Güneş enerjisine dayalı lisans başvuruları(Mevzuat ve uygulama)

Dr. Mustafa GÖZENEnerji Piyasası Düzenleme Kurumu

(Elektrik Piyasası Dairesi Başkanlığı)

Solarex İstanbul 2014

İstanbul – 11 Nisan 2014 1

Sunum planı

• Bazı rakamsal bilgiler• Yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli ve hedefler• YEK lisanslarında mevcut durum

• Güneş enerjisine ilişkin mevzuat – temel düzenlemeler

• Güneş enerjisine dayalı lisans başvurularına ilişkin çalışmalar

2

Yenilenebilir enerji kaynakları(potansiyel)

Kaynak türü Potansiyel Mevcut kurulu Güç (MW)

Hidrolik36.000 MW

(160 milyar kWh/yıl elektrik) 22.745Rüzgâr 48.000 MW 2.896

Jeotermal 2.000 MWe(elektrik üretimine uygun)

310,8

Biyokütle 8,6 mtoe(1,3 milyar kwh/yıl elektrik)

(Biyogaz 1,5-2 mtoe)

241

Güneş enerjisi 380 milyar kwh/yıl elektrik (*)

3

(*) Ülkemizde mevcut durumda lisanslı faaliyette bulunan güneş enerjisine dayalı üretim tesisi bulunmamaktadır. Diğer kapsamda, yaklaşık 15 MW civarında güneşe dayalı kurulu güç bulunmaktadır.

31 Mart 2014

Yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin

hedefler

18/5/2009 tarihli Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesine göre 2023 yılına kadar;

Ekonomik HES potansiyelin (135 milyar kWh) tamamının kullanılması, RES kurulu gücünün 20.000 MW’a çıkarılması, Güneş enerjisinden elektrik üretiminin özendirilmesi için gerekli çalışmaların

yapılması - min. 3.000 MW min. 600 MW jeotermal kurulu gücüne ulaşılması, Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi içerisindeki payının en az

%30 düzeyine çıkarılması, Biyokütle (1.500 MW)

hedeflenmiştir.

4

YEK’e dayalı lisans başvuruları

5

(6/2/2014 itibarıyla)

Toplam (yeni+mevcut) (EÜAŞ hariç)

Yakıt / Kaynak Tipi

Başvuru İnceleme-Değerlendirme Uygun Bulunanlar Lisans Verilenler Toplam

AdetKurulu Güç

(MW) AdetKurulu Güç

(MW) AdetKurulu Güç

(MW) AdetKurulu Güç

(MW) AdetKurulu Güç

(MW)

Rüzgar 7 221 9 409 18 1.012 247 9.344 281 10.986

Hidrolik 146 3.412 67 1.073 237 2.896 832 20.218 1282 27.599

Jeotermal 13 259 8 71 11 211 26 636 58 1.177

Çöp Gazı 2 5 1 1 10 132 13 138

Biyogaz 5 17 2 3 5 8 26 58 38 86

Biyokütle 12 51 4 15 6 28 14 53 36 147

Güneş 496 7.873             496 7.873Toplam 681 11.838 90 1.571 278 4.156 1155 30.441 2.204 48.006

Yenilenebilir enerji kaynaklarına ilişkin temel

yasal mevzuat

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin KanunElektrik Piyasası Lisans YönetmeliğiYenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine İlişkin YönetmelikYenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurt İçinde İmalatı Hakkında YönetmelikRüzgar ve Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesisi Kurmak Üzere Yapılan Önlisans Başvurularına İlişkin Yarışma YönetmeliğiRüzgar Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularının Teknik Değerlendirilmesi Hakkında YönetmelikGüneş Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularının Teknik Değerlendirilmesi Hakkında YönetmelikGüneş Enerjisine Dayalı Elektrik Üretim Tesisleri Hakkında Yönetmelik

Lisans alma zorunluluğu

• Piyasa faaliyetlerini yürütebilmek için (istisnalar dışında) EPDK’dan lisans alınması zorunludur.

7

1- Lisans kapsamında üretim faaliyeti- Ön lisans, üretim lisansı, OSB üretim lisansı

2- Lisanssız / muafiyetli üretim- Lisans alma ve şirket kurma şartı yok

3- AR-GE kapsamında izin alınarak yapılan üretim faaliyeti- Şebekeyi olumsuz etkilememesi- Elektriğin ticarete konu olmaması- Kurulu güç azami 10 MW

4- Mevcut sözleşme kapsamında üretim faaliyeti

Elektrik piyasasında

üretim faaliyeti

8

Piyasada faaliyet ve

lisans türleriLisans Türleri Bazında Piyasa

Faaliyetleri

• Üretim – (OSB Üretim) (Üretim şirketi ihracat yapabilir)

• İletim• Dağıtım (OSB Dağıtım)

• Piyasa işletim (EPİAŞ – TEİAŞ)

• Tedarik (İthalat ve ihracat yapabilir)

9

• Önlisans: – Üretim faaliyetinde bulunmak isteyen tüzel kişilere, üretim tesisi

yatırımlarına başlamaları için gerekli onay, izin, ruhsat ve benzerlerinin alınabilmesi için belirli süreli verilen izin

– Mücbir sebep hâlleri hariç 24 ayı geçemez.– Başvurunun kaynak türüne ve kurulu gücüne bağlı olarak, bu

sürenin 36 aya kadar uzatılmasına ilişkin hususlar, Kurul kararı ile düzenlenir.

• Lisans:– Piyasada faaliyet göstermek isteyen tüzel kişiye Kurumca verilen

izin

10

Önlisans / lisans

• Her bir üretim tesisi için ayrı bir lisans

• Lisans devredilemez– İstisnası: Bölünme, proje finansmanı kapsamında

kredi veren bankanın talebi– Üretim tesisi devredilebilir (satış, kiralama vb.)

11

Üretim faaliyeti için önlisans / lisans

Tek üretim lisansıkapsamında

faaliyet

• Birden çok yapı veya müştemilatının yüzeylerinde tesis edilen aynı tür yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisleri sisteme aynı noktadan bağlanmak kaydıyla tek üretim lisansı kapsamında değerlendirilebilir.

12

– Üretim faaliyeti için getirilmiştir.

– En fazla 24 ay süreli (mücbir sebep halleri hariç)

– Kurul, bu süreyi kaynak türüne ve kurulu güce bağlı olarak 36 aya kadar uzatabilir.

– Önlisans süresinde ortaklık yapısında değişiklik yapılamaz (veraset ve iflas nedenleri hariç)

Önlisans uygulaması

13

Önlisans ve üretim lisansı süreci

– İnşaat Öncesi Dönem– Bağlantı ve Sistem Kullanım Anlaşması

– Yerleşim Yeri Temini (kamulaştırma, irtifak hakkı tesisi veya kiralama işlemleri)

– Bildirimler– Ruhsatlar– Onaylar

– İnşaat Dönemi– İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı

– İşletmeye Alma (Geçici Kabul)

– İşletme Dönemi

14

Önlisans

Üretim lisansı

Önlisans şartları(Güneş başvuruları açısından)

Asgari sermaye şartı – toplam yatırım tutarının %5’i

Banka teminat mektubu – MW başına 10.000 TL

Önlisans süresi

15

Kurulu Güç (P) Aralığı (MW)

Önlisans Süresi(Ay)

P ≤ 5 24

5 < P ≤ 50 30

50 < P 36

Üretim lisansı

– Üretim şirketi ihracat yapabilecektir.

– Üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin tesislerinde ürettiği enerjiyi iletim veya dağıtım sistemine çıkmadan kullanması kaydıyla– sahip olduğu,– kiraladığı,– finansal kiralama yoluyla edindiği,– işletme hakkını devraldığı,

tüketim tesislerinin ihtiyacını karşılamak için gerçekleştirdiği üretim, nihai tüketiciye satış olarak değerlendirilmez.

16

Üretim lisansı şartları(Güneş başvuruları

açısından) Asgari sermaye şartı – toplam yatırım tutarının %20’si Banka teminat mektubu

İnşaat süresi

17

Kurulu Güç (MWm)

Toplam yatırım tutarının (TYT) yüzdesi olarak (%) Formül

0 < P ≤ 10 6 P x TYT x 0,0610 < P ≤ 100 4 TYT x [0,6 + (P – 10) x 0,04 ]

P > 100 2 TYT x [4,2 + (P – 100) x 0,02]

Üretim Tesisi Tipi

Kurulu Güç (P) Aralığı (MW)

İnşaat Süresi(Ay)

Güneş

P ≤ 10 22

10 < P ≤ 50 30

50 < P 36

Güneş başvuruları için TYT 3.000.000 TL / MWm

Lisans Temel Koşulları

– Anonim şirket ya da limited şirket olarak kurulmuş olması (OSB’ler hariç)

– Anonim şirket olması halinde, borsada işlem görenler dışındaki hisselerin tamamının nama yazılı olması

– Lisansı iptal edilen tüzel kişi, bu tüzel kişilikte %10 veya daha fazla paya sahip ortaklar ile lisans iptal tarihinden önceki 1 yıl içerisinde görevden ayrılmış olanlar dâhil, yönetim kurulu başkan ve üyeleri, lisans iptalini takip eden 3 yıl süreyle lisans alamaz, lisans başvurusunda bulunamaz, lisans başvurusu yapan tüzel kişiliklerde doğrudan veya dolaylı pay sahibi olamaz, yönetim kurullarında görev alamaz.

– Asgari sermaye koşulu

– Banka Teminat Mektubu

18

Bağlantı görüşü

– TEİAŞ ve dağıtım şirketleri her yıl takip eden 5 yıl için ve takip eden 10 yıl için sistemlerine bağlanabilecek bölgesel üretim tesisi kapasitelerini yayımlayacaktır.

– Bu şekilde yayımlanan bölgesel kapasiteler dışında bağlantı görüşü verilemeyecektir.

– Arz güvenliği amacıyla ETKB, piyasada rekabetin geliştirilmesi amacıyla EPDK tarafından bağlantı noktası artırımı talep edilebilecektir.

19

Rüzgar ve güneşe dayalı önlisans

başvurularında ölçüm zorunluluğu

20

Rüzgar Son üç yıl içinde tesisin kurulacağı sahada elde

edilmiş en az bir yıl süreli ölçüm

GüneşSon üç yıl içinde elde edilmiş, 6 ayı yerinde

olmak üzere, en az bir yıl süreli ölçüm.

Önlisans sürecinde başvurudagerekli şartlar – sunulması

gerekli belgeler

21

Şirket Kurul tarafından belirlenen bilgi ve belgeleri sunarak başvuruda bulunur (RES ve GES de ölçüm var).

Anonim şirket ya da limited şirket olarak kurulmuş olması gerekir ve sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının tamamının nama yazılı olması zorunludur.

Kanunun 5 inci maddesinin sekizinci fıkrası kapsamında yasaklılık olmaması gerekir.

Kurul tarafından belirlenen teminat mektubu sunulur. (Kurul tarafından öngörülen yatırım tutarının %5’ini geçemez).

Şirket asgari sermayesinin; üretim tesisi için Kurum tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının %5’i olması gereklidir.

Önlisans alma bedelinin yatırılması gereklidir. (Yerli doğal kaynaklar ile yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurmak üzere önlisans almak için başvuruda bulunan tüzel kişilerden önlisans alma bedelinin sadece %10’u tahsil edilir.)

Şirket ana sözleşmesinin mevzuata uygun olması gerekir (Önlisans süresince şirketin ortaklık yapısında değişiklik yapılamayacağına ilişkin hüküm olacak).

Kaynak kullanım hakkının belgelenmesi

Önlisans başvuru değerlendirme süreci

22

ÖNLİSANS

Değerlendirme(Bağlantı Görüşleri)

Başvuru

İnceleme(10 iş günü içinde inceleme ve eksiklikler için bir seferlik 15 iş günü süre verilmesi)

Önlisans

Asgari sermaye Teminat mektubu Esas sözleşme değişikliği Önlisans alma bedeli Kaynak kullanıma ilişkin belge (HES, Yerli Kömür ve Jeotermal)

Rüzgar ve güneşte lisanslama süreci

23

Önlisans süresinde tamamlanması gereken

işlemler süreci

24

- Tesis yeri sahasının mülkiyet veya kullanım hakkının elde edilmesi

- İmar planlarının onaylanması

- Ön proje onayının alınması

- Bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları için başvuru yapılması

- Askeri Yasak Bölgelere ilişkin görüşün alınması

- Teknik Etkileşim İzninin alınması

- ÇED Belgesinin alınması

- Yapı ruhsatına ilişkin belgenin alınması

- Kaynak kullanım, SKHA veya katkı payı anlaşmasının yapılması

SKHA – Su kullanım hakkı anlaşması

Üretim lisansı için gerekli şartlar

25

Anonim şirket ya da limited şirket olarak kurulmuş olması gerekir ve sermaye piyasası mevzuatına göre borsada işlem görenler dışındaki paylarının tamamının nama yazılı olması zorunludur.

Kanunun 5 inci maddesinin sekizinci fıkrası kapsamında yasaklılık olmaması gerekir.

Kurul tarafından belirlenen teminat mektubu sunulur (Kurul tarafından öngörülen yatırım tutarının %10’unu geçemez).

Şirket asgari sermayesinin; üretim tesisi için Kurum tarafından öngörülen toplam yatırım tutarının %20’si olması gereklidir.

Lisans alma bedelinin yatırılması gereklidir. (Yerli doğal kaynaklar ile yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisi kurmak üzere önlisans almak için başvuruda bulunan tüzel kişilerden lisans alma bedelinin sadece yüzde onu tahsil edilir.).

Şirket ana sözleşmesinin mevzuata uygun olması gerekir.

Termin programının sunulması gereklidir

Şirket Kurul tarafından belirlenen bilgi ve belgeleri sunulur.

Önlisansa ait yükümlülükler yerine getirilmiş ise doğrudan lisans başvurusunda bulunulur, önlisans alınmış ise, lisans süresi içinde yükümlülüklerin yerine getirildiği belgelenerek başvuruda bulunulur.

Lisanslamaya ilişkin hükümler

• Rüzgar ve güneş enerjisine dayalı önlisans başvurularında, üretim tesisinin kurulacağı sahanın maliki tarafından başvuru yapılması durumunda, aynı saha için yapılan diğer başvurular dikkate alınmaz.

26

Rüzgar ve güneşte yarışma

Rüzgar ve güneşe dayalı birden fazla önlisans başvurularında sisteme bağlanacak olan tüzel kişinin belirlenmesi

– TEİAŞ tarafından yarışma yapılacak.

– Yarışma MW başına teklif edilecek katkı payı bazında olacak.

– İşletmeye girdikten sonra en fazla 3 yıl içerisinde ödenecek.

27

Elektrik piyasasında birden fazla başvuru olduğu durumlarda

izlenecek süreç – faaliyet arasında öncelik sıralaması

28

İhracat yapma imkanıÜretim lisansı sahibi tüzel kişilere önceki kanunda yer almayan ihracat faaliyeti hakkı verilerek AB müktesebatına uyumlu hale getirilmiştir.

Sınırda yer alan illerde kurduğu üretim tesisinde ürettiği elektriği iletim veya dağıtım sistemine bağlantı tesis etmeden kuracağı özel direkt hat ile ihraç etmek isteyen üretim şirketlerine izin verilebilir.

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunundaki

düzenlemeler

29

30

Yenilenebilir Enerji Kaynak Belgesi (YEK Belgesi)

Yenilenebilir enerji kaynaklarından üretilen elektrik enerjisinin iç piyasada ve uluslararası piyasalarda alım satımında kaynak türünün belirlenmesi ve takibi için üretim lisansı sahibi tüzel kişiye EPDK tarafından verilir.

Yenilenebilir Kaynaktan Elektrik Üretim Belgesi

Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olarak elektrik enerjisi üretimi yapan tüzel kişiler, ürettikleri elektrik enerjisinin kaynağının yenilenebilir kaynak olduğuna dair Bakanlıktan Yenilenebilir Kaynaktan Elektrik Üretim Belgesi alabilir.

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunundaki

düzenlemeler

Kamulaştırma

Yeni kanun ile kamu yararı kararı alınmasına kadar olan kamulaştırma işlemleri yine Kurumumuz tarafından gerçekleştirilecek olmakla birlikte söz konusu karar çerçevesinde kamulaştırma işlemleri Maliye Bakanlığı / TEDAŞ tarafından yürütülecektir.

31

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunundaki

düzenlemeler

Piyasadan Alım Miktarı

Kaynak türüne bakılmaksızın tüm üretim lisansı sahibi tüzel kişilere, tedarik etmekle yükümlendiği elektrik enerjisi veya kapasitesini teminen, bir takvim yılı için lisansına dercedilen yıllık elektrik enerjisi üretim miktarının, Kurul tarafından belirlenen oranını aşmamak kaydıyla elektrik enerjisi veya kapasitesi alımı hakkı tanınmıştır.

Bu oran Kurul kararı ile %100 olarak belirlenmiştir.

32

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunundaki

düzenlemeler

K U R U L K A R A R I Karar No: 3842 Karar Tarihi: 24/05/2012

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 24/05/2012 tarihli toplantısında; • 5346 sayılı YEK Kanununun 6/c maddesinin beşinci fıkrası çerçevesinde YEK belgeli güneş enerjisine

dayalı, toplam kurulu gücü 600 (altıyüz) MW olacak üretim tesisleri için; üretim lisansı başvurularının 10-14 Haziran 2013 tarihleri arasında, 09:00-18:00 saatleri arasında alınmasına,

• Proje geliştirilen arazinin; Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırmasına İlişkin Tüzük uyarınca;

- Mutlak tarım arazileri,- Özel ürün arazileri,- Dikili tarım arazileri,- Sulu tarım arazileri,- Çevre arazilerde tarımsal kullanım bütünlüğünü bozan alanlarda,

güneş enerjisine dayalı üretim tesisleri için lisans başvurusu alınmamasına,

Güneş enerjisine dayalı başvurulara ilişkin kurul

kararı

33

Kurul Karar No: 3842 Karar Tarihi: 24/05/2012Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 24/05/2012 tarihli toplantısında;

• Güneş enerjisine dayalı lisans başvurusunda bulunacak tüzel kişiler tarafından her bir tesisin bağlantı noktası için ilan edilen bölgelerden yalnızca bir bölgenin tercih edilmesine,

• Bağlantı noktası ve gerilim seviyesinin TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi tarafından belirlenmesine,

• Her bir ölçüm istasyonu sonuç raporu ile yalnızca bir santral sahası alanı için başvuru yapılabilmesine,

• Lisans başvurularında her bir MW'lık proje için azami olarak 20 dönüm santral sahasına başvuruda bulunulmasına, bu alan sınırını aşan lisans başvurularının iade edilmesine,

• Tebliğ kapsamında standardına uygun olarak yapılan ölçümler sonucunda, yatay yüzeye gelen yıllık toplam güneş radyasyonu alt sınır değerini (1620 kWh/m2-yıl) sağlamayan lisans başvurularının kabul edilmemesine,

Güneş enerjisine dayalı başvurulara ilişkin kurul

kararı

34

K U R U L K A R A R I Karar No: 3842 Karar Tarihi: 24/05/2012Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunun 24/05/2012 tarihli toplantısında;

• 10-14 Haziran 2013 tarihleri arasında yapılacak güneş enerjisine dayalı lisans

başvurularında istenecek bilgi ve belgeler listesinin ….. onaylanmasına (bu liste www.epdk.org.tr adresinde yer almaktadır),

• 10-14 Haziran 2013 tarihleri arasında yapılacak lisans başvurularını Kurul Kararında belirtilen usul ve esaslara uygun olarak yapmayan ve/veya “Güneş Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularında İstenecek Bilgi Ve Belgeler Listesi” kapsamındaki evrakları eksik sunan lisans başvuru sahiplerinin başvuru dosyalarının alınmamasına,

karar verilmiştir.

Güneş enerjisine dayalı başvurulara ilişkin kurul

kararı

35

RES ve GES(2015 yılında Alınacak İlk

Başvurular İçin)

36

TEİAŞ, 2 Aralık 2013 tarihine kadar, 2013 yılını takip eden beş yıl ve takip eden on yıl için olmak üzere, bağlantı noktasına göre ve/veya bölgesel bazda, sisteme bağlanabilecek rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kapasitesini Kuruma bildirir.

TEİAŞ tarafından Kuruma bildirilen bağlanabilir üretim tesisi kapasitesi çerçevesinde;

Güneş enerjisine dayalı başvurular, TEİAŞ’ın bildirim tarihini takip eden 16. aya tekabul eden ayın ilkbeş iş gününde, (1, 2, 3 ve 6-7 Nisan 2015)

Rüzgar enerjisine dayalı başvurular için aynı ayın son beş iş gününde, (24, 25, 28, 29 ve 30 Nisan 2015)Kurum tarafından önlisans başvuruları alınır.

RES ve GES(2015 sonrası için - Genel

Süreç)

37

TEİAŞ, her yıl 1 Nisan tarihine kadar, takip eden beş yıl için ve takip eden on yıl için olmak üzere, bağlantı noktasına göre ve/veya bölgesel bazda, sisteme bağlanabilecek rüzgâr veya güneş enerjisine dayalı üretim tesisi kapasitesini Kuruma bildirir.

Rüzgâr enerjisine dayalı başvurular için her yıl Ekim ayının ilk beş iş gününde,

Güneş enerjisine dayalı başvurular için her yıl Ekim ayının son beş iş gününde;bir önceki yıl o yıl için açıklanan kapasite çerçevesinde, Kurum tarafından önlisans başvuruları alınır.

GES’te 2015 yılı ve sonrası

(Genel süreç)

İstasyon kurulumu

Ölçümün tamamlanması

21, 22, 23, 26 ve 27

Ekim 2015

Fiili ölçüme başlama

(En geç) 11 Nisan 2015

Bu tarihler arası fiili 6 Ay

11 Ekim 2015

Ölçüm Dönemi

Önlisans başvurusu

39

Teşekkürler… Dr. Mustafa GÖZEN

Enerji Piyasası Düzenleme KurumuElektrik Piyasası Dairesi BaşkanlığıMuhsin Yazıcıoğlu Cad. No.51/C06530 Yüzüncüyıl AnkaraTel.: (312) 201 4193e-posta: mgozen@epdk.org.tr

39