắm,cólầnbàmangcảbáochí,bởivìTướngquânlạitrởnênrấtdễmấtbìnhtĩnhtrướcsựphêbìnhmàbấtcứmộtsựquansátchungnàocũngcóthểkhiếnngàithấtvọng.Ngượclại,bàsẽkểchongàinghenhữngchuyệnlặtvặtcủagiớichínhkhách,nhữngsựphảntrắccủabạnbè,nhữnglờidựcảmcủabọnbịpbợmvàngàicầnphảinghehếtmàruộtgancuộnthắtlạichodùđốivớingàikhôngcólợi,bởibàlàngườiduynhấtngàichophépnóithật.Khikhôngcòngìđểnói,haingườicùngxemlạicácthưtừhoặcbàđọcchongàinghe,hoặccùngchơibàivớiđámnghệsĩ,nhưngbaogiờcũngvậy,ngàivàbàkhôngbaogiờcùngăntrưavớinhau.

Támnămtrướcđây,TướngquânvàbàquennhauởKitô, tạibuổikhiêuvũ trọng thểănmừnggiảiphóng,khibàcònlàvợcủabácsĩGiônTôm,mộtbácsĩngườiAnhhànhnghềtronggiớiquýtộcLimavàothờikỳcuốicùngcủatriềuphóvương.Bàkhôngchỉlàngườiđànbàcuốicùngmàngàiduytrìmộttìnhyêudàilâukểtừkhivợngàiquađời,tứclàđãhaimươibảynăm,màbàcònlàngườitincẩncủangài,ngườitrôngcoitưliệucủangàivàngườiđọccảmđộngcủangài,vàvớiquânhàmđạitábàrấtgầngũitổnghànhdinhcủangài.Đãlùirấtxacáithờitrongđóbàsuýtcắnđứtmộttaicủangàichỉvìghentuông,nhưngbâygiờgiữahaingườivẫncònnhữngcuộcnóichuyệndùtẻnhạtnhấtvẫnthườnggâyranhưngcuộccãicọỏmtỏivìsựđốkỵ,vànhữngsựẩnýtếnhịvìnhữngtìnhyêulớn.Manuêlakhôngngủlại.Bàravềvớikhoảngthờigianvừađủđểkhôngbịtốigiữađường,nhấtlàvàomùatrờitốirấtnhanh.

NgượclạivớinhữnggìtừngxẩyraởkhuphốMăcgơđalêna,tạiLimathuởđóngàitừngbịaranhiềucớđểbàởxamìnhtronglúcngàiănnằmvớinhữngbàquyềnquývànhữngbàkháckhôngthuộcgiớiquýtộc,cònbâygiờởkhuphốPhuchangàithểhiệnrõrệtmìnhkhôngthểsốngthiếubà.Ngàingồidõitheoconđườngbàcóthểxuấthiện,mỗilúclạihỏiHôsêPalaxiôtđãmấygiờrồikhiếnôngcũngnaolòng,hoặcđòiôngthayđổivịtríchiếcghế,cờilửalòsưởihoặctắtlòđihoặclạiđốtlửalòsưởilên,lúcnàocũngnônnóngvàcáugắtchođếnkhinhìnthấychiếcxexuấthiệntrênnhữngđỉnhđồivàthếlàcuộcsốnglạisángbừngtrongtâmtưởngngài.Nhưngrồi,nếuchuyệnviếngthămcủaManuêlakéodàihơndựđịnh,ngàilạitỏrakhaokhátnhưvậy.Vàogiờngủ trưa cảhai cùng lêngiườngmàkhông cầnđóngkín cửaphòng,khôngcầncởiáoxống,khôngcầnngủvìđãnhiềulầnhọphạmkhuyếtđiểmđịnhlàmcúlàm

tìnhcuốicùng,bởingàikhôngđủsứcđểlàmthỏalòngngườitìnhcủamình,vàngàiđãtừchối.

Vàonhữngngàyấy,bệnhmấtngủkhótrịcủangàibắtđầutrởnênthấtthường.Ngàingủgậtbấtcứgiờnào.Ngàingủngayởgiữacâutronglúcđọcchothưkýviếtthư,hoặcngaygiữavánbài.Chínhngàicũngkhôngbiếtrõlắmđócóphảilàsựbuồnngủhaylàsựchếtgiấc,nhưngngaysaukhivừanằmxuốnggiườngngàicảmthấytỉnhnhưsáobởimộtsựkhủnghoảngcủatríthôngminh.Hầunhưngàivừamớilịmđitrongmộtgiấcngủnặngnềvàolúcrạngsángthìngọngiólànhgiữanhữngngọncâyđãđánhthứcngàidậy.Thếlàngàiliềnchấpnhậnýđịnhhoãnđọchồikýcuamìnhsangbuổisánghômsauđểlàmmộtchuyếnđidạocôđơnmàđôilúckéodàiđếntậngiờăntrưa.

Ngàiđikhôngcầnhộvệ,khôngcócảhaiconchótrungthànhmàđôilúcchúngtheongàiđếntậnbãichiếntrường,khônghềcómộttrongtronghaichúngựasửthimàchúngbịbánchotiểuđoànkỵbinhđểthêmtiềnchuyếnđi.Ngàibướcđitrêntấmthảmlámụccủarừngphongdàivôtậnđểđếnconsônggầnđấy.Đểtránhcơngiólạnhcủabìnhnguyên,ngàimặcchiếcáoPôngchô[6]bằngda,điđôiủngdatronglótnỉ,độichiếcmũlụaxanhmàtrướcđâyngàichỉdùngkhiđingủ.Ngàingồirõlâuđểsuynghĩngaybênchiếccầunhỏlátván,dướibóngnhữngcâyliễucôđơn.Ngàingồilặngđitrênnhữngdòngnướcchảymàđôilúcngàivíchúngnhưsốphậnnhữngconngườitrongmộtẩndụyhệtnhưchínhẩndụcủangườithầythờituổitrẻcủamình,đônSimôngRôđrighết.Mộttrongsốvệsĩcủangàiđãkínđáotheongàimiếtchođếnkhingàitrởvềngườiướtđẫmsương,thởphềuphàohầunhưkhôngđủsứctrèolênbậccửa,damặtbệchbạcvàmiệngháhoác,nhưngđôimắtánh lênniềmvuinhưđiên.Ngài cảm thấykhoankhoáitrongnhữngbuổitrốnđểđidạochơiấyđếnmứccácvệsĩẩnmìnhđểtheongàinghethấyngàihátdướinhữngtáncâycácbàihátcủalínhynhưthểtrongnhữngnămvinhquangthầnthánhvànhữngnămthấtbạicótínhsửthicủaHôme.Nhữngaiquenbiếtngàihơncảthảyđềutựhỏilòngvìlýdogìngàiphấnchấnđếnnhưvậy,màngayđếncảchínhManuêlacònhồnghirằngngàisẽlạiđượcbầumộtlầnnữavàochứcvụtổngthốngnướccộnghòabởimộtphiênhọpquốchộihợphiếnmàchínhngàitừngđánhgiálàđángkhâmphục.

Ngàytuyểncử,tronglúcđidạobuổisángsớm,ngàinhìnthấymộtconchólebren[7]vôchủđangnhảyquahàngràođểđuổibắtchimcút.Ngàihuýtsáogọinóvàconvậtđứngkhựnglạingay.NódỏngtailêntìmngàivànópháthiệnrangàivớichiếcáochoàngdàigầnchấmđấtvàchiếcmũhồngygiáochủvùngPhlorentinô,chiếcmũvừarờikhỏitayThượngđếgiữanhữngđámmâytrôinhanhvàbìnhyênbaola.Nóhítrõsâuđểđánhhơingàitronglúcnhữngngóntayngàivevuốtlàndatrụilôngcủanó.Nhưngsauđónóbỗngtáchra,haiconmắtvàngcủanónhìn thẳngvàomắtngàirồiphátramột tiếnggầmgừđầyghen tứcvàhoảnghốtbỏchạy.Tướngquânđuổitheonótrênconđườngmònkhôngquenbiếtchođếnkhongàithấymìnhbịlạcngaytạimộtlàngcónhữngconđườnghẹplầybùnvớinhữngngôinhàxâygạchmộcmáiđỏ,màtrongsâncủachúngdựngđứngđụnhơilòvắtsữa.Ngaylậptức,ngàinghethấytiếngthét:“Lôngganixô.”

Ngàikhôngkịptránhmộtbãiphânbòmàtừmộtcáichuồngnàođóngườitanémvàongài.Nótrúngngaygiữangực,bắncảphânlênmặtngài.Nhưngtiếngkêucònhơncảtiếngnổđánhbốpcủabãiphânbò,làcáiđãđánhthứcngàithoátkhỏitìnhtrạnglẩnthẩnmàngàicókểtừkhirờibỏngôinhàcủacácvịtổngthống.Ngàibiếtrõcáitên“Lôngganixô”,mànhữngngườivùngGranađađặtchomình,vốnchínhlàcáitêncủamộtthằngđiênlangthangngoàiđườngcáinổitiếngbởichínhbộđồngphụctiệndụngcủamình.Ngayđếncảmộtnghịviênthuộcsốnhữngkẻtựchomìnhlànghịviêntựdo,tronglúcngàivắngmặt,đãgọingàinhưthếtrongcuộchọpquốchộivàchỉcóhaivịđãđứngdậyđểphảnđốiôngta.Nhưngchẳngbaogiờngàicảmthấysốngđộngnhưvậy.Ngàibắtđầudùngvạtáolaumặtvàtronglúcđanglaudởthìmộtvệsĩtheosátngàimộtcáchkínđáođãhiệnragiữađámcâycốitaycầmthanhkiếmtuốttrầnsẵnsàngtrừngtrịkẻchốngđốihỗnláoấy.Vớiánhmắtgiậndữ,Tướngquânômlấyanhta:

-Anhlàmtròkhỉgìởđâythế?-Ngàihỏi.

Viênsĩquanđứngnghiêm:

-Xintuânlệnh,thưaTướngquân!

-TakhôngphảilàTướngquâncủanhàanh!

Ngàitướccấpbậcvàquânhàmcủaviênsĩquanvớitấtcảlòngcămgiậnđếnlúcchínhanhtacũngthấyrằngchẳngcóthứquyềnlựcnàomạnhhơnsựtrảthùlạiquátànbạo.NgayđếncảHôsêPalaxiôt,vốnrấthiểungài,cũngphảivấtvảlắmmớihiểunghịlựccủangài.

Đólàmộtngàyxui.SuốtcảbuổisángngàiđiquanhnhàvớichínhnỗikhaokhátđợichờManuêlanhưngàikhônggiấugiếmbấtkỳairằnglầnnàymìnhkhôngnhứcnhóikhổđauvìbàmàvìnhữngtintứccủaphiênhọpquốchội.Từngphút,từngphútmột,ngàicốdựđoántừngchitiếtnhỏcủaphiênhọp.KhiHôsêPalaxiôttrảlờirằngđãmườigiờrồi,thìngàinói:“Chodùbọnmịdânmuốnbelênđinữa,cuộcbỏphiếucólẽđãbắtđầu”.Sauđó,khikếtthứcmộthồilâusuynghĩ,ngàinóitolênđểtưvấn:AicóthểbiếtđiềumàmộtconngườinhưUcđanêtanghĩnhỉ?HôsêPalaxiôtbiếtrằngTướngquânbiếtđiềuđóbởiUcđanêtakhôngngừngquảngcáoởkhắpnơivềsựmủilòngcủamìnhxéttừgócđộnguyênnhâncũngnhưtừtầmcỡtolớncủanó.TronglúcHôsêPalaxiôtlạiđiqua,Tướngquânhỏi:“AnhnghĩSucrêsẽbỏphiếuchoai?”.HôsêPalaxiôtbiếtrõnhưngàirằngnguyênsoáiSucrêkhôngthểbỏphiếuđượcvìvàonhữngngàyấy, cùng với đức giáo chủ miền Săngta Macta, ngài Hôsê Maria Extêvêt, đang có mặt ởVênêxuêla, thaymặtquốchộiđể thảo luậnvề các cuộcđiềukhoản táchVênêxuêla rakhỏiCôlômbia.Vậylà,ôngtachẳngphảidừngchânmớitrảlờingài:“Thưangài,ngàibiếtrõhơnaihếtạ”.Lầnđầutiênkểtừsauchuyếnđidạođángnguyềnrủakia,Tướngquânmỉmcười.

Ngoạitrừcơnđóibấtthườngcủamình,hầunhưlúcnàoTướngquâncũngngồivàoăntrướcmườimộtgiờđểănmộtquảtrứngnóngvàuốngmộtcốcrượuoporto,hoặcđểnhấmnhápmộtmẩubơ.Nhưngngàyhômđóngàingồiởngoàihiênmắttheodõiconđườngtronglúcnhữngngườikhácăncơmtrưa.NgàingồihếtsứctưlựđếnmứcngaycảHôsêPalaxiôtcũngkhôngdámđườngđộthỏingài.Bagiờđồnghồtrôiqua,bỗngngàivùngđứngdậykhỏighếvìlúc đó ngài đã cảm nhận được tiếng chân lừa gõ trên mặt đường trước khi chiếc xe củaManuêlaxuấthiệntrênđỉnhđồi.Ngàivộichạyrađónbà.Ngàimởcửaxegiúpbàxuốngvàngaytừlúcnhìnthấymặtbàngàiđãbiếttinxấurồi.ĐônHoakinhMôxkêrađãđượcquốchộibầulàmtổngthốngnướccộnghòavớituyệtđốiphiếuthuận.

Sựphảnứngcủangàikhôngphảilàsựgiậndữcũngkhôngphảilàsựtỉnhngộmàlàsựngạcnhiên,bởichínhngàiđãđềcửvớiquốchộitênhọcủađônHoakinhMôxkêra,vớiniềmtinchắcchắnrằngôngtasẽkhôngđượcchấpnhận.Ngàilạichìmđắmtrongmộtsựsuynghĩsâusắcvàkhôngnóichođến lúcănbữathì: “Takhôngđượcmộtphiếunàochăng?”,ngàihỏi.Tuynhiên,đoànđạibiểuchínhthứcđếnthămngàisauđó,gồmcácnghịviêncùngcánh,đãgiảithíchchongàibiếtrằngcácchiếnhữucủangàiđãthốngnhấtnhưsau:đểchocuộcbỏphiếuđượcnhấttrítuyệtđốithìngàikhôngnênxuấthiệnnhưmộtkẻthấtbạitrongmộtcuộctranhcửquyếtliệt.Ngàirấtbìnhtĩnhđếnmứchầunhưkhôngthểđánhgiáđượcsựmềmmỏngcủathủđoạnmơntrớnkia.Ngượclại,ngàinghĩrằngcólẽsẽcólợihơnchovinhquangcủamìnhnếuhọchấpnhậnđơnxintừchứcngaytừlầnđầutiênngàiđưara.

-Tómlại-ngàithởdài-bọnmịdânlạigiànhphầnthắng,thắnggấphailần.

Tuynhiên,Tướngquânvẫncẩnthậngiấukínđểbọnhọkhôngnhậnratâmtrạngbịkíchđộngcủamìnhchođếnkhitiễnhọravềởcửachính.Nhưngkhiđoànxeđichưakhuấtbóng,

ngàiđãngãgụcvìcơnhorũrượikhiếncảkhuphốhoảnghốtchođếnkhitrờitối.Mộttrongsốnhữngđạibiểucủapháiđoànchínhthứcđãnóirằngquốchộiđãhếtsứcthậntrọngtrongquyếtđịnhcủamìnhvìthếđãcứuvãnđượcnềncộnghòa.Ngàiđãbỏquađiềuđó.Nhưngđêmhômđó,tronglúcManuêlaphảiuốngmộtcốcnướcthuốc,ngàinóivớibàrằng:“Khôngmộtquốchộinàođãcứuvãnmộtnềncộnghòa”.Trướckhiđinằm,Tướngquânđãhọpnhữngtrợlývàcảđámphụcvụcủamìnhlại.Vớitháiđộnghiêmtúcthườngcó,ngàituyênbốvớihọ:

-Ngayngàymaitasẽđikhỏiđấtnướcnày!

Khôngphảilàchínhngàymaimàlàbốnngàysau.Tronglúcchờđợithờitiếttrởlạibìnhthường,Tướngquânđọcchothưkýviếtmộtlờituyênbốtừbiệttrongđóngàiđểlộnhữngvếtthươngcủatráitimmìnhvàngàitrởvềthànhphốđểchuẩnbịchochuyếnrađi.TướngquânPêđrôAncăngtaraHêrăng,bộtrưởngquốcphòngcủachínhphủmới,đưangàivềnhàmìnhởđườngLaEnhxênhăngxa,khôngchỉđểchứngtỏlòngmếnmộđốivớingàimàcònbảovệngàitrướcnhữngcúđedọatínhmạngngàicàngtrởnênđángsợhơn.

TrướckhiđiSăngtaPhe,Tướngquânbánmộtsốđồvậtítgiátrịcònlạiđểtăngthêmkhoảntiềntrongcácrươnghòm.Ngoàisốngựa,ngàibánmộtchiếcbátbạcthuộcthờihoàngkimcổPôtosimàNgânhàngđánhgiánótheogiátrịkimloạiđơnthuần,chưatínhđếngiátrịnghệthuậtvôgiácũngnhưgiátrịlịchsửquýhiếmcủanó,đãđượchaingànnămtrămpêsô.Vậylàngàimangtheotổngsốtiền làmườibảyngànsáutrămđồngpêsôsáuhàocùngmộtngânphiếutámngànđồng,mộtkhoảntrợcấpvĩnhviễndoquốchộinhấttrítraochongài,hơnsáutrămđồngonxavàngđểrảiráctrongcácrươnghòm.ĐâylàsốtiếntíchcópđángthươngcủamộtgiasảncánhânmàtrongngàysinhnhậtcủamìnhngàiđãchắcchắnrằngnólàmộttrongnhữnggiasảngiàucónhấtcủachâuMỹ.

TrongchiếcvalimàHôsêPalaxiôtthongthảchuẩnbịvàobuổisángngàykhởihànhtronglúcTướngquânvừamặcxongquầnáo,chỉcóhaibộđồlótcũlắmrồi,haichiếcáosơmiđểthayđổi,mộtchiếcáolễphụcnhàbinhcóhàngcúcđôimàngườitanhầmtưởngchúngđượclàmtừvàngmiềnAtahoanpa,mộtchiếcmũlụaxanhdùngkhiđingủvàmộtchiếcmũthầytumànguyênsoáiSucrêmangtừBôlôviavềchongài.Đểxỏchânngàichỉcóđôidéptrongnhàvàđôiủngmàuvernngàiđangđi.TrongcáchòmcánhâncủaHôsêPalaxiôt,bêncạnh túithuốccánhânvàmộtsốítđồvậtcógiátrị,cònmangtheoKhếướcxãhộicủaRusôvàNghệthuậtquânsựcủatướngRainumđôMôngtêcuccôli,ngườiÝ,haiviênngọchiệnvậtvốnlàcủaNapôlêôngBônapacmàRôbơcInhxơ,chacủamộtvệsĩ,tặngngài.Phầncònlạilàhếtsứcítỏiđếnmứctoànbộchỉđủnhéttrongmộtchiếcbalôcủangườilính.KhiTướngquânsẵnsàngbướcvàophòngkháchnơiđoànđạibiểuchínhthứcđợingài,cũnglàlúcngàinhìnthấychiếcbalôấy,ngàiđãnói:

-Hôsêthânyêunày,chẳngbaogiờchúngtanghĩrằngbiếtbaovinhquangmàchỉđủnhéttrongmộtchiếcgiày!

Tuyvậy,trênlưngsáuconlừathồcủangàicòncósáuthùngnữađầyhuânchươngvàcácđồănuốngbằngvàngvàmộtsốđồvậtcógiátrịnhấtđịnh,mườithùngtưliệucánhân,haithùngsáchthườngđọcvànămbộquầnáovàmộtsốthùngnữađựngđủthứtốtxấumàchẳngaicóđủbìnhtĩnhđểđếm.Tómlại,nhữngthứđóchưaxứnglàcáibóngcủasốhànhtrangmàbanămtrướcđâyngàitừLimatrởvề,lầnấyngàiđượctấnphongquyềnlựcgấpba:tổngthốngcủaBôliviavàcủaCôlômbia,nhàđộctàicủaPêru.Sốhànhtranglúcấycủangàigồmmộtđoànlừathồbảymươihaihòmvàhơnbốntrămthùngchứavôkhốithứmàgiátrịcủachúngkhôngthểxácđịnhđược.Tronglầnấy,TướngquânđãđểlạiởKitôhơnsáutrămcuốnsáchmàchẳngbaogiờngàicóýđịnhthuhồivề.

Đãsáugiờ.Cơnmưaphùntriềnmiênđãngừngnhưngkhíhậubênngoàivẫntiếptụcrét,và

ngôinhàđônglínhnàyđãbắtđầubốcracáimùikhănkhắncủatrạilính.NhữngngườilínhkỵbinhvàbộbinhvộivãđứngbậtdậykhinhìnthấyTướngquânxuấthiệnởcuốihànhlang.Ngàilặnglẽđigiữađámvệsĩ,ngườixanhméttrongánhbanmai,vớichiếcáochoàngkhoácthăngbằngtrênhaivaivàmộtchiếcmũrộngvànhcànglàmtốithêmcáibónguuẩntrêngươngmặtngài.Tướngquânchemiệngbằngmộtchiếckhăntayđẫmnướchoa,phùhợpvớitínngưỡngcủangườimiềnnúi, để phòng giómáy khi bất chợt bước từ trongnhà ra ngoài trời.Ngàikhôngđeobấtkỳthứphùhiệunàochứngtỏcấpbậccủamình,cũngkhônghềcómộtýniệmnhỏnàovềquyềnlựctolớncủamìnhtrướcđây,nhưngánhhàoquanghuyềnảocủaquyềnlựcvẫnlàmchongàinổibậttrongkhungcảnhồnỹcủađoànhộtốnggồmcácsĩquan.Ngàihướngvềphíaphòngkhách,chậmchạpđitheohànhlangđượctrảichiếubaoquanhvườnhoa,khôngđể ý đến những người lính đứng nghiêm chào khi ngài đi qua. Trước khi bước vào phòngkhách,Tướngquângiấukhăntaytrongốngtayáochoàngyhệtnhưđámtusĩthườnglàm,vàtraochiếcmũchomộttrongsốcácvệsĩ.

Ngoàisốngườichínhthứcđếnđợiởngôinhà,còncómộtsốquanchứcdânsựvàquânsựđếnđâytừsángsớm.Họtụlạithànhnhómđanguốngcàphê.Nhữngbộquầnáoxámcùngtiếngnóithầmthìđãkhiếnchokhôngkhítrongnhàlạhẳnđiynhưcóđámtangvậy.Tiếngnóisắcnhưdaocủamộtnhàngoàigiaobỗngnổibậtlêntrênnhữngtiếngthìthầm:

-Đâycứnhưmộtđámtangấy.

Ôngtavừanóixongthìcảmthấyphíasaumìnhcómùinướchoalàmkhuấyđộngcảcănphòng.Thếlàôngta,taycòncầmquaichiếctáchcàphêbốchơinóng,quaylạivàôngtapháthoảngvớiýnghĩcáibóngmavừabướcvàophòngcóthểđãngherõlờinóibấtcẩncủamình.Nhưngmàkhông:dùchochuyếnđichâuÂucủaTướngquânđãhaimươibốnnămquađivẻnhớnhungchâuÂuvẫnlộrõrahơnvẻhậnthùcủangài.VậylànhàngoạigiaolàngườiđầutiênTướngquânchàohỏibằngmộtcửchỉhếtsứclịchthiệpmànhữngngườiAnhxứngđángđượcnhận.

-TahivọngrằngmùathunàyởcôngviênHyđecórấtnhiềusươngmù-ngàinói.

Nhàngoại giao lưỡng lựmột lát vì trongnhữngngàygầnđâyông ta từngnghenói rằngTướngquân sẽđiđếnmột trongbađịađiểm,vàkhôngmộtđịađiểmnào làLuânĐôncả.Nhưngôngtađãtrấntĩnhngay.

-Chúngtôisẽcốgắnghếtsứcđểcảngàylẫnđêmđềucómặttrờichongài,thưangài!

VịtổngthốngmớikhôngcómặttạiđâybởiquốchộiđãbầutronglúcngàivắngmặtvàngàiphảimấthơnmộtthángmớicóthểtừPôpadăngtớiđâyđược.ThaymặtchongàiđãcótướngĐôminhgôCayxêđô,phótổngthốngvừađượcbầu,ngườimàngườitavẫnnóirằngbấtkỳmộtchứcvụnàocủanướccộnghòađềugòbóđốivớiôngvìôngtacótàilãnhđạovàuytíncủamộtvịHoàngđế.Tướngquânđãtrântrọngchàoôngvàbằngmộtgiọngbỡncợt,Tướngquânnóivớiôngta:

-Ngàiđãbiếtrằngtôichưađượcphépranướcngoài.

Mọingườicườiầmlênkhinghecâunóiấydùchohọbiếtrằngđâykhôngphảilàmộtlờinóiđùa.TướngquânCayxêđôhứavớiTướngquânlàsẽgửihộchiếuhoànchỉnhtheođườngbưuđiệnđếnHonđachongài.

Đoànđạibiểuchính thứcgồmcóđứcgiámmụcđịaphận thànhphố,emtrai củavị tổngthốngđươngnhiệmvàmộtsốnhânvậtquantrọngcùngcácquanchứccaocấpvàcácphu

nhân.Quanchứcdânsựvậnquầnxamarô[8].CácnhàquânsựđiủngcưỡingựabởihọquyếttiễnTướngquânvàidặmđường.Tướngquânhônnhẫncủađứcgiámmục,hôntaycácmệnhphụ,hờhữngsiếtchặttaycáccôngtử.Tướngquânvốnlàbậcthầytuyệtđốicủasựhàohoaphongnhãnhưngtrongtrườnghợpnàyngàihoàntoànxalạđốivớibảnthểcủathànhphốphảntrắcnày,cáithànhphốmàvềnó,nhiềulầnngàinóirằng:“Đâykhôngphảilàsânkhấucủata”.Tướngquânchàotấtcảtheothứtựmàngàigặptronglúcđikhắpphòngvàvớimỗingườingàiđềudànhchohọmộtcâuhọcđượctrongcácsáchgiaotiếp,nhưngkhôngnhìnvàomắtbấtkỳai.Giọngnóicủangàisangsảngnhưngcóvẻthềuthàodobịsốt,vàcáingữđiệuvùngCaribê củangài,màbaonhiêunăm thángdi chuyểnvà thayđổi của chiến tranhvẫnkhôngtrởlạidịudàng,naynghenócàngsốngsượnghơntrướclốinóiõngẹocủanhữngkẻởvùngcaonày.

Khi chàoxong,Tướngquânnhận từ tayvị tổng thống lâm thờimột tờgiấyđượckýbởinhiềungườivùngGranađadanhgiámuốnbàytỏvớingàisựthừanhậncôngtrạngnhiềunămphụcvụđấtnướccủangài.Ngàigiảvờđọctrướcsựimlặngcủamọingườibởinếukhôngcókínhthìngàichẳngnhìnthấychodùchữviếtrấtto.Khigiảvờđọcxongrồi,ngàinóimấylờivắntắtđểcảmơnđoànđạibiểuchínhthức.Ngàinóirấtphùhợpvớihoàncảnhnàyđếnmứckhôngmộtaicóthểbảorằngngàichưahềđọctờgiấyấy.Cuốicùng,Tướngquânđưamắtnhìnkhắpbốnhướngmàkhônghềchegiấunỗikhaokhátcủamình,ngàihỏi:

-Ucđanêtakhôngđếnphảikhông?

VịtổngthốnglâmthờithôngbáochongàibiếtrằngtướngRaphaenUcđanêtađãđitheođộiquânkhởinghĩađểhỗtrợchonhiệmvụcủatướngHôsêLaurênhxiôSinva.CóainóitochoTướngquânnghethấy:

-Sucrêcũngkhôngđếnạ!

Tướngquânkhông thểbỏquacáiẩnýcósứcnặnghàmchứa trongcái tinkiavốnmìnhkhôngmongđợi.Đôimắtcủangài,chođếnlúcấyvẫnđờđẫnvàlảngtránh,bỗngsángrựclênmãnhliệtvàngàinóidùkhôngbiếtmìnhnóivớiai:

-Vậy làđạinguyênsoáichiếndịchAdacuchôkhôngđượcthôngbáovềgiờ lênđườngđểphảithấtlễđấy!

Dường như là vậy, ngài không biết rằng nguyên soái Sucrê đã trở về hai ngày trước khikhôngthựchiệnđượcnhiệmvụcủamìnhởVênêxuêla.Tạiđấy,ôngbịcấmkhôngđượcvàomiềnđấtquêmình.ChẳngaithôngbáochonguyênsoáibiếtrằngTướngquânsẽrađi,cólẽvìkhông một ai nghĩ rằng nguyên soái lại không phải là người đầu tiên biết điều đó. HôsêPalaxiôtbiếtchuyệnấyđangtrongthờikỳnhiềuxúiquẩyvàsauđóôngquênbéngmấttronglúcrốibờicôngviệcchuẩnbịchochuyếnđi.DĩnhiênôngkhôngloạibỏýnghĩbuồnchorằngnguyênsoáiSucrêrấtbuồnvìkhôngđượcbiếtngàygiờTướngquânlênđường.

Trongphòngănngaycạnh,bànănđãchuẩnbịxong.Bữaănsángthịnhsoạngồmthứđặcsản: bột ngô nhân thịt, dồi lợn, trứng tráng, bánh ngọt, nhiều thứ bày trên khăn đăng ten,nhữngđĩasôcôlađặccònbốckhói.ChủnhânđãhoãnbữaănsánglạiphòngkhiTướngquânnhậnlàmchủtọabữaăn,dẫurằnghọbiếtvềbuổisángngàichỉdùngmộtcốcnước lácâythuốcphiệnvàbánhchàlà.VậylàđônhaAmaliađãmờingàingồivàochiếcghếtựabệvệmàmọingườivẫndànhchongàingayởđầubàn,nhưngngàitừchốivinhdựấyvàmỉmmộtnụcườilịchsựhướngvềtấtcảmọingười.

-Đườngtađixalắm,-ngàinói.-Cácvịcứtựnhiêncho.

TướngquânđứngthẳngngườiđểtừgiãvịtổngthốnglâmthờivàvịnàyđãđáplạingàibằngmộtcúômhônquámạnhđếnmứcchophépmọingườithấyrõthânthểTướngquânnhỏbiếtnhườngnàovàvàogiờgiãtừnomngàimớicôđơnvàtrơtrọinhườngnào.Tướngquânlạibắttaykhắplượtkháchnamvàhôntaycácbàmệnhphụ.ĐônhaAmaliacốgiữngàilạichođếnkhitạnhmưachodùcũngnhưngài,bàđãbiếtrằngđếnthếkỷvẫnsẽkhôngtạnhmưa.Ngoàira,ýmuốncàngđisớmbaonhiêucàngtốtbấynhiêuhiệnrõtrênmặtngườikhiếnmọingườithấyrằngnếucốnánngàilạithìngàisẽnổicáu.VịchủnhàdẫnTướngquânđidướitrờimưaphùnratậntàungựa.Ôngtađịnhgiúpngàibằngcáchdùngngóntaybếthốcnáchngàinhưngsứcmạnhchạydướilàndatựanhưmộtthácngầmkhônghềcóliênhệgìvớisựyếuđuốicủacơthểđãkhiếnôngtaphảingạcnhiên.Cácđoànđạibiểucủachínhphủ,củacác lựclượngvũtrang,đoànngoạigiao,đứngngoàitrờimặcchobùnngậpmắtcáchân,mặcchomưaphùnướtđẫmáokhoác,đợiđểtiễnngàitrongngàyđườngđầutiên.Khôngaibiếtrõtrongsốhọ,aiđitiễnTướngquânvìtìnhbạn,aiđibảovệngài,aiđiđểchắctinrằngngàiđãrađithậtsự.

ConlừadànhriêngchoTướngquântốtnhấttrongđànlừamộttrămconmàmộtthươnggiaTâyBanNhahiếnchochínhphủđểkhỏibịtriệtphátoànbộsốcủacảicủaôngta.Tướngquânđãđặtủnglênbànđạpthìvịbộtrưởngquốcphònggọi:“ThưaTướngquân…”Ngàiđứngim,chânvẫndẫmlênbànđạpvàhaitayvẫnbámvàoyên.

-XinTướngquânhãyởlạiđã!-Vịbộtrưởngnói.-XinTướngquânhãythựchiệnsựhisinhcuốicùngnhắmcứulấytổquốc.

-Hêrăngnày,-Tướngquânnói,-tachẳngcótổquốcđểmàvìnóphảihisinhnữa!

Thếlàhết.TướngquânSimôngHôsêAntôniôđêlaSăngtiximaTriniđatBôlivavàPalaxiôtđãrađivĩnhviễn.NgàiđãquétsạcháchthốngtrịTâyBanNhaởmộtvùngđấtrộnggấpnămlầnchâuÂu,đãtừnglãnhđạohaimươinămchiếntranhđểduytrìvùngđấtnàytrongtựdovàthốngnhất,vàđãlãnhđạonóvớisứcmạnhkiênđịnhđếntuầnvừaqua,nhưngvàogiờrađingàikhôngmangtheogìcảsựanủirằngmìnhđãđượcngườitatintưởng.NgườiduynhấttươngđốithôngminhđểnhậnrarằngtrênthựctếTướngquânđãrađivàđiđâu,đólànhàngoạigiaongườiAnhtừngviếttrongcônghàmgửivềchínhphủmình“Ngàisẽphảivấtvảlắmmớisửdụngđượchếtthờigiancònlạiđểđiđếnphầnmộcủamình.”

NgàyđườngđầutiênlàngàykhónhọcnhấtvàsẽcònkhónhọcngaycảđốivớingườiítđauốmhơnTướngquânbởingàiđi lòngđầychánnảntrướcsựthùhằnđượcchegiấuvàcảmnhậntrêncácđườngphốSăngtaPhebuổisángngàylênđường.Hầunhưtrờivừahửngsánggiữamànmưabụivàtrênđườngchỉthấyvàiconbòcáilạcđà,nhưngtrongkhôngkhíđãsặcmùihằnthùcủakẻthùngài.Bấtchấpsựlườngtrướccủachínhphủ,ngườiđãralệnhdẫnngàiđitrênnhữngphốphụ,Tướngquânvẫnnhìnthấyvàidòngchữchửibớingàiđượcviếtnguệchngoạctrêncảnhữngbứctườngtuviện.

HôsêPalaxiôtphingựabêncạnhngài.Ôngtamặcnhưthườnglệ,ngaycảtronglúcchiếntrậnlộnxộn,vớichiếcáođuôitôm,chiếcghimđátôpaóngánhnổibậttrênchiếccàvạtlụaxanh,vàchiếcáokhoácmaybằngvảidệtsợikimtuyếncùnghaidảixàtíchvắtchéocủahaichiếcđồnghồquảquítgiốnghệtnhau.ĐườngviềnbộyênngựacủaôngdátbằngvàngmiềnPôtôxi[9]vàhaichiếcbànđạpđềubằngvàng,vìthếdânchúngnhiềulàngmiềnnúiAnđétđãnhầmôngvớiTướngquân.Tuynhiên,sựthậntrọngmàôngcốgiữđểphụcvụchuđáongaycảchođếnnhữngnhucầunhỏnhấtcủaTướngquânđãxóatanbấtcứsựnhầmlẫnnào.ÔnghiểuTướngquânvàyêuTướngquânbiếtbaođếnmứcngaytrêndathịtmìnhlòngôngsesóttrướcbuổigiãtừcótínhchạytrốntrongmộtthànhphốnơichỉvớitinTướngquânđãđếnrồingaylậptứcnóđãtrởthànhngàyhộiquốcgia.ChưađầybanămtrướckhitừcácchiếntrườnggiankhổởmiềnNamtrởvề,ngườiphủđầyvinhquangmàkhôngmộtngườiMỹLatinhnào,dùđangsốnghayđãchết,cóthểsánhkịp,ngàilàchủnhâncủabữatiệclongtrọngmàthờiđạiấyđãtổchức.Thờiấyvẫncònlàlúcdânchúngtómlấycươngngựacủangàivàdừngngàilạingaygiữađườngđểcathánvềphudịchphiềntoái,vềtôthuế,hoặcđểxinngàigiaânhuệ,haychỉlàđểđượccảmthấyởgầnvầnghàoquangcủaconngườivĩđại.Tướngquânchămchúnghenhữnglờicathán,nhữngđòihỏiởngoàiđườngấynhưchămchúnghenhữngvấnđềgaycấnnhấtcủachínhphủ.Ngàicómộtsựthônghiểuđángphảingạcnhiêntrướcnhữngvấnđềănmặc,tìnhhìnhcôngviệc,hoặcbệnhtậtcủatừngngườivàđốivớinhữnggìngườitanóivớingàiđềuđểlạichongàiấntượngvềviệctừnggiâytừngphútmìnhđãchiasẻvớidânchúngniềmhạnhphúccủaquyềnlực.

Chẳngai tinrằngTướngchính lại làTướngquânthủaấy,cũngkhôngtinrằngthànhphốchínhlàcáithànhphốthầmlặngấymàngàivớisựthậntrọngcủakẻcướpđườngđãbỏrơinómãimãi.Khôngởchỗnàongàicảmthấyxalạnhưởchínhconđườngtrơtrọivớinhữngngôinhàmáinâuvàcácvườnhoathơmlựng,nơicảmộtcộngđồngmiềnnúiđangchếtdầnchếtmòn,mànhữngtínhcáchtrơtráocũngnhưngônngữđịaphươngmiềnnúicủahọđểchegiấuhơnlàđểnói.TuynhiênchodùlúcấyTướngquâncảmthấynónhưlàtròđùacủatrítưởngtượng,thànhphốấychínhlàthànhphốsươngmùvàgiábuốtthấuxươngngàiđãchọntrướckhibiếtnóđểxâyvinhquanhcủamình,màngàiyêunóhơnbấtkỳthànhphốnàokhác,màngàiđãlýtưởnghóanónhưtrungtâmlẽsốngcủamình,nhưlàthủđôcủamộtnửathếgiới.

Vàogiờcuốicùng,trướcsựmấttínnhiệm,Tướngquâncảmthấymìnhlàkẻngạcnhiênhơncả.Chínhphủđãđặtlínhgácmộtcáchkínđáongaycảởnhữngnơiítnguyhiểmnhấtvàđiềuđóđãngăncảnđámdânđịnhchặnbướcngài,đólàđámdânđiênrồtừngbắnhìnhnộmngàichiềuhôm trước,nhưngsuốtdọcđườngngài chỉnghechínhmột tiếnggào thétvọngđến:“Lôngganidô!”.Ngườiduynhấtđộnglòngthươngngàilàngườiđànbàbìnhthườngkhiđiquađãbảongài:

-Đồmaquái,hãycútđivớiThượngđế!

Khôngaiđểlộlàmìnhđãnghethấynó.Tướngquânchìmtrongmộtsuyngẫmbuồnthảm,vàxalạvớithếgiớixungquanh.Ngàitiếptụccưỡingựachođếnkhicảđoànngườibướcvàođồngbằngquangđãngtrànngậpánhsáng.TạiđịađiểmQuatrôExkina,nơibắtđầuconđườngtrảiđá,MamelaSaênhmộtmìnhngồitrênlưngngựa,đứngđợiđoàntùytùng.Từxabàđưatay

vẫytừbiệtngài.Tướngquâncũngvẫytayđáplạibàtươngtựrồichođoànđitiếp.Chẳngbaogiờhọgặpnhaunữa.

Sauđóítlâu,mưaphùntạnhhẳn.Bầutrờilạixanhngắtmộtmàu.Haingọnnúilửaphủtuyếttrắngimlìmphíachântrờichođếnhếtngàyđường.Nhưnglầnnày,Tướngquânkhôngbiểulộlòngmình trước thiênnhiên, cũngchẳngquan tâmđếncác làngmàđoànngườiphảighìmcươngchongựađiqua.Cũngchẳngđểýđếnnhữnglờichàotừbiệtcủadânchúngtunghôkhiđoànbấtthìnhlìnhđiqua.Tómlại,điềulạlẫmhơncảđốivớinhữngngườiđồnghànhlàngàikhônghềcóchỉmộtcáinhìntrìumếnđốivớiđànngựatuyệtvờicủanhữngngườichănngựavùngđồngbằng,vànhiềulầnngàiđãnói:đólàquangcảnhngàiyêumếnnhấttrầnđời.

TạithịtrấnPhacatativa,nơiđoànnghỉlạiđêmđầutiên,Tướngquângiãbiệtnhữngngườiđưatiễnrồilạitiếptụchànhtrìnhvớiđoàntùytùnggồmcónămngười.NgoàiPalaxiôtra,cóTướngHôsêMariaCarênhô,vớibàn tayphảibị cắt cụtvìvết thươngchiến tranh; cóvệ sĩngườiHàLan,đạitáBenphoHintơnUynsơn,contraicủangàiRôbơcUynsơn,mộtlãotướngcủahầuhếtcáccuộcchiếntranhởchâuÂu;cóPhecnăngđô,cháungài,vệsĩvàthưkýcủangàivớiquânhàmthượngúy,vốnlàcontraingườianhcảđãchếttrongvụđắmtàuthờicộnghòalầnthứnhất;cóđạitáAnđrếtIbara,vệsĩthâncậncủangài,ngườibịliệtcánhtayphảibởimộtnhátkiếmchémhainămtrướcđâykhixẩyracuộctấncôngngàyhaimươilămthángchín,cóđạitáHôsêđelaCrutParêđết,ngườitừngthamgianhiềucuộcchiếntranhgiànhđộclập.ĐộigácdanhdựgồmmộttrămlínhkỵbinhvàbộbinhđượcchọnlựatrongsốnhữngngườiưutúnhấtcủatậpđoànquânVênêxuêla.

HôsêPalaxiôtđặcbiệtchămnomhaiconchóchiếnlợiphẩmcủavùngcaoPêru.Cảhaiđềuđẹpvàdũngcảm,vàlànhữngkẻgácđêmngôinhàchínhphủởSăngtaPhechođếnkhihaitrongsốcácbạncủanóbịdaogămđâmchết trongcáiđêmkẻđịchmưusátTướngquân.TrongcácchuyếnđidàiđằngđẵngtừLimađếnKitô,từKitôđếnSăngtaPhe,từSăngtaPheđếnCaracat,vàngượclại,đitrởvềKitôvàGoadakin,haichúchónàylàmnhiệmvụtrôngcoihàng thồ. Trong chuyến đi cuối cùng từ Săngta Phe đến Cactakena, chúng cũng làm chínhnhiệmvụấy,chodùhàngthồchẳngđánglàbaovànóđãđượclínhtrônggiữcẩnthận.

ỞPhucatativa,Tướngquânthứcdậymệtmỏi,nhưngcàngđingàicàngkhỏelạinhờviệcđimentheoconđườngmòntrườntheonhữngđỉnhđồiuốnlượnđểxuốngđồngbằng,nhờthờitiếtdễchịuhơn,nhờánhsángđỡchóichanghơn.VìlochosứckhỏecủaTướngquân,ngườitađãvàilầnmờingàinghỉchânnhưngngàimuốntiếptụccuộchànhtrìnhmàkhôngcầnăntrưachođếnmiềnđấtnóng.Ngàibảorằngbướcđicủangựathíchhợpvớiviệcsuyngẫmvàngàiđãtừngđiliềnnhiềungàyđêmtrênlưngngựamàchỉcầnthayyênthôi.Haichânngàikhuỳnhkhuỳnhraynhưchâncáckịsĩlãothànhvàngàicócáchđicủanhữngkẻquenngồitrênlưngngựavớihaichândậmchắctrênbànđạpngủ,vàxungquanhlỗđítngàiđãhìnhthànhvếtchaisầnsùiyhệtnhưcáidâydangườithợcạodùngđểliếcdaovàvìvậyngàirấtxứngđángvớicácbiệthiệuCulôđêPhiêrô[10].Kểtừkhibắtđầucáccuộcchiếntranhgiànhđộclậpngàiđãcưỡingựađimườitámngàndặm,gấphailầnvòngquanhtráiđất.Chưabaogiờcóaibácbỏhuyềnthoạinóirằngngàingủtronglúcđingựa.

Đãquátrưađólàlúcbắtđầuthấyhơinóngbốclêntừnhữngthungsâu,đoànngườithỏathuậncùngnghỉmộtlúcđểlấysứctronghànhlangcủamộttuviệnhộitruyềngiáo.Đíchthânnữtuviệntrưởngchămsócđoàn,vàmộtnhómcácnữtínđồngườiAnhđiêngphânphátchohọbánhhạnhnhânvừaralòvàmộtmâmbánhđúcngôgầnlênmen.Thoạtnhìncáibộdạnglúcđếncủanhữngngườilínhđầmđìamồhôi,quầnáokhôngtheomộttrậttựnào,nữtuviệntrưởngcólẽnghĩrằngđạitáUynsơnlàngườichỉhuycaonhấtvìănmặcgọngàng,cómáitócvàngvàcóbộđồngphụcđẹpnhất,bàtachỉchămsócviênđạitárấtâncầnđếnmứcgâynênnhữnglờibàntánchâmchọc.

HôsêPalaxiôtlợidụngngaysựnhầmlẫnđểôngchủcủamìnhnằmnghỉdướibóngnhữngcâygạobênhànhlang.Ngàicuộnmìnhtrongchiếcáokhoácdạchoramồhôiđểhạcơnsốt.NgàicứnằmyênnhưthếkhôngăncũngkhôngngủmàmơmàngnghetiếnghátnhữngbảntìnhcavùngNamMỹcủacáccôtínđồhòacùngtiếngđànthụcầmdomẹcảđệm.Cuốicùng,mộttrongsốcáccôtínđồcầmchiếcmũchạyđếnhànhlangđểxintiềnchohộitruyềngiáo.Mẹcảđệmđànthụcầmkhiđiquabảocôtarằng:“Khôngđượclàmphiềnngườiốm.”Nhưngnữtínđồkhôngnghe.Khônghềnhìncô,Tướngquânmỉmmộtnụcườicayđắng,bảocô:“Đểbốthítasẵnsàng,conạ”.Uynsơnđưacôtamộttúitiềntrongsốtúitiềncủamình,vớicửchỉhàophóngxứngđángnhậnlờiđùabỡnlịchsựcủaTướngquân:“Đạitáạ,ôngđãthấycáimàvinhquangtrảgiárồiđấy.”Vềsaunày,chínhUynsơnđãđểlộsựngạcnhiêncủamìnhtrướcviệckhôngmộtaikhiởhộitruyềngiáocũngnhưkhigặptrênđườngtrongngàyhômấyđãnhậnrangài,conngườinổitiếngnhấtcủacácnướccộnghòamớiđượcthànhlập.Khôngnghingờgìnữa,đốivớiTướngquân,điềuđócũnglàbàihọcđángnhớđời.

-Takhôngcònlàtanữa!-Tướngquânnói.

Đêmthứhai,đoànnghỉlạitrongmộtnhàtrọvốntừnglànhàmáythuốclá,ngaycạnhlàngGoađuat,nơimọingườiđangchờđếnđểtổchứcmộtcuộcvuimàchínhTướngquânkhôngmuốnphảidự.Ngôinhàrộngvàâmu.Chínhcáiđịađiểmnàygâychotamộtnỗikhóchịulạlùngbởicâycốiumtùmvàconsôngvớithứnướcđenkịtvàsâuhoắmcủanóthườnglàmlởbờđếntậnnhữngvườnchuốivùngđấtnóngvớitiếngnổầmầmngherợngáy.Tướngquânquenbiếtđịađiểmnàyvàngaytừlầnđầutiênquađâyngàiđãnói:“Nếuphảitổchứcmộttrậnphụckíchbấtngờđốivớiaiđótasẽchọnchỗnày.”Trongcáctrườnghợpkhác,ngàiđãtránhchỗnàychỉbởivìngàinhớđếnBêrucô,mộtnơihiểmyếutrênđườngKitômàngaycảnhữnglữkháchbạogannhấtcũngphảitránh.Cólầnngàichohạtrạicáchđấyhaidặmtráivớiquanđiểmcủatấtcả.Nhưnglầnnày,dẫuđangmệtvàđangsốt,ngàithấyrằngbấtcứgiánàovẫncứdễ chịu hơn là cáimồm ngoác ra vì thương hạimà những người bạn liều lĩnh của ngài ởGoađuatđanghárachờđónngài.

KhinhìnthấyTướngquânđếntrongtìnhtrạngmệtmỏi,ôngchủtrọnghĩngayđếnviệcgọingàimộtbácsĩngườiAnhđiêngởlàngngaycạnh,ngườicótàichữakhỏibệnhchỉcầnngửichiếcáosơmiđẫmmồhôicủangườiốmdùchongườiốmởrấtxavàchưahềnhìnthấymặt.TướngquâncườichếnhạoniềmtinkhờkhạocủaôngquántrọvàcấmkhôngchoaitrongsốgiainhâncủaôngtasửdụngbấtkỳphươngthuốcnàoliênquanđếnngườiAnhđiêngquáidịkia.Nếungàikhôngtincácthấythuốcmàvềnhữngngườinàyngàitừngnóirằnghọlànhàbuônkinhdoanhtrênbệnhtậtcủangườikhác,thìlạikhôngthểchờđợingàisẽgiaophómayrủicủamìnhchomộtkẻtheothuyếtthônglinhởlàngbêncạnh.Cuốicùngnhưmộtsựkhẩnđịnhnữa thêmvào sựdodự trướckhoahọc chữabệnh,Tướngquânkhông chấpnhận cáigiườngngủtửtếphùhợpnhấtvớitìnhtrạngsứckhỏecủangàimàngườitađãchuẩnbịvàngàiralệnhmắcvõngchomìnhtrongphòngrộngrãimởtoangcửanhìnraconsuối,nơingàisẽquađêmtrongkhíhậukhắcnghiệtcủamiềnnúi.

Cảngàyhômđó,ngàichẳnguốnggìngoạitrừcốcnướcthuốclúcsángsớmvàngàichỉngồivàobànănlàđểlàmvừalòngcácsĩquancủamình.Dẫurằnghơnbấtkỳai,ngàiđãquenvớivấtvảcuộcsốngnơitrậnmạc,hơnnữangàicònlànhàkhổhạnhtrongcáiănvàcáiuống,ngàivẫnthíchvàhiểubiếtnhưmộtngườiÂulịchduyệtcácnghệthuậtsửdụnghầmrượuvànhàbếpvàngaytừchuyếnđichâuÂulầnđầutiênngàiđãhọcngườiPhápcáithóiquennóivềcácmóntrong lúcăn.Đêmấyngàichỉuốngmộtnửacốcrượumàuvàvì tòmòngàinếmmộtmiếngthịtnairánđểxemxemcóđúngcáiđiềumàôngchủquánnóivàđượccácsĩquancủamìnhkhẳngđịnhrằngthạchsanhmàulântinhcócáivịhoanhài.Trongbữaănngàichỉnóikhôngquáhaicâuvàchúngđượcnóivớigiọngbìnhthườngnhưnhữngcâurấthiếmhoitrongsuốtcảcuộchànhtrình,nhưngmọingườicùngđiđềuđánhgiácaosựcốgắngấycủangàicoinónhưlàmộtthìađườngvừađủlàmngọtthứdấmchualoét-ýnghĩbuồnchán-vềnhữngnỗi

bấthạnhvàvềsứckhỏetồicủangài.Ngàilạikhôngnóimộtlờinàovềchínhtrị,cũngkhôngnhắcđếnmộttrongnhữngsựkiệnngàythứbảymànhiềunămsauvụxúcphạm,ngài-mộtngườiđànông-đãkhôngthắngnổibựcdọcđầyáccảmcủamình.

Trướckhikếtthúcbữaăn,ngàixinphépđượcđứngdậy,mặcvộichiếcáorộngvàđộichiếcmũngủ,ngườirunbầnbậtvìcơnsốt,rồinằmvậtxuốngchiếcvõng.Đêmấymátmẻvàmộtvầngtrăngtomàudacambắtđầunhôlêntrênnhữngdãynúi,nhưngngàikhôngcònthíchthúđểmàngắmnó.Nhữngngườilínhgác,cáchphòngngủkhôngxa,bỗngcùngđồngthanhcấttiếnghátnhữngbàihátdângianđượcưachuộng.Theomệnhlệnhcũcủangài,họlậptrạingủngaycạnhphòngcủangàiynhưcácđộicủaHoàngđếHuliôXêda,đểngàibiếtđượcýnghĩcũngnhưtâmtưcủahọquanhữngcuộcnóichuyệnbanđêmgiữahọvớinhau.Nhữngcúdạođêmvìmấtngủđãnhiềulầndẫnngàitớicácdoanhtrạivàkhôngítlầnngàichiêmngưỡngbuổibìnhminhthứcdậycùngnhữngngườilínhhátnhữngbàihànhkhúcvớinhữnglờithơcangợihaycợtnhảđượcứngtáctheokhôngkhícủalễhội.Nhưngđêmnay,ngàikhôngđựngchịunổicácbàihátvàđãralệnhcholínhgácimlặng.Tiếngrócráchcủaconsuốilenlỏigiữanhữngtảngđá,nhờcơnsốtcàngnổirõhơn,đãthấmnhậpvàocơnmêsảng.

-Conc…!-Ngàiquát-Giảnhưchúngtacóthểdừngnólạimộtphútthôi.

Nhưngmàkhông,khôngthểdừngdòngchảycủaconsuốilạiđượcrồi.HôsêPalaxiôtmuốnhạcơnsốtcủangàibằngmộttrongrấtnhiềuthứthuốcgiảmđauđựngtrongcáitúithuốccánhânnhưngngàitừchốihết.ĐólàlầnđầutiênHôsêPalaxiôtnghethấyngàinóicâunóicótínhđịnhkỳcủangài:“Tavừatừbỏquyềnlực,bởimộtcơnnônthốcnôntháokhôngcóthuốcchữavàtacũngchưasẵnsàngtừbỏcuộcđờinày”.Nhữngnămtrướcđâyngàitừngnóithếrồi,khimộtthầythuốcchữalànhbệnhsốtrétcáchnhậtbằngmộtcốcthuốcuốngarsenictừnggâyrabệnhkiếtlỵsuýtnữagiếtngài.Kểtừdạoấy,nhữngviênthuốcduynhấtngàichấpnhậnlànhữngviênthuốcxổmàngàiuốngkhôngngầnngạivàilầntrongmộttuầnđểtrịcơnđauquắnvàthuốcnướclácâykeođểtrịbệnhtáobón.

Saulúcnửađêm,mệtmỏivìphảichămsócngườimêsảng,HôsêPalaxiôtnằmtrênsànnhàlátgạchnhẵnthínvàngủlịmđi.Khithứcdậy,ôngkhôngthấyTướngquânnằmtrênvõngvàngàiđãđểlạitrênsànchiếcáongủướtsũngmồhôi.Chuyệnđóchẳngcógìlạcả.Ngàicóthóiquenrờibỏgiườngnằm,rồitồngngồngđichođếnkhitrờisángđểlàmdịucơnmấtngủkhitrongnhàkhôngcóai.Nhưngđêmấy,ôngcónhiềulýdođểlochosốphậncủangàibởingàivừatrảiquamộtngàytồitệ,vảlạithờitiếtvừamátmẻlạivừanồmẩmkhôngcólợichoviệcđilạiởngoàitrời.Taycầmchiếcáokhoác,HôsêPalaxiôtđitìmngàitrongcănnhàđượcánhtrăngxanhchiếusángvàthấyngàingồidựalưngtrênchiếcghếđángoàihànhlang,ynhưbứctượngnằmtrênmộtngôimộ.Tướngquânquayđầulạvớiánhmắttrongsáng,khôngcònmộtdấuvếtnhỏnàocủacơnsốt.

-LạimộtlầnnữayhệtnhưđêmởSăngtaHoandePadara!-Ngàinói-ThậtlàbấthạnhvìkhôngcóRâynaMariaLuisa.

HôsêPalaxiôtbiếtrõsựhồitưởngấy.Ngàimuốnnóitớimộtđêmthánggiêngnăm1820,tạimộtxómnhỏthuộcVênêxuêlanằmlẫntrongnhữngcaonguyênvùngApurê,nơingàivừađặtchântớicùngvớihaingườilính.NgàivừamớigiảiphónghaimươitỉnhkhỏiáchthốngtrịcủaquânTâyBanNha.Ngàivừa thành lậpnướccộnghòaCôlômbiabaogồmphầnđấtđaicủatriều phó vươngTânGranađa, phần đất đai thuộc địa phậnVênêxuêla, và đất đai của phủthốngđốcKitô,vàđólàthờikỳđầutiênngàilàmtổngthốngkiêmtổngchỉhuyquânđội.Hivọngcuốicùngcủangàilàmởrộngchiếntranhxuốngphíanamchâulụcđểbiếnthànhhiệnthựccáigiấcmơkỳlạvềviệclậpramộtquốcgiarộnglớnnhấtthếgiới,mộtđấtnướctựdovàduynhấttừMêhicôđếnMũiHornôt.

Tuynhiên,tìnhhìnhquânsựlàrấtthíchhợpchosựmơmộngcủangài.MộtđợtdịchbấtngờtấncôngđànlừangựangaygiữacuộchànhquânđãđểlạiởvùngDanômộtluồngkhíkhẳnlặndàimườibốndặmtoànxácngựachết.

Nhiềusĩquanmấttinhthầnđãtựanủibằngcướpbóc,lấylàmthíchthúbằngviệcvôkỷluật,vàmộtsốkẻđãchếgiễungaycảlờiđedọamàngàiđưarasẽbắnbỏkẻcótội.Haingànlínhquầnáoráchtảtơi,chânkhônggiàytất,khôngcóvũkhí,khôngcócơmăn,khôngcóáokhoáctránhrétvùngnúicao,mệtmỏivìchiếntrậnvàrấtnhiềungườitrongsốđóbịốm,bắtđầubỏngũtừngđoàn.Vìthiếumộtgiảiđápsángtỏ,ngàiđãralệnhthưởngmườipêsôchođộituầntranếubắtgiữvànộpmộtđồngđộiđàongũcủahọvàbắnngaykẻđàongũnàymàkhôngcầnphảixemxétlýdo.

Cuộcđờingàicókhánhiềulýdođểhiểurằngkhôngmộtthấtbạinàolàthấtbạicuốicùng.ChưađầyhainămtrướcđâydocùngvớibinhlínhngàichịuthấtbạitạivùngrừngnúiÔrônôcôgầnđấy,ngàiphảiralệnhănthịtngựavìsợrằngquânlínhsẽănthịtlẫnnhau.Ởthờikỳấy,theo lờichứngcủamộtsĩquanquânđoànAnh,ngàicódiệnmạocủamộtchiếnbinhkệchcỡm.Ngàiđộichiếcmũsắthìnhđầurồng,điđôidépcủangườichăngiasúc,mặcchiếcáobànhtôcóhàngcúctrắng,cúcđỏvàvácmộtngọnđèncờđendươngtrênngọngiáomàchínhgiữanócósọđầulâuvàhaichiếcxươngngườivắtchéonổibậttrênhàngchữmáu:TỰDOHAYLÀCHẾT.

CáiđêmởSăngHoanPadara,ngàiănvậntuyđỡvẻlôithôicủamộtkẻlangthang,nhưngtìnhhìnhquânsựcủangàivẫnkhôngkháhơn.Vàthếlàđiềuđókhôngchỉphảnánhtìnhtrạngtức thời củaquânđộingàimàcòncả tấnbikịchcủaquânđộigiảiphóngmànhiều lần từnhữngthấtbạinặngnềnhấtđãlạitrỗidậymạnhmẽhơn,đôngđúchơnvàhiệnnaysuýtchếtnghẹtbởibiếtbaochiếnthắngcủangài.Ngượclại,đônPablôMôridô,tướngTâyBanNha,vớitấtcảmọibiệnphápvàthủđoạnnhằmtiêudiệtnhữngngườiyêunướcvàlậplạitrậttựthuộcđịa,vẫnđangthốngtrịnhữngvùngdâncưrộnglớnthuộcmiềntâyVênêxuêlavàđangmạnhlênởmiềnnúi.

Trướctìnhhìnhchungấy,Tướngquânthảcơnmấtngủcủamìnhbằngcáchtrầntruồngđidạokhắpcácphòngcủangôinhàcũcủatrangtrạiđượcánhtrăngchiếusáng.Phần lớnsốngựachếtngàyhômtrướcđãđượcđốtxácởxanhưngmùithốirữavẫnkhẳnlặnkhôngchịuđược.TừsaunhữngngàychếtchóctangthươngcủatuầngầnđâyquânlínhkhônghátlạivàTướngquâncũngkhôngcảmthấyđủkhảnăngngănchặnlínhgácngủvìđói.Bỗngnhiênởcuốihànhlanghướngvềphíanhữngcánhđồngxanhrộngmênhmông,ngàinhìnthấyRâynaMariaLuisangồitrênbậcgạch.Đólàmộtcôgáilaiđenrấtđẹp,đangởtuổidậythì,vớigươngmặtnhìnnghiênghuyềnảotrongchiếckhănchoàngthêuhoadàichekínchânvàhútmộtđiếuthuốcchỉcònmộtphầntư.Côgiậtnảymìnhkhinhìnthấyngàivàđặtchéongóntrỏvớingóncáithànhchữthập.Côgiơnóvềphíangài,nói:

-ÔngđếntheolệnhcủaThượngđếhaycủaquỷdữ?Ôngmuốngì?

-Tôimuốnem!

Ngàinóirồicười.Cólẽcônhớmãicáiánhsángcủahàmrăngdướiánhtrăng.Ngàiômghìlấycô,khôngđểcôdẫyđạp,tronglúchônlấyhônđểnhữngnụhôndịunhẹtrêntrán,lênmặt,lênmá,lêncổchođếnkhicôgáidịudànglạimớithôi.Lúcấyngàicởibỏchiếckhănchoàngvàngàicảmthấynghẹtthở.Côcũngđangkhỏathân,bởingườiđànbàcùngngủmộtphòng,đãlộthếtáocôđemgiấuđểcôkhôngdậyhútthuốcmàkhôngbiếtrằngvềlúcnửađêmcôvậnchiếckhănchoàngtrốnrakhỏiphòngngủ.Tướngquânkiễngchânbếcôđếnvõngmàvẫnkhôngngừnghônnhữngnụhônướtát,vàcôgáihiếnthânchongàikhôngvìthíchthú,khôngvìyêumàvìsợ.Côtrinhnguyên.Chỉkhiđãlàmchủđượcnhịpđậptráitimmình,cônói:

-Thưangàiemlànôlệ.

-Bâygiờtrởđiemkhôngcònlànôlệnữa.Tìnhyêuđãgiảiphóngchoem.

Sánghômsau,Tướngquântrảmộttrămpêsôchochủđiềntrangđểmuamộtcôgái,vàgiảiphóngkhôngđiềukiệncôkhỏithânphậnnôlệ.Trướckhilênđường,ngàikhôngcưỡnglạicáitìnhhuốngđặtrachongàimộtchuyệnkhóxửchung.Ngàiđangcómặtởsânsaungôinhàcùngvớimộtnhómsĩquanđãbằngbấtkỳhìnhthứcnàocưỡilênlưnglừangựa,nhữngconvậtsống sót sau trận dịch bệnh.Một đoàn quân khác dưới quyền tướng Hôsê Angtôniô Paêt,ngườivừađếnđêmqua,cũngtậphợpđểtiễnchânngài.

Tướngquântừbiệthọbằngmộtbàidiễnvănngắn,trongđóngàiđãlàmdịutínhchấtbithươngcủatìnhhìnhchiếnsự,vàkhibướcchânđingàinhìnthấyRâynaMariaLuisatrongdángvẻmộtphụnữvừađượcgiảiphóngvàănmặcchuđáo.Côvừatắmxong,đẹplộnglẫydướibầutrờitrongsángvùngDanô,mặctoànđồtrắnghồbộtvớichiếcváyphồngnhiềutầngviềnđăngtenvàchiếcáoblubósátngườicủacáccôgáinôlệ.Vớivẻmặttươicười,Tướngquânhỏicô:

-Emởlạihayđivớichúngta?

Vớinụcườirạngrỡ,côtrảlờingài:

-Thưangài,emởlạiạ!

Câutrảlờiđượcmọingườicùngđồngthanhcườirộ.Thếlàôngchủnhà,vốnlàngườiTâyBanNhađãủnghộsựnghiệpđộclậpcủanhữngngườiMỹLatinhngaytừgiờphútđầutiênngoàiracòn làbạncốtricủangài,đãcườirũrượi trướcchiếc túidađựngmộttrămđồngpêsô.Ôngđãnémnólêntrời,nói:

-Tướngquânhãygiữtúitiềnnàychosựnghiệpgiảiphóng.Bằngmọigiá,bằngmọigiácôgáiđãđượctựdo.

TướngHôsêĂngtôniôPaêtmàsựthôthiểncủaôngtarấtphùhợpvớichiếcáogồmnhữngmẩuvảihoa,đãbậtratiếngcườivangvọng.

-Tướngquânthấychưa.-Ôngtanói.-Điềuấyxảyravớichúngtabởichúngtathamgiahàngngũnhữngnhàgiảiphóng.

Ngàigậtđầutánthưởngcâunóiđóvàngàitạmbiệtmọingườibằngcúkhoáttayrộng.CuốicùngngàirahiệuchàotừbiệtRâynaMariaLuisavàchẳngbaogiờngàigặplạicônữa.ChođếnchỗHôsêPalaxiôtnhớ,vẫnchưahếtmộtnămtrướcđâykhingàinóivớiôngrằngngàisốnglạicáiđêmấymàkhôngcósựhiệndiệnkỳdiệucủaRâynaMariaLuisa,ôithậtlàbấthạnh,vàbaogiờnócũnglàmộtđêmthấtbại.

Vàolúcnămgiờ,khimangchongàicốcnướcsắcláthuốcđầutiên,HôsêPalaxiôtgặpngàiđangnghỉngơivớihaiconmắtmởto.Nhưngngàicốvùngđứngdậybằngchínhcáisứcmạnhsuýtlàmngàingãvậpmặtvàngàilêncơnhorũrượi.Ngàicứngồiyêntrênvõng,haibàntayômchặtlấyđầutronglúchochođếnkhihếtcơnmớithôi.Lúcđóngàimớibắtđầuuốngcốcnướcthuốccònbốckhóivàngaytừngụmđầutiênngàiđãtươitỉnhtrởlại.

-SuốtđêmquatamơthấyCansanđrô-ngàinói.ĐólàcáitênmàngàidùngđểbímậtgọitướngPhrăngxixcôdePauleSăngtăngđe,ngườibạnlớntrướcđâyvàkẻđốiđịchlớnnhấtcủangài,tổngthammưutrưởngcủangàingaytừđầuchiếntranh,vàlàtổngthốngđặcnhiệmởCôlômbiatrongsuốtcácchiếndịchácliệtnhằmgiảiphóngKitôvàPêruvàsựthànhlậpcộnghòaBôlivia.Vìnhữngđòihỏicủalịchsửhơnlàvìtàinăng.Săngtăngđelàmộtnhàquânsựnăngđộngvàdũngcảmvớimộtsựthíchthútộiáclạlùng.NhữngđứctínhdânsựvàsựgiáodụckinhviệntuyệtvờimàSăngtăngđecóđượclạilànhữngcáilàmnổibậtvinhquangcủaôngta.Khôngcònnghingờgì,Săngtăngđelànhânvậtsốhaicủasựnghiệpđấutranhgiànhđộclập,ngườiđầutiêntrongviệclậpphápcủanềncộnghòa.Săngtăngđeđãđểlạimãimãicáidấuấntinhthầncủakẻtheochủnghĩahìnhthứcvàbảohoàngtrongcáinềncộnghòaấy.

Một trong số rất nhiều lần, Tướng quân nghĩ đến việc xin từ chức. Ngài đã nói vớiSăngtăngđerằngmìnhsẽlặnglẽrútkhỏiphủtổngthốngbởivì“tôiđểlạinóchongài,rằngngàicũngnhưtôithôivàcóthểcònhơncảtôi.”Khôngmộtconngườinào,dùlàdochânlýhaydosứcmạnhcủacácsựkiện,TướngquânđãkýthácquánhiềuniềmtinnhưởSăngtăngđe.TướngquânlàngườiđãphongchoSăngtăngđedanhhiệuconngườicủaLuậtpháp.Tuynhiên,cáiconngườivốnxứngđángđượchưởngtấtcảấycáchđâyhainămđãbịtrụcxuấtsangParivìcáitộiđồnglõakhôngbaogiờđượcchứngthựccủaytrongmộtvụmưusátTướngquân.

Đúngthế,Thứtưngàyhaimươinhămthángchínnăm1928,vàolúcnửađêm,mườihaidânsựvàhaimươisáuquânnhânđãvượtquacửalớnngôinhàchínhphủởSăngtaPhe,đãchặtđầuhaitrongsốnhữngconchósăncủatổngthống,làmbịthươngvàilínhgác,bằngmộtnhátkiếmlàmchođạiúyAnđrêtIbarabịthươngnặngởcánhtay,bằngmộtphátsúngđãgiếtđạitáXcôtlenUyliamPhơcgusơn,thànhviêncủaquânđoànAnhCátlợivàlàvệsĩcủatổngthống,ngườimàtổngthốngtừngnóirằngôngtadũngcảmnhưmộtXêda[11]vàhọđãtrèolêntậnphòngngủcủatổngthốnghôto:tựdomuônnămvàtênđộctàihãychếtđi.

ThôngquacácquyềnlựcvàliênminhtinhthầnđộctàimàTướngquânvừagiànhđượcbathángtrước,nhữngngườikhởinghĩađãnghịánvụmưusátđểhạnchếthắnglợicủanhữngkẻtheo Săngtăngđe trong hiệp định Ôcanha. Chức vụ Phó tổng thống nước cộng hòa màSăngtăngđeđãthựchiệntrongsáunămđãbịbãibỏ.Săngtăngđeđãthôngbáochomộtngườibạnbằngmộtcâurấtđặctrưngchophongcáchcánhâncủaôngta:“Tavuilòngbịbãimiễndướisựđổnátcủahiếnphápnăm1821.”Lúcấy,PhrăngxixcôđêPaulaSăngtăngđebamươisáutuổi,từngđượcphongđạisứđặcmệnhtoànquyềnởOasinhtơn,nhưngđãvàilầnhoãnchuyếnđi,cólẽôngtađangđợithắnglợicủavụmưuphản.

TướngquânvàManuêlaSaênhhầunhưvừamớibắtđầumộtđêmhòahợp.HọsốngngàycuốituầntạilàngSôacha,cáchđấyhaidặmrưỡivàngàythứhaitrởvềtrênnhữngchiếcxeriêngbiệtsaumộtcuộctranhcãiáitìnhdữdộihơnnhữngcuộctranhcãikhác,bởivìngàibỏngoàitaitấtcảnhữngtintứcvềmộtvụmưuphảnnhằmgiếthạingài.Cảthiênhạđềunóivềvụmưuphảnvàchỉmộtmìnhngàikhôngtin.BàcứởnhàmìnhtừchốimọilờikhẩnkhoảnmàngàitừdinhthựSăngCarlôtởphíabênkiaphốgửitớichobà,chođếnđêmấyvàolúcchíngiờbàmớisangnhàngài.Saukhinhậnđượcbalờinhắnkhẩncấpcủangài,bàxỏgiàyvàoủng,đầu trùmchiếckhănchoàngrồivượtquaconđườngngậpnướcmưa.Bà thấyTướngquânnằmngửanổilềnhbềnhtrênmặtnướcthơmngátcủabồntắmmàkhôngcósựgiúpđỡcủaHôsêPalaxiôtvànếubàkhôngnghĩngàiđãchếtthìchẳngqualàvìnhiềulầnbàtrôngthấyngàiđangsuytưtrongtrạngtháiấy.Nhờtiếngchânđangbước,ngàinhậnrabà,vàkhôngmởmắt,ngàinóivớibà:

-Sẽcómộtvụnổiloạnđấy!

Bànóiphatrònhưngvẫnkhônggiấugiếmcơngiậndữtronglòng:

-Xincứtựnhiêncho!Cóthểcótớimườivụđấy,bởiôngchẳngchúýtớinhữngtintứcgầnđâylắmsao!

-Tachỉtincácđiềmbáothôi.

TròchơiấyđượcphépvìSăngtăngđe,ngườichỉhuybộtổngthammưucủaTướngquân,saukhinóivớikẻmưuphảncáigìlàvịthánhvàlàámhiệutrongđêmấyđểbọnchúngcóthểchếnhạosựcanhgáccẩnmậtdinhchínhphủ,đãbằnglờidanhdựcủamìnhbáocáovớiTướngquânrằngmộtcuộcmưuphảnđãthấtbại.Vậylàngàitừtrongbồntắmbướcravẻđầythíchthú.

-Nàngđừnglo.-Ngàinóivớibà.-Dườngnhưtròchơiđãlàmchúngsợđếnlạnhcứngcảngườirồi,ngaycảvớibọnđĩđựccũngvậy.

Tronglúchaingườiđangmơntrớnnhautrêngiường,ngàihoàntoànkhỏathânvàbànửakínnửahở,thìhọnghethấytiếnggàothétđầutiên,nhữngtiếngnổđầutiên,vàtiếngnổùngoàngcủađạibácbắnvàomộtpháođàitrungthànhnàođó.Manuêlagiúpngàikhẩntrươngmặcquầnáo,trùmđôidépkhôngthấmnướcrangoàiđôigiàyđểngàiđi,bởiTướngquânđãralệnhđánhbónglộnđôiủngduynhấtcủamình,vàgiúpngàitrốnrangoàitheocửaănbancông.Ngàimangtheomộtthanhgươmvàmộtkhẩusúnglục,nhưnglạikhôngmangtheobấtcứthứgìđểchemưa.Ngaylúcrađếnđườngcái,ngàichĩanòngsúnglụcđãlênđạnvàomộtcáibóngđangđếngầnmình:“Ai?”.Đólàngườiphụcvụmónănngọtcủangàivừatrởvềnhà,đauđớnvôcùngkhiđượctinngườitagiếtmấtôngchủmình.Vìsẵnsàngchiasẻsựmayrủicủangài,ôngtađãcùngvớingàiẩntrongđámcỏrậmumtùmbêncầuCacmentrênsôngSăngAuguxtin,chođếnkhiquânđộitrungthànhdẹptắtvụbạoloạn.

Với sự khôn khéo và dũng cảm mà bà thể hiện rõ trong những trường hợp nguy kịch,ManuêlaSaênhđóntiếpbọntấncôngđạptungcửaphòngngủ.Bọnchúnghỏibàtổngthốngđâu,vàbàtrảlờingàiđanghọphộiđồng.Bọnchúnghỏibàrằngđêmmùađôngmởcửabancôngđểlàmgì,bàtrảlờibọnchúngrằngbàvừamởđểxemvìsaoởngoàiđườngồnàodữvậy.Cớsaocáigiườngnằmlạiấmhơingườithế,bàbảochúngrằngbàvừanằmđómàchẳngthíchthúgìđểđợitổngthống.Tronglúckéodàithờigianbằngnhữngcâutrảlờilưuloát,bàhútthuốclácuộnthôngdụngvànhảnhữngđụnkhóitođểlàmátcáimùinướchoavẫnthơmngátcảcănphòng.

MộttòaánđượctướngRaphaenUcđanêtađiềuhànhđãluậntộirằngtướngSăngtăngđelàkẻcầmđầugiấumặtcủavụmưuphảnvàkếtántửhìnhSăngtăngđe.KẻthùcủaSăngtăngđetừngnóirằngbảnánnàyxứngđángvớiSăngtăngđehơncả,chẳngnhữngvìtộilỗicủaymàcònvìthóitrơtráodámlàngườiđầutiênxuấthiệnởquảngtrườnglớnđểômhônchứcmừngtổngthốngthoátnạn.Tướngquâncưỡitrênlưngconngựadướitrờimưalâmthâm,khôngmặcáosơmi,chỉmặcchiếcáochoàngráchvàướtsũng,đứngtrongtiếnghoanhôrềnvangcủaquânđộivànhândânlaođộngtừcácxómngoạiôđãkéođến,vừađivừahôvanghãygiếthếtnhữngtênsátnhân.“Tấtcảbọntòngphạmđềusẽphảibịtrừngtrịđíchđáng”,TướngquânnóitrongmộtbứcthưgửichonguyênsoáiSucrê.“Săngtăngđelàkẻchínhyếunhưnglạilàkẻhạnhphúchơncảvìlòngđộlượngcủatađãchechởchoy.”

Đúngthế,sửdụngquyềnlựctốicaocủamìnhTướngquânđãgiảmánchoSăngtăngđetừtửhìnhxuốngphátvãngđiPari.Ngượclại,đôđốcHôsêPruđênhxiôPađila,ngườibịtùởSăngtaPhevìmộtcuộcnổidậybịthấtbạiởCactahêrađêIndiatđãbịbắnmàkhôngcầntớinhữngbằngchứngđầyđủ.

HôsêPalaxiôtchẳngbiếtnhữnggiấcmộngthấySăngtăngđecủachủmìnhkhinàolàthật,khi

nàolàgiả.MộtlầntạiGoadakin,ngàikểrằngmơthấySăngtăngđeđặtcuốnsáchmởtrangởtrêncáibụngtròncăng,nhưngđánglẽđọcthìôngtaxé,ănhếttrangnàyđếntrangkhácvàvớivẻthíchthúôngtanhaigiấyrauráunhưdêăncỏ.LầnkháctạiCucucangàimơthấyôngtabịgiánbámđầyngười.Lầnkhácnữa,ngàithứcdậymiệnglahétầmĩtrongngôinhàquêmùaởMôngxêratêthuộcSăngtaPhevìngàimơthấytướngSăngtăngđe,tronglúccùngăntrưavớingài,đãmoihai conngươimắtkhiếnmìnhkhóchịuvàđặt chúng lênbànăn.Vìvậy,buổikhuyavềsángởgầnGoaduat,TướngquânbảorằngmìnhlạinằmmơthấySăngtăngđe,HôsêPalaxiôtkhônghềhỏivềnguồngốccủagiấcmơấy,chỉmuốnanủingàibằngviệcviệndẫnthựctế.

-Giữaôngấyvàchúngtacáchnhaucảmộtđạidương!-HôsêPalaxiôtnói.

Bằngánhmắtlinhlợi,Tướngquânchặnngaylạinói:

-Hiệngiờthìkhôngphảithế.TatinchắcrằngthằngchóđểuHoakinhMôxkêrasẽđểchonótrởvềđây.

Cáiýnghĩấykhiếnngàinhứcnhốikểtừchuyếntrởvềđấtnướclầncuốicùngkhimàviệcrờibỏhẳnquyềnlựcđãđặttrướcngàinhưmộtvấnđềdanhdự.“TathàchọncáichếthoặclưuvongranướcngoàichứkhôngchịukhuấtphụcphảiđểdanhdựcủamìnhtrongtaycủatrườngSăngBartalômê”,ngàinóivớiHôsêPalaxiôt.Tuynhiênthuốcgiảiđộctựthânnóđãcóchấtđộc,bởitronglúccàngđếngầnquyếtđịnhcuốicùngthìcàngtăngthêmsựsángtỏcủangàichorằngngaysaukhimìnhvừarađithìtướngSăngtăngđe,kẻtốtnghiệptrườngluậtkháhơncảcáiổthầycòấysẽđượcgọitừnơilưuđàyvềnước.

-Thằngấyđúnglàmộttênxỏlá!-Ngàinói.

CơnsốtđãhạhẳnvàTướngquâncảmthấyrấthàohứngđếnmứcbảoHôsêPalaxiôtlấybútvàgiấyđếnchomình,rồingàiđeokính,tựtayviếtmộtbứcthưvẻnvẹnsáudòngchoManuêlaSaênh.ĐiềuđóhẳnlàquáidịlắmngaycảvớiHôsêPalaxiôtvốnrấtquenvớinhữnghànhđộngbốcđồngcủaTướngquânvànóchỉcóthểđượchiểunhưmộtđiềmbáohoặcmộtbộtkhởiđầycảmhứngmãnhliệt.Bởiđiềuđókhôngchỉnóingượclạicáiquyếtđịnhvàongàythứsáuvừaquarằngngàisẽkhôngviếtthêmmộtbứcthưnàonữatrongphầnđờicònlạimàcòntráivớithóiquenđánhthứccácviênthưkýcủamìnhvàobấtcứgiờnàođểmởtúithưđếnmuộnhoặcđểđọcchohọviếtmộtlờituyênbốhoặcđểsắpxếplạitheothứtựnhữngýnghĩtảnmạnnẩysinhtronglúcmấtngủ.Cólẽcàngquáidịnếubứcthưkhôngthuộcloạithưkhẩnvàchỉnhấnmạnhởmộtcâucótínhchấtmậtmãvớingườinữcốvấncủamình:“Hãythậntrọngđiềuemlàm,bởinếukhông,doviệcemthấtbạiemsẽlàmcảhaichúngtathấtbại”.Ngàiviếtmộtlèo,nhưthểkhôngnghĩvàcuốicùngngàilạinằmtrênchiếcvõngđungđưa,vẻtrầmngâmtaycầmláthư.

-Quyềnlựclớnnhấtlạinằmngaytrongsứcmạnhkhôngthểđừngcủaáitình!-Ngàithởdàitiếp-Ainóicâuấynhỉ?

-Khôngaicả,thưangài!HôsêPalaxiôttrảlời.

Ôngkhôngbiếtđọccũngchẳngbiếtviếtvàôngkhôngchịuhọc,với luậnđiểmđơngiản:“Khôngcósựthôngtháinàolớnhơnsựthôngtháicủanhữngconlừa.”Nhưngngượclạiôngđủkhảnăngnhớbấtkỳcâunóinàomàôngngẫunhiênngheđược,thếmàcâunóiấyônglạikhôngnhớ!

-Vậythìtanói!-Tướngquânnói.-Nhưngchúngtasẽbảorằngcâuấylàcủanguyênsoái

Sucrê.

HơnaihếtPhecnăngđôthíchhợpvớinhữngthờikỳkhủnghoảng.NgàilàngườitậntụyvàhiềnlànhnhấttrongsốcáckýlụcmàTướngquâncó,mặcdùchàngkhôngphảilàngươisánglángnhất.ChànglàngườinhẫnnạichịuđựngsựlạmdụnggiờgiấchoặcsựtháihóacủaTướngquânkhimấtngủ.Ngàiđánhthứcchàngdậybấtcứgiờnàođểbảochàngđọcchonghenhữngcuốnsáchchẳngthúvịgì,hoặcbảochàngghilạinhữngýnghĩbấtchợtđếnmàsánghômsauchúngđãnằmtrongsọtgiấy.Tướngquânkhôngcóconchodùngàikhôngphảilàkẻvôsinhvàtrảiquavôsốânáivớivôvàncôgái,vàvàogiờlâmchungcủangườianhtrai,ngàiđãnhậnPhecnăngđô làmconmình.NgàigửiPhecnăngđôcùngvớinhữngbức thưđặcbiệtđếnhọcviệnquânsựGioocgiơtua,nơitướngLaphayêtêđãthổlộnhữngtìnhcảmkínhtrọngmàchúchàngchờđợi.SauđóchànghọcởtrườngGiepphơsơntạithànhphốSaclôt,vàhọcởtrườngđạihọcViêcgin.ChàngkhôngphảilàmộtvịkếnghiệpmàcólẽTướngquântừngmơướcbởiPhecnăngđôngánngẩmcáiquyềnlựckinhviện,chàngvuilòngđổichúngđểđượchưởngcuộcđờingoàitrờivàcácnghệthuậthấpdẫncủanghềlàmvườn.TướngquângọichàngvềSăngtaPhengaysaukhihọcxong,vàngàithấyngayởngườicháunhữngđứctínhquýbáucủamộtngườikýlụckhôngchỉbởichàngviếtchữđẹpvànắmvữngtiếngAnhkểcảnóilẫnviết,màcònbởichànglàngườiduynhấtcókhảnăngviếttruyệnđăngnhiềukỳđầysứchấpdẫnvàkhiđọctochàngứngtácngaytứcthìnhữngđoạnvănhùngdũngđểlàmsinhđộngthêmnhữngđoạnvăn ngái ngủ trong cuốn sách. Cũng như tất cả những ai từng được phục vụ Tướng quân,Phecnăngđôcũngcógiờbấthạnhcủamìnhkhi chàng thêmchoXixêrông[12]một câu củaĐêmôxten[13]màTướngquânđãdẫnsaumộtcuộcdiễnvăn.Ngàiđãxửchàngnghiêmkhắchơnnhữngngườikhác,nhưngngàithathứngaytrướckhichàngxámhốixong.

TướngHoakinhPôxađaGutiêrêt,tỉnhtrưởng,dẫnđầuđoàntùytùngtronghaingàyđểbáotrướcnơingàisẽđếnnghỉđêmvàđểbáotrướcchocácnhàchứctráchbiếttìnhtrạngsứckhỏenguykịchcủaTướngquân.NhưngnhữngainhìnthấyngàiđếnGoađuattrongbuổichiềungàythứhai,thẩyđềuđưaraýkiếnlạcquanchorằngnhữngtinxấucủangàitỉnhtrưởngvàcảchuyếnđinày,chỉlàmộtthủđoạnchínhtrịmàthôi.

Mộtlầnnữa,Tướngquânlàbấtkhảchiếnthắng.Ngàibướcvàothànhphốtheoconđườngchính,ngựcphanhtrầnvớimộtmảnhvảiDiganbuộcquanhđầuđểthấmmồhôi,vẫymũchàomọingườitrongtiếnghòreo,tiếngpháonổrònvàtiếngchuôngnhàthờđổhồiátcảtiếngnhạc.Ngàicưỡitênlưngmộtconlừaphinhữngbướcphingắnvuivẻlàmmấtđingaybấtkỳmộtýđịnhnghiêmtrangnàovềđoànduyệtbinh.NgôinhàduynhấtmàcáccửasổcủanóđóngimỉmlàtrườngnữtuvàbuổichiềuấyđãlantruyềnnguồntinnóirằngngườitacấmcácnữhọcsinhthamdựcuộcđónchàoTướngquân,nhưngngàiđãkhuyênnhữngaikểlạiđiềuđóchớcótinnhữnglờiđồncủacáctuviện.

Đêmtrước,HôsêPalaxiôtđãralệnhgiặtchiếcáongàimặcđểhạcơnsốt.Mộtlínhcầnvụđãkhuyêncácchúlínhmangchiếcáoxuốngsônggiặtvàolúcnửađêmnhưnglúcđoàntùytùnglênđườngđitiếpkhôngaibiếtchiếcáoởđâu.TronglúcđiđườngvàngaycảlúcđếnGoađuat,HôsêPalaxiôtđãkết luậnđượcrằngchủquántrọmangchiếcáokhônggiặtđếnchongườiAnhđiêngkỳdiệuđểôngtachứngtỏquyềnnăngcủamình.VậylàkhiTướngquânvềđếnnhà,HôsêPalaxiôtđãmáchchongàibiếtchuyệnlạmdụngcủachủquántrọvàbáochongàibiếtrằngngàichẳngcònáosơminàonữangoàicáiđangmặc.Ngàichấpnhậnđiềuđóvớimộtsựquyphụcđầyminhtriếtvànói:

-Nhữngđiềumêtíncònkhókiếmhơncảáitình.

-Điềukỳlạlàtừđêmquangàikhôngsốt-HôsêPalaxiôtnói.Ngàinghĩsaonếutênthầylangquảthậtlàkỳảo?

Ngàichưatìmngaycâutrảlờivàđểchomộtsựsuyngẫmsâusắclôicuốnmìnhđibằngcáchcứnằmtrênvõngđungđưatheonhịpnhữngsuytưcủamình.“Quảlàtakhôngcảmthấynhứcđầunữa”,ngàinói.“Tacũngkhôngthấyđắngmiệngnữa,cũngchẳngcảmthấymìnhsẽngãtừtrênđỉnhthápxuống…”Nhưngcuốicùng,ngàitựphátđánhđétlênđầugốirồidứtkhoátngồidậy.

-Thôiđi,chớcónhồithêmsựnhầmlẫnvàođầuóctanữa!-Ngàinói.

Haigianhânmangđếnphòngngủmột chiếcnồi tođựngnước sôinấu lá thơmvàHôsêPalaxiôtchuẩnbịchobồnnướctắmmàtinrằngngàisẽđinằmngayvìcơnmệtmỏisaumộtngàyđiđường.NhưngbồnnướcnóngđãlạnhđitronglúcngàiđọcđểngườitaviếtláthưchoGabrien Camachô, chồng cô cháu gái Valênhtina Palaxiôt và là người đại diện của ngài ởCaracatđểbáncácmỏởArôa,mộtmỏđồngmàngàithừakếcủacácanhchịmình.Chínhngàicũngkhôngcóýniệmsáng tỏvề sốphậnmìnhbởiởmộtdòngngàibảo rằngngàiđiđếnCuraxaotronglúccôngviệcchuyêncầncủaCamachôcũngđiđếnkếtquảmỹmãn,vàởmộtdòngkhácngàilạiđềnghịônggửiđếnLuânĐônchomìnhquađịachỉcủangàiRôbơcUynsơnvàđồngthờigửibảnthứhai(bảnsao)đếnHamaicachomìnhquađịachỉcủangàiManuemHyxlôpđểngàichắcchắnnhậnđượcmộttronghaithưnày.

Đốivớinhiềungườivàhơnnữađốivớicácthưkývàkýlụccủangài,cácmỏởAroalàmộtcơnmêsảngtronglúcngàisốtcao.Chúngmanglạichongàirấtítlợitứcđếnmứctrongnhiềunămchúngnằmtrongquyềnlựccủacácnhàkhaitháctùytiện.Vàonhữngngàycuốiđời,khisốtiềnriêngcủangàibắtđầuvơicạn,nhớđếncácmỏởAroanhưnglạikhôngbánđượcvìsựnhậpnhèmtrongcácvăntự.Đólàngọnnguồncủamộtvụrắcrốipháplýtruyềnthốngtừngkéodàiđếnhainămsaucáichếtcủangài.Tronghoàncảnhchiếntranh,cácvụcãivãchínhtrị,nhữngmốitưthù,khôngmộtainhầmlẫnkhiTướngquânnói:“việctốtụngcủata”.Bởiđốivớingài,khôngcóvụtốtụngnàokhácngoàivụtốtụngcácmỏAroa.BứcthưmàngàiđọcởGoađuatđểgửichoĐôngGabrienCamachôđãđểlạichoPhecnăngđô,cháungài,cáiấntượngnhầmlẫnrằngbọnhọsẽkhôngđichâuÂuchừngnàochưađịnhđoạtxongvụtranhchấpvàPhecnăngđôđãđưachuyệnđóbìnhluậnvớicácsĩquantronglúcchơibài.

-Vậylàchúngsẽchẳngbaogiờđinữa-đạitáUynsơnnói.-Chatôiđãđiđếnchỗtựhỏimìnhliệumỏđồngấycótồntạikhông.

-Cáiđiềunóirằngkhôngainhìnthấymỏđồngsẽkhôngmuốnnóirằngcácmỏkhôngcó!-ĐạiúyAngđrêtIbarađốplại.

-Cóđấy!-TướngCarênhônói.-ChúngởVênêxuêla.

Uynsơnvẻkhóchịu,nói:

-Ởđộcaonày,tôitựhỏimìnhliệungaycảVênêxuêlacóthậtkhông?

Uynsơnkhôngchegiấunỗibựcdọccủamình.ChàngđãđiđếntinrằngTướngquânchẳngyêumếnmình,rằngTướngquângiữmìnhlạitrongđoàntùytùngchỉbởilòngkínhtrọngdànhchochamình,màngàikhôngngớthàmơnvìđãbảovệcuộcnổidậyởchâuMỹngaytrongnghịviệnAnh.NhờsựphảnbộicủamộtvệsĩcũngườiPháp,chàngbiếtrằngTướngquânđãnói:“ĐốivớiUynsơncầnphảitrảiquamộtthờigiantrongtrườnghọccủanhữngkhókhăn,thậmchícủanhữngtaiươngvàbầnhàn.”ĐạitáUynsơnkhôngthểtìmhiểuxemcóthậtngàinóinhưthếkhông,nhưngdùsaochàngvẫnchorằngchỉcầnmỗimộttrậntrongsốcáctrậnđánhcủamìnhđủđểchàngcảmthấyhuyhoàngtrongcảbacáitrườngấy.ĐạitámớihaimươisáutuổivàcótámnămphụcvụTướngquânkểcảchàngkếtthúcviệchọctậptạiOetminhtơ

vàđượcchagửitớiđây.ChàngtừnglàvệsĩcủaTướngquânởtrậnHuninhvàlàngườimangbảnthảohiếnphápBôliviatrênlưnglừađitrênmộtdãyđèodàibatrămsáumươidặm.Khitạmbiệtchàng,Tướngquânbảorằng:“CầnphảicómặtởLaPathaimươimốtngàysauđó.”ĐạitáUynsơnđứngnghiêm,nói:“ThưaTướngquân,tôisẽcómặttrongvònghaimươingày.”LúcấyđạitáUynsơnmớimườichíntuổi.

ĐạitáđãquyếtđịnhtrởvềchâuÂucùngvớiTướngquân,nhưngcàngngàychàngcảmthấyrõràngTướngquânluôncónhữnglýdokhácnhauđểtrìhoãnchuyếnđi.ĐãhơnhainămnaycácmỏởAroakhôngcònlàcáicớđểngàivinvàomàlàmchuyệnnàychuyệnnọ.Nayngàilạinhắcđếnchúng.ViệcđóđốivớiUynsơnlàmộtdấuhiệunhẫntâm.

HôsêPalaxiôtđãhâmnónglạinướctrongbồntắmsaukhingàiđọcđểngườitaviếthộbứcthư,nhưngTướngquânkhôngdùngmàtiếptụcđilangthangquanhnhà,vừađivừangâmtrọnvẹnbàithơthờithơấuvớigiọngngânvang.NgàilạingâmtiếpnhữngbàithơdomìnhsángtácmàchỉHôsêPalaxiôtbiết.Trongcácchuyếnquaytrởlại,vàilầnngàiđiquahànhlangnơicácsĩquanđangchơibàirôpida[14]màngàithườngchơitrướcđây.Ngàidừnglạinhìntròchơiquavaitừngngườimột,rútranhữngkếtluậnvềtìnhhuốngcủatừngvánbàisauđólạitiếptụcdạobước.

-Takhônghiểu,vìsaohọcóthểđểmấtthờigiờvàocáitròchơinhàmchánnày!-Ngàinói.

Tuynhiên,trongmộttrongsốnhiềulầnđiqua,ngàiđãkhôngthểcưỡnglạiýmuốnyêucầuđạiúyIbarachomìnhthếchân.Ngàiđãkhôngcóđứctínhkiênnhẫncủanhữngtaycờbạcsànhsỏi, lạicònlàkẻhunghăngvàhaythuabạc,nhưngđồngthờingàilàkẻranhmãnhvànhanhnhẹn,biếtđặtmìnhởtrênnhữngkẻdướiquyền.TrongtrườnghợpcùngvềphevớitướngCarênhôngàiđãchơisáuvánbàivàthuacảsáu,ngàinémquânbàixuốngbàn,nói:

-Đâylàthứtròchơicứtđái!Thửxemcóaidámchơitrêxiđônào?

Thếlàhọchơibàitrêxiđô.Ngàithắngliềnbaván,tinhthầnngàiphấnchấnhẳnvàngàiđịnhchêcườicáilốichơibàitrêxiđôcủađạitáUynsơn.Đạitáhiểurõđiềuđó,vàđãtranhthủsựphấnchấncủaTướngquânđểthắngngàivàquảnhiênđạitákhôngthuanữa.Tướngquântrởnêncăngthẳng,đôimôitáiđi,đôimắtlẩnsâudướihàngchânmàyrậmđểlấylạiánhmắtdữtợntrướcđây.Ngàikhôngnóinữavàmộtcơnhorũkhôngđểngàitậptrungtưtưởng.Saumườihaigiờđêm,ngàibảongừngtròchơilại.

-Cảđêmnaytatoànchịungượcgiónênthualàphải!-Ngàinói.

Ngườitakhiêngbànđếnmộtchỗkhuấtgiónhưngngàivẫnthua.Ngàiyêucầuhãybịtmiệngnhữngtiếngtiêungherấtgầnđấytrongmộtbuổitốiliênhoantiễnđưa,nhưngtiếngtiêuvẫnnổilêntrêntiếngdếkêuhỗnđộn.Ngàiđổichỗngồi,bảongườitađặtthêmchiếcgốilênghếđểmìnhngồicaohơnvàthuậntiệnhơn.Ngàiuốngcốcnướcsắchoacâyđoạnvànóđãlàmgiảmhochongài.Ngàichơithêmvàivánbàitronglúcđilạitừđầunàysangđầukiahànhlangnhưngngàivẫntiếptụcthua.UynsơnchămchămđôimắtđỏnhìnTướngquânnhưngngàithấykhôngđángnhìnlạiđạitá.

-Conbàinàybịđánhdấu!-Ngàinói.

-ThưaTướngquân,conbàiấylàcủangài!Uynsơnnói.

Đúngthế.Đólàmộttrongsốnhữngconbàicủangàinhưngbằngmọicáchngàivẫnkiểmtratừng conmột và cuối cùngngài buộcphải thay cỗ bài. Uynsơnkhôngđể chongài thở.Dế

khôngkêurênrỉnữa.Cómộtquãngdàiimlặng,vàsựimlặngnàybịxáođộngbởimộtcơngióẩmmangđếntậnhànhlanghươngvịđầutiêncủanhữngthunglũngnóngvàbởichúgàtrốnggáybahồiliền:“Đólàmộtcongàrồ!”,đạiúyIbaranói.“Chưaquáhaigiờsángmànóđãgáyrồi”.Khôngrờimắtkhỏibàivàbằnggiọngchualoét,Tướngquânralệnh:

-Conc...,khôngaiđượcđikhỏiđây.

Khôngmộtaithở.TướngCarênhô,ngườitiếptụcchơivìhiếuthắnghơnlàvìthíchthú,nhớlạimộtđêmdàinhấttrongcảcuộcđờimình,hainămtrướcđây,khiởBucaranănggađợikếtquảhiệpđịnhÔcanha,họbắtđầuchơibàilúcchíngiờđêmkhicácbạnchơibàicủangàithỏathuậnvớinhauđểchongàithắngbavánliền.VìsợtrongcáiđêmởGuađuatngàilạithựchiệnmộtsựchứngnghiệmmớivềsứcmạnhcủamìnhnhưtrướcđây,tướngCarênhôrahiệuchođạiúyUynsơnhãybắtđầuthuađi.Uynsơnkhôngchịu.Sauđó,khiUynsơnxinnghỉnămphút,Carênhôđitheochàngsuốtcảsânhiênvàbắtgặpchàngđangthảicơnđauanháchnơibàngquangcủamìnhxuốngcácchậuhoaphonglữ.

-ĐạitáUynsơnchúý!-TướngCarênhôralệnh-Nghiêm!

-Hãyđợichotôiđitiểuxongđãnào!

Đạitábìnhtĩnhlàmxongcôngviệcdởdangrồiđóngcúcquầnlại.

-Đạitáhãybắtđầuthuađi.Ítnhấtđólàmộtcửchỉkínhtrọngđốivớimộtngườibạnđangbấthạnh.

-Tôiphảnđốiviệclàmnhụcbấtcứai.-Uynsơnnóivẻchâmchọc.

-Đólàmộtmệnhlệnh!-Carênhônói.

Ởphíađốidiệnvàtừtầmcaocủamình,UynsơnnhìnCarênhômộtcáchkhinhbỉ.Sauđó,đạitátrởlạibànbạcvàchàngbắtđầuthua.Tướngquânbiếtchuyện,nói:

-AnhbạnUynsơnthânyêucủataạ,khôngnênchơixấunhưthế.Tómlại,cólẽtốthơnhếtlàchúngtađingủthôi.

Tướngquântạmbiệtmọingườibằngcúbắttaythậtchặtnhưlâunayngàivẫnlàmnhưthếkhiđứngdậykhỏibànđểkhẳngđịnhbuổichơikhônglàmthươngtổncáctìnhcảmthânmật,rồingàiđingủ.HôsêPalaxiôtngủtrênsànnhànhưngđãvùngdậyngaykhinhìnthấyngài.Tướngquâncởiquầnáorõnhanhvàtrầnnhưnhộngnằmtrênvõngđungđưavớiýnghĩsôiđộng,vànhịpthởcủangàicăngthẳngấylàkhingàisuynghĩcàngluẩnquẩn.Khingàinằmnổitrênmặtnướcbồntắmthìngàirétrunđếntậntủy,nhưnglúcấykhôngphảivìsốtcũngkhôngphảivìrétmàvìtứcgiận.Ngàinói:

-Uynsơnlàmộtthằngxỏlá!

Ngài trải quamột trong những đêm tồi tệ nhất củamình. Làm trái lệnh của ngài, HôsêPalaxiôtđãbáotrướcchocácsĩquanbiếtđểphòngkhicầnphảimờimộtthấythuốcvàônglấygagiườngcuốnkínngườingàiđểchoramồhôihạcơnsốt.Ngàiramồhôinhưtắmvàilầnvàdođócónhữnglúchếtsốtnhưngsauđólạidồndậplêncơnsốtcao.Vàilầnngàiquát:“Conkhỉ,nhữngchiếctiêukiahãycâmđi.”Nhưnglầnnày,khôngmộtaicóthểgiúpngàiđượcvìnhữngchiếctiêuấyđãimbặttừlúcnửađêmrồi.Sauđó,ngàiđãtìmthấykẻtộiphạmgâyra

tìnhtrạngkiệtsứccủamình.

-Tacảmthấyrấtdễchịuchođếnkhihọgợitanhớđếncái thằngAnhđiêngdêđựcchữabệnhquachiếcáosơmiấy!-Ngàinói.

ĐoạnđườngcuốicùngđếnHonđađi trênmộtdãyđèorétbuốt trongmột thứkhôngkhínóngnhưthủytinhchảymàchỉaicómộtsựđềkhángcơbắptốtvàmộtýchícủangàimớicóthểchịuđựngđượcsaumộtđêmmệtlử.NgaytừnhữngdặmđầutiênngàiđãđitụthậusovớimọikhiđểcưỡingựađicạnhđạitáUynsơn.Uynsơnbiếtlýgiảicáicửchỉấynhưmộtlờimờihãyquênđinhữnglờixúcphạmtronglúcchơibàiđêmqua,vàchàngđãchìachongàicánhtaylựclưỡngđểngàivịntayvào.Bằngcáchđó,haingườicùngxuốngdốc.ĐạitáUynsơncảmkíchtrướcviệcngàiđãchiềutheoýmìnhvàTướngquânthởkhónhọcvớisứclựccuốicùngcủamình,nhưngvẫnngồivữngvàngtrênyênngựa.Khivượtquađoạnđườnghiểmtrởnhất,ngàihỏibằngmộtgiọngxalạ:

-Dạonày,LuânĐônthếnàonhỉ?

Đạitánhìnôngmặttrờiởgiữađỉnhđầuvànói:

-ThưaTướngquân,tồiạ!

Ngàikhôngngạcnhiênmàchỉhỏibằngchínhgiọngkhinãy:

-Vìsaovậy?

-Bởivìbênấybâygiờlàsáugiờchiều,vốnlàgiờtồitệnhấtcủaLuânĐôn.Ngoàira,cólẽởbênấyđangmưamộtcơnmưabẩnchếtngườivớithứnướcnhầynhụanhưnướccóc,bởivìmùaxuânlàmùakhóchịunhấtcủachúngtôi.

-Anhbạnchẳngnóivớitarằnganhbạnđãđánhgụcnỗinhớnhungrồisao.

-Ngượclại,nỗinhớđãđánhgụctôi.TôikhôngmảymaynóitráiýTướngquânđâu.

-Vậythìanhbạnmuốnhaykhôngmuốnvềnước?

-Tôicũngchẳngbiếtnữa,thưaTướngquân.Tôiphómặcmìnhchosốphậnvốnkhôngphảilàcủatôi.

TướngquânnhìnthẳngvàomặtđạitáUynsơn,rồivớivẻbuồnthảm,ngàinói:

-Chínhtamớilàngườicầnphảinóiđiềuđó!

Khingàinói,giọngnóivànhiệttìnhcủangàiđãthayđổi.“Đừngbậntâm”,ngàinói.“DùthếnàođinữachúngtasẽđichâuÂu,dầuchỉ làđểkhônglàmmấtcáithúđượcnhìnthấychaanh.”Saumộtlúcsuynghĩchậmrãi,ngàikếtluận:

-Hãychophéptanóivớianhđiềucuốicùng,Uynsơnthânmến.Vềanh,ngườitacóthểnóibấtcứđiềugìtrừcáiđiềuanhlàmộtthằngxỏlá!

Thêmmộtlầnnữa,đạitáUynsơnđầuhàngngàivàviệclàmnàyphùhợpvớinhữngânhận

dũngcảmcủamìnhnhấtlàsaucơnlốcnhữngvánbàihaymộtchiếnthắngnơitrậnmạc.Tronglúckhôngkhíbắtđầusôilênsùngsụcvàbọnhọphảiđuổinhữngconchimtangtócđangbaytrênđầumìnhnhưnhữngconmuỗi,chàngtiếptụcchongựađichậmrãivớibàntaynónghầmhậpcủangườiốm,mộtngườivinhquangnhấtcủachâuMỹ,ngườilúcnàynhưconthầnưngsănmồiđangbámvàocánhtaymình.

Ởđoạnkhóđinhấtcủacondốc,họgặpmộtđoànngườiAnhđiêngthồmộtnhómlữkháchngườiÂungồitrênnhữngchiếcghếđượccộtsaulưng.Bỗngnhiên,mộtkỵsĩchongựaphihếttốclựcvượtlêntrênđoànTướngquân.Ymangmộtchiếcmũmàunâugầnnhưtrùmkínmặt.CáilốiphingựahộctốccủayđãgâynênsựxáotrộnghêgớmchođoànngườingựacủaTướngquânđếnmứcconlừacủađạiúyIbarasuýtnữalănxuốngvựcvìhoảngsợ.Tướngquânchỉkịpquát:“Củakhỉ,hãynhớanhđangphiquachỗnàochứ.”Ngàivẫnnhìntheochođếnkhiykhuấtbóngởquãngđườngvòngđầutiên,nhưngngàivẫntheodõiymỗikhiythấpthoángxuấthiệnởquãngđườngvòngphíadướiđèo.

Vàolúchaigiờchiều,đoànngườicủaTướngquânđãtrèolênđỉnhngọnđồicuốicùngvàtrướcmắthọlàchântrờimởrộngtrêndảiđồngbằngrựcrỡ,vàởphíaxakialàthànhphốHonđarấtnổitiếngnằmtrongsươngmùvớichiếccầuđáCaxtidavắtngangconsôngrộngnướcngầubùn,vớinhữngthànhquáchđổnátvàchiếcthápchuôngnhàthờbịđổbởimộttrậncuồngphong.Tướngquânchiêmngưỡngthunglũngnóngbứcnhưngkhônghềđểlộmảymayxúccảm,trừkhinhìnthấytaykỵsĩcóchiếcmũnâuđỏmàlúcđóđangchongựaphihếttốclựcvượtquacầuđá.Thếlàngàilạibừngtỉnhsaucơnmơmàng.

-Ôi,Thượngđếcủanhữngkẻnghèohèn!-Ngàinói.-ĐiềuduynhấtcóthểgiảithíchsựvộivãkialàtaykỵsĩđãmangchoCaxăngđrômộtbứcthưbáotinchúngtađãrađi.

Dùđãđượcbáotrướcsẽkhôngđónrướclinhđìnhkhingàiđếnthànhphố,mộtđoànkỵsĩvuivẻđãđónngàiởbếncảngvàtỉnhtrưởngPôxađaGutiêrêtsắpsẵnmộtbannhạcvàchuẩnbịcáctròvuitrongbangày.Nhưngmưađãlàmrãđámvuitrướckhiđoàntùytùngđặtchânđếncácphốxábuônbán.Đólàmộtcơnmưaràođếnsớmcủamùamưakhốcliệt,từnglàmlởđườngvàlàmcácnhànghèobịngậpnước,nhưngkhôngkhíoinóngvẫnhoànoinóng.Trongtiếnghoanhôầmĩ,mộtngườinàođólạinóiđiềungungốc:“Ởđâynónglắmđếnmứcgàđẻranhữngquảtrứngđãđượcránchín.”Cáithảmhọathườngcónàyđượclặpđilặplạiynguyêntrongsuốtbangàyliền.Trongkhungcảnhthanhtĩnhlúcnghỉtrưa,mộtđámmâyđentừdãyđèokéoxuốngphủkínthànhphố,mưanhưtrútnướcgâynênmộttrậnlụtchốclát.Sauđó,mặttrờilạirựcrỡtrênbầutrờitrongxanhvớichínhsựhàkhắctrướcđó,tronglúcđộivệsinhquétsạchrácrưởimàmưalụtđểlạitrênđỉnhđườngphốvàđámmâyđennhưbansánglạibắtđầutụlạitrênnhữngngọnnúi.Dùlàbanngàyhaybanđêm,dùlàởbêntronghaybênngoài,vàobấtkỳgiờnàođềuthấyoinóng.

Mệtnhừvìcơnsốt,Tướngquângắnggượngchịuđựngbuổiđóntiếpchínhthức.Khôngkhísôisùngsụctrongphòngkhánhtiết,nhưngTướngquânđãbướcrahànhlangvớimộtbàidiễnvăncủađứcgiáochủbuôngthả,đọcchậmrãivớimộtgiọngkéorê,màkhônghềđứngdậykhỏichiếcghế.Mộtbégáimườituổi,vớiđôicánhthiênthầnvàmộtbộváyáocótuadài,đọcthuộclòngmộtbàithơôđa[15]ngợicavinhquangcủaTướngquân.Emđọcliếnthoắngtưởngnhưnghẹtthở.Nhưngembénhầm,bắtđầulạikhôngđúngchỗ,thếlàđâmlúngtúng.Khôngbiếtnênlàmgì,embénhìnngàibằngđôimắthoảnghốt.Tướngquânmỉmmộtnụcườithôngcảmvớiembé,rồibằnggiọngthầmthì,ngàinhắccâuthơemquênmất:

Ánhsángthanhgươmngài

làsựphảnánhsinhđộngniềmvinhquangcủangài.

Trongnhữngnămđầucủaquyềnlựcmình,Tướngquânkhôngbỏlỡdịp làmcácbữatiệcthịnhsoạnvàngàimờicácthựckháchcủamìnhănuốngchokỳsaythìthôi.TừquákhứhuyhoàngấycònlạivớingàiđồăncánhâncókhắcchữlồngtênngàivàHôsêPalaxiôtvẫnthườngmangtớicácbữatiệcmời.TrongbữatiệcchiêuđãiởHonđa,ngồiởvịtríngườichủtiệcdanhdự,nhưngchỉuốngmộtcốcrượuvangđỏvàchỉnếmthửsúprùanướcngọtmànóđểlạichongàimộtvịkhóchịu.

NgàisớmluivềphòngthủmàđạitáPôxađaGutiêrêtđãchuẩnbịởnhàmình,nhưngtintứcdânchúngởđâyđangnóirằngviệcchờthưtừSăngtaPhetớivàosánghômsauđãxuatangiấcngủítỏicònlạicủangài.Sausựthanhthảnđượcbangày,lòngngàilạirốibời,ngàilạinghĩvềnỗibấthạnhcủamình,lạitratấnHôsêPalaxiôtbằngnhữngcâuhỏilẩnthẩncủamình.Ngàimuốnbiếtcáigìđãxảyrakểtừkhingàirađi,thànhphốsẽrasaovớimộtchínhphủkháchẳnvớichínhphủcủangài,cuộcsốngkhôngcóngàisẽrasao.Trongmộtvàitrườnghợpsầunão,ngàitừngnói:“ChâuMỹlàmộtnửahànhtinhđãtrởnênđiênrồ”.ĐêmđầutiênởHonđaấylạicóthêmlýdonữađểmàtinđiềuđó.

Ngàithứctrắngđêm,đauđớnvìmuỗixăngcuđô[16]đốt,ngàitừchốingủmàn.Đôilúcngàiđiđilạilạitrongphòng,vừađivừanóimộtmình,đôilúcnằmtrênvõngđưarấtmạnh,đôilúccuộnmìnhtrongáokhoácchịuđựngcơnsốtvànóinhảmtronglúcramồhôiđầmđìa.HôsêPlaxiôtthứccùngngài,thứcđểtrảlờinhữngcâuhỏicủangài,đểbáogiờchongài,chínhxáctớitừngphútmàkhôngcầnxemhaichiếcđồnghồquảquítmàôngđểtrongtúiveáokhoác.Ôngđưavõngchongàikhingàikhôngcảmthấyđủsứcđểtựđưa,ôngxuađámmuỗixăngcuđơbằngmộtmẩugiẻchođếnkhigiúpngàingủđượchơnmộtgiờ.Nhưngngàinhẩycẫnglênthứcdậy,trướckhitrờisángmộtlátkhingàinghethấytiếnglừangựavàtiếngngườinóiởngoàisân.Ngàimặcáongủbướcranhậntúithư.

ĐạiúytrẻtuổiAuguxtinhđêItucbiđê,ngườiMêhicô,vệsĩcủangài,khôngđếnkịpgiờkhởihànhởSăngtaPhe,đãđếncùngvớiđoànlừangựa.TúithưcómộtbứcthưcủanguyênsoáiSucrê,đólàmộtlờithanvãnthốngthiếtvìđãkhôngđếnđúnggiờtiễnbiệt.Trongtúithưcòncómột bức thư viết hai ngày trước của tổng thống Cayxêđô. Sau đómột lát, tỉnh trưởngPôxađaGutiêrêtbướcvàophòngngủmangtheocácbàibáocắttừbáochủnhật.Tướngquânnhờôngđọcdùmcácthưtừ,vìánhsángvẫncònmờđốivớimắtngài.

Chuyệnmớilạlàthếnày:ởSăngtaPhe,ngàychủnhậttạnhmưa,nhiềugiađìnhcùngconcáiđãxâmchiếmcácbãichănngựa.Họmang theo lợnsữaquay,bánhnướng,cơm,khoai tâytrắngngầntẩmbơ.Họngồitrêncỏ,ăntrưavớiánhsángrựcrỡchưahềcóởthànhphốkểtừthờilộnxộntớinay.Phépmàuthángnămnàyđãlàmvơiđinỗilosợngàythứbảy.ĐámhọctròTrườngSăngBactalômê lạixuốngđườngvới thằnghìnhnộmnhiều lầnđượcnhìn thấytrongcácbuổihànhhìnhtượngtrưng,nhưnghọkhônggâyđượctiếngvangnào.Họchánnảngiảitántrướckhitrờitốingàythứbảy.-Ngàychủnhật,thaychosúngkíp,họmangtheoghitavàngườitathấyhọhátvànhẩyđiệubambucô[17]giữađámdânchúngđangsưởinắngtrêncácbãicỏchănngựachođếnkhitrờilạiđổmưamàkhônghềcódấuhiệubáotrướcvàolúcnămgiờchiều.Thếlàngàyhộicũngkếtthúcluôn.

-Khôngcógìthuộcthếgiớinàycóthểlàmđảolộnniềmvinhquangcủangài.-ÔngnóivớiTướngquân.Dùhọnóigìthìnói,TướngquânvẫncứlàngườivĩđạinhấttrongsốnhữngngườiCôlômbiachođếntậncáchangcùngngõhẻmcủahànhtrìnhnày.

-Takhôngnghingờđiềuđó,-Tướngquânnói-nếuchỉvớiđiềukiệntarađiđểmặttrờilạitỏasángrựcrỡ.

Điềuduynhấtmàbứcthưlàmngàixấuhổlàkẻđượctạmlàmtổngthốngnướccộnghòađãliều lĩnhdámgọiđồngđảngcủaSăngtăngđe lànhữngngười tựdo,cứnhưthể làngônngữchínhthức.“Takhônghiểunhữngkẻmịdâncăncứvàođâumàdámmạonhậnlànhữngngườitựdo”,ngàinói.“Khônghơnkhôngkém,chúngđánhcắptừngữcũngnhưchúngđãđánhcắpnhữnggìrơivàotaychúng”.Tướngquânnhảyxuốngvõngvàtiếptụcgiảilaocùngvớiquantỉnhtrưởngbằngcáchngàisảichânđochiềudàicănphòngtừđầunàysangđầukia.

- Sự thật làởđâykhôngcóđảngnàokhácđảngcủanhữngngườiủnghộ tavàđảngcủanhữngkẻchốnglạitavàôngbiếtrõđiềuđóhơnaihết.-Ngàikếtluận.-Chodùhọkhôngtin,khôngmộtaitựdohơnta.

SauđómộtnhânviêncôngvụcủaquantỉnhtrưởngchuyểnđếnngàilờinhắnrằngManuêlaSaênhkhôngviếtthưchongàibởivìbưuđiệnđãnhậnđượclệnhcấmkhôngchuyểnthưchobà.Trongchínhngàyấybàđãgửichoquyềntổngthốngmộtbứcthưphảnđốilệnhcấmđóvàđólànguồngốccủahàngloạtlờitháchđốqualạigiữahaingườivàđãkếtthúcbằngviệcbàbịphát vãngvà lưuđàyvào cõi lãngquên.Tuyvậy, ngược lại vớiđiềumongđợi củaPôxađaGutiêrêt,làngườihiểukhácụthểnhữngmốibấthòacủaáitìnhbãotápkia,Tướngquânranhmãnhcười,vànói:

-Nhữngmâuthuẫnnàylàtrạngtháitựnhiêncủangườitìnhđiênkhùngcủatamà!

HôsêPalaxiôtkhôngchegiấunỗibựcdọccủamìnhtrướcsựthiếuthậntrọngtrongviệclậpchươngtrìnhchobangàylưulạiởHonđa.LờimờibấtngờlàmộtchuyếndạochơimỏbạcởSăngtaAmacáchxasáudặmđường,nhưngbấtngờhơnnữalàngàiđãchuixuốnghầmlò.Tồitệhơntrênđườngvề,dùchođangsốtcao,đầurứcnhưbúabổ,ngàiđãnhảyxuốngbơitrênmộtkhúcsông.Đãxarồinhữngngàyngàitháchđốvượtquamộtthácnướcvớiđiềukiệnmột

taybịtróichặt,vàtuythếngàiđãthắngngườibơithạonhất.Lầnnày,bằngbấtcứgiánào,ngàiđãbơikhôngmệtmỏitrongnửagiờ,nhưngnhữngainhìnthấybộsườntrơxươngvàbộđùicòicọccủangàithảyđềukhônghiểunổirằnglàmsaongàivẫnsốngvớimộtcơthểốmyếuthếkia.

Đêmcuốicùng,hộiđồngquảnhạtthànhphốhiếnngàimộtđêmkhiêuvũlongtrọngnhưngngàixinkhôngdựvìlýdosứckhỏekhôngđượctốtsauchuyếnđimỏbạc.Tựgiammìnhtrongphòngngủngaytừlúcnămgiờchiều,đọcđểPhecnăngđôviếtbứcthưphúcđápchoquyềntổngthống,tướngĐôminhgôCayxêđô,vàbảoôngđọcchomìnhnghethêmvàitrangnhữnggiaithoạigalăngởLimatrongđócómộtsốngàilànhânvậtchính.Sauđóngàitắmnướcnóngrồinằmyêntrênvõngđểnghequalàngiónhẹnhữngtiếngnhạctừđêmkhiêuvũvọngtới.HôsêPalaxiôtđanggiúpngàingủthìnghethấyngàinói:

-Ôngcónhớđiệuvanấykhông?

Ngàihuýtsaovàinhịpđểlàmsốnglạiđiệunhạcấytrongkýứcngườiquảngianhưngôngnàykhôngnhậnra.“ĐólàđiệuvanđượcchơinhiềunhấttrongđêmchúngtatừChukixacađếnLima”,ngàinói.HôsêPalaxiôtkhôngnhớđiệuvan,nhưngsẽkhôngbaogiờquêncáiđêmvinhquangngàymồngtámthánghainăm1826.Buổisánghômấy,LimahiếndânghọmộtbữatiệcchiêuđãilinhđìnhvàTướngquânđãđáplạibằngmộtcâukhôngthểthiếumỗikhinângcốc:“TrênđấtnướcPêrubaola,khôngcònbóngdángmộttênthựcdânTâyBanNha”.NgàyấyđãđánhdấunềnđộclậpcủachâulụcrộnglớnmàTướngquândựđịnhbiếnnóthành,theođúnglờingài,liênminhcácquốcgialớnnhất,hoặcvĩđạinhất,hoặcmạnhnhấtchođếnnaychưatừngxuấthiệntrêntráiđấtnày.NhữngmốixúcđộngcủađêmvuicònlạivớingàilạigắnbómậtthiếtvớiđiệuvanđượclặpđilặplạikhôngbiếtbaolầnkhithấycầnthiếtđểkhôngmộtmệnhphụLimanàolạikhôngnhảycùngngài.Cácsĩquancủangài,vớinhữngđồngphụcsangtrọngnhấtvốnđượcnhìnthấyởthànhphố,theogươngngàiđãnhảyhếtsứcmình,bởitấtcảbọnhọđềulànhữngtaynhảyvanđángkhâmphụcmàkýứccủahọvềnhữngđôinhảycủamìnhsẽđọnglạitrongtráitimcònlâubềnhơnnhiềusovớivinhquangchiếntrận.

ĐêmcuốicùngởHonđa,ngườitamởđầudạhộibằngđiệuvanchiếnthắngvàTướngquânnằmtrênvõngđợiđếnkhingườitachơilạinó.Nhưngkhithấyrõràngngườitakhôngchơilạiđiệuvanấy,Tướngquânbỗngvùngdậykhỏivõng,mặcbộquầnáocưỡingựamàngàiđãdùngtronglúcdạochơimỏbạc,rồikhôngcầnbáotrước,ngàicómặtngaytạicuộckhiêuvũ.Ngàinhảybagiờ,mỗikhithayđôinhảyngàiyêucầuchơilạinhạcvanấy,cólẽngàimuốndựnglênánhhàoquangxưabằngtro tàncủanhữngniềmhoàinhớcủamình.Đãxarồinhữngnămthánghuyhoàngtrongđócảthiênhạmệtlửđếnphảiđầuhàng,vàchỉmộtmìnhngàitiếptụcnhảychođếnsángvớiđôinhảycuốitrongphònghiuquạnh.Bởi,đốivớingàikhiêuvũlàmộtnỗiđammêrấttựchủđếnmứcngàinhảykhôngcóngườinhảyhoặcngàinhảyvớichínhâmnhạcdongàitựhuýtsáovàbiểulộnhữngniềmvuilớnbằngcáchnhảylênbànănmàkhiêuvũ.ĐêmcuốicùngởHonđa,sứckhỏengàiđãhaokiệtnhiềulắmđếnmứcphảikhôiphụcnótronglúcnghỉbằngcáchhítthứhơibốclêntừchiếckhăntaythấmđẫmnướchoa,nhưngngàiđãnhảyvớibiếtbaonhiệttìnhvàvớisựđiêuluyệntrẻtrungđếnmứcnếukhôngcósựsắpđặttrước,ngàiđãxóasạchnhữngdưluậnnóirằngngàiốmthậptửnhấtsinh.

Saulúcnửađêm,khingàitrởvềnhà,ngườitabáochongàibiếtrằngcómộtphụnữđangđợingàiởngoàiphòngkhách.Đólàmộtngườiđànbàđẹpvàkiêuhãnh,phảramộthươngvịmùaxuân.Bàmặcbộđồdạ,ốngtayáodàiđếntậnmubàntay,điđôiủngcưỡingựalàmbằngdadêmịnmàngvàđộichiếcmũphụnữthờiTrungcổcómạngchebằnglụa.Tướngquânchàobàta,màlòngngạcnhiêntrướccáchthứcvàgiờđếnthăm.Khôngnóimộtlời,bàtađặtngangtầmmắtmộthộpđựngthánhtíchđeotrêncổbằngmộtdâyxàtíchdài.Ngàingạcnhiênnhậnranó.

-Ồ,MiranđaLynsay!-Ngàinói.

-Vâng,chínhemđây!-Bàtanói.-dẫurằngemkhôngcònnhưtrước.

Giọngnóisangsảngvàsôiđộng,ynhưgiọngcâyđànviôlôngsen,hầunhưcònngắcngứbởiảnhhưởngítnhiềucủatiếngAnhmẹđẻ,cólẽđãlàmsốngdậytrongTướngquânnhữngkýứckhôngđượcnhắctới.Tướngquânphẩytayrahiệuchongườilínhgácđangcanhcửaluirachỗkhác,rồingồiđốidiệnvớibà,rấtgầnkềbàđếnmứcđầugốihaingườihầunhưchạmnhauvàngàicầmtaybà.

HọquennhaumườilămnămtrướcđâyởKintôngnơiTướngquânđangphảilưuđàylầnthứhai,trongmộtbữacơmtrưabấtngờởnhàmộtthươnggiangườiAnhtênlàMacxuenHyxlơp.CôlàcongáimộtcủangàiLơnđơnLynsay,nhàngoạigiaovuivẻngườiAnhđangsốngtrongnhàmáyđườngởHamaicađểviếthồikýgồmsáutậpmàkhôngmộtaiđọc.BấtchấpvẻđẹpkhôngthểchêcủaMiranđan,bấtchấptráitimdễdàngyêucủachàngthanhniênbịlưuđày,lúcđóngàivẫnquáchìmđắmtrongcáchoàibãocủamình,ngàiđemlòngyêumộtngườicongáikhácnênngàichẳngđểýđếnai.

Cólẽbàluônluônnhớngàinhưmộtngườiđànôngcòngiàhơncáituổibamươihai,dadẻxanhxaovàngvọt,vớihàmrâuvàriaméprâmlởmchởmcủamộtngườidađenvàbộtócdàichấmvai.NgàiănmặctheomốtAnh,nhưnhữngthanhniênthuộcgiớiquýpháisinhtrưởngởchâuMỹ,vớichiếccavattrắngvàchiếcáokhoácngoàibằngdaquádàysovớikhíhậu,vàbônghoadànhdànhcàitrênveáo.Vìngàimặcnhưthếtrongmộtđêmbuôngthảvàonăm1810,nênmộtconđiếmđiệubộđãnhầmngàivớimộtgãđồng tính luyếnáinamngườiHyLạptrongmộtnhàthổởLuânĐôn.

Điềuđángnhớnhấtcủangài,dùtốtdùxấu,làđôimắtsángvàcáicáchnóilưuloátvàhấpdẫnvớimộtgiọngphấnkhíchcủamộtloàichimsăn.Điềungạcnhiênhơncảlàngàicứnhìnxuốngvàchămchútheodõinhữngngườicùngănvàkhôngnhìnthẳngvàomặthọ.NgàinóibằngngữđiệuvàngôntừvùngđảoCarariat,vàbằnglễnghicủađịaphươngngữMađrit,trongvinhdựcủahaithựckháchvốnkhônghiểutiếngTâyBanNha.NgàyhômấyngàinóicóphamộtthứtiếngAnhsơđẳngnhưngcóthểhiểuđược.

Trongsuốtbữaănngàichẳngđểýđếnbấtkỳaivànhữngchuyệnmaquáicủamình.Ngàinóiliếnthoắngvớimộtphongcáchthôngtháivàhùnghồn,cứtungranhữngýnghĩtiêntrivẫncònsốngsượng,rấtnhiềutrongsốnhữngýnghĩấysẽcómặttrongmộtbảntuyênngônanhhùngcađượcđăngtảimấyngàysautrênmộttờbáoởKinhxơn,vàcóýnghĩchorằnglịchsửcầnđượcsùngkínhnhưBứcthưHamaica “Khôngphải lànhữngngườiTâyBanNhamàchínhsựchiarẽcủachúngtalàcáidẫnchúngtamộtlầnnữađiđếnchếđộnôlệ”,ngàinói.Vìcứmảinóivềphẩmgiácaocả,vềcáccủacảivàcáctàinăngcủachâuMỹ,vàilầnngàinhắcđinhắclạirằng“Chúngtalàmộtnhânloạinhỏbé”.Khitrởvềnhà,ngườichahỏiMiranđathấythếnàoconngườimưukhởinghĩatừnglàmxônxaođámdânTâyBanNhasốngtrênđảovàcôgáiđãrútngắntrongmộtcâu:“HefeelhésBonaparte”[18].

Mấyngàysaungàinhậnđượcmộtbứcthưlạlẫm,cónhữnglờihướngdẫntỷmỷđểngàiđibộmộtmìnhđếngặpcôgáitạimộtđịađiểmhiuquạnhvàolúcchíngiờtốingàythứbảytới.SựtháchthứckiakhôngchỉđedọacuộcđờingàimàcòncảsốphậncủachâuMỹ,bởilúcấyngàilàngườicuốicùngcònlạicủamộtcuộcnổidậyđãbịtiêudiệt.Saunămnămcủamộtnềnđộclậpkhôngvữngchắc,TâyBanNhađãthuhồitoànbộđấtđaidướitriềuphóvươngTânGranađa,toànbộđấtđaidướiquyềnchếđộquânquảnởVênêxuêla,vìdânchúngởhaiđấtnướckiađãkhôngkhángchiếnchốnglạichiếndịchcànquétdãmancủatướngPablôMôriđô,đượcmệnhdanhlàNhàBìnhđịnh.Bộchỉhuytốicaocủanhữngngườiyêunướcđãbịtiêudiệtvớicôngthứcđơngiản:treocổtấtcảnhữngaibiếtđọcvàbiếtviết.

TrongthếhệnhữngngườiMỹLatinhnổitiếng,từnggieomầmđộclậptừMêhicôđếnRiôđêPlata,ngàilàngườiđượcđồngtìnhhơncả,ngườikiêntrunghơncả,ngườithôngminhhơncả,ngườikếthợptrítuệchínhtrịvớitrựcgiácquânsựnhuầnnhuyễnhơncả.Ngàisốngtrongngôinhàthuêgồmhaiphòngcùngcáctrợlýquânsựcủangài,cùngvớihaithanhniênnôlệvẫntiếptụchầuhạngàisaukhiđãđượcgiảiphóngvàcùngvớiHôsêPalaxiôt.Đếnmộtcuộchẹnkhôngrõràng,lạiphảiđibộ,khôngcóngườihộvệvàđivàobanđêm,điềuđókhôngchỉlàmộtsựliềuthânvôíchmàcònlàmộtsựngudạicómộtkhônghai.Nhưngvớitấtcảđiềumàngàiđãđánhgiávềcuộcđờivàsựnghiệpcủamình,thìbấtcứviệcnàođốivớingàicũngkémphầnhấpdẫnsovớiđiềubíẩncủamộtngườiđànbàđẹp…

MộtmìnhMiranđangồitrênlưngngựađợingàitạimộtđịađiểmđượcdựtínhtrước.Khingàiđến,côchongàingồisaurồidẫnngàiđivàomộtconđườnghẻm.Ngoàibiển,trờisấmchớpđedọasẽcómưa.Mộtđànchóxámđổđếnxúmquanhchânngựa,cứ lồng lộn trongsươngmù,nhưngcôgáiđãkhiếnchúngimlặngbằngnhữngtiếnggọidịudàngbằngtiếngAnhđượccôphátâmthầmthì.HọđiquangaycạnhnhàmáyđườngnơingàiLơnđơnLynsayviếtnhữnghồiứcmàkhôngmộtaingoàiôngtacònnhớ,lộiquamộtconsuốilổnnhổnnhữngđálàđá,vàđisâuvàomộtcánhrừngthôngmàởphíacuốicủanócómộttuviệnkhổhạnhđãbịbỏhoang.Tạiđâyhọxuốngngựa.Côgáicầmtaydẫnngàiđiquaphòngthuyếtgiảngtốiomđểtớikhogiữđồthờthánhđãđổnátvàhầunhưnóđượcchiếusángbởimộtngọnđuốccắmvàotường,vàchẳngcóđồnộithấtnàokhácngoàihaithâncâyđượcrìuđẽonhẵn.Chỉlúcấyhọmớinhìnvàomặtnhau.Ngàimặcáosơmidàitayvớimáitócbuộclạiởnơigáybằngmộtsợivảinomnhưmộtcáiđuôingựa,vàMiranđathấyngàitrẻtrunghơn,hoạtbáthơnlàkhigặpnhautrongbữacơmtrưanọ.

Ngàikhônghànhđộngtrước,bởiphươngphápcámdỗcủangàikhôngtuântheomộtkhuônthướcnàocả,màmỗitrườnghợpmộtkháchẳn,nhấtlàbướcđầutiên.“Trongnhữngsựmởđầucủatìnhyêukhôngmộtthiếusótnàođượcđínhchínhcả”,ngàitừngnóinhưvậy.Trongtrườnghợpấycólẽngàitựbằnglòngrằngmọitrởngạisẽđượcthanhtoántrongtầmtaybởivìsựquyếtđịnhlàthuộcvềcôgái.

Ngàiđãnhầm.Ngoàisắcđẹpcủamìnhra,Miranđacómộtphẩmgiákhóvượtqua,thờigianđãquađimộtlúckhálâutrướckhingàihiểurằnglầnnàymìnhcũngphảihànhđộngtrướcmớiđược.CôgáiđãmờingàingồixuốngvàcảhaicùngngồitrênthâncâyđượcđẽonhẵnnhưhọđangngồiởHonđasauđómườilămnăm,nghĩalàngườinọngồiđốidiệnvớingườikia,rấtgầnnhauđếnmứcđầugốihọsuýtchạmnhau.Ngàicầmtaycôgáikéolạigầnvàđịnhhôncô.Côgáiđểchongàikéomìnhlạigầnchođếnkhicôcảmnhậnhơinóngtronghơithởcủangàivàkịpthờidangmặtra.

-Tấtcảsẽlàmđúnglúc!-Cônói.

Chínhcâunóinàyđãchặnlạimọiýđịnhmàngàimuốntiếnhànhsauđó.Vàolúcnửađêm,khimưalọtvàonhàquanhữngcửasổtrầnnhà,họvẫnngồiđốidiệnnhau,taynắmtay,tronglúcngàingâmmộtbàithơcủamìnhmàvàonhữngngàyấyngàisángtácbằngtrínhớ.Đólàmộtbàithơtámchânrấtcóvầnđiệu,thainghénkỹlưỡngtrongđónhữnglờitângbốctìnhyêuvànhữngniềmkiêuhãnhnơitrậnmạcđượchòaquyệnvàonhau.Côgáicảmkíchlắmvàdẫnrabatênngườiđịnhđoánratácgiảcủabàithơ.

-Đólàcủamộtnhàquânsự.-Ngàinói.

-Nhàquânsựnơichiếntrườnghaynhàquânsựnơiphòngkhách?-Côgáihỏi.

-Đólàcủanhàquânsựvănvõsongtoàn.-Ngàinói-Đólànhàquânsựvĩđạivàcôđơnnhấttrêntráiđấtnày.

CôgáinhớlạiđiềumìnhtrảlờichasaubữacơmtrưaởnhàHyxlơpvànói:

-ChỉcóthểlàBônapac.

-Gầnnhưthế-ngàinói-Nhưngsựkhácnhauvềđạođứcgiữahaingườilàrấtlớnbởivìtácgiảbàithơnàykhôngchophépbấtcứaiđộivươngmiệnchomình.

Vớinămthángquađi.Tronglúctintứcmớivềngàiđếnvớimình,Miranđacàngngàycàngngạcnhiênhơnđãtựhỏirằngnếungàiýthứcđượcrằngcáichuyếnđixuyênquanhàmáyđườngcủamìnhkia làsựhìnhdungtrướcchínhcuộcđờingài.Nhưngđêmấycôkhônghềnghingờngài,tráilạicôhyvọngvàolờihứahầunhưkhôngthểcóđượcnhằmgiữkínngàimàkhôngcảmthấyngài,màkhôngnhânnhượngtrướcnhữngcútấncôngcàngkhẩntrươnghơncủangàikhimàbuổibìnhminhđangđếngần.Côđiđếnchỗchỉchophépngàihôn,ngoàirakhôngcógìhơnnữa.

-Tấtcảrồisẽđượclàmđúnglúc!-Côbảongài.

-VàolúcbagiờchiềunayanhmãimãirađitrêncontàuHaiti.-Ngàinói.

Vớitiếngcườivuivẻcôgáibóctrầnthóiranhmãnhcủangài:

-Thứsáunàycontàuấymớinhổneo.NgoàirachiếcbánhkemmàngàitraochobàTurnelàmhômqua,hômnaynócầnđượcđemđếnbữaăntốicủangàicùngvớingườiđànbàmàemcămghétnhấttrênthếgiannày.

Người đàn bàmà cô căm ghét nhất trên thế gian này làHulia Côbiê,một phụ nữ ngườiĐôminíchđẹpvàgiàucó,cũngbịlưuđàyởHamaica,màtheonhưngườitađồnđại,ngàiđãhơnmộtlầnngủtạinhàbà.Đêmấy,chỉmìnhngàivàHuliaCôbiêsẽtổchứclễsinhnhậtcủabà.

-Emthôngthạotintứchơncảnhữngtrinhthámcủaanh-ngàinói.

-Vìsaoanhlạikhôngnghĩchochínhxácrằngemcũnglàmộttrongnhữngtrinhthámcủaanhnhỉ?

NgàiđãkhônghiểuđiềuđómãichođếnlúcsáugiờsángkhitrởvềnhàvàbắtgặpngườibạncủamìnhlàPhêlichAnnêxtôychết,ngườiđầmđìamáunằmtrênvõnglànơiđánglẽngàiđãnằmnếukhôngvìlờihẹnhòáitìnhgiảmạokia.PhêlichAnnêxtôyngủlịmtrênvõngtronglúcđợingàitrởvềđểbáomộttinkhẩn,vàmộttrongsốnhữngngườiphụcvụvốnlànôlệđượctrảtựdo,bịbọnTâyBanNhamuachuộc,đãgiếtôngtabằngmườihainhátdaođâmmàcứtưởngngườiđóchínhlàngài.Miranđabiếtrõcáckếhoạchmưusátvàcôchỉlolàmsaochothậtkínđáođểchặnđứngvụmưusátnày.NgàimuốnđíchthâncảmơnMiranđa,nhưngcôđãkhôngtrảlờinhữnglờinhắntincủangài.TrướckhiđếncảngPrinhxipêtrênmộtcontàucủangườiđảoCoóc,quaHôsêPalaxiôt,ngàigửichocômộthộpthánhtíchquýbáumàngàithừakếcủabàmẹkèmtheomộttờbạccóghimộtdòngchữmàkhôngkýtên:“Tôiđãbịtrừngphạtbằngmộtsốphậnđamang”.

Miranđakhôngvàkhôngbaogiờhiểunổicâunóikhóhiểukiacủachàngthanhniênthượng

võmànhữngnămsaunàyđãtrởvềquêhươngmìnhvớisựgiúpđỡcủavịtổngthốngnướccộnghòatựdoHaiti,tướngAlêxăngđrơPêchiông,cùngvớimộtđộiquânchânđấtvượtquadãynúiAnđêt,đãđánhbạicáclựclượngvũtranghoànggiaTâyBanNhatạicầuBôdaca,vàgiảiphónglầnthứhaiTânGranađa,sauđóchoVênêxuêla,quêhươngngài,vàcuốicùngcácvùngđấthiểmtrởmiềnnamgiápgianhvớivươngtriềuBraxin.Côtheodõihànhtungcủangàinhất là cáchành tungđượckể trongcáccâuchuyệncủa lữkháchvốnkhôngbiếtmệttrongviệckểlạichiếntíchcủangài.KhinềnđộclậpđượcxáclậpđốivớichếđộthựcdânTâyBanNha,MiranđakếthôncùngvớimộtnhàđồbảnngườiAnhđãđổinghềvàlậpnghiệpởTânGranađa để trồng giống mía Hamaica trên các thung lũng thuộc Honđa. Ngày hôm trướcMiranđacómặttạiđấykhinghetinnóirằngngườibạncũcủamình,kẻbịlưuđàyởKinhtơnđangởnơichỉcáchnhàbàchừngbadặmđường.NhưngkhibàđếnmỏthìTướngquânđãtrởvềHonđavàthếlàbàphảicưỡingựađithêmnửangàyđểgặpngài.

Hẳnlàbàkhôngnhậnrangàiởngoàiđườngnếungàikhôngcóhàmrâuvàbộriathờitraitrẻ.Nhưngvớimáitócđãbạclạithưathớt,cũngnhưdiệnmạolúngtúng,ngàiđãđểlạichobàmộtấntượngkinhhoàngrằngmìnhđangnóichuyệnvớimộtngườichếtrồi.Miranđacóýđịnhsẽcởibỏmạngchemặtđểnóichuyệnvớingài,vànhưvậymốinguyhiểmbịnhậnmặtởngoàiđườngmộtlầnnữađượcvượtqua.NhưngnỗisợchínhTướngquâncũngnhậnranhữngdấuấncủathờigianđiquađểlạitrênmặtbàđãkịpngănbàlại.Hầunhưhọmớichàohỏixãgiaoxong,Miranđađithẳngvàovấnđềcủamình.

-Tôiđếnđểxinngàimộtânhuệ.

-Bàcứnóivìtôihoàntoànthuộcvềbà.

-Ngườichacủanămđứacontôivừamớibịthihànhbảnántùgiamlâudàivìtộigiếtchếtmộtngườiđànông.

-Giếtvìdanhdựphảikhông?

-Vìmộtcuộctranhchấptayđôi-bànóivàgiảithíchthêm:-Vìghentuông.

-Hiểnnhiênlàvôcớ.

-Cócớđấyạ!

Nhưnggiờđâytấtcảđềuthuộcvềquákhứ,kểcảngàivàđiềuduynhấtmàbàyêucầungàiraânlàhãydùngquyềnlựccủamìnhđểchấmdứttìnhtrạngbịgiamcầmcủangườichồng.Ngàichỉcònbiếtnóisựthậtmàthôi.

-Tađangốmvàvôdụngnhưbàcóthểthấy,nhưngkhôngcógìtrênthếgiannàymàtalạikhôngđủkhảnănglàmvìbà.

NgàiralệnhchogọiđạiuýIbarađếnđểôngtaghilạitrườnghợpnàyvàngàihứakhinàotấtcảđềuở trong tầm tay củaquyền lựcmình, ngài sẽ tìm cáchgiảmánngay.ChínhđêmấyTướngquântraođổiýkiếnvới tướngPôxađaGutiêrêt, trongđiềukiệntuyệtđốibímậtvàkhôngđểlạimộtmẩugiấyviếtchữ,nhưngtấtcảcòntreolạichođếnkhinắmđượcbảnchấtcủachínhphủmới.NgàitiễnMiranđaratậncổngngôinhàlànơiđộihộtốngcủabàgồmsáungườinôlệđượctựdođangchờvàngàihôntaybàđểtừbiệt.

-Đólàmộtđêmhạnhphúc-bànói.

Ngàikhôngcưỡnglạiýđịnh,đãhỏi:

-Đêmnayhaycáiđêmấy?

-Cảhai-bànói.

Bàcưỡitrênlưngmộtconngựato,códángđẹpynhưconngựacủaPhóvươngvàchongựaphihếttốclựcmàkhôngquaylạinhìnngài.Tướngquânđứngởcổngđợichođếnkhikhôngnhìn thấy bà ở cuối đường phố nhưng ngài vẫn tiếp tục thấy bà trong giấc mơ khi HôsêPalaxiôtđánhthứcngàidậyvàolúcrạngsángđểbắtđầuchuyếnđithuyềndọctheosông.

ĐãbảynămtrôiquakểtừkhingàinhượngmộtđặcquyềnchoviênthuyềntrưởngngườiĐứctênlàGiooăngB.Enbớcđểôngtamởvậntảitàuthuỷ.ChínhngàiđãđitrênmộttrongnhữngchiếctàucủaôngtatừBarăngcaNuêvađếncảngRêan,trênđườngđiÔcanhavàngàithừanhậnrằngđó làmộthìnhthứcdu lịchthuận lợivàantoàn.Tuynhiên, thuyềntrưởngEnbớcchorằngcuộcthươnglượngkhôngcógiátrịnếunókhôngđượcmộtđặcânhỗtrợvàtướng Săngtăngđe đã nhượng bộ không điều kiện khi ông ta được giao quyền ở phủ tổngthống.Hainămsau,khixemxétlạibằngquyềnlựctốicaodoQuốcHộigiaophó,Tướngquânđãxoábỏsựthoảthuậntrênbằngnhữngcâutiêntri:“NếuchúngtanhượngchongườiĐứcsựđộcquyềntàuthuỷthìhọsẽchuyểnnóngaychoHoaKỳ”.Sauđóngàituyênbốquyềntựdohoàntoàncủavậntảithuỷtrongtoànquốc.

Vậylàkhimuốntìmmộtchiếctàuchạybằnghơinướcđểphòngkhiphảirađithìtoàngặpsựchậmtrễquanhcoyhệtnhưsựtrảthùvàvàolúcrađingàiphảibằnglòngvớinhữngchiếcthuyềnchampanh[19]thôngdụng.

Ngaytừlúcnămgiờsáng,bếncảngđãđôngnghịtnhữngngườiđibộvànhữngngườiđingựađượcnhàchứctráchtậphợplạiởcácconđườngmòngầnđấyđểgiảlàmmộtcuộcđưatiễntrọngthểnhưtrướcđây.Nhiềuchiếcthuyềnđậuởbếnchởđầyphụnữtươicườiđanggàolênđểtrêutrọcnhữngngườilínhgácvàbọnnàycũngtrảlờihọbằngnhữnglờitụctĩu.Cùngvớiđoànsỹquantuỳtùng,Tướngquânđếnbếncảngvàolúcsáugiờsáng.Ngàiđãđitừnhàquantỉnhtrưởng,đimộtcáchchậmchạp,miệngbịtmộtchiếckhăntaytẩmnướchoa.

Mộtngàyđầymâyđãđượcbáotrước.Cáccửahàngtrêncácphốbuônbánđãmởcửatừlúcrạngsáng,vàmộtsốcửahànghầunhưbánhàngởngoàitrờigiữađốngđổnátcủanhữngngôinhàbịđộngđấtcáchđâymườilămnămpháđổ.Tướngquânvẫykhăntaychàođáplạinhữngaitừcửasổnhàmìnhchàongài,nhưnghọchỉlàsốrấtít,cònphầnđôngyênlặngnhìnngàiđiqua,thẩyđềungỡngàngtrướcsứckhoẻsasútcủangài.Ngàimặcáosơmibuôngdàiốngtay,điđôiủngUêlinhtơnduynhấtvàđộichiếcmũtrắng.Trongsânsaumộtnhàthờ,chasứtrèolên chiếc ghế để đọc diễn văn chia tay với ngài, nhưng tướng Carênhô đã ngăn cha sứ lại.Tướngquânđếngầnvàbắttaychasứ.

Đếnquãngvòngđầuphố,chỉnhìnthoángmộtcáiTướngquânhiểurằngmìnhsẽkhôngtrèonổidốc,nhưngvịnvàotaytướngCarênhôngàibắtđầutrèodốcchođếnkhithấyrõrằngmìnhkhôngthểtrèothêmđượcnữa.LúcấymọingườikhuyênTướngquânhãydùngchiếccángtaymàPôxađaGutiêrêtđãchuẩnbịphòngkhicầnđếnnó.

-Không!Tavanôngđấy,Carênhôạ!-Ngàinói,vẻlúngtúng.-Hãytránhchotanỗinhụcnhãnày!

Ngàiđãlênđếnđỉnhdốcbằngsứcmạnhcủaýchíhơnlàsứcmạnhcủacơthể;vàtuyvậy

ngàivẫnđủsứcđểxuốngdốcmàkhôngcầnaigiúpsứcđểđiđếnbếncảng.Đốivớimỗivịtrongđoàntuỳtùngchínhthức,Tướngquânđềutừbiệtbằngmộtcâunóiđángyêu.Ngàitừbiệthọvớimộtnụcườigượnggạođểkhôngainhậnrarằngtrongcáingàymườilămthángnămấymìnhđangthựchiệnmộtchuyếnđitrởvềcõihưvô.ĐốivớiquantỉnhtrưởngPôxađaGutiêrêt,ngàikỷniệmchoôngtahuânchươngvàngkhắcnổihìnhnhìnnghiêngcủangài,rồibằngmộtgiọngnóitươngđốitođểmọingườiđềungherõngàicảmơnôngđãhếtlònggiúpđỡmình,vàcuốicùngngàicảmkíchômhônôngta.Sauđóngàixuấthiệntrênmũithuyềnchampanhvẫymũtừbiệtmọingườimàchẳngnhìnmộtaitrongsốnhữngngườiđangđứngthànhtừngnhómởbờsôngđồngthanhhôtạmbiệtngài,màkhôngnhìnsựlộnxộncủanhữngchiếc thuyền nan vây quanh những chiếc thuyền champanh, không nhìn đám trẻ bơi dướinướcnhưnhữngconcátrích.Ngàivẫntiếptụcvẫymũvềchínhmộthướngvớimộtbiểuhiệnxalạ,chođếnkhikhôngnhìnthấygìhơnđỉnhthápchuôngnhàthờnhôlêntrênnhữngbứcthànhđổnát.Lúcđó,Tướngquânchuivàolềucủathuyềnchampanh.NgàiduỗichânđểHôsêPalaxiôtgiúpngàirútủngra.

-Đểxemgiờđâycóđúnghọtinrằngchúngtađãrađikhông.-Ngàinói.

HạmđộiđượchìnhthànhtừtámchiếcthuyềnchampanhtonhỏkhácnhauvàmộtchiếcđặcbiệtgiànhchoTướngquânvàđộituỳtùngcủangài,vớibánhláiđặtởpháisauvàtámchânsàobơithuyềnbằngnhữngmáichèolàmtừgỗdũsang.Khácvớinhữngchiếcthuyềnbìnhthường,màởgiữathườngcómộttúplềulácọchứahànghoá,thuyềnchampanhđặcbiệtnàycómộtlềuvải,trênmáicăngvảilanhđểcóthểmắcchiếcvõngdướibóngrâmvàbêntronglềuđượcbọcbằngvảibốvàđượcchebằngmànhcọ,xungquanhlềumởbốncửasổchothoángkhívàsángsủa.Ngườitabàychongàimộtchiếcbànnhỏđểviếthoặcđểchơibài,mộtkệsáchvàmộtchumnướclọc.Ngườichỉhuyhạmđộivốnđượcchọnlựatrongsốnhữngngườithạocôngviệcsôngnướcnhấtvùng,tênlàCaxinđôSăngtôt.ÔngtavốnlàmộtđạiuýcủatiểuđoànTirađoretthuộcđơnvịBảovệngài.Ôngtacógiọngnóivangnhưsấmvàmộtvếtsẹotrênmắtphảivàmộtquanđiểmkhátáobạovềquyềnhànhcủamình.

Thángnăm là thángđầu tiên trongnhững tháng tốt lànhđốivớinhữngcon tàu thuỷcủathuyền trưởngEnbớc, nhưng tháng tốt lànhnày lại không là những tháng tốt nhất đối vớinhữngthuyềnchampanh.Nhữngcơnnóngchếtngười,nhữngtrậngiôngbãotừngđượcnóitớitrongKinhThánh,nhữngdòngnướcphảnphúc,nhữngđedoạcủathúdữ,tấtcảnhữngthứđódườngnhưcùngphụhoạđedoạsựyênhàncủakháchđithuyềnchampanh.Ấylàchưakểđếnmộtnỗidằnvặtđốivớinhữngngườiyếumệtdễnhậycảmlàcáimùithumthủmcủacáctảngthịtướptreomộtcáchvôýbênmạnthuyềntổngthốngvàngàiđãralệnhđemđichỗkhácngaykhingàingửithấylúclênthuyền.VìbiếtrõTướngquânkhôngchịunổibấtcứthứmùivịthứcănnào,đạiuýSăngtôtralệnhđểchiếcthuyềnchampanhcungứngmàtrênđócócảcácchuồngnhốtgàlợnsốngphảiđisauhạmđội.Tuynhiên,ngaytừngàyđầuđithuyền,saukhingàiănrấtngonmiệng liềnhaibátbánhbộtngônon,đạiuýSăngtôt tinchắcrằngngàisẽkhôngănthứgìkháctrongsuốtcuộchànhtrình.

-ThứbánhnàydườngnhưđượclàmbởibàntaykỳdiệucủaPhecnăngđaXêptima.Ngàinói.

Đúng thế. Bà đầu bếp, PhecnăngđaBariga, người Kitô, ngườimà ngài gọi là PhecnăngđaXêptimakhiépngàiphảiănmộtthứgìđómàngàikhôngthích,đãcómặtởtrênthuyềnchodùngàikhôngbiếtbàlàngườiAnhđiêngdễmến,thíchđùa,béotốtmàđứctínhlớnnhấtcủabàkhôngphảilàcáitàinấuăntrongnhàbếpmàlàcáibảntínhlàmvuilòngTướngquânnơibànăncủabà.NgàiđãdứtkhoátđểbàởlạiSăngtaPhecùngvớiManuêlaSaênh,đểgiúpcôngviệcnộitrợ.NhưngtướngCarênhôtừGoađuatđãkhẩncấpgọibàđếnkhiHôsêPalaxiôthoảnghốtbáochoôngbiếtkểtừđêmtrướcngàylênđườngTướngquânkhôngăntrọnmộtbữaănnào.BàđếnHonđavàolúcnửađêmvàngườitađưabàlênthuyền;giấutrongchiếcthuyềnchampanh cungứngđợidịp sẽ ramắtngài.Bànày ramắtngài, ngay lập tứcniềmvuimà

Tướngquânbộclộkhiănmónbánhbộtngônon,vốnlàbữaănngonmiệngnhấtkểtừkhisứckhoẻngàibắtđầusút.

Ngàyđithuyềnđầutiêncũngcóthểlàngàycuốicùng.Vàolúchaigiờchiềutrờiđãtốisầm,nướcsôngđãnổisóngbạcđầu,sấmchớprungchuyểnmặtnướcvàcácchânsàohìnhnhưbấtlựctrongviệcngănchặnmáichèogẫyvìvaphảiđángầm.Từtronglều,TướngquânquansátcôngviệccứuthuyềnđượcđạiúySăngtôtchỉhuybằngnhữnglờiquáttháo.Tàinăngsôngbiểncủaôngtaxemrakhôngđủđểchỉhuytàuthuyềntrongtrườnghợpbãotốnhưthếnày.Ngàiquansátcôngviệclúcđầuvìtòmò,sauđóvìnỗithèmkhátkhôngdừngđượcvàcuốicùngkhiởthờiđiểmnguykịchngàinhậnrarằngđạiuýđãphátlệnhsai.Thếlàđểchobảntínhcủamìnhlôicuốn,ngàibướcđitronggiótápvàmưasa,rồitừtrênchõxuốngngàiralệnhtráingượcvớilệnhcủađạiuý.

-Khôngphảiphíaấy.-Ngàiquát.-Vềphíaphải!Vềphíaphải.

Những chân sàophảnứng lại cái giọngyếuớtnhưngvẫn cònđủ củamột thứquyền lựckhôngthểcưỡnglạiđược,vàngàiđãnắmquyềnchỉhuymàkhôngbiếtchođếnkhihạmđộithoát khỏi cơn nguy hiểm cực kỳ. Hôsê Palaxiôt vội vàng choàng lên ngài chiếc áo khoác.UynsơnvàIbaragiữchoTướngquânđứngvững.ĐạiuýSăngtôtđứngbêncạnh,ýthứcđượcrằngmộtlầnnữamìnhlạinhầmgiữamạntráivớimạnphải,rồivớivẻnhútnhátcủangườilính,đạiuývớiánhmắtsợsệtchờchođếnkhiTướngquântìmôngta.

-Đạiuýhãythứlỗichota!-Ngàinói.

NhưngTướngquânkhôngyênlòngvớichínhmình.Đêmấy,vâyquanhnhữngđốnglửacháysángtrênbãisôngnơihạmđộighéthuyềnlạiđểngủđêmđầutiên,Tướngquânkểlạinhữngchuyện đắm tàu thuyền không thể quên được. Ngài kể rằng anh trai mình tên là HoanVixênhtê,chacủaPhecnăngđô,đãchếtđuốitrongmộtvụđắmtàutrênđườngtrởvềkhimuađượcởOasinhtơnmộtchiếc thuyềnđầysúngốngvàđạndượcchonềncộnghoàđầu tiên.NgàikểrằngngàicũngsuýtchịusốphậntươngtựkhiconngựachếtgiữahaiđùingàitronglúcbơiquasôngAraucađanglũcao,vàdòngnướccuốnngàiđitronglúcủngcònmắctrongbànđạpchođếnkhingườidẫnđườngcủangàichặtđượcđaiyên.NgàikểrằngtrênconđườngĂnggôxtura,saukhigiànhnềnđộclậpchoTânGranađaítlâu,ngàithấymộtchiếcthuyềnlậtụptrêndòngnướcxiếtcủasôngÔrinôco,vànhìnthấymộtsĩquanlạđangbơivàobờ.NgườitabảongàirằngđólàtướngSucrê.Ngàicãilại:“KhônghềcómộttướngSucrênàocả?”Đúngthế,sỹquanấylàĂngtôniôHôsêđêSucrrê,màtrướcđóítlâuđượcthănghàmtướngtrongquanđộigiảiphóngvàlàngườitừđộấyngàiđãgiữmãitìnhbạnthânthiết.

-Tôicóbiếtcuộcgặpgỡấy-tướngCarênhônói-Nhưngkhôngcóchitiếtđắmthuyền.

-CóthểtanhầmvớivụđắmthuyềnlầnđầutiênSucrêmắcphảikhitrốnkhỏiCactahênavàbịMôridôtruyđuổi,vàSucrêđãnổitrênmặtnướchaimươibốngiờ,cótrờimớihiểuvìsao!-Rồingàinóithêm:-Điềutamuốnlàthếnày:bằngmộthìnhthứcnàođấyđạiuýSăngtôthãyhiểuchotavềhànhđộngcanthiệpvàocôngviệccủađạiuýchiềunay.

Vàolúcnửađêm,khitấtcảđềungủsay,cảkhurừngrùngmìnhvớimộtbàihátkhôngcónhạcđiệumàchỉcóthểphátratừtâmhồn.Tướngquânlắcmạnhchiếcvõng.“ĐólàItucbiđê”,HôsêPalaxiôtthầmthìnóitrongbóngtối.Ôngvừanóixongthìmộtgiọngnóiháchdịchvanglêndìmtắtbàihát.

AguxtinđêItucbiđêlàcontraicủamộtvịtướngMêhicôtrongcuộcchiếntranhgiànhđộclập,vốnlàngườiđãtuyênbốmìnhlàhoàngđếMêhicôvàđãlàmhoàngđếkhônghơnmột

nămrưỡi.TướngquâncóthiệncảmđặcbiệtvớiItucbiđêngaytừlầnđầutiênnhìnthấychàngtrongtưthếnghiêmtrang,nhútnhátvàkhôngthểghìmđượcnhữngcúruntaybởiấntượnglàmìnhđãgặpởphíatrướccáibảnthểtựnhiêncủatuổithơmình.Lúcấychàngtraihaimươituổi.KhichàngchưađầymườibảytuổithìchachàngđãbịbắnchếttạimộtlàngbụirậmvàoinóngcủatỉnhMêhicômấygiờsaukhitừnơilưuđàytrởvềmàkhôngbiếtrằngmìnhđãbịxửvắngmặtvàbịkếtántửhìnhvìtộiphảnbội.

BasựviệckhiếnTướngquânđộnglòngngaytừngàyđầu.Thứnhất,Aguxtincóchiếcđồnghồbằngvàngvàđáquýmàngườichatừbứctườnghànhhìnhđãgửivềchochàngvàchàngđeonóngaytrướcngựcđểkhôngmộtainghingờrằngmìnhrấtkiêuhãnhvìnó.Thứhailàtính thật thàcủachàngkhichàngkểchoTướngquânrằngchachàngđãănmặcráchrưới,nhưngvẫnbịphátgiácbởichínhcungcáchcưỡingựasangtrọngcủamình,thứbalàcáicungcáchcahátcủachàng.

ChínhphủMêhicôđãtìmmọicáchngăncảnchànggianhậpquânđộiCôlômbiavìhọchorằngsựtậpdượtcủachàngtrongnghệthuậtchiếntranhlàmộtphầncủacuộcmưuphảncótínhbảohoàngđượcTướngquânbảotrợ,đểtấnphongchànglàmhoàngđếvớiquyềnhoàngtửkếvị.TướngquânđãkhắcphụctrởngạicủamọirắcrốingoạigiaonghiêmtrọngkhôngnhằmđểthừanhậnchàngAguxtintrẻtuổivớicácbằngcấpquânsựmàđểnhậnchànglàmvệsỹcủamình.Aguxtinrấtxứngvớilòngtincậycủangài,dẫurằngchàngtrẻtuổichưacólấymộtngàyhạnhphúc.Vàchỉthóiquencahátcủachàngđãchophépchàngvượtquatìnhtrạngbấthạnhmàsống.

Thế là khi ai đó buộc chàng ngừng hát trong khung cảnh rừng núi ôm lấy hai bên sôngMắcgơđalêna,Tướngquânvùngdậykhỏivõng.Cuộnmìnhtrongáokhoác,vượtquabãitrốngđượcchiếusángbởiđốnglửalínhgácnhómlên,Tướngquânđếntụhọpvớichàng.

-Hãycứháttiếpđi,đạiuý!-Ngàinói.

Ngài ngồi xuống bên chàng và khi thuộc lời bài hát, với giọng yếuớt, ngài cùng hát vớichàng.Chưabaogiờngàingheaihátvớibiếtbaotìnhyêuvàcũngchẳngnhớaituyrấtbuồnmàvẫngợilênbiếtbaohạnhphúcởquanhmình.CùngvớiPhecnăngđôvàAnđrêtvốncùnglàbạnhọctrongviệnquânsựGeorgetown,ItucbiđêđãtạonênmộtbộbatừngdắtdẫnngọngiótrẻtrungàođếnvâylấyTướngquân,conngườibịcằncỗiđibởichínhcảnhsốngcằncỗitrongcáctrạilính.

AguxtinvàTướngquântiếptụchátchođếnkhitiếngnáođộngcủanhữngconthúrừngđánhthứcđámcásấungủtrênbờsông,đáynướcbỗngsôilêntựanhưtrongmộtthảmhoạ.Tướngquânvẫnngồitrênđất,ngườibànghoàngtrướcsựbừngtỉnhđángsợcủarừngnúi,chođếnkhixuấthiệnmộtdảimâyhồngmàudacamởphíachântrời,vàtrờisánghẳn.LúcấyngàivịntayvàovaiItucbiđêđứngdậy.

-Đatạđạiuý-Ngàinói.-Vớimườingườihátnhưđạiuý,chúngtasẽgiảiphóngcảthếgiới.

-Ôi,thưaTướngquân!-Itucbiđêthởdài.-Vìsaotôisẽkhôngđượcnóiđiềuđóđểchatôinghe.

Ngàyđithuyềnthứhai,ngườitathấycácđiềntrangđượcchămnomtửtếvớinhữngđồngcỏxanhrờnvànhữngchúngựađẹpđangchạynhảynhưngsauđólạichỉthấyrừnglàrừng,tấtcảcảnhsắclạiynhưngàyhômqua.Trướcđấyít lâu,hạmđộiđãđểlạiphíasaumìnhmấychiếcbèghépnhữngthâncâytomànhữngngườithợrừngđemđibánởCactahênađêInđiat.Nhữngchiếcbènàyđirấtchậmđếnđộdườngnhưđứngyêntrêndòngnướcchảy,vàtoànbộ

cácgiađìnhcùngconcáivàsúcvậttrênbè,hầunhưchỉđượcchenắngbằngnhữngtúplềuláthảmhại.Ởvàikhuỷusông,đãlộrõnhữngkhurừngđầutiênbịphátrụibởithuỷthủcáccontàuđểlấycủiđunnồihơi.

-Bọncácólẽphảihọcđitrêncạnvìnướcsẽcạnhếtmất.-Tướngquânnói.

Bangàyoinóngđếnmứckhôngchịunổi,khỉvàchimchóchótđếnmứcđiênloạn,banđêmlạiyên tĩnhvàmátmẻ.Bọncá sấunằmyênhànggiờ trênbãi sông,miệngháhoácđểsănbướm.Bêncạnhnhữngngôinhàthưathớtvàhiuquạnhngườitanhìnrõnhữngruộngngôcùngnhữngconchógầygiơxươngđangôngổngsủanhữngthuyềnbèđitrênsông,vàngaycảởnhữngchỗquạnhhiucũngcónhữngcáibẫysănheovòivàcảnhữngchiếclướiphơinắng,nhưngtịnhkhôngthấymộtbóngngười.

Saubiếtbaonămcủachiếntranh,củaquyềnlựccayđắng,củaáitìnhnhạtnhẽo,mốihậnthùđượccảmnhậnnhưmộtnỗiđau.TướngquânthứcdậyvớisứcsốngítỏivàTướngquânđãdùngnóđểsuynghĩtrênvõng.CôngviệcthưtừcủangàicònlạitrongngàyvớiviệctrảlờitổngthốngCayxêđô,ngàiđãlàmxongvàcònthờigiờđểngàiđọcchokýlụcviếthộmấybứcthưgiảitrí.Trongnhữngngàyđầu,PhecnăngđôđãđọcxongchongàicáckýsựbôngphèngởLima,vàchàngkhônghiểuđượcchủmìnhsẽtậptrungvàocáigìnữa.

Đólàcuốnsáchcuốicùngngàiđọctrọn.Ngàitừnglàmộthọcgiảngốnsáchkhôngngừng,tronglúcngừnggiữahaitrậnđánhhaytronglúctĩnhdưỡngsaucáctrậnânái,nhưngngàiđọckhôngtheotrìnhtựvàkhôngcóphươngpháp.Ngàiđọcvàomọi lúcmiễn là lúcđócóánhsáng,khiđidạodướibóngcây,tronglúcngồitrênyênngựadướitrờinắnggắtmiềnnhiệtđới,tronglúcngồitrênxexócnhưđiênchạytrênnhữngconđườnglátđá,tronglúcnằmtrênvõngđungđưađồngthờiđọcđểkýlụcviếthộthư.MộtngườibánsáchởLimatừngphảingạcnhiêntrướcsựphongphúvàđadạngnhữngtácphẩmmàTướngquânchọntừmộtcuốndanhmụcchungtrongđócótừsáchcủanhàtriếthọcHyLạpđếnsáchdạyxemtướngtay.Trongthờithanhniêncủamình,ngàiđọccácnhàvănlãngmạndướiảnhhưởngcủaôngchúmìnhtênlàXimôngRôđrighêt,và tiếp tụcngốnngấuđọchọnhưthểđọcchínhmìnhvới thể trạngmơmộngvàsôinổicủamình.Đólànhữngcuốnsáchđammêtừngđểlạidấuấntrongsuốtđờingài.Vềsau,ngàiđọctấtcảnhữnggìrơivàotaymình,vàngàichẳngcómộttácgiảưathíchriêngnàotrongrấtnhiềutácgiảtừnglàngườingàimếnmộởtừngthờikỳkhácnhau.Cáckệsáchtạicácnhàkhácnhaungàitừngsốnglúcnàocũngchậtcứng,vàcácphòngngủvàhànhlangthếnàocũngtrởthànhnhữngdãysáchchồngchấtvànhữngnúitàiliệusinhsôinảynởtheobướcchânngàivàtruyđuổingàikhôngthươngtiếcđểđitìmsựbìnhyêntrongcáckholưutrữ.Chẳngbaogiờngàiđọchếtbiếtbaonhiêusáchngàicó.Khichuyểntừthànhphốnàyđếnthànhphốkhác,ngàiđểsáchlạichonhữngngườibạntincậynhấttrôngnomhộdẫurằngchẳngbaogiờngàibiếtchúngởđâu,vàcuộcđờichiếntranhbuộcngàiphảiđểlạimộtvệtsáchvàgiấymádàibốntrămdặmtừBôliviađếnVênêxuêla.

Trướckhibắtđầubịmấtthịlực,ngàibảocáctaykýlụccủamìnhđọcsáchchonghe,vàngàikhôngđọcnữabởinỗikhóchịumàcặpkínhgâyrachongài.Nhưnghứngthúđọcsáchngàymộtgiảmdầnvànhưmọikhingàiđổtộichomộtnguyênnhânxalạnàođó.

-Chẳngqualàngàycàngítsáchhay!-Ngàinói.

HôsêPalaxiôtlàngườiduynhấtkhôngtỏrabuồnchántrongchuyếnđikhónhọcnày.Cáinóngvàsựbấttiệntrongsinhhoạthằngngàykhônghềảnhhưởnggìtớicáchứngxửvàănmặccủaông,cũngnhưsựphụcvụchuđáocủaông.ÔngkémTướngquânsáutuổivàtạingôinhàTướngquân,ôngrađờibởisựlầmlỡcủamộtngườiđànbàPhichâuvớimộtngườiđànôngTâyBanNha,ngườimàôngthừahưởngđượcmáitócđỏhoe,nhữngvếtbớttrênmặtvàtrêntay.Ngượchẳnlạibảntínhđiềmđạmcủamình,ôngcómộttủquầnáosangtrọngvàđắt

tiềnhơncảđoàntuỳtùng.ÔngđãgắnbócảđờimìnhvớiTướngquân,haichuyếnlưuđàycủangài,cácchiếndịch,vàcáctrậnđánhởtuyếnđầu,baogiờôngcũngmặcquầnáodânsựvìchưabaogiờôngđượcquyềnmặcquầnáoquânnhân.

Điềutệhạinhấtcủachuyếnđinàylàsựbấtđộngmệtmỏi.Mộtbuổichiềunọ,Tướngquânrấtnảnlòngphảiđilạitrongkhoảngkhônggianchậthẹpcủatúplềuđếnmứcngàiđãralệnhdừngchèođểlênbờđidạo.Trênmặtbùnkhôcứngnổirõmộtsốdấuchângiốngdấuchâncủamộtconchimrấtlớnnhưconđàđiểuvàítracũngrấtnặngnhưmộtconbò,nhưngnhữngchânsàothấyrấtbìnhthường,bởihọbảorằngởvùnghiuquạnhnàycómấygãđànôngtolớnnhưmộtcâygạocổthụ,cómàovàchângàtrống.Ngàichếgiễucáihuyềnthoạiấy,cũngnhưngàitừngchếgiễutấtcảnhữnggìcóvẻphithường,nhưngngàiđãdừngchânlâuhơnnhiềungườitatưởng,vàcuốicùngmọingườiphảihạtrạingượchẳnvớiquanđiểmcủađạiuýhạmđộitrưởngvàcảnhữngtrợlýquânsựcủangài,nhữngngườiđãnhậnxétrằngđịađiểmnàynguyhiểmvàkhôngcólợichosứckhoẻ.Ngàithứctrắngđêmvìbịhànhhạbởikhôngkhíoinóngvàbởinhữngđànmuỗisăngcuđôđãlọtquavảiđểvàotrongchiếcmànnựcnụa,vìlolắngkhôngyêntrướctiếnggầmrùngrợncủahổbáotừngkhiếnmọingườiphảidèchừngsuốtcảđêm.Vàolúchaigiờsángngàiđếnnóichuyệnvớicácnhómngườithứcquanhđốnglửa.Chỉđếnkhitrờihửngsáng,tronglúcngắmnhìncácđầmlầyđượcánhmainhuốmvàng,ngàimớibỏảogiáclàngàithứctrắngđêm.

-Thôiđànhvậy!Chúngtaphảiđithôikhôngđượclàmquenvớinhữngngườibạncóchângà!Ngàinói.

Vàolúccácthuyềnnhổneo,mộtconchóvừaghẻlở,vừaốmyếuvớimộtchiếcchânđãhoáđánhảyvàogiữathuyềnchampanhcủaTướngquân.Haiconchócủangàiliềntấncôngnó,nhưngconchóquèđãquyếtchếtchốngđỡvàkhôngchịuđầuhàngchodùngườibêbếtmáuvàcáicổráchtoạcmấychỗ.TướngquânralệnhphảibảovệnóvàHôsêPalaxiôtlĩnhtráchnhiệmchămnomnónhưbaolầnôngđãlàmvớinhữngconchóvôchủ.

Cũngtrongngàyấy,hạmđộicònthunhậnmộtngườiĐứctừngbịbỏlạitrênmộtbãigiữavìtộiđánhđậpmộttrongcácchânsàocủamình.Ngaytừkhilênthuyền,ytựgiớithiệumìnhlànhàthiênvănvànhàthựcvậtnhưngtrongcâuchuyệnylộrõlàmộtkẻchẳnghiểugìvềthiênvănvàthựcvật.Ngượclại,ynóichínhmắtyđãnhìnthấynhữngconngườicóchângà,vàđãquyếttâmbắtsốnglấymộtngườinhốttronglồngđemvềtriểnlãmởchâuÂucoinónhưmộthiệntượngkinhdịchỉcóthểsosánhvớingườiđànbà-connhệncủacácnướcchâuMỹtừnggâybaodưluậnồnỹởcácbếncảngthuộcmiềnAudaluxia[20]mộtthếkỷsau.

-Hãymangtađâynày!-Tướngquânnói.-Tađảmbảochắcchắnvớiôngrằngôngsẽthunhiềutiềnbằngcáchtrưngbàytatrongmộtchiếclồngnhưtrưngbàymộtkẻgàndởlớnnhấtcủalịchsử.

Ngaytừlúcấy,ygiốngnhưmộttênhềdễmến,nhưngkhôngcònlànhưthếkhingườiĐứcbắtđầukểnhữngtròtụctĩuvềbệnhđồngtínhluyếnáidơdáycủanamtướcAlecxanđrơVônHumbo.“Đánglẽphảichoyxuốngmộtbãisông”,ngàinóivớiHôsêPalaxiôt.Vềchiều,hạmđộigặpmộtchiếcthuyềnđưathưđingượcdòngvàTướngquântrổhếttàidụdỗđểchonhânviênbưuđiệnmởtúithưcôngvụvàtraochongàinhữngthưgửingài.Cuốicùng,ngàinhờôngtachởcáianhngườiĐứckiađếncảngNarêvàôngtanhậnlờichodùthuyềnthưđãquátải.ĐêmấytronglúcPhecnăngđôđọcthưchongàinghe,ngàilẩmbẩmnói:

-CáithằngchađểucángkiamuốnlàmmộtsợitóctrongmáitóccủaHumbon.

NgàiđangnghĩvềnamtướctừtrướclúcnhậncáianhngườiĐứckialênthuyềnchampanh,

bởingàikhôngthểtưởngtượngsaomìnhsốngđượctrongkhungcảnhthiênnhiênhungbạonày.NhữngnămsốngởPari,TướngquânquenbiếtHumbonkhiôngnàythămcácnướcvùngxíchđạotrởvềvàcáiánhhàoquangcủavẻđẹpôngtađãlàmchongàingạcnhiênynhưtríthôngminhvàsựthôngtuệcủaông.Humboncóvẻđẹpmàngàichưabaogiờthấyởmộtphụnữ.NgượclạiđiềumàngàiíttánđồngvớiHumbonlàôngtinchắcrằngtạicácthuộcđịacủaTâyBanNhaởchâuMỹđãxuấthiệncácđiềukiệnchínmuồicủasựnghiệpgiảiphónggiànhđộclập.HumbonnóinhưvậymàgiọngnóikhônghềruntrongkhiđiềuđóđốivớiTướngquânnóquáidịnhưmộtbóngmacủaChúamàngàichưahềnghĩtới:

-Cáiduynhấtcònthiếulàconngười!-Humbonnóivớingài.

RấtnhiềunămsaunàytạiCuxcô,TướngquânkểlạiđiềuđóvớiHôsêPalaxiôtbởicólẽngàithấymìnhnổibậttrongthếgiớilúcmàlịchsửvừachứngtỏconngườiấychínhlàngài.Tướngquânkhôngnhắclạiđiềuđóvớibấtkỳainhưngcứmỗilầnnóivềnamtước,ngàikhôngđểlỡdịpcangợiviễnkiếncủaHumbon.Ngàinói:

-Humbonđãmởmắtchota.

ĐâylàlầnthứtưngàiđitrênsôngMăcgơđalênavàkhôngthểtránhđượccáiấntượngngàiđangthuhồilạinhữngbướcđicủađờimình.Ngàiđitrênsôngnàylầnđầutiênvàonăm1813.Khiấyngàilàđạitácủaquânđộibạitrậnởnướcmình.TừCuraxao,nơimìnhlưuđày,ngàiđithuyềnđếnCáctahênađê Inđiatđể tìmkiếmcácphương tiệncần thiếtnhằmtiếp tụccuộcchiếnđấu.TânGranađabịchiathànhcácđịaphươngtựtrị,sựnghiệpđộclậpđãmấtđikhíthếnhândântrướcsựđànápdãmancủaquânTâyBanNhavàchiếnthắngcuốicùngcàngngàycànglumờ.Trongchuyếnđithứba,đitrênboongtàuthuỷ,ngườiđãgọithế,sựnghiệpgiảiphóngđãkếtthúc,nhưngướcmơgầnđâynhưđiêncuồngcủangàivềsựthốngnhấttoànvẹnchâulụccủangàibắtđầuvỡthànhtừngmảng.Trongchuyếnđinay,chuyếnđicuốicùngcủangài,cáiướcmơấyđãbịxoábỏrồinhưngnóvẫnsốngsótvàđượcgóigọnlạitrongchỉmộtcâumàngàinhắcđinhắclạikhônghềmệtmỏi:“KẻthùcủachúngtasẽcótấtcảnhữngthếmạnhhơnhẳntronglúcchúngtakhôngthốngnhấtđượcchínhphủcủachâuMỹ”.

TrongvôsốnhữngkýứccùngchiasẻvớiHôsêPalaxiôt,cómộtkýứccảmđộnghơncảlàkýứcvềchuyếnđiđầutiênkhihọtiếnhànhcuộcchiếnnhằmgiảiphóngconsôngnày.Cùngvớihaitrămtrangnamnhiđượcvũtrangbằngbấtcứvũkhígì,vàtronghaimươingày,họđãtiêudiệt không còn một tên Tây Ban Nha theo chế độ quân chủ trên vùng duyên hà sôngMắcgơđalêna.Từvôsốnhữngviệcđãquađi,cómộtsựviệcđượcchínhHôsêPalaxiôtđãpháthiệnravàongàythứtưkhimọingườibắtđầunhìnthấyởcáclàngmạctrênđôibờsôngcónhữnghàngdàicácbàđangđợiđoànthuyềnchampanhtới.“Cácbàquảphụđangđứngkiakìa”,ôngnói.Tướngquânthòđầuravànhìnthấyhọtoànvậnđồđenxếpthànhhàngđứngtrênbờtựanhưnhữngconquạlầmlũiđứngdướiánhnắngmặttrờinóngbỏngđểđợidùchỉmộtlờichàobốthí.TướngĐiêgôIbra,anhcủaAnđrêt,thườngnóirằngTướngquânkhôngbaogiờcócon,nhưngngượclạingàilàchavàlàmẹcủatoànbộbàgoáquốcgianày.Họtheongàiđikhắpnơivàbằngnhữnglờiâuyếmvốnlànhữnglờianủiđíchthực,ngàiđãgiúphọđứngvữngtrongcuộcđời.Tuynhiênlầnnàykhinhìnthấynhữngngườiđànbàtangtócởcáclàngbênbờsông,thìsuytưcủangàiđãtậptrungvàobảnthânmìnhhơnlàvàohọ.Ngàinói:

-Bâygiờcácbàquảphụlàchúngta.Chúngtalànhữngtrẻmồcôi,nhữngkẻtànphế,nhữngkẻbịbỏrơicủanềnđộclập.

HạmđộikhôngdừnglạiởmộtcưdânđôngđúcnàotrướckhiđếnMôngpôt,trừcảngRêanlàcửangõcủavùngÔcanhađổvàosôngMăcgơđalêna.TạiđâyhọgặplạiHôsêLaurênhxiôSinva,tướng người Vênêxuêla người vừa thực thi xong nhiệm vụ cùng đi với những người vùngGranađakhởinghĩatớibiêngiớinướchọvàtrởlạiđâyđểnhậpvàođoàntuỳtùng.

Tướngquânngồitrênthuyềnchođếnchiều, lênbờđểđingủtrongmộtcáitrạiđượcvộivàngdựnglên.Tronglúcởtrênthuyềnchampanh,tiếpcácđoànbàgoá,nhữngkẻbịtànphế,nhữngkẻbịbỏrơibởitoànbộcuộcchiếnmuốnđượcnhìnthấyngài.Vớivẻbẽnlẽnhiếmcó,ngàinhậnrahầuhếtbọnhọ.Đólànhữngngườisốngởđâyđangbịđoạđàytrongnghèođóiđếnmứcsốngdởchếtdở,đólàmộtsốngườikhácđãbỏđiđểtìmcáccuộcchiếnmớimàsinhsống,hoặcđãtrởthànhnhữngtêncướpđườngnhưbiếtbaonhữngngườiđượcphépcủaquânđộitựdotrêntoànbộlãnhthổquốcgia.Mộtngườitrongsốhọđãthâutómýnghĩcủatấtcảtrongmộtcâungắnngọn:“ThưaTướngquân,chúngtađãcóđộclậprồi.Bâygiờ,xinTướngquânhãynóichochúngtôibiết:chúngtôiphảilàmgìcùngvớinó”.Trongtrạngtháihơnhởcủachiếnthắngngàiđãdạyhọnóinhưthế,nóivớisựthậtởngaycửamiệng.Nhưnggiờđâysựthậtđãđổichủmấtrồi.

-Độclậpchỉlàmộtvấnđềđơngiảncủaviệcgiànhthắnglợitrongchiếntranh!-Ngàinói.-Nhữnghysinhtolớnhơnsẽđếnsau,đặnglàmcácdâncưnàythànhmộtquốcgiaduynhất.

-ThưaTướngquân,hysinhlàcáiduynhấtchúngtôiđãthựchiện!-Bọnhọnóivớingài.

Ngàikhôngchịunhânnhượngmộtđiểmnào,nói:

-Cònphảihysinhnhiềuhơnnữacácbạnạ.Sựthốngnhấtlàvôgiá.

Đêmđó,Tướngquânđiđilạilạitrongtrạilàmtạmnơingườitamắcvõngđểngàingủ.Ngàinhìnthấymộtngườicongáingoảnhlạinhìnngàikhingàiđiqua,vàngàingạcnhiênthấyrằngcôtakhônghềngạcnhiêntrướcthânthểtrầnnhưnhộngcủangài.Ngàingheđượccảlờicủamộtbàicamàcôtađangthầmthìhát:Hãynóivớiemrằngđểđượcchếtvìáitìnhthìkhôngbaogiờmuộncả.Ngườigácngôinhàđangthứctrongbốtgácởcổng.

-Cóđànbàởđâyà?-Tướngquânhỏi.

Ngườiđànôngấyrấtvữngtinởmìnhđãtrảlời:

-ĐểphụcvụTướngquân,khôngcómộtcôgáinàocả.

-Vàkhôngđểphụcvụtathìsao,cókhông?

-Cũngkhôngcó,thưaTướngquân.Ítnhấtcáchđâymộtdặmkhôngcócôgáinào.

Tướngquântinrằngmìnhđãnhìnthấycôgáiđếnmứcngàiđitìmkhắpnhàchođếnrấtkhuya.Ngàiđòicácvệsĩđitìmcôgáivàsangngàyhômsau,ngàihoãnlênđườnglạimộtgiờđểtìmkiếmchođếnkhichínhcâutrảlời“Khôngcóai”chiếnthắngngài.Ngàikhôngnóithêmnữanhưngtronglúcđiđườngcứmỗibậnnhớđếnsựkiệnnàyngàilạicốcãilại.HôsêPalaxiôtcònsốngthêmnhiềunămvàôngcóquáthừathờigianđểđiểmduyệtlạicuộcđờicủaôngvớingài đếnmứckhôngmột chi tiết vônghĩanào cònnằm trongbóng tối.ĐiềuduynhấtmàchẳngbaogiờôngsángtỏlàcáiảoảnhtrongđêmấyởcảngRêanlàmộtgiấcmơ,mộtcơnmêsảnghaybóngma.

Chẳngmộtainhớđếnconchómàngườitathunhậnởxómnhỏ.Giờđâynóđangđilạitrênmộtthuyềnchampanh,đanglànhdầnvớivếttửthươngchođếnkhingườihầuchuyệnloviệccơmnướcnhậnralànóvẫnchưacótênđểgọi.Ngườitatắmaxítcacbonicchonó,bôiphấnmớichonó,nhưngdẫucónhưvậynócũngkhôngbớtđicáidángvẻthiểunãovàkhỏibệnh

ghẻlở.TướngquânđanghóngmátởđuôithuyềnthìHôsêPalaxiôthỏingài:

-Chúngtađặttênnólàgìđây?

Tướngquânchẳngcầnsuynghĩ:

-Bôliva.

Mộtchiếccanôgắnsúngđậuởcàngbỗngmởmáychạyngaylậptứckhinhậnđượctinmộthạmthuyềnchampanhđangtớigần.HôsêPalaxiôt,quacửasổcủalềubạt,nhìnthấynóliềncúixuốngchiếcvõngTướngquânnằmvớihaimắtnhắmlại.

-Thưangài,chúngtađãtớiMônpôtrồiạ!

-Ôi,đấtcủaThượngđế!-Tướngquânnóimàkhônghềmởmắt.

Tronglúcxuôidòng,consôngcàngngàycàngrộngravànghiêmtranghơn,nótựanhưmộtđầmlầykhôngbờvớicáinóngđặcquánhlạiđếnmứcsờtaythấy.Tướngquânkhônghềcaycúđãbỏquanhữngbuổibìnhminhchớpnhoángvàbuổihoànghôntrơtrẽnmàtrongnhữngngàyđầuchúngđãgiữchânngàikhálâuởcuốithuyềnchampanh,vàngàichìmđắmvàonỗibuồn.Ngàikhôngđọcđểngười taviết thưhộcũngkhôngđọcsách, cũngchẳnghỏinhữngngườicùngđibấtkỳmộtcâuhỏinàongõhầuchophépngườitathấymộthứngthúcụthểnàocủangàiđốivớicuộcđời.Ngaycảtrongcácbuổinghỉtrưanựcnộinhấtngàivẫnđắpchiếcáokhoácvànằmyêntrênvõngvớihaiconmắtnhắmnghiền.Vìsợôngchủmìnhkhôngnghethấy,HôsêPalaxiôtlạigọivàngàilạicãilạimàkhônghềmởmắt:

-Mômpôtkhôngcóthật.Vàilầnchúngtamơtưởngnó,nhưngnókhôngcóthật.

-Chí ít tôicóthểnóichắcchắnrằngthápchuôngnhàthờThánhBàBacbaralàcóthật! -HôsêPalaxiôtnói.-Từđâytôiđangnhìnthấynó.

Tướngquânmởtomắtnhứcnhối,ngồidậytrênchiếcvõngvàtrongánhmắtmàunhômbuổigiữatrưangàinhìnthấythànhphốMômpôtcũnátvàtanthương,bịtànphábởichiếntranh,bịsuythoáitinhthầnbởisựmấtổnđịnhcủanềncộnghòa,bịtrừngphạtbởibệnhđậumùa.Vàothờikỳấyconsôngbắtđầuđổidòngtrongmộtsựkhinhthịkhôngthểsửachữađượcmàtrướckhihếtthếkỷnócóthểlàmộtnơibịbỏrơihoàntoàn.Từconđêđắpbằngđámàcácquanchứcthựcdânvộivàngxâydựngvớimộtsựngoancườngcủanhữngngườiởbánđảo,saumỗitrậnlụttànphá,chỉcònlạinhữngđốngđổnáttrongmộtbãisôngtoànđáhộclănlốc.

Chiếccanôđượcvũtrangtiếnđếngầncácthuyềnchampanh,vàmộtviênsĩquanngườidađen,mặcđồngphụccảnhsátthờithựcdânTâyBanNha,chĩanòngsúngvềnhữngconthuyềnchampanh.ĐạiúyCaxinđôSăngtôtvừakịpquátlên:

-Chớcónguthế,đồdađenạ!

Cácchânsàodừngchèongayvàcácthuyềnchampanhđànhphóthácmìnhchosựxôdạtcủadòngchảy.Nhữngngườilínhbộbinhthuộcđộibảovệđangchờlệnh,vàhọdànhàngngangchĩasúngvềphíacanôđượcvũtrang.Viênsĩquanvẫnđứngyênkhôngnaonúng.

-Hộchiếuđâu!-Anhtagào.-Tôinhândanhluậtpháp.

Chỉđếnlúcấyanhtamớinhìnthấymộtngườiđaukhổtừtronglềubạtchuira,nhìnthấybàntayốmyếunhưngvẫncómộtquyềnlựcmạnhmẽ,đãra lệnhchonhữngngười línhhạsúng.Sauđó,vớigiọngdịunhẹ,ngườiấynóivớiviênsĩquan:

-Dẫuanhkhôngtinta,đạiúyạ,takhôngcóhộchiếu.

Viênsĩquankhôngbiết làai.NhưngkhiPhecnăngđônói choanh tabiết thìanh tanhẩyxuốngnướccùngvớivũkhícủamìnhbơivàobờrồichạybộdọctheobờsôngđểvềbáotinvuichodânchúngbiết.Chiếccanôrungchuônghộtốngcácthuyềnchampanhvàotậncảng.Trướckhitoànbộthànhphốđượcnhìnthấyrõởmộtkhuỷusông,cácchuôngcủatámnhàthờcủanóđãréorắtđổhồibáotinchodânchúngbiết.

Trongsuốtthờikỳthuộcđịa,SăngtaCrucđêMômpôtlàcầuthươngmạigiữabờbiểnCaribêvànộiđịađấtnước,vànơinàylàngọnnguồncủasựgiàucócủathànhphố.Khicơnlốctựdobắtđầunổilên,bộphậnthànhtrìcủagiaicấpquýtộcbảnđịalàngườiđầutiêntuyênbốtựdo.BịTâyBanNhachiếmlại,thànhphốMômpôtlạiđượcTướngquânđíchthângiảiphónglầnnữa.ThànhphốgồmcósáuđườngphốchạysongsongvớisôngMăcgơđalêna.Đólànhữngđườngphốrộng,thẳng,bụibậmvớinhữngngôinhàmộttầngcócửasổrộng, lànơihaibátướcvàbahầutướcđãđôngđàn,dàilũ.Danhdựcủanghềkimhoàntinhxảođãsốngquacácthăngtrầmcủanềncộnghòa.

Trongdịpnày,Tướngquânđãcóđượctâmtrạngtỉnhngộhoàntoàntrướcvinhquangcủamìnhvàrấtsẵnsàngđốimặtvới thiênhạđếnmứcngàiphảingạcnhiênbắtgặpmộtđámđôngđangđónchờmìnhởbếncảng.Ngàirađườngphốvớichiếcquầndạvàđôiủngcaoống,khoácchiếcáokhoácngoàichodùđangnóngbức,vàthaychochiếcmũngủngàiđộichiếcmũrộngvànhdùngtrongbuổitiễnbiệtởHonđa.

CómộtlễtangtrọngthểtrongnhàthờLaCôngxêpxiông.Toànbộchứcsắcdânsựvàtôngiáo,cácgiáođoànvàtrườnghọc,vàđámdâncóđịavịvớibăngtangsangtrọngđangcómặttronglễmisacầuhồnchongườiquácốthảyđềuhoảnghốtgâymấttrậttựtrướctiếngchuônginhỏiđổhồivàhọnghĩrằngđólàlệnhbáođộngchiếnđấu.Nhưngchínhviênchánhcẩm,kẻrấtlolắngđãbướcvàophòngvànóinhỏvớithịtrưởng,đãquátlênđểbáotinchomọingườibiết:

-Tướngquânđangởngoàibếncảng!

BởirấtnhiềungườivẫnkhôngbiếtrằngTướngquânđãtớirồi.Hômthứhaicóquađâymộtnhânviênbưuđiện, kẻ loannhững tin tứcởHonđa cho các cưdândọchai bên sôngbiết,nhưngkhôngđểlạimộttintứcnàothậtrõràng.Vậylàsựnhầmlẫnđãkhiếnchosựđóntiếpngẫunhiêncàngthêmdạtdàotìnhcảm,ngaycảtangquyếncũnghiểurằngphầnlớnnhữngkháchđếnchiabuồncủamìnhbỏnhàthờđểđirachiếnhào.Đámtangbịdởchừngvàchỉcómộtnhómngườithânthíchđưaquantàiranghĩađịatrongkhungcảnhrềnvangtiếngpháovàtiếngchuôngnhàthờinhỏi.

Vàomùamưathángnămrồimàsôngvẫncạn,vìvậyngườitaphảixếpcáctảngđálạithànhhànglàmmộtchiếccầudẫntừthuyềnvàocảng.Tướngquânkhóchịutừchốingườinàođómuốncõngmình.VịnvàocánhtayđạiúyIbara,ngàibướclêncầuđárồivừachệchchoạngbướcđivừagắnggượnggiữthăngbằngchođếnkhiđếnbếncảngvớidanhdựnguyênvẹn.

Ởbếncảng,Tướngquânchàocácchứcsắcbằngcáiômhônmãnhliệtmàsứcmạnhcủanólàkhôngthểtinđượcđốivớicơthểốmovàđôibàntaynhỏbé.Nhữngainhìnthấyngàigầnđâynhất,đãkhôngthểtinvàokýứccủamình.Ngàidườngnhưgiàđinhiềulắm,giànhưchahọ,nhưngcáisứcsốngítỏicònlạitrongngàiđủđểkhôngchophépaithươnghạingài.TướngquântừchốichiếckiệuViêrnêtSăngtômàngườitachuẩnbịsẵnchongài,vàngàivui lòngnhậnđibộđếnnhàthờLaCôngxêpxiông.Đếnphútchót,Tướngquânphảitrèolênlưngconlừacủathịtrưởng.ChínhôngtađãralệnhthắngyênkhẩncấpkhinhìnthấyTướngquânlênbờmộtcáchnhọcnhằn.

HôsêPalaxiôtnhìnthấyởbếncảngrấtnhiềukhuônmặtloanglổbởinhữngvếttímthuốclácâylongđởmbôitrênnhữngnốtđỏtấycủabệnhđậumùa.BệnhnàylàmộtthứtaiươngkhótrịtạicáccưdânởhạlưusôngMăcgơđalêna,vànhữngngườiyêunướckếtcụcphảisợnóhơnlàsợbọnTâyBanNhaxéttừsựchếtchócmànógâychoquânđộigiảiphóngtrongsuốtchiếndịchtrênsôngnày.Kểtừđó,vìthấyrõràngbệnhđậumùacòndaidẳng,TướngquânđãthuyếtphụcđượcmộtnhàkhoahọctựnhiênPhápđiquađâyởlạiđểbảovệdânchúngbằngphươngpháptiêmvàocơthểconngườithứnướcmàuvàngchảyratừnhữngvếtđậumùatrêncơthểsúcvật.NhưngngườichếtdịchvẫnquánhiềuđếnmứccuốicùngchẳngaimuốnbiếtgìvềThứthuốcdướichânconbòcáinhưngườitađãgọithếvàrấtnhiềucácbàthàđểconmìnhchịucănbệnhđậumùacònhơnchịunguyhiểmcủacáicáchphòngbệnhnày.Tuynhiên,nhữngthôngbáochínhthứcmàTướngquânnhậnđượcđãlàmngàitinrằngsựtànphácủabệnhđậumùađãbịchặnlại.VậylàkhiHôsêPalaxiôtkhiếnngàinhậnrasốlớnnhữnggươngmặttímbầmtrongđámđông,thìsựphảnứngcủangàicóphầnkémngạcnhiênhơnlàchánnản.Ngàinói:

-Baogiờmàchảthế,cấpdướiluônlừadốiđểlàmhàilòngchúngta.

Tướngquânkhôngđểlộnỗichuaxótcủalòngmìnhvớinhữngairađónởbếncảng.Ngàikểvắntắtvềnhữngsựkiệnxẩyraquanhviệcmìnhtừchức,nhữngsựkiệnxẩyraquanhtìnhtrạnglộnxộnởSăngtaPhetừnglàmtăngthêmsựủnghộchochínhphủmới.“Khôngcómộtsựđảolộnkhác”,ngàinói,“Thốngnhấthaylàvôchínhphủ”.Ngàinóirằngmìnhsẽrađimàkhôngtrởvề,khôngchỉđểtìmsựtĩnhdưỡngchocơthểsuysụpcủamình,mộtcơthểmangnhiềubệnhvàbệnhtrọng,nhưcóthểthấyrõ,màcònđểsựnghỉngơichomộttinhthầnmệtmỏibởinhữngthóixấugâyrachongài.Nhưngngàivẫnkhôngnóirõbaogiờmìnhđivàđiđâu,vànhắcđinhắclạirằngvẫnchưanhậnđượchộchiếuranướcngoàidochínhphủcấp.NgàicảmơnhọhaimươinămvinhquangMômpôtđãđemđếnchomình,vàvanhọchỉnêntặngmìnhdanhhiệucôngdânthôi.

NhàthờLaCôngxêpxiôngvẫntreobăngtang,mùihoavàhơinếntanglễvẫncònlàmchokhôngkhílạnhlẽo,khiđámđôngtừngtốptừngtốptảnrađểdựmộtbuổilễtạânbấtngờ.HôsêPalaxiôtngồitrênghếdàicùngđoàntùytùng,nhậnrarằngTướngquânkhóchịuởngaychỗcủangài.Ngượclại,viênthịtrưởng,mộtngườilaikiênnghịcócáiđầusưtửrấtđẹp,vớivẻhàilòngngồibêncạnhTướngquântrongkhungcảnhcủachínhmình.Phecnăngđa,vợgóacủaBênhhumêa,màsắcđẹpcủabàtatừnggâynhiềuđauthươngtrongtriềuđìnhMađrit,đãchoTướngquânmượnchiếcquạtnangỗđànhươngđểgiúpngàichốngchọivớikhôngkhínóngbứccủabuổilễ.Ngàihờhữngphephẩychiếcquạtnanchođếnkhicáinónglàmngàingạtthở.Thếlàngàinóithầmvàotaithịtrưởng:

-Hãytintanóirằngtakhôngxứnghưởngsựtratấnnày.

-ThưaTướngquân,tìnhyêucủanhândâncógiátrịcủanóđấyạ!

-Thậtlàbấthạnh.Cáitrònàykhôngphảilàtìnhyêumàlàtròhámcủalạ.

Saulễtạân,ngàitừbiệtbàquảphụBênhhumêavàtrảlạibàcáiquạt.Bàtađưalạichongài.

-Xinngàilàmơngiữlấynhưmộtkỷniệmcủangườiyêumếnngài-Bàtanói.

-Thưabà,thậtđángbuồn,bởivìtakhôngcònnhiềuthờigiờđểnhớ.

ChasứdùngchiếclộngTuầnLễThánhchenắnggắtchongàiđitừnhàthờLaCôngxêpxiôngđếntrườngSăngPêđrôApôxtôn,mộtngôinhàhaitầngcómộtvườndươngxỉvàcẩmchướng

đơnvàphíacuốilàkhuvườnrựcrỡnhữngcâysaitrĩuquả.Cáchànhlangvớinhữngmáivòmbịgiósônglàmchomờmờảoảotrongnhữngthángấyngaycảvềbanđêm,nhưngcáccănphòngliềnkềphòngkháchlớnđượcnhữngbứctườngdàytrátđárửabaobọcvẫngiữđượckhôngkhímùathu.

HôsêPalaxiôtđitrướcđểchuẩnbịsẵnkhingàiđếnnơi.Phòngngủvớibốnbứctườngthôkệch,vừamớiđượcquétvôi,lờmờsángnhờchiếccửasổchemànhduynhấtnhìnravườncây.HôsêPalaxiôtthayđổivịtríchiếcgiườngvànhờvậyTướngquâncóthểnhìnthấynhữngtráiổichínvàngtrêncànhcâyvàthưởngthứchươngvịcủanó.

TướngquânvịntayPhecnăngđôđếncùngvớichacố,vốnlàhiệutrưởngtrườngSăngPhêđrôApôxtôn.Ngaysaukhibướcracửa,ngàiđãdựalưngvàotường,lòngthảngthốttrướchươngthơmcủanhữngtráiổibàytrongchiếcvỏquảbíngôđặttrênmặtnghiêngcửasổ,màcáimùithơmquyếnrũcủachúngthấmđẫmcảphòng.Vớiđôimắtnhắmlại,ngàiđứngnguyênnhưthế,ngửihoàicáimùithơmcủanhữngkỷniệmxưađangcàoxélòngmìnhchođếnkhingàinghẹnngào.

Sauđó,vớimộtsựchămchúthúvịngàiquansátcănphòngcứnhưthểmỗivậtthểởđâyđốivớingàilàmộtsựphátlộ.Ngoàichiếcgiườngvươnggiảcòncómộtchiếctủgỗđàohoatâm,mộtchiếcbànngủcũngbằnggỗđàohoatâmmặtphủđáhoacươngvàmộtchiếcghếtựabọcnỉđỏ.Trêntường,ởngaycạnhcửasổcóchiếcđồnghồquảlắchìnhbátgiácchữsốLaMãđãdừngkimởmộtgiờbảyphút.

-Cuốicùng,cómộtcáigìđóvẫndiễnranhưthế!-Tướngquânnói.

Chasứngạcnhiên,nói:

-ThưaTướngquân,xinngàithứlỗichotôi.Nhưngcứnhưtôicònnhớđượcthìchưabaogiờngàiởđâyạ.

Hôsê Palaxiôt cũng ngạc nhiên, bởi chưa bao giờ thầy trò ông đến thăm ngôi nhà ngày,nhưngTướngquâncứmộtmựcnhắctớinhữngkỉniệmcủamình,vớibaođiềuámthịrõràngđếnmứckhiến tất cảbọnhọđều thảng thốt. Cuối cùng, bằng thái độhài hước thường có,Tướngquânanủihọ:

-Cólẽlàtrongmộtsựđầuthaitrướcđây.Cuốicùngthìtấtcảđềucóthểxẩyra,bởilẽtrongmộtthànhphố,nhưchúngtavừathấy,mộtkẻbịrútphépthôngcôngđidướilộngTuầnLễThánh.

Sauđóítlâutrờiđổmộttrậnmưaràokèmsấmchớpvàgiótokhiếnthànhphốởtrongtìnhcảnhngậplụt.Tướngquânlợidụngtìnhhuốngnàynghỉngơilấysứcsaunhữngcuộcchàohỏi,cứviệcthưởngthứcmùiổichíntronglúcnằmngửamắtnhắmlạigiảvờngủ,quầnáocởiravắttrongbóngtốicănphòng,vàsauđóthìngủthậttrongsựtĩnhmịchsaucơnmưato.HôsêPalaxiôtbiếtrõđiềuđóvìôngnghethấyngàinóibằngmộtcáchdiễnđạtlưuloátvàmộtgiọngtươiróicủathờithanhniêncủangàimàđốivớilúcđóchỉđượckhôiphụclạitronggiấcmơ.NgàinóivềCaracat,một thànhphốđổnátvốnkhôngcòn làcủangàivànhữngđườngphốngậpngụaphânngười.HôsêPalaxiôtngồitrênmộtchiếcghếdựatrongmộtxóphòng,hầunhưkhôngbịnhìnthấy,thứcđểtinchắcrằngkhôngmộtaikhácngoàiđoàntùytùngngheđượcnhữnglờitựbạchtronggiấcmơcủangài.QuacánhcửađểhởôngrahiệuchođạiúyUynsơnvàđạiúyđãđuổinhữnglínhgácđanglảngvảngquanhvườnhoađirachỗkhác.

-ỞđâychẳngmộtaiyêuchúngtavàởCaracatchẳngmộtaiphụctùngchúngta!-Ngàinói

tronglúcngủ-Chúngtađãphảitrảgiá.

Ngàivẫntiếptụcnóimêvớihàngloạtnhữnglờithanvãnchuaxót,nhữngtàntíchcủaniềmvinhquangtơitảmàngọngióthầnchếtmangtheotronglớpdathịtgầynhomcủanó.Saugầnmộtgiờmêsảng,mộtsựồnỹvàmộtgiọngnóikiêuhãnhsangsảngđãđánhthứcngàidậy.Ngàithôingáyvànóimàkhôngmởmắtvớigiọnguểoảikhithứcdậy:

-Cáicủakhỉgìxẩyraởngoàithế?

TướngLôrênhxôCaccanô, cựu chiếnbinh từ thời chiến tranhkhởinghĩa, tư chất thì thôthiển,màdũnglượcthìgầnnhưmùquáng,đãdùngsứcmạnhbướcvàophòngngủtrướcgiờhộikiến.ÔngtabướcquađạiúyUynsơnsaukhidùngkiếmđánhđậpviêntrungúyđộicậnvệ,vàchỉchịukhuấtphụctrướcquyềnlựcvĩnhviễncủachasứ,ngườiđãkhônkhéodẫnôngtavàovănphòngbêncạnh.Tướngquân,đượcUynsơncấpbáo,đãcáutiếtquátầmlên:

-HãybảoCaccanôrằngtasẽchết!Rằngtasẽchếtchỉcóthếthôi.

Uynsơnđiđếngầnvănphòngđểgặpnhàquânsựkhoemẽđãdiệnbộchodịpnàyvớibộlễphụcvàmộtchùmhuânchươngchiếncông.Nhưnglúcđó,niềmkiêuhãnhcủaôngtađãnằmdướiđấtvàmắtôngtagiàngiụalệ.

-Uynsơnhỏi,chớnênnóilạivớitôiđiềuTướngquânnói.Tôiđãbiếtrồi!-ôngtanói.

KhiTướngquânmởmắt, ngài nhận rađồnghồ vẫn tiếp tục chỉmột giờbảyphút.HôsêPalaxiôtlêndâycótchiếcđồnghồ,lấylạigiờtheotrínhớcủamìnhrồisauđóôngkhẳngđịnhđó là giờ chính xác theo giờ trên hai chiếc đồng hồ quả quýt của mình. Sau đó một lát,PhecnăngđaBarigavàophòng,địnhépngàiănmộtđĩaxàogồmraucải,càchua,bíđỏvàớt.Ngàikhôngchịuăn,chodùtừngàyhômtrướcchưaăngì,nhưngngàivẫnbảongườitađặtđĩathứcăntrongvănphòngđểmìnhăntronglúchộikiến.Trongkhiđó,ngàinhượngbộýmuốncầmmộttráiổitrongrấtnhiềutráiđểtrongvỏquảbíkhô.Ngàicảmđộngđếnnghẹnngàotrướchươngvịcủanó,rồicắnmộtmiếng,nhaicùinóvớicáithíchthúthờiniênthiếucủamình.Rồingàilạihítngửixungquanhnó.Vớihơithởdàicủakýức,ngàitừtừănhếtquảổi.Sauđó,ngồitrênvõngvớiquảbíkhôđựngđầyổichínkẹpgiữahaiđùi,ngàingấunghiếnănhếttráinàyđếntráikháchầunhưkhôngkịpthở.Đứngtrongxótối,HôsêPalaxiôtngạcnhiênlắm,nóivớiTướngquân:

-Ôi!Chúngtachếtmấtthôi!

Tướngquânvuivẻbắtchướcôngta:

-Cũngchẳnghơngìtìnhtrạnghiệnnaycủachúngta.

Đúngbagiờrưỡi,nhưđãdựkiến,ngàiralệnhhãyđểchotânkháchxếphànghairồivàovănphòng,bởichỉcónhưthếngàimớicóthểtừbiệttừngngườimộtvớithờigianngắnnhất,vàđểchongàibiếtrằngmìnhphảikhẩntrươngtiếpngườikhác.BácsỹNicaxiôđenVadê,mộttrongsốnhữngngườiđầutiênbướcvàovănphòng,thấyTướngquânngồidựalưngnhìnvềphíacửasổsángsủamàtừđócóthểbaoquáttoànbộtânkháchởbênngoàicũngnhưnhữngđầmlầymờsươngkhói.NgàibưngtrongtayđĩađồxàomàPhecnăngđaBarigamangtới,vàngàikhônghềnếm,bởivìngàibắtđầucảmthấybụngmìnhtrướnglênvìổi.SaunàybácsỹđenVadêđãgóigọnấntượngcủamìnhvềbuổihộikiếnấytrongmộtthứđịaphươngngữtànbạo:“Bụngngàicứsôiùngục”.Mỗingườitheophongcáchcủamình,tấtcảnhữngaiđếndựbuổihộikiếnđềuđồngtìnhvớiýkiếnấy.Tuynhiên,ngaycảnhữngngườimủilònghơncả

trướcnướcdaxanhmáicủangàiđãmấtcảlòngthươnghạivàhọthíchthúnghĩđếnviệcngàinênđiđếncáclànglâncậnđểchămsóctrẻem,hoặckhaitrươngcáccôngtrìnhcôngcộnghoặcđểchứngthựctìnhtrạngđóinghèobởisựdốtnátcủachínhphủ.

Đượcmộtgiờ,nhữngcúbuồnnônvàđauquắnvìănnhiềuổikhiếnmọingườilosợvàngàibuộcphảibỏdởcuộchộikiếnbấtchấpýđịnhcủangàimuốnlàmvuilòngtấtcảnhữngaiđợitừsángđếngiờ.Ngoàisân,khôngcònchỗchobê,dê,gàvàthúrừngđượcmangđếnlàmquàtặng.Nhữngngười lính cận vệ làmnhiệmvụ canhgácphải can thiệpđể tránh sự lộn xộn,nhưngkhichiềuxuốngtìnhhìnhổnđịnhlạinhờtrậnmưaràothứhaivàkhungcảnhtrởnênthanhtĩnhhơn.

BấtchấptìnhhìnhsứckhỏecủaTướngquân,vàolúcbốngiờchiều,ngườitatổchứcmộtbữatiệcdanhdựtạingôinhàgầnđấy.Nhưngbữatiệccứbắtđầudùkhôngcóngài,bởiổilênmentrongbụngđãbuộcngàiởtrongtìnhtrạngcấpcứuchođếnsaumườimộtgiờđêm.Ngàingồitrênvõng,mệtlảđivìnhữngcúđauquắnnhứcnhốivànhữngcúđầyhơianhách,vớicảmgiáclinhhồnđangtrườnkhỏimình.Chasứmangchongàicốcnướcthuốcdodượcsĩtrongnhàchuẩnbịcho,Tướngquântừchối.“Nếuvớimộtcốcthuốcnônmàtađãmấtquyền,thêmmộtcốcnữathìtasẽbỏmạngmất”,ngàinói.Ngàiphómặcchosốphậnmình,ngườirunrẩyđẫmthứmồhôinhờnnhờnmàchẳngcósựanủinàohơnâmnhạcréorắttừbữatiệcvắngngàivọngđếntừngchậptừngchậpdồndập.Cáibụngtrướngcủangàingótdần,cơnđauquađi,âmnhạcngừng,cònngàitrôinổibồngbềnhtrongcõihưvô.

ChuyếnđiquaMômpôtlầntrướcsuýtnữalàchuyếncuốicùng.NgàitừCaracattrởvềđâysaukhibằngsựhuyềndiệucủacánhânmìnhđãgiànhđượcsựhòagiảikhẩncấpvớitướngHôsêĂngtôniôPaêt,ngườivẫncònrấtxaviệctừbỏhoàibãolykhaicủamình.SựthùđịchcủaTướngquânđốivớiSăngtăngđelàrấtlộliễuđếnmứcngàidứtkhoáttừchốikhôngnhậnthưtừcủaSăngtăngđebởivìtrongtráitimcũngnhưýthứcmìnhngàikhôngtinôngtanữa.“Hãybớtgọibạncủatôiđi”,ngàiđãviếtchoôngtanhưthế.Nguyêncớtrựctiếpcủasựáccảmcủabọn theo Săngtăngđe làmột lời tuyên bố vội vãmàTướng quân gửi tới nhữngngười dânCaracattrongđóngàinóimàkhôngsuynghĩkĩrằngtấtcảnhữnghànhđộngcủamìnhđềuđượcdắtdẫnbởitựdovàvinhquangcủaCaracat.KhitrởvềTânGranađangàiđãsửalạibằngmộtcâugửichoCactahênavàMômpôt:“NếuCaracatchotacuộcđờithìcácbạnchotaniềmvinhquang”.NhưngcâunóiấycóvẻgợngợnnênkhôngđủsứcđánhtancáitròmịdâncủabọnSăngtăngđe.

Nhằmngănchặnnhữngthảmhọacuốicùng,TướngquântrởvềSăngtaPhecùngvớimộtđạoquânvàchờhộivớimộtsốđạoquânkháctrênđườngđiđểmộtlầnnữabắtđầunhữngnỗlựcthốngnhấtlãnhthổ.Lúcấyngàinóirằngđấylàthờiđiểmquyếtđịnhcủamình,cũngnhưngàiđãnóikhirađinhằmchặnđứngsựlikhaicủaVênêxuêla.Nghĩkĩthêmmộtchút,ngàisẽhiểurằngtừhaimươinămvềtrước,khôngmộtthờiđiểmnàotrongcuộcđờimìnhngàilạikhôngquyếtđịnh.“Toànbộnhàthờ,toànbộquânđội,vàđạibộphậnquốcgiaủnghộta”,saunàyngàiviếtthếtronglúcnhớlạinhữngngàyấy.Nhưngbấtkểnhữngthuậnlợiấy,ngàinói,ngàiđãchứngnghiệmnhiềulầnrằngkhiđitừphíanamđểtiếnlênphíabắc,vàngượclại,đấtnướcmàngàiđểlạiởphíasauđãbịmấtđivàcáccuộcnộichiếnmớisẽlàmchonósụpđổ.Đóchínhlàsốphậnngài.

BáochípháiSăngtăngđekhôngbỏlỡdịpđểđổnhữngthấtbạiquânsựchocácbuổitruyhoanbanđêmcủaTướngquân.Giữarấtnhiềunhữngtin tứcbịađặtnhằmlàmlumờvinhquangcủaTướngquân,mộttinđượccôngbốtrênbáoSăngtaPhenóirằngkhôngphảingàimàlàtướngSăngtăngđengườiđãchỉhuytrậnBôdacavànhờthắnglợiđóđãgiànhđượcđộclậpvàolúcbảygiờsángngàymồngbảythángtámnăm1819trongkhingàitạiTunghađanghoanlạcvớimộtmệnhphụnhiềutaitiếngtronggiớiquýtộc.

Trongmọitrườnghợp,báochícủapháiSăngtăngđekhôngphảilàduynhấtnóiđếncácđêmphóngđãngcủangàiđể làmmất thểdiệnngài.Từ trướcchiến thắngngười tađãnói rằngtrongchiếntranhgiànhđộclậpítnhấtcóbatrậnthấtbạichỉvìngàikhôngcómặtởvịtrícầnthiếtmàlạiởtrêngiườngngườiđànbà.TạiMômpôt,trongmộtchuyếnviếngthăm,mộtđoànphụnữgồmđủlứatuổiđủmàusắcđãngôngnghênhđigiữađườngphố,đểlạitrongkhôngkhímộtmùi thơmquyến rũ.Bọnhọ cưỡi trên lưngnhững conngựavùngAmadôn, đội nhữngchiếcôbằng lụahoavàmặcđồ lụasangtrọng,nhưchưahề thấybaogiờ trongthànhphố.KhôngmộtaiđãcảichínhsựphỏngđoánhồđồchorằnghọlàđámcungtầnmỹnữcủaTướngquânđitrướcngàitrongchuyếnđithăm.Đólàmộtsựphỏngđoánsai,nhưbiếtbaosựphỏngđoánsaikhác,bởivìchuyệncáccungtầnmỹnữthờichiếncủangàilànhữnggiaithoạiđãtheomiếtngàichođếnsaukhichết.

Nhữngphươngphápthôngtinméomóấykhôngmớimẻgì.TrongthờikìchiếntranhvớiTâyBanNha,chínhTướngquânđãsửdụngchúngkhingàiralệnhchoSăngtăngđehãyincáctintứcthấtthiệtđểđánhlừacácviêntưlệnhTâyBanNha.Vậymàkhinềncộnghòađãđượcthiếtlậprồi,ngàikhiểntráchchínhSăngtăngđevềviệcsửdụngsaibáochíthìvớisựmỉamaingọtxớtôngtatrảlời:

-ThưaTướngquân,chúngtađãcómộtbậcthầymẫumực.

-Mộtbậcthầytồithìcó!Bởingàisẽphảinhớlạirằngnhữngtintứcmàchúngtaphịarađãphảnchúngta!-Tướngquânnói.

Thậtlàdễhiểuđốivớitấtcảkhinóivềngài,dùsaidùđúng,đếnmứcchẳngbaogiờngàiyêntâmvềbấtcứmộttinthấtthiệtnàovàchođếnlúcnhắmmắtxuôitayngàivẫnchiếnđấuđểcảichínhchúng.Tuynhiên,trướcnhữngđiềubịađặtấy,ngàirấtítgiữý.Cũngnhưnhữnglầnkhác,lầnđiquaMômpôttrướcđây,ngàiđãđùavớivinhquangbằngviệcchơimộtcôgái.

CôtênlàHôsêphaXagrariô,mộtcôgáidòngdõiởthànhphốMômpôtđãxămxămđiquabảybốtgác,cảitrangtrongbộáotusĩdòngPhrăngxixcôvàdùngámhiệukhiếnHôsêPalaxiôtđáplạicô.“ĐấtcủaThượngđế”.Côtrắnglắmđếnmứcánhhàoquangcủangườicôlàmcôhiệnrõtrongbóngtối.Ngoàira,đêmấysựthầnkìcủasắcđẹpcôđãgiànhđượcưuthếhơnhẳnnhờsựthầnkìcủamónnữtrang,bởicôđãgàiởphíatrướcngựcvàphíasaulưngchiếcáotusĩtoànnhữngđồvàngđượclàmbằngnghệthuậtkimhoàntinhxảo.SốvàngấynhiềuđếnmứckhiTướngquânđịnhbếphốccôgái lênvõngthìhầunhưkhôngnổibởisứcnặngcủavàng.Sángra,saumộtđêmmạohiểm,côsợthứáitìnhsớmnởtốitàn,nênđãxinTướngquânchoởlạithêmmộtđêmnữa.

ViệcởlạicủacôlàmộtnguyhiểmghêgớmbởitheocácnguồntinđángtincậycủaTướngquân,SăngtăngđeđãsắpđặtmộtvụmưusátđểcướpchínhquyềncủangàivàđểbămnátCôlômbiathànhnhiềuquốcgia.Nhưngcôđãởlạivớingàikhôngchỉmộtđêm.Côởlạimườiđêmvàđólànhữngđêmxiếtbaohạnhphúcđếnmứccảhaingườiđãtinchắcrằngthậttìnhhọsẽyêunhauhơnbấtkìaitrênthếgiannày.

CôđểsốvàngcủamìnhlạichoTướngquân.“Sốvàngnàydànhchocáccuộcchiếncủaanhđấy”,cônóivớingài.Ngàikhôngdùngsốvàngấyvìtựchorằngđólàthứcủacảigiànhđượctrêngiườngvàvìvậykhôngtốt,vàngàiđãđểnóchomộtngườibạntrôngnomhộ.Ngàiquênsốcủacảiấy.TrongchuyếncuốicùngđếnMômpôt,saucúđaubụngvìănổiTướngquânbảomởchiếcrươngđểkiểmtrasốcủacảichưadùngđến,vàchỉlúcấyngàimớibắtgặpnótrongkýứccùngvớitênvàngàythángcủatừngthứmột.

Đólàsựxuấthiệnkỳdiệu:bộgiápvàngcủaHôsêphaXagrariôgồmtoànthứhảohạngcủa

nghềkimhoànvới tổng trọng lượng làbamươi libra[21].Ngoàicáihộpđựnghaimươibachiếcnĩa,haimươibachiếcthìa,haimươitưchiếcmuôi,haimươitưcondaoănvàmộtsốchiếccặpnhỏđểgắpđường,tấtcảđềubằngvàng,vàmộtsốđồdùngcógiátrịlớn,tấtcảđềudướisựtrôngnomcủanhữngngườibạnkhácnhauvàbịlãngquên.TrongsựhỗnđộnđángkhâmphụccủagiatàiTướngquân,nhữngcủacảichưadùngtớithấttánđãkhôngkhiếnaingạcnhiên.Ngàiralệnhxếpbộđồănbằngvàngvàohànhtrangcủamình,còncáirươngvàngthìgửitrảcôchủnó.NhưngchasứđồngthờilàhiệutrưởngtrườngSăngPhêđrôApôxtônđãlàmngàingạcnhiênnóirằngHôsêphaXagrariôđangsốnglưuvongtạiItaliavìtộiâmmưuchốnglạianninhnhànước.

-Thôiđúngrồi.ĐólàtròđểucủaSăngtăngđe!-Tướngquânnói.

-ThưaTướngquân,khôngđúngạ!Chínhngàiđãphátvãngbàtamàkhôngbiếtgìvềnhữngcuộctranhchấpnăm1828!-Chasứnói.

Ngàiđểchiếcrươngbằngvàngvàochỗcũ.Tronglúccácsựvậtđượclàmsángtỏ,ngàichỉnghĩđếnsựlưuđàymàthôi.Bởingàitinchắc,nhưđãnóivớiHôsêPalaxiôt,rằngHôsêphaXagrariôsẽtrởvềtrongsựồnàocủanhữngkẻthùđịchbịphátvãngcủangàingaysaukhingàikhôngnhìnthấybờbiểnCáctahêna.

-CólẽCaxăngđrôđangchuẩnbịhànhlýcủay-ngàinói.

Đúngthế,rấtnhiềukẻbịphátvãngđãbắtđầuhồihươngngaykhibiếtrằngngàiđãbắtđầuchuyến lưuđầycủamìnhsangchâuÂu.NhưngtướngSăngtăngđe,vốn làmộtngườicósuynghĩthấuđáovàcóquyếttâmvữngvàng,làmộttrongsốngườihồihươngcuốicùng.Tintứcvềviệcngàixintừchứcđãlàmchoôngtasửngsốt,nhưngôngtakhôngđểlộýđịnhtrởvề,cũngkhôngkhẩntrươngthựchiệncácchuyếnđinghiêncứuthúvịmàngườitabắtđầutiếnhànhởcácnướcchâuÂungaytừkhiđặtchânđếnHambuôcvàohồithángmườinămngoái.Ngàymồnghai thángbanăm1831,khiđangở thànhphốPhlorênhxia, ôngđađọc trên tờJournalducommerce[22]tinnóirằngTướngquânđãtạthế.Tuynhiên,mãisáuthángsau,khichínhphủmớikhôiphụclạicấpbậcvàdanhdựquânsựchoôngtavàquốchộiđãbầuvắngmặtôngtalàmtổngthốngnướccộnghòa,lúcđóôngtamớibắtđầucuộchồihươngmuộnmằncủamình.

TrướckhinhổneođikhỏiMômpôt,TướngquânlàmmộtchuyếnviếngthămnhằmvỗvềLôrênhxôCaccanô,bạncũtrongchiếntranh.ChỉlúcấyngàimớibiếtrằngbạnmìnhốmnặngvàchiềuquaôngcốgượngdậychỉnhằmđếnchàoTướngquânthôi.Bấtchấpnhữngcơnđaucủabệnhtật,ôngtađãphảicốgắngngồidậychothăngbằngvànóioangoangtrongkhidùnggốilaukhômộtdònglệchảyratừhaiconmắtchẳnghềcóliênquangìvớitâmtrạngmình.

Haingườicùngthởthanvềnhữngchuyệnkhônghaycủamình,cùngđaulòngtrướcsựghẻlạnhcủadânchúngvàsựvôơncủathắnglợivàcùngbảonhauchốnglạiSăngtăngđe,vốnlàmộtđềtài luônphảicócủahaingười.Rất ítkhiTướngquânlạicởimởnhiềunhưlầnnày.Trongchiếndịchnăm1813,LôrênhxôCaccanôlànhânchứngcủamộtvụchạmtránnẩylửagiữaTướngquânvàSăngtăngđe,ôngnàyđãkhôngtuânlệnhvượtquabiêngiớiđểgiảiphóngVênêxuêlalầnthứhai.TướngquânCaccanôvẫnnghĩrằngvụấylànguồngốccủamộtnỗiđaukhổthầmlặngmàdòngchảycủalịchsửchỉlàmchonóthêmđaukhổhơn.

Ngượclại,Tướngquânchorằngvụchạmtránấykhôngphảilàkếtcụcmàlàngọnnguồncủamộttìnhbạnlớn.TướngquânchorằngnguồngốccủasựbấtđồngkhôngphảilànhữngvinhquangđượctặngchotướngPaêt,khôngphảilàhiếnphápBôliviabịthấtbại,khôngphảilàLễtấnphonghoàngđếmàngàiđãchấpnhậnởPêru,khôngphảilàchứctổngthốngvànghịviện

dàilâumàngàimongmuốnchoCôlômbiacóđược,cũngkhôngphảilàcácquyềnlựctốicaomàngàinắm lấy sauHiệpđịnhÔcanha.Không,nhữngsựkiệnấyvàbiếtbaosựkiệnkháckhôngphảilànhữngnguyênnhângâynênmốihậnthùkhủngkhiếpngàycàngtíchtụthêmquanhiềunămchođếnkhiđạt tớicao tràovớivụmưusátngàyhaimươi lămthángchín.“NguyênnhânđíchthựclàSăngtăngđekhôngbaogiờtánthànhquanđiểmrằngchâulụcnàylàmột nước”, Tướng quân nói. “Sự toàn vẹn của Châu Mỹ đối với y là quá lớn”. Ngài nhìnLôrênhxôCaccanônằmdàitrêngiườngnhưnằmdàitrênbãichiếntrườngcuốicùngcủacuộcchiếnđãthấtbại,rồingàikếtthúcchuyếnthămviếng.

-Dĩnhiênlàsaucáichết,ngườichếtchẳngcónghĩalýquégìnữa!-Ngàinói.

LôrênhxôCaccanônhìnthấyngàiđứngdậy,buồnbãvàtrơtrọi,vàôngnhậnthấyrằngcũngnhưTướngquânnhữngkíứcđè lênmìnhnặnghơn cảnhữngnăm tháng.Khi giữbàn tayTướngquântronghaibàntaymìnhôngcònnhậnrarằngcảhaingườiđềusốt,vàôngtựhỏicáichếtcủaaitrongsốhaingườisẽngăncảnhọgặpnhaulầnnữa.

-Thếgiớiđãbịđổvỡrồi,Simôngbạncốtriạ-LôrênhxôCaccanônói.

-Chúngđậpvỡcủachúngtacáithếgiớiấy!-Tướngquânnói.-Điềuduynhấtcònlạibâygiờlàmộtlầnnữalạibắtđầutừđầu.

-Vàchúngtasẽcùnglàm.

-Tôikhônglàm.Tôichỉchờmỗiviệcchúngnémtôivàothùngrác.

LôrênhxôCaccanôkỷniệmTướngquânhaikhẩusúnglụcđựngtrongchiếctúilụahồngrấtquígiá.ÔngbiếtrằngTướngquânkhôngthíchdùngsúngvàtrongcáccuộctỷthíhiếmhoigiữacáccánhân,ngàikhuyênnêndùngkiếm.Nhưngnhữngkhẩusúngấycógiátrịtinhthầnvìđãcóvậnmayđượcsửdụngtrongmộtcuộctranhchấptayđôivìchuyệntìnhyêu,vàTướngquânđãcảmkíchnhậnchúng.Mấyngàysauđó,tinnóirằngtướngCaccanôđãtừtrầnđếnvớingàitạiTucbacô.

Vàochiềungàychủnhậthaimươimốtthángba,chuyếnđilạitiếptụcvớinhữngđiềmbáotrướctốtđẹp.Nhờsứcnướchơnlànhờsứccácchânsào,nhữngchiếcthuyềnchampanhxuôidòngđểlạiphíasaumìnhnhữngđốngđổnáttrênbếncảngvànhữngchiếcbónglồngnướcnhữngbãisôngvenbờ.Nhữngbègỗmàgiờđâyhọgặpphầnlớnđềutrôinhanhhơn.Ngượclạivớinhữngbèmấyngàytrướchọgặp,trênnhữngchiếcnàyngườitadựngnhữngngôinhànhỏcóbàychậucâycảnhvàphơiquầnáotrêncửasổ,chởcảcácchuồnggàvàbòsữa,cảnhữngđứatrẻgiàđitrướctuổi,ngồivẫytaychàonhữngchiếcthuyềnchampanhđiquakhálâurồi.Hạmthuyềnchampanhđithâuđêmtrênmặtsônglónglánhcácvìsao.Vàolúcbìnhminh,dòngsôngsángloángdướiánhbanmai,họnhìnthấythịtrấnXambranô.

ĐônCaxtulôCampidô,còngọilàEnNênê,đangđứngdướibóngcâygạokhổnglồởbếncảngđợiđoàntùytùng.Tronglúcđó,ởnhàông,mộtmónănđặcsảnvùngduyênhảinàynấulẫnsắn,chuốivàthịtđãđượcchuẩnbịsẵnđểthiếtđãiTướngquânvàđoàntùytùng.BữatiệcnàyđãdựavàogiaithoạinóirằngtronglầnđầutiênđếnXămbranô,Tướngquânăntrưatrongmộtquántrọítkháchtạibãiđáởbếncảng,vàngàiđãnóirằngdùchỉđểănmónnàythôi,mìnhnêntớiđâymỗinămmộtlần.BàchủquántrọcảmkíchvôcùngtrướctầmquantrọngcủavịthựckháchđãbảongườinhàđếnngôinhàsangtrọngcủagiađìnhCampidômượnđĩavàthìadĩa.Vềviệcấy,Tướngquânkhôngnhớđượcnhiềuchitiết.Cảngài,cảHôsêPalaxiôtkhôngchắcchắntinrằngcáimónănđặcsảnvùngduyênhảinàycóphảilàmónthịthầmởVênêxuêlakhông.Tuynhiên,TướngCarênhxôtinchắcrằnghaimónănấylàmộtmàthôi,và

rằngđúnglàhọđãăntrưatrêntảngđálớnởbếncảng,nhưngkhôngvàothờikìchiếndịchduyênhàmàvàobanămtrướckhihọđitrêntàuthủyquađây.Tướngquân,vìcàngngàycàngnônnóngmuốnnhớnhưngkhôngđược,đànhphảikhiêmtốnchấpnhậnbằngchứngấy.

BữaăntrưacủalínhcậnvệlàởdướinhữngbóngcâybàngcổthụtrênsânngôinhàquýpháicủahọCampidôvàđượcbàytrênnhữngtấmvánvớiláchuốithaychokhănbàn.Ởsânhiênsau,baoquáttoànbộsân,cómộtchiếcbànsangtrọngdànhchoTướngquânvàcácsĩquancủangàicùngmộtsốrấtíttânkhách,đượcbàyđặtnghiêmtrangtheomốtAnh.BàchủphảigiảithíchrằngtintứctừMômpôtđếnkhiếngiađìnhkinhngạcngaytừbốngiờsángvàhầunhưchỉđủthờigianđểgiếtthịtnhữngconvậtbéonhấttrongnhữngchúngựatơcủamình.Vậylàbữaănđạmbạcchỉcóthịtchémtonấutrongchảolớncùngvớinólàcácloạihoatráitrongvườnnhà.

TintứcnóirằngnhàCampidôđãlàmxongbữacơmđãimàkhôngcósựbáotrướckhiếnTướngquânkhôngđượcvuilắmvàHôsêPalaxiôtphảisửdụngtớicácngóndỗkhéotuyệtvờicủamìnhđểTướngquânvuilònglênbờ.Khôngkhíthânmậtcủabữatiệcđãđemlạichongàiniềmvui.Ngàicangợivẻthẩmmỹcủangôinhàvàđứctínhdịuhiềncủacáccôgái,bẽnlẽnnhưngtậntụy,nhữngngườiphụcvụbàntiệcdanhdựvớitấtcảsựduyêndángtheolốicổ.Ngàiđặcbiệtcangợisựsạchsẽcủabát,đĩa,cốc,táchvàâmsắccủathìa,nĩa,daoănlàmbằngthứbạcnguyênchấtvớihìnhgiahuycủamộtvàigiađìnhbịphásảnbởitaiươngcủathờiđạimới,nhưngngàilạiănbằngđồăncủamình.

MộttayngườiPhápđãgâynênsựkhóchịuduynhấttrongbữaăn.ÔngnàysốngởđâydướisựchechởcủagiađìnhnhàCampidôvàthamdựbữaăntrưavớikhátvọngmuốnchứngtỏnhữnghiểubiếtcótầmphổquáttoànthếgiớicủamìnhvềnhữngđiềukhóhiểucủacuộcsốngnàyvàcuộcsốngkháctrướccácvịkháchsangtrọng.Trongmộtvụđắmtàu,ôngtamấtsạch,vàcùngvớiđámtrợlývàgianhânhiệnđangchiếmcảnửanhàgầnmộtnămnay,đểchờmộtvàisựtrợgiúpkhôngrõràngcólẽsẽtừTânOclêăngtới.HôsêPalaxiôtbiếtrằngôngtatênlàĐiốcletAtlăngtic,nhưngkhôngthểxácđịnhđượckhoahọccủaôngtalàgìvàôngtacónhiệmvụgìởTânGranađa.NếuôngtađểtrầntrùngtrụcvàtaycầmđinhbahẳngiốnghoàngđếNêptanô,vàởlàngnàyôngtađãnổitiếnglàkẻthôbạovàôtrọc.BữacơmtrưavớiTướngquânbuộcông taphảiứngxửkháchẳn.Ông tađếnbànăn trong trạng tháivừa tắmxong,móngtaysạchbong,ănmặctrongkhôngkhíoinóngthángbamànhưtrongkhôngkhírétmướtmùađôngởParisvớichiếcáodạxanhkhoácngoàicóhàngcúcđồngvàngchóevàchiếcquầnkẻsọcmốtcũcủaĐirêchtôriô.

Saukhichàohỏixong,bằngthứtiếngTâyBanNhalưuloát,ôngtađãchiếmlấydiễnđànphôphangkiếnthứcbáchkhoacủamình.ÔngtakểrằngmộtngườiđồnghọcvớimìnhởtrườngtiểuhọcGrênôblêvừamớiđọcđượcchữviếttượnghìnhcủangườiHyLạpsaumườibốnnămkhôngngủ.RằngngôkhôngcónguồngốctừMêhicômàtừmộtvùngthuộcLưỡngHà,lànơingườitatìmthấynhữnghóathạchtrướckhiCrixtôbanCôlôngđếnvùngđảoĂngtidat.RằngnhữngngườiAxiriôt[23]đãthunhậpđượccácbằngchứngthựcnghiệmvềsựảnhhưởngcủacáctinhtúđốivớicácbệnhtật.Rằngngượclạivớiđiềumàmộtbộtừđiểnbáchkhoamớinhấtnói,nhữngngườiHyLạpchođếnnăm400trướcCôngNguyênvẫnchưabiếtđếnmèo.Tronglúccatụngkhôngngớtvềrấtnhiềuvấnđề,ôngtachỉnghỉđôilúcđểthanvãnvềnhữngsựthiếuvănhóatrongmónăncủangườiMỹLatinh.

Tướngquân,ngồiđốidiệnvớiôngta,hầunhưchỉchúýngheôngtavìphéplịchsự,giảvờănnhiềuhơnlàănthựcsựmàkhônghềrờimắtkhỏiđĩathứcăn.Ngaytừđầu,ôngngườiPhápnàymuốnnóichuyệnvớingàibằngngônngữmẹđẻ,vàngàiđãlịchsựdùngtiếngPháp,nhưngngaysauđóngài lạidùngtiếngTâyBanNha.SựbìnhtĩnhcủangàikhiếnHôsêLaurênhxiôSinvaphảingạcnhiên,vìSinvabiếtrõrằngchủnghĩađộctàicủanhữngngườichâuÂukhiếnchoTướngquânthấtvọngbiếtnhườngnào.

ÔngngườiPhápbằnggiọngoangoangnóivớicácvịkháchkhácnhau,kểcảvớinhữngvịởxanhất,nhưnghiểnnhiênôngtachỉthúvịtrướcsựchúýcủaTướngquân.Bỗngnhiên,trongtrạngtháisướngquáhóarồ,ôngtađãtrựctiếphỏiTướngquânrằngcơchếchínhphủthíchhợpvớicácnướccộnghòamớisẽlàgì?Khôngrờimắtkhỏiđĩathứcăn,Tướngquânhỏilạiôngta:

-Vàngàisẽtrảlờinhưthếnào?

-TôichorằngtấmgươngcủaBônapackhôngnhữngtốtvớichúngtôimàcòntốtđốivớitoànthếgiới.

-Takhôngnghingờrằngngàitinnhưthế!-Ngàinóimàkhônghềchegiấusựmỉamai-NhữngngườiÂunghĩrằngchỉcáigìchâuÂusángtạoramớilàtốtđẹpchocảthếgiớivàrằngtấtcảnhữngcáikhácđềulàbỉổi.

-Theotôibiết,Tướngquânlàđộnglựccủagiảiphápquânchủ.

LầnđầutiênTướngquânnhìnlên,nói:

-Thếmàtakhôngbiếtđấy.Tráncủatasẽkhôngbaogiờbịvấybẩnbởivươngmiện.-NgàichỉtayvềphíaItucbiđê,rồikếtluận:-TacóItucbiđêgiúptanhớlại.

-Tiệnthể,xinnóithêm:LờituyênbốmàngàiđọckhingườitabắnhoàngđếđãđemlạisứcsốnglớnchonhữngngườiÂutheochếđộquânchủ.

-Tasẽkhôngthayđổidùchỉmộtchữđiềutatuyênbốlúcấy.TakhâmphụctrướcmộtconngườirấtbìnhthườngnhưItucbiđêđãlàmnhữngviệccựckỳvĩđạivàtabiếtrằngThượngđếđãgiảithoáttakhỏisốphậnngàicũngnhưđãgiảithoáttakhỏiconđườngcủangài,dẫurằngtabiếtchắcngàisẽchẳngbaogiờgiảithoáttakhỏisựvôơn.

NgaylậptứcTướngquâncốghìmgiữcơnbựcmìnhvàgiảithíchrằnghànhđộngkhởiđầuchoviệcdựngnênchếđộquânchủởcácnướccộnghòamớiđượcthànhlậplàcủatướngHôsêĂngtôniôPaêt.Quanniệmđónảysinhnhanhchóng,đượctấtcảnhữnglợiíchíchkỉcổvũ,vàchínhTướngquâncũngđãnghĩđếnviệcphủlênnóchiếcáomăngtôcủamộtchứcvụtổngthốngdàilâucoinónhưmộtthểthứcliềumạngnhằmtìmkiếmvàduytrìsựtoànvẹncủachâuMỹbằngmọigiá.Nhưngngaylậptứcngàinhậnrasựmâuthuẫncủachínhmình.

-Với ta tư tưởng liênbangcó tácđộngngược lại. -Ngàikết luận. -Đốivớicácnướccủachúngta,sựđòihỏinhữngđứctínhvàtàinăngcaohơnhẳnchúngtalàmộtviệcrấtchínhđáng.Tanghĩnhưthế.

-Vậylà,nhữngtácnhânđãvônhânđạohóalịchsửchínhlànhữngkẻlạmdụngchứkhôngphảicácthểchế.

-Tathừabiếtbàidiễnvănđó-Tướngquânnói-Xétchocùng,thìđóchínhlàsựngudốtcủaBenhhaminhCôngxtăng[24],kẻcơhộilớnnhấtcủachâuÂu,kẻtừngchốngcáchmạngvàsauđólạitheocáchmạng,kẻchiếnđấuchốngNapôlêôngvàsauđólại làmộttrongnhữngcậnthầncủay,kẻrấtnhiềulầnkhiđinằmlànhàcộnghòavàkhithứcdậylànhàquânchủ,hoặcngượclại,vàkẻbâygiờđãtrởthànhngườibảovệtuyệtđốisựthậtcủachúngtavìsựnghiệpvàlợiíchcủathếlựcChâuÂu.

-CácluậnđiểmchốngchếđộđộctàicủaCôngxtănglàrấtthôngminh!-ôngngườiPhápnói.

-NgàiCôngxtăng,nhưmộtngườiPháptốtbụng,mộtkẻcuồngtíncủanhữnglợiíchchuyênchế.-Tướngquânnói.-Ngượclại,trongcuộctranhluậnấy,nhàtranhbiệnPratđãnóiđiềuduynhấtthôngminhkhiôngchỉrarằngchínhtrịphụthuộcởnơiđượctiếnhànhvàở lúcđượctiếnhành.TrongthờikìchiếntranhsinhtửchínhtađãralệnhhànhhìnhtámtrămtùbinhkểcảnhữngkẻốmnằmtrongbệnhviệnLaGoayra.Hômnay,tronghoàncảnhtươngtự,tasẽkhôngrungiọngđểracáilệnhấyvànhữngngườichâuÂukhôngcóquyềnnhândanhđạođứcđểphêphántabởinếumộtlịchsửđầymáu,đầysựnhụcnhã,đầysựbấtcông,lịchsửấylàlịchsửcủachâuÂu.

Tronglúcđisâuvàophântích,ngàicànglàmchosựcămgiậncủachínhmìnhmãnhliệthơn,trongkhungcảnhyêntĩnhđódườngnhưtoàndânđangcómặt.ÔngngườiPháp,giậnđiênngười,địnhcắtnganglờingàinhưngbằngđiệubộbàntayngàiđãbuộcôngtaphảingồiim.TướngquânnhắclạicácvụthảmsátrợnngườitronglịchsửchâuÂu.ĐêmSăngBactalômê,sốngườichếtvượtquáhaingàntrongmườigiờ.TrongthờihuyhoàngcủathờiđạiPhụcHưngmườihaingàn línhđánh thuêăn lươngquânđộihoànggiađã cướpbócvà tànphá thànhRômavàđâmchếttámngàndâncủanó.VàtượngthầnIvanIV,NgahoàngcủamọinướcNga,kẻđượcmệnhdanhlàNgườiđángsợ,đãtiêudiệttoànbộdânchúngởcácthànhphốgiữaMaxcơvavàNovgôrôt,vàbằngmộtcuộctấncông,NgườiđángsợđãgâyravụthảmsáthaimươingàndânNovgôrôt,chỉvìnỗinghingờnguxuẩnchorằngtạiđấycómộtcuộcmưuphảnchốnglạingài.

-Vậylà,hỡinhữngngườiÂu,hãylàmơnchớnênnóivớichúngtađiềuchúngtacầnlàm!-Ngàikếtthúc.-Chớnêndạychúngtanênnhưthếnào,chớnênmuốnchochúngtacũngnhưcácngười,chớnênmuốnchochúngtalàmtốttronghaimươinămcáimàcácngườiđãlàmhỏngtronghaingànnăm.

Tướngquânđặtchéothìa,nĩavàdaoănlênđĩa,vàlầnđầutiênngàinhìnthẳngvàmắtôngngườiPháp.

-Củakhỉ!AnhbạnlàmơnhãyđểchochúngtađượcyênđểlàmcáithờiTrungCổcủachúngta.

Tướngquânmệtlửvìmộttrậnhođánhgục.Nhưngkhihếtho,ngàicũngkhôngtứckhínhưbannãy.NgàiquayvềphíaNêmêCampidô,bằngnụcườirạngrỡ,tándươngôngta:

-Hãythứ lỗichota,anhbạnthânmến.Những lờihuênhhoangnhưthếthậtkhôngđángđượchưởngbữacơmtrưarấtđángnhớnày.

ĐạitáUynsơnđãthuậtlạichuyệnnàyvớimộtnhàbáođươngthời,ngườikhônglấylàmkhóchịukhinhắcchuyệnđó.“Tướngquânđángthươnglàmộttrườnghợpđãrồi”,ôngtanói.Nhìnthậtsâusắc,câunóiấy là lờikết luậnsángtỏbiếtbaokhimọingườinhìn thấyngài trongchuyếnđicuốicùngvàcólẽvìthếkhôngaiđểlạimộtbàibáo,mộtcuốnhồikínào.Ngaycảđốivớinhữngngườicùngđi,Tướngquânsẽkhôngđivàolịchsử.

KểtừsauXambranôtrởđi,rừngthưahơn,cáclàngvuivànhiềumàusắchơn,vàởmộtsốlàngcòncócảâmnhạcởngoàiđườngmàchẳngcầnphảicólýdo.TướngquânnằmxuốngvõngđịnhbụngcùngvớigiấcngủtrưathanhtĩnhcốquênnhữnglờinóikhôngđúngchỗcủaôngngườiPháp,nhưngkhôngdễdànggìvớingài.Tướngquânvẫnbậnlòngvềôngta,vàthanvãnvớiHôsêPalaxiôtđãkhôngkịpthờinghĩranhữngcâuxácđángvànhữngluậnđiểmkhông

thểbẻvàođâuđược,màchỉlúcnàymớinghĩratrongsựcôđơnnơichiếcvõngvàkẻđốiđịchlạiởngoàitầmtay.Tuynhiên,khichiềubuông,Tướngquânkhỏehơn,vàchỉthịchotướngCarênhôđềnghịlênchínhphủphảicứugiúpsốphậncủaôngngườiPháphiệnđangtrongbấthạnh.

Phầnlớnsĩquanphấnchấnhẳnlêntrướcsựgầnkềcủabiểnđượcbiểuhiệnngàycàngrõtrongsựxốnxangcủathiênnhiên,đãcởimởtấmlònggiúpđỡcácchânsào,đểsănbắtcásấubằngmáclao,đểlàmrốithêmcáccôngviệcgiảndịnhấtbằngcôngviệcnặngnhọcnhằmgiảitỏanănglượngthừatrongcơthểcủamình.Ngượclại,HôsêLaurênhxôSinvangủlúcbanngàyvàlàmviệclúcbanđêmvốnlàthóiquencủaông,bởiôngđãmangmộtnỗilolâungàyrằngmìnhsẽbịmùdonướcmưanhưthácgâynênnhưđãxảyravớivàithànhviêntronghọngoại.Ôngthứcdậytrongsươngmùđểhọclàmmộtkẻmùlòahữuích.Trongnhữngđêmthứctrắng,Tướngquânnhiềulầnnghethấyôngđanglàmviệctỉmẩn:cưanhữngtấmvánchínhtayôngđãbào,lắpghépcácchitiết,khẽđụcđểkhỏiquấyđảogiấcngủngườikhác.Vàongàyhômsaugiữathanhthiênbạchnhật,thậtkhómàtinđượcrằngnhữngtácphẩmnghệthuậtđồgỗnhưthếlạiđượclàmtrongbóngtối.TrongcáiđêmởcảngRêan,HôsêLaurênhxôSinvahầunhưchỉkịpnóimậtkhẩukhimộtngườilínhgácsuýtbắnôngchỉvìnghĩrằngaiđóđịnhbòtrongbóngtốiđểđếnchiếcvõngcủaTướngquân.

Thuyềnđixuôiêmảvànhanhhơn.SựkiệnbấttrắcduynhấtxảyrađốivớihạmthuyềnlàmộtchiếctàuthủycủathuyềntrưởngEnbơcđangthởphìphòđingượcdòng,vàvệtnướcsautàugâynênsónglớntạonguyhiểmchocácthuyềnchampanhvàđãlậtụpmộtchiếcchởđồdùngvàthứcăn.Ởtrênmáiđuacủanó,nổibậtlênhàngchữto:NhàGiảiPhóng.Tướngquântrầmngâmnhìnnóchođếnkhiquacơnnguyhiểmvàcontàuthủymấthút.“NhàGiảiPhóng”,ngàithầmthìnói.Sauđó,nhưaiđólậtsangtrangsau,ngàinói:

-Hãynghĩxemcáiđólạilàtađấy.

Vềbanđêmngàinằmdàitrênvõngthứchoàitronglúccácchânsàothinhaunóiđúngcácthứtiếngcủarừng:tiếngcủakhỉmũ,tiếngcủacácloạivẹt,tiếngcủatrăn.Bấtthìnhlình,mộtngườitrongsốhọkểrằnggiađìnhCampidôđãchônởtrongsântoànbộđồănbằngbạccủaAnhquốc;toànbộcáccốcchénthủytinhTiệp,vàkhăntrảibànHàLanvìsợgâybệnhlao.

ĐólàlầnđầutiênTướngquânnghethấylờichẩnđoánvềbệnhtậtcủamình,chodùnóđãphổbiếnsuốtcảchiềudàiconsôngvàchẳngbao lâusẽ lanrakhắpvùngduyênhải.HôsêPalaxiôtnhậnrarằngTướngquânđộnglòngbởingàithôikhôngđưavõng.Saumộthồilâusuynghĩ,ngàinói:

-Taănbằngđồdùngcủariêngta.

Ngàyhômsau,hạmthuyềnvàobờvàdừnglạiởlàngTênêriphêđểlấythêmđồănthứcuốngbịmấttrongvụđắmthuyềnvừaqua.

Tướngquânlặnglẽởtrongthuyền,nhưngđãpháitướngUynsơnđitìmmộtthươngnhânngườiPhápcóhọ làLenoithoặcLenvirmàcôemgáiôngtatên làAnita lúcấykhoảnghaimươituổi.VìnhữngcuộctìmkiếmởTênêriphêđềukhôngcókếtquả,TướngquânlạimuốnngườitatìmởcáclànglâncậnnhưGoaitarô,Xalamina,vàEnPinhông,nhưngtấtcảđềukhôngcókếtquả,chođếnkhingàitựbằnglòngchorằngtrênthựctếgiaithoạiấykhônghềcómộtbằngchứngcụthểnào.

Sựbậntâmấycủangàilàcóthểhiểuđược,bởivìtrongnhiềunăm,từCaracatđếnLima,mộtlờiđồnđạiđộcđịacứbámriếtlấyngài.Đólàchuyệnnóirằngtrongchiếndịchxảyraởsông

Măcgơđalêna,khingàiđếnTênêriphê,đãxảyramộtmốitìnhthácloạnvàlénlútgiữacôAnitaLênoitvàngài.Ngàichẳngcógìcóthểlàmđểcảichínhchuyệnđó.Thứnhất,vìđạitáHoanVixênhtêBôliva,vốnlàchangài,cũngđãtừngchịunhụctrướcđứcgiámmụclàngSăngMatêôvìmộtvàithưtốcáobuộctộicụdùngquyềnlựccưỡngdâmđànbàcongái,vàcóquanhệnhăngnhítvới rấtnhiềuđànbà.Thứhai,vì trongsuốtchiếndịchấyTướngquânchỉở lạiTênêriphêcóhaingàyvàhaingàyấykhôngđủthờigiờchocuộctìnháiquánồngnàn.Tuynhiên,cáigiaithoạiấycứđượccườngđiệulênchođếnđộngườitanóirằngtạinghĩatrangTênêriphêcómộtnấmmồvớibiamộcôAnitaLênoit,đólàmộtđịađiểmhànhhươngchođếnhếtthếkỉcủanhữngngườiyêunhau.

NhữngcúnhứcmỏimàHôsêMariaCarenhôcảmthấyởcánhtaycụtlànhữngkhởiứngchonhữnglờiđùatếuthânmậttrongđoàntùytùngcủaTướngquân.Ôngcảmthấynhữngluồngđiệnchạyrầnrậtnơibàntayđãmất,cảmgiácbuồnbuồnởnhữngđầungóntaykhôngcònnữa,cảmgiácnhứcbuốttrongốngxươngkhôngcònnữamỗikhithayđổithờitiết.Tuynhiên,ôngvẫngiữđượctháiđộvuivẻđểtựgiễucợtmình.Ngượclại,thóiquentrảlờicáccâuhỏiđượctronglúcngủlàmônglolắng.Ôngđãsắpsẵnnhữngcâuđốithoạivềbấtcứchuyệngìmiễnlàkhônglàmlộbímật,ônglàmrõnhữngýđịnhvànhữngthấtvọngmàkhôngnghingờrằngchúngđượcchuẩnbịkhiôngthức,vàtrongmộttrườnghợpôngbịkếttộilàmlộbímậtquân sự khi nói mơ. Đêm đi thuyền gần đây, trong lúc thức bên võng Tướng quân, HôsêPalaxiôtnghethấyCarênhônóitừphíacuốithuyền:

-Bảyngàntámtrămtámmươihai!

-Ngàinóigìthế?-HôsêPalaxiôthỏiông.

-Nóivềsaotrêntrời!-Carênhôtrảlời.

Tướngquânmởmắt,yêntrírằngCarênhôđangnóimơ,vàngàingồidậyởtrênvõngđểquacửasổnhìnrabầutrờiđêm.Đólàmộtbầutrờibaolavàhửngsáng,vàsaochichítbênnhauđếnkhôngcólấymộtkhoảngtrống.

-Phảigấpmườilầnthế!-Tướngquânnói.

-Đólàsốsaotôiđãnói!-Carênhônói-Vàcộngthêmhaivìsaosanữatronglúctôiđếm.

Tướng quân xuống võng đi ra ngoài lều bạt, và ngài bắt gặp Carênhô nằm ngửa ở cuốithuyền,tỉnhtáohơnbaogiờhết,cáivaitrầnnhìnhằngnhữngvếtsẹo,vàđangđếmsaotrờibằngcánhtaycụt.NgườitathấyôngnhưvậytrongtrậnXeritôtBlăngcôt,thuộcđấtVênêxuêla,ngườiđầymáuvàbịnhiềuvếtchémvàngườitađểôngnằmtrongbùnđấtvìnghĩrằngôngđãchếtrồi.Ôngbịtớimườibốnnhátkiếm,cóvàinháttrongsốđóđãkhiếnôngmấtđứtmộtcánhtay.Sauđóôngcònbịthêmmộtsốvếtthươngnữatrongcáctrậnkhácnhau.Nhưngtinhthầnôngvẫnnguyênvẹnvàônglạitậpluyệnchocánhtaytráiphảilinhhoạtnhưtayphảiđếnmứcôngkhôngchỉnổitiếngbởisựđiêuluyệncủaviệcsửdụngvũkhímàcònbởisựduyêndángcủalốichữôngviết.

-Ngaycảsaotrêntrờicũngtrốnchạysựđổvỡcủacuộcđời.-Carênhônói-Bâygiờcóítsaohơncáchđâymườitámnăm.

-Ôngđiênrồi.-Tướngquânnói.

-Không!Tôikhôngđiên.Tôigiànhưngtôikhôngthừanhậnđiềuđó.

-Tahơnôngtámtuổi.

-Cứmỗivếtthươngtôitínhhaituổi.Vậylàtôigiàhơntấtcả.

-NếuthếHôsêLaurênhxiôlàngườigiànhất.Ôngtabịsáuvếtthươngvìđạn,bảyvếtvìgiáomác,haivếtvìmũitên.

Carênhôliềntómlấycâunóiđóvàvậndụngnóingượclại:

-Vậyngàilàngườitrẻnhấtvìkhôngcómộtvếtthươngnào.

ĐấykhôngphảilàlầnđầutiênTướngquânngheđượclờinóithậtấynhưmộtlờiphêphánnhưnghìnhnhưngàikhôngcảmthấynótronggiọngnóicủaCarênhô,tìnhbạncủaôngtađãtrảiquanhữngthửtháchgaycấnnhất.Ngàingồixuốngbêncạnhđểgiúpôngquansátcácvìsaonhấpnháytrênsông.Saumộtlúclâuimlặng,khiCarênhôlêntiếngnói,Tướngquânđangởvựcsâucủasựmơmàng.

-Tôikhôngthừanhậnrằngcuộcđờisẽkếtthúccùngvớichuyếnđinày-Carênhônói.

-Cuộcđờikhôngchỉkếtthúcvớicáichết.Còncónhữnghìnhthứckhác,kểcảmộtsốhìnhthứcdanhdựnữa-Tướngquânnói.

Carênhôvẫnkhôngchịuthừanhận.

- Họsẽphải làmmộtcáigìđó!Dùchocáiđó làviệchọchochúng ta tắmmộtcúnướccariakitômôrađô[25].Vàkhôngchỉchúngtamàchotoànbộquângiảiphóng.

TrongchuyếnđiParilầnthứhai,Tướngquânvẫnchưanghenóitớiviệctắmnướccariakitômôrađôrấtphổbiếnởnướcmìnhđểcầukhẩnvậnxấu.BácsĩAimeBonplaud,cộngsựcủaHumbon,làngườinóivớingàivềnhữngthứhoalộnglẫyấyvớitháiđộnghiêmtúckhoahọcvàđángsợ.Cũngtrongthờikìấy,ngàiquenbiếtmộtvịquantòađángkínhcủatòaánPháp,từngởCaracatlúccòntrẻtuổi,vàthườngxuyêncómặttạicácsalôngvănhọcởParivớimáitócđẹpvàbộrâuthánhtôngđồxámđenlạivìcácbuổitắmrửabằngnướccariakitômôrađô.

Ngàiđãcườichếnhạotấtcảnhữnggìsựcmùidịđoan,nhữngphépmầu,bấtcứthứtôngiáonàotráivớichủnghĩaduylýcủathầymìnhlàđônXimôngRôđrighêt.Thờiđóngàivừatrònhaimươi tuổi, giàu có và vừamới góa vợ, đang hào hứng với lễ tấn phong hoàng đế củaNapôlêôngBônapac,ngàigianhậphộiTamĐiểm,ngâmthuộclòngcáctrangngàithíchtrongcuốnÊmiliôvàcuốnNàngÊloisamớicủaRutxô,màtrongnămtừnglàsáchgốiđầugiườngcủangài,vàngàitừngđidulịchtrênkhắpchâuÂu;vaiđeobalô,taycầmtayvịthầyhọcvàcuốcbộ.Tạimộttrongcácđỉnhnúi,khinhìnthấyRômaởdướichânhọ,đônXimôngRôđrighêtđãthổlộvớingàimộttrongnhữngtiêntrihùnghồnvềsốphậncủacácnướcchâuMỹ.Ngàithấynórõhơncả.

-ĐiềucầnphảilàmđốivớibọnTâyBanNhaấylàphảitốngcổchúngrakhỏiVênêxuêla-Ngàinói:Conxinthềvớithầyrằngconsẽlàmđiềuđó.

Cuốicùngkhithựcthiquyềnthừakếtàisảncủamìnhvìđãđủtuổi,ngàiđãbắtđầulốisốngmàsựsốnggấpcủathờiđạivàsựhămhởcủatínhcáchngàiđòihỏi,vàchỉtrongbathángngàitiêuhếtmộttrămnămmươingànđồngPhrăng.NgàithuênhữngphòngđắtnhấttrongkháchsạnđắttiềnnhấtcủaPari,cóhaingườihầuănmặcsangtrọng,mộtchiếcxengựatoàn

ngựabạchkéovớimộttayxàíchngườiThổNhĩKỳ,vàmộtngườitìnhtùytheotừngtrườnghợp,trongchiếcbànngàithíchcủaquáncàphêPrôcôp,trongcácbuổikhiêuvũởMôngmac,hoặctronglôcánhâncủangàitạirạpnhạckịch,vàngàikểchotấtcảnhữngaitinmìnhrằngtrongmộtđêmđánhRulêtxúiquẩyngàithuabangànđồngpêxô.

TrởvềCaracatngàigầngụivớiRutxôhơncảvớichínhtrái timmìnhvàtiếptụcđọctácphẩmNàngÊloisamớiquamộtbảnsáchđãnhàunáttrongtayvớimộtđammêhổthẹn.Tuynhiên,trướcvụmưusátngàyhaimươinhămthángchínítlâu,khingàiđãthựchiệntrọnvẹnvàxuấtsắclờihứaởRômacủamìnhmộtcáchvinhdự,ngàiđãngắtlờiManuêlaSaênhđangđọclầnthứmườitácphẩmÊmiliô,vìngàicảmthấynólàmộtcuốnsáchđángghét.“Vàonămlinhbốn,khôngởđâutacảmthấychánngấynhưPari”,lầnấyngàinóivớibànhưthế.Ngượclại,trongkhiởbênấyngàiđãtinrằngmìnhchẳngnhữnglàngườihạnhphúcmàcònlàngườihạnhphúcnhấtthếgiớimàchưahềgắnsốphậnmìnhvớithứnướcbóitoáncủacâycariakitômôrađô.

Haimươitưnămsau,chìmđắmtrongsựhuyềnảocủaconsông,trongtìnhtrạngốmthậptửnhấtsinhvàthấtbại,cólẽngàitựhỏinếumìnhkhôngcódũngcảmđểnémđinhữngchiếclákinhgiớivàláxôthơmvànhữngchiếclácamđắngtrongbồnnướctắmcủaHôsêPalaxiôt,sẽkhôngcódũngcảmđểtheođuổilờikhuyêncủaCarênhôphảilặnsâuxuốngtậnđáytrongmộtđạidươngcứurỗicủacariakitômôrađôcùngvớiđộiquânnghèokhổcủamình,cùngvớinhữngsailầmđángnhớcủamình,cùngvớitổquốctoànvẹncủamình.

ĐólàmộtđêmthanhtĩnhmênhmangnhưởcáccửasônglớnởvùngDanôt,màtiếngvọngcủanóchophépngheđượcnhữngcuộcnóichuyệnthânthiếtcáchxađếnvàidặm.CrixtôbanCôlôngtừngsốngmộtkhoảnhkhắctươngtựnhưkhoảnhkhắcnày,vàđạiđôđốcđãviếttrongnhậtkícủamình:“Cảđêmmìnhcảmthấychimchócbayqua”.Bởithuyềnđạiđôđốccòncáchđất liền chừng sáumươi chín ngày đường. Tướng quân cũng cảm thấy chim bay qua. Vàokhoảngtámgiờ,chúngbắtđầubayquakhiCarênhôcònngủ,vàmộtgiờsaunữacóbiếtbaoconchimbaytrênđầungàiđếnmứcgiótừcánhchimthổicònmạnhhơncảgiótrời.Sauđóítlâu,cóvàiconcátobựlạcđườnggiữanhữngđốmsaoinđáynướcbắtđầubơiquadướigầmthuyềnchampanhvànhữnglànhơithốiruỗngđầutiêncủagiótâybắcđãnổirõtrongkhôngkhí.Khôngcầnphảinhìnmớicóthểnhậnrathếlựcvôđịchđãtruyềnvàonhữngtráitimcáicảm giác tự do lạ lùng kia. “Ôi thượng đế của những người nghèo!”, Tướng quân thở dài.“Chúngtađãđếnrồi”.Đúngthế.Bởiphíatrướckialàbiểnvàphíabênkiabiểnlàthếgiới.

VậylàmộtlầnnữatướngquânlạicómặtởTucbacô.Trongchínhngôinhàcónhữngbuồngxẩmtối,nhữngcửahìnhcầuvồngvàcửasổmởraquảngtrườngtrảiđá,vàcáisântuviện,nơiTướngquânnhìn thấybóngmađônĂngtôniôCabadêrôvàGônggôra, làgiáochủvà làphóvươngcủaTânGranađamàtrongnhữngđêmtrăng,bằngcáchđidạogiữanhữngcâycamđểlàmdịunhẹđinhữngtộilỗivànhữngmónnợkhôngthểtrảhếtcủamình.Ngượclạivớikhíhậuvùngduyênhảioinóngvàẩmthấp,khíhậucủaTucbacôlạimátmẻvàtốtchosứckhỏenhờvịtrícủanósovớimựcnướcbiểnvàởbênbờnhữngconsuốicónhữngcâynguyệtquếtobựrễnổibòngoằnngoèo.Đó lànơinhữngngười línhthườngngủtrưadướibóngrâmcủachúng.

ĐoàntùytùngcủaTướngquânđếnTânBarăngcahaingàytrước.Đâylàmộtđịađiểmmơướccủagiaothôngthủynhưngđoàntùytùngphảichậpchờnngủtrongmộtcáilántồitànhôihám,giữanhữngtảigạochấtđốngvàdachưathuộc,vìởđâychưacónhàtrọsẵnchohọvảlạichưacósẵnlừathồ.VậylàTướngquânđếnTucbacôngườiướtđẫmmồhôivàmệtnhừ,thèmngủlắmnhưngkhôngbuồnngủ.

Tuyđoàn tùy tùngvẫnchưadỡhếtđồđạc thì tin tứcvềTướngquân tớiđãbayđến tậnCactahênađêInđiat,chỉcáchđócósáudặmthôi,nơitướngMarianoMôngtida,nhàchỉhuyquânsựcủatỉnh,đãchuẩnbịmộtbữatiệcmừngvàongàyhômsau.Nhưngngàikhôngsẵnsàngdựnhữngbữatiệcđếntrướcbữa.Đốivớinhữngaiđónngàitrênđườngquandướitrờimưadầmdềngàichàohọvớitìnhcảmsôinổicủanhữngngườibạncốtrinhưngvớilòngchânthànhngàilạiđềnghịhọhãyđểchomìnhđượcởyênmộtmình.

Trênthựctếsứckhỏengàicòntồitệhơncảcáimàsựmệtmỏicủangàithểhiệnravàngàibắtđầuchegiấuchođếnkhiđoàntùytùngngàynọquangàykianhậnthấysựsuysụpkinhkhủngcủangài.Ngàikhông thểmangnổi tâmhồnmình.Nướcdangài từmàuxanh táiđãchuyểnsangmàuvàngbủng.Ngàisốtvàbịđauđầuliêntục.Chasứsốtsắngđịnhđigọimộtthầythuốcchongàinhưngngàiđãngănlại.“Nếucứlàmtheochỉdẫncủacácthầythuốccủatathìcólẽtađãbịchôntừlâurồi”,ngàinói.NgàiđãđitớiquyếtđịnhngàyhômsausẽđitiếpđếnCactahêna,nhưngngaytrongbuổisángđócótinnóirằngtạicảngkhôngcótàuđichâuÂuvàhộchiếucũngchưađếnvớingài trongchuyếnthưgầnđâynhất.Thế làngàiquyếtđịnhdừngchânởđâybangàyđểnghỉngơi.CácsĩquancủangàihồhởichàođónquyếtđịnhđókhôngchỉvìnócólợichosứckhỏecủangàimàcònvìnguồntinvềtìnhhìnhVênêxuêlađượcbímậttruyềntớiđâylàkhôngcólợichotâmhồnngài.

Tuynhiênngàiđãkhôngthểngăncảnviệcngườitađốtpháochođếnhếtthuốcmớithôi,việcngườitalậpởngaycạnhđấymộtđộigaita[26]chơihoàichođếnrấtkhuya.NgườitacònmangtừcácvùngđồnglầylâncậnởMarialabahavềchongàimộtđoànvũgiảtranggồmnamvànữdađen,ănvậnnhưnhữngtriềuthầnÂuchâuthếkỉXVI,nhữngkẻđãgiễucợtnhảycácđiệuvũcungđìnhTâyBanNhabằngnghệthuậtPhichâu.Ngườitamangnóvềchongài,bởivì,tronglầnđếnthămtrướcđâyngàithíchđếnmứcbảogọiđoàntớivàilần.Nhưnglầnnàyđếnnhìnđoànthôi,ngàicũngkhôngmuốn.

-Hãymangcáithứồnĩấyđixakhỏiđâyngay!-Ngàinói.

PhóvươngCabadêrôvàGônggôrađãxâydựngngôinhàvàsốngởđấybanămvànhữngtiếnggọimaquáitrongcácphòngkiađượcquychosựmêhoặccủatâmhồntộilỗicủaôngta.Tướngquânkhôngmuốn trở lại nơi lần trướcngài đãngủ.Ngài nhớnónhư là cănphòngnhữngbóngmađèbởivìtấtcảcácđêmngủởđấyngàiđềumộngthấymộtngườiđànbàtócvàngrựclấydảilụađiềuthắtvàocổngàichođếnkhingàitỉnhgiấc,cứthếhếtlầnnàyđếnlầnkhácchođếnkhitrờisángmớithôi.Vậylàngàibảomắcvõngởphòngkháchvàngàingủmộtlúckhônghềmộngmị.Trờimưatolắmvàmộtbàytrẻđứngthòđầuquacửasổphíađường

cáiđểxemngàingủ.Mộttrongsốấyđánhthứcngàidậybằnggiọngthẽthọt:“Bôliva!Bôliva!”Tướngquânngơngáctìmnótrongđámsươngmùcủacơnsốtvànóliềnhỏingài:

-Ôngcóyêucháukhông?

Vớinụcườirunrẩyngàigậtđầukhẳngđịnhcó,nhưngsauđóngàiralệnhđuổiđámgàmáilúcnàocũngqualạitrongnhà,dẹpđámtrẻđivàđóngcáccửasổlại.Ngàingủlại.KhingàitỉnhgiấctrờivẫnmưavàHôsêPalaxiôtchuẩnbịmắcmànchongài.

-Tamơthấymộtđứatrẻlạquacửasổhỏitanhữngcâuhỏikỳlạ!-Ngàinói.

Ngàibằnglònguốngmộtcốcnướcthuốcđầutiêntronghaimươitưgiờ,nhưngkhônguốnghết.Ngàilạinằmdàitrênvõng,xỉuđi,rồilạichìmđắmkhálâutrongmốisuytưảmđạm,mắtcứnhìnhoàihàngdơibámtrênxànhà.Cuốicùng,ngàithởdàinãoruột,nói:

-Chúngtanghèorớt,chếtsẽđượcchôncấtnhờcủabốthí.

Điềuđóđãquáhiểnnhiênvớinhữngcựusĩquanvànhữngngườilínhtrơncủaquânđộigiảiphóngmàhọđãkểchongàinghevềnhữngbấthạnhcủamìnhsuốtdọcconsôngnày.ĐiềuđóđãquáhiểnnhiênkhiởTucbacôngàichỉcònkhôngquámộtphầntưsốtiềnchocảcuộchànhtrình.Vẫncònphảixemchínhphủlâmthờicósẵntiềntrongcáckhorỗngđểtrangtrảihốiphiếu,haychíítcókhảnăngthươnglượngvớingườiđổitiềnkhông.ĐểdichuyểnsangchâuÂungay,hầunhưngàichỉcòntrôngchờvàolònghảotâmcủanướcAnh,quốcgiamàngàitừnggiaânchorấtnhiều.“NgườiAnhyêumếntamà!”ngàivẫnthườngnóithế.Đểsốngđượcvớiniềmkiêuhãnhliêmkhiếtcủanỗinhớ,vớiđámngườihầuvàđoàntùytùngítngườinhất,ngàitrôngchờvàoảotưởngbáncácmỏởArôa.Tuynhiên,nếuquảthậtngàimuốnranướcngoài,hộchiếuvàtiềnlộphíchongàivàđoàntùytùnglàmộtvấnđềcấpbáchcủangàyhômsau,vàsốtiềnhiệncònlạikhôngđủchongàingaycảviệcnghĩđếnchuyếnđi.Nhưngngàichẳngcầngìhơnlàviệcrũbỏcáikhảnăngmơtưởnghãohuyềnvàothờiđiểmthíchhợpnhất.Bấtchấpviệcngàibịhoamắtdocơnsốtvàđauđầugâynên,ngàigắnggượngđèbẹpcơnngủgàlàmđảolộncáccảmgiáctrongmìnhvàđọcchoPhecnăngđôviếtbabứcthưliềnmộtlúc.

BứcthứnhấttrảlờitâmhuyếtchothưtiễnbiệtcủanguyênsoáiSucrêtrongđókhônghềnóigìđếnbệnhtậtcủamình.BứcthứhaigửichođônHoanđêĐiôtAmađo,tỉnhtrưởngCactahêna,đểxinôngtachotámngànpêsôhốiđoáimàngânkhốcủachínhphủlâmthờivẫnchưachichongài.“Tanghèorớtvàcầnsốtiềnđóchochuyếnranướcngoàicủamình”,ngàinóivớitỉnhtrưởngCactahêna.Lờithỉnhcầuấycóhiệuquảngay,bởitrướcbốnngàyngàinhậnđượcthưphúcđápvàPhecnăngđôđiCactahênađểnhậntiền.BứcthứbagửichođạisứCôlômbiaởLuânĐôn,nhàthơHôxêPhecnăngđêtMađrit,yêucầuđạisứchuyểnmộtbứcthưngàigửichongàiRôbơcUynsơn,vàchuyểnbứcthưkhácngàigửichogiáosưtiếngAnhHôxêLăngcaxte,ngườicònnợngàihaimươingànđồngpêsôđểđượclậpởCaracathệthốngmớivềsựdạybảolẫnnhau.“Danhdựcủatađãđượchứahẹntrongđórồi”,ngàinóivớiđạisứ.Bởingàitinrằngđếnlúcấyvụkiệncáocủamìnhđãgiảiquyếtxong,vàngàitinrằngcácmỏcũngđượcbánxong rồi. Quả là một sự thận trọng vô ích bởi khi bức thư đến Luân Đôn, thì đại sứPhecnăngđêtMađritđãtạthếrồi.

HôsêPalaxiôtrahiệuhãyimlặngchocácsĩquanđanghòhétcãivãnhautronglúcchơibàiởhànhlang,nhưngbọnhọvẫntranhcãichođếnkhichuôngđồnghồnhàthờgầnđấyđiểmmườimộtgiờđêm.Sauđóítlâu,sáovàtrốngcũngngừngchơitrongmộtbuổivuichung,giómáttừbiểnxathổitớicuốnđinhữngđámmâyđentụlạitrênbầutrờiTucbacôsaucơnmưaràolúcbanchiều,vầngtrăngtròntỏarạngtrênsântrồngcam.

HôsêPalaxiôtkhông lúcnàokhông trôngnomTướngquân,ngườimêmansốtnằm trênvõngngaytừlúcchiềubuông.Ôngchuẩnbịmộtcốcnướcthuốcvàmộtbồnnướctắmchongàitronglúcđợixemaidámđigọithầythuốcchongàikhông,nhưngchẳngailàmđiềuđó.Chođếnkhitrờirạng,hầunhưôngchỉngủcómộtgiờ.

Ngàyhômấy,tướngMarianôMôngtidacùngmộtnhómbạnCactahênađượcchọnlựađếnthămngài.TrongsốbạnhữuấycónhữngngườithânthiếtnhưbavịtênlàHoanthuộcpháiBôlivanhư:HoanGarxiađênRiô,HoanđêPhrăngxixcôMăctin,HoanđêĐiôtAmađo.Cảbangườikinhhoàngtrướcthânhìnhtiềutụycủangườigắnggượngngồidậytrênchiếcvõngvàkhôngđủhơisứcđểômhôntấtcả.HọđãgặpngàitrongHộinghịĐángphục,màbọnhọlàmộtbên,vàhọkhôngthể tinrằngngàiđãsuysụpsứckhỏerấtnhanhtrongmột thờigianquángắn.Xươnghócbầyrahếtdướilànda,vàngàikhôngđịnhhướngđượcánhmắt.Cólẽngàiýthứcđượcmùihôivàsứcnóngtronghơithởcủamình,bởingàicốgiữmộtkhoảngcáchvàngoảnhmặtđigầnnhưnhìnnghiêngđểnóichuyệnvớihọ.NhưngđiềukhiếnhọxúcđộnghơncảlàthânhìnhngàiđãhaomònđitrôngthấyđếnmứckhiômhônngàitướngMôngtidatưởngnhưngàichỉcaođếnthắtlưngmình.

Ngài vốn nặng tám mươi tám kilôgam và trước khi chết chỉ nặng còn chưa đầy mườikilôgam.Thânhìnhchínhthứccủangàicaomộtmétsáubảy,dẫurằngcácthôngsốkhámsứckhỏecủangàiluônluônkhôngtrùngkhítvớicácthôngsốquânsự,vàởtrênbànmổtửthinóchỉcònmộtméthaimươibảymàthôi.Tayvàchânngàirấtnhỏsovớicơthểngàicũngđãnhỏđihơnnữa.HôsêPalaxiôtnhậnthấyrằngngàimặcquầnphảikéotớitậnngực,vàmặcáophảisắnmộtlằnốngtayáolên.Tướngquânnhậnrasựtòmòcủacácvịkháchvàđãthôngbáovớihọrằng:nhữngchiếcủng thườngđi củamình,ủngsố35,kể từhồi thánggiêngđãrộngranhiềusovớichânmình.TướngMôngtida,ngườinổitiếnghaybỡncợtngaycảtrongnhữngtìnhhuốngbấtlợi,đãnói:

-Điềuquantrọnglàởtronglòngchúngtôi,Tướngquânkhônghềnhỏđimộtchútnào.

Nhưthườnglệ,tướngMôngtidađãnhấnmạnhlờibônglơncủamìnhbằngtiếngcườicủacongàgô.Tướngquânđáplạiôngtabằngmộtnụcườicủangườibạncốtrivàthayđổiđềtàicâuchuyện.Thờigianthuậnlợihơn,khíhậudễchịuchobuổinóichuyện,nhưngTướngquânvẫnthíchngồitrênvõngngaytrongchínhphòngngủđểtiếpchuyệncácvịkháchcủamình.

Chủđềchínhlàtìnhhìnhđấtnước.NhữngngườitheopháiBôlivaởCactahênakhôngthừanhậnhiếnphápmớivàcácnhàlãnhđạocaonhấtcủađấtnướcvừađượcbầuravớilýdogiớisinhviêntheoXăngtăngđeđãgâynênnhữngsứcépvôlýđốivớiquốchội.ngượclạicácnhàquânsựtrungthànhđãtheolệnhcủaTướngquânđứngbênlềcuộcchiếntranhvàgiớitusĩnông thôn vốn ủng hộ Tướng quân lại không có cơ hội để hoạt động. tướng PhrăngxixcôCacmôna,ralệnhđơnvịbảovệCactahêna,vàlàngườitrungthànhvớisựnghiệpcủaTướngquân,suýtnữađãthổibùngmộtcuộcnổidậyvàhiệnvẫncònduytrìsựđedọacủamình.sauđó,hướngmặtvềphíamọingườinhưngkhôngchúýriêngaicả,Tướngquânđãphântíchbảnchấtthôbạocủachínhphủmới.Ngàinói:

-MôxkêralàmộtthằnghènvàCayxêđôlàmộtkẻxuthời,cảhaiđềubịđámtrẻtrườngSăngBactalônêlàmchosợmấtmật.

TheolốinóicủadânvùngCaribêđiềungàimuốnnóilàtổngthốnglàmộtkẻhènkémvàphótổngthốnglàmộtkẻcơhộiđủkhảnăngchốibỏphenàychạytheophekiatheochiềugióthổi.ngoàiravớicáinhìnchuaxótrấtđặctrưngchocácthờikỳkhókhănnhấtcủamình,TướngquâncònnóithêmrằngchẳngcógìphảingạcnhiênkhithấycảhaivịấyđềulàanhemcủamộtTổnggiámmục.ngượclại,hiếnphápmới,theongài,còntốthơncảđiềuchờđợi,trongmộtthờiđiểmlịchsửmàmốinguyhiểmkhôngphảilàsựthấtbạituyểncửmàlàcuộcchiến

màSăngtăngđeđangnhennhómbằngnhữngbức thưgửi từParivề.TạiPôpadăng,vị tổngthốngvừađượcbầuđãrasứckêugọiổnđịnhvàthốngnhấtnhưngvẫnchưahềnóilàcóchấpnhậnchứcvụtổngthốnghaykhông.

-ÔngtacònchờCayxôđôlàmcôngviệcbẩnthỉu.-Tướngquânnói.

-CóthểMôxkêrađãcómặtởSăngtePherồi.thứhai,ôngtađãđikhỏiPôpadăng.-Mougtidanói.

Tướngquânchưabiếttinấynhưngkhôngngạcnhiên.“rồicácbạnsẽthấyôngtasẽxẹpnhưmộtthằngđầnkhiphảihoạtđộng”,ngàinói:“Cáingữấylàđồbỏđi,ngayđếnviệccủamộtkẻgiữcửachomộtchínhphủcũngkhônglàmxong”.Ngàisuynghĩmột lúc lâurồingậmngùibuồnnản.

-Thậtđángthương!-Ngàinói.-NgườiấyphảilàSucrê’.

-Ngườidanhgiánhấttrongsốcáctướnglĩnh!-ĐêPhrăngxixcômỉmcườinói.

CâunóiấyđãnổitiếngkhắpnướcchodùTướngquânđãcốgắnghếtsứcngănchặnđểnókhôngđượclantruyềnđi.

-CâunóithiêntàicủaUcđanêta!-Môngtidagiễucợt.

Tướngquânnốitiếpcuộcnóichuyệnvàngàisẵnsàngngheđểbiếttinhthầncủagiớichínhtrịđịaphương,vớitháiđộđùavuihơnlànghiêmchỉnh,nhưngMôngtidakiênquyếtláicâuchuyệntrởlạikhôngkhínghiêmchỉnhmàchínhôngvừaphávỡ.“XinTướngquânthứlỗi.”,Môngtidanói.“Ngàibiếtrõhơnaihếtrằngtôihếtlòngủnghộđạinguyênsoái,nhưngxinnóithậtngườiấykhôngphảilàSucrê!”.Rồiôngtakếtthúc:

-NgườiấyphảilàTướngquân!

Tướngquâncắtngangngay:

-Takhôngtồntại.

Sauđó,đểtiếpnốicâuchuyện,TướngquânkểlạihìnhthứctrongđónguyênsoáiSucrêđãcựtuyệtlờiđềnghịôngtanhậnchứctổngthốngCôlômbiacủangài.“Nguyênsoáicótấtcảđểcứuchúngtathoátkhỏitìnhtrạngvôchínhphủ”,ngàinói“nhưngôngtađãđểchotiếnghátnhữngnàngtiêncáquyếnrũmình”.GacxiađênRiônghĩrằngnguyênnhânđíchthựclàSucrêhoàntoànkhôngcótàinăngcầmquyền.Tướngquânkhôngchođólàmộttrởngạikhôngthểcứuvãnđược.“Tronglịchsửdàilâucủanhânloại,rấtnhiềulầnđãchứngminhrằngtàinănglàđứaconhợpphápcủasựtấtyếu”,ngàinói.Trongmọitrườnghợpđólànỗiluyếnnhớmuộnmằnvìngàibiếtrằngvịtướngdanhgiáhơncảnướccộnghòalúcđólạithuộcvềquânđộicònbềnvữnghơnquânđộicủangài.

-Quyềnlựclớnnhấtnằmtrongsứcmạnhcủaáitình!-Tướngquânnóivàhoànthiệnluôncâunóichâmchọccủamình.-ChínhSucrêđãnóiđiềuđó.

TronglúcởTucbacô,TướngquânđãnhắcđếnnguyênsoáiSucrêthìnhàquânsựnàyđãrờiSăngtaPheđểđếnKitô,mộtcáchbuồnbãvàcôđơn,nhưngvớiquyếttâmcủangườiđangởtrongthờihoàngkimcủatuổitácvàsứckhỏe,vàởtrongsựhưởngthụvinhquangtrọnvẹn.

sựthậntrọngcuốicùngcủanguyênsoáitrongđêmtrướchômkhởihànhlàviệcngàiđãbímậtđếnthămcôđồngnổitiếngởxómAi-cập,ngườitừngchỉbảochongàitrongmộtvàichiếndịchtrongsựnghiệpchiếntrận,vàcôtanhìnthấytrongcácquânbàinhữngconđườngthuậnlợinhấtđốivớingàivẫnlànhữngconđườngtrênbiển.đốivớivịĐạinguyênsoáicủachiếndịchAdacuchôthìnhữngconđườngbiểnlạiquáưchậmchạpđểđượctậnhưởngnhucầubứcbáchcủaáitình,vàthếlàngàilaovàonhữngtrắctrởtrênđấtliềnmàkhônglàmtheoýkiếntốtđẹpmàcácconbàiđãnóivớingài.

-Vậylàchẳngcógìphảilàmcả!-Tướngquânkếtthúc.-Chúngtađãquácứngrắnđếnmứcchínhphủtốtnhấtcủachúngtatrởthànhchínhphủtồitệnhất.

Tướngquânhiểurõnhữngngườicùngcánhởđịaphươngcủamình.Trongcuộcchiếntranhgiảiphónghọ lànhữngngười lãnhđạonổi tiếngvớicácdanhhiệukhôngcần thiết,nhưngtrongtrườngchínhtrịtinhtếthìhọlạilànhữngkẻlừagạtdữdội,nhữngthươngnhânnhỏbémùquánglàmbấtcứviệcgì,ngayđếncảviệchọđãliênminhvớiMôngtidađểchốnglạiphengài.Nhưđốivớibiếtbaongườikhác,tướngquânđãkhôngngừngđấutranhvớihọchođếnkhilôikéođượchọ.vậylàngàiyêucầuhọhãyủnghộchínhphủchodùphảihisinhquyềnlợicánhânmình.Nhưthườnglệ,cácnguyênnhâncủangàibaogiờcũngcósứcsốngtiêntri:ngàymai,khingàikhôngcònnữa,chínhcáichínhphủmàngàikêugọimọingườiủnghộsẽđểchoSăngtăngđetrởvềvàôngtasẽtrởvềtrongvinhquangđểtiếnhànhxóabỏdấutíchnhữngướcmơcủangài;tổquốcbaolavàduynhấtmàngàiđãtạonênbằngbaonămchiếntranhvàhisinhsẽbịchiathànhnhiềumảnhvàcácđảngpháisẽxâuxélẫnnhau,têntuổicủangàisẽbịphêphánvàsựnghiệpcủangàichỉcònlạitrongkýứccácthếkỷmàthôi.Nhưngtrongthờiđiểmấynhữngthứấychẳngquantrọnggìnếuchíítcóthểngănchặnđượcmộtthờikỳđẫmmáumới.“Cáccuộcnổidậygiốngnhưcáclànsóngbiển,cáinọđuổicáikia,ngàinói,vìthếchẳngbaogiờtathíchchúng”.Vàtrướcsựngạcnhiêncủacácvịkhách,ngàikếtluận:

-Sẽrasaonhỉ?TrongnhữngngàynàytaânhậnngayvớicảcuộcnổidậymàchúngtađãtiếnhànhđểchốngbọnTâyBanNha.

TướngMôngtida và các bạn của ông ta cảm thấy rằngbuổi gặp gỡ ấy là buổi cuối cùng.Trướckhiravề,bọnhọnhậntừngàimộttấmhuânchươngvàngcóhìnhnổicủangàivàbọnhọkhôngthểtránhđượcấntượngđâylàkỷvậtcuốicùng.Tronglúcđiracửa,GacxiađênRiôđãthầmthìnói:

-Ngàicóbộmặtcủatửthầnrồi.

Câunóiđượctiếngvọngcủangôinhàkhuyếchtánvàlặpđilặplại,đãtheoriếtTướngquânsuốtđêm.Tuynhiên,sangngàyhômsau,tướngPhrăngxixcôCacmônangạcnhiêntrướcdiệnmạotươitỉnhcủaTướngquân.Ôngthấyngàiởtrongsânngàongạtmùihoacam,nằmtrênchiếcvõngcótênngàiđượcthêubằngchỉlụamàngườitalàmchongàitạilàngSăngHaxinhtôngaycạnh,vàHôsêPalaxiôtđãmắcnógiữahaicâycam.Ngàivừatắmxong,máitócchảihấtvềphíasau,choàngchiếcáokhoácngoàibằngdạxanh,khôngmặcáosơmi,nhữngthứấyđãphủlênngàimộthàoquangngâythơđángyêu.Tronglúcnhẹđưachiếcvõng,ngàiđọcchongười cháuPhecnăngđô viếtmột bức thư thóamạđể gửi cho tổng thốngCayxêđô. TướngCacmônakhôngcảmthấyngàiốmthậptửnhấtsinhnhưngườitanóivớiông,cólẽvìngàibịkíchđộngbởimộtcơngiậndữtrongsốnhữngcơngiậndữcốhữucủangài.

Cacmônađànghoàngđiđếnvớingàivàngàithấyôngmàkhôngbiếttronglúcđọcmộtcâulênánsựphảnbộicủanhữngkẻnóixấumình.Chỉkhikết thúcbứcthư,ngàiquayvềphíangườicaolớnđứngngaytrướcvõngđangnhìnmìnhkhôngchớpmắtvàngàihỏimàkhôngchàoôngta:

-Vàcảôngnữacũngtinrằngtalàmộtđộnglựccủacáccuộcnổidậyphảikhông?

TướngCacmôna,đểđẩynhanhhơncuộcđóntiếpkhôngthânthiện,bằnggiọngkiêuhãnhđãhỏingài:

-ThưaTướngquân,căncứvàođâungàikếtluậnthế!

NgàiđưachoCacmônavàibàibáovừanhậnđượctrongchuyếnthưSăngtaPhetrongđólạimộtlầnnữahọkếttộingàiđãbímậtkhuấylênmộtcuộckhởinghĩacủanhữngngườiGranađanhằmtrởlạinắmchínhquyền,chốnglạiquyếttâmcủaquốchội.“Nhữnglờinhảmnhí”,Ngàinói:“Tronglúctamấtbaothờigianđểcổvũchosựthốngnhấtthìnhữngthằngđểucángnàylạikếttộitalàkẻmưuphản”.TướngCacmônađãtỉnhngộkhiđọcxongnhữngbàibáođó.

-Vậylàtôikhôngnhữngtinmàcònrấtvuithíchkhiđiềuđóđượcsángtỏ.-Ôngtanói.

-Tabiếtrồi.-Ngàinói.

TướngquânkhôngđểlộsựphảnứngcủamìnhmàchỉbảoCacmônađợichođếnkhiđọcchongườitaviếtxongbứcthư,trongđóngàiđòiđượcquyềnxuấtngoạichínhthứcđểxuấtdươngngay.Khikếtthúcbứcthư,ngàiđãlấylạibìnhtĩnh.Ngàiđứngdậymàkhôngcầnaigiúp,rồikhoáctaytướngCacmônađidạoquanhconsuối.

Ánhsánglúcấylàmộtthứcátvànglọcquatánlácamsaubangàytrờimưavànólàmchochim chóc đậu giữa những chùm hoa nhảy nhót và hót vang. Tướng quân chăm chú nghechúnghótmộtlúc,cảmthấytiếngchimhótđọnglạitrongtâmhồnmìnhvàngàinói:“Ôi,tốtquá,chúngvẫnhót”.NgàigiảithíchmộtcáchthôngtuệchotướngCacmônanghevìsaochimchócthuộcvùngAntidathótvàothángtưhayhơnvàothángsáu,rồingaylậptứcngàiđưaôngtavàothẳngcácvấnđềcảhaicùngquantâm.Khôngcầntớimườiphútngàiđãthuyếtphụcôngphảitấncôngkhôngđiềukiệnvàoquyềnlựccủachínhphủmới.SauđóngàitiễntướngCacmônaratậncửa.NgàitrởvàophòngngủtựtayviếtthưchoManuêlaSaênh,ngườivẫntiếptụccathánvềnhữngcảntrởmàchínhphủđãgâyrađốivớithưtừcủamình.

HầunhưngàiănhếtmộtđĩabánhngôdoPhecnăngđaBarigamangvàophòngngủtronglúcngàiviếtthư.Vàogiờngủtrưa,ngàibảoPhecnăngđôđọctiếpchomìnhnghemộtcuốnthựcvậtTàuvừabắtđầutừđêmqua.Sauđóítlâu,HôsêPalaxiôtbướcvàophòngngủmangtheonướclákinhgiớiđểphavàobồntắmnóngchongàivàôngbắtgặpPhecnăngđôngủtrênghếvớiquyểnsáchmởtrangđểtrênbụng.Tướngquânthứcnằmtrênvõng,rahiệuchoônghãyimlặng.Lầnđầutiêntronghaituầnngàikhôngsốt.

NgàiđãnghỉlạiởTucbacôhaimươitưngày.Ngàiđãởđâyhailầnnhưnglầnthứhai,cáchđây ba năm khi từ Caracat trở về Săngta Phe để chặn đứng các kế hoạch ly khai củaSăngtăngđe,mớilàlầntrênthựctếngàiđánhgiáđúngcácđiềukiệnkhíhậucólợichosứckhỏecủanó.Khíhậucủalàngkhiếnngàirấtthúvịđếnmứclúcấyngàiđãởlạimườingàymàtrongdựtínhngàichỉđịnhởlạihaiđêm.Đólànhữngngàyhộiyêunướckéodàisuốtngày.Cuốicùngcómộtcuộcđấubòtótthuộcsốnhữngcuộcđấulớn.Tráivớitưchấtcủamìnhvốnghétcáccuộcđấubòtốt,chínhngàiđãđấuvớimộtconbòcáitơ.Convậtnàyđãdứtđứtcủangàimộtốngtayáovàkhiếnđámđôngkêulênmộttiếngthétđầyhoảnghốt.Giờđây,trongchuyếnghéthămlầnthứbanày,sốphậnđángthươngcủangàiđãkếtcục,vàbướcđicủacácngàychỉkhẳngđịnhthêmchongàinỗi thấtvọngmàthôi.Cáccơnmưanối tiếpnhaungàycàngmauhơn,ngàycàngcôtịchhơnvàcuộcđờirútlạichỉcònlàviệcchờđóncáctintứcvềnhữngđiềubấthạnhmớixảyra.Mộtđêmnọ,trongánhchớpthôngminhcủasựcảnhgiáccao,HôsêPalaxiôtnghethấyngàithởdàitrênvõngnói:

-Ôi,chỉcóThượngđếmớibiếtSucrêsẽđiđâu!

TướngMôngtidađãtrởlạithămngàihailầnnữavàthấyngàikhỏehơnnhiềusovớingàyđầutiên.Hơnthếnữa,ôngtathấydườngnhưTướngquânđangtừtừlấylạitinhthầnquyếtliệt trướcđây,nhất làbởi sựnàinỉmàTướngquânnói vớiông rằngCactahêrakhông tánthànhhiếnphápmớivàkhôngthừanhậnchínhphủmới,phùhợpvớicamkếttrongchuyếnthăm trước đây của ngài. Tướng Môngtida vội vàng xin lỗi vì bọn họ còn đang chờ xemHoakinhMôxkêracónhậnchứctổngthốngkhôngđãthìmớihànhđộng.

-Sẽrấttốtnếucácônglàmsớmđi!-Tướngquânnói.

Trongchuyếnviếngthămsauđó,ngàilạiđòihỏiMôngtidakiênquyếthơn,bởingàiquenông ta từnhỏ,vàngàibiết rằngcuộckhángchiếnmàviên tướngnàyđónggópchonhữngngườikhácchỉcóthểlàcuộckhángchiếncủachínhngài.Haingườigắnbóvớinhaukhôngchỉbởitìnhđồngliêuvàđồngnghiệpmàcònvìhọcùnglàmnêncảmộtcuộcsốngmới.Ởmộtthờikỳnọ,quanhệgiữahaingườibịbănggiáđi,vìMôngtidađãđểTướngquântrơtrọikhôngcósựchiviệnquânsựtạiMompôt,mộttrongnhữngthờikỳnguykhốntrongcuộcchiếntranhchốngMôridô,vàTướngquânđãkếttộiônglàmtanrãtinhthầnchiếnđấuvàlàtácgiảcủamọinỗibấthạnh.SựphảnứngcủaMôngtidalàrấtquyếtliệtđếnmứcđưaôngtớicuộctranhchấptayđôisốngmái,nhưngôngvẫntậntụyphụcvụsựnghiệpgiànhđộclậpbấtchấphậnthùcánhân.

MôngtidahọctoánvàtriếthọctạiHọcviệnQuânsựMađritvàtrởthànhvệsĩcủaHoàngđếđônPhecnăngđôVII[27]chođếnchínhcáingàynhữngtintứcđầutiênvềcuộcnổidậycủaVênêxuêlađếnvớiông.ÔngtừnglànhàmưuphảnởMôhicô,nhàbuônsúngởCuraxao,vàmộtchiếnbinhdũngcảmởmọinơikểtừkhibịnhữngvếtthươngđầutiênvàolúcmườisáutuổi.Năm1821, ôngquét sạchTâyBanNha tại vùngduyênhải từRiôhachađếnPanamavàđãchiếmđượcCactahênatừtaymộtquânđộiđônghơnvàđượcvũtrangtốthơn.Lúcđó,ôngđãchủđộnghòagiảivớiTướngquânbằngcửchỉcaođẹp:gửichongàicácchìakhóavàngcủathànhphố.Vềphầnmình,Tướngquântrảlạichoôngcácchìakhóađóvàthăngchoônglàmthiếutướngvàgiaochoôngsứmệnhlãnhđạochínhquyềnvùngduyênhải.Môngtidakhôngphảilàmộtquanchứcđượcyêumến,tuyrằngôngthườngdùnglờibônglơntựgiễucợtđểlàmnhẹtộinhữnghànhđộngtháiquácủamình.Nhàcủaôngsangtrọngnhấtthànhphố,điềntrangAgoatVivatcủaônglàmộttrongnhữngđiềntrangđượcướcvọngnhấtcủacảtỉnh,cònnhândân,bằngnhữnghàngchữtoviếttrêntường,đãhỏiônglấytiềnởđâuđểmuađiềntrangvànhàcửa.Nhưngsautámnămthựcthiquyềnlựcmộtcáchkhónhọcvàcôđơn,ôngvẫnsốngởđấyvàtrởthànhmộtchínhkháchranhmãnhvàkhólòngthaotúng.

VớimỗilờinàinỉcủaTướngquân,Môngtidađãđốilạibằngmộtluậnđiểmkhác.Tuynhiên,cómộtlầnôngđãnóitoạcmóngheorằngnhữngngườitheopháiBôlivaởCactahênađãnhấttríkhôngtánthànhmộthiếnpháphứahẹncũngkhôngthừanhậnmộtchínhphủhènyếu,mànguồngốccủanóđãkhôngdựatrênsựnhấttrímàlạidựavàosựkykhaicủatấtcả.Ônglàđiểnhìnhchogiớichínhkháchđịaphương,mànhữngsựđốilậpvềchínhkiếncủahọtừnglànguyênnhâncủanhữngbikịch lịchsử lớn. “Đốivớihọkhông thiếu lý lẽ,nếuTướngquân,ngườitựdonhấtcủatấtcảnhữngngườitựdo,đểchochúngtôithếchânnhữngkẻđãlạmdụngdanhhiệutựdođểxóabỏsựnghiệpcủangài”,Môngtidanói.VậylàbiệnphápduynhấtđểchấnchỉnhlàTướngquânphảiởlạitrongnướcngănchặnsựtanrãcủangài.

-Thôiđược,nếulànhưthếhãybảoCacmônađếnđâymộtlầnnữavàchúngtathuyếtphụcôngtađểôngtanổidậy.-Tướngquânđápvớimộttháiđộgiễucợtđặctrưngcủangài.-SẽítđẫmmáuhơncuộcnộichiếnmànhữngngườiCactahênasẽtiếnhànhvớisựthiếuthậntrọngcủahọ.

Nhưngtrướckhi tạmbiệtMôngtida,ngàiđãtựchủđượcmình,ngàiyêucầuôngdẫncácđồngđộicủamìnhđếnđểthuyếtphụchọcùngđồngtâm.KhiTướngquâncònđangchờhọđếnthìtướngCarênhôbáochongàibiếttinHoakinhMôxkêrađãnhậmchứctổngthống.Ngàivỗtrêntránmình.

-Đồquỷsứ!-Ngàithốtlên.-Takhôngtinđiềuđóngaydùchonóđượcchứngminhđầyđủ.

Ngaychiềuđó, tướngMôngtidacũngđếnđểkhẳngđịnhtinđó làcóthật.Ôngtaphảiđộimưabãodữdộitừnglàmđổdẹpthâncâyngô,làmnửalàngtốcmáinhà,phávườncâysumsuêcủangôinhàvàcuốntheonhữngconvậtchếtđuối.Nhưngcơnmưabãođócũngđãlàmđảolộntínhchấttànbạocủacáitindữấy.Đoàntùytùng,vốnđangbuồnxỉubởisựtrốngtrảicủacácngàyởđây,đãlàmmọicáchđểhạnchếthiệthạiđếnmứcthấpnhất.Môngtidachùmlênngườichiếcáomưavàchỉhuycuộccứunạn.Tướngquânngồiyêntrênchiếcghếxíchđunhìnracửasổ,quàngchiếcáongủ,vớiánhmắtsuytưvàhơithởđềuđều;ngắmnhìndòngnướcđụcbùnchảynhưtháccuốntheocácthứbịcơnmưatànphá.NhữngtrậnmưabãovùngCaribêkiểuấyvốnquenthuộcvớingàingaytừkhicònnhỏ.Tuynhiên,tronglúcquânđộiloổnđịnhlạitrậttựtrongnhà,ngàiđãnóivớiHôsêPalaxiôtrằngmìnhchưahềthấymộttrậnmưabãonàotươngtựnhưvậy.Khiyêntĩnhtrởlại,Môngtidabướcvàonhà,quầnáoướtsũngnướcchảythànhdòngvàbùnlấmtớitậnđầugối.Tướngquânvẫnsuytư.

-Môngtidaạ,vậylàMôxkêrađãlàmtổngthốngrồivàCactahênavẫncứkhôngthừanhậnôngta!-Ngàinói.

NhưngMôngtidacũngkhôngđểmìnhbịlôikéobởitrậnmưabão.Ôngđáplạingài:

-NếuTướngquânởlạiCactahênathìđiềuđócàngdễdànghơn.

-Điềuđósẽđượcgiảithíchlàdotanhúngtayvào,vànhưthếlàmộtđiềunguyhiểm,màtakhôngmuốnlànhânvậtcủabấtcứchuyệngì.-Ngàinói.-Hơnnữa:tasẽkhôngđikhỏiđâytronglúcvấnđềấychưagiảiquyếtxong.

ĐêmấyngàiviếtbứcthưcamkếtchotướngMôxkêra.“Tôivừađượcbiết,màkhônghềngạcnhiên,rằngngàiđãnhậnchứcvụtổngthống,đólàđiềumàtôivuilòngchođấtnướcvàchochínhbảnthântôi”,ngàinói.“Tôivẫnchưađikhỏiđâyvìhộchiếuvẫnchưatớivớitôi,nhưngtôisẽđingaykhinótới”.

Ngàychủnhật,tướngĐaniênPhlorênhxiôÔLeary,thànhviêntiêubiểucủaLữđoànAnh,vốnlàvệsĩvàthưkýhaithứtiếngcủaTướngquântrongmộtthờigiandài,đãđếnTucbacôvànhậpvàođoàntùytùngcủangài.MôngtidacũngđivớiôngtừCactahênađếnvớitinhthầnvuivẻchưahềcóbaogiờ,vàhaingườicùngđidạovớiTướngquândướibóngnhữngcâycamsuốtcảmộtchiềuđẹp.VàolúckếtthúccuộcnóichuyệndàivớiÔLearyvềhoạtđộngquânsựcủaôngta.Tướngquânlạidùngtớicáicâunóiquenthuộccủamình,hỏi:

-Ởđấyhọnóigìnào?

-Rằngchưachắcngàisẽrađi!-ÔLearynói.

-Ahá!-Tướngquânnói.-Vàgiờđâyvìsao?

-VìManuêlavẫnởlại.

Tướngquânđáplạibằngmộttháiđộchânthành:

-NhưngcóbaogiờManuêlakhôngởlại.

ÔLeary,bạnthâncủaManuêlaSaênh,biếtrằngTướngquâncólý.Bởiđúnglàbàluônluônởlại,nhưngkhôngphải làvìýmuốncủabàmàcònbởiTướngquânđãđểbàởlạivớibấtcứduyên cớnào, trongmột nỗ lực đầydũng cảmnhằm trốn tránh sựquyđịnhbắt buộc củanhữngmốitìnhbìnhthường.-“Sẽchẳngbaogiờtayêunữa”,ngàinóivớiHôsêPalaxiôt,ngườiduynhấtđượcngàithổlộđiềubímậtmàchưabaogiờngàichoaibiết.“Nótựanhưcóhaitâmhồncùngmộtlúc”.Manuêlatựkiềmchếmìnhvớimộtquyếttâmvôbờbếnvàkhôngnaonúngcủalòngtựtrọng,nhưngkhibàcàngcốgiữmiếtlấyngàilạicàngsợngàitìmcáchtuộtkhỏinhữngxiềngxíchcủabà.TạiKitôsaunhữngđêmđầutiêncủahailầnthácloạn.TướngquânphảiđiGoadakinđểhộiđàmvớitướngHôsêđêSăngMactinh,nhàgiảiphóngvùngRiôđêlaPlata,vàbàởlạimàtựhỏilòngmìnhrằngngườitìnhkiểugìcáingữđãbỏdởbữacơmtốiấy.Ngàihứangàynàocũngviếtthưchobà,đểbằngtráitimnónghổithềvớibàrằngngàimãimãiyêubàhơnbấtkỳngườiđànbànàotrênthếgiannày.Quảnhiênngàiđọcđểngườitaviếtthư,đôilúctựtayviếtnhưngkhôngmộtláthưnàođượcgửiđi.Tronglúcđó,ngàigiảinỗicôđơncủamìnhtrongmộtmốitìnhnhiềubênvớinămngườiđànbàkhôngthểchiasẻđượccủagiađìnhnữchúaGaraycôa,chínhngàikhôngbaogiờcóýthứcrõràngrằngngườinàosẽđượclựachọngiữangườibànămmươisáutuổi,ngườicongáibamươitámtuổivàbacôcháuđangtuổidậythì.CôngvụởGoadakinđượchoànthànhrồi,ngàichạytrốncảnămngườiđànbàvớilờihứavềmộttìnhyêumuônthuởvàsẽtrởlạivớihọngay.NgàitrởvềKitôđểlặnngụptrongbãicátlúncủaManuêlaSaênh.

Đầunămsau,ngàilạimộtlầnnữarađimàkhôngmangtheobàđểhoànthànhcôngcuộcgiảiphóngPêruvốnlàcôngcuộccuốicùngtrongướcvọngcủangài.Manuêlađợibốntháng,nhưngbàđãlêntàuđiLimangaysaukhinhữngbứcthưbắtđầuđếnvớibà,đókhôngchỉlànhữngbức thư viếtmà cả nhữngbức thưmới chỉ đượcnghĩ và được cảmbởiHoanHôsêSăngtana,thưkýriêngcủaTướngquân.BàgặpngàihoanlạctrongngôinhàLaMăcgơđalêna,vìngàivừađượcquốchộitraochonhữngquyềnlựcđộctàivàđượcđámđànbàxinhđẹpvàdạnđĩcủatriềuđìnhcộnghòamớivâyquanh.Đólàkhungcảnhlộnxộntrongdinhtổngthốngđếnmứcmộtđạitáđơnvịkỵbinhphảichuyểnchỗngaylúcnửađêmvìsựthácloạnáitìnhtrongcácphòngđãkhôngđểôngngủ.Nhưng lúcấyManuêlađãở trênvùngđấtquáquenthuộc.BàsinhraởKitô,conhoangcủamộtbàđịachủgiàucó,ngườisinhratrênchâuMỹ,vớimộtngườiđànôngđãcóvợ.Vàvàolúcmườitámtuổibàđãnhẩyquacửasổmộttuviệnnơimìnhhọcvàchạytrốncùngmộtsĩquanquânđộinhàvua.Tuynhiên,hainămsau,tạiLima,ManuêlaSaênhđộivònghoacam,biểutượngchosựtrinhtrắng,làmlễthànhhônvớibácsĩGiônTôn,mộtthầythuốcdễchịulớngấpđôituổibà.VậylàkhitrởlạiPêruđểđuổitheotìnhyêucủamình,ManuêlaSaênhkhôngcầnhọcgìởaicảđểmàxácđịnhsựchínhđángcủamìnhtronghoàncảnhồnĩấy.

ÔLearylàmộtvệsĩtốtnhấtcủangàitrongcuộcchiếntranhtínháinày.ManuêlakhôngởhẳntrongngôinhàLaMăcgơđalêna,nhưngkhimuốnbàbướcvàocửachínhvàvớinghithứcnhàbinhhẳnhoi.Bàtinhranh,ươngngạnh,cósứchấpdẫnduyêndáng,cóýthứcvềquyềnlựcvàmộtnghịlựcphithường.BànóisõitiếngAnh,nhờngườichồng,nóimộtthứtiếngPhápsơđẳngnhưngdễhiểu,vàchơiđànClavicordiovớiphongcáchphỉnhphờcủacácnữtínđồ.Chữcủabànátnhưgàbới,cúphápcủabàlủngcủng,vàmọingườichếtcườitrướcđiềuchínhbàgọilànhữnglỗichínhtảkhủngkhiếpcủamình.Tướngquânphongchobàlàngườitrôngcoicáctàiliệucủamình,đểluôncóbàởbêncạnh,vàđiềuđóđểtạođiềukiệnthuậnlợichohọlàmtìnhvàobấtcứlúcnàovàởbấtcứchỗnàotrongsựồnĩcủađámthúdữvùngAmadônđượcManuêlahàohứngthuầndưỡng.

Tuynhiên,khiTướngquântiếnhànhcuộcchinhphụccácvùngđấtcủaPêruvẫncònnằmtrongquyềnlựccủaquânTâyBanNha,Manuêlađãkhôngtìmđượccáchnàođểngàimangbàcùngđitrongbộchỉhuy.Dùkhôngđượcphép,bàđuổitheongàimangtheosáuvalicựcsangtrọng, cáchòmđựng tài liệu,đội cậnvệnữ.Đoàncủabàđi trongsựhộ tốngcủaquânđộiCôlômbiavốnyêuquýbàchỉvìthứngônngữtrạilínhcủabà.Cưỡitrênlưnglừa,bàđiliềnbatrămdặmtrênnhữngdẫyđèochóngmặtcủadãyAnđêt,vàtrongsuốtbốnthángbàchỉđượcsốngcùngngàihaiđêmvàmộttronghaiđêmấycóđượclànhờbàđãdọangàimìnhsẽtựtử.Trảiquamộtthờigiandàitrướckhipháthiệnrarằngtronglúcbàkhôngtheokịp,ngàiđãgiảiphiềnbằngnhữngmốitìnhbỗngnhiêngặpđượctrênđườnghànhquân.TrongsốđócómốitìnhcủaManuêlitaMadrônhô,một côgái laimiềnnúimười tám tuổi từng thần thánhhóanhữngđêmmấtngủcủangài.

TrởvềKitô,Manuêlaquyếtđịnhcắtđứtngườichồng,ngườimàbàmiêutảnhưmộtngườiAnhvôvị:yêumàkhôngthấysướng,nóichuyệnmàkhôngthấythú,điđứngthìchậmchạp,chàohỏithìtrịnhtrọng,đứnglênngồixuốngphảithậntrọnggìngiữ,vàkhôngcườicợtngayvớichínhnhữnglờiđùatếucủamình.NhưngTướngquânđãthuyếtphụcbàbằngmọigiáhãygiữlấynhữngdanhgiácủađịavịxãhộivàbàđãlàmtheocáckếhoạchcủangài.

Một tháng sau chiến thắngAdacuchô, làmchủmộtnửa thếgiới rồi,TướngquânđiAntôPêru,vùngđấtsaunàysẽtrởthànhcộnghòaBôlivia.NgàikhôngchỉrađikhôngmangtheoManuêlamàtrướckhiđingàicònđặtvấnđềhaingườicùngđồngýchiataynhaumãimãinhưmộtvấnđềquốcgiavớibà.“Tathấyrằngkhônggìcóthểxumhọpchúngtalạidướisựbảotrợcủasựngâythơvàlòngdanhdự”,ngàiviếtchobà.“Trongtươnglai,emsẽmộtmìnhcôđơndẫuchoởbêncạnhchồngmình,vàtacũngsẽđơncôitrongmộtnửathếgiới.Chỉcóniềmvinhquangmàchúngtachiếnthắngsẽlàniềmanủicủachúngta”.Chưađầybatháng,ngàinhậnđượcbứcthưtrongđóManuêlabáochongàibiếtrằngmìnhsẽcùngchồngđiLuânĐôn.TinấyđãlàmngàigiậtnẩymìnhtrênchiếcgiườnglạcủaPhrăngxixcaXubiagađêGamara,mộtnữchiếnbinhdũngcảm,phunhâncủamộtnguyênsoáimàsaunàylàmtổngthống.Ngaylậptức,Tướngquânbỏcúlàmtìnhthứhaiđêmấy,viếtthưtrảlờiManuêlaSaênhvớilờilẽnhưmộtmệnhlệnhquânsự:“Emhãynóithậtvàkhôngđiđâucả”.Vàngàitựtaygạchdướicâucuốicùng.“Taquyếtchíyêuem”.Bàvuivẻtuânlệnhngài.

ƯớcmơcủaTướngquânbắtđầutanvỡthànhtừngmảngngaytrongcáingàyngàiđạttớivinhquangcaonhất.NgàicũngchưathậtcủngcốvữngchắcBôlivia,chưahoànthànhviệctổchức lạipháp chếPêru, thìđãphảihộc tốc trở lại SăngtaPhe,mộtđòihỏi cấpbách trướcnhững ý định ly khai đầu tiên của tướng Paêt ởVênêxuêla và các vụ gây rối chính trị củaSăngtanđeởTânGranađa.Lầnnày,Manuêlaphảimấtnhiềuthờigianhơnđểthuyếtphụcngàichomìnhđitheo,nhưngcuốicùngkhilênđườngbàphảitổchứcchuyếnđicủamìnhthànhmộtđoànngườiDiganlangthangvớicácrươnghòmthồtrênlưngmườihaiconla,vớicáccôhầubấttử,vớimườimộtconmèo,sáuconchó,baconkhỉđộcđãđượcdạychonghệthuậtkíchdụctrơtrẽn,mộtchúgấuđượcdạybiếtluồnkimvàchínlồngvẹtvàvẹtđuôidàiđãchửiSăngtăngđebằngbathứtiếng.

BàđếnSăngtaPhegầnnhưvừađúnglúcđểcứucuộcsốngchỉcòngangtấccủaTướngquântrongcáiđêmkhủngkhiếpngày25thángchínấy.Kểtừkhingàivàbàquennhau,nămnămđãquađi, nhưngngàiđãquágià vàdodựynhưhọ làmbạnvớinhauđãnămmươinăm, vàManuêlacóấntượngngàichệnhchoạngđitrongsươngmùcủanỗicôđơn.NgàisẽlạiđivềphươngnamsauđóítlâuđểngănchặnnhữngthamvọngthựcdâncủaPêruđốivớiKitôvàGoadakin,nhưngnhữngcốgắngấyđềutrởnênvôích.LúcđóManuêlaởlạiSăngtaPhemàkhônghềmảymaymuốnđitheongài,bởibàbiếtrằngcuộcchạytrốnmãimãicủamìnhchẳngcóchỗnàođểmàẩnnấp.

Trongkýứccủamình,ÔLearynhậnthấyrằngchưabaogiờTướngquânlạiquáchânthành

nhớlạinhữngmốitìnhvụngtrộmcủamìnhnhưlàbuổichiềuchủnhậtởTucbacô.Môngtidanghĩ,vànhữngnămsaunàyviếttrongmộtbứcthưriêng,rằngđólàtriệuchứngcủatuổigià.TrướckhihiệntrạngTướngquânđangvuivàtintưởng,Môngtidaphấnchấnđãhỏingàimộtcáchýnhị:

-ChỉmộtmìnhManuêlaởlạisao?

-Tấtcảcáccôấyđềuởlại,-Tướngquânnghiêmnghịnói-NhưngManuêlahơnaihếtphảiởlại.

MôngtidanháymắtchoÔLeary,vànói:

-Tướngquânhãynóithật:tấtcảlàbaonhiêucô?

Tướngquânlảngtránhcâuhỏi,chỉnói:

-Rấtnhiềucô,trừcáccômàôngnghĩ.

Vềđêm,trong lúctắmnướcnóng,HôsêPalaxiôtmuốnhỏingàichorõthựchư.“Theosựhiểubiếtcủatôi,tấtcảlàbamươilăm!”,ôngnói.“Ấylàchưakểtớinhữngconbòlạcchỉmộtđêmthôi”[28].ConsốấytrùnghợpvớisựtínhtoáncủaTướngquân,nhưngngàikhôngmuốnnóirõtrongbuổichuyệntròvớihaingườibạnđếnthămlúcchiều.

-ÔLeary làmột conngười vĩ đại,mộtngười lính vĩ đại, vàmộtngườibạn trung thành,nhưnglàngườighichépkhôngbỏquamộtthứgì,-ngàigiảithích-vàkhôngcógìnguyhiểmhơnthứkýứcđượcviếttrêngiấytrắngmựcđen.

Ngàyhômsau,saumộtcuộchộikiếnriêngkéodàivềtìnhhìnhbiêngiới,TướngquânđềnghịÔLearyđiCactahênavớinhiệmvụbềngoàinắmtìnhhìnhhoạtđộngcủacáctàuđichâuÂu,nhưngbêntrong,nhiệmvụcủaônglàphảihòamìnhtrongdòngchảycácchitiếtbímậtcủagiớichínhkháchđịaphương.ÔLearyvừakịptớinơi.Thứbảyngàymườihaithángsáu,HộiđồngCactahênađãtuyênthệtrướchiếnphápmớivàthừanhậnchínhphủmới.Môngtida,cùngvớitintức,đãgửiTướngquânmộtlờinhắnkhôngthểlẩntránhđược.

-Chúngtađợiđiềuđó.

Môngtidavẫntiếptụcchờđợi.TinđồnrằngTướngquânđãmấtđãdựngôngđứngbậtdậykhỏichiếcgiường.ÔnghộctốcphingựađếnTucbacôngaymàkhôngkịpkhẳngđịnhxemcáitinđồnấyđúnghaysai.TạiđâyôngthấyTướngquânkhỏemạnhhơnbaogiờhết,đangcùngăntrưavớibátướcngườiPhápRaygiơcua,ngườiđãmờiTướngquâncùngđichâuÂutrênmộtchiếctàuAnhsẽđếnCactahênavàotuầnsau.Đólàđỉnhđiểmcủamộtngàyngàikhỏekhoắn.Tướngquânđãquantâmchiếnđấuvớitìnhtrạngsứckhỏetồicủamìnhbằngsựkhángcựtinhthần,vàkhôngmộtaicóthểnóirằngngàikhôngthựchiệnđượcđiềuđó.Ngàidậysớm,đidạokhắpcácđồngcỏvàogiờvắtsữabò,đãtớithămdoanhtrạicủalínhcậnvệ,vàquahọngàibiếtđượcđiềukiệnsinhhoạtcủahọvàngàiđãranhữngmệnhlệnhdứtkhoátnhằmcảithiệnđờisốngcủalínhcậnvệ.Khitrởvề,ngàidừnglạiởmộtquánđiểmtâm,ngàidùngcàphê,ngàimangtheochiếctáchđểtránhviệcngườitađậpbỏnómàxúcphạmngài.Ngàitrởvềnhàvàtronglúcđangđithìnhữngđứatrẻtừtrongtrườngbướcrađãđónđầungàingaytạigócphố.ChúngvừavỗtayvừahátMuônnămNhàGiảiphóng!MuônnămNhàGiảiphóng!Ngàiđâm lúng túngkhôngbiết liệu chínhnhữngđứa trẻkia cónhườngđườngchomìnhđiquakhông.

TướngquânđãgặptạinhàmìnhbátướcĐơRaygiơcuô,ngườiđãđếnnhàmàkhônghềbáotrướccómangtheomộtphụnữđẹpnhất,điệubộnhất,kiêukỳnhấtmàngàichưabaogiờgặp.Côtaănmặcquầnáodùngkhicưỡingựa,dẫurằngtrênthựctếbọnhọtớiđâybằngxengựanhưngdomộtchúlừakéo.ĐiềuduynhấtmàcôtađểlộvềbảnthểconngườimìnhlàcôtatênlàCamilơ,vàlàngườiđảoMactinich.Bátướckhôngnóithêmmộtchitiếtnào,dùrằngtrongsuốtngàyhômđóôngchothấyrấtrõràngmìnhđangcuồngđiênvìáitìnhcủacôta

ChỉsựhiệndiệncủaCamilơđãtrảlạichoTướngquânnhiệttìnhsôinổitrướcđâyvàngàiđãralệnhnhanhchónglàmbữaăntrưathịnhsoạn.DùrằngbátướcnóitiếngTâyBanNhakhásõi,nhưngbuổichuyệntròđượcduytrìbằngtiếngPháp,vốnlàngônngữmẹđẻcủaCamilơ.KhicôtabảorằngmìnhsinhtạiTrois-Ilesthìngàikhoáttaynồngnhiệtvàđôimắtủrũcủangàibỗngsángrựclên.

-Ôi,đólànơiHôsêphachàođời!-Ngàinói.

Côtamỉmcười,nói:

-XinTướngquânlàmơnhãyđợimộtsựquansátthôngminhhơnsựquansátcủatấtcảmọingười.

NgườiđauđớnvàtựvệbằngmộtthiênhồiứcmơmộngvềnhàmáyđườngLaPagerie,ngôinhàcủaMariHôsêpha,hoànghậunướcPháp,màtừxavàidặmđãnổibậttrênđồngmíabaola,trongtiếngchimhótlíulovàtronghươngnồngcủarượucất.CôtangạcnhiênthấyTướngquânbiếthònđáquêhươngmìnhquátườngtận.

-Thậtratachưabaogiờởđấy,cũngchưabaogiờtađếnbấtkỳchỗnàothuộcMactinich.

-Etalors?[29],côtanói.

-TasẽchuẩnbịtrongvàinămvềđảoMactinichbởivìtabiếtrằngcólầnmìnhcầnnóđểlàmvừalòngngườiphụnữđẹpnhấtcủahònđảokia.

Ngàinóikhôngngừngnghỉvớigiọngrèrènhưngvẫnhàohùng,mặcchiếcquầnvảibông,khoác chiếc áo choàng và đi đôi giày nhiềumàu. CôCamilơ chú ýmùi nướchoa tỏa khắpphòngăn.Ngàithúnhậnvớicôtarằngđólàđiểmyếucủamìnhmàkẻthùlợidụngđãkếttộingài tiêu tốn támngànđồngpêsôcôngquỹmuanướchoa.Ngài rấtốmyếunhưhômqua,nhưngbiểuhiệnduynhấtchothấyngàiốmyếulàsựhoạtđộnguểoảicủacơthểngài.

Giữa những người đàn ông với nhau thôi. Tướng quân có khả năng ăn nói huênh hoangkhoáclácnhưmộtkẻtrơtrẽnnhấttrongđámbợmnghịch,nhưngchỉcầnsựhiệndiệncủamộtngườiphụnữđãđủđểchocáchănnóicũngnhưngôntừcủangàiphảitựthanhlịchđếnmứcnhãnhặn.ChínhngàibậtnútrồirótmộtchairượuBorgônhaloạithượnghạng,đếnmứcbátướckhôngngầnngạibìnhluậnnóêmnhưnhung.Ngàiđanguốngcàphê,thìđạiúyItucbidênóinhỏvàotaingài.Ngàithảngthốtnghenhưngsauđóngảlưngdựahẳnvàoghế,cườimộtcáchthúvị.

- Xin các vị làm ơn hãy nghe đây! - Ngài nói. - Tại đây, ta đang có một đoàn đại biểuCactahênađếnviếngđámtangta.

Ngàibảochođoànvào.Môngtidavànhữngngườicùngđikhôngcòncáchnàohơnlàtiếptụctròchơi.CácvệsĩchongườiđigọiđếnmộtsốngườichơisáogaitaởSăngHaxinhtôđangcó

mặttạiđâytừđêmqua,vàmờimộtnhómđànôngvàđànbàcótuổinhảyđiệudânvũcumbiađểchàomừngcáctânkhách.CamilơngạcnhiêntrướcvẻđẹpcủađiệudânvũcónguồngốctừchâuPhi,vàmuốnhọcnhẩy.Tướngquânnổitiếnglàngườinhẩytàihoavàmộtsốthựckháchcònnhớrằngtrongchuyếnviếngthămgầnđâynhấtngàiđãnhẩyđiệudânvũcumbianhưmộtbậcthầy.NhưngkhiCamilơmờingàinhẩy,ngàiđãkhướctừvinhdựđó.“Banămlàrấtnhiềuthờigian”,ngàinóirồicườivuivẻ.Côtanhẩymộtmìnhsauhaihoặcbacửchỉmờimọc.Bỗngtronglúcâmnhạcngừng,nổilêntiếnghoanhôvàtiếngnổđinhtai.Camilơgiậtmình.

Bátướcnóinghiêmnghị:

-Ôi,đólàmộtcuộccáchmạng.

-Xinđừngđểýđếnsựkhiếmkhuyếtcủachúngtôiđốivớicácvị!-Tướngquânnói.-Thậtlàbấthạnh,đóchẳngquachỉlàmộtcuộcchọigà.

Ngàiuốnghếttáchcàphê.Rồihầunhưkhôngnghỉ,ngàikhoáttaymờitấtcảrasớichọigà.

-Môngtidahãytheotađểôngxemcáichếtmàtachết-ngàinói.

Đólàlúchaigiờchiều.NgàirasớichọigàcùngmộtđoànngườidobátướcĐơRâygiơcuôdẫnđầu.Nhưngtrongmộtcuộchộihọptoànnhữngđànôngnhưcuộchọpmặtnàykhôngaiđểýđếnngài,màngượclạingườitachỉđểýđếnCamilơ.Tạinơicấmkhôngchophụnữvào,khôngmộtaitinrằngngườiđànbàlộnglẫykialạikhôngphảilàmộttrongsốrấtnhiềuđànbàcủangài.NgườitalạicàngkhôngtinkhinóiđếnbàtađicùngbátướcbởivìngườitabiếtrằngTướngquântừngcùngnhữngngườiđànôngkhácđếnvớinhữngnhântìnhcủahọđểlàmchocácsựthậtrốitungrốimùlên.

Cuộcchọigàlầnthứhaithậtlàkhủngkhiếp.Mộtcongàtrốnghăngmáubằngmộtcúđạpchínhxácđãmócmắtkẻđịchcủanó.Nhưngcongàbịmùkhôngchịuđầuhàng.Nólạilaovàocuộcchiếnchođếnkhidứtphăngđầuconkiarồimổăntừngmiếngmột.

-Chưabaogiờemtưởngtượngramộtcuộcvuiđẫmmáunhưthế.-Camilơnói.-Nhưngmàemthúvị.

Tướngquângiảithíchchocôtarằngcuộcvuicònnáonhiệthơnnữanếukíchđộngđámgàchọibằngnhữngtiếnghôhoáncuồngnhiệtvànhữngtiếngsúngbắnchỉthiên.Nhưngbuổichiềuấyđámgàchọiđãđượckíchthíchbởisựhiệndiệncủamộtngườiđànbàrấtđẹp.Ngàitìnhtứđưamắtnhìncôrồinói:“Vậykhuyếtđiểmlàthuộcvềcôemđấy”.Côtathíchthúnhìnngài.

-ThưaTướngquân,khuyếtđiểmlàthuộcvềngàibởingàilãnhđạoquốcgianàybaonămrồimàvẫnchưarađượcmộtđạoluậtbuộcbọnđànôngphảiđốixửvớinhauthậtbìnhthườngdùcóhaykhôngcóphụnữchúngem!

Ngàibắtđầumấtbìnhtĩnh.Ngàinói:

-XincôchớgọitalàTướngquân.Tachỉcầnsựđốixửđúngmứcthôi.

Đêmấy,khiđểTướngquânnằmnổibồngbềnhtrênmặtnướcthuốcbồntắm,HôsêPalaxiôtnóivớingài:“Ngườiđànbàấylàmộtcôgáitốtmàchúngtachưahềgặp”.

-Đángghétthìcó!-Ngàinói.

Sựkiệnngàixuấthiệnởsớichọigà,theoquanđiểmchung,làmộthànhđộngđượcdựtínhtrướcnhằmcảichínhnhững lờigiải thíchkhácnhauvềbệnhtậtcủangài,màtrongnhữngngàygầnđâyhếtsứcdữdộiđếnmứckhôngainghingờtinđồnvềcáichếtcủangài.NgàilàmrấtđúnglúcbởichuyếnthưtừCactahênarađitheonhữnghướngkhácnhauvàđãmangtheotintứcvềtìnhtrạngsứckhỏetốtcủangàivàdođónhữngngườiủnghộngàiđãmởtiệcănmừngcôngkhaibằngcácbuổivũhộimangtínhtháchthứchơnlàvuivẻ.

Tướngquânđãđánhlừađượcngaycảcơthểngàibởingàirấtphấnchấntrongnhữngngàyhômsau,kểcảviệcngàitựchophépmìnhngồivàobàncờbạccủacácvệsĩ,nhữngngườigiảibuồnbằngnhữngvánbàichẳngbaogiờkếtthúc.ĂngdrêtIbara,vốnlàngườitrẻnhấtvàvuinhấthội,vàvẫngiữđượccảmhứnglãngmạnthờichiếntranh,nhữngngàyấyđãviếtthưchomộtngườibạngáiởKitô:“Anhmuốnđượcchếttrongbàntayemcònhơncáithứnhàntảnmàkhôngcóemnày”.Họchơingàyvàđêm,lúcthìchìmđắmtrongđiềuhuyềnbícácconbài,lúcthìcãinhauỏmtỏi,vàluônluônbịtấncôngbởinhữngconmuỗixăngcuđômàtrongmùamưagióđãliềumạngđốthọngaygiữabanngàybấtchấpnhữngđốngnhấmphânchuồngđượcnhữngngườilínhcầnvụlúcnàocũngđốtcháy.KểtừcáiđêmkhôngvuixảyraởGoađuatngàikhôngchơibàibởivìchuyệnrắcrốivớiUynsơnđãđểlạichongàidưvịchuachátmàngàimuốnxóakhỏitráitimmình,nhưngtừtrênchiếcvõngngàinhenhữngtiếnggàothétcủabọnhọ,nghenhữnglờitintưởngcủahọ,nghenhữngnỗihoàinhớchiếntranhcủahọđượcbộcbạchtrongnhữnglúcrỗirãicủamộtthứhòabìnhnétránhnày.Mộtđêmnọngàiđibộquanhnhàvàilần,vàđãkhôngkiềmchếnổiýmuốndừnglạiởhànhlang.Đốivớinhữngaiđốidiệnvớimình,ngàilàmhiệuchohọimlặngrồitừtừđếnphíasaulưngĂngdrêtIbara.NgàiđặtmỗibàntaymìnhlênmỗivaiIbara,ynhưmóngvuốtcủacondiềuhâu,vàhỏi:

-Cháuơi,hãynóithậtchotabiết:cảcháunữacũngthấytacóbộmặtcủatửthầnà?

Đãquenvớicáchthứcấyrồi,Ibarakhônghềquaylạiđểnhìnngài!

-ThưaTướngquânthânyêu,cháukhôngthấythếạ!

-Bởicháumùhaycháudốitanào?

-HoặcchỉbởiTướngquânởsaulưngcháuthôiạ!

Tướngquânthấyhứngthúvớitròchơi,ngàingồixuốngvàcùngchơi.Đốivớitấtcảmọingườihànhđộngnàynhưlàsựtrởvềvớicáibìnhthườngkhôngchỉđêmhômấymàcòncảcácđêmsau.“Tronglúcchờhộchiếuđếnvớichúngtôi”,theonhưTướngquânnói.Tuynhiên,HôsêPalaxiôtđãnhắclạivớingàirằngbấtchấpsựănthuatrongbànbạc,bấtchấpsựquantâmcủacánhânngài,bấtchấpcảchínhngài,cácsĩquanđoàntùytùngđãsợthótdáicáicungcáchđiđilạilạivềphíahưkhôngấyrồi.

Hơnbấtkỳai,ngài lo lắngchovậnmayrủicủacácsĩquan,chonhữngnhucầunhỏnhặtthườngngàycủahọ,chotươnglaicủasốphậnhọ,nhưngkhicácvấnđềtrởnênkhôngthểgiảiquyếtđượcthìngàigiảiquyếtchúngbằngcáchlừadốingaycảchínhmình.KểtừchuyệnrắcrốivớiUynsơn,vàsauđósuốtdọcdòngsôngdài,ngàiđãcốgượngdậytronglúcđauđớnđểquantâmđếnhọ.TháiđộcủaUynsơnlàtuyệtvới,vàchỉmộtnỗithấtvọngrấtghêgớmmớicóthểthấyởchàngsựphảnứngthôthiển.“Uynsơnlàmộtnhàquânsựrấttốtnhưchamình”,TướngquânnóithếkhinhìnthấychàngchiếnđấuởHuninh.“Vàôngtakhiêmtốnnhất”,ngàinóithêmkhichàngkhôngnhậnthăngchứcđạitámànguyênsoáiSucrênhắcngàisautrậnTackivàngàiđãbuộcchàngphảinhậnchức.

Cáithóiquen,vốnindấulênhọtấtcả,trongthờibìnhcũngnhưtrongchiếntranh,khôngchỉlàthóiquencủamộtthứkỉluậtanhhungmàcònlàthóiquencủamộtlòngtrungthànhmàhầunhưphảinhờtớisựtrợgiúpcủaócthôngminh.Họlànhữngconngườicủachiếntranh,dẫukhôngphảiconngườixuấtthântừtrạilính,bởihọđãtừngchiếnđấuđếnmứchầunhưkhôngcóđủthờigianđểnghỉngơi.Họgồmđủmọihạngngười,nhưnghạtnhâncủanhữngngười làmnênsựnghiệpđộc lậpgầncậnTướngquânnhất làtinhhoacủagiớiquýtộc lậpnghiệptạichâuMỹ,từngđượchọchànhtrongcáctrườngcủacácônghoàng.Họđãsốngđểchiếnđấuhếtchỗnàyđếnchỗkhác,xanhà,xavợ,xacon,xatấtcả,vànhucầulịchsửđãbiếnhọthànhcácchínhkháchvàcácnhàlãnhđạo.TấtcảđềulàngườiVênêxuêla,trừItubiđêvàcácvệsĩngườiÂu,hầunhưtấtcảđềulàhọhàngruộtthịtbênnộihaybênngoạicủaTướngquân:Phecnăngđô,HôsêLaurênhxiô,anhemIbrara,Brixênhô,Mênhđêt.Cácquanhệgiaicấphayruộtthịtđãlàmhọgiốngnhauvàđoànkếtlại.

Chỉcómộtngườikháchẳnbọnhọ.ĐólàHôsêLaurênhxiôSinva,contraicủamộtngườiđànbàđịaphươngởlàngEnTinacô,tạivùngDanôvớimộtchândài.Chaôngvàmẹôngđềucónướcdaxạmđen,thuộcdânlạiđen,nhưngTướngquânđãtácthànhchoôngvớiPhêlixia,mộttrongsốcáccôcháugáicủangài.Ônglàmlínhtìnhnguyệntrongquânđộigiảiphóngtừlúcmườisáutuổi,vàtrởthànhtướngchỉhuyvàonămmườitámtuổi,bịhơnmườilămvếttrọngthương,vàrấtnhiềuvếtthươngnhẹdocácvũkhíkhácnhaugâyratrongnămmươitrậnđánhthuộchầuhếtcácchiếndịchtrongchiếntranhgiànhđộclập.Nỗibựcmìnhduynhấtmàthânphậndânlaiđengâyrachoônglàviệcôngbịmộtbàquýtộctừchốitrongmộtbuổikhiêuvũtrọngthể.Tướngquânlúcđólậptứcyêucầuchơilạiđiệuvanvàngàinhẩyvớiông.

TướngÔLearylạiởmộttháicựckhác.Ônglàngườidatrắngtóchung,caohơn,thânhìnhđẹp,càngđẹphơnnhờcácbộquânphụckiểuPhloren.ÔngđếnVênêxuêlalúcmườitámtuổivớichứcvụthiếuúytrongđộikỵbinhĐỏ,vàđãlàmnêntoànbộsựnghiệpcủamìnhtronghầuhếtcáctrậnđánhthờichiếntranhgiànhđộclập.Cũngnhưcácsĩquankhác,ôngcũngcógiờbấthạnhcủamìnhbởiđãủnghộSăngtăngđe trongcuộc tranhchấpgiữaông tavới tướngHôsêĂngtôniôPaêt,khiTướngquângiaochoôngtìmcáchhòagiảigiữahaingườikia.Tướngquânkhôngchoôngđượcphépchàongàivàbỏmặcôngtrongmườibốnthángliềnchođếnkhicơngiậncủangàinguôiđimớithôi.

Nhữngchiếncôngcủatừngngườilàkhôngthểtranhcãiđược.Điềutệhại làTướngquânkhôngbaogiờýthứcđượcvềbứctườngthànhquyềnlựcmàchínhngàiđãduytrìtrướchọ,càngvữngchắcbaonhiêuthìngàicàngthôngcảmvàyêuthươnghơn.NhưngcáiđêmHôsêPalaxiôtgiúpngàinhìnrõtâmtrạngcủacácsĩquancậnvệthìngàiđãchơibàimộtcáchbìnhđẳngchứkhôngchơitheosởthíchcủamìnhchođếnkhicácsĩquancũngchơicựckỳthoảimái.

Dĩnhiên,giờđâycácsĩquankhôngcònmangnhữngmặccảmcũnữa.Đốivớihọmặccảmvềsựmấtmátcứngựtrịngaysaukhigiànhđượcmộtcuộcchiếnchẳngcònquantrọngnữa.Họchẳngcònquantâmđếnviệcchậmthăngchứcmàngàigâyrachohọ.Họcũngchẳngdaydứtvìbịchặtđứtvớicuộcsốngsôiđộngbênngoài,cũngchẳngbănkhoănđếncáingẫunhiêncủanhữngmốitìnhchợtđếnchợtđi.Lươngquânnhânđãhạxuốngchỉcònmộtphầnbabởicôngquỹnghèotúngvàđãthếcònbịtrảchậmtớibatháng,vàtrảbằngtínphiếuquốcgiamàhọphảibánchobọnconbuônởmứcgiádướiquyđịnh.Tuynhiênhọkhôngquantrọnghóaviệcđócũngnhưhọđãkhôngquantrọnghóaviệcngàirađiđãđóngsậpcửalạilàmvangđộngcảthếgiới,cũngnhưviệcđểhọlạichokẻđịchmuốnlàmgìhọthìlàm.Hưvôhết.Vinhquanglàcủanhữngngườikhác.Điềumàhọkhôngthểchịunổilàtìnhtrạngmùmờmàngàiđãgieovàotâmtrạnghọkểtừkhingàiquyếtđịnhrờibỏquyềnlực,vànócàngtrởnênkhóchịuhơnvìngàivẫntiếptụcnhưthếvàvìcáichuyếnđivôvọngchẳngvềmộthướngnàocảấyđangnhấnsâutrongbùn.

ĐêmấyTướngquânhàilòngđếnmứctronglúctắmngàiđãnóivớiHôsêPalaxiôtrằngbâygiờgiữacácsĩquantùytùngvàngàikhônghềcònmộtbóngtốinàongăncáchcả.Tuynhiên,ấntượngvẫnđọnglạitrongcácsĩquanlàhọđãkhônggieovàoTướngquânmộtmặccảmvềânhuệhaytộilỗimàchỉgieovàongàimầmmốngthiếutintưởngmàthôi.

NhấtlàngàiđãkhôngtinđốivớiHôsêMariaCarênhô.KểtừđêmnóichuyệntrênthuyềnchampanhngàivẫntỏrakhôngtinôngtavàlờiđồnchorằngôngtavẫnliênhệvớinhữngkẻlykhaiởVênêxuêlađãnuôidưỡngsựthiếutintưởngđómàTướngquânkhôngbiết.Hoặc,nhưngườitathườngnóilúcđó,ngàitrởnênnhỏmọn.Bốnnămtrước,Tướngquânđãtốngôngrakhỏitráitimmình,nhưđãlàmvớiÔLeary,vớiMôngtida,vớiBrixênhôMênhdêt,vớiSăngtăngđe,vớibiếtbaongườikhácnữa,chỉvìmộtsựnghingờthiểncậnchorằngôngmuốnnổitiếngnhờxươngmáucủaquânđội.Nhưtrướcđây,hiệnnayTướngquânvẫntiếptụclàmnhưthế,vẫncứđánhhơicácdấuvếtcủaông,vẫncứlắngnghebaolờiđồnchốnglạiông,hòngnhìnthấymộtvàiđốmsángnàođótrongđámsươngmùcủachínhnhữnghoàinghicủangài.

Mộtđêmnọ,khôngbaogiờbiếtngàingủhaythức,ngàinghethấyCarênhônóiởphòngbêncạnhrằngvìsứckhỏecủatổquốc,việcđitớibấtcứhànhđộngnàongaycảsựphảnbộicũngthậtlàchínhđáng.Thếlàngàicầmlấycánhtayông,kéoôngrasân,tắmôngtrongniềmhứngkhởikhôngthểdừngcủatàiquyếnrũcủangàivớimộtthứngônngữthânmậtđượctínhtoánvớingườimàngàichỉcầucứutrongnhữngtrườnghợpđặcbiệt.Carênhôđãthúnhậnsựthậtvớingài.Quảnhiên,CarênhôchuaxótnhậnthấyrằngTướngquânđãđểchosựnghiệpcủamìnhlạchướngvàkhôngquantâmđếntìnhtrạngcôicútmàcácsĩquantùytùngphảigánhchịu.Nhưngcáckếhoạchnhằmtrốnkhỏitổquốccóthật.Vìmệtmỏitrongviệctìmkiếmmộttiasánghivọngtrongchuyếnđimùquángkia,vìkhôngđủkhảnăngsốngmàkhôngcótâmhồn,CarênhôđãquyếtđịnhchạysangVênêxuêlađểđứngđầumộtphongtràovũtrangủnghộsựnghiệpthốngnhấttoànvẹnchâuMỹ.

-Chỉcóthếthôi.Tôikhôngnghĩgìhơn!-Ôngkếtthúc.

-Vàanhnghĩsao?AnhtưởngmìnhsẽđượcđốixửtốthơnởVênêxuêlasao?-Tướngquânhỏiông.

Carênhôkhôngdámkhẳngđịnhđiềuđó.Ôngchỉnói:

-Ítra,Vênêxuêlalàtổquốc.

-Thôiđi,anhchớcólẩnthẩn.ĐốivớichúngtatổquốclàchâuMỹ,vàtấtcảđềunhưnhauhết,khôngcóphươngcáchnàocả.

Ngàikhôngđểchoôngtanóithêm.NgàinóivớiCarênhôrấtdài,bằngcáchbàytỏtrongmỗitừcáimàthậtlòngngàinghĩmàngaycảCarênhôhaybấtkỳaikhôngbaogiờbiếttrênthựctếnólàgì.Cuốicùngngàivỗnhẹlênlưngôngvàđểôngtrongđámsươngmù.

-Carênhôthânmến,anhchớnênrồdạinhưthếnữa.Điềuđósẽdẫnanhđếnthấtbại.

Thứtưngàymườisáuthángsáu,Tướngquânnhậnđượctinchínhphủđãchấpnhậntrảlươnghưumàquốchộithốngnhấtđềnghịchongài.Bằngláthưbìnhthường,khôngquákhôihài,ngàibáotinchotổngthốngMôxkêrabiếtmìnhđãnhậnđượcquyếtđịnh.KhikếtthúcbứcthưvàbằnggiọngđiệucủaHôsêPalaxiôtôngnóivớiPhecnăngđô:“Chúngtasắpgiàucórồi!”.Thứbangàyhaimươihaicùngthángngàinhậnđượchộchiếuđểranướcngoài,ngàigiơlênvẫyvẫynótrongkhôngtrungrồinói:“Chúngtađượctựdorồi!”.Haingàysau,vàolúctỉnhgiấcsaumộtgiờngủchậpchờn,ngàilạinói:“Chúngtalạibuồnrồi!”.ThếlàngàiquyếtđịnhđiCactahênađểtranhthủngàyhômđótrờirâmmát.Mệnhlệnhđặcbiệtduynhấtcủangàilàcácsỹquantùytùngđichỉmặcquầnáoxi-vinvàkhôngmangtheovũkhítùythân.Ngàikhônggiảithíchgìcả,khôngcómộtcửchỉnàochophéppháthiệnrađộngcơcủamình,khôngdànhthờigianđểtạmbiệtbấtkỳai.Họlênđườngngaykhiđộicảnhvệsẵnsàng,vàđểhànhtrangcủamìnhđisaucùngvớiphầncònlạicủađoàntùytùng.

Tronglúcđiđường,Tướngquânbấtchợtdừnglạiđểtìmhiểucácvấnđềcủadânchúnggặptrênđường.Ngàihỏihọđủmọi thứchuyện: tuổicủa trẻem,các loạibệnh tậtcủahọ, tìnhtrạngbuônbán,điềumàhọđangbănkhoăn.Lầnnày,ngàichẳngnóimộtlờinào,khônghohắng,khôngtỏramỏimệt,vàngàyhômđóngàiuốngmộtcốcrượuÔpôrtô.Vàokhoảngbốngiờchiều,ởphíachântrờiđãhiệnramộttuviệncổtrênnúiPôga.Bấygiờlàđangmùacầunguyện,và từconđườngquanngười tanhìnrõnhữngđoànngườihànhhươngnhưnhữngđoànkiếncầncùđangbòtrênđỉnhnúitrậptrùng.Sauđóítlâu,đoànngườinhìnthấynhữngcondiềuđangbaylượnvòngtrònđenkịttrênchợvàtrênnhữngdòngnướcthảicủacáclòmổ.Khinhìnrõcácbứctườngthành,TướngquânrahiệuchoHôsêMariaCarênhô.Ôngnàybướcgấptheokịpngàivàchìacánhtaycụtvâmvápvàcườngtrángrachongàivịntay.“Tagiaochoôngmộtnhiệmvụhệtrọngđây”,Tướngquânthìthầmnói.“TronglúctớiCactahêna,ônghãyđiềutraxemSucrêởđâu”.Ngàivỗnhẹlênlưngôngtheocáchxưanayvẫnlàmlễtiễnbiệtaiđó,vàkếtthúcbằngcâu:

-Đươngnhiênlàchỉriêngôngvớitabiếtthôi.

Một đoàn người đông đúc doMôngtida cầm đầu đứng đợi ngài ở trên đường hoang, vàTướngquânbuộclòngphảichấmdứtchuyếnđibộđểchuyểnlênngồitrênchiếcxehoacũcủaviêntỉnhtrưởngthờiPhóvươngTâyBanNhadomộtbàylavuivẻkéo.Dùchomặttrờiđãbắtđầu lạnh,những tán ládướiđườngnhư sôi lênbởi sứcnóng trong cácđầm lầy vâyquanhthànhphố,màcácmùihôithốicủachúngcòndễchịuhơncáimùihôithốicủanướcngoàivịnhbiển,mộtthứnướcmụctừhàngngànthếkỷnaybởimáuvàcácthứthảitừlòmổ.KhiđoànđivàocửaôMêđiaLuma,một cơn lốcxoáynhữngcánhdiềuquạ từ trờibayvút lênkhôngtrung.Tạiđâyvẫncònphảngphấtnỗisợhãivìmộtconchódạimàbuổisángđãcắnvàingườiởlứatuổikhácnhau,trongđócómộtcôgáidatrắngngườiCaxtida[30]vẩnvơđilạiởnơikhôngnên.Nócũngđãcắnvàiđứatrẻtrongxómnhữngngườinôlệvàdânlàngởđâydùng đá đã ném chết nó. Xác con vật được treo trên cây to ở trước cổng trường. TướngMôngtidaralệnhđốtxácconchódại,khôngchỉvìlýdovệsinhmàcònvìđểngănchặndânởđâytổchứclễtrừtàbằngcáctròmathuậtcócộirễtừchâuPhi.

Dânnộithành,đượctriệutậpkhẩncấp,đãđổrađường.Trongcáikhôngkhíoinóngthángsáu,buổichiềubắtđầudịuđivàtrongsáng.Đãcócácvònghoavàcáccôgáiănmặclộnglẫytrênbancôngcácnhà,cótiếngchuôngdóngdảđổhồitrongnhàthờlớn,cóâmnhạchùngtrángdođộiquânnhạcchơi,có tiếngsúngchàovang lên từcác trậnđịapháobắnrabiển,nhưngkhôngmộtthứgìtrongsốđócóthểxóađicảnhkhốncùngcủathànhphốmàngườitamuốncheđậy.Từtrênxemuitrầnvẫychàođámđôngtunghômình,Tướngquânchỉnhìn

thấybóngdángmìnhtrongánhsángcủalòngthươnghạikhingàisosánhcuộcđónrướcsơsàinàyvớicuộcđónrướclúcngàitiếnvàothànhphốCaracatnăm1813:đầuđộivòngnguyệtquếngồitrênxehoađượcsáucôtrinhnữđẹpnhấtthànhphốkéođitrongkhungcảnhđámđôngtràodângnướcmắtđãvĩnhcửuhóangàibằngcáitênvinhquangvanglêntunghôngài:NHÀGIẢIPHÓNG.ThuởấyCaracatvẫncònlàmộtcưdânlạchậumangtínhchấttỉnhlẻthờithuộc địa, xấu xí, buồn tẻ, đơn điệu, nhưng những buổi chiều mang dáng vẻ thành phốAvila[31]củanólàkhôngthểphaimờtrongkýức.

Cuộcđónrướcnàyvàcuộcđónrướcấydườngnhưkhôngphảilàhaikýứccủachínhmộtcuộcđời.BởithànhphốCactahênađêInđiatrấtdũngcảmvàdanhgiávàilầntừnglàthủphủcủaTriềuphóvươngTâyBanNhavànghìnlầnđượcngợicanhưmộtthànhphốđẹpnhấttrầngian,lúcấychưađượclàmộtcáibóngcủanótrongnàyhômnay.Nótừnglànạnnhâncủachíncăncứquânsự,hảiquânvàlụcquân,từngvàilầnbịtànphábởiquâncướpbiểnvàquânđộinộiđịa.Tuynhiên,khôngmộtthứquânnàotànphánóbằngcáccuộcchiếntranhgiànhđộclậpvàsauđólàcáccuộcnộichiếngiữacácthếlựcnộiđịa.Cácgiađìnhgiàucóthờihoàngkimđềubỏchạy.Nhữngngườinôlệđềuchơvơtrongmộtthứtựdovôích,vàcácdinhthựlộnglẫybịđámdânnghèochiếmcứthảrabãirácvenđườngnhữngconchuộttonhưnhữngconmèo.Hệ thốngnhữngpháođàibấtkhảchiến thắngmàđônPhelipê II từngmuốngắnnóvớihệthốngquansátbắtđầutừcácđàiquansátởEnExcôrian,nayhầunhưlútchìmgiữanhữngbụicỏrậm.ThươngmạivốnlàngànhphátđạtnhấtởthếkỷXVIInhờcósựbuônbánnôlệnaybịthunhỏlạiởvàicửahàngtiêuđiều.Việcđiềuhòagiữaniềmvinhquangvớimùithốihoắcbốclêntừnhữngmươngrãnhlàkhôngthểđược.Tướngquânthởdài,nóinhỏvàotaiMôngtida:

-Ôi,chúngtaphảitrảgiáquáđắtchocáithứđộclậpcứtđáinày.

Đêmấy,MôngtidatụhộiđámngườitinhhoanhấtcủathànhphốtạingôinhàLaPhactoriacủamình,ngôinhàmàhầutướcVanđêhôdôttừngsốngbấtnhânvàlàmgiàucóthêmgiađìnhhầutướccủamìnhbằngbuônlậubộtmìvàbuônbánnôlệ.NhữngchiếcđènPaxquaPhloriđađượcthắpsángchưngtạicáctòanhàchính,nhưngTướngquânkhônghềhàohứng,bởingàibiếtrõrằngtạivùngCaribênàybấtcứnguyênnhânnào,ngaycảcáichếtcủacácvịtaitomặtlớn,đềucóthểlàkhởihứngchomộtcuộcvuiđìnhđám.Đúngthế,cuộcvuiđượctổchứctạiLaPhactorialàmộtcuộcvuigiảtạo.Ngaymấyngàysauđó,nhữngtờrờivớinộidungkhảốđượclưuhành,vàpheđốilậpđãxúigiụcđồngđảngcủamìnhnémđávàocửasổngôinhàhaydùnggậyđánhlạicảnhsát.“Cũngmaymànhàtachẳngcònlấymộtcửakínhchobọnchúngnémvỡ”,vớilốikhôihàithườngcó,Môngtidanói,vàyêntâmrằngsựgiậndữcủadânchúngngoàiđườngnhằmvàoônghơnlàvàoTướngquân.Ônglấyquântạichỗtăngcườnglựclượngchođộicảnhvệ,thựchiệngiớinghiêmvàcấmkhôngchoaiđượcnóichocácvịkháchquýbiếttìnhtrạngchiếntranhđangdiễnraởngoàiđường.

BátướcĐơRâygiơcuôđêmấyđếnđểbáochongàibiếtrằngtừđàiquansátBôcaChicađãnhìnthấycontàuAnh,nhưngngàikhôngđi.DưluậncôngkhainóirằngTướngquânkhôngthích chia sẻ cho đại dương bao lamột nhómphụ nữ đi biển chen chúc trongmột phònggiườngnằmduynhất.Nhưngsựthậtlàthếnày:bấtchấpbữaăntrưathếtụcởTucbacô,bấtchấpcúmạohiểmngoàisớichọigà,bấtchấpnhữnggìTướngquânđãlàmđểvượtquanỗibấthạnhtrongbệnhtậtcủamình,bátướcnhậnthấyrằngngàikhôngsẵnsàngrađi.Bátướcnghĩrằngtâmhồnngàichịuđượcchuyếnvượtđạidương,nhưngthểxácngàikhôngthểchịuđượcvànhưvậyngàikhướctừbanchomìnhmộtânhuệsâunặng.Tuynhiên,nhữnglýdonàyvàrấtnhiều lýdokháckhôngcógiá trịgì trongđêmấyđể thuyếtphụcTướngquân thayđổiquyếtđịnh.

Môngtidakhôngchịuđầuhàng.Ngàitiễnbiệtsớmcáctânkháchđểngườiốmcóthểnghỉngơi,nhưngônggiữTướngquân,cáiconngườiđangđauốmấy,ởlạimộtlúclâutạihànhlanggiữa,tronglúcmộtcôgáitrẻcónướcdamaimáixanhmặcchiếcáotunica[32]maybằngthứ

vảimỏngchơiđànthụcầmbảybàitìnhlãngmạnchohaingườinghe.Đólànhữngbàihátcựchay,đượcchơirấtuyểnchuyển,đếnđộhainhàquânsựkhôngcònlòngdạđểnóichuyệntronglúc cơngiómát từbiển thổivào chưaxua tannhững tàn tro cuối cùngcủaâmnhạc trongkhôngkhí.Tướngquânngủgật trênchiếcghếxíchđu,bồngbềnh trôinổi trongnhững lànsóngâmthanhcủacâythụcầm,rồibỗngnhiênngàirunlêntựbêntrong,ngàihátkhẽ,nhưngvớigiọngthẽthọtvàchuẩnxáctoànbộlờicabàihátcuốicùng.Khikếtthúc,ngàiquaylạiphíangườicongáichơicầmđểthầmthìcảmơncô,nhưngcáiduynhấtmàngàinhìnthấylàchiếcthụcầmvàvònghoanguyệtquếđãhéo.Thếlàngàinhớ,nói:

-CómộtngườitùởHonđabịkếttộigiếtngười.

TiếngcườicủaMôngtidabậtratrướccảchínhlờichâmchọccủaông.

-Những“chiếcsừngấy”cómàugì,thưangài?

Tướngquânchoquachuyệnđó,vàngàigiảithíchchoMôngtidabiếttấtcảcácchitiếtcủanó,trừcáchànhđộngcánhântrướcđâyvớiMiranđaLinsayởHamaica.Môngtidacóngaygiảiphápgiảndị:

-Ôngtanênđềnghịchuyểnmìnhđếnđâyvìnhữnglýdosứckhỏe.Khiôngtacómặtởđây,ngaylậptứcchúngtatiếnhànhcuộcthươngthuyếtđểtrảlạitựdochoôngta.

-Điềuđócóthểđượclắm!-Tướngquânnói.

-Khôngthểđược!-Môngtidanói.-Nhưngsẽlàm.

Tướngquânnhắmmắt,xalạvớisựồnỹcủađámchóđêmbỗngcắnxélộnbậylẫnnhauvàMôngtidanghĩrằngngàiđãngủlại.Saumộtcúsuynghĩsâusắc,ngàilạimởmắt,vàkhépvấnđềlại:

-Tađồngý!-Ngàinói.-Nhưngtakhôngbiếtgìcả.

Chỉsaukhinghĩvềnhữngtiếngchósủacứlantỏamãirabắtđầutừhàngpháođàiđếntậncácđầmlầyhẻolánhnhất,nơinhữngconchóđượcdạydỗkhôngsủađểkhônglàmmấtgiấcngủcủacácôngchủcủachúng.Môngtidakểchongàirằngngườitađãđánhbảnhữngconchóchạyrôngngoàiđườngđểngănchặnbệnhdại.Mớichỉbắtđượchaitrongsốnhữngtrẻbịchódạicắnởxómnhữngngườinôlệ.Nhưthườnglệ,nhữngđứakhácđãđượcbốmẹchúnggiấuđiđểcóchếtthìchúngsẽchếtđidướisựchechởcủaChúahoặchọmangchúngtớicácnơitrúngụcủabọnXimarông[33] tậnvùngđầm lầyMarialababa,nơi chínhphủkhôngvới tay tới,chạychữachochúngbằngtàinghệcủacáctaybánrắn.

ChưabaogiờTướngquâncóýđịnhbãibỏcácnghilễvềsựbấthạnhấy,nhưngviệcđánhbảchochóchếtđốivớingàikhôngphảilàhànhđộngxứngđángvớithânphậnconngười.Ngàiyêuchónhưngàiyêungựavàyêuhoa.KhilầnđầutiêntrêntầuthủysangchâuÂu,ngàimangtheomộtđôichóconđếntậnVeracrut[34].KhitừvùngDanôtthuộcVênêxuêlavượtquadẫynúiAnđêtcầmđầuđộiquânchânđấtbốntrămngườiđểtiếnsanggiảiphóngTânGranađavàthànhlậpnướccộnghòaCôlômbia,ngàimangmườiconchó.Trongchiếntrậnbaogiờngàicũngluônmangchótheo.Nêvađôlàconchólừngdanhnhất,vốnởbênngàitừnhữngchiếndịchđầutiênvàtừngđánhbạicảđànchóhaimươicondữtợncủaquânđộiTâyBanNha,đãchếtvìmộtmũigiáo trong trậnđánhđầu tiênởCarabôbô.TạiLima,ManuêlaSaênhcócảnhữnggiốngchólạ,ngoàivôsốnhữngconvậtđủloạimàbànuôiởngôinhàLaMăcgơđalêna.AitừngnóivớiTướngquânrằngkhimộtconchóchếtthìngaylậptứcphảithếconkhácvàlấy

tênconđãchếtđặtchonóđểluônluônngỡrằngconđãchếtrồivẫncònsống.Ngàikhôngđồngtình.Baogiờngàicũngthíchchúngkhácnhau,đểngàinhớtấtcảvớitínhnếtcủatừngconmột,vớicáiháohứctrongánhmắtchúng,vớisựthèmkháttronghơithởchúngvàđểcáichếtcủachúnglàmngàiđauđớn.Cáiđêmngàyhaimươinhămthángchínxúiquẩyấy,ngàiralệnhtínhcảsốnạnnhâncủavụtấncôngvàonhàtổngthốnghaiconchóbịbọnmưuphảnchémchết.Giờđây,trongchuyếnđicuốicùngnày,ngàimangtheohaiconcònlại,ngoàiracảconchóvằndahổxấusốmàngườitathunhặtởbờsông.TintứcmàMôngtindanóilạivớingàirằngchỉtrongmộtngàyhơnnămmươiconchóbịđánhbảchếtđãngaylậptứcbópnghẹttâmtrạnghàohứngmàtiếngđànthụcầmtìnhtứđãmangđếnchongài.

Môngtidathậtlòngxinlỗingàivàhứavớingàirằngtừnaytrởđisẽkhôngcóthêmchóchếtởngoàiđường.Lờihứaấykhiếnngàibìnhtâmlại,khôngvìngàitinrằngnósẽđượcthựchiệnmàvìnhữngýđịnhtốtđẹpcủacáctướnglĩnhdướiquyềnngàivẫncótácdụnganủingài.Tiasángbanđêmbaotrùmnhữngthứkhác.Từsânnhàrựcsáng,mùihoanhàinổibậtlên,khôngkhí như là kim cương, bầu trời chi chít sao như chưa bao giờ được như thế. “NhưAnđaluxia[35]vàothángtưấy”,ởmộtthờikỳkhácngàiđãnóithếđểnhớCôlông[36].Mộtngọngiólạđãquétđitấtcảnhữngtiếngđộngvàhươngthơmvàchỉcònlạitiếngìầmcủasóngvỗvàotườngthành.

-ThưaTướngquân,xinngàidừnglại!-Môngtidavannàingài.

-Tàuđãởcảngrồi!-Tướngquânnói.

-Rồisẽcótàukhác,logì!

-Đềuthếcảthôi.Mọichuyếntàuđềulàchuyếncuốicùng.

Ngàikhôngmảymaynhânnhượng.Saunhiềulầnnàinỉkhôngthành,đốivớiMôngtidachỉcònmỗicáchtiếtlộchongàiđiềubímậtmàôngđãhứadanhdựlàsẽgiữkínchođếnđêmtrước ngày hành động. Đó là tướng Raphaen Ucđanêta, đứng đầu các sỹ quan thuộc pháiBôliva, đang chuẩn bị cuộc đảo chính vào thượng tuần tháng chín. Ngược hẳn lại điềuMôngtidachờđợi.Tướngquânkhônghềngạcnhiên:

-Tachưabiếtnhưngchuyệnđódễhìnhdungrathôi!-Ngàinói.

Môngtidatiếtlộchongàicácchitiếtcủacuộcđảochínhquânsựđangchuẩnbịởtấtcảcácđộicảnhvệtrungthànhcủađấtnước,đượcbànbạcthốngnhấtvớicácsỹquanVênêxuêla.Tướngquânsuynghĩthậtsâu.“Chẳngcóýnghĩagì!”.Ngàinói.“NếuquảthậtUcđanêtamuốnxâydựngthếgiớithìôngtahãygiảiquyếtổnthỏavớiPaêtvàlạilặplạilịchsửmườilămnămgầnđâytừCaracattớiLima.RồitừđótrởđisẽlàbướcđihòabìnhđếntậnPatagônia[37].Tuynhiên,trướckhirútvềphòngngủ,ngàiđểmởcánhcửa.

-Sucrêđãbiếtchưa?-Ngàihỏi.

-Nguyênsoáikhôngtánthành.-Môngtidanói.

-HiểnnhiênlàvìôngtamâuthuẫnvớiUcđanêta.

-Khôngphảithế,thưaTướngquân.ChỉvìnguyênsoáiphảnđốibấtcứcáigìcảntrởôngtađiKitô.

-Vậythìdùsaođinữaôngấymớilàngườimàcácôngcầnphảithươnglượng.Vớita,cácôngchỉtổmấtthờigianmàthôi.

Đódườngnhưlờicuốicùngcủangài.Hơnthếnữa,sangngàyhômsau,từrấtsớmngàiđãralệnhchoHôsêPalaxiôtchuyểnhànhlýlêntàutronglúcnóđỗởngoàivịnh,vàngàibảoôngđến yêu cầu thuyền trưởng hãy buông neo con tàu vào lúc chiều trước pháo đài SăngtôĐôminhgôđểtừbancôngngôinhàngàicóthểnhìnthấynó.Đólànhữngsựsắpđặtrấtchínhxácđếnmứcngàikhôngnóiaisẽđivớimình,vàthếlàcácsỹquancủangàiđềunghĩrằngngàisẽkhôngmangtheobấtkỳai.Uynsơncứhoạtđộngnhưđãthỏathuận,từhồithánggiêng,vàchàngcứviệcđưahànhlýlêntàumàchẳngcầngiấugiếmbấtkỳai.

Ngaycảnhữngkẻíttinrằngngàisẽrađicũngđếntiễnbiệtngàikhinhìnthấysáuchiếcxebòchởđầyhànhlýđiởngoàiđườngvềphíacửabiển.BátướcĐơRaygiơcuô,lầnnàyđượcCamilơcùngđi,làvịkháchmờidanhdựtrongbữacơmtrưa.Côtanomcóvẻtrẻhơn,đôimắtđỡhungdữhơn,máitóccuốnlô,mặcchiếcáotunicaxanh,điđôigiàytrongnhàcũngmàuxanh.Tướngquângiấunỗikhóchịukhigặplạicôbằngcâunóiđầyvẻnịnhđầm:

-Cólẽbàquátựtinởsắcđẹpcủamìnhnênđãphảinấpbóngmàuxanh.-NgàinóibằngtiếngTâyBanNha.

BátướcdịchnósangtiếngPhápngayvàCamilơnhoẻnmộtnụcườicủaloạiphụnữtựdo,khiếncảngôinhàthấmđẫmmùicamthảo.“ĐônSimông,chúngtasẽkhôngbắtđầunữa”.Cómộtcáigìđóđãthayđổitrongcảhaingười,bởikhôngmộtaitrongsốhọdámnóilạicuộcđấukhẩuhoamỹtronglầngặpgỡvừarồivìkhôngmuốnlàmthươngtổnđếnngườikia.Camilơđãquênchuyệnđó,bởicôđangrộnràngvuivìởđámngườiđượcgiáodưỡngvớimụcđíchnóitiếngPháp trong sự kiệnđặc biệt như sự kiệnnày. Tướngquânnói chuyện với thầy dòngSêbaxtiăngđêSiguênhxa,mộtngườiđànôngthầnthánhtừnghưởngvinhdựxứngđángvìđãchữachoHumbonkhỏibệnhđậumùamàôngđãlâykhiđiquathànhphốnàyvàonăm1800.Chínhthầydònglàngườiduynhấtmàngàicảmthấydễgần.“ÔnglàvịchúatểđãphánquyếtrằngmộtsốngườiphảichếtvìbệnhđậumùavàmộtsốkhácthìkhôngvànamtướcHumbonthuộcvàosốngườisaunày”,Tướngquânnói.Tướngquânđãyêucầuđượclàmquenvớithầydòngkhingàibiếtrằngthầydòngchữađượcbatrămthứbệnhtrêncơsởsửdụngcáccâythuốcthuộchọđỗtùng.

KhiHôsêPalaxiôttừcảngtrởvềmangtheolờihẹnchínhthứccủathuyềntrưởng:saubữacơmtrưacontàusẽởtrướcnhàthìMôngtidaralệnhbàytiệcchiatay.Đểtránhcáinắngđangtrưagiữathángsáunày,ôngralệnhcắmôlọnglêncácconthuyềnsẽđưaTướngquântừpháođàiSăngtoĐôminhgôracontàuAnh.Vàolúcmườimộtgiờtrưa,ngôinhàchậtníchkháchmờivàkháchtrúchânđangchếtngạtvìnóngvàcácvịnàyngồivàochungquanhchiếcbàndàibàyđủcácmónănlạcủađịaphương.Camilơchưakịphiểunguyênnhâncủasựxúcđộnglàmrungchuyểnngôinhàchođếnkhimộtgiọngthềuthàonóingaycạnhtaicô:

“Aprèsvous,madame”[38].Tướngquângiúpcôthưởngthứcmỗithứmộttí,giảithíchchocôhiểutên,cáchnấu,nguồngốccủatừngmónăn,vàsauđóchínhngàiđãbưngmộtđĩatrướcsựngạcnhiêncủabàđầubếp,ngườimàmộtgiờtrướcđâybịngàitừchốimộtmónngonhơnnhữngmónđượcbàyởtrênbàn.Sauđó,rẽlốiquanhữngnhómkháchđangtìmchỗngồi,ngàidẫncôtarachỗvắngởhànhlangnơicóbàynhữngchậuhoalộnglẫyvùngnhiệtđới,vàngàikhôngúpmởgìcả,táncô:

-SẽthậtlàthúvịnếuchúngtagặplạinhauởKinhxtơn![39]Ngàinói.

-Chẳngcógìthúvịhơn,emchỉthíchcóthếthôi!-CôCamilơnói,-EmyêuthíchNhững

MôngtêtAxulêt[40].

-Mộtmìnhemchứ?

-Emluônluônmộtmình!-Cônói.Rồivớivẻchòngghẹocônóithêm:“Tướngquânthânyêuạ!”.

-TasẽtìmemquaHixlôp!-Ngàihẹn.

Đólàtấtcả.Ngàilạiđưacôđiquaphòngkháchtrởvềchỗcũrồikhẽgậtđầutìnhtứtạmbiệtcô.Ngàiđểđĩathứcăncònnguyênlênbậucửasổvàtrởlạichỗmìnhngồi.Khôngaibiếtngàiđãquyếtđịnhởlạitừbaogiờvàvìlýdogì.Ngàiđangbịcácchínhkháchgiàyvòkhihọbànvềnhữngmốibấtđồngởđịaphương.BỗngdưngngàiquayvềphíaĐơRaygiơcuô,vàchẳngcầngiữý,ngàicứnóitolênchotấtcảđềunghethấy:

-Ngàibátước,ngàithậtcólý.Tasẽlàmgìvớibiếtbaophụnữtrongtìnhtrạngđángbuồncủamình?

-ThưaTướngquân,đúngthếạ!-Bátướcthởdàinói:-Ngượclại,tuầntới,contàuSânnôngsẽđếnđáy.ĐólàmộtcontàuAnhchẳngnhữngcóphòngkháchtiệnnghimàcòncómộtôngthầythuốccừkhôi.

-Thếthìcòntệhơncảtrămngườiphụnữ!-Tướngquânnói.

Trongmọitrườnghợp,sựgiảithíchấychỉlàmộtcáicớ,vìmộttrongcácsỹquanđãsẵnsàng nhường phòng giường nằm củamình cho Tướng quân trên đường từ Cactahêna đếnHamaica.HôsêPalaxiôtlàngườiduynhấtđãđưarađượclýlẽxácđángvớikếtluậncựckỳsángtỏ:“Điềumàchủtôinghĩchỉcóchủtôibiết”.Hơnnữa,khôngcócáchnàocóthểđiđược,bởicontàuđãmắccạnkhinóvàogầnbờđểđónngàiởphíatrướcpháođàiSăngtôĐôminhgôvànóđãbịhỏngnặng.

Vậy là ngài đã ở lại với điều kiện duy nhất là không tiếp tục sống trong ngôi nhà củaMôngtida.Tướngquânvẫnchonólàngôinhàđẹpnhấttrongthànhphốnày,nhưngkhônglợichobệnhđauxươngcủangàivìnóquáẩmthấpdoởgầnbiển,nhấtlàvềmùađông,khingàithứcdậyngườiđầmđìamồhôi.Điềumàsứckhỏengàiđòihỏilàthứkhôngkhííttrangtrọnghơncủakhudâncưnằmtrongnhữngbứctườngthànhvâybọc.Môngtidatựhiểucáiyêucầuđócủangàinhưmộtdấuhiệuchothấyngàisẽởlạiđâykhálâuvàvộiđitìmnhànhằmthỏamãnyêucầucủangài.

TrênnhữngquảđồibaoquanhnúiPôpacómộtkhunhàvuichơimàchínhnhữngngườiCactahênađãđốtcháyrụivàonăm1815đểchoquânđộinhàvuachiếmlạithànhphốkhôngcóchỗhạtrại.SựhysinhđóchẳngđượctíchsựgìvìquânTâyBanNhađãchiếmđượcnộithànhsaumộttrămmườisáungàyvâyhãmmàtrongthờiấynhữngkẻbịvâyphảiăncảtớiđếgiàyvàhơnsáungànngườichếtvìđói.Mườilămnămsau,vùngđấtbằngphẳngấyvẫnphơiradãidầudướiánhnắnggaygắtlúchaigiờchiều.MộttrongsốítngôinhàđượcxâydựnglànhàcủalãonhàbuônngườiAnhtênlàGiuđaKinhsơlơ,ngườimàtrongthờikỳấybuônbánởvùngnày.KhiđếnTucbacô,Tướngquânđãđểýđếnngôinhànàybởicáimáilợplácọcủanóđượcchămchútcẩnthậnvàbởicácbứctườngvôimàusặcsỡvuimắtvàbởihầunhưnóẩnkíntrongmộtrừngcâyănquả.TướngMôngtidanghĩrằngcórấtítnhàxứngvớiđịavịngườithuênhưngngàinhắcôngtanhớrằngđốivớingàingủđâucũngthếcảthôidùtrêngiườngsangtrọnghaydùcuộnmìnhtrongáokhoácnằmtrênsànchuồngngựa.Vậylàngườitathuêngôinhàtrongthờigiankhônghạnđịnh,thuêcảsáuchiếcghếbọcdatrongphòngkhách,chậurửa

vàcảnồichưngcấtrượutheophươngphápthủcôngmàngàiKinhsơlơdùngđểtựnấurượulấydùng.TướngMôngtidacònmangtừdinhtỉnhtrưởngđếnmộtchiếcghếbànhbọcnhungvàdựngmộtchiếclánváchđấtchođộilínhcậnvệ.Ngôinhàmátmẻngaycảvàogiờnắnggắtnhất,vàlúcnàocũngítẩmthấphơnsovớingôinhàcủahầutướcVanđêhôdôt,cóbốnphòngngủlộnggiólànơiđámrắnmốithahồnhẩnnhadạo.Cơnmấtngủvàolúcnửađêmđỡkhóchịuhơn.Ngàicứthứcmànghetiếngrơilộpbộpbấtchợpcủanhữngquảổichíntừtrêncâyrụngxuốngđất.Vềchiều,nhấtlàvàomùamưalớn,ngàinhìnnhữngđoànngườinghèokhiêngxáckẻchếtđuốiđếntuviệnđểlàmlễtang.

KểtừkhichuyểnđếnởdướichânnúiPôpa,Tướngquânchỉvàonộithànhcóbalầnthôi,vàchỉđểngồilàmmẫuvẽchoĂngtôniôMêuxi,mộthọasĩngườiÝdừngchânởcactahêna.Ngàicảmthấymệtmỏiđếnmứcchỉnênngồiởsânhiêntrong,bênnhữngcâyhoadạivàđámchimhótlíulovuivẻ,vàdùthếnàođinữangàikhôngthểngồiyênquámộtgiờđồnghồ.Bứcchândungkhiếnngàithíchthú,dùrằngnhànghệsỹđãnhìnngàivớiconmắtquáưthươngcảm.

HôsêMariaExpinôxa,họasỹngườivùngGranađađã từnghọangài tạidinhchínhphủởSăngtaPhetrướcđêmmưasáthồithángchín,vàđốivớingàibứcchândungấydườngnhưkháchẳnvớihìnhảnhngàidongàitưởngtượngrađếnmứcngàikhôngthểkìmnổitiếngcườibậtracùngvớitướngSăngtana,thưkýcủangàilúcbấygiờ.

-Ôngcóbiếtbứcchândungnàygiốngaikhông?-NgàihỏiSăngtana. -Giốngcái lãogiàÔlada,cáilãoởlàngLaMêsa.

KhibiếtchuyệnnàyManuêlaSaênhđãlàmầmlênbởibàquenbiếtcụgiàởlàngLaMêsa.

-EmcảmthấyTướngquânđangkhôngđượchàilòngvềmìnhđấy!-Bànóivớingài.-Lầngầnđâynhấtchúngtagặpcụthìcụđãgầntámmươituổivàkhôngthểtựđứngmàđiđược.

Bứcxưacũnhất trongsốnhữngchândungcủangài làbức tiểuhọakhôngcó têntácgiảđượcvẽởMađritkhingàimườisáutuổi.Ngườitahọachongàimộtbứcnữakhingàibamươihaituổi.CảhaibứcchândungnàyđềutrungthànhvớituổivàtưchấtCaribêcủangài.NgàilaimáuPhichâubởicụcốnộicủangàiđãcómộtngườicontraivớimộtngườiđànbànôlệdađen,vàđiềuđóthểhiệnquárõnéttronghìnhhàiconngườingàiđếnmứcgiớiquýtộcLimađãgọingàilàEnXambô[41].Nhưngtronglúcvinhquangcủangàingàymộttăngthêmthìcáchọasỹcànglýtưởnghóangài,càngtíchcựcgộtrửanhữngbiểuhiệnchứngtỏngàicónguồngốcdađen,cànghuyềnthoạihóangàichođếnkhihọđãkhắchọangàivớigươngmặtnhìnnghiêngcủangườiLaMãtrongkýứcchínhthứccủanhândân.Ngượclại,bứcchândungdoExpinôxahọachỉcóthểgiốngngàivàolúcbốnmươinhămtuổivớithânhìnhhaogầyđivìbệnhtậtmàngàibắtđầugiấumọingườivàgiấungaycảchínhmìnhchođếnđêmtrướcngàytạthế.

Mộtđêmmưa,khithứcdậysaumộtgiấcngủchậpchờntrongngôinhàởchânnúiPôpa,TướngquânnhìnthầymộtcôgáitheopháiPhúcâmngồiởmộtxóphòngngủ,mặcchiếcáotunicavảidàythôcủamộtgiáođoànphigiáohộivàmáitócđượctrangđiểmbằngmộtchiếcvươngmiệnlậplòenhữngconđomđóm.Trongthờithuộcđịa,cáclữkháchÂuchâukinhngạckhinhìnthấycáccôgáiAnhđiêngdùngchiếcchaiđựngđầyđomđómđểsoiđường.Nhữngthứnàysauđótrởthànhmộtcáimốtthôngdụngcủanhữngngườiphụnữdùngchúngnhưnhữngvònghoarựcsángtrênmáitóc,nhưnhữngvươngmiệntỏasángtrêntrán,nhưnhữngchiếc ghimhoaóng ánh lân tinh gài trênngực áo. Cô gái bước vàophòngngủđêmấy góinhữngconđomđómvàotrongmộtchiếckhănvàchúngđãsoisángkhuônmặtcôbằngthứánhsángmaquái.Côgáicónướcdaxanhrớtvàmangvẻbíhiểm,tócđãmuốitiêutuymớiởtuổihaimươi,vàngaylậptứcTướngquânpháthiệnranhữngánhhàoquangđạođứcmàngàivốnđánhgiácaohơncảởnhữngngườiđànbà:tríthôngminhchưaquagiáodưỡng.Côđến

doanhtrạicủađộicậnvệhiếnthânđểlấybấtcứthứgì,vàđốivớisỹquanđếnlượtđượcdùngcôcảmthấycôgáirấtlạnênđãgiaochoHôsêPalaxiôtđưađếnchoTướngquânđểthửxemngàicóthíchcôtakhông.Ngàicảmthấymìnhkhôngđủsứcbếcôtalênvõngnênmờicônằmbêncạnhmình.Côtacởichiếckhănchítđầura,nhốtnhữngconđomđómvàoốngnứamàlúcnàocũngmangtheongườirồinằmxuốngbêncạnhngài.Saumộthồinóichuyện lanman,TướngquânmạnhdạnhỏicôdânchúngởvùngCactahênađãnóigìvềmình.

-NgườitabảorằngTướngquânkhỏemạnh,nhưnggiảđòốmđểmọingườithươnghại!-Côgáinói.

Ngàicởiphăngchiếcáosơmiđingủ,vàyêucầucôgáihãytậnmắtxemhìnhngàidướiánhsángngọnđèndầu.Thếlàcôgáibiếtcặnkẽcáicơthểgầygòdanhănnheonhấtcóthểcảmnhậnđược:cáibụngvàngủng,xươngsườnnhôra,châncẳngvàcánhtaylộhếtxươngống,toànbộthânhìnhngàibọctronglớpdavàngtáicủatửthivàvớimộtcáiđầudườngnhưlàcủangườikhácbởisựkhắcnghiệtcủasươnggiónắngmưa.

-Chếtđólàcáiduynhấttacònthiếu!-Ngàinói.

Côgáivẫnkiêntrìgiữýkiến,nói:

-Dânchúngnóirằngngàiluônluônnhưthế,nhưngbâygiờngàibằnglòngđểchomọingườibiếtmìnhốmđau.

Ngàicũngchịuthuatrướclýlẽấy.Ngàivẫnkhôngtiếptụcđưaracácbằngchứngdứtkhoátkhẳngđịnhbệnhtìnhcủamìnhtrongkhicôgáichìmngayvàogiấcngủdễdàngvàtronglúcngủvẫntiếptụctrảlờingàimàkhônglàmcuộcđốithoạilạcđềhayđứtquãng.Suốtđêmngàikhônghềsờmócônhưngngàimãnnguyệnvớiviệccảmnhậnvẻtươimáttuổithanhxuâncủacô.Bỗngnhiênởbênphíacửasổ,đạiúyItucbiđêcấttiếnghátvang:“Nếulốcvẫnquaycuồng,vàbãotốcàngcuồngđiênthìemhỡihãyômlấycổanhkẻobiểnnuốtmấtchúngmình”.Đólàmộtbàiháttừcũthuởdạdàyngàivẫnchịuđựngtốtcáisứcmạnhkinhkhủngcủasựgợinhớtớinhữngquảổichínvàsựkhắcnghiệtcủamộtphụnữtrongbóngtối.Tướngquânvàcôgáicùngnghebàihátấy,hầunhưđềuháohứcnghe,nhưngcôgáiđãngủởgiữachừngbàiháttiếptheo,vàngàilạilêncơnhosặcsụangaysauđóítlâu.Saukhihátxong,sựyêntĩnhđạttớimứccựckỳtrongtrẻo,đếnmứcbọnchósủaloạnxịkhicôgáirónrénđứngdậyđểkhônglàmngàithứcgiấc.Ngàinghethấycôquờquạngtìmthencửa.

-Côemđivẫncòntrinhđấynhé!-Ngàinói.

Vớitiếngcườikhúckhích,côvuivẻtrảlời:

-ChẳngaicòntrinhsaumộtđêmvớiTướngquân.

Côđiranhưtấtcảcáccôgáikhác.Bởitừbaocôgáiđãđiquacuộcđờingài,rấtnhiềucôchỉởvớivàigiờngắnngủi,khôngcómộtcônàongàicóýđịnhgiữcôtaởbênmìnhmãimãi.Trongnhữngđòihỏikhẩncấpcủaáitình,ngàiđủkhảnăngđổicảthếgiớiđểđitìmcáccôgái.Khidụcvọngđãđượcthỏamãnrồi,ngàibằnglòngvớiảogiácvẫncảmthấycáccôgáitrongkýứcđểmàtừnơimuôndặmxaxôigửiđếncáccônhữngbứcthưtìnhcháybỏng,gửitớicáccônhữngmónquàtrĩunặngnhớnhung,nhưngbằngmộtthứtìnhcảmgiốngnhưsựtrốngrỗnghơnlàgiốngnhưtìnhyêu,ngàikhôngmảymayhứahẹnmộtđiềugì.

Ngaylậptứcđêmấyngàilạicôđộc.NgàiđứngdậyđểtìmđếnhọpmặtvớiItucbiđê,ngườilúcđóđangngồinóichuyệnvớicácsỹquanbênđốnglửanhómngoàisân.NgàibảoItucbiđê

hátđếnlúctrờirạngtrongtiếngđệmcủaghitadođạitáHôsêđêLaParêđêtchơi,vàtấtcảmọingườiđềunhậnratâmtrạngbuồncủangàiquanhữngbàihátngàiyêucầu.

Từchuyếnđi châuÂu lần thứhai, ngài trởvề lòng cựckỳhàohứngvới cácbàihát thờithượng và ngài nhiệt tình hát và nhẩy những bài hát này trong các đám cưới của dân laithượnglưuCaracat.Chiếntranhđãlàmngàithayđổiguthẩmmỹ.Từnhữngbàihátlãngmạnmangướcvọngcủadânchúngtừngdẫndắtngàivượtquanhữngđạidươngđầyngờvựccủanhữngmốitìnhđầucủamình,ngàichuyểnsanghátvànhảycácđiệuvansangtrọngvàcácbàihànhkhúchùngtráng.ĐêmởCactahênaấy,ngàilạiyêucầuhátnhữngbàihátthờitraitrẻcủamình,cómộtsốbàihátquáxưacũmàngàiphảidạyItucbiđê,bởivìchàngcònquátrẻnênkhôngbiếthoặckhôngnhớchúng.ĐámthínhgiảdầndầntảnravềphòngngủtronglúcTướngquânđauđớnđếnxéruộtganvàmộtmìnhngồivớiItucbiđêbênđốnglửatàn.

Đólàmộtđêmlạ lùng,khôngmộtvìsaotrêntrời,vàùùthổimộtthứgióbiểnmanglẫntiếngkhócđơncôivàmùihôiẩmmục.Itucbiđêlàmộtngườiquáưtrầmtưđếnmứccóthểngồiyênchođếnsángmắtkhôngchớpnhìnthanhồngnguộilạnhđi,vàvớichínhmộtniềmhứngkhởicó thểhátkhôngnghỉ suốtcảmộtđêm.Trong lúccời than trongbếpbằngmộtchiếcque.Tướngquânphávỡniềmvuicủachàng,hỏi:

-NgườitanóigìởMêhicô?

-Ởđấytôichẳngcóaicả.-Itucbiđênói-Tôilàmộtkẻphátvãng.

-Ởđây,chúngtađềulànhữngkẻphátvãng!-Tướngquânnói-TachỉsốngcósáunămởVênêxuêlavàphầnđờicònlạitacưỡingựalenlỏiđikhắpnửathếgiới.ÔngkhôngthểtưởngtượngnổiđiềumàtasẽlàmngaybâygiờnếuănmộtnồithịtbéoởSăngMatêo.

Cólẽtưtưởngcủangàiđãhướngvềnhữngnhàmáyđườngtuổiấuthơcủangàivìngàiimlặngnhìnthanlửađangmạidần.Khingàinói,ngàiđãtrởlạithựctế.“Điềutệhạilàchúngtakhôngcòn làngườiTâyBanNhanữa,sauđóchúngtaxêdịchhếtchỗnàyđếnchỗnọtrênnhữngđấtnướcquánhiềulầnthayđổitênnướcvàchínhphủ,phảinóilàthayđổihàngngày,đếnmứcchúngtakhôngcònbiếtchúngtathuộcvềnướcnào”.Ngàinói.Ngàilạinhìntrotànmộtlúc,sauđóđổigiọng,hỏi:

-Vìđãtừngđibiếtbaonhiêunướctrênthếgiannày,cớlàmsaoônglạiđếnđây?

Itucbiđêtrảlờingàimộtcáchvòngvo:

-Trongcáctrườngquânsựngườitadạychúngtôilàmchiếntranhtrêngiấy.Chúngtôiđánhnhaubằngnhữngthằnglínhchìtrênsabànthạchcao.Ngàychủnhậtngườitadẫnchúngtôiranhữngcánhđồnggầntrường,nơichỉcóbòvàcácbàvừatừlễmixabuổisángtrởvề,vàmộtviênsỹquanbắnsúngđểchochúngtôilàmquenvớitiếngnổvàmùithuốcsúng.Tướngquânhãytưởngtượngmàxem:mộtthầygiáonổitiếngnhấttrongsốcácthầygiáolàmộtgãquèngườiAnh,dạychúngtôicáchngãngựagiảvờchếtnhưthếnào.

TướngquâncắtnganglờiItucbiđê:

-Vàôngthíchchiếntranhthậtà?

-Tôithíchthứchiếntranhcủangài,thưaTướngquân.-Itucbiđênói.-Nhưngtôiởđâygầnđượchainămkểtừkhingườitathunhậntôivàoquânngũ,thếmàtôivẫnchưabiếtmộtcuộc

chiếnđấubằngxươngbằngthịtnhưthếnào.

Tướngquânvẫnnghemàkhôngnhìnvàomặtchàng.“Vậyôngđãchọnnhầmsốphậnrồi”,ngàinói.“Ởđâychỉcóthứchiếntranhcủamộtsốngườichốngmộtsốkhác,vàcáccuộcchiếntranhấyrấtvôluânynhưnógiếtngaychínhbàmẹmình”.TừtrongbóngtốiHôsêPalaxiôtnhắcngàitrờiđãsáng.Thếlàngàidùngquetunghếttrobếp,vàtronglúcvịncánhtayItucbiđêđứngdậy,ngàinói:

-Nếuởđịavịông,tađãđikhỏiđây,trướckhinỗinhụckịpđếnhànhhạta.

Chođếnkhichết,HôsêPalaxiôtnhắcđinhắclạirằngngôinhàởtrênnúiPôpabịcácsốphậnhẩmhiucưngụ.HọvừamớichuyểnđếnthìtừVênêxuêla,thuyềnphóHôsêTomatMachađôđếnđây.ÔngmangtớitintứcnóirằngvàilữđoànđãbấtphụctùngchínhphủlykhaivàmộtđảngmớiủnghộTướngquânđãbắtđầuhoạtđộngmạnh.TướngquântiếpriêngHôsêTomatMachađô,ngheông ta rất chămchú,nhưngkhôngnhiệt tình lắm. “Tin tứcmới rất tốtđẹpnhưngmuộnmất rồi!”.Ngài ra lệnhchămnomchuđáovà trọng thểđốivới sứgiả,nhưngkhônghứasẽtrảlờivềbấtcứvấnđềgìcóliênquan.

-Tachẳngmongcósứckhỏeđểphụcvụtổquốc!-Ngàinóithế.

Tuynhiên,ngaysaukhitạmbiệtđạiúyMachađô,TướngquânquaylạivớiCarênhôvàhỏi:“ÔngcótingìvềSucrêkhông?”.Có:SucrêđikhỏiSăngtaPhevàogiữathángnăm,đirấtgấpchokịpngàylễthánhcủamìnhđểcùngvợvàcongáiănmừng.

-Nguyênsoáiđirấtđúnglúc.-Carênhônói.“BởivìtổngthốngMôxkêrađãgặpSucrêtrênđườngPôpadăng”.

-Saolạithếđược?-Tướngquânngạcnhiênhỏi-Thếnguyênsoáiđibộà?

-Đúngthếạ,thưaTướngquân.

-Ôi,Chúacủanhữngngườinghèo!Rõthậtkhổ!-Tướngquânthanthở.

Đólàmộtdựcảmchẳnglànhcủangài.Ngaychínhđêmấy,ngàinhậnđượctinNguyênsoáiSucrêđãbịphụckíchvàbịbắnlénsaulưngkhiôngvượtquakhuvựcnguyhiểmBêruêcôtngàymồngbốnthángsáu.MôngtidađếnvớimộttindữkhiTướngquânvừatắmtốixongvàhầunhưngàikhôngnghetrọncáitinđó.Ngàivỗlêntránmình,hấtchiếclôngbànđangđậybữaăntối,ngườiđiênlênbởimộttrongnhữngcơngiậndữcótínhcốhữucủangài.

-Conc.!-Ngàithét.

Tướngquânđãtựchủđượcngaytronglúcngôinhàvẫncònâmvangtiếngthétbannãy.Ngài thụp xuống ghế, gầm gừ. “Đó là Ôbăngđô”, và ngài nhắc đi nhắc lại nhiều lần: Đó làÔbăngđô,kẻgiếtthuêcủabọnTâyBanNha”.NgàinóithếlàđểđềcậpđếntướngHôsêMariaÔbăngđô,tưlệnhvùngPaxtô,ởbiêngiớiphíanamTânGranađa.Bằngcáchấy,ÔbăngđôđãcướpđicủaTướngquânngườikếtụcduynhấtcókhảnăngcủangài,dođóôngtađãbảođảmchomìnhchứcvụtổngthốngnướccộngbịchiasẻvàdângnóchoSăngtăngđe.Trongcáchồikýcủamình,mộttrongsốnhữngkẻthamgiavụmưusátđãkểrằngkhitừngôinhàmàngườitađồngtìnhgâytộiác,tạiquảngtrườnglớnởSăngtaPhe,yđãxúcđộngvàolúcnhìnthấynguyênsoáiSucrêtrongsươnggiábuổichiềubuôngmặcchiếcáokhoácdạđen,độichiếcmũtồitàn,tayđúttrongtúiáođangmộtmìnhđidạotronghiênnhàthờlớn.

Đêmđược tin về cái chết của Sucrê, Tướng quân thổ ramáu. Hôsê Palaxiôt đã giấu kínchuyệnnày,ynhưhồiởHonđa,nơiôngbỗnggặpTướngquânđangchổngmôngdùngbọtbiểnlausànbuồngtắm.Ôngđãgiữkínhaiđiềubímậtđókhôngcầnngàiđòihỏi,mànghĩrằngchẳngnêncôngbốthêmtindữởnơiđãquánhiềunhữngtindữrồi.

TạiGoadakin,mộtđêmnhưđêmấy,Tướngquânđãýthứcvềtìnhtrạnggiàtrướctuổicủamình.Thờiđóngàivẫnđểtócdàichấmvaidùngmộtdảilụabuộcnólạiởsaugáyđểtạorasựthuậnlợilớnnhấttrongcáctrậnđánhcủachiếntranhvàcủaáitình,nhưnglúcđóngàithấytócmìnhgầnnhưlàbạctrắngvàgươngmặtmìnhđãmangvẻtàntạvàbuồnbã.“Tamớibốnmươimốttuổimàcứnhưlàônglãosáumươi”.Đêmấyngàicắtmáitóc.Sauđó,tạiPôtôxi,nhằmcốníulạicơnbãotuổithanhxuânđangtuộtkhỏitaymình,ngàicạonốtbộrâuquainón.

SauvụsáthạiSucrêngàikhôngcầntrangđiểmđểchegiấutuổigiànữa.NgôinhàởchânnúiPôpachìmtrongtangtóc.Cácsỹquankhôngchơibàivàhọthứctrắngđêmđểmànóichuyệnởngoàisânchođếnrấtkhuya,ngồiquâyquầnbênđốngnhấmđuổimuỗixăngcuđô,hoặcởtrongbuồngngủtrênnhữngchiếcvõngđượcmắcởcáctầngcaothấpkhácnhau.

Tướngquâncứđểmặcchonỗiđắngcaycủamìnhtừnggiọttừnggiọtthấmvàongười.Mộtcáchbấtchợt,ngàichọnhaihaybasỹquanvàbắthọcùngthứcđểbộclộchohọbiếtđiềutồitệnhấtmàngàicòngiữkíntrongsựmụcrỗngcủatráitimmình.NgàibuộchọmộtlầnnữanghechuyệnồnàomộtthờivềviệcquânđộicủangàiđãởbờvựccủasựtanvỡchỉvìlòngnhỏnhenmàSăngtăngđe lúcđó là tổng thống lâm thờiCôlômbia,đãkhôngchịu chi viện thêmquânvàtiềnđểngàihoànthànhcôngcuộcgiảiphóngPêru.

-Thamvọngvànhỏnhen,đólàbảnchấtcủay.-Ngàinói.-Nhưnglýlẽcủaycòntảhơnnhiều.TrítuệkhôngchophépynhìnxahơnbiêngiớiCôlômbia.

Hàngngànlầnngàinhắchọhãynhớcơnácmộng.ĐólàviệcmờiHoaKỳthamdựhộinghịPanamanhưSăngtăngđeđã làmtheotínhtoáncủaykhimàHộinghịnàychỉbànmỗiviệctuyênbốsựthốngnhấtcủachâuMỹ.

-Việcđócókhácgìmờimèođếnđámtiệccủabầychuộtđâu?-Ngàinói.-VàtấtcảchỉvìHoaKỳdọasẽbuộctộichúngtađangbiếnchâulụcnàythànhmộtliênminhcácnhànướcnhândânchốnglạiliênminhthầnthánh.Ôi,vinhdựlàmsao!

NhiềulầnngàinhắclạicáinỗisợcủamìnhtrướcthứmáulạnhtanhmàSăngtăngđedùngđểthựchiệnđếncùngcácmưuđồcủay.“Ylàmộtconcáchết”.HàngngànlầnngàinhắclạilờicôngkíchkịchliệtvềnhữngkhoảnvaynợmàSăngtăngđenhậntừLuânĐôn,vàvềsựhàilòngmàydùngđểchechởchosựsuyđồicủacácbạny.CứmỗilầnnhắctớiSăngtăngđe,dùtrongchuyệnriêngtưhaytrongchuyệnquốcgia,ngàirướithêmmộtgiọtnọcđộcvàobầukhôngkhíchínhtrịdườngnhưkhôngthểchịuthêmmộtgiọtnữa.Nhưngkhôngthểkìmnénđượcnữa.

-Cứnhưthếthếgiớibắtđầusụpđổ.-Ngàinói.

Ngàilàngườirấtchặtchẽtrongviệcchitiêutiềncôngquỹđếnmứckhiđềcậptrởlạivấnđềnàyngàikhôngthểkhôngphátbẳnlên.Làtổngthốngngàiđãralệnhbắnbỏnhânviênnhànướctiêuphíhoặcăncắpchỉhơnmườiđồngpêsô.Ngượclại,ngàilạilàngườiquáhoangphíđốivớicủacảibảnthân,đếnmứcchỉítnămthờikỳchiếntranhgiànhđộclậpngàiđãxàiphầnlớnsốcủacảithừakếtừcácônganhmình.Lươngngàiđượcchiachocácbàquảphụvànhữngngườitànphếvìchiếntranh.NgàitặngngôinhàởCaracatchocácbàchị.Phầnlớnđấtđaicủa

ngàiđãđemchiachorấtnhiềunôlệđượcgiảiphóngtừtrướckhichếđộnôlệbịxóabỏ.NgàitừchốimộttriệuđồngpêsômàquốchộiởLimatrongniềmvuigiảiphóngđãdângtặngngài.NgôinhàMôngxêratê,màchínhphủđãtraochongàicóchỗxứngđángmàsống,ngàiđãtặnglạichomộtngườibạntrongmấyngàykhẩncấptrướckhingài từchức.ỞApurê,đangngủngontrênvõngngàivùngdậynhườngchomộtngườiđưađườngbịsốtđểanhtanằmchoramồhôi,cònngàicuộnmìnhtrongchiếcáocapôtnằmngủngaydướisànnhà.Haimươingànđồng pêsô mà ngài dùng tiền túi của mình để trả cho nhà giáo theo phái Quâycơ HôsêLăncaxtekhôngphải làkhoảntiềnnợcủacánhânngàimàlàkhoảntiềnnợcủachínhphủ.Nhữngchúngựavốnngàicựckỳyêuquýngàiđãtặnglạicácbạnkhigặphọ,ngayđếncảchúngựaPalômôBlăngcô,chúngựathânquenvàvinhquangnhấtcủangàikhingàiởBôliviachỉhuycácđơnvịquânđộicủanguyênsoáiSăngtaCrut.Vậylàvấnđềvềcácmóntiềnnợnướcngoàibịbiểnthủđãhốihảdẫnngàitớinhữngkếtluậncựcđoanvềsựmantrá.

-TrongvụnàyCasăngđrôđãlọtlướimộtcáchchótlọtmàvẫngiữđượcthanhdanhcũngnhưyđãlọtlướithoátđượcvụngàyhaimươilămthángchín,dĩnhiênrồi,vìylàmộttênthầyphápbiếtgiữkíncácthủthuật.-Ngàinóitochoaimuốnnghethìnghe.-NhưngcácbạncủaylạimangsangAnhquốcchínhsốtiềnmàngườiAnhđãchonhànướcvayvớisốlợitứckhổnglồvàlàmchosốtiềnđósinhsôicólợichoybằngcáccuộcmuabánbẩnthỉu.

Trongnhữngđêmhoàntoànkhôngngủngàiđãchứngtỏchocácsỹquanbiếtnhữngmiềnsâu thẳm sực sôi nhất của tâmhồnmình. Vào lúc trời sángngày thứbốn, khi cuộc khủnghoảnghìnhnhưlàvĩnhviễnkhủnghoảng,ngàibướcracửaănrasân,mặcchínhbộquầnáongàiđãmặckhinhậnđượctindữ.NgàigọitướngBrixênhôMênhđêtragặpriêngmình.Ngàinóichuyệnvớiôngchođếngàgáylầnthứnhất.Tướngquânnằmtrênvõngcómắcmàn,vàBrixênhoMênhdêtnằmtrênmộtchiếcvõngkhácdoHôsêPalaxiôtmắcngaycạnh.Cólẽcảngườinàylẫnngườikiađềukhôngýthứcđượcmìnhđãbỏlạiphíasaubiếtbaonhiêunhữngthóiquennhàntảnthờibìnhvàtrongrấtítngàycùngrútvàonhữngđêmloâutrongtrậnmạc.Từcuộcnóichuyệnấy,đốivớitướngquâncònlạiđềurõrànglànỗibậntâmvàcácnguyệnvọngđượcHôsêMariaCarinhôthểhiệnvớingàiởTucbacôkhôngphảichỉlàriêngcủaôngtamàđượcchiasẻbởiphầnlớncácsỹquanngườiVênêxuêla.Nhữngsỹquannày,sauvụnhữngngườilínhvùngGranađatỏtháiđộchốnglạihọ,đãcảmthấymìnhlàngườiVênêxuêlahơnbaogiờhết,nhưnghọđãsẵnsàngchiếnđấuđếngiọtmáucuốicùngvìsựnghiệpthốngnhấttoànvẹncủachâuMỹ.NếuTướngquânralệnhchohọđichiếnđấuởVênêxuêlathìhọđãvuisướngcựcđộcùngkéonhauđirồi.VàBrixênhôMênhđêtlàngườiđitrướctiênhơnbấtkỳai.

Đólànhữngngàytồitệnhất.CuộcthămviếngduynhấtmàTướngquânmuốntiếplàcuộcviếng thăm của vị đại tá người Ba Lan Miêxiexlô Napiêrsky; vị anh hùng của trận đánhPhriêtlăngvàlàngườisốngsóttrongvụthảmsátởLépdich,ngườimàtrongnhữngngàynàyđãđếnđâyđểgianhậpquânđộiCôlômbiatheolờikhuyêncủatướngPoniatôxki.

-Rấttiếc!Ôngđếnmuộnquá.-Ngàinói.-Ởđâychẳngcòngìnữa!

SaucáichếtcủaSucrêởđâychẳngcòngì.ĐiềuđóngàiđãnóichoNapiêrskyhiểu,vàôngnàycũngđãhiểuđiềuđóvàghilạitrongcuốnnhậtkýđiđườngcủamình,màmộtnhàthơlớnngườiGranađađã sửdụngnóđểviếtnênmột thiênchuyệnmột trăm támmươinămsau.NapiêrskyđếnđâybằngcontàuSânnông.ThuyềntrưởngđãdẫnôngtađếnnhàTướngquân.NgàiđãnóivớihọvềướcvọngmuốnđichâuÂucủamình,nhưngkhôngaitrongsốhọnhậnthấymộtquyếttâmrađithựcsự.VìcontàusẽđiLaGoayravàrồilạitrởvềCactahênatrướckhiquaylạiKinhxtông,TướngquântraolạichođạiúythuyềntrưởngmộtbứcthưnhờchuyểnchongườiủynhiệmcủamìnhởVênêxuêlatrongviệcbáncácmỏởArôa,vớihyvọngkhicontàutrởlại,ngườiấysẽgửichomìnhmộtkhoảntiền.NhưngcontàutrởlạikhôngcóthưphúcđápvàTướngquân tỏ ra rất lúng túngđếnmứckhôngmộtainghĩđếnviệchỏingài cóđikhông.

Khôngcólấydùchỉmộttinanủi.VềphầnmìnhHôsêPalaxiôtkhéoléogiữgìnđểlàmsaochocáctintứcnhậnđượckhôngtrầmtrọnghơnvàôngcốgiữlạicànglâucàngtốttrướckhitrình lênchủmình.CómộtđiềugìđótừngkhiếnchocácsỹquanphảibậntâmvàhọgiấukhôngchoTướngquânbiếtđểkhỏilàmchongàiđãốmcàngốmthêm.Đólàviệclínhcậnvệđanggieorắcbệnhlậu.BệnhnàykhởipháttừhaingườiphụnữmàcảđộicậnvệthaynhauchungchạtrongđêmởHonđa,vàcácchúlínhcứtiếptụcgieorắcmầmbệnhquaviệchànhlạcvớicácngườitìnhmàhọgặpbấtkỳđâu.Vàothờiđiểmấy,khôngmộtchúlínhnàotrongvôsốnhữngkẻbịbệnhlậuđượcchữakhỏidẫurằngkhôngcómộtthứthuốcnàodùđượcbàochếtheophươngphápkhoahọchayphươngphápthủcôngcủacácthầylangmàkhôngđượcdùngthử.

NhữngsựchămsóccẩnthậncủaHôsêPalaxiôtcómụcđíchrõràngnhằmngănchặnnhữngđiềuchuaxótvôíchđếnvớichủông.Mặcdùvậy,mộtđêmnọ,mộtbứcthưngoàibìkhôngđểtênngườigửiđượctruyềntayhếtngườinàysangngườikiavàkhôngaibiếtlàmsaonóđãtớivõngcủaTướngquân.Ngàicầmbứcthưchìaraxađọcnómàkhôngdùngkính,sauđóchâmnólênngọnđènnếnchođếnkhicháylụi.

ĐólàbứcthưcủaHôsêphaXagrariô.Hômthứhaibàđếnđâycùngchồngvàconnghỉ lạitrướckhiđiMôngpôt.Bàtarấthàilòngtrướctinnóirằngngàiđãbịtruấthếtmọichứcvụvàsẽđiranướcngoài.Chẳngbaogiờngàiđểlộđiềubứcthưnóigì,nhưngsuốtđêmngàicứxốnxanglòngdạmãi,vàsángngàyhômsaungàigửichoHôsêphaXagrariômộtbứcthưphúcđápxinlàmlànhvớibà.Bàkhôngchấpthuận,vàtiếptụccuộchànhtrìnhnhưđãdựkiến.Lýdoduynhấtcủabà,theonhưlờibànóivớiHôsêPalaxiôt,làviệclàmlànhcủamộtngườiđànôngmàbàcoinhưđãchếtrồilàchẳngcónghĩagìhết.

TuầnấyngườitabiếtrằngcuộcchiếntranhcánhâncủaManuêlaSaênhnhằmphụcvụchosựtrởlạicủaTướngquânđãtrởnênquyếtliệtởSăngtaPhe.Nhằmgâykhódễchocuộcsốngcủabà,bộtrưởngbộnộivụyêucầubànộpcáctàiliệubàcấtgiữ.Bàphảnđốivàtiếnhànhmộtchiếndịchtuyêntruyềnlàmmấtmặtchínhphủ.Bànhennhómcácvụtaitiếng,phânphátcáctàiliệucangợiTướngquân,xóasạchcácdòngchữviếtbằngthantrêntườngcónộidungnóixấuTướngquân.Tấtcảcácviệcnàybàlàmcùngvớihaichúnôlệcủamình.Bàđượcquyềncôngkhaivàocáctrạilínhvớibộđồngphụcđạitá,từcáccuộcvuicủabinhlínhđếncáccuộcthảoluậnđểnổidậycủasỹquan.TincăngthẳngnhấtlàtinnóirằngbàđangphátđộngmộtcuộckhởinghĩavũtrangnúpdướibóngtướngUcđanêtanhằmthiếtlậplạichínhquyềnđộctàicủaTướngquân.

Thậtkhólòngmàtinđượcrằngngàicósứcmạnhđủđểlàmquánhiềuchuyện.Cáccơnsốtbuổichiềungàycàngxảyrađềuđặnvàđúnggiờhơn,vàcơnholạicàngkhốcliệthơn.Mộtbuổiđêmvềsángnọ,HôsêPalaxiôtnghethấyTướngquângàoto:“Tổquốcđĩđiếm”.Ôngvộibướcvàophòngngủ,hoảnghồntrướcmộtlờithốtlênmàTướngquânvẫndùngđểmắngmỏcácsỹquancủamình,vàôngthấymộtbênmángàiđẫmmáu.Ngàilàmmáchảymáutronglúccạomặt.Dượcsĩchữabệnhchongài,đượcđạitáUynsơngọiđếngấp,thấyngàiquáthấtvọngđếnmứcđịnhanủingàibằngmấygiọtnướccàđộcdược.Tướngquânchặnđứngôngtalại.

-Cứđểmặcta.Thấtvọnglàsứckhỏecủanhữngkẻthấtbại.

TừCaracat,MariaĂngtônia,emgáingài,đãviếtthưchongài.“Tấtcảđềucathánrằnganhkhôngđếnđểổnđịnhtìnhtrạnglộnxộnnày”,bứcthưnóithế.Cácchacốởlàngquêđãnhấttềủnghộngài,tìnhtrạngrốiloạntrongquânđộilàkhôngnàokiểmsoátđược,cácnúirừngđềuđôngđúcđámngườicóvũtrangvàhọbảorằnghọchẳngyêuthíchaibằngngài.“Đâylàmộtlũnhữngthằngđiênmàchínhhọkhônghiểurằnghọđãlàmcuộccáchmạngcủamình”,emgáingàinói.Bởikhicómộtngườitunghôngài,thìcácbứctườngởnửanướcnàysángrađãđược

viếtđầynhữnglờichửibớingài.Giađìnhngàicầnphảibịchuditớiđờithứnăm,mộttờrơinóivậy.

QuốchộiVênêxuêlahọptạiValênhxiađãgiángvàongàimộtđònđauđiếng:phủtrùmlêncác kỷ niệm củangài bằng sự ly khai dứt khoát và lời tuyênbố trịnh trọng rằng sẽ khôngthương lượng với Tân Granađa và Êquađo chừng nào Tướng quân còn có mặt trên đấtCôlômbia.CũngđauđiếngnhưvậykhingàinhậnmộttintứcchínhthứcởSăngtaPheđượcmộtkẻtòngphạmtrongvụmưuphảnngàyhaimươinhămthángchín,kẻthùkhôngđộitrờichungcủangài,gửicho.TinđónóirằngtổngthốngMôxkêrađãmờiytừhảingoạitrởvềlàmbộtrưởngbộnộivụ.“Tađãbảorằngcáinàylàsựkiệnđãtácđộngmạnhnhấtđếntatrongcõiđờinày”.Tướngquânnói.Ngàithứctrắngđêm,cùngmộtlúcđọcchovàiviênthưkýviếtvàivănbảnkhácnhauchomộtsựtrảlời,nhưngcơngiậndữcủangàithậtlàghêgớmđếnmứcngài ngủ lúc nào không biết. Khi trời sáng, saumột giấc ngủ trằn trọc, ngài nói với HôsêPalaxiôt:

-Cáingàytachết,chuôngnhàthờởCaracatsẽđồngloạtđổhồirềnrĩ!

Cònhơnthếnữa.Khiđượctinngàitạthế,ngàichứctráchMaracaibôcólẽđãbiết:“Tavộivàngthamgiavàocácsựkiệnvĩđạinàymàkhôngnghingờnóđãsảnsinhravôsốnhữngđiềutốtlànhchosựnghiệpgiảiphóngvàhạnhphúccủađấtnước.Bảnchấtcủacáiác,xiềngxíchcủachếđộquânchủ,sựápbứctổquốckhôngcònnữa”.Lờituyênbốấy,đượckèmngayvàotờthôngbáocủachínhphủCaracat,đãtrởthànhlờituyênbốchínhthứccủanhànước.

Trongkhungcảnhkinhhoàngcủanhữngngàybấthạnh,HôsêPalaxiôtđãtụngchoTướngquân nghe ngày sinh nhật của ngài vào lúc năm giờ sáng: “Haimươi bốn tháng sáu, ngàyThánhbàCritiana,trinhtiếtvàtuẫntiết”.Ngàimởmắt,vàthêmmộtlầnnữangàinhậnthứcmìnhlàmộtkẻđượcchọnbởinỗibấthạnh.

Tậpquáncủangàikhôngphảilàmởtiệclàngàymừngngàyđặttênthánhchomình.TrongdanhmụccácthánhởnhàthờCatôlich,cótớimườimộtvịtênlàSimông,vàgiảithíchvịthánhSimôngXirinêôtừngvácthánhgiáhộChúaCrixtô,nhưngsốphậnbắtngàiphảichấpnhậntênmộtvịThánhSimôngkhác,đólàvịthánhtôngđồvànhàthuyếtgiáoởAiCậpvàÊtiôpi,màngàycủavịthánhnàylàngàyhaimươitámthángmười.Mộtngàynhưngàynày,tạiSăngtaPhe,tronglễmừngngườitađộichongàimộtvòngnguyệtquếvàngàivuivẻcởinórarồibằngtấtcảsựranhmãnhđộinólênđầuSăngăngđe,kẻvẫnđiềmnhiênđội.Nhưnglẽsốngcủađờingàiđâuphảiởcáitênmàởsốnămđãsốngvàchiếnđấu.Đốivớingàibốnmươibảytuổicómộtýnghĩađặcbiệt,bởingàyhaimươi tư thángbảynămngoái, tạiGoadakin, tronghoàncảnhcónhiềutingởởkhắpnơivàngàiđangtrongcơnmêsảngbởinhữngcơnsốtnguykịch,mộtđiềmbáođãlàmngàirùngmình.Chẳngbaogiờngàithừanhậnsựthậtcủacácđiềmbáo.

Nhưngđiềmbáolàrõràng:nếungàisốngđếnlễsinhnhậttớithìsẽkhôngcócáichếtnàođủsứcgiếtngài.Sựthầnbícủalờisấmbímậtấylàsứcmạnhkhiếnngàithấpthỏmchốnglạimọilýlẽchođếntậnlúcnày.

-Conc…,thếlàtađãbốnmươibảyrồi!-Ngàithầmthìnói.-Vàtađangsống!

Ngàingồidậytrênvõngvớisứcmạnhđượcbìnhphụcvàtráitimrộnrãđậpbởisựkhảithịthầnkỳvềviệcmìnhsẽthoátmọinguyhiểm.NgàigọiBrixênhôMênhđêt,ngườiđứngđầunhữngngườimuốnđiVênêxuêlađểchiếnđấuchosựtoànvẹncủaCôlômbia,vàbáochoôngbiếtrằngnhândịpngàysinhcủamìnhngàiđồngýđểcácsĩquanđiVênêxuêla.

-Từthiếuúytrởlên,-ngàinói,-nhữngaimuốnđichiếnđấuởVênêxuêla,hãychuẩnbịhành

trang.

TướngBrixênhôlàngườiđầutiên.Haivịtướngkhác,bốnvịđạitávàtámvịđạiúythuộclựclượngbảovệCactahênađãgianhậpđoànquânđiVênêxuêla.Ngượclại,khiCarênhônhắcngàinhớtớilờihứatrướcđây,ngàibảoông:

-Ôngởlạiđểdựphòngnhữngtrườnghợpcaohơnnữa.

Hai giờ trước cuộchành trình,Tướngquânquyếtđịnh choHôsêLaurênhxiô Sinvađượccùngđi,bởiquađôimắtngàithấyrõniềmhammuốnđượctunghoànhnơitrậnmạcđangámảnhôngmộtcáchdữdội.

-ThưaTướngquâncáitìnhtrạngănkhôngngồirồinàycũnglàmộtcuộcchiếntranh,hơnnữanóthuộcsốnhữngcuộcchiếntranhgiankhổnhất.-HôsêLaurênhxiôSinvanói.-VậytôisẽởlạiđâynếuTướngquânkhôngtraochotôinhiệmvụkhác.

Ngượclại,Itucbiđê,PhecnăngđôvàĂngđrêtIbarakhôngđượcđi,“Nếuôngmuốnđithìhãychờdịpkhác”,ngàinóivớiItucbiđê.VớiĂngđrêtngàigiảithíchchochànghiểubằngmộtlýdokhôngmấythuyếtphục:tướngĐiêgôIbarađangchiếnđấuởđấyrồi,vàtrongcùngmộtcuộcchiếntranhmàhaianhemcùngchiếnđấulàquáthừa.Phecnăngđôkhônghềdámnàinỉxinđivìchàngbiếtrằngmìnhsẽlạinhậnđượcchínhmộtcâutrảlời:“Talàmộtconngườicảđờihiếndângchochiếntranh,nhưngtakhôngthểchophéptaimắtvàcánhtayphảicủamìnhrađiđược”.Ôngbằnglòngvớiniềmanủirằngvềmộthìnhthứcnàođócâutrảlờitrênlàmộtsựbiệtđãiquânsựrồi.

MôngtidacungứngcácphươngtiệnvàtiềnbạcchochuyếnđingaytrongđêmcácsĩquanđượcTướngquânđồngýchođi,vàôngthamgialễtiễnđưagiảndịtrongđóTướngquântừbiệt từngngườivớimộtcúômhônvàmộtcâunói thântình.Cácsĩquanrađi thànhtừngnhómriênglẻvàtheonhữngconđườngkhácnhau,mộtsốtheođườngHamaica,mộtsốtheođườngCuraxao,mộtsốkhác theođườngGoahira,và tất cảđềuănmặc thườngdân,khôngmangtheovũkhívàbấtcứthứgìngõhầulàmlộbảnchấtconngườimìnhnhưhọđãhọcđượctronghoạtđộngbímậtchốngbọnTâyBanNha.Vàolúcbìnhminh,ngôinhàởchânnúiTôpalàmộtdoanhtrạibịbỏhoang,nhưngTướngquânvẫnvữnglòngnhờniềmtinvềcuộcchiếnmớisẽlàmxanhtươilạinhữngvònghoanguyệtquếtrướcđây.

Ngàymồngnămthángchín,tướngRaphaenUcđanêtacướpchínhquyền.Quốchộihợphiếnđãbãimiễnquyền lựccủaôngvàkhôngcóquyền lựchữuhiệukhácđểhợphiếncuộcđảochính, nhưng những người nổi dậy đòi chính quyền thành phố Săngta Phe phải thừa nhậnUcđanêtanhưlàngườitạmquyềntronglúcđợiTướngquânlênnắmchínhquyền.Thếlàđãxong một cuộc nổi dậy của binh lính và sĩ quan người Vênêxuêla đóng rải rác khắp TânGranađa,nhữngngườiđượcsựủnghộcủagiớitiểuchủvùngđồngbằngvàgiớitusĩnôngthônđãđánhđổlựclượngchínhphủ.ĐólàcuộcđảochínhđầutiênởcộnghòaCôlômbia,làcuộcnộichiếnđầutiêntrongsốbốnmươichíncuộcmàchúngtaphảichịuđựngtrongphầncònlạicủathếkỷ.TổngthốngHoakinhMôxkêravàphótổngthốngCayxêđô,côđộctronghoàncảnhtrốngtrải,đãrờibỏchứcvụcủamình.Ucđanêtađãnhặtchínhquyềnnằmdướiđất lênvàhànhđộngquyềnlựcđầutiêncủaônglàphảiđếnCactahênamộtpháiđoànthaymặtmìnhtraochoTướngquânchứcvụtổngthốngnướccộnghòa.

HôsêPalaxiôtkhôngnhớtrongmộtthờikỳdàichủmìnhcólúcnàolạirấtkhỏekhoắnnhưtrongnhữngngàynàykhông,bởinhữngconđauđầuvànhữngcơnsốtbuổichiềuđãphảihạvũkhíđầuhàngngaykhiTướngquânnhậnđượctinđảochính.Và,ôngcũngkhôngthấyngàisốngtrongmộttìnhtrạngcựckỳháohứcnhưhiệnnay.Quantâmđếnđiềunày,MôngtidađãgiànhđượcsựđồngtìnhcủathầydòngSêbaxtiăngđêSiguênhxatrongviệckínđáogiúpđỡTướngquân.Thầydòngđãvuivẻnhậnlời,vàđãlàmtốtbằngcáchđểchoTướngquânthắngvàiváncờvuatrongnhữngbuổichiềuđợicácsứgiảcủaUcđanêta.

TướngquânhọcđánhcờtronglầnthứhaisangchâuÂu,vàsuýtnữangàitrởthànhmộtbậcthầycờvuabằngcáchchơivớitướngÔLearytrongnhữngđêmchếtchóccủachiếndịchdẳngdaitạiPêru.Nhưngngàikhôngcảmthấymìnhđủkhảnăngđixahơn.“Cờvuakhôngphảilàmộttròchơimàlàmộtsựđammê”,ngàinói.“Tathíchnhữngsựđammêliềulĩnhhơnkia”.Tuynhiên,trongcácchươngtrìnhgiáodụcquốclập,ngàiđãđưacờvuavàosốnhữngtròchơibổíchvàcầnđượcdạytrongnhàtrường.SựThậtlàchẳngbaogiờngàikiêntrìchơibởivìkhípháchcủangàikhôngđượcrènluyệnbởimộttròchơiquáưhạtiệnvàsựtậptrungtưtưởngmàngàiphảicóthìngàilạidùngvàonhữngvấnđềquantrọnghơn.

ThầydòngSêbaxtiăngbắtgặpTướngquânđangnằmtrênvõngđungđưarấtmạnh.Chiếcvõngđượcmắcngayởcửaănrađường.Ngàinằmđấymắtnhìnraconđườngbụibặm,nóngbỏngmàcácsứgiảcủaUcđanêtathểnàocũngphảiđiđến.“Ôi,đứccha!”,Tướngquânnóikhinhìnthấythầydòngtới.“Chavẫnchưasợà!”.Hầunhưngàikhôngđiquâncờbởisaumỗibậnđiquânngàilạiđứngdậytronglúcthầydòngsuynghĩ.

-Đừnghònglàmtôisaonhãng,Tướngquânạ!-Thầydòngnói.-Hãycẩnthậnkẻotôivồsốngngàibâygiờ.

Tướngquâncười.

-Aiđắcchíănbữatrưathìắtsẽphảirầulòngănbữatối.

ÔLearythườngđứngbênbàn,quansátváncờvàmáchnướcchongài.Tướngquângaygắtphảnđốiông.Ngượclạicứmỗilầnđược,ngàibướcrangoàisânnơicácsĩquanđangchơibàivàngàireolênbáotinthắnglợicủamìnhchohọbiết.Giữaváncờ,thầydòngSêbangxtiănghỏi:“Ngàikhôngviếthồikýsao?”

-Khôngbaogiờ!-Ngàitrảlời.-Hồikýlàviệclàmlẩmcẩmcủanhữngkẻđãchếtrồi.

Thưtừbưuđiệnvốnlàmộttrongnhữngnỗiámảnhthườngnhậtcủangài,nayđãtrởthànhsựtratấnđốivớingài.Hơnthếnữa,trongnhữngtuầnrốirắmấycáctrạmbưuđiệnởSăngtaPhechậmlạiđểchờtintứcvànhữngngườichuyểnthưphátbẳnlênvìphảichờđợi.Ngượclại,dườngnhưbímậtlạitrởnênnăngđộngvàkhẩntrương.VậylàTướngquânbiếttintrướckhitintứcđếnvàngàicóthừathờigianđểsuynghĩchínchắncácquyếtđịnhcủamình.

Ngàymườibảythángchínkhibiếtrằngcácsứgiảđangđếnnơi,ngàipháiCarênhôvàÔLearyđiđónhọởtrênđườngTucbacô.ĐólàhaiđạitáVixênhtêPinhêrêtvàHuliăngSăngtaMariamàsựngạcnhiênđầutiêncủahaingườilàtínhtìnhvuivẻhọthấyởngài,ngườiốmkhônghivọngtừngđượcbànnhiềuởSăngtaPhe.Mộtbuổilễtrọngthểđượctổchứctrongnhà,vớisựhiệndiệncủacácbậctiềnbốichínhtrịvàquânsự,trongđó,cácbàidiễnvăncangợiđượcđọclênvàngàiđãnângcốcmừngsứckhỏecủatổquốc.Nhưng,vàocuốibuổilễ,ngàiđãgiữhai sứgiả lại, vàhọbànbạc riêngvớinhauvề tìnhhình thực tế.Đại táSăngtaMaria,vốnđãđượcanủitrongniềmcảmkích,nóithẳngkếtluậntriệtđểcủamìnhvớingài:NếuTướngquânkhôngnhậnchức,thìsẽgâyramộtnạnvôchínhphủkhủngkhiếp.Ngàilảngtránhvấnđề.

-Trướctiênlàsựtồntạichứkhôngphảilàsựphụthuộc.-Ngàinói.-Chỉkhinàolàmrõranhgiớichínhtrịlúcđóchúngtamớibiếtcóhaykhôngcótổquốc.

ĐạitáSăngtaMariakhônghiểu.

-Tamuốnnóirằngđiềuquantrọngnhấthiệnnaylàviệcthốngnhấtđấtnướcbằngvũlực!-Tướngquânnói.-NhưngsựkếtthúccôngviệclạikhôngphảiởđâymàởVênêxuêla.

Kểtừlúcấy,điềuđóđãtrởthànhýnghĩthườngtrựccủangài:mộtlầnnữabắtđầutừđầuvìngàibiếtrõrằngkẻđịchởngaytrongnhà,chứkhôngởngoài.Cáctậpđoànchínhtrịđầusỏởmỗinước,màởTânGranađađượcthểhiệnởnhữngkẻtheotưtưởngcủaSăngtăngđe,vàởchínhSăngtăngđe,đãsốngmáituyênchiếnvớitưtưởngvềsựthốngnhấttoànvẹnchâuMỹ,bởivìtưtưởngđómâuthuẫnvớicácquyềnlợiđịaphươngcủanhữngdònghọthếlựclớn.

-Đólànguyênnhânthựctếvàduynhấtcủacuộcchiếntranhlykhaiđanggiếtchếtchúngta.-Tướngquânnói-VàđiềuđángbuồnhơncảlàngườitatinrằngthếgiớiđangthayđổikhimàtrênthựctếthếgiớivẫnynguyênvớithứtưtưởnglạchậunhấtcủaTâyBanNhađangsốngdaidẳngởđây.

Ngàinóitiếpkhônghềngừng:“Tabiếtrằnghọđangchếnhạotavìtrongchínhmộtbứcthư,trongchínhmộtngày,vớichínhmộtngười,tanóisựviệcnàyvàmộtsựviệckhácngượclạihẳn,rằngnếutatánthànhkếhoạchdânchủ,rằngtakhôngtánthànhnó,rằngnếutrongmộtphầntatánthànhcảhaicáitrongcùngmộtlúc”.NgườitalênánTướngquânlàkẻkhôngnhấtquán trong việc đánh giá người và điều khiển lịch sử, rằng ngài từng chiến đấu, chốngPhecnăngđôVIInhưnglạiômhônMôriđôrằngngàitiếnhànhcuộcchiếuđấumộtmấtmộtcònvớiTâyBanNhanhưnglạilàđộnglựcvĩđạicủatinhthầnTâyBanNha,rằngởHaitingàiđượcủnghộđểgiànhthắnglợinhưngsauđólạicoinólàkẻngoạibangđểkhôngmờitớiHộinghịPanama,rằngngàiđãlàhộiviênhộiTamđiểmvàđọcVontetronglễmisa,nhưnglạilàchỗdựachonhàthờ,rồingàitántỉnhngườiAnhtrongkhilàmlễthànhhônvớimộttiểuthưPháp,rằngngài làkẻhờihợt,giảdốivàkhôngtrungthực,bởivìtrướcmặtkẻthúngàitándươnghọvàsaulưngkẻthùngàinóixấuhọ.“Vậy,tấtcảnhữngđiềuđóđềucónhưngchỉlàbềngoàithôi”,ngàinói.“Bởivìtấtcảnhữngđiềuđótađềulàmvớichỉmộtnhãnquan:Châulụcnàyphảilàmộtnướcđộclậpvàduynhấtvàtrongtrườnghợpnàytakhônghềcólấymộtmâu

thuẫn,mộtnghingờnàocả”.BằngngônngữrấtđặctrungchovùngCaribê,ngàikếtluận:

-Nhữngcáikhácđềulànhảmcảthôi.

TrongmộtbứcthưhaingàysaungàigửichotướngPrixênhôMênhđêt,ngàinói:“Takhôngmuốnnhậnchứcvụmàcácvănbản traocho ta,bởivì takhôngmuốnmìnhchuyển thànhngườichỉhuyquânđộikhởinghĩavàđượcnhữngngườichiếnthắngphongchứcmộtcáchquânsựnhưvậy”.Tuynhiên,tronghaibứcthungayđêmấyngàiđọcđểPhecnăngđôviếtgửichotướngRaphaenUcđanêta,ngàiđãcẩnthậnđểkhôngtỏraquáquyếtliệt.

BứcthưnhấtlàmộtbứccônghàmnhằmtrảlờiUcđanêta,vàtínhchấttrịnhtrọngcủanóđượcthểhiệnquárõràngngàytừcâumởđầu:“Thưangàikínhmến!”.Trongbứcthưnàyngàiđánhgiá cao cuộcđảochínhkhắcphục tình trạngvô chínhphủvà sựchưa làm tròn tráchnhiệmcủanềncộnghòasaukhilàmthấtbạichínhphủtrước.“Trongnhữngtrườnghợpnày,nhândânkhôngnhầmlẫn”,ngàiviếtthế.Nhưngkhônghềcómộtkhảnăngnàochứngtỏngàinhậnchứctổngthống.ĐiềuduynhấtngàicóthểđưaralàngàisẵnsàngtrởlạiSăngtaPheđểphụcvụchínhphủmớinhưmộtngườilínhtrơn.

Bứcthứhailàmộtthưriêngvàđiềuđóđượcthểhiệnngaytừdòngđầutiên:“Tướngquânthânmếncủatôi”.Đólàmộtthưdàivàsángtỏ,khôngđểlộmộtnghingờnhỏnàovềcáclýdocủasựchưasángtỏcủangài.BởivìđônHoakinhMôxbêrachưatuyênbốtừbỏchứcvụcủamình,maiđâysẽrấtcóthểôngtalàmmọicáchđểngườitathừanhậnmìnhlàtổngthốnghợphiếnvàdođóđẩyTướngquânvàothếlàkẻtiếmquyền.Vậylàngàinhắclạiđiềuđãđượcnóitrongcônghàm:chừngnàochưathiếtlậpđượcmộtquyềnlựcrõràngbắtnguồntừmộtcơsởpháplýthìvẫnchưacókhảnăngđểngàilênnắmchínhquyền.

Cảhaithưđượcgửiđitrongmộtchuyếnthưcùngvớibảngốcmộtlờituyênbốtrongđóngàikêugọiđấtnướchãyquênđinhữngđammêcủamìnhvàhãyủnghộchínhphủmới.Nhưngngàiđãkhéoléođểmìnhkhôngbịràngbuộcbởibấtkỳmộtcamkếtnào.“Dùchohìnhnhưtađãhiếnnhiều,màthựcratakhônghiếngìcả”,saunàyngàinóinhưvậy.Vàngàithừanhậnrằngmìnhđãviếtmộtvàicâumàmụcđíchduynhấtcủanólàlàmvừalòngnhữngaimuốnđượcnhưthế.

Điềucóýnghĩahơncảtrongbứcthưthứhailàcáigiọngquyềnthếcủangài,giọngđiệuđángngạc nhiên ở người từng bị tước hết mọi quyền lực. Ngài yêu cầu thăng cấp cho đại táPhlorênhxiôHimênêtđểôngcùngquânđộivàvũkhítươngđốiđủđimiềntâyđịchlạicuộcchiếntranhvôíchmàcáctướngHôsêMariaÔbăngđôvàHôsêHilariôLôpêtđangtiếnhànhnhằmchốngchínhphủtrungương.“ĐólànhữngkẻđãgiếthạiSucrê”,ngàinhấnmạnh.NgàicũngkhuyênUcđanêtabổnhiệmmộtsốsĩquanvàocácchứcvụcaokhác.“Ônghãychuyêntâmlovùngấy”,ngàiviếtchoUcđanêta.“TasẽlocácviệckháctừvùngduyênhàMăgơđalênađếnVênêxuêla,kểcảBôcada”.ChínhngàiđãchuẩnbịchocuộchànhquânvềSăngtaPhedongàicầmđầumộtđạoquânhaingànngười,vàbằnghànhđộngnàyngàigópphầnvàoviệcthiếtlậplạitrậttựcôngcộngvàcủngcốchínhphủmới.

Trongbốnmươihaingày,ngàikhôngnhậntintứctrựctiếpcủaUcđanêta.Nhưngbằngmọicáchngàivẫncứviếtchoôngtatrongcáithángdàiđằngđẳngmàngàichỉlàmmỗiviệcbanphátmệnhlệnhquânsựđibốnphương.Nhữngcontàucứcậpbếnrồilạinhổneo,nhưngngàikhôngnóitớichuyếnđisangchâuÂucủamình,dùchothỉnhthoảngngàicónhắcnhởtớinónhưngđóchỉlàvìsứcépchínhtrịmàthôi.NgôinhàởchânnúiPôpađãtrởthànhtổnghànhdinhcủacảnước,vàkhôngítquyếtđịnhquânsựcủanhữngthángấylạikhôngđượcngàitừtrênvõngsuynghĩvàquyếtđịnh.Hầunhưkhôngcódựđịnh,ngàidầndầnthamdựvàocácquyếtđịnhkhácvượtrangoàikhuônkhổcácvấnđềquânsự.Vàngaycảnhữngviệcvụnvặtnhấtngàicũngdựvào,tỉnhưviệcsắpxếpmộtchỗlàmtrongcáctrạmbưuđiệnchongườibạn

quýcủamình,ngàiTatit,vàquyếtđịnhchotướngHôsêUcrôt,ngườikhôngthểchịuđựnghơnnữacuộcsốngnhàntảntrongnhàmình,trởlạiphụcvụquânngũ.

Trongnhữngngàyấy,vớimộtgiọngnóiđầysứcmạnhmới,ngàinhắclạicâunóitrướcđâycủamình.“Tagiànua,ốmđau,mệtmỏi,vỡmộng,bịtruychụp,bịvucáo,vàbịđốixửbấtnhânbấtnghĩa”.Tuynhiên,chẳngmộtainhìnthấyngàilạitinngàicả.Bởikhimàdườngnhưngàichỉhoạtđộngbằngcácthủđoạnhăngháinhằmcủngcốchínhphủ,thìtrênthựctếcáimàngàilàmlàvớiquyềnlựccủatổngchỉhuyngàitổchứccặnkẽtừngchitiếtbộmáyquânsựtinhtếsẽđượcvậnhànhđểchiếmlạiVênêxuêlavàđểtừđấylạibắtđầutừđầucôngcuộcphụchưngliênminhcácdântộclớnnhấtthếgiới.

Không thể nghĩ tới một dịp thích hợp hơn. Tân Granađa đã chắc chắn nằm trong tayUcđanêta,vớimộtđảngtựdotrongthấtbạivàSăngtăngđeđangởPari.EquađođãnằmtrongtayPhlorêt,thốnglĩnhlàngườiVênêxuêla,mộtkẻthamvọngvàđầymâuthuẫn,từngtáchKitôvàGoadakinrakhỏiCôlômbia,đểthànhmộtngướccộnghòamới,nhưngTướngquânlạitinrằngmìnhsẽkhôiphụclạiôngtađểthựchiệnsựnghiệpcủamìnhsaukhitrừngphạtnhữngkẻgiếthạiSucrê.BôliviađangnắmchắcchắntrongtaynguyênsoáiSăngtaCrut,bạncủangài,ngườivừamới cửngài làmđạidiệnngoại giao trướcTòa thánhVaticăng.Vậy làmục tiêutrướcmắtlàquétsạchngaylậptứcáchthốngtrịcủatướngPaettrêntoànVênêxuêla.

KếhoạchquânsựcủaTướngquândườngnhưđượcthainghénđểtừCucutamởđầumộtcuộctấncônglớntrongkhiPaêtbuộcphảitậptrungvàoviệcphòngthủMaracaibô.NhưngngàymồngmộtthángchíntỉnhRiôhachađãhạbệviêntưlệnhcáclựclượngvũtrang,khôngthừanhậnquyềnlựccủaCactahênavàtuyênbốgianhậpVênêxuêla.ĐốivớiTướngquân,căncứMaracaibôkhôngchỉlàmụctiêutấncôngngaylậptứcmàcònvìtheoyêucầutriviệncủanó,pheđốilậpđãpháitớicăncứtướngPêđrôCaruhô,kẻcầmđầuvụmưuphảnngàyhaimươinhămthángchínvàđã thoátkhỏisựphánquyếtcủa tòaánnhờsựchechởcủachínhphủVênêxuêla.

Ngaysaukhinhậnđượctin,MôngtidamangtinđếnchoTướngquân,nhưngngàiđãbiếtrồivàrấtvui.BởicuộcnổidậycủaRiôhachađãtạochongàicơsởđểtừmộthướngkhácđiềukhiểnnhữnglựclượngmớivàhơnhẳnnhằmchiếmlấyMaracaibô.

-Hơnnữa,chúngtacònbắtđượccảtướngPêđrôCaruhô.

ĐêmấyTướngquânhọpbànvớicácsĩquancủamình,vàngàivạchchiếnlượcthậtsâusắcvàchínhxácbằngcáchmiêutảđịahìnhđiềubinhkhiểntướngnhưthểcácquâncờtrongbàncờ,dựkiếntrướccảđếnnhữngmụctiêuítngờtớicủakẻđịch.Sovớicácsĩquancủamình,màphầnlớnbọnhọđềuđượcđàoluyệntrongcáctrườngquânsựtốtnhấtởcácnướcchâuÂu,Tướngquânkhôngcótrithứcquânsựhànlâmviệnnhưhọ,tuyvậyngàiđủkhảnănghìnhdungracảmộthoàncảnhchiếndịchphứctạpđếntừngchitiếtnhỏ.Kýứccótínhhìnhtượngcủangàilàrấtđángngạcnhiênđếnmứccóthểthấytrướcmộtchướngngạivậttừngnhìnthấynhiềunămtrướcđây,vàdùrằngcònxangàimớilàmộtbậcthầytrongnghệthuậtchiếntranh,khôngmộtaivượtđượcngàitrongviệcthainghénvàtổchứccácchiếndịch.

Vàolúctrờisáng,kếhoạchđãđượcvạchxongtrongtừngchitiếtcuốicùng,vànóthậtlàtỉmỉvàtànbạo.VànóhếtsứchãohuyềnđếnmứccuộctấncôngMaracaivôđãđượcdựkiếnvàocuốithángmườimộthoặc,trongtrườnghợpxấunhất,đầuthángmườihai.Việcduyệtlạilầncuối cùng kế hoạch này kết thúc vào tám giờ sángmột ngày thứ ba mưa gió, và lúc nàyMôngtidađãkhiếnTướngquânnhậnthấykếhoạchcònthiếumộtvịtướngngườiGranađa.

-KhôngcómộtvịtướngnàoởTânGranađacógiátrịcả-Ngàinói-Đólànhữngkẻkhông

lẩnthẩnthìbợmnghịch.

Môngtidavộivànglàmdịuvấnđề,đãhỏingài:

-ThưaTướngquân,Tướngquânsẽđiđâuạ?

-Tronglúcnày,tachorằngđiCucutahayđiRiônachađềunhưnhaucả-Ngàitrảlời.

Tướngquânchuẩnbịrútvềphòngmình,vàhànglôngmàynheolạikiênquyếtcủatướngCarênhôđãnhắcngàinhớtớilờihứatừngvàilầnchưađượcthựchiện.Sựthậtlàngàimuốnbằngbấtcứgiánàocũngphảicóôngởbêncạnhmình,nhưngngàikhôngthểcứchỉbiếtthỏamãnnhữnghammuốncủamình.TướngquânvỗnhẹlênvaiCarênhô,vànóivớiông:

-Carênhôạ,tathựchiệnlờihứacủamình!Ôngcũngrađilầnnày.

Đoànquângồmhaingànngười sẽđi từCactahêna.Lênđườngvàomộtngàydườngnhưđượcchọnnhưmộtbiểutượng:ngàyhaimươinhămthángchín.ĐoànquânrađidướisựchỉhuycủacáctướngMarianôMôngtida,HôsêPhêlichBlăngcôvàHôsêMariaCarênhô,vàtấtcảcácvịnàyđềucónhiệmvụtìmkiếmchoTướngquânmộtngôinhàthôndãởSăngtaMactađểngàivừaởgầnmặttrậnvừacóđiềukiệnkhôiphụcsứckhỏe.Tướngquânđãviếtthưchomộtngườibạn: “Trongvònghaingàynữa ta sẽđiSăngtaMactađể rèn luyện thân thểngõhầuthoátkhỏitìnhtrạngnhàmchánmàtađangphảichịuđựngvànhằmlàmchonhiệtđộthânthểtốthơn”.Nóilàlàmliền:ngàymồngmộtthángmườingàibắtđầucuộchànhtrình.Ngàymồnghai,vẫntrênđườngđi,vàngàitrởnênchânthựchơntrongbứcthưgửitướngHuxtôBrixênhô:“TatiếptụcđiSăngtaMactavớimộtquanniệmrằngbằngảnhhưởngcủamìnhtasẽgópphầncổvũchođoànquânhiệnđangtiếnvềMaracaibô”.Cũngchínhngàyhômđó,ngàilạiviếtthưchoUcđanêta:“TatiếptụcđiSăngtaMactavớiýnghĩsẽthămđấtnướcấy,mộtđấtnướctachưatừngnhìnthấyvàđểxemliệutacólàmvỡmộngmộtsốkẻđịchtừngcóảnhhưởngtrongdưluậnkhông”.Chỉlúcnày,ngàimớiđểlộmụcđíchthựctếcủachuyếnđi:“TasẽxemcậncảnhcácchiếndịchtấncôngcủaRiôhacha,vàtasẽđếngầnMaracaibôvàcácđơnvịquânđộiđểxemnếutacóthểcóảnhhưởngnàođóởmộtchiếndịchquantrọng”.Nếunhìnnghiênggươngmặtngàivềphíaphải,ngàikhôngcònlàmộtniềmvuitrongthấtbạiđangchạytrốnđếnnơibịlưuđàymàlàmộtTướngquântrongchiếndịch.

CuộckhởihànhtừCactahênathậtlàkhẩntrương.Khôngcóthờigianđểtổchứccáccuộctiễnđưachínhthức,vàtintứccũngchỉbáotrướcđượcchosốrấtítcácbạnbè.Theolệnhngài,PhecnăngđôvàHôsêPalaxiôtđể lạimộtnửahành trangnhờcácbạnhữuvàcácnhàbuôntrôngnomhộ.Họgửithươnggiađịaphương,ĐônGioăngPavagiô,trôngnomhộmườihòmtàiliệucánhân,vànhờôngchuyểnchúngsangParitheođịachỉsẽgửisau.TronghóađơncóxácnhậnrằngngàiPavagiôsẽđốtchúngtrongtrườnghợpngườichủkhôngthểđòihỏibởinguyênnhânmạnhmẽ.

PhecnăngđôgửivàonhàbăngBusơvàCompanhiahaitrămđồngOnxavàngmàvàogiờcuốicùngchàngtìmthấymàkhônghềbiếtgìvềnguồngốccủachúng,giữanhữngvậtdụngvănthưcầnthiếtcủachúmình.PhecnăngđôcũnggửiHoandePhrăngxixcôMactinhmộtkétđựngbamườinhămchiếchuânchươngvàng.Chàngcũnggửi lạiởđâycảmộtchiếctúinỉđựnghaitrămtámmươitưchiếchuânchươngcỡlớnbằngbạc,sáumươibảychiếchuânchươngcỡnhỏvàchínmươisáuchiếchuânchươngcỡtrungbình,vàmộtchiếctúikháccũngnhưthếvớibốnmươichiếckỷniệmchươngbằngbạcvàbằngvàng,mộtsốchiếccóinhìnhnhìnnghiêngcủaTướngquân.ChàngcũnggửilạiởđâycảbộđồănbằngvàngmàhọmangtheotừMôngpôttrongmộtchèrượucũ,mộtítquầnáođãcũlắmrồi,haihòmsắt,mộtthanhgươmsángloángvàmột khẩu súng kíp khôngdùngnữa. Giữa rất nhiềunhững vật dụng thôngdụng, những

chứngtíchcủathờigianđãqua,cóvàicặpkínhkhôngdùngnữa,vớisốđộviễnngàycàngtăng,kểtừkhiTướngquânpháthiệnrasựviễnthịcủamìnhđãgâykhókhăntronglúccạomặt,khiấyngàimớibamươichíntuổi,chođếnkhikhoảngcáchmộtcánhtaykhôngchophépngàiđọcrõchữ.

Vềphầnmình,HôsêPalaxiôtđãđể lạichođônHoanđêĐiôtAmađotrônghộchiếcthùngtừngtheohọđitừchỗnọđếnchỗkiamàbêntrongnóchẳngbiếtcógìchothậtđíchxác.ĐólàkỷvậtcủaTướngquânmàtrongmộtkhoảnhkhắckhôngthểcưỡngnổilòngkhaokhátcủachínhmìnhtrướcnhữngđồvậtítnghĩtớihaytrướcnhữngconngườikhôngcóchiếntíchlớnnhất, và saumột thời giandài cầnphảimang chúngmàkhôngbiết làm thếnàođểvấtbỏchúngđi.CáihòmấyđãđượcmangtừLimađếnSăngtaPhe,vàonăm1862,vànótheongàisauvụmưuphảnngàyhaimươinhămthángchín,khingàitrởlạiphươngnamđểtiếnhànhcuộcchiếntranhcuốicùngcủamình.“Chúngtakhôngthểđểnólạitrongkhichúngtachưabiếtítranóthuộcvềmìnhkhông”,ngàinói.KhitrởlạiSăngtaPhelầncuốicùng,ngàisẵnsàngđệtrìnhđơnxintừchứcdứtkhoáttrướcquốchộilậphiến,cáihòmlạitrởlạitrongsốítỏicủacácđồvậtmàhànhtrangcũcủangàicònlại.Cuốicùng,tạiCactahênangườitaquyếtđịnhmởcáihòmravàthấymộtmớcácđồvậtcánhânmàtrướcđâyđềunghĩrằngchúngđãthấtlạcrồi.NócóbốntrămđồngOnxavàngmanghìnhCrixtobanCôlông,mộtbứcchândungtướngGioocgiơOasintơn;mộtcáihộpvàngđựngthướcládohoàngđếAnhquốctặng,mộtchiếchộpvàngcónhữngốngkhóabóng lộntrongđóđựnghộpthànhtích,vàchiếchuânchương lớnBôlivia khảm vàng. Hôsê Palaxiôt để lại tất cả những thứ đó tại nhà của Đê PhrăngxixcoMactinh,cómiêutảvàchéptrênsổsáchvàxinlạimộttờhóađơn.

Thếlàhànhtrangđượcthulạiđúngtầmcỡhợplýnhất,dẫurằngvẫnthừarabatrongbốncáihòmđựngquầnáocủangài,vàmộtchiếchòmkhácđựngmườikhăntrảibàncũlắmrồi,vàmộtchiếcthùngđựngcácđồănbằngbạcvàvànggồmnhiềukiểucáchlẫnlộn,màTướngquânkhôngmuốnđểcũngchẳngmuốnbán,phòngkhisaunàycầndùngtớiđểbàybànmờicácthựckháchsangtrọng.Nhiềulầnngườitađềnghịngàichobánchúngđểtăngthêmkhoảntiềntúivốnđãeohẹplắmrồi,nhưngTướngquânluônluôntừchốibằngluậnđiểmđólàcủacảicủanhànước.

Vớihànhtrangvơinhẹhẳnđi,đoàntùytùngđãthunhỏlại,họtiếnhànhngàyđườngđầutiênđiTucbacô.Ngàyhômsaulạitiếptụccuộchànhtrìnhtrongmộtngàyđẹptrờinhưngđếntrưahọphảinúpvàotrongmộtcáilánđểtránhmưavàgióvùngđầmlầy,Tướngquânkêunhứccánhtayvàđaugan,vàHôsêPalaxiôtphachongàimộtcốcnướcthuốctheosựchỉdẫncủasáchthuốc,nhưngcơnđaulạicàngđauthêmvàcơnsốtlạicàngsốtthêm.Vàolúcrạngsángngàyhômsau,ngàiởtrongtìnhtrạngkiệtsứcđếnmứcngườitakhiêngngàiđimàngàikhônghaybiếtđểđếnthịtrấnSôlêđat,nơimộtngườibạncũ,đônPêđrôHoanVixban,đãđónngàivềnhàmình.Tạiđây,ngàiởhơnmộttháng,chịuđựngnhữngcơnđaukịchliệtdomưatầmtãtrongthángmườigâynên.

Sôlêđatlàtênthíchhợpvớithịtrấnnày,chỉcóbốnđườngphốvớinhữngngôinhànghèohèn,nhữngconđườngnóngbỏngvàhiuquạnh,cáchhaidặmthìđếnthànhphốcổBarăngcađêSăngNicôlat,chỉtrongítnămđãtrởthànhthànhphốtrùmậtvàhiếukháchnhấtđấtnước.Tướngquânkhôngthểtìmđượcmộtnơinàodễchịuhơn,mộtngôinhàthíchhợphơnvớisứckhỏecủangài.Đó làmộtngôinhàcósaubancôngkiểuAndaluxia[42]khiếnngôinhà trànngậpánhsáng,vàmộtcáisânrấttốtchoviệcsuynghĩkhingồidướibóngcâygạocổthụ.Từcửasổphòngngủngàinhìnrõtoànbộquãngtrườngnhỏvắngvẻvớinhàthờđangđổnátvànhữngngôinhàmáilácọcằncỗivàtườngđượcquétvôimàuhồng.

Sự yên tĩnh trong ngôi nhà cũng chẳng giúp gì cho ngài. Đêm đầu tiên ngài bịmột cơnchoángnhẹ,nhưnglạikhôngchịuthừanhậnrằngđólàmộtbiểuhiệnmớicủatìnhtrạngkiệtsứccủangài.Phùhợpvớicuốnsáchthuốc,ngàimiêutảnhữngbệnhtậtcủamìnhnhưlàmột

bệnhviêmmậtnặngthêmdomộttrậnrétnóichung,vàmộtbệnhthấpkhớpcũtáiphátdokhíhậugâynên.Triệuchứngấycàngkhiếnngàicóthêmnhữngthóixấukhôngchịudùngthuốcđểtrịnhiềubệnhcùngmộtlúc,bởingàinóicácthứthuốctốthiệunghiệmvớisốngườinàylạigâyhạichosốngườikhác.Nhưngngàithừanhậnrằngkhôngcóthuốctốtchokẻkhôngdùngnóvàhằngngàyngàicathánkhôngcóthầythuốcgiỏitronglúckhôngđểchocácthầythuốcđượcmờiđếnthămbệnhchomình.

ĐạitáUynsơn,trongmộtbứcthưgửichochamìnhtrongnhữngngàyấy,đãviếtrằngviệcngàitừchốicácthầythuốcthămbệnhchomìnhkhôngphảilàsựcoikhinhhọmàlàsựthôngmìnhcủangài.Uynsơnnói,trênthựctế,bệnhtậtlàkẻthùduynhấtmàTướngquânsợvàngàitừchốikhôngchịuđươngdiệnvớinóđểchữachạychỉ làđểnókhông làmngàisaonhãngnhiệmvụlớnnhấtcủađờingài.“Chạychữamộtcănbệnhchẳngkhácgìphảiphụcvụtrênmộtchiếctàuthủy”,Tướngquânđãnóivớichàngnhưvậy.Bốnnămtrước,tạiLima,ÔLearyđãđềnghịngàihãysửdụngmộtphươngthuốctrịbệnhtriệtđểtronglúcchuẩnbịhiếnphápcủaBôlivia,vàcâutrảlờicủangàilàdứtkhoát:

-Cùngmộtlúckhônglàmnổihaiviệckhácnhau.

Dườngnhưngàithỏathuậnrằngsựvậnđộngvẫntiếptụcvàviệctựđánhgiámìnhlàmộtcâuthầnchúđủsứcchốnglạibệnhtật.PhecnăngđaBarigacóthóiquenquàngtrướcngựcngàikhănăn,rồilấythìabóncơmchongàinhưbónchotrẻnhỏvậy,cònngàilặnglẽnhaicơmvàkhinuốtxonglạihámiệngnhậnthìacơmkhác.Nhưngtrongnhữngngàyấyngàigiànhlấybátcơm,chiếcthìa,tựănlấy,khôngdùngđếnkhănăn,đểtấtcảhiểurằngngàichẳngcầnphảinhờcậyaicả.HôsêPalaxiôtcảmthấytráitimmìnhvỡrakhiôngthấyngàicốlàmcáccôngviệcsinhhoạtcủamìnhmàbaogiờcũngvậynhữngngườihầu,hoặcnhữnglínhnộivụ,hoặccácvệsĩvẫnlàmchongài,ôngkhôngyênlòngkhinhìnthấyngàirótcảchaimựcđầyvàomộtchiếclọmàkhônghềđổvãi.Đólàchuyệnlạlùng,bởivìtấtcảđềukinhngạcthừanhậnrằngdẫuchosứckhỏerấtyếumàtayngàikhônghềrunrẩyvàrằngnộilựccủangàicònrấtmạnhđếnmứcvẫntiếptụccắtvàđánhmóngtaymỗituầnmộtlầnvàngàynàocũngcạorâu.

TrongthiênđườngcủamìnhởLima,ngàiđãsốngmộtđêmhạnhphúcvớimộtcôtrinhnữcólôngmượtmàphủkínlàndanâuhồngcủacôđếnxăngtimétcuốicùng.Khitrờihừngsángtronglúccạorâungàingắmnhìncôkhỏathânnằmtrêngiường,đangbơitrongmộtgiấcngủdễchịucủamộtngườiđànbàđượcmãnnguyện,vàngàikhôngthểcưỡnglạicáiýmuốnbiếncôthànhcủamìnhmãimãivớimộttờchứngthựcđãlàmlễcướitrướcbànthờChúa,rồivớimộtniềmhứngkhởicủaáitình,ngàidùngdaocạolôngchocô,lúcthìbằngtayphải,lúcbằngtaytrái,từngtítừngtímộtngàicạotoànbộthânthểcôkểcảhaihàngchânmàygiaonhau,vàthếlàngàilàmchocôhailầnkhỏathântrongcơthểtuyệtmỹcủatrẻmớisinhcủacô.Vớitâmhồntannát,côhỏingàirằngcóthậtngàiyêucôkhông,vàngàitrảlờicôbằngmộtcâunóicótínhnghilễtheosuốtcuộcđờingài,đượctướimộtcáchkhôngthươngxótvàobiếtbaotráitim:

-Tayêuemhơnaihếttrêncõiđờinày!

Tại thị trấnSôlêđat, cũng trong lúccạomặt,ngàicũngsaysưa trongchínhsựhiếndâng.Ngàibắtđầuviệccắtlọntóctrắngvàmềmmạithuộcsốtóccònlạirấtítcủangài,màthoạtnhìnhìnhnhưngàituântheomộtnộilựcthờiniênthiếucủangài.Tiếptheongàicắtlọntóckhácmộtcáchcóýthứchơn,rồisauđóngàicắttuốttuộtchẳngtheotrìnhtựnàocả,nhưlàcắtcỏ ấy, trong lúc bằng giọng khàn khàn ngài ngâm những khổ thơ yêu thích trong tập LaAraucana[43].HôsêPalaxiôtbướcvàophòngđểxemngàinóichuyệnvớiaivàthấyngàiđangcạosọđầuphủtrắngbọtxàphòng.Cuốicùngđầungàinhẵnthín.

Câuthầnchúkhônggiảithoátđượcngài.Ngàiđộichiếcmũlụasuốtngàyvàbanđêmngài

độichiếcmũtrùmđầucóchỏmmàuđỏnhưnghầunhưnókhônglàmdịubớthơithởlạnhngắtcủatâmhồnthấtvọng.Ngàidậyđidạoquanhngôinhàrộngngậptrongánhtrăng,chỉcóđiềungàikhôngtồngngồngdạobướcmàphảicuộnmìnhtrongchiếcáođểkhỏirunlênvìréttrongnhữngđêmoinóng.Ngàylạingàyqua,đốivớingài,áokhoáckhôngđủấmdođóngàiquyếtđịnhđộithêmchiếcmũtrùmđầucóchỏmlêntrênchiếcmũlụa.

Cácthủđoạnvặtvãnhcủacácnhàquânsựvànhữnglạmdụngcủacácchínhsáchkhiếnngàicựckỳnảnđếnmứcmộtbuổichiềunọ,ngàiđấmbànquyếtđịnhkhôngnhẫnnạinữađểphảichịuđựngsựcómặtcủabọnngườinàyhoặcbọnngườikia.“Hãybảochúngrằngtaốmlắmđểchúngkhôngluitớiđây”,ngàiquátto.Đólàmộtquyếtđịnhquádứtkhoátđếnđộngàicấmcáccuộchọpmặtthườnglệvàcácnghithứcquânsựởtrongngôinhà.Nhưngngàikhôngthểsốngthiếuhọ,thếlàcácdiễnđàncómụcđíchanủilẫnnhauvàcáccuộchọpkínvẫntiếptụcnhưthườnglệ,ngượchẳnvớicácmệnhlệnhcủangài.Lúcđóngàicảmthấyquámệtmỏiđếnmứcngàichấpnhậntiếpmộtthầythuốcvớiđiềukiệnkhôngkhámbệnhchongài,khôngđượchỏingàivềbệnhtật,cũngkhôngchongàithuốcuống.

-Chỉlàđểnóichuyệnvớinhauthôi!-ngàinói.

Ngườiđượcchọn thấyrằngmìnhchẳngmonggìhơn thế.Đó làmộtcụgià tràn trềhạnhphúc,tobéovàdễgần,đầuhóibóng,vàcómộtđứctínhkiênnhẫnlặngthinhmàchỉnóthôiđãlàmdịunhẹnhữngcơnđaucủangườikhác.CụtênlàHecculêtGaxtênbôngđô.Lònghoàinghivàtinhthầndũngcảmkhoahọccủacụtừngnổitiếngkhắpmiềnduyênhải.Cụchỉđịnhdùngkemsôcôlaluyệnvớibơđểchữabệnhđaumật,khuyênhãylàmtìnhngaysaubữaănnhưmộtphươngthuốcgiảmđauhữuhiệuđốivớicuộcsốngdàilâu,vàhãyhútthuốclánặngcuốngiấythô,thứthuốcthườngdùngcủacáctayxàích,vàkêchongườiốmcácđơnthuốccótácdụnggiúphọhiểucơthểmình.Chínhnhữngngườibệnhcủacụđãnóirằngchẳngbaogiờcụchữakhỏihẳnchohọmàchỉbằngnhữnglờilẽhoamỹkhiếnhọvuivẻthôi.Cụbậtramộtnụcườidândã,nói:

-Cũngnhưtôi,cácthầythuốckhácđãđểchếtquánhiềungườibệnh.Nhưngvớitôi,họchếtvuivẻhơn.

CụđếnnhàtrênxengựacủangàiBactalômêMôinarêt.ChiếcxenàyvẫnthườngđếnrồiđivàilầntrongmộtngàyđểchởcácvịkháchvãnglaichođếnkhiTướngquâncấmhọđếnnếukhôngđượcmời.Cụđếntrongbộđồlanhtrắngkhônglà,rẽlốimàđitrongmưa,mangtheonhữngchiếctúichậtcăngcácthứcănvàcầmmộtchiếcôtuộtchỉđườngmaymàcólẽmờinướcmưachảyxuốngngườihơnlàngănnólại.ĐiềuđầutiêncụlàmsaukhichàohỏitheonghilễxãgiaoxonglàcụxinTướngquânthứlỗichocáimùikhétlẹtđếnkhóchịucủađiếuthuốcláhútdởchừng.Tướngquân,vốndịứngvớikhóithuốclá,khôngchỉlúcấymàđãtừlâu,sẵnsàngchophépcụhút.

-Taquenrồi!-ngàinói-“Manuêlahútthứthuốccònkhéthơnthứthuốccủaôngkia,ngaycảởtrêngiườngvàdĩnhiênphảkhóithuốcvàotacòngầnhơnôngrấtnhiều.

BácsĩGaxtenbôngđôvớngaylấymộtdịpmaytừngđốtcháytâmhồncụ:

-Dĩnhiênrồi!-Cụnói-Thếnào,cókhỏekhông?

-Aikia?

-ĐônhaManuêla.

Tướngquânđáplạibằngmộtgiọngkhôkhốc:

-Khỏe!

Ngàithayđổiđềtàicâuchuyệnmộtcáchrõràngđếnmứcthầythuốcbậtramộttiếngcườihahảđểcheđậysựđườngđộtcủamình.Khôngnghingờgì,Tướngquânbiếtrằngkhôngmộttròcợtnhảtraigáinàocủamìnhthoátkhỏicáccuộcbàntánnhỏtocủađoàntùytùng.Chẳngbaogiờngàiphảidèchừngcáccuộcchinhphụcphụnữcủamình,nhưngngàicóquánhiềucuộc và cuộc nào cũng quá ồn ĩ đếnmức các chuyện kín trong phòng ngủ của ngài thànhchuyệncôngkhaiaicũngbiết.MộtbứcthưbìnhthườngđitừLimađếnCacracatphảimấtbatháng,nhưngcácchuyệnđàmtiếuchungquanhchuyện tìnháicủangàihìnhnhưđềumọccánhmàbaycùngvớiýnghĩ.Taitiếngcứđuổitheongàimiếtynhưmộtcáibóngvàcácnhântìnhcủangàicứmãimãitintưởngvàocâythánhgiáto,nhưngngàithựchiệntráchnhiệmnhằmgiữkíncácchuyệnbímậtáitìnhvốnđượcmộtbộluậtthiêngliêngbảovệ.Khôngmộtaithấyngàicóchuyệnlạmdụngđốivớimộtphụnữtừngthuộcvềngài,trừHôsêPalaxiôt,vốnlàkẻđồnglõatrongmọichuyệncủangài.NgàicũngchẳngmuốnthỏamãnmộtsựtòmòquángâythơnhưsựtòmòcủabácsĩGaxtenbôngđôvìđãđềcậptớiManuêlaSaênh,màsựthânmậtcủangàivớibàvốnrấtcôngkhaiđếnmứccórấtítđiềuphảiđểýgiữgìn.

Ngoạitrừsựthiếutếnhịấyra,đốivớiTướngquân,bácsĩGaxtenbôngđôlàhiệnthâncủaĐấngToànNăng.Ôngcụlàmchongàiphấnchấnbằngcáctròvuithôngtháicủamình,chiachongàinhữngchiếckẹonặnhìnhcongiống,nhữngthanhkẹosữa,nhữngchiếcbánhbộtsắnnặnhìnhthằngphỗngmàcụmangtheotrongchiếctúi,vàngàilịchsựnhậnvàănmộtcáchvuivẻ.Mộtngàynọ,ngàicathánrằngnhữngthứcủangọtnơiphòngkháchchỉlàmvuicơnđóibụngchứkhôngbổbéomàsựbổbéolạilàđiềungàimongđợi.“ThưaTướngquân,xinngàicứyêntâm”,bácsĩnóivớingài.“Tấtcảnhữnggìquamiệngmàvàothảyđềubổbéovàtấtcảnhữnggìtừmiệngmàrathẩyđềuđộcđịa”.LuậnđiểmđókhiếnTướngquânvôcùngthúvịđếnmứcngàinhậnuốngvớibácsĩmộtcốcrượuvàmộttáchchàlà.

Tuynhiên,niềmhàohứngmàbácsĩphảihếtsứcthậntrọngmớiđemlạichongàiđãbịcáctindữpháhủyngay.AiđóđãkểchongàibiếtrằngchủngôinhàmàngàisốngởCactahênavìsợbịlâybệnhđãđốtchiếcgiườngngàivẫnnằm,đốtcảgatrảigiường,cảchănvàtấtcảnhữngđồvậtquatayngàitronglúcngàinghỉlạiởđấy.NgàiralệnhchođônHoanđêĐiôtAmađohãytríchtiềnngàiđểlạimàbồihoànnguyêngiánhữngthứbịđốt,ngoàiracònphảitrảcảtiềnthuênhanữa.Dùđãlàmnhưvậy,ngàivẫnthấychuaxót.

Mấyngày sau, Tướng quân cảm thấy chua xót hơnnữa khi được biết rằng đônHoakinhMôxkêratrênđườngsangHoaKỳđãdừngchânởđâymàkhôngthèmđếnthămngài.Nhờhỏihếtngườinàyngườinọmàkhônggiấunổitâmtrạngháohứccủamình,ngàibiếtrằngquảthậtđônHoakinhMôxkêrađãởlạibờbiểnnàyhơnmộttuầntronglúcchờtàuthủy,vàrằngôngtađãthămrấtnhiềubạnhữu,kểcảmộtvàikẻđịchcủamình,vàrằngđốivớitấtcảmọingườiôngtađềubiểulộsựkhóchịucủamìnhtrướccáimàôngtagọilàsựvôơncủaTướngquân.Tronglúclêntàu,ngồitrênchiếcthuyềnđưaôngtaratàu,ôngtađãgóigọntưtưởngchủđạocủamìnhtrongmộtcâunóivớinhữngaiđếntiễnchânmình.

-Xincácvịhãynhớcho!-Ôngtanói-Cáilãoấychẳngyêuaicả.

HôsêPalaxiôtbiếtTướngquânbịkíchđộngđếnmứcđộnàotrướclờithóamạtươngtựấy.Khôngcógìkhiếnngàiquáđauđớncũngnhưkhiếnngàiquáphẫnnộkhicóaiđónghingờnhữngtìnhcảmbằnghữucủangàivàngàiđủsứcđểrẽbiểnvàbạtnúibằngchínhsứcmạnhquyếnrũkhủngkhiếpcủangàiđểtranhluậnchođếnkhihọbịthuyếtphụcphảinhậnrathiếusótcủamình.Trongthờivinhquangrựcrỡnhất,ĐenphinaGoarđiôla,mộtcôgáiđẹpvùngĂnggôxturađãchặnngàingaytrướccửanhàmình,vìđangnổicơntambànhtrướchànhđộng

sàmsỡcủangài.“ThưaTướngquân,ngàilàmộtngườivĩđại,vĩđạihơnaihết”,cônói.“Nhưngáitìnhsovớingàithìcònlớnhơnnhiều”.Ngàichuiquacửasổnhàbếpởliềnbangàytrongđóvớicôgáivàkhôngchỉsuýtnữathuamộttrậnđánhmàcònsuýtbịlộtda,chođếnkhithuyếtphụcđượcĐenphinatinvàotráitimngài.

LúcấyMôxkêrađãởngoàitầmtaycủangàinhưngngàivẫncứnóivềnỗihậncủamìnhchotấtcảnhữngaicóthểngheđược.NgàitựhỏichođếnkhichánrằngmộtngườitừngđểchonhữngngườikhácviếtcônghàmbáochongàibiếtvềgiảiphápVênêxuêlađốivớiviệccáchchứcvàphátvãngngài,ngườiấycóquyềngìđểnóivềtìnhyêuthươngthương.“Vàrằngtasẽmãnnguyệnvìđãkhôngtrảlờiôngtađểôngtathoátkhỏimộtsựlênáncủalịchsử”,ngàigầmlên.Ngàinhớđãgiúpđỡrấtnhiềuđểôngtatrởthànhcáimàhômnayôngtacó,ngàiđãphảichịuđựngbiếtbaotrướcnhữngyêucầucủathóichỉbiếtyêubảnthânrấtquêmùacủaôngta.Cuốicùng,ngàiviếtmộtbứcthưdàiđầythấtvọngchomộtngườibạn,đểtựtinrằngnhữngtiếngnóiđauthươngcủamìnhsẽđếntaiMôxkêraởbấtcứnơinàotrênthếgiannày.

Ngược lại, những tin tức không đến đây nhưmộtmàn sương vô hình bao bọc lấy ngài.Ucđanêta vẫn không trả lời các bức thư của ngài. Brixênhô Mênhđêt, người của ngài ởVênêxuêla,gửichongàimộtthứquàcùngrấtnhiềuthứquảvùngHamaica,nhữnghoaquảngàirấtthíchăn,nhưngsứgiảđãbịchếtđuối.HuxtôBrixênhô,ngườicủangàiởvùngbiênảimiềnđông,đãlàmngàithấtvọngbằngchínhsựchậmchạpcủamình.SựimhơilặngtiếngcủaUcđanêtađãphủmộtbóngtốilênđấtnước.CáichếtcủaPhecnăngđêtMađrit,ngườiđặctráchgiaodịchthưtíncủangàiởLuânĐôn,đãphủmộtbóngtốilênthếgiới.

Điều mà Tướng quân không biết là trong lúc ngài không nhận được thư từ tin tức củaUcđanêtathìôngnàyđãduytrìquanhệtíchcựcvớicácsĩquanthuộcđoàntùytùngcủangàinhằmnắm chokỳđượcmột quyết định khôngnhầm lẫn củangài.Ucđanêtađã viết choÔLeary:“TôimuốnđượcbiếtchắcchắnrằnghoặcgiảTướngquânchấpnhậnhaykhôngchấpnhậnchứcvụtổngthốnghoặcgiảcảđờichúngtacứđuổitheomộtbóngmamàkhôngthểđuổikịpđược”.KhôngchỉmộtmìnhÔLearymàmộtsốkhácmãimãitrungthànhvớingàicũngđãcónhữngcuộcnóichuyệnvôtìnhvớiTướngquânquađócóthểmoiramộtlờiphánquyếtđểgửichoUcđanêta,nhưngnhữngsựlảngtránhcủaTướngquânthậtlàbềnvững.

CuốicùngkhicáctintứcvềRiôhachađượcbiếtthìchúngcònnguykịchhơncảnhữngđiềmxấu.TướngManuênVanđêt,nhưđãthấytrước,ngàyhaimươithángmườichiếmđượcthànhphốmàkhôngvấpphảisựkhángcự,nhưnghaituầnsauCaruhođãtiêudiệtcủaVanđêthaiđạiđộitrinhthám.VìdanhdựVanđêtđãtrìnhlênMôngtidamộtláđơnxintừchức,nhưngTướngquânlạixemđólàmộthànhđộnghènhạ.“Cáigãđểucángấyđãchếtvìkhiếpsợ”,ngàinói.ChỉcònmườilămngàynữasẽthựchiệnýđồđánhchiếmMaracaibô,theođúngnhưkếhoạchđãđịnh,nhưngviệcRiôhachađơnthuầngiữvữngđượcthìviệcđánhchiếmMaracaibôchỉlàmộtgiấcmơkhôngthểthựchiệnđược.

-Conc…!-Tướngquânquát.-Tinhhoacủacáctướnglĩnhcủatađãkhôngthểquétsáchmộtcuộcnổiloạnnơitrạilính.

Tuynhiên,tintứctácđộngmạnhđếnngàihơncảlàtinnóirằngdânchúngđãbỏchạykhiquânchínhphủđến,vìhọđồngnhấtquânchínhphủvớingài,nhữngngườiđãgiếthạiđôđốcPađida,vốnlàthầntượngcủaRiôhacha,quêhươngngài.Ngoàira,thảmhọaấyhìnhnhưphùhợpvớicácthảmhọakháctrênkhắpđấtnước.Tìnhtrạngvôchínhphủvàtìnhtrạnghỗnloạndiễnraởkhắpmọinơi,chínhphủcủaUcđanêtakhôngđủsứckiềmtỏađượcchúng.

HơnmộtlầnbácsĩGaxtenbôngđôngạcnhiêntrướcsứcmạnhsốngđộngcủacơngiậndữ,khicụthấyTướngquânnemranhữnglờinguyềnrủacổxưatrướcmộtvịđặcnhiệmvừabáocáonhữngtintứccuốicùngởSăngtaPhe.“Cáichínhphủcứtđáinày,thayvìđãhứahẹnvới

nhândânvàcácnhânvậtquantrọng,nóđanglàmchohọbịtêliệt”,ngàigầmlên.“Nósẽlạiđổvàsẽkhôngdậyđượclầnthứba,bởivìnhữngconngườitừnglàmnênnó,vàcáclựclượngquầnchúngtừngduytrìnósẽbịtiêudiệt”.

Nhữngcốgắngnhằmanủingàicủabácsĩlàvôíchbởisaukhilênánchínhphủxong,bằnggiọngthìthầmnơicổhọng,Tướngquânduyệtlạisổđencáctướnglĩnhtrongbộtổngthammưucủamình.VềđạitáHoakinhBariga,vịanhhùngcủabachiếndịchlớn,ngàinóirằngôngta có thể làm tất cảmọi điều xấu ca khi ông tamuốn, cả việc giết người. Về tướngPêđrôMacguâytiô,kẻbịtìnhnghicóliênquanđếnvụgiếthạiSucrê,ngàibảoôngtalàmộtngườithảmhạitrongviệcchỉhuyquânđội.ĐốivớitướngGôngxalet,ngườithíchhợpnhấtmàngàicóởCauca,ngàiđãchémchếtôngtabằngmộtnhátdaotànbạokhinói:“Bệnhtậtcủaôngtachỉlàvờvịtmàthôi”.Ngàimệtmỏigieomìnhxuốngchiếcghếxíchđuđểchotráitimmìnhđược nghỉ ngơi mà nó cần phải có từ hai mươi năm nay. Lúc đó ngài nhìn thấy bác sĩGaxtenbôngđôđứngớravìngạcnhiênởcửaravào.Ngàinóito:

-Tómlại,cóthểmongđợigìởmộtconngườimanghaingôinhàđichơibạc?

BácsĩGaxtenbôngđôlúngtúng,hỏi:

-Chúngtanóivềaivậy?

-VềUcđanêta!-Tướngquântrảlời-ÔngtabịthuahaingôinhàấyởMaracaibôcùngvớimộttưlệnhhảiquân,nhưngtrongcáctàiliệungườitađãthểhiệnnhưlàôngtađãbánchúng.

Ngàihítthởkhôngkhíchođủ.“Hiểnnhiênlàtấtcảbọnhọđềulàmộtsốvịthánhthiệnvâyquanhquan thầySăngtăngđe”,ngài tiếp tụcnói. “Bạnvècủaông taăncắp tiềnvaynợcủangườiAnhbằngcáchmuacôngtráivớigiáchỉbằngmộtphầnmườigiátrịthựctếvàsauđónhànướcphảinhậnlạinhữngtờcôngtráiấyđúngtrămphầntrămgiátrịcủachúng”.Ngàinóirõ:trongmọitrườnghợpngàichốnglạiviệcvaynợnướcngoàikhôngchỉbởinỗinguyhiểmcủasựthahóađạođứcmàcònvìngàisớmnhìnrarằngnợnướcngoàiđedọanềnđộclậptừngtốnnhiềuxươngmáu.

-TacămghétnợnướcngoàihơncảcămghétbọnthựcdânTâyBanNha-ngàinói.BởithếtatừngbáotrướcchoSăngtăngđebiếtrằngđiềutốtlànhmàchúngtađãlàmchođấtnướcsẽchẳngcógiátrịgìnếuchúngtachấpnhậnsựvaynợnướcngoàibởivìchúngtasẽphảiècổratrảlãisuốtthếkỷnàysangthếkỷkhác.Bâygiờchúngtathấyđiềuđóquảlàđúng:nợnướcngoàisẽđánhbạichúngta!

Vàobuổiđầucủachínhphủđươngkim,Tướngquânkhôngchỉ tánthànhquyếtđịnhcủaUcđanêtavềviệctôntrọngcuộcsốngcủanhữngkẻchiếnbạimàngàicòntándươngnónhưmộtđạođứcmớicủachiếntranh.“ĐểchokẻthùcủachúngtahiệnnaykhônglàmvớichúngtacáiđiềumàchúngtađãlàmđốivớibọnTâyBanNha”,ngàiviết.Điềuđótứclàcuộcchiếntranhsốngmãi.NhưngtrongnhữngđêmhoảnghốtcủangàitạithịtrấnSôlêđat,trongmộtláthưkhủngkhiếp,ngàiđãnhắcUcđanêtarằngcuộcchiếntànbạonhấtluônluônđánhgụctấtcảcáccuộcnộichiến.

-Bácsĩcủatôiạ,xinônghãytintôi-ngàinóivớithầythuốc-Quyềnlựccủachúngta,cuộcsốngcủachúngtachỉcóthểđượcbảovệnhờmáucủanhữngkẻđốiđịchvớichúngta.

Bỗngcơngiậndữquađimàkhôngđểlạidấuvết,nóđirấtbấtchợtnhưnóđãđếnvàTướngquânbắtđầusựxátộilịchsửđốivớicácsĩquanmàngườivừalênán.“Trongmọitrườnghợp,ngườinhầmlẫnlàta”,ngàinói.“Bọnhọchỉmuốngiànhđộclập,vốnlàmụctiêutrựctiếpvàcụ

thể,vàhãyxemnếuhọđãlàmtốtrồi!”.Ngàichiabàntaygiơxươngchothầythuốcđểônggiúpngàiđứngdậy.Ngàithởdài,kếtluận:

-Ngượclại,tađãlạclốitrongmộtảotưởngđểđitìmcáikhônghềcó.

Trongnhữngngàynàyngài giải quyết tìnhhuống của Itucbiđê. Cuối thángmười, chàngnhậnđượcmộtbứcthưcủamẹ,cũngđượcgửitừGeorgetown,bàmẹkểchochàngbiếtrằngsựtrưởngthànhcủacáclựclượngtựdoMêhicôngàycàngđẩygiađìnhraxahơnhyvọnghồihương.Bứcthưcàngđẩytâmtrạnghoangmangcủachànglênđếntộtđỉnhkhiếnchànglạikhôngchịunổi.Maymàmộtchiềunọ,tronglúcvịntaychàngđidạotheohànhlangngôinhà,Tướngquânbỗngnhớmộtkýứcliênquantớichàng.

-VềMêhicôtachỉcómộtkỷniệmbuồn-ngàinói-tạiVêracrut,nhữngconchósăndữtợncủaviênđạiúytrôngcoicảngđãxéxáchaiconchócúntađịnhmangsangTâyBanNha.

Dùsaođinữa,ngàinói,đólàkinhnghiệmsốngđầutiêncủangàivềcuộcđờibênngoàivànóđãkhắcsâumãimãitrongtâmhồnngài.Vêracrutđượcdựtínhlàbếnđầutiêntronghànhtrìnhđi châuÂuđầu tiêncủangài, vào thánghainăm1799,nhưngngàiphảiở lạiđâyhaithángvìmộtcuộcvâyhãmcủaquânAnhđốivớiLahabana,bếnthứhaitronglộtrìnhcủangài.ViệcchậmtầuchongàithờigiờđểlênxeđiđếntậnthànhphốMêhicô.Ngàicứngồitrênxengựamà trèo lêndốcgầnbangànmétgiữanhữngnúi lửa tuyếtphủvànhữnghoangmạcchẳngcóliênquangìvớithịtrấnAragoa,nơingàisốngchođếntậnlúcbấygiờ.“Tanghĩrằngnhưthếđãcóthểlàmặttrăng”,ngàinói.TạithànhphốMêhicô,ngàingạcnhiêntrướcthànhphốtronglành,ngàithíchthútrướcnhữngchợbúavừasâurộngvừasạchsẽ.Trongcácchợngườitabánđủcácthứăn:connhậycâymamây,contatu,trứngtôm,trứngvống,châuchấu,rươi,meorừng,thằnlằn,rắnhổmang,càcuống,onnon,chimchócđủloại,chóbaotử,vàmộtloạiđậucứnhảytanhtách.“Họăntấtcảnhữnggìbiếtđi”,ngàinói.Ngàibànghoàngtrướcthứnướctrongnhưphalêgiữanhữngkênhmươngxuyênquathànhphố,trướcnhữngconđòsơnmàysặcsỡ;trướcvẻlộnglẫyvàphongphúcủacácloạihoa.Bópnáttráitimngàilànhữngngàyngắnngủicủathánghai,nhữngngườiAnhđiêngtrầmlặng,cơnmưadầmdềvàtấtcảnhữnggìmàsaunàysẽbópnáttráitimngàiởLima,ởSăngtaPhe,ởLaPat,trêntầmcaovàchiềudàicủadãyAnđêtmàlúcđólầnđầutiênngàiđãđaulòng.Đứcgiámmục,ngườingàitìmtớiđểxinđượcdạybảo,đãdẫnngàiđihộikiếnvớivịphóvươngmàvịnàycóvẻlàgiámmụchơnđứcgiámmục.Hầunhưđứcquânvươngkhôngđểýđếncậubédanâumảnhkhảnh,ănmặc bảnh bao, tự tuyên bốmình là người ngưỡngmộ cáchmạng Pháp. “Có thể ta bịmấtmạng!”,Tướngquânnóiđầythúvị.“NhưngcólẽtanghĩrằngđốivớivịphóvươngtacầnphảinóivềchínhtrịvàcáchmạngPháplàcáiduynhấtmàtabiếtvàolúcmườisáutuổi”.TrướckhitiếptụccuộchànhtrìnhsangchâuÂulầnthứnhất,ngàiviếtmộtbứcthưchochúmình,đônPêđrôPalaxiôYSôhô,vànólàbứcthưđầutiêncủangàicầnđượclưutrữ.“Chữviếtcủataquáxấuđếnmứcchínhtacũngkhôngđọcnổi”,ngàinóimàcườingặtđi.“Nhưngtađãgiảithíchchoôngchúrằngtađãrađinhưthếbởisựmệtnhọccủacuộchànhtrình”.Trongtrangrưỡiđãcótớibốnmươilỗichínhtảvàtrongđóhailỗilạiởngaytrongmộttừ“yjo”[44]

Itucbiđêkhông cómột lờibình luậnnào,bởikýức của chàngkhôngchophépnhớđượcnhiềuhơn.TấtcảnhữnggìmàMêhicôcònlạitrongchànglàmộtkýứcnhữngchuyệnbấthạnhtừnglàmnhứcnhốithêmnỗibuồnbẩmsinhvàTướngquâncónhiềulýdođểhiểuchàng.

-ÔngkhôngnênởlạivớiUcđanêta-ngàinóivớichàng.CũngchẳngnênvềvớigiađìnhởMỹ,bởivìMỹlànướchùngcườngvàđángsợvàvớicâuchuyệnvềtựdochúngsẽnôdịchtấtcảchúngtatrongbầncùng.

Câunóiấyđãnémsựhoàinghinữavàomộtđầmlầyđầysựmơhồ.Itucbiđêthốtlên:

-XinTướngquânđừnglàmtôihoảng!

-Xinôngđừnghoảng!-VớigiọngbìnhthảnTướngquânnói.-ÔnghãyvềMêhicôdùchohọgiếtônghayôngchết.Ônghãyđingaybâygiờkhiônghãycòntrẻ,bởivìmộtngàysẽlàrấtmuộnvàlúcđóôngsẽkhôngcảmthấymìnhthuộcvềđâyhaythuộcvềbênấy.Ôngsẽcảmthấymìnhlàkẻngoạibangởtấtcảmọinơi,vàđiềuđócòntồitệhơnlàđãchết”.-Ngàinhìnthẳngvàomắtchàng,rồiđặtbàntaymởrộnglênngực,ngàikếtthúc:

-Ônghãynóiđiềuđóvớitađi!

Vậy là Itucbiđê rađi vào cuối thángmườihai cùngvớihai bức thưTướngquângửi choUcđanêta.Ởmộttronghaibứcthưđó,ngàinóivớihaibứcthưTướngquângửichoUcđanêta.Ởmộttronghaibứcthưđó,ngàinóivớiUcđanêtarằngItucbiđê,Phecnăngđô,Uynsơnvớilànhữngngười tin cẩnnhấtmàngài cóở trongnhàmình.Chàngở SăngtaPhemàkhông cóphươnghướngrõrệtchođếnthángtưnămsaukhiUcđanêtabịmộtcuộcmưuphảncủapháiSăngtăngđelậtđổ.Mẹchàng,vớisựkiênnghịđiểnhìnhđãxinđượcngườitaphongchànglàmbíthưcủapháiđoànthườngtrựcMêhicôtạiOasinhtơn.Chàngsốngcuộcđờitrongsựlãngquêncủacôngviệchànhchínhvàlạikhôngbiếtgìvềgiađìnhchođếnbamươihainămsau,khiMacximilianođêHapsburgô, từngđượcquânđộiPhápdựng lên làmhoàngđếMêhicô,nhậnđỡđầuhaithanhniênItucbiđêthuộcthếhệthứbavàphongchochúnglànhữngngườikếvịngaivàngtrongảotưởngcủamình.

TrongbứcthưthứhaiTướngquânnhờItucbiđêchuyểnchoUcđanêta,ngàiyêucầuôngtahãyhủytấtcảcácthưtừcủangàitrướcđóvàsaunàyđểkhôngcònmộtdấuấnnàotrongcácgiờbuồnthảmcủamình.UcđanêtađãkhônglàmthỏalòngmongđợicủaTướngquân.NămnămtrướcTướngquâncũngđãgửichotướngSăngtăngđemộtbứcthưvannàitươngtự.“Xinôngchớcôngbốcácthưtừcủatakhitacònsốngcũngnhưkhitađãchếtrồi,bởichúngđượcviếtquátựdovàquálộnxộn”,Săngtăngđecũngkhônglàmthỏa lòngmongđợicủaTướngquân.Ngượclạivớicácbứcthưcủangài,cácbứcthưcủaSăngtăngđehoànhảovềhìnhthứcvàvềnộidungvànếunhìnlướtqualàbiếtngayrằngSăngtăngđeviếtchúngvớiýthứcngườinhậncuốicùnglàlịchsử.

TừbứcthưviếtởVêracrutđếnbứcthưcuốicùngmàngàiđọcđểngườitaviếthộsáungàytrướckhitạthế,Tướngquânđãviếtítnhấtmườingànbứcthư,trongcómộtsốdongàitựtayviết,mộtsốkhácngàiđọcchocáckýlụcviết,mộtsốnữachínhcáckýlụcnàythảotheochỉthịcủangài.Hơnbangànbứcthưvàchínnghìntàiliệudongàikýđượclưutrữ.Đôilúcngàiđãlàmthấtvọngcáctaykýlục.Hoặcngượclại.Cólầnngàicảmthấybứcthưvừađọcxongđãđượcviếtkhônghoànchỉnhvàđánglẽviếtlạithìchínhngàiviếtthêmmộtdòngtrênbứcthưngườikýlụcvừaviếtxong:“Nhưngàisẽbiết,hômnayMacten[45]thộnhơnbaogiờhết”.ĐêmtrướcngàytừĂnggoxturaxuấtphátđểhoànthànhcôngcuộcgiảiphóngchâulục,vàonăm1817,ngàyhômsaungàiđãtrìnhbàycácvấnđềthuộcchínhphủcủamìnhtrongmườibốntàiliệumàngàiđọcchongườitaviếttrongchínhmộtngày.Cólẽtừđóđãnảysinhhuyềnthoạichẳngbaogiờđượcthanhminhnóirằngngàiđọcđểvàiký lụcviếtvàibứcthưkhácnhautrongcùngmộtlúc.

Thángmườiđếntrongmưarơirềnrĩ.TướngquânlạikhôngbướcrakhỏiphòngvàbácsĩGaxtênbôngđôphảivậndụnghếtcácthủthuậtthôngtuệnhấtcủamìnhđểngàichophépvàothămvàchongàiăn.HôsêPalaxiôtcómộtấntượngrằngtrongnhữngbuổinghỉtrưanằmtrênvõngkhôngđungđưa,tronglúcngắmmưarơitrênquảngtrườnghiuquạnh,ngàiđiểmduyệtlạitrongkýứcnhữngthờikhắcnhỏnhấtcủacuộcđờimình.

-Hỡithượngđếcủanhữngngườinghèo!-Cómộtchiềungàinãonuộtthanthở,-Manuêlasẽrasaonhỉ?

-Chúngtachỉbiếtrằngbàmạnhkhỏebởichúngtachẳngđượcbiếtgìcả!-HôsêPalaxiôtnói.

Bởisự im lặngđãrơixuốngbàkể từkhiUcđanêta lênnắmchínhquyền.Tướngquân lạikhôngviếtthưchobànhưngngàiđãbảoPhecnăngđôphảigiữliênlạcvớibàtronglúcrađi.Bứcthưcuốicùngcủabàđãtớivàocuốithángtám,vànóđãbáobaotintứcvềcácviệcchuẩnbịchocuộcđảochínhquânsự,màgiữagiọngvănsôinổihàohùngvớicáctưliệurắcrốicódụngý,thậtquảkhôngdễgìnhậnranhữngđiềubímậtcủabà.

VìquênmấtnhữnglờikhuyênnhủquýgiácủaTướngquân,ManuêlađóngvaitròngườiđànbàsốmộttheopháiBôlivacủađấtnướcnàymộtcáchtriệtđểvàđầyvuithích,vàmộtmìnhbàđãtiếnhànhcuộcchiếntranhtruyềnđơnchốnglạichínhphủ.TổngthốngMôxkêrakhôngdámramặtchốnglạibànhưngđãkhôngngăncảnđámbộtrưởnglàmviệcđó.Manuêlavớinhữngtờtruyềnđơninlitômàbà,đượccáccônôlệtháptùng,cưỡingựarảitrênĐạilộiRêan,đãtrảlờinhữngbàibáohunghăngcủabáochíchínhthức.BàsẵnsàngtruylùngnhữngkẻrảitruyềnđơnchốngTướngquânởcácconđườnglátđátrongcácxómthợ,vàbằngnhữnglờicôngkíchmãnhliệthơncủamìnhbàviếtđèlênnhữnglờicôngkíchsánghômsauđượcvẽtrêncácbứctường.

Chínhphủtiếnhànhchốnglạibàbằngcuộcchiếntranhchínhthức.Nhưngbàkhôngnaonúng.Nhữngngườibạntincẩnnằmtrongbộmáynhànướcđãbáotinchobàbiếtrằngmộtngàylễtrọngthểtạiquảngtrườnglớnsẽdựnglênmộtthànhtrì làmbằngnhữngquảpháotrongđócótreobứcbiếmhọaTướngquânvậnyphụchoàngđếgiả.Manuêlavàcônôlệcủamìnhđãbăngquađámlínhgácvàbằngmộttráiđạnpháobàđãpháhủyhoàntoànthànhtrìấy.Chínhviênthịtrưởngđịnhdùngmộttoánlínhđểlôicổbàrakhỏinhàmình,nhưngbàđãhaitayhaikhẩusúnglụcchờđónbọnhọ,vàchỉcósựsuynghĩcủanhữngngườibạncủacảhaipháimớingănchặnđượcvụbấthạnhkhủngkhiếp.

CáiduynhấtđãthuầnphụcđượcbàlàsựkiệngiànhchínhquyềncủaUcđanêta.ỞUcđanêtabàcómộtngườibạnthựcsựvàởbà,ôngtacómộtngườiđồngmưuđầynhiệttình.KhichỉcómộtmìnhbàởlạiSăngtaPhetronglúcTướngquânxuấtchinhđiđánhbọnxâmlượcPêru,Ucđanêtalàmộtngườibạntíncẩncủabàtừngbảovệantoànchobà,lothỏamãncácnhucầucủabà.KhiTướngquânđọcbảntuyênbốchưađúngdịpcủamìnhởĐạihộiĐángKhâmphục,ManuêlalàngườiđãthuyếtphụcđượcngàiviếtmộtbứcthưchoUcđanêta:“Tatraochoôngtoànbộtìnhbạncũcủamìnhvàsựlàmlànhhoàntoànvàchânthực”.Ucđanêtađãnhậnlời,vàManuêlađãtrảơnôngtasauvụđảochínhquânsự.BàtừbỏcuộcsốngxãhộivàbàlàmđiềuđóvớibaonghịlựcđếnmứcvàohồiđầuthángmườicótinđồnrằngbàđãđiMỹvàkhôngcómộtainghingờđiềuđó.VậylàHôsêPalaxiôtcólýkhinóiManuêlakhỏemạnhvàchẳngbiếtgìvềbà.

Mộttrongnhữngkiểmnghiệmlạiquákhứ,lạclốitrongmưa,buồnvìđợichờmàkhôngbiếtđợigì,chờaivàđểlàmgì,Tướngquânđãđiđếntậncùng:ngàikhóctronglúcngủ.khinghethấynhữngtiếngthankhóc línhí,HôsêPalaxiôt trưởngrằngđó làtiếngrênrỉcủaconchóhoangởbênbờsông.Nhưngthựcrađólạilàtiếngkhóccủaôngchủ.Ôngđâmlúngtúng,vìtrongnhữngnămdàitrĩunặngtìnhthânmậtcủamìnhđốivớiôngchủ,ôngchỉthấyTướngquânkhócmộtlầnthôi,vàđólàlầnngàikhócvìgiậndữ.ônggọiđạiúyIbara,ngườiđangthứccanhởngoàihànhlangvàchínhchàngcũngnghethấytiếngrơilãchãcủanướcmắt.

-Điềuđósẽanủingài!-Ibananói.

-Nócũngsẽanủitấtcảchúngta!-HôsêPalaxiôtnói.

Tướngquânngủvàdậymuộnhơnmọingày.NgàicứngủsayvàchimchócvườnbêncũngnhưnhàthờiđổhồikhônglàmngàitỉnhgiấcvàHôsêPalaxiôtđãvàilầncúixuốngvõngđểlắngnghexemngàicònthởkhông.Khingàimởmắtthìđãhơntámgiờvàtrờibắtđầunóng.

-Thứsáungàymườisáuthángmười!-HôsêPalaxiôtnói.NgàyThánhbàMacgaritMariaAlacôkê.

Tướngquânngồi,vàquacửasổngắmnhìnquảngtrườnghiuquạnhvàbụibậm,ngấmnhìnnhàthờvớinhữngbứctườnglởlói,ngắmnhìnbàyquạđenđangtranhnhauxỉaxácmộtconchó.Nhữngánhnắnggaygắtđầutiênbáotrướcmộtngàyngộtngạt.

-Chúngtahãyđikhỏiđâymau,baymàđi!-Tướngquânnói.-Takhôngmuốnnghetiếngsúnghànhhình!

HôsêPalaxiôtlạnhxươngsống.Ôngđãsốngcáikhoảnhkhắcấytạinơikhácvàomộtthờikỳkhác,vàTướngquânlúcnàygiốnghệtlúcấy,chântrầnđứngtrênsànnhàlátgạch,mặcchiếcquầntrongdàiốngvàđộichiếcmũngủ.Đólàmộthìnhảnhxaxưađượcnhắclạitrongthựctại.

-Không,chúngtakhôngnghethấytiếngsúngnổ.-HôsêPalaxiôtnói.Rồivớisựcânnhắckỹlưỡng,ôngnóithêm.-TướngPiacđãbịbắnởAnggôxturavàkhôngphảingàyhômnayvàolúcnămgiờchiềumàmộtngàynhưhômnayđãcáchđâymườibanămrồi!

TướngManuênPiac,mộtngườilaiđenươngngạnhsinhtạiCuraxao,bamươinhămtuổi,cónhiềuvinhquangnhấttronghàngngũcácnhàquânsựáiquốc,đãdámtháchthứcquyềnlựccủaTướngquân,khiquânđộigiảiphóngđòihỏiphảithốngnhấtcáclựclượngcủamìnhhơnbaogiờhếtđểchặnđứngmọisựđiêncuồngcủaMôriđô,chỉhuyquânđộiTâyBanNha,Piacđãkíchđộngngườidađen,ngườilaiđenvàngườilaidađỏ,vàtấtcảnhữngkẻđóiráchcủađấtnướcđứnglênchốnglạiquýtộcdatrắngởCaracatdoTướngquânnuôidưỡng.DanhtiếngcủaôngtavàvầnghàoquangChúacứuthếcủaôngtachỉcóthểsosánhvớinhữngthứđócủatướngHôsêĂngtôniôPaêthoặccủatướngBôvêt,ngườithựctiễn,đangcóảnhhưởngđếncácsĩquandatrắngcủaquânđộigiảiphóng.Tướngquândùngđủmọicáchnhưngkhôngthuyếtphụcđượcôngta.Cuốicùng,theolệnhcủaTướngquânôngtabịbắtvàgiảiđếnĂnggôxtura,thủđôlâmthời,nơithếlựccủaTướngquânđãmạnhhẳnlênnhờcácsĩquangầngũinhấtcủangài,màtrongsốđócóvàingườicùngđivớingàitrongchuyếnđicuốicùngdọctheosôngMănggơđalêna.TronghộiđồngquânnhândochínhngàichỉđịnhvàcácbạnquânnhâncủaPiacđãluậntộiôngta.HôsêMariaCarênhôđóngvaicôngtốviên.LuậtsưbàochữachẳngphảilòebịpmớicóthểđềcaoPiacnhưlàmộttrongnhữngtrangnamnhirạngrỡcủacuộcchiếnđấuchốnglạichínhquyềnthựcdâncủaTâyBanNha.Ôngtabịbuộctộilykhai,nổiloạnvàphảnbội,bịkếttửhìnhcùngvớiántướcbỏmọicấpbậcquânsự.NếucóhiểubiếtcácchiếncôngcủaôngtathìkhôngthểtinrằngbảnánlạiđượcTướngquânphêchuẩn,vàkhôngthểtinđượcđiềuđó có thểxảy ra trong thờiđiểmMônidôđã chiếm lại vài tỉnhvà tinh thần củanhữngngườiyêunướcxuốngrấtthấpđếnmứcngườitasợsẽcósựtanrã.Tướngquânnhậnđượcsựphảnứngmãnhliệttừnhiềuphía,đãthânáinghecảmtưởngcủanhữngngườibạngầngụinhấtcủamình,trongđócóBrixênhôMênhđêt,nhưngquyếtđịnhcủangàilàkhôngthểthayđổiđược.NgàihủybỏbảnángiángcấpvàkýbảnántửhìnhnàyvànócàngnghiêmtrọnghơnkhingàiralệnhphảibắnPiacchocôngchúngxem.Đólàmộtđêmdàilêthêtrongđómọiđiềuxấucóthểxảyra.Ngàymườisáuthángmười,vàolúcnămgiờchiều,bảnánđượcthihànhdướiánhnắngdữdộitrênquảngtrườngcủathànhphốĂnggôxtura,thànhphốmàchínhPiacquétsạchquânTâyBanNhasáuthángtrướcđó.Viênchỉhuyđộihànhhìnhralệnhthulượmnhữngmảnhvươngvãicủaxácmộtconchóbịquạmổ,vàđóngkíncáccửavàoquảngtrườngđểngănchặnđámsúcvậtthảrôngcóthểlàmchobuổihànhhìnhkémphầntrọngthể.YtừchốiPiacdanhdựcuốicùngđượcralệnhchođộihànhhìnhbắn,vàdùngsứcmạnhbịt

mắtôngtanhưngykhôngthểngănôngtatừgiãthếgianbằngmộtcáihôntrêncâythánhgiávàmộtlờichàotừbiệtđốivớiláquốckỳ.

Tướngquântừchốidựbuổihànhhình.NgườiduynhấtởcạnhngàitrongnhàngàilàHôsêPalaxiôt,vàôngđãnhìnthấyngàitựchiếnđấuvớibảnthânđểghìmnướcmắtkhinghethấytiếngsúnghànhhình.Tronglờituyênbốgửichoquânđội,ngàinói:“Hômqualàmộtngàynhứcnhốicủatráitimta”.-Trongphầnđờicònlạicủangài,Tướngquânphảinhắcđinhắclạirằngđólàmộtđòihỏichínhtrịtừngcứuvãnđấtnước,ngàiđãthuyếtphụcnhữngngườikhởinghĩavàđãtránhnộichiến.Trongmọitrườnghợp,việchànhhìnhPiaclàmộthànhđộngkịpthờinhấtvàvớinóngàiđãcủngcốngaylậptứcquyềnlựccủamình,thốngnhấtđượcsựchỉhuyvàdọnquangconđườngvinhquangcủamình.

Mườibanămsau,tạithịtrấnSôlêdat,hìnhnhưngàicũngkhôngbiếtrằngmìnhlànạnnhâncủamộtcơnđiênloạncủathờigian.Ngàitiếptụcngắmquảngtrườngchođếnkhixuấthiệnmộtbàgiàănvậnráchrướicùngvớimộtconlừathồquảdừatươiđembánchongườitalấynướcuốngkhiquaquảngtrường,vàcáibóngcủabàgiàđãlàmđámquạđengiậtmìnhhoảnghốtbay.Lúcđó,ngàitrởlạivõng,buôngmộttiếngthởdàinãoruột,vàdẫukhôngaihỏi,ngàiđãđưaracâutrảlờimàHôsêPalaxiôttừngmuốnbiếtngaytừcáiđêmbikịchởĂnggôxtura.

-Rồisẽlạilàmlạiđiềuđó!-ngàinói.

Nguyhiểmlớnnhấtlàđibộ,khôngchỉbởinỗinguycủamộtcúngãmàvìviệcđilạicủangàilàcựckỳvấtvả.Ngượclại,thậtlàdễhiểutrongviệclênxuốngbậcnhàcầnphảicóngườigiúpngàichodùngàiđủkhảnăngmộtmìnhlàmlấyviệcđó.Tuynhiên,trênthựctếngàicầncómộtcánhtayđểvịnthìngàilạikhôngchophépbấtkỳaichìacánhtayrachomình.

-Xincámơn!-Ngàinói.-Nhưngtavẫncóthểtựlàmlấy.

Cómộtngàyngàiđãkhôngthể.Ngàichuẩnbịtựmìnhbướcxuốngbậcthềmthìngàithấychóngmặt,“Tangãmàkhônghiểuvìsaovàsuýtnữathìchết”,ngàikểlạivớimộtngườibạn.Còntồitệhơnnữa:Nhờphépmàungàiđãkhôngchếtbởivìngàingấtxỉungaybênbờbậcthềmvànằmyênởđóchứkhôngtheođàmàlăntừtrênxuống.

BácsĩGaxtenbôngđôkhẩncấpđưangàiđến thànhphốcổBarăngcađêSăngNicôlat trênchiếcxecủađônBactalômêMôlinarêt,ngườitừngchongàitrọtrongnhàmìnhtrongchuyếnđếnthămtrướcđây,vàđãchuẩnbịsẵnchongàichínhcáiphòngrộngthoánggiónhìnraĐạilộAnchaấy.Trênđườngđi,mộtthứnướcvàngđặcsệtvốnkhôngđểngàiyênbắtđầumưngmủởgócmắttrái.Ngàiđitrongtâmtrạngthờơvớitấtcả,vàthithoảngdườngnhưngàiđangcầukinhkhimàthựcrangàiđangnhẩmđọctrọnvẹncáckhổcủanhữngbàithơyêuthíchcủamình.Bácsĩdùngkhăntaycủamìnhlaumắtchongàivàngạcnhiênrằngngàikhôngtựtaylaulấybởingàivốnrấtghentỵvớisựkhéoléocủabảnthânmình.Khixehầunhưbướcvàocửaôthànhphốthìmộtđànbòcáilồngnhồngđirasuýtnữađènátchiếcxe,vànólàmđổchổngkềnhchiếcxesongmãcủachasứ.Vịnàylộnvòngtrênkhôngtrungrồiđứngngaydậy,ngườitrắngbệchphủtoàncátchođếntậntóc,tránvàhaibàntaybêbếtmáu.Khiđãquacơnhoảnghồn,nhữngngườilínhbộbinhđãphảimởlốiđiquađámđôngtòmòvàtrẻconcònđểtruồngchỉthíchxemvụtainạnmàchẳnghềquantâmxemailàvịkháchtựanhưmộtngườichếtngồiởtrongxe.

Bác sĩ đến trìnhdiện trướcvị linhmụcnhưmột trong số rất ít người từngđứngvềpheTướngquântrongthờikỳcácđứcgiámmụcđứngtrênbụtgiảngnổitrậnlôiđìnhchốngngàivàngàibịrútphépthôngcôngvìtộilàhộiviênđầydụcvọngcủahộiTamđiểm.Tướngquânhìnhnhưkhônghaybiếttýgìvềchuyệnxảyra,vàngàichỉnhậnbiếtthếgiớikhinhìnthấymáutrênchiếcáothầytucủachasứ,vàvịnàyyêucầungàisửdụngquyềnlựccủamìnhcanthiệpđểlàmsaochođámbòcáikhônglồngnhồngđiởngoàiđườngtrongmộtthànhphốvốnđãkhôngthểđibộmàkhôngnguyhiểmvớicơmanxecộchạytrênđườngquan.

-Xinđứcchađừngrầulòng!-Ngàinóimàkhôngnhìnchasứ-Cảnướcđềuthếcả.

Ánhnắnglúcmườimộtgiờtrưađứngimtrênđườngphốphủđầycátđãrộnglạivắngbóngngười,vàcảthànhphốđangtronghơinóng.Tướngquânvuivẻvìkhôngphảiởlạiquáthờigiancầnthiếtđểhồiphụcsứckhỏesaucúngãvàđểrađitrênmộtcontầugiữalúcbiểnđộng,bởivìsáchthuốccẩmnangnóirằngsaysónglàrấtcólợiđểkhuấyđộngmủởganvàđểrửasạchdạdày.Ngàibìnhphụcnhanhchóngsaucúngã,nhưngviệclàmchocontầuvàthờitiếtxấuphùhợpvớinhauthìchẳngdễdàngchútnào.

Cáutiếttrướcsựtêliệtcủacơthểmình,Tướngquânkhôngcònsứcđểthamgiavàocáchoạtđộngchínhtrịhoặcxãhội,vànếungàitiếpkháchthìđólànhữngngườibạncốtrivãnglaiquathànhphốđếnđểvĩnhbiệtngài.Ngôinhàrộngrãimátmẻ,vànómátmẻchongàiđếnthángmườimột,vàcácchủnhânngôinhàđãbiếnnóthànhbệnhviệngiađìnhchongài.ĐônBactalômêMôrinarêtlàmộttrongsốrấtnhiềungườibịphásảnbởichiếntranhvàcáiduynhấtchiếntranhđểlạichoônglàchứcvụquảntrịbưuđiệnmàôngđãgánhvácmườinămnaykhôngmộtđồnglương.Ônglàngườirấthàohiệpđếnmứctrongchuyếnđếnthămtrướcđây

Tướngquânđãgọiông là cha.Bàvợông, làmộtngườiđànbàănmặcdiêmdúavàngangngạnh,đãdồnhếtthờigiờcủamìnhvàoviệcdệtđăngtenvốnbánchạytrênnhữngcontầutừchâuÂutới,nhưngkhiTướngquânđếnởđâybàđãdànhhếtthờigiờcủamìnhđểphụcvụngài.BàđãtrộndầuôliuvàođậulăngmàđinhninhtinrằngmónănnàyrấtbổchonhữngcơntứcngựccủangàivàTướngquânphảinhắmmắtnhắmmũiănđểtỏlòngbiếtơn.ViệcđóđãgâynênmốibấthòagiữabàchủnhàvàbàđầubếpPhecnăngđaBariga.

CáilàmchoTướngquânkhóchịuhơncảtrongnhữngngàyấylàsựmưngmủcủavếtthươngởgócmắttráitừngkhiếnngàiủrũ,chođếnkhinóphảiđầuhàngtrướcthứthuốcrỏmắtlàmtừnướcquảtáo.ThếlàTướngquânlạithamgiacácvánbài,mộtniềmanủichốclátđểquênđisựtratấncủamuỗixăngtuđôvàcáibuồnlúcchiềubuông.Mộttrongnhữnglúchiếmhoivàsựânhậncủangàiđạttớicaotrào,bằnggiọngnửađùanửathậtngàiđãtranhluậnvớichủnhàvàđãkhiếnhọngạcnhiênvớikết luậnrằngmộtkỷniệmđẹpgiá trịhơncảngàn trậnthắng.

-Kểcảtrongtrườngchínhtrịnữa?-đônMôlinarêthỏi.

- Nhất là trong chính trị! - Tướng quân nói - Kỷ niệmmà chúng ta không cùng có vớiSăngtăngđeđãlàmchochúngtathấtbạitấtcả.

-Tronglúccònbạnthìcònniềmtin!-Môlinarêtnói.

-Ngượclạihoàntoàn!-Tướngquânnói-Khôngphảisựphảntrắccủakẻthùtamàchínhsựkhônngoancủabạnbèlàcáiđãtiêudiệtniềmvinhquangta.HọchínhlànhữngkẻbỏrơitatrongtaihọacủaHộinghịÔcanha,lànhữngkẻlừaphỉnhtatrongcáitròhềquânchủ,lànhữngkẻbuộctatrướctiênphảiđitìmsựtuyểncửvớichínhnhữnglýlẽmàsauđóbuộctaphảitừchứcvàgiờđâyhọcầmtùtatạicáiđấtnướcnàynơichẳngcógìkhiếntaquantâm.

Mưadầmdèkéohếtngàynàysangngàykhác,độẩmbắtđầumởnhữngkhehởtrongkýức.CáinóngcàngngộtngạthơnđếnmứcngayvềbanđêmTướngquânphảivàilầnthayáosơmiđẫmmồhôi. “Tacảmthấymìnhbịhấptrongnồihơi”,ngài thanvãn.Mộtchiềunọ,Tướngquânngồiliềnbagiờởngoàibancôngđểngắmnhìncáidòngnướcchảytrênđườngnhưthácđổdomộtcơnmưaràodữdộitừngmuốnkéosậpnhữngngôinhàlợplángôgâynên,nócuốntheonàorácrưởitrongcácxómnghèo,nàođồănthứcđựng,nàoxácnhữngconvậtchết.

TưlệnhHoanGlen,thịtrưởngthànhphố,đếnnhàtronghoàncảnhmưabãođểbáochongàibiếtrằngôngtađãtốnggiammộtphụnữ,ngườihầucủangàiVixban,bàtabánnhữnglọntócmàtướngquâncắtởthịtrấnSôlêđatnhưlànhữngdivậtthiêngliêng.Hơnmộtlầnnữa,ngàiđauthắtlòngnhậnthấyrằngtấtcảnhữnggìcủamìnhđềubiếnthànhcácthứhànglưuniệm.

-Ngườitaxửsựvớitanhưthểtađãchếtrồi!-ngàinói.

BàMôlinarêtđãxêdịchchiếcghếxíchđuđếngầnbànchơibàiđểngherõcâuchuyện.

-Ngườitaxửsựvớingàinhưngàiđãlà…-bànói-mộtvịthánh!

-Thôiđược!-ngàinói-Nếuđúngnhưvậythìhọhãythảngườiđànbàdạidộtđángthươngấyra.

Ngàikhôngđọcsáchnữa.NếucầnphảiviếtthưthìngàibằnglòngvớiviệcnóiýcầnviếtchoPhecnăngđôđểchàngviếtvàngàikhôngđọclạingaycảrấtíttừcầnviếttheosaukhiký.Suốt

buổingàingồiởbancôngngắmnhìnquangcảnhquạnhhiutrênnhữngđườngphố,nhìnconlừathồnướcđiqua,nhìnngườiđànbàdađentrơtrẽnvàhạnhphúcbáncábiểnkhô,nhìnnhữngđứatrẻtừtrongtrườngbướcraphốvàolúcđúngmườimộtgiờtrưa,nhìnchasứmặcchiếcáothầytuváchằngváđụp,ngườitừsânnhàthờilàmdấubanphướclànhchongàivàtựtôiluyệntrongcáinóng.Vàolúcmộtgiờchiều,tronglúcnhữngngườikhácngủtrưa,Tướngquânmentheobờnhữngconmươngnướcđenngòmđểbằngchiếcbóngcủamìnhlàmgiậtmìnhnhữngđànquạđentìmmồiởchợ,vàvẫytaychàochỗnọ,chỗkiađốivớirấtítngườinhậnrangàitrongtìnhtrạngănvậnxivinvàsốngdởchếtdở,vàngàiđiđếntậndoanhtrạicủanhữngngườilínhbộbinh,mộtcáilánváchtrátđấtởtrướccảngbiển.Ngàilochotinhthầncủaquânlínhđangbịcuộcsốngnhàmchángậmnhấmvàđiềunàyngàithấyrấtrõởsựlộnxộntrongtrạilínhmàcáimùikhắmlặmcủanóđãđếnmứckhôngchịunổi.Nhưngmộttaythượngsỹ,vốncómặttrongtìnhtrạngtrìđọnggâynênbởisựchánchường,đãkhiếnngàikinhngạctrướcsựthậtkhianhtanói:

-ThưaTướngquân,cáilàmkhổchúngtôikhôngphảilàtinhthầnmàlàbệnhlậuạ!

Chỉlúcấyngàimớibiết.Cácthầythuốcđịaphươngthìđãtrổhếtngónnhànghềtrịlậubằngrửathuốctímvàđắpđườngsữavàochỗđau,đãchuyểnvấnđềnàylêncácchỉhuyquânđội,vànhữngngườinàyđãkhôngđiđếnthốngnhấtvớinhauvềđiềuhọcầnphảilàm.Cảthànhphốđãởtrongdòngchảycủanỗinguyhiểmđedọanóvàquânđộiquangvinhcủanướccộnghòađãbịnhìnnhậnnhưkẻtruyềndịch.Tướngquân,vốnítngạcnhiêntrướccáiđiềungườitasợ,đãdứtkhoátgiảiquyếtvụnàybằnglệnhcấmtrạituyệtđối.

TronglúcTướngquânđangnảnlòngvìthiếutintức,dùrằngtin lànhhaytindữ,thìmộtngườiđưathưcưỡingựađếnnhàmangtừSăngtaMactavềmộtbứcthưkhóhiểucủatướngMôngtida:“Ngườiđànôngđãthuộcvềchúngtavềcácbướcđiđãvàođúngconđườngtốtđẹprồi”.BứcthưđóđốivớiTướngquânhếtsứclạlùngvàcáicáchthứcnóinăngcủanóhếtsứcbìnhthườngđếnmứcngàiđãhiểutrongbộtổngthammưucómộtvấnđềcựckỳquantrọngnàođó.VàcólẽnócóliênquantớichiếndịchRiôhacha,chiếndịchđãchongàiđitrướclịchsửmàchẳngaimuốnhiểu.

Thậtlàbìnhthườngtrongthờikỳmàcáctintứcbịđảolộnvàcácđơnvịquânđộibịxáotrộnvớimụcđíchbảovệanninh,kểtừkhisựlườinháccủacácchínhphủđãkếtliễucáchệthốngthưmậtmãtừngrấthữuhiệutrongcáccuộcmưuphảnđầutiênchốngTâyBanNha.CáiýnghĩchorằngcácnhàquânsựtrongđócóMôngtidađánhlừangàilàmộtnỗibậntâmtrướcđây,vànó càng làm phức tạp thêm nỗi háo hức của Tướng quân. Vậy là Tướng quân phái HôsêPalaxiôtđiSăngtaMactavớicớđitìmmuavàichairượuTâyBanNhakhôngcóđườngvàbiatrắngvốnkhôngtìmraởchợđịaphương.Nhưngmụcđíchđíchthựccủachuyếnđinàylàgiảimãđiềubíhiểmtrongbứcthưkia.Nộidungbứcthưấyhếtsứcđơngiản:MôngtidamuốnnóivớiTướngquânrằngchồngcủaMirangđaLynđayđãđượcchuyểntừnhàtùHonđađếnnhàtùCáctahênavàdođóviệcânxáchỉcònítngàythôi.TướngquâncảmthấyrấthoangmangtrướctínhchấtdễdàngcủađiềubíhiểmkiađếnmứcngàikhôngthấyvuitrướcđiềutốtđẹpmàngàiđãlàmchovịnữcứutinhngườiHamaica.

ĐứcgiámmụcởSăngtaMacta,bằngbứcthưtựtayviếtđãbáochoTướngquânbiếtngaytừđầuthángmườimộtrằngôngtavớisựsuynghĩsâusắclàngườivừamớilàmhòadịunhữngsự sôi động tại cư dân láng giềng La Xiênaga, nơi tuần lễ trước định nổi dậy để ủng hộRiôhacha,TướngquântựtayviếtthưcảmơngiámmụcvàđềnghịMôngtidacũnglàmnhưvậy,nhưngngàikhôngthíchviệcgiámmụcvộivàngđòingàiphảichịuơnmình.

CácquanhệgiữaTướngquânvớitiênsinhExtêvêtkhôngbaogiờlàcácquanhệsuônsẻcả.Dưới sự chỉhuy của câygậyđứcgiáo chủ, tiên sinhExtêvêt làmột chínhkháchbốcđồng,nhưngítthôngminh,ngườichốnglạinềncộnghòatừđáysâutâmhồnmình,vàchốnglạisự

toànvẹncủa châu lục, và chống lại tất cảnhữnggì có liênquan tới tư tưởngchính trị củaTướngquân.TạiHộinghịAtmirablê,hộinghịmàtiênsinhđượcbầulàphótổngthống,tiênsinhExtêvêtđãhiểurõnhiệmvụthựctếcủamìnhlàphảilàmtêliệtquyềnlưccủaSucrê,vàtiênsinhthựcthinóbằngsựranhmãnhhơnlàbằngnghịlựctrongviệcbầulạicácvịlãnhđạocũngnhưtrongnhiệmvụmàhọcùngnhauthựchiệnđểtrùliệumộtgiảipháphòahoãnvớiVênêxuêla.VợchồngMôlinarêt,vốnhiểurõnhữngbấthòađó.Khônghềngạcnhiên tínàotrongbữaănlúcbốngiờchiềukhiTướngquânđónhọvớimộttrongsốnhữngcâucáchngôncótínhtiêntricủamình:

-Concáichúngtasẽrasaođâykhichúngsốngởmộtđấtnướcmàcáccuộccáchmạngbịdậptắtbởisựkhônngoancủamộtđứcgiámmục?

BàMôlinarêtđãcãilạingàibằngmộtcâunóiâuyếmnhưngrấtkiênquyết:

-DẫuTướngquâncólý,tôikhôngmuốnbiếtđiềuđó.-Bànói.-ChúngtôilànhữngngườitheođạoThiênChúatừthờitổtiênmình.

Tướngquânđáplạingay.

-ĐứcgiámmụcExtêvêtlàngườiđángphảihoàinghihơncả,bởiôngtalậplạihòabìnhởLaXiênagakhôngphảivìtìnhyêuđốivớiChúamàvìđểduytrìsựthốngnhấtcácconchiêncủamìnhlạitrongcuộcchiếntranhchốngCáctahêna.

-ChúngtaởđâycũngchốngchếđộđộctàiởCáctahênađấychứ!-ÔngMôlinarêtnói.

-Tabiết!-Tướngquânnói.-MỗimộtngườiCôlômbiađềulàmộtnướcthùđịchmà.

TừSôlêđat,TướngquânđãyêucầuMôngtidahãygửichongàimộtchiếctàunhỏđếncảngSabanidađểngàithựchiệndựđịnhtrụchếtmủtrongmậtnhờnhữngcơnnônọedosaysónggâynên.MôngtidachậmtrễtrongviệclàmvuilòngngàivìđônHoakinhđêMiê,ngườiTâyBanNha,theotưtưởngcộnghòa,vốnlàbạncủathuyềntrưởngEnbơc,đãhứasẽchoôngmượnmộttrongnhữngcontàuthủyvẫnchởkháchtrênsôngMăcgơđalêna.Vìđiềuđókhôngthểthựchiệnđược,nêngiữathángmườimộtMôngtidađãpháimộtthươnggiangườiAnhđếnSăngtaMactamàkhônghềbáotrước.Ngaysaukhibiếttinđó,Tướngquânliềndãibàyrằngngàicầntranhthủdịpnàyđểrờibỏđấtnước.

“Taquyếtchíđiđếnbấtcứđâuđểkhỏichếtởđây!”ngàinói.Sauđóngàirùngmìnhtrướcđiềmbáo:Camilơđangngồitrênmộtbancôngđầyhoahướngmặtrabiểnđợichờngàibằngcáchdõimắtnhìnrabiểnđếntậnđườngchântrời,vàngàithởdài.

-ỞHamaicangườitayêumếnta!

NgàidặndòHôsêPalaxiôtđểôngchuẩnbịhànhlý,đêmấyngàithứcrấtkhuyađịnhtìmmộtsốgiấytờmuốnmangtheobằngbấtcứgiánào.Ngàimỏimệtlắmđếnmứcngủliềnbagiờ.Khi trời sáng, với haimắtmở to, chỉ lúc ấy ngàimới nhận ramình đang ở đâu khi HôsêPalaxiôtcấttiếngtụngkinh.

-TamơthấymìnhđangởSăngtaMacta!-ngàinói.-Đólàmộtthànhphốrấtsạchsẽ,toànnhàtrắngvàgiốnghệtnhau,nhưngnúinontrùngđiệpchemấtbiển.

- Vậy là không phải SăngtaMacta rồi, thưa ngài! - Hôsê Palaxiôt nói. - Đó là thành phố

Caracat.

BởigiấcmơcủaTướngquânchothấyrõngàisẽkhôngđiHamaica.NgaytừsángtinhmơPhecnăngđôđãcómặttạicảngđểchuẩnbịchuđáochochuyếnđivàkhitrởvềchàngthấychúmìnhđangđọcđểUynsơnviếtbứcthưtrongđóngàiyêucầuUcđanêtagửichomìnhhộchiếumới,bởihộchiếudochínhphủbị lậtđổtrướcđâynaykhôngcòngiátrịnữa.Đólà lờigiảithíchduynhấtmàngàiđưarađểnốilạichuyếnđiranướcngoài.

Tuynhiên,tấtcảmọingườiđềuthốngnhấtvớinhaurằnglýlẽchânthựcnhấtlàcáctintứcngàinhậnđượcsángnayvềcáccuộchànhquânnhằmchiếmlấyRiôhacha.Tổquốcđãsụpđổthànhtừngmảng,bóngmanộichiếnđãhiệnrõtrênnhữngđổnátcủanó,vàkhônggìlàmngàikhóchịubằngviệcchongàithấyrõcáimặttráicủacuộcsốngthực.“KhôngcósựhysinhnàomàchúngtakhôngsẵnsàngchịuđựngđểcứulấyRiôhacha”,ngàinói.BácsĩGaxtenbôngđô,quantâmnhiềutớinhữnglolắngcủangườiốmhơnlàtớicácthứbệnhvôphươngcứuchữacủangài,làngườiduynhấtbiếtnóivềsựthậtmàkhôngkhiếnngàinhứcnhối.

-ThếgiớiđangsụpđổthếmàTướngquanchỉquáquantâmtớiRiôhacha!-Bácsĩnói. -Chẳngbaogiờchúngtamơtớiniềmvinhdựtươngtự.

Ngàibáclạingaylậptức:

-Riôhachacònphảiphụthuộcvàovậnmaycủathếgiới.

NgàithậtlòngtinđiềuđóvàngàiđãkhônglàmdịunhẹnỗiháohứctinrằngcácbướcđicủachiếndịchgiảiphóngMaracaibôđãvàođúngkếhoạchđịnhtrước,tuynhiênchúnglạiởxathắnglợihơnbaogiờhết.TronglúcthángchạpcùngvớinhữngbuổichiềuvàngtrongsuốtnhưđátôpangàycàngđếngầnthìngàikhôngchỉsợmấtRiôhachavàcólẽcảvùngduyênhảimàcònsợVênêxuêlatổchứccảmộtđạoquânnhằmxóasạchnhữngướcmơcủangài,xóađếntậnnhữngdấuvếtcuốicùng.

Kểtừtuầntrước,thờitiếtđãbắtđầuthayđổi,vàởnơitrướcđâycónhữngtrậnmưadầmdềnặngnềnayđãmởramộtbầutrờiquangđãngvànhữngđêmnhấpnháycácvìsao.Tướngquângiữtháiđộthờơtrướcvẻkỳdiệucủađấttrời,lúcnằmyênsuytưtrênvõng,lúcchơibàimàkhônghềbậntâmđếnsốphậnmình.Sauđóítlâu,tronglúcchơibàiởphòngkhách,mộtcơngiómạnhtừbiểnthổivàocuốnphăngnhữngquânbàitrêntayvàgiậttungcácchốtcủasổ.BàMôlinarêt,thảngthốttrướcđiềmbáođếnsớmcủamùathầntrợ,đãthốtlên:“Thángchạprồi!”.UynsơnvàHôsêLaurênhxiô-Sinvavộivàngđóngchặtcáccửasổđểngănkhôngchocơngiógiậtcuốnphăngngôinhàđi.Tướngquânlàngườiduynhấttrầmtưtrongýnghĩtậptrungcủamình.

-Thángchạprồimàchúngtavẫngiẫmchântạichỗ!-Ngàinói.-Thậtlàcólýkhingườitabảorằngthàcónhữngthượngsỹtồicònhơncónhữngtướnglĩnhvôdụng.

Ngườilạitiếptụcchơibài,ởgiữachừngmộtvánbài,ngàiđặtquânbàicủamìnhsangmộtbênrồibảoHôsêLaurênhxiôSinvahãychuẩnbịmọithứđểrađi.ĐạitáUynsơn,ngàyhômtrướcđãbốclầnthứhaihànhlýcủamìnhtừtàulênbờ,vôcùngngạcnhiên.

-Tàuđãnhổneođirồi!Chàngnói.

Tướngquânbiếtđiềuđórồi.“Tàuấykhôngphảilàtàutốt”,ngàinói.“CầnphảiđếnRiôhachađểxemliệuchúngtacóthuyếtphụcđượccáctướng lĩnhnổi tiếngcủachúngtaquyết tâmgiànhthắnglợicuốicùngkhông”.Trướckhirờikhỏibànbài,Tướngquâncảmthấymìnhphải

thanhminhvớichủnhà.

-Đóhoàntoànkhôngphảilàmộtđòihỏicủachiếntranh,màchỉlàmộtvấnđềdanhdựthôi.-Ngàinóivớihọ.

Vậylàvàolúctámgiờsángngàymồngmộtthángchạp,TướngquânlênconthuyềnhaicộtbuồmManuênđượchộtốngbởiconthuyềnbốncộtbuồmGrampus,thuyềncủaHoaKỳ,màngoàiviệcđượcvũtrangtốtnócòncómộtbácsĩphẫuthuậtlànhnghề:bácsĩNit.Tuynhiên,khiMôngtidanhìnthấytìnhtrạngthươngtâmcủaTướngquân,đãkhônglàmtheoquanđiểmcủabácsĩNit,vàôngđãhỏiýkiếnbácsĩđịaphươngnênnhưthếnào.

-TôikhôngtinrằngTướngquânchịunổichuyếnđibiểnnày!-BácsĩGaxtenbôngđônóivớitướngMôngtida.-Nhưngcứđểngàiđi:dùcóchuyệngìxảyrathìvẫnhơnlàcứsốngnhưthếnày.

NướcởXiênagaGrăngđêchảylờđờvànóng,vàbốclênmùixúkhí,dođóhaiconthuyềnđãđirabiểnđểtranhthủnhữngcơngióbắcđầumùamànămấychúngrấthiềndịu.Conthuyềnhaicộtbuồm,đượcgiữgìncẩnthậnvàcómộtbuồnggiườngnằmdànhsẵnchoTướngquân,làconthuyềnsạchsẽvàtiệnlợi,vànócócáchđitrênbiểnrấtnhộn.

TướngquânlênthuyềnvuivẻvàngàimuốnđứngtrênmuiđểngắmcửakhúcsôngGrăngđêthuộcsôngMăcgơđalêna,màphùsacủanóđãphavàonướcởchỗnàycáimàuchìxámvàmàuchìnàykéodàiramãingoàibiểnthêmnhiềuhảilý.Ngàivậnmộtchiếcquầndạcũ,độichiếcmũnanrộngvành,mặcchiếcáobludôngcủalựclượnghảiquânAnhdothuyềntrưởngconthuyềnMỹtặngngài,vàdiệnmạocủangàitươitỉnhhơntrongánhnắngchóichangvàgiómát.Trọngdanhdựcủangài,thủythủthuyềnMỹđãsănđượcmộtconcámậpkhổnglồ,màtrongbụngnókhimổrahọthấyngoàimộtsốđồvậtbằngkimloạicòncócảbộbànđạpcủayênngựa.Vớiniềmvuicủakháchdulịch,Tướngquânthưởngthứcconvậtchođếnkhimệtnhoài,rồilạitrầmtưsuynghĩ.NgàirahiệuchoHôsêPalaxiôtđếngầnrồinóithầmvàotaiông.

-Vàogiờnày,cólẽchaMôlinarêtđãđốtchănvàchôntấtcảthìarĩarồi!

VàokhoảnggầntrưađoànthuyềnđitrướcconđầmXiênagaGrăngđê,mộtmặtnướcbaolađụcngầulànơiđủgiốngchimtrờiđangtranhnhaubắtmộtđàncánổi.Giữabiểnvàđầmlầylàmộtdoiđấtbằng,nóngbỏngdiêmsinh,ánhsángtrongvắt,khôngkhítronglành,tạiđâycócáclàngcủadânchàivớilướiphơingoàisân,xahơnnữalàcưdânLaXiênapamàtrongnhữngbóngmabanngàycủanótừnglàmchocáchọctròcủaHumbonnghingờkhoahọccủaông.BênkiaXiênagaGrăngđênổilênchiếcvươngmiệnvĩnhcửu,đỉnhcủadãySiêraNêvađa.

Conthuyềnhaicộtbuồmvuivẻ,hầunhưbaytrênmặtnướctrongsứcđẩythanhtĩnhcủanhữngcánhbuồm,làhếtsứcêmdịuvàthăngbằngđếnđộnókhônggâychoTướngquâncáitrạngtháinônnaođểtrụcmủtrongmậtra.Tuynhiên,sauđóítlâu,thuyềnđitrướcmộtmỏmnúinhôrabiểnvànướcởđâytrởnêndữtợnvàgióthổilàmnướccuộnsóngtrắngbạcđầu.Tướngquânquansátsựthayđổiấyvớiniềmtinmới,bởithếgiớibắtđầuchaođảoquaytròncùngvớinhữngconchimănthịtlượnvòngtrênđầungài,vàmộtthứmồhôilạnhlàmngàiướtáosơmivàđôimắtngàiđẫmlệ.MôngtidavàUynsơnvộigiữchặtlấyngài,bởingàinhẹtênhtênhđếnmứcmộtcúsóngcuộnđãcóthểhấtngàixuốngbiển.Vàolúcchiềubuông,khithuyềnvàovùngnướclặngtrongvịnhSăngtaMăctathìcơthểốmyếucủangàichẳngcòngìđểmànônranữa,vàngàilịmđinhưchếttrênchiếcgiườngcủathuyềntrưởng,nhưnglòngđầycảmkích trướcnhữngướcmơcủamìnhđãđược thựchiện.TướngMôngtida cựckỳhoảnghốttrướctìnhtrạngsứckhỏecủangàiđếnmứctrướckhilênbờôngđãphảinhờbácsĩNitthăm

bệnhchongàimộtlầnnữa,vàvịnàyquyếtđịnhphảimangngàilênđấtliềngấpbằngchiếccángtay.

NgoàichínhsựhờhữngcủangườidânSăngtaMactatrướctấtcảnhữnggìcóliênquantớimộtvàitinchínhthứcđượcthôngbáo,còncóvàilýdokhácchothấyrằngcórấtítngườiđónngàiởbếncảng.SăngtaMactalàmộttrongsốnhữngthànhphốkhôngdễgìbịlôicuốnvàocơnlốccộnghòa.NgaycảsaukhinềnđộclậpcủachâuMỹđượckhẳngđịnhbằngchiếndịchBôcada,phóvươngSamariôđãtrốnởđâyđợiquânchiviệntừTâyBanNhađến.ChínhTướngquânđãvàilầnđịnhgiảiphóngSăngtaMactamàkhôngthành,vàchỉcóMôngtidalàmđượcđiềuđókhinềncộnghòađãđượcdựng lên.Đểchống lạiCactahêna,ngườitađãđộngviênđượcnhiệttìnhcủatấtcảdânchúngủnghộlònghậnthùcủanhữngkẻbảohoàng.BọnnàycoiCactahênalàchỗdựacủachínhphủtrungương,vàngượclạibằngchínhlòngyêumếndànhchonhữngngườiCactahêna,Tướngquânđãnuôidưỡnglònghậnthùđómàkhônghaybiết.Tuynhiên,cònmột lýdomạnhmẽhơnnữađã làmsâusắc thêmmốibấthòagiữaSăngtaMactavàCactahênalàcuộchànhhìnhđôđốcHôsêPruđênhxiôPađida,màkhônghiểuvìsaoôngtacũnglạirấtlaiđennhưtướngPiac.MâuthuẫnấycànggaygắthơnvớiviệccướpchínhquyềncủaUcđanêta,chủtịchHộiđồngquânsựtừngkếtántửhìnhđôđốcHôsêPruđênhxiôPađida.Vậylàchuôngnhàthờkhôngrònrãđổhồinhưđãthấytrướcmàkhôngaibiếtgiảithíchvìsao,vàhaimươimốtphátđạibácbắnchàođãkhôngđượcnổtạiphápđàiMôrôvìthuốcpháođểquađêmởngoàibãicátđãbịẩm.LínhphảitrầnlưngralàmviệcchođếncáchđâyítphútđểchoTướngquânkhôngnhìnthấykhẩuhiệuviếtbằngthantrênbứctườngbênnhàthờ:“HôsêPruđênhxiôPađidamuônnăm!”.Cácthôngbáochínhthứcvềchuyếnđithămthànhphốnàycủangàihầunhưchỉlàmcảmđộngsốngườiítỏiđangchờđónởbếncảng.SựvắngmặtđángkểnhấtlàsựvắngmặtcủagiámmụcExtêvêt,nhânvậtsốmộtvàdanhgiánhấttrongsốcácvịtaitomặtlớnởđây.

Chođếntậncuốinhữngnămthángdàilâucủacuộcđờimình,đônHoakinhđêMiêvẫnnhớnhưinconngườikhủngkhiếpmàngườitacángtừdướithuyềnlênbờtrongkhôngkhíngộtngạtcủađêmđầutiên.Ngườiấykhoáckínmộtáobànhtôdạ,độimộtchiếcmũtrùmlênmộtchiếcmũkhácchekínhàngchânmàyvàhầunhưchỉcònthoithópthở.Nhưngđiềumàôngnhớhơncảlàbàntay,hơithởấmnóngcủangườiđóvàđứctínhưuviệtmàngườiđóbướcxuốngcángrunrẩyđứngtrongsựgiúpđỡcủacácvệsỹđểchàotấtcả,lầnlượttừngngườimột,vớiđầyđủtướcvịvàtêntuổimỗingười.Sauđó,ngườiđólạiđểngườitabếđưalênxehoa,vàngồivậtxuốngghế,đầumệtmỏitựavàotấmtựa,nhưngđôimắtháohứcvẫntheodõicuộcđờimàquakhungcửasauđếnvớimìnhchỉmộtlầnvàsẽchẳngbaogiờnữa.

ĐoànxechỉcầnvượtquađạilộđếnthẳngngôinhàhảiquancũđãchuẩnbịsẵnchoTướngquân.Sắpsửatámgiờtốirồi,vàđólàngàythứtưnhưnglạicókhôngkhívuivẻcủangàythứbảytrênconđườngđidạoquanhvịnhđểhónggiómátđầuthángchạp.Đườngphốởđâyrộngrãinhưngbẩntưởi,vàcácngôinhànềvớibancôngchạydọcđượcgiữgìntốthơncácngôinhànềtrongtoànquốc.Nhiềugiađìnhmangbànghếrakêởngoàilềđườngđểngồimàchuyệntrò,thậmchícógiađìnhcòntiếpkháchởgiữalòngđường.Nhữngđámmấyđomđómbaygiữanhữnglùmcây,bằngthứánhsánglântinhcònsánghơncảánhsángnhữngngọnđènđãsoisángconđườngquanhbiển.

Ngôinhàhảiquancũlàngôinhàcổnhấtđượcxâydựngởđấtnướcnày,tứclàhaitrămchínmươichínnămtrước,vànómớiđượctrùngtulại.NgườitachuẩnbịchoTướngquânmộtphòngngủởtầnghaihướngmặtrabiển,nhưngngàimuốnphầnlớnthờigianởtrongphòngkhácchínhlànơicónhiềumócđểngàimắcvõng.Tạiđâycòncómộtchiếcbànlớnquêkệchlàmbằnggỗđàohoatâmđượcbàonhẵnmàmườisáungàysaunósẽlànơiquànthithểướphương thơm củangài vận chiếc áo lễ phục cấp tướngmàu xanh không cònhàng cúc vàngnguyênchấtbởiaiđóđãdứtmấttronglúctanggiabốirối.

Chỉ có ngài dường như không tinmình đang ở rất gần cái số phận ấy. Ngược lại, bác sĩAlêchxăngdrơPrôspenRêvêrơn,mộtthầythuốcngườiPhápmàtướngMôngtidagọiđếnkhẩncấpvàolúcchíngiờ,khôngcầnbắtmạchđãnhậnrangayrằngngàibắtđầuchếttừvàinămnayrồi.Quamàuxanhtáinơicổ,quacáibộngựccứngngắclại,vàquamàuvàngkhènơimặt,ngàibácsĩnghĩrằngnguyênnhânlớnnhấtlàbệnhphổinặngvàcácquansátngàyhômsaucủaôngđãkhẳngđịnhđiềuđó.Trongbuổikhámbệnhmàbácsĩtiếnhànhriêngvớingài,lúcthìbằngtiếngTâyBanNha,lúcthìbằngtiếngPháp,bácsĩbiếtrằngngườiốmnóivềmộtnhàmáyđườngtuyệtvờicủamìnhlàđểchegiấucáctriệuchứngbệnhvànóilạcđicáccơnđaucủamình,vàbácsĩcũngbiếtrằngngườiốmtậndụngsứclựcítỏicủamìnhđểcốkhônghovàkhạcnhổtronglúckhámbệnh.Sựchẩnđoánbệnhlúcđầuđãđượckhẳngđịnhnhờcácxétnghiệm.Nhưngtừtờbáoyhọcđêmấycủaông,đólàsốbamươibađượcxuấtbảntrongmườilămngàysau,bácsĩđãgópphầnquantrọngchocáctaihọacủacơthểcũngnhưchocáiđauđớncủatinhthần.

BácsĩRêvêrơnbamươitưtuổi,làngườirấttựtin,cóvănhóavàănmặcsangtrọng.Ôngđếnđâytừsáunămtrước,rấtnảnlòngtrướcsựtrunghưngcủadònghọBuôcbôngtrênngaivàngnướcPháp,nóivàviếttiếngTâyBanNhachuẩnvàlưuloát,nhưngTướngquânđãlợidụngngaydịpđầutiênđểchúngtỏchoôngtabiếtmìnhnóitiếngPhápcũngrấtsõi.Bácsĩhàohứngnắmlấyngaycơhộiấy.

-TướngquânnóigiọngParihaylắm!-Bácsĩnói.

-ĐólàgiọngởđạilộVivienne!-Ngàinói,vẻhàohứng.

-Làmsaoôngbiết?

-TôitựhàođoánđượccảgócphốcủaParinơimộtngườiđượcnuôidưỡngchỉbởicáigiọngcủanóthôi.-Bácsĩnói.-DùrằngtôiđãsinhravàlớnlêntạimộtlàngởNoocmăngđi.

-Đólànơicóbơngonnhưngrượulạirấttồi.

-Đólàsựbímậtcủasứckhỏetốtcủachúngtôiđấy.

BácsĩđãchinhphụcđượcniềmtincủaTướngquânđểgõngóntaymàkhônglàmđauphầnngựctráicủangài.Ôngcònchinhphục lòngtincủangàinhiềuhơnnữabởiđáng lẽkêđơnthuốcmới ông ta đã tự tay bón choTướng quân uốngmột thìa xirô, thứ thuốcmà bác sĩGaxtenbôngđôchuẩnbịđểlàmdịuđicơnho,vàđưachongàimộtviênthuốcanthầnmàngàiuốngkhônghềkhángcựvìngàimuốnđượcngủ.Haingườitiếptụcnóivềđủmọichuyệnmộtcáchhờihợtthôi,chođếnkhithuốcngủcócônghiệuvàthầythuốcliềnnhónchânnhẹnhàngrakhỏiphòng.Cùngvớimộtsốsỹquan,tướngMôngtidađưabácsĩvềtậnnhà,vàôngngạcnhiênkhithấythầythuốcbảoôngrằngôngtamặcnguyênquầnáomàngủkẻobịgọiđivàobấtcứlúcnào.

RêvêrơnvàNitđãkhôngthốngnhấttrongvàicuộchộichẩntrongtuầnlễđó.RêvêrơnchorằngTướngquânbịlaophổimànguồngốccủanólàmộtbệnhviêmhọngkhôngđiềutrịcẩnthận.Quanướcdavàcáccơnsốtđịnhkỳ,bácsĩNit chorằngTướngquânbị laophổi cấp.Nhưnghọthốngnhấtvớinhaurằngtìnhtrạngcủangàiđangnguykịch.Họmờimộtsốthầythuốckháccùngthamgiahộichẩnđểgiảiquyếtdứtđiểmsựbấtđồngquanđiểmgiữahaingười,nhưngbathầythuốcởSăngtaPhevàmộtsốvịkhácởtỉnhnàyđãtừchốikhôngthamgiamàkhônghềnóirõlýdo.VậylàbácRêvêrơnvàNitthốngnhấtmộtphươngthuốchứahẹndựatrêncơsởdùngcaodánngựcđểtrịbệnhhovàthuốckýninhđểtrịbệnhsốtrétcủangài.

Tìnhtrạngcủangườiốmngàycàngtồitệhơnvàocuốituầnbởimộtcốcsữalừangàiuốngléncácthầythuốc.Mẹngàiđãuốngsữalừanónghòavớimậtongvàbắtngàiuốngkhicònnhỏđểlàmdịucơnho.Nhưngcáivịthơmấy,tuyhợpvớingàivàgợingàinhớlạinhữngkỷniệmxaxưanhấtcủamình,đãlàmngàiđaumậthơnvàmệtdãdượi,vàtìnhtrạngkiệtsứccủangàithậtlàkinhkhủngđếnmứcbácsĩNitphảivộivànglêntàurađingayđểtừHamaicapháimộtnhàchuyênmônđếnvớingài.Ôngpháihaingườicùngvớicácphươngtiệncầnthiết,vàphảiđithậtnhanhđểđếnkịpthờinhưngvôíchvìđãquámuộnrồi.

Trongmọitìnhhuống,tâmtrạngcủaTướngquânkhôngtrùnghợpvớitìnhtrạngcơthểkiệtsứccủangàibởingàihoạtđộngcứnhưthểcácthứbệnhđanggiếtchếtngàichẳngquachỉlànhữngmệtmỏibìnhthường.CảđêmngàinằmtrênvõngthứctrắngđểngắmngọnđèntrênpháođàiMôrôđungđưatronggió,đểcốnénnhữngcơnđaukhôngchochúngbộclộrabằngnhữngtiếngrênrỉ,đểmắtkhônghềrờikhỏiánhsángnơivịnhbiểnmàchínhngàitừngnhậnxétlàcáiđẹpnhấttrầnđời.

-Mắttarứcvìnhìnnóquánhiều!-Ngàinói.

CảngàyTướngquâncốthểhiệnnhữngtháováttrướcđâycủamình,vàngàigọiIbara,gọiUynsơn,gọiPhecnăngđô,gọinhữngaiởgầnmìnhnhấtđểdặndònộidungcácbứcthưmàngàikhôngđủbìnhtâmđọcchohọviết.ChỉriêngHôsêPalaxiôtmớilàngườicótráitimtươngđốiminhmẫnđểhiểurằngnhữngsựvộivàngkialànhữngđiềugởbáotrướcsựrađimãimãicủaTướngquân.BởiđólànhữngsựsắpđặtchosốphậncủanhữngngườithâncậnnhấtcủangàivàngaycảvớinhữngngườihiệnkhôngcómặtởSăngtaMacta.Tướngquânđãquênnỗibựcmìnhcủamìnhvớingườithưkýcũ, tướngHôsêSăngtana,vàngàiđãtìmchoôngmộtchứcvụtrongngạchngoạigiaođểhưởngcuộcđờimớivừacướivợxongcủamình.ĐốivớitướngHôsêMariaCarênhô,màvềtâmhồnnồnghậucủaôngngàichỉcangợimàthôi,ngàiđãđặtông trên conđườngmàôngphải thựchiện trongnhiềunămcái chứcvụ tổng thốngởVênêxuêla.Ngài yêu cầuUcđanêna cấp chứng thực choĂngđrêt Ibara vàHôsê LaurênhxiôSinvađểchííthọcũngcómộtkhoảnlươngbìnhthườngtrongtươnglai.Sinvatrởthànhtổngtưlệnhvàbộtrưởngquốcphòngởnướcmìnhvàchếtvàotuổitámmươihai,vớiđôimắtmờbởicácthácnướcmàôngquásợhãivàsốngnhờthẻthươngbinhônggiànhđượcsauhàngloạtđơnthưkhiếunạiđểchínhquyềncôngnhậncácchiếntíchvàvôsốnhữngvếtsẹocủamình.

TướngquâncũnghếtlòngthuyếtphụcPêđrôBrixênhôMênhđêtđểôngtrởvềTânGranađanắmlấychứcbộtrưởngquốcphòng,nhưngcơngiólịchsửđãkhôngchoôngthờigian.ĐốivớingườicháuPhecnăngđôcủamình,ngàiđểlạichochàngmộtbảndichúcthừakếđểtạothuậnlợichochàngcóđượcmộtconđườngtốtđẹptrongngạchquảnlýhànhchính.ĐốivớitướngĐiêgôIbara,vốnlàvệsĩđầutiêncủangàivàlàmộttrongítngườiTướngquânxưnghôthânmậtmộtcáchsuồngsãvàhọđãxưnghôthânmậtvớingài,ngàikhuyênôngnênchuyểnđếnmộtnơinàođóhữuhiệuhơnlàVênêxuêla.NgaycảvớitướngHuxtoBrixênhô,ngườimàchođếnnhữngngàynàyngàivẫnkhóchịu,trướclúchấphốingàiđãvanxinôngânhuệcuốicùngcủacuộcđờimình.

Cólẽcácsĩquancủangàichẳngbaogiờnghĩrarằngsựsắpđặtấyđãthốngnhấtsốphậnhọlạiđếnmứcđộnào.Bởitấtcảbọnhọsẽchiasẻđiềutốtđiềuxấutrongphầnđờicònlạicủamình, ngay cả sự hài hước có tính lịch sử trong việc năm năm sau họ lại cùng cómặt ởVênêxuêlađểchiếnđấudướisựchỉhuycủaPêđrôCaruhôtrongmộtcúphiêu lưuquânsựnhằmthựchiệntưtưởngthốngnhấttoànvẹnlãnhthổcủaBôliva.

Đâykhôngcònlàcácthủđoạnchínhtrịnữamàlàsựsắpđặtcótínhdichúccólợichonhữngkẻmồcôicủangài,vàUynsơnvừakhẳngđịnhđiềuđóquamộtlờituyênbốđầyngạcnhiênmàTướngquânđọcchochàngviết trongmộtbứcthưgửiUcđanêta: “CâuchuyệnRiôhachađã

thấtbại rồi”.ChínhchiềuhômấyTướngquânnhậnđượcmộtbức thưngắncủagiámmụcExtêvêtyêucầungàisửdụngcácquyềnlựclớncủamìnhđểbuộcchínhphủtrungươngphảiđểchoSăngtaMactavàRiôhachađượctuyênbốlàcácbangđộclậpvàbằngcáchnàySăngtaMactavàRiôhacha sẽ chấmdứtmâu thuẫnvớiCactahêna.KhiHôsêLaurênhxiôSinvađọcxongbứcthư,Tướngquânlàmmộtcửchỉthấtvọng.“TấtcảnhữngýnghĩmàbọnCôlômbianghĩrađềunhằmlykhaicả”,ngàinói.Sauđó,cùngvớiPhecnăngđômởnhữnggóithưđếnmuộn,ngàivẫncòncảmthấychuaxót.

-Cháukhôngnêntrảlờibứcthưnày,-ngàibảochàng.-Chúnghãyđợichođếnkhiđấtlấplênngườitađã,rồihãylàmcáimàchúngmuốn.

Cáiýthíchluônluônđượcthayđổikhôngkhíđãkhiếnngàiởtrongtìnhtrạnglẩnthẩn.Khitiếttrờiẩmthấpngàilạithíchnókhôhanh,khitiếttrờigiálạnhngàilạithíchnóấmáphơn,khicótiếttrờimiềnnúingàilạithíchtiếttrờimiềnbiển.Điềunàyđãnuôidưỡngtrongngàisựnônnóngđòithayđổiliêntục,lúcthìhãymởcửasổchogióvào,lúcthìhãyđónglại,lúcthìhãykêchiếcghếtựaquaylưngvềphíaánhsáng,lúcthìkênóởđây,vàngàichỉthấyhàilòngkhimìnhnằmtrênvõngvàđungđưanóbằngsứclựcítỏicònlạitrongmình.

NhữngngàyởSăngtaMăctatrởnênrấtbuồnđếnmức,khiTướngquânvừabìnhphụcđượcchútítngàiđãđòiđếnngôinhàởnôngthôncủađônMiêđểthayđổikhôngkhí.BácsĩRêvêrơnlàngườiđầutiêngiậtmìnhvìnhậnthấyrằngđólànhữngtriệuchứngcuốicùngcủamộtsựkiệtsứchoàntoàn.Đêmtrướcngàylênđườngngàiviếtthưchomộtngườibạn,nóirằng:“Chỉđộhaithángnữa,tasẽchết”.Đólàmộtkhảithịchotấtcảmọingườibởivìtrongcuộcđờingài,trừnhữngnămcuốiđời,rấtítlầnhọnghethấyngàinóiđếncáichết.

LaPhloriđađêSăngPêđrôAlêhăngđrinô,cáchSăngtaMăctachừngmộtdặmvềphíavùngđồinúitáchrakhỏidẫySiêraNêvađa,làđồnđiềnmíavàmộtnhàmáylàmđườngphèn.Trênchiếcxengựahaichỗngồi,Tướngquânlàmcuộchànhtrìnhtrênđườngbụibặmmàchừngmườingàysauthithểngàiđượcliệmtrongchiếcáokhoáccũcủangườivùngcaovàđượcđặttrênmột chiếc xe bò kéo sẽ đi ngược trở về SăngtaMăcta. Trước khi nhìn thấy ngôi nhà,Tướngquânđãcảmnhậnđượcmùimậtnóngbỏngtronglàngióthổivàngàirơitõmvàocạmbẫycủanỗicôđơn.

-ĐólàmùicủaSăngMatêô!-Ngàinói.

NhàmáyđườngSăngMatêô,cáchCaracátchừnghaimươidặm,làtrungtâmcủanhữngnỗinhớnhungcủangài.Tạiđấy,ngàimồcôichalúcbatuổi,mồcôimẹlúcchíntuổivàgóavợlúchaimươituổi.TạiTâyBanNha,ngàicướimộtcôgáiđẹpthuộcgiớiquýtộcsinhratrênchâuMỹ,vốncóhọhàngvớingài,vàmơướcduynhấtcủangàilúcđólàđượchạnhphúccùngcôgáitronglúcchămlogiatàikếchxùcủamìnhnhưôngchủcủanhiềusinhmạngvàcủanhiềuđồnđiềntạinhàmáyđườngSăngMatêô.Chẳngbaogiờngàixácđịnhthậtrõràngcáichếtcủangườivợsauđámcưới tám tháng làdođâu,domột cơnsốtác tínhhaydobịbệnhphạmphòng.Đốivớingài,ngàyrađimãimãicủangườivợtrẻlàngàysinhlịchsửcủamình,bởingàitừnglàôngchủthựcdânrấttrẻtuổiđanghamthúnhữngthúvuitrầnthếvàkhônghềcómảymayhứngthúchínhtrị,vàkểtừngàyngườivợtrẻrađimãimãingàitrởthànhmộtngườikháchẳn,ngườiluônluônchỉlàmộtngườichođếnlúcchết.Chẳngbaogiờngàinóivềngườivợđãquácố,chẳngbaogiờngàinhớtớinàngvàchẳngbaogiờngàinghĩtớiviệclấyvợmới.HầunhưtrongcuộcđờimìnhđêmnàongàicũngnhớvềngôinhàởSăngMatêô,vàthườngxuyênngàimơthấychamình,mẹmình,thấytừngngườianh,ngườichịmình,nhưngkhôngbaogiờngàimơthấynàng,bởingàiđãvùichônnàngởđáysâucủamộtsựlãngquênmãimãivàcoiđónhưmộtbiệnpháptànbạođểmìnhcóthểtiếptụcsốngmàkhôngcónàng.CáiduynhấtđãkhuấyđộngkýứcngàitrongmộtlátlàcáimùimậtcủanhàmáyđườngSăngPêđrôAlêhăngđrinô,chínhnóđãgợingàinhớtớicáitháiđộtỉnhbơcủanhữngngườinôlệđanglàm

việctạicáclòmậtkhônghềdànhchongàimộtánhmắtthươnghại,nhớtớinhữngcâycaobóngcảômlấyngôinhàmớiquétvôitrắngđểđónngài,nhớtớimộtnhàmáyđườngkháccủacuộcđờingàilànơimộtsốphậnkhôngthểtránhkhỏiđangmangngàiđếnchỗchết.

-NàngtênlàMariaTêrêsaRôđrighếtđênTôrôvàAlayxa!-ngàitựnhiênnóiranhưvậy.

ÔngMiêđanglúcthờơ,nghevậy,liềnhỏingài:

-Aivậy?

-Ngườiđànbàấyvốnlàvợta!-ngàinóivàphảnứngngaytứcthì.-Làmơn,hãyquênđiềuđóđi.Bởiđólàmộtnỗibấthạnhthờitrẻcủata.

Ngàikhôngnóithêmnữa.

Phòngngủmàngườitadànhchongàikhiếnkýứcngàithứcdậyđitheomộthướngkhác.Vậylà,vớisựchămchútỉmẩnngàiquansátkỹcănphòngcứnhưthểmỗivậtthểtrongphònglàmộtkhảithịđốivớingài.Ngoàicáigiườngsangtrọng,ởđâycòncómộtchiếctủbằnggỗđàohoatâm,mộtchiếcbànngủcũngbằnggỗđàohoatâmtrênmặtnóphủmộttấmđáhoacươngvàmộtchiếcghếtựabọcnỉđỏ.Trêntường,ngaycạnhcửasổcómộtchiếcđồnghồquảlắchìnhbátgiácmặtchữsốLaMãmàkimdừnglạiởmộtgiờbảyphút.

-Chúngtađãởđâyrồi!-Ngàinói.

Sauđó,khiHôsêPalaxiôtlêndâycótchiếcđồnghồvàlấylạigiờ,Tướngquânnằmtrênvõngcốngủdùchỉmộtphútcũngđược.ChỉlúcấyngàimớinhìnthấydẫynúiSiêraNêvađahiệnquakhungcửasổ,nótựanhưmộtbứctranh:lặnglẽvàxanhlam,vàthếlàkýứcngàilạilạcnẻotrongnhữngphòngkháccủabiếtbaocuộcđời.

-Chưabaogiờtacảmthấymìnhởgầnnhàmìnhnhưthếnày.-Ngàinói.

ĐêmđầutiênởSăngPêđrôAlêhăngđrinôngàingủyêngiấcvàngàyhômsaudườngnhưngàiđãkhỏibệnh,đếnmứcngàiđãđidạocáclòmật,thánphụctrướcgiốngngựaquý,nếmmậtvàngàilàmtấtcảphảingạcnhiêntrướcsựhiểubiếtcủamìnhvềcáccôngviệctrongnhàmáyđường.TướngMôngtida,kinhngạctrướcsựthayđổinhưthếcủaTướngquân,đãyêucầubácsĩRêvêrơnhãynóirõsựthậtchongàibiếtvìsaoTướngquânlạikhỏemạnhvàtỉnhtáonhưthế,vàvịnàyđãgiảithíchchoôngrằngsựtỉnhtáocủaTướngquânvẫnthườngcóởnhữngngườiốmsắpchết.

Phầncònlạicólẽchỉlàchuyệncủamấyngày,mấygiờ.Cáutiếttrướctindữấy,Môngtidađấmmạnhtayvàobứctườngtrầntrụi,vàbàntayôngtóemáu.Trongphầnđờicònlạicủamình,chẳngbaogiờôngsẽlạilàngườinổicáunhưthếnữa.NhiềulầnôngđãdốiTướngquân,baogiờcũngbằngniềmtintốtđẹpvàvìnhữnglýlẽchínhxác.KểtừngàyhômđóônglạidốiTướngquânbằnglòngthươnghạivàlệnhchonhữngaigầnTướngquâncũngphảilàmnhưmình.

Tuầnấy,támsĩquancaocấpbịtrụcxuấtkhỏiVênêxuêlavìcáchoạtđộngchốngchínhphủđãđếnSăngtaMacta.TrongsốhọcómộtsốthuộcnhữngnhânvậtvĩđạitrongphongtràogiảiphóngnhưNicôlatSinva,TriniđatPooctocanêrô,Huliăng Inhphăngtê.MôngtidayêucầuhọkhôngchỉgiấuTướngquânđanghấphốinhữngtindữmàcònchỉđượcđưanhữngtinvuikhiếnTướngquânkhỏera.BọnhọđãđixahơnyêucầucủaôngvàđãbáocáovớiTướngquân

mộtbảntườngtrìnhrấtkhảquanvềtìnhhìnhđấtnướcđếnmứchọđãthắpđượctiasángthuởtrướctronghaiconmắtngài.TướngquânnhắclạivấnđềRiôhacha,từngbịtriệttiêuhơnmộttuầnnay,vàngàilạinóivềVênêxuêlanhưmộtkhảnăngcựckỳtolớn.

-Chưabaogiờchúngtacódịptốtnhấtnhưthếnàyđểmộtlầnnữabắtđầuconđườngđúngđắn.-Ngàinói.-CáingàytatrởlạithunglũngAragoa,toànthểnhândânVênêxuêlasẽvùnglênủnghộta.

Trongbuổichiều,ngàivạchkếhoạchquânsựmớitrongsựcómặtcủacácsĩquancaocấpnhiệttìnhchămchúnghe.Tuynhiên,bọnhọphảingồitiếpcảđêmđểnghengàituyênbốbằngmộtgiọngtiêntrirằnglàmthếnàobọnhọsẽxâydựnglạiđếquốcnhữngướcmơrộnglớncủangàingaytừđầuvàvữngchãi.Môngtidalàngườiduynhấtdámngăncảnnhiệttìnhcủanhữngaitinrằngmìnhđangnghenhữnglờitháiquácủamộtthằngđiên.

-HãycẩnthậnđấykẻocácvịlạitinchínhđiềungàinóiởCasacôina.

Khôngmộtaiquênsựkiệnngàymồngbốnthángbảynăm1817,khiTướngquânphảingâmmình cả đêm trong nước hồ Casacôina cùng vớimột nhóm sĩ quan trong đó có BrixênhôMênhđêtđểthoátkhỏiquânđộiTâyBanNhasuýtbắtđượchọtronglúcchạytrốn.Ngườiđểtrầnlưng,runcầmcậpvìsốt,Tướngquânbắtđầutuyênbốtoànbộcôngviệcsẽlàmtrongtương lai từng bướcmột: chiếmngay lấyĂnggoxtura, dùng nó làmbàn đạp để từ dãy núiĂngđêttiếntớigiảiphóngTânGranađavàsauđóVênêxuêla,đểthànhlậpCôlômbia.CuốicùnglàcuộcchinhphụcvùngđấtrộnglớnởphíanamchođếntậnPêru.“LúcđóchúngtasẽtrèolênđỉnhChimbôraxô[46]vàcắmlácờtamtàicủachâuMỹvĩđại,thốngnhấtvàtựdo,mãimãitrênnhữngđỉnhnúituyếtphủ”,ngàikếtthúc.Nhữngailúcđónghengàinóithẩyđềunghĩngàiđãmấttrí,tuynhiênđólạilàlờitiêntriđãđượcthựchiệntriệtđểtừngbướcmộttrongchưađầynămnăm.

Thậtlàbấthạnh,lờitiêntriởSăngPêđrôAlêhăngđrinôlạichỉlàmộtảotưởngtronglúcngàisắptừgiãcõiđời.Nhữngcơnđauđớndaidẳngtrongtuầnđầucùngậpđếntrongmộtsựhủydiệthoàntoàn.Lúcnày,Tướngquânhaogầyvànhỏbé lạimộtcáchkhủngkhiếpđếnmứcngườitaphảisắnthêmmộtlầnnữaốngtayáolênvàphảicắtbỏđimộtgangtayốngquầnđểchoquầnáovừavớithânhìnhngài.Ngàikhôngthểngủquábagiờđồnghồvàolúcđầuvàphầnđêmcònlạingàithứcvìhosặcsụa,hoặcnóilảmnhảmvìmêsảng,hoặckhổsởbởicơnnấchồiquymớiphát sinhởSăngtaMactavàcàngngàycàngkhóchịuhơn.Vềbuổi chiều,tronglúcnhữngngườikhácngủ,ngàilàmdịucơnđaubằngcáchquacửasổngắmnhìnnhữngđỉnhnúituyếtphủtrêndãySiêraNêvađa.

TướngquânđãbốnlầnvượtĐạiTâyDươngvàđãcưỡingựađikhắpvùngđấtđaivôcùngrộnglớnđượcgiảiphóngmàsẽchẳngbaogiờcóailạilàmđượcđiềuđó,vàchưabaogiờngàilàmdichúc,mộtcôngviệcvôtíchsựđốivớilúcbấygiờ.“Tachẳngcógìđểlạichoaicả”,ngàinói.ỞSăngtaPhekhiTướngquânchuẩnbịlênđườngranướcngoàitướngPêđrôAncăngtaraHêrangđãgợiýngàiviếtdichúcvớiluậnđiểmchorằngđólàsựthậntrọngthườngcócủatấtcảmọilữkhách,thìngàiđãnóibằngtháiđộnghiêmchỉnhhơnlàđùatếurằngcáichếtchưanằmtrongcáckếhoạchtrướcmắtcủamình.Tuynhiên,tạiSăngPêđrôAhêhăngđrinô,Tướngquânlàngườikhởisựviệcđọcđểviếtthảovềnguyệnvọngcuốicùngvàtuyênbốcuốicùngcủangài.Khôngbaogiờngườitabiếtđượcđócóphảilàmộthànhđộngcóýthứchaylàmộtbướchụthẫngcủatráitimđầyđauđớncủangài.

VìPhecnăngđôđangốm,ngàibắtđầuđọcchoHôsêLaurênhxiôSinvaviếtmột loạtđiểmchưađượcchínmuồilắmnênchúngđãkhôngthểhiệnđượcnguyệnvọngcũngnhưsựtỉnhngộcủangài:châuMỹlàkhôngthểchỉhuyđược,kẻphụcvụmộtcuộccáchmạnglàkẻđicàytrênbiển,đấtnướcnàydứtkhoátsẽrơivàotayđámđôngkhôngcókỷcươngđểrồisauđó

chuyểnsangtaycáctênđộctàihầunhưkhôngthểnàochấpnhậnđượccủamọimàusắcvàchủngtộc,vàrấtnhiềunhữngtưtưởngbuồnchánkháctừngxuấthiệnrảiráctrongcácbứcthưgửichocácbạnhữucủangài.

Ngài tiếptụcđọcvàigiờ liêntụcnhưtrongmộtdòngchảybừngsángtrí thôngminhmàkhônghềngừngtrướcnhữngcơnho.HôsêLaurênhxiôSinvakhôngtheokịpngàivàĂngđrêtIbarakhôngthểcốviếtđượclâuvớichỉmộtbàntaytrái.Khicáckýlụcvàcácvệsĩđãmệtrồi,thiếuúyquânkỵmãNicôlatMarianôđêPatđãđứngđểchépđiềungàiđọcvớilòngkiênnghịvà lối viết chữđẹpchođếnkhi cònđủgiấyviết.Giấyhếtvà chàngyêucầuđưa thêmgiấynhưngvìgiấyđượcmangđếnquáchậmnênchàngtiếptụcviếtlêntườngchođếnkhigầnkínbứctường.Tướngquânvôcùngcảmơnthiếuúy,ngàitặngchànghaikhẩusúnglụcdànhchocáccuộcđấusúngtayđôivìáitìnhcủatướngLôrênhxôCaccamô.

NguyệnvọngcuốicùngcủaTướngquânlàdihàicủangàiđượcmangvềVênêxuêla,haicuốnsáchvốnthuộcvềNapôlêôngđượccấtgiữtạiTrườngđạihọcCaracat,traotámnghìnđồngpêsôchoHôsêPalaxiôtđểđềnđápcông laophụcvụtậntụycủaông, thiêuhủycácgiấytờdướisựtrôngcoicủangàiPagagiô,hãytrảlạitấmhuychươngcủaquốchộiBôliviatặngngài,trảlạithanhgươmvàngnạmngọcchobàquảphụSucrêmànguyênsoáiđãtặngngài,phầncủacảicònlại,kểcảcácmỏởArôasẽphảiđượcchiachocácbàchịngàivàcácconcủaônganhđãquácố.Chẳngcòngìnữa,bởicáccủacảikhácphảidànhđểthanhtoánmộtvàikhoảnnợ,lớncũngnhưnhỏ,vàtrongsốđócóhaimươingànđồngpêsôchogiáosưLăngcaxte.

Tronglúcsứcđangkiệt,TướngquânvẫnrấtthậntrọngnghĩtớimọingườikểcảmộtláthưđặcbiệtgửichongàiRôbơcUynsơnđểcảmtạsựđốixửtốtđẹpvàlòngtrungthànhcủacontraingài.SựđốixửđặcbiệtnàykhôngcógìlạcảnhưngđiềulạlàởchỗngàikhônglàmnhưvậyđốivớitướngÔLeary,vốnkhôngcómặttronglúcngàiquácốchỉvìtừCactahênaôngđãkhôngđếnkịp.TướngÔLearytheolệnhngàiphảicómặtthườngxuyênởbêncạnhtổngthốngUcđanêta.

TêntuổicủahaingườinàyluônluônởbêncạnhtêntuổicủaTướngquân.Saunày,Uynsơnsẽ đảm nhận trách nhiệm thương thuyết ngoại giao từ Anh quốc đến Lima, và sau đó ởCaracat,vàtiếptụcởhàngđầuthamgiavàocácvấnđềchínhtrịvàquânsựcủahainước.ÔLearychuyểnđếnởKinhxtông,vàsauđóởSăngtaPhe,lànơiônglàmlãnhsựcủanướcmìnhtrongmộtthờigiandàivàsốngchođếnnămnămmươimốttuổi,thuthậptàiliệuviếtnêntậphồikývĩđạigồmbamươitưtậpvềcuộcđờicủamìnhbêncạnhvịTướngquâncủachâuMỹ.Tậphồikýcủaônglàánhbanmaigiàusứcsốngmàôngđãrútlạitrongmộtcâu“Tướngquânquađờivàsựnghiệpvĩđạicủangườibịtiêuhủy,tôitrởvềHamaica,tậptrungtâmsứcđểsắpxếpcáctàiliệucủangườivàviếthồikývềngười”.

KểtừngàyTướngquânlàmdichúc,thầythuốcđãápdụngchongàihếtcácphươngthuốclàmgiảmđaunhư:caohạtcảidánvàohaichân,đấmbópdọcsốnglưng,dáncaonónglênkhắpngười.Thầythuốc làmgiảmcơnđauquắnbẩmsinhbằngcáchthụtchongài.Vìsợbịsunghuyếtnão,thàythuốcliềnlấythuốccaorộpđểtrịcơnsốcbốchỏalênđầu.Phươngthuốcdựatrênnhữnglácaobộtbọbanmiêu,mộtthứbọlàmrộpdamàkhinóđượcdãnátvàđắpvàodathìsẽgâyranhữngvếtphồngrộpđủkhảnăngthấmhết thuốc.BácsĩRêvêrơnđãđắpchoTướngquânốmthậptựnhấtsinhnămmiếngcaolênvaivàmộtmiếnglênbắpchân.Mộtthếkỷrưỡisau,cácthầythuốcvẫnnghĩrằngnguyênnhântrựctiếpcủacáichếtcủaTướngquânlàtạinhữnglácaodánlàmtrầydagâyrabệnhtiểutiệnthấtthườngkèmđáidắtvàsauđógâyracáccơnđauvàxuấthuyếtnhưbácsĩRêvêrơnđãkhẳngđịnhtrongkhámnghiệmtửthi.

Thínhgiác củaTướngquân lại trởnên rất tinhđếnmứcbuộcbác sĩ vàdược sĩAuguxtôTômasinhphảiđểnhữngchaithuốcxoabópởthậtxa.Lúcđóhơnbaogiờhếtngàibảolấynướchoarẩykhắpphòngvàtiếptụctắmtrongbồnnướctắm,lạitựtaycạomặtvàhănghái

đánhrăng,trongmộtnỗiháohứckhủngkhiếpnhằmbảovệmìnhtrướcnhữngcơnlũlụtcủacáichết.

Đại tá Luit Pêruđê Lacroix,một thanhniên trong quânđộiNapôlêông từng là vệ sĩ củaTướngquânchođếncáchđâyítlâu,đãđếnSăngtaMactavàotuầnlễthứhaicủathángchạp,vàđiềuđầutiênônglàmsaukhiđếnthămngàilàviếtthưchoManuêlaSaênh.Ngaysaukhinhậnđượcthư,ManuêlalênđườngđiSăngtaMacta,nhưngởGoađuatngườitabáotinchobàbiếtrằngbàđãchậmcảmộtcuộcđời.Tinđóđãxóabàkhỏithếgiannày.Bàchìmngỉmđitrongchínhnhữngchiếcbóngcủamình,chỉchămlohaikétsắtđựnggiấytờcủaTướngquânmàđãcấtgiấutạimộtđịađiểmantoànởSăngtaPhechođếnkhiĐaniênÔLearytìmlạichừngvàinămsautheosựchỉdẫncủabà.TướngSăngtăngđê,trongnhữnghànhđộngquyềnlựcđầutiêncủaôngta,đãtrụcxuấtbàrakhỏitổquốc.Manuêlađãđitheosốphậnmìnhvớimộtlòngkiêuhãnh,thoạttiêncưngụởHamaica,sauđóbàlangthangtrongcuộcđờibuồntẻđểcuốicùngdừnglạihẳnởPaita,mộtcảngnhếchnhácbênbờTháiBìnhDươngvốnlànơicáctàusăncávoicủatấtcảcácđạidươngđếnnghỉngơi.Tạiđâybàgiảiphiềnvớivảiđăngten,xìgànặngvàkẹohìnhcongiốngmàbàsảnxuấtvàbánchocácthủythủtronglúcsựkhéoléocủađôibàntaycònchophépbàlàm.ĐốivớibácsĩTôn,chồngbà,bọncướpđãđâmchếtôngđểcướpsốcủacảiítỏimangtheongườitronglúcchạytrốnkhỏiLima,vàtrongdichúccủamìnhôngđãđểlạichobàsốcủacảibằngđúnggiátrịcủahồimôncủabà,nhưngchẳngbaogiờbàtraochoôngcả.Bacuộcviếngthămđángnhớđãanủibàtrongcuộcđờiẩndật:CuộcđếnthămcủathầySimôngRôđrighêt,vớicụbàđãtừngchiasẻđámtrotàncủaniềmvinhquang;cuộcđếnthămcủaGiusêppêGaribanđi,nhàyêunước,ngườiđếnđâytừcuộcchiếnđấuchốngchếđộđộctàiRôsatởAchentina,vàcuộcđếnthămcủanhàtiểuthuyếtHecnăngMenvin[47],màlúcđóđikhắpcácvùngbiểnđểtìmtưliệuchocuốntiểuthuyếtMobyDick.Bàđãcaotuổilạibịliệtdobịgẫyxươngchậunênbàthườngnằmtrênmộtchiếcvõng,xembóibàivàkhuyênbảođámthanhniênnamnữyêunhaunhữngkinhnghiệmtìnhái.Bàchếttrongmộtnạndịchhạchvàolúcnămmươichíntuổi,vàtúpnhàlácủabàbịcảnhsátkiểmdịchđốtcháycùngvớinhữngtàiliệuquýgiácủaTướngquântrongđócóthưtừriêngcủangài.Nhữngkỷvậtduynhấtcủangàimà bà còn giữ được làmột lọn tóc vàmột găng tay của ngài, theo lời bà nói với Pêru đêLacroix.

CảnhhuốngmàPêruđêLacroixbắtgặpởLaPhloriđađêSăngPêđrôAlêhăngđrinôlàcảnhtanggiabốirối.Trongnhàbừabộn.BọnsĩquanngủvàobấtcứgiờnàokhikhôngcưỡnglạiđượcgiấcngủđếnvàhọrấthaycãinhauđếnmứcHôsêLaurênhxiôSinvaphảituốttrầngươmđểbuộchọphảigiữimlặngtheoyêucầucủabácsĩRêvêrơn.PhécnăngđaBarigakhôngcònhơisứcvàlònghồhởiđểchămnomtớiquánhiềungườiđòiăncơmvàonhữnggiờbấtngờ.Nhữngkẻmấttinhthầnnhấtlaovàochơibàicảngàylẫnđêmmàkhôngcầnđểýtớinhữngđiềuhọgàolênđểnóivớinhaucóthểbịngườihấphốiởphòngbêncạnhnghethấy.Mộtchiềunọ,tronglúcTướngquânnằmlịmvìsốtcaothìởngoàihiênaiđónghẹnngàonóivềmộtsựlạmdụnglúctanggiabốirốiđòilóttaytớimườihaiđồnghaimươibốnxumớiđượclấyvềcósáutấmván,haitrămhaimươilămcáiđinh,sáutrămchiếcđinhghimvànămmươichiếcđinhmạvàng,mườivara[48]vảitrắng,mườivaradâyxúcxích,vàsáuvaradảibăngđen.

Đólàdanhmụccácthứcầnthiếtđượcnóitolênđãdìmtắtcáctiếngnóikhácrồicuốicùngnólàmchủcảkhungcảnhđiềntrang.BácsĩRêvêrơnởtrongphòngngủthaybăngvếtthươngtrênbàntaytướngMôngtidavàcảhaicùnghiểurằngngườiốm,tronglúctỉnhtáo,cũngđanglắngnghecáctínhtoántiềnnong.Môngtidathòđầuquacửasổ,quát:

-Conc…,cóimđikhôngnào!

Tướngquânkhônghềmởmắt,thamdựluôn:

-Cứđểmặchọ.Cuốicùngthìkhôngmộtsựtínhtoánnàomàtakhôngthểnghethấy.

ChỉcóHôsêPalaxiôtbiếtrằngTướngquânchẳngcầnnghethêmđiềugìđểhiểurằngnhữngsựtínhtoánđượcnóitolênkialàsốtiềnhaitrămnămmươiđồngpêsô,bảyđồngrêan[49]vàbađồngquartidô[50]thuộchạnmứctanglễchongàiđượcxâydựngbởimộtđồngquảnhạtthànhphốlấytừmộtsốquỹđặcbiệtvàquỹnhàtùvàcácthứđượckểraởtrênlàcácvậtdụngđểđóngáoquanvàxâymộ.HôsêPalaxiôt, theo lệnhcủaMôngtida, từđótrởđichịu tráchnhiệmngănkhôngchobấtkỳaiđượcvàophòngngườiốm,bấtkểcấpbậc, tướchiệuhoặcdanhxưngcủangườiấy.Chínhôngđãđặtramộtnguyêntắcrấtcứngrắntrongviệctrôngcoingườiốmđếnmứcnókhôngkhácgìlắmsovớicáichếtcủachínhông.

-Giảnhưngườitachomìnhmộtquyềnlựcnhưthếtừđầuthìconngườinàycóthểsốngtrămtuổi-ôngnói.

PhecminaBarigamuốnvàophòngTướngquân.

-Vớicảnhtượngmàđámphụnữthíchthúquấnlấyconngườicôicútấy,-bànói-ôngtakhôngthểchếtmàkhôngcólấymộtngườiđànbàđứngởđầugiường,dùlàgiànuaxấuxívàvôíchnhưtôi.

Ngườitakhôngđểchobàvào.Vậylàbàngồingaybêncửasổ.Bằngnhữngbàithánhcabàcốlònglàmchonhữngcơnmêsảngđathầngiáocủangườihấphốiđượcthánhhóa.Bàcứởđấytrongsựchechởcủalòngthươngcủamọingười,chìmđắmtrongmộttanglễvĩnhhằngchođếnkhibàthọmộttrămlinhmộttuổi.

BàlàngườiphủhoaconđườngvàchỉhuycácbàithánhcakhivịchacốlàngbênMamatôcôđếnmangtheobánhthánhvàođêmngàythứtưđầutiêntrongthángchạp.CáccôtusĩđầuđộivònghoaAstrômêliaxếphànghaiđitheocha,vàcấtcaotiếnghátcácbàikinhcầunguyệnbằngngônngữbộtộcmình.BọnhọđitrênconđườngmònmàPhecnăngđaBarigađitrướcrắcnhữngcánhhoavàđólàmộtkhoảnhkhắchếtsứccảmđộngđếnmứcchẳngaidámcảnđườnghọ.TừtrêngiườngnằmTướngquânđứngdậyngaykhingàicảmthấyhọbướcvàophòng.Ngàiphảilấycánhtaychemắtđểkhỏichóitrướcánhđènvàquáttolênđuổihọra:

-Hãymangnhữngngọnđènấyđingaykẻocáitrònàycứnhưthểmộtcuộcdiễuhànhnhữngbóngma.

Đểchokhôngkhíbuồnbãtrongngôinhàkhôngđiđếngiếtchếtkẻđãhếtsố,PhecnăngđôđãđónvềmộtbannhạcởlàngMamatôcôchơinhạckhôngngừngnghỉcảmộtngàydướibóngnhữngcâymengoàisân.Tướngquântỏravuivẻtrướcâmnhạccótínhhấpdẫn.NgàiyêucầuchơilạivàilầnbàiLaTrinitaria,mộtbảnnhạcnhảymàngàiyêuthíchtừngrấtnổitiếngvàphổbiếntrongdânchúngvìngàiđãphânphátcáctờinbảnnhạcnàyởbấtcứnơinàongàiđiqua.

Bọnnôlệngừngviệctrongcáclòmật,vàquacửasổhọchiêmngưỡngTướngquânhồilâu.Ngàicuộnmìnhtrongchiếcgatrắng,ngườigầyvàxámngoéthơncảsaukhichết,vàvớicáiđầutócđãmọclởmchởmngàiđánhnhịptheoâmnhạc.CuốimỗibảnnhạcngàivỗtayhoanhômộtcáchlịchduyệtnhưđãhọcđượckhiđinhàhátkịchởPari.

Vàolúcgiữatrưa,đượcâmnhạccổvũ,ngàihúpmộtchéncháo,ănbộtchàlàvàgàrán.Sauđóngàiđòiđưachomìnhmộtchiếcgươngtayđểnằmtrênvõngsoimặtvànói:“Vớihaiconmắtnày takhôngchết”.Niềmhivọnggầnnhưtiêu tan lạisống lại trong tấtcảmọingười,Nhưngkhingàidườngnhưkhỏera,ngàiđãnhầmtướngSacđavớimộtsĩquanTâyBanNhabamươi tám tuổimà Săngtăngđe đã cho bắn không hề xét xử vàomột ngày sau trận thắng

Bôcada.Sauđóngàibỗngngấtxỉumàkhôngbaogiờbìnhphụcđượcnữa,vàvớihơisứcítỏicònlạingàigàolênđòingườitaphảimangcácnhạccôngrakhỏinhàđếnchỗnàokhôngthểquấyrầyngài.KhibìnhphụclạingàiralệnhchoUynsơnđểchàngthảomộtbứcthưchotướngHuxtôBrixenhô,đểnhưmộtlờinhắngửicuốicùngyêucầuônggiảnghòavớiUcđanêtađểcứuđấtnướcrakhỏitìnhtrạngvôchínhphủthậtkhủngkhiếp.Điềuduynhấtmàngàilàmlàđọcnguyênvăncâumởđầu:“Tronggiờphútcuốicùngcủađờimìnhtaviếtláthưnàychoông”.

NgàinóichuyệnvớiPhecnăngđôđếnkhuyavàlầnđầutiênngàichochàngnhữnglờikhuyênvềmộttươnglai.Ýnghĩvềviệccùngviếthồikýgiờchỉcònlàkếhoạchchungcủahaichúcháu,nhưngvìngườicháutừngsốngtươngđốinhiềunămbêncạnhngàinêncóthểtựviếthồikýnhưmộtsựtậpluyệnđơngiảncủacontimvàdođóconcháuchàngsẽcómộtýniệmtươngđốivềnhữngnămvinhquangvàhạnhphúcấy.“ÔLearysẽviếtđiềugìđónếuvẫnduytrìđượcnhữngnguyệnvọngcủaôngta”,Tướngquânnói.LúcđóPhecnăngđôvừatrònhaimươibatuổivàsốngtớituổitámmươitámmàkhôngviếtgìhơnmấytranglủngcủngbởivìsốphậnbuộcchàngphảiquênkýứccủamình.

HôsêPalaxiôtởtrongphòngngủtronglúcTướngquânđọcchongườitaviếtdichúccủamình.Cảôngvàkhôngmộtaiđãnóimộtlờitrongmộthànhđộngcựckỳnghiêmtrang.Nhưngbanđêm,tronglúcTướngquântắmtrongbồnnướcthuốc,ôngyêucầungàihãythayđổiýnguyệncủamình.

-Baogiờchúngtacũngnghèo,nhưngchúngtakhôngthiếugì-ôngnói.

-Sựthậtngượclạihoàntoàn.Tướngquânnói-Chúngtaluônluôngiàucóvàchẳngcógìthừađốivớichúngta.

Cảhaitháicựcđóđềulàhiểnnhiên.HôsêPalaxiôttừkhicònrấttrẻđãphụcvụTướngquântheosựsắpđặtcủamẹngài,vốnlàbàchủcủaôngvàôngkhôngđượcgiảiphóngtheonhưthônglệ.Ôngsốngtrôinổitrongsựgiamcầmdânsự,trongđóôngkhôngbaogiờđượchưởnglương,cũngkhôngcóđịavịxãhộinhấtđịnh,màcácnhucầucủaôngđượctínhvàonhữngnhucầucánhâncủaTướngquân.Ônggiốngngàiđếncảcáicáchănvàmặc,vàkhoekhoangsựđiềuđộcủamình.Tướngquânkhôngchịuđểchoôngrơixuốngđáyvựcmàkhôngcócấpbậcquânnhânvàkhôngcóthẻthươngtậtvàvàotuổiđãlớnkhôngthểlàmlạicuộcđời.Vậylàngàikhônghềthayđổiquyếtđịnh:ngàitraochoôngtámngànpêsôvớiđiềukiệnkhôngchỉlàkhôngthểthayđổimàcònlàkhôngthểtừchốiđược.

-Điềuđólàđúngđắn!-Tướngquânkếtluận.

HôsêPalaxiôtcãilạimộtcáchdứtkhoát:

-Điềuđúngđắnlàchúngtacùngchếtvớinhau.

Thực tếđã xảy rađúngnhư thế, bởiông sửdụngđồng tiền củamình rất kémcỏi ynhưTướng quân sử dụng tiền của ngài. Sau khi Tướng quân qua đời, Hôsê Palaxiôt sống ởCactahênađêInhđiatnhờcủabốthí,uốngrượumạnhđểdìmtắtcáckýứcvàtìmthúvuicủamình.Ôngchếtlúcbảymươisáutuổi,chếtlănlộntrongbãibùnvìnhữngcơnđaunhứcnhốicủakẻđiênloạn,trongmộtổănmàyvốnlàbinhlínhcủaquânđộigiảiphóngbịgiảingũ.

NgàymồngmườithángchạpTướngquânthứcdậyrấtyếumệtđếnmứcngườitavộiđigọigiámmụcExtêvêtphòngkhingàicầnxưngtội.Giámmụcđếnngayvàđâylàmộtdịpcựckỳquantrọngvớitiênsinhđếnmứctiênsinhphảivậnlễphụcgiámmục.Nhưngtheosựsắpđặt

củaTướngquân,cuộcgặpgỡnàychỉcóhaingườiởtrongphòngđóngkính,khôngcónhânchứng,vàkéodàichỉcómườibốnphútđồnghồ.Chẳngbaogiờđượcbiếtdùchỉmộttừtrongcáiđiềuhaingườinóivớinhau.Giámmụcbướcnhanhrakhỏiphòngvẻbuồnbực.Giámmụctrèolênxemàchẳngtừbiệtai,vàkhônglàmlễtangchodùngườitanhiềulầnkhẩnkhoảnmời,cũngchẳngđiđưađám.Tướngquânởtrongtìnhtrạngcựckỳhiểmnghèokhôngthểtựngồidậytrênvõngđược,vàthầythuốcphảixốcnáchbếngàidậyynhưbếmộtđứatrẻsơsinh,vàđặtngàingồitrêngiườnglưngdựavàochồnggốiđểchocơnhokhônglàmngàinghẹtthở.Khilấylạiđượchơisứcngàirahiệuchotấtcảphảirangoàiđểnóichuyệnriêngvớibácsĩ:

-TakhôngchorằngcáithứbệnhchếttiệtnàylạiquánguykịchđểnghĩđếnviệcngắmcácbứcảnhThánhvàxưngtội!-Ngàinói.-Talàkẻkhôngcóphúcđểtinvàocuộcsốngởmộtthếgiớikhác.

-Khôngphảivậy!BácsĩRêvêrơnnói.-Điềunàymuốnnóirằngviệctrangtrảinhữngvấnđềcủa lươngtriđãđemđếnchongườibệnhmột trạngthái tinh thầncó lợi íchrấtnhiềuchonhiệmvụcủathầythuốc.

Tướngquânkhôngđểýđếnnghệthuậtbậcthầycủacâutrảlờibởivìngàirùngmìnhtrướcsựkhảithịrựcrỡchothấyrằngcuộcsốngnguyhiểmgiữanhữngbệnhtậtvànhữngướcmơcủamìnhtrongkhoảnhkhắcấyđếnphútchótrồi.Phầncònlạilàsươngmù.

-Khỉthật!-Ngàithởdài.-Làmthếnàotathoátkhỏicáimêhồntrậnnày?

Vớitríminhmẫntrướclúctắtthở,ngàiquansátkỹcănphòng,vàlầnđầutiênngàinhìnrasựthật:Cáigiườngnằmnhờcuốicùng,bànphấnđángthươngmàcáigươngmờcủanókhôngsoingàinữa,chậurửabằngsứ,khănlau,xàphòngtừnaytrởđisẽđểchonhữngbàntaykhác,sựhốihảkhônglòngthươngcủachiếcđồnghồquảlắchìnhbátgiácđinhanhvềconsốkhôngthểtránhcủangàymườibảythángchạp,đólàconsố:mộtgiờbảyphútcủabuổichiềucuốicùngcủangài.Ngàikhoanhtay lại trướcngựcbắtđầunghe tiếnghát tươikhỏecủanhữngngườinôlệđangcầukinhtốiởcáclòmật,quacửasổngàinhìnthấykhốikimcươngcủathầnVệNữởtrêntrờiđãrađivĩnhviễn,nhìnthấytuyếtphủvĩnhhằng,nhìnthấyrặngbìmbìmmớimàcáccâyvàngcủanósẽkhôngnởhoangàythứbảytớitrongngôinhàcửuđóngimỉmvìđểtang,nhìnthấyánhhồngcuốicùngcủacuộcđờimàhàngthếkỷsẽchẳngbaogiờđượclặplạinữa.

Dịchxongngày15/4/1990

[1]TừtônxưngtrongtiếngTâyBanNha,cónghĩalàbà [2]ĐólàBôlivia,Côlômbia,VênêxuêlavàÊquađo.

[3]TừtônxưngtrongtiếngTânBanNhacónghĩalàngài,ông.

[4]Mộtloạiáobànhtôcóốngtayrộng.

[5]TiếngPháptrongnguyênbản,nghĩalà:Yhọctheocáchcủabạn.

[6]LoạiáochoàngngoàicủadânAnh-điêng

[7]Giốngchóchuyênsănthỏ.

[8]Mộtloạiquầncưỡingựamaybằngda.

[9]MộttrungtâmmỏvàthươngnghiệptrênđấtBôlôviangàynay,đượcVidarsenthànhlập

năm1545. [10]Nghĩa:Lỗkhusắt.

[11]HoàngđếLaMã.

[12] Maccô Tuliô Xicerong (Marco Tulio Cicêrôn) (643 trước công nguyên) nhà chính

khách,nhàtưtưởngvànhàhùngbiệnLaMã. [13]Đêmôxten(Demostene,384-322trướccôngnguyên)chínhkháchvànhàhùngbiện,

ngườiAten. [14]TêngọiMỹLatinhcủatròchơibàitencơnet.

[15]Tứcthơcangợi.

[16]MộtloạimuỗitoởchâuMỹ.

[17]MộtloạidânvũthịnhhànhởCôlômbia.

[18]TiếngAnhtrongnguyênbản,nghĩalà:ChỉcóthểlàBônapac.

[19]Mộtloạithuyềngỗtambấn.

[20]ThuộcmiềnnamTâyBanNha

[21]Đơnvịđolường,mỗilibrabằng0,455kg.

[22]TiếngPháptrongnguyênbản,nghĩa:BáoThươngnghiệp.

[23]DâncưsốngởvùngTigrơ.

[24]NhàvănvàchínhkháchPháp(1767–1830),tácgiảcuốntiểuthuyếttâmlýrấtnổi

tiếng:Adolf. [25]MộtthứcâylâuniênởvùngCaribê.

[26]Mộtloạisáo.

[27]HoàngđếTâyBanNhathờiđó.

[28]Nguyênvăn:Nhữngconchimmáicủamộtđêm.

[29]TiếngPháptrongnguyênbản,nghĩalà:Vàlúcđó?

[30]TứclàngườivùngtungtâmTâyBanNha.

[31]Avila:ThànhphốcổcủaTâyBanNha.

[32]Mộtloạitrangphụcnữgồmcảáolẫnváy,cóhoặckhôngcóốngtayáorộngthắtdảiở

giữa. [33]ĐólàtêngọinhữngngườinôlệdađenởMỹlatinh,vìkhôngchịunổiáchápbứccủa

chủ,đãbỏđiềntrangđểvàorừngsâusốngtựdo. [34]MộtthànhphốthuộcMêhicô

[35]MộtthànhphốthuộcTâyBanNha.

[36]TứcĐạiđôđốcCrixtôbanđêCôlong,ngườiphátkiếnchâuMỹ

[37]MiềnđấtAchentinaởcựcnamchâuMỹ.

[38]TiếngPháp,nghĩa:Hãysôinổilên,thưabà(tạmdịch).

[39]ThủđôHamaica.

[40]Nghĩa:Nhữngquảđồixanh.Trongnguyênbảnviếthoathìđólàmộtđịađiểmcótên

NhữngMôngletAxulet. [41]Nghĩa:ThằngLai

[42]MộtthànhphốởTâyBanNha

[43]MộtsửthinổitiếngcủaEcxidaviếtvàxuấtbảnthànhhaitập,tậpI1569vàtậpIIvào

năm1589,thuậtlạicuộcxâmlượcChiLêvàcuộcgiaotranhđẫmmáu. [44]Đúngchínhtảcủatừnàylà“yo”(nghĩalàtôi).

[45]CaclôtMactenconcủaPipinôđơHeristab(685-741).Năm732đãchiếnthắngquân

ArậpngaycạnhPoitiervànhưvậyđãcứuđượcnềnvănminhThiênChúagiáokhỏisựxâmlượccủaquânHồigiáo. [46]NúilửathuộcdãyAnđêtđịaphậnEquađocao6.310m.

[47]ThủythủnhàvănngườiMỹ(1819–1891)tácgiảcuốnMobyDickhaycòngọilàCávoi

trắng. [48]Đơnvịđochiềudài,mỗivarabằng0,835m.

[49]Đơnvịtiềntệlàmbằngbạchoặcnikimtrịgiá10xupêsô

[50]Đơnvịtiềncổ

Chiasẽebook:http://downloadsachmienphi.com/Thamgiacộngđồngchiasẽsách:

Fanpage:https://www.facebook.com/downloadsachfreeCộngđồngGoogle:http://bit.ly/downloadsach