G Ε S T APAULI LYSTRENSIA,

ACT. XIV: 8-20.

ILLUSTRATA

DISSERTATION!·) ACADEMICA,

Quam,COMS. AMPI. FAQ. PHIL. UPS:

P R Λ S I D Ε

Mao. J Ο Η Α Ν Ν ΕF LΟD Ε R Ο,

Graec, Litt. PROFESS. Reg. et Ord.

EXHIßET

Germundus Engdahl,ostro-gothus.

In Aud. Gust. Maj. Die ΧΧΠΓ. Junii, A. MDCCLXXIX./ irit antt meridiem fobtii.

UPSALI^E,

Apud Joh. Edman Diredh & Reg. Acad. Typogr.

SACRJE REGIM MAJESTATISREGNiQUE SVED · GOTHIC!

S'UMM.E FIDEI VIRO atque SENATORI,In Cancellaria Regia CQNSILIARIO REGNI,

Collegii Nomothetici PR/ESiU',

R. Academi® Lundensis CANCEELARIO,nec non

Ord. Reg.de St. Pol. EQV.etCQMMENDATORI,EXCELLENTISSIMO

COMITI ac DOMINO,

Dno melchiokifalkenberg,

MÄENATI SUMMO

S A C R U M.

"**4L* Mi** **41« »U^-aL. \1</*~-sllx \U^*NU. UIX'VU. >|t^*s»f ^1» ~ IL

ψ& ff* *3^ Jfc *3^ ·$£ UJ^j ^W vv? W W k^j^- k* ^ k? ks */ W a«£ ksE ac^^TF-« _ <TV jTVV.»^T\ —-'/Τ* 'IF^»-?^ '"v^-.—'rfi 7tF-_.^:V Ts,-ip INi^f

£>. Ζλ

§· I ".

Antiochiae ccmroorantibus Paulo & Barnaba, divinoadmonebantur oraculo Ecclefiac, qua; illic fioruit,ProphetEE & Doclores, ut duomviros illos in alias

diimtterent oras Rvangelii inter Gentiles propagandi caus-fa. Parent mandaeo, folemnique modo illos muneri, cuia Spiritu San&o deilinati erant, inaugurant. Quo fa£k>,fme rergiverfatione nullaque interpofita mora, itineri ieaccingunt Paulus & Barnabas $ primumque, relida An-tiochsa, Seieuciam, urbem Cilicla?, petunt: unde trajeclomari, in Cyprum venerunt atque aliquamdiu Salamina;qua; infulte iiiius urbs eil Syria;, unde folverant, oppo-fita, commorati, infulam Paphum usque peragraruntatque Evangelii luce coliuilrarunr. Hinc iterum maretrajecerunt in Afiam, Pergamque, principem Pamphyliaeurbem, profedi funt; Ted non illic diu commorati vi-cina; regionis Pifidise urbem Andochiam fe contulerunf,ubi die Sabbati eo fucceiTu Evangelium Chriili in Syn¬agoga docuerunt, ut non exiguus Judaeorum pariter acProfelytorum numerus illos fequeretur: fed nec defue-runt, qui invidiae oeftro perciti, quum Gentiles quoqueAntiochenos viderent pronas aures Apoftolorum con-cionibus commodare, ipfis obloquerentur eorumque (lo¬ci r inan ι probris inceilerent: eo tandem progrefTi, ut, con-citara turba, finibus fuis eos cogerent exire. Inde ergoprofugi Iconium, Lycaoniae urbem, fe receperunt, lednon i!lic melius funt excepti; excitato enim a contuma-cibus Judeeis tumultu, primoribusque civitatis ad eos

A 2 con·

Λ Λ f; 4 v. c&s3

contumeliis lapidibusque impetendos compuliis, impen-denti fe periculo mature fubduxerunt, in vicinas pro-fe3i Lycaoniae urbes, Lyftram & Derben. Conf. A&Xlfi, & XIV. Qu® vero Lyflris jnprimis Apoitoio ac-ciderint & quid rerum ab illo geftum fic, Lucarn fecutiducera, paucis explanabirnus.

§. ΪΪ.Primo ergo omnium ie confiderandum nobis offert

infigne a Paulo perpetratum miraculum, fanato viro, ouiclaudus natus fuerat. Lucas gcneratim primo defcribitinfirmitatem, qua laborabat, Grscis Scriptoribus folemnidicendi ratione, vocat enim ilium αδύνατον τοις -ποσίν.Άiweerot vocantur in genere invaiidi, viribus deflituti:quomodo XENOPHON dicitr άΰυνκτος έγίνετο yviga, in-validus fsctus erat fene&öte, fra$us lénio, lnterdurövero additur fuhftamivum, defignans partem, qu® maloadfetfa fit; fic αουνατος σωμαη, invalidum hahens cor¬pus, αδύνατος ττοσιν, pedum laborans debilirate. Quurovero iftiusmodi αδυναμία variis ex cauflis proficifciquear, neque femper infanabilis fit, definit Sacer Scnptor,verbis fequentibus, ejus originem in Lyftrenfi hoc viro,quo illuflrius fuiile conftaret ejus fanationis miraculum:dicit autem illum fuiiTc %ωλδν Ix κοιλίας ωητςος, ex ma-terno utero claudum egrefTum fuiffe: qua etiam loqueo-di forma Lucas uritur A&. ITT: 2. de claudo illo, cuiPetrus, Divina virtute, dedit την ολοκληρίαν. Addit veroetiam: x&j έδεποτε πεξίεπεπατηκει, & nunqiiam, ex quonatus erat, pedibus inoeflerat. ita ergo non viribus fan-tum incedendi, fed fpe quoque itias unquam conlequen-di deftitutus, quum intereffe ipfi contingeret concioni,quam Paulus habebat coram frequenti Lyftrenfium con-feflü, ita percelli occepit verbi divini virtute, ut debi-litare fua liberari fe pofle, divini minifirerio viri, cnn-fideret. Id quod Lucas indicat his verbis: cV, fc. Παυ-

ΛCb9

H ) 5 (Λο£·, άτενίσοίς άυτω x&j 1$ων ort πίςιν εχει rS σω$ηναι, είπε α.τ. λ. Fxiilimamus enim indicari hiice verbis, m i ferumillum hominem non tarjfum credidille fe pofTe ner do-Önnam, qua? proponebatur, aeternam adipifci falutenriamma?, verum etiam pracipue pollere divinum legarumfacultas imoertlendt fibi iånitatem corporis: quo fenfuverbum σωΆαι eriam alias in icriptis N. T. ufurpatur,conf. A3. IV: 9. Matth. IX: 21, 22. Sed hinc tarnen,quod noonullis vifum fuit, confici non poile opinamur,exercinum fecultatis Apoilolis conceiTa? benefica edendin>iracola, ex fide illorum, qui ifla recepturi elTent, pen«·du)um fuiile: contrarium enim probant frequenter editailiius fpecimina in id genus hominibus, in quibus ηull3apparuerunt fidei veftigia. Claudus ille, de quo LucasA3. 1Π: ι. fine tillä ipe & exfpe3atione iua a Petro,templum ingrelTuro, integritate pedum donabatur; ne-qne Poplii pater, de quo A3. XXVISi: g. vel fando au-divide videtur Paulura, a quo ianabatur, facultate pol-luille id genus miracula perpetrandi, ne dum ut πΐςινhabuecit rS avSvvcc;. id, quod eriacn dicendum efl demiraculis a Chriflo ed i tis: eum enim non, ut Clericusaliique ex'ftimant, cam tibi legem dixiiTe, ut miraculo-rum beneficia in nullos confcrrec alios, niii qui vera illafide exigercnf, docent exempla illorum, qui fide defli-tuti beneficiorum Chrifli participes fa3i funt, ut miierille, qui trigmta & o3o annos decubuerat & ad pifici-nam Bethesda fianatus eil Joh. V: 1. ieqv. Coecus ille,cui die Sabbati Chriftus redituit viium Joh. IX. ali quecomplures. Licet vero perfpe3a in quibusdam infignisfides ipfum nonnunquam permoverit ad opem illis fe-rcndam; unde profe3um eil Chrido folemne illud: f\πιςίί <Γ8 σέσύύκε σε, conf. Matth. IX: 22. Marc. X: *2. Luc,XVII: 19. arque interdum enar», quando videbat judarosprorfus obftinavifle animum ad fidem fibi non haben-

A 3 dam

) ° v w

dam, fe a miraculis inter ilios edendis abflinuerit, quodipfi inter Nazarethanos degenti accidille legimus Marc.VI: 5. inde tarnen concludere nequaquam licet, nulla,niii fides adeilet, perpetrata a Chriilo fuiile miracula, fedejus defedum ubique cohibuiile divina? vircutis effluvia.Nequé vero miraculorum finis permififfe videtur, utiftam fibi legem diceret; ideo enim patrare illa debuif,ut ad fidem concipiendam animi judasorum excitarentur.Sed ex brcvi diverticulo in viam. Quando Paulus vi-debat claudum fide non fuiile deftitutum, alta voce cla-mavit: covcitvjSi ϊπ) ras πc docs σα oftcs. Ahquot Mfcr.Codices exhibent hasc verba aliquantum pleniora: σοι λέ¬γω Sv τω ονόματι τα κνςία 'ΐησα Χξΐ^α οό\>οοςη$ι, qna formulaPetruro, claudum etiam fanaturum, uium fuiile legimusAd. III: 6. Et quidem fufpicaiur CAMERAR1US inde inhunc locum translata eile verba, qua? defiderantur inplurimis codicibus. Ifta vero prolata voce, ηλλετο ό χω¬λός ηομ ττεξίεπάτει. Ad. III: β. prreponit Lucas τό σίεξί-τιατέιν τω όίλλε&οοι, qui etiam naturalis videtur eile ordo,quum τό όίλλε&αι aliquid amplius fignibcet quam πεξί-πούτε7ν, adeoque in oratione crefcenre pofleriori poni dei-beat loco: qui ciaudus fuerat ambulabat, &, quod ma¬gis eil, faliebat. Sed id genus ύςεξολογίοα icriptoribusnon iunt infrequentes.

§. III.Tarn illuftre in debili homine, humana ope incu-

rabili, editum miraculum praefentibus Lyilrenfibus admi-rationem movit roaxirnam, adeo ut ultro faterentur nonaliunde, quam ex divina id proficifci potuille virtute,ira enim fucclamaverunt: όι Θεο) ομοιω^έντεε οίν^ξωποιε ymt-εβησοον πςός ημοίς. Qux quidem verba profeda iünt exinveterata in genfilium anirnis opinione. Credidcruntenim Deos, coeleilibus rehdis fedibus, in terram non-nunquam defcendere, ut humana amidi fpecie propius

eSlh \ η t

lufirent humanas res, idque eo fine & confilio, ut velimmifia poena graffantia compefcanc flagiria, vel illuftriain bene merentes beneficia conferant. Utramque haneadparitionis Deorum caufiam tanglt HOMER US Od,XVII: 485. ubi inducit quemdam his verbis reprehen-dentem Antinoi infolentiam, quod probris inceffifietUJyiTem:

— — h ογ]7ΐϋ ris ετϊϋξ&νΐΰε ©sos l$i\■ Kod rs Θset, ξείνοισι ioizorss αλλοίαποίσιΠαντοίοι rsKs^ovrss^ S7tιςςωφωσι 7tcÄrjasΆν&ξωπων υβξιν rs ng) ευνομίψ Ιφοξωντε5,

i. e. Si forte (nempe hofpes il le ignoios, qui erat Ulys-fes) Deus quispiam ccleftis fit? nam Dii peregrinis fiviilesbofpitibus, fub Daria forma, verfantur per urbes} ut infpici-ant bomitjum infolentiam aequitatem, Quam quiderr. opi-nionem de Diis, fui nonnunquam fruendi copiarn ho-rninibus impertientibus, Poétam ex ^Egyptiis haufifie di-cit DIOD. SICULUS L. I. p. 12. quos träd it, in ver¬bis proxime antegreflis, eadem de Diis (uis ienfiffe: φα-σ)ν} inquit, rés ©sts ττασαν rrjv οιχ,8μένψ ε7ηποςευε<&οα φαν-ταζομέν&α reis α,&ξάϊreis κ. τ. λ. i. e. tradiwt Deos univer-Juin peragrare terrarum orbem bominibusque adρarere. Sedaltius exifiimarous huius ienten? ae originem efle repeten-dam. Haut enim fine ratione dicere nobis poile vide¬mur, per ττκτξρτΐαξα^οσίοίν eam primum ad geres Abra-hamidis vicinas perven.fie, atque inde paulatfm lauus eiledtffuiäm. Scilicet popttli, quem pias ceterjs elegeratDeus, progenitoribus, Deum nonnunquam in humanaipecie adpaiuific ex iacra djfeinous hifioria; boc farna di-vulgalum atque a parentibus ad peftero* longa ferie pro-pagatum, primam deaifie videtur originem Ulis fabulis,quae de adparitionibus Deorum in veterum eircumre-runtur fenptis. Quis eil, exempli gratia, quin anirrpd-vertere fibi videatur quajdam vefiigia hiftoriap Mofaicae

e8ib \ e ( <$&c&F J o \

de tribus viris, ad Abrabamum divertentibns, in fäbulaHyrei, quem fingunt fuifte φ*λο%ενωτα.τον atque hoipitioaliquando excepifle tres ad ie divertentes Deos, Jovem,Neptunum & Mercurium, eorumque beneficio proie au-£tum fuiffe, quum antea fuiffet iraproiis. Ifta yero ea-dem perfvafione, Deos nonnunquam fui commercio di-gnari mortales, pleni etiarn Lyftcenfes, retulerunt patra-tum a Paulo miraculum ad Jovem & Mercurium, quosin imagine duorum hofpitum fc illis prasfences exhibu-ifte credebant. Neque fine ratione venit ipfis in men¬tern iftorum prtecipue Numinum venerari prasfentiamrprimo enirn mirum non eft, fi illuftris in miietum ho¬nt inein collati beneficii au&orem fecerint Jovem, Deo-runi maximum, cui maxima qu&que hominibus imper-tita bona atque infperato impetrata gratia accepta iblentreferri: unde etiamille vocatur Opitulus, Opitulator, Ορά-mus maximus', Juvans Pater, ut ceteros taceam in illumcongeftos tituios, quibus ejus ceiebratur juvanai facul¬tas & prona voluntas. Sed neque deinde reticendomeft, fuperftitioße antiquitati perfvaifum fuiffe, ifta maximeloca coelo delapfa Numina invifere confveviOe, qua; ipfo-rum fubeftent peculiari tutete & pra;fidio: & quum Ly-ftrenfium civifas maxims eftet Jovis cultui addiifta, utpro illorum tutelari Numine is haberi potuifiet, ad fi-dem pronum eft, vel ideo etiam iftud Numen praefenstunc inter illos fuifte, fufpicatos cos eile: Jovem autemhaut facile folum, led miniftrantis Mercurii comitatu cin-&ura, deicendere in terram fveviftc iciebant: atque ideoJovi adfignant heic Mercurium comitem, eumque putatitlatere in imagine Pauli, quum hic eiTet rjya.uwcr rS K0ys>primas haberet in dicendo partes, vel, ut GROTIUSexponit , quum [h pluricnum loqueretur, id quod Mer-curio, iermonis & eloquentte Deo, optime convenireputabant.

§. IV.

C§v* \ rv / cSBa) 9 \ Ib

§· IV.Grands piaculum fe commifturos putabant Lyftren-

fes, ii Jovem, quem prasfentem in urbe, ut opinabancur,venerari tuac illis condgerat, non foiemni colerent fa-cridcio. i i o c indicat Lucas v. 13. o όε ιερεύς, inquit, rs

. \ "->3/ \ -3 >. > ~ / ? \ 'fΔιός , τα ovros πξο τηε πόλεως αυτών, ταυξας H&f ςεμματούεπ) τbς πυλώνας ενεγκας, συν νοϊς οχλοις η&ελε &υειν. ER.SCHMIDiUS non male exponit prima hujus commatisverba hoc modo: ό ίεξεύς τα Διός, α ναός v&j ειόόωλονην ττξοτηςπόλεως αυτών, facerdos Jovis, Cß/ar templum & ßmulacrumerat ante portas urbis. Vulgo etiam notum eil, üngulisferme regionibus urbibusque pecuüaria adfignata fuideNumina tuteiaria, quae incolaj pracipua colerent religio-ne. Hinc crebra occurrit in Grascorum rnonumentisrnentio Deorum πατξωων, yrvrSAiW, εγχωρίων t πολιαχωνίimmo etiam πξοπυλάιων, ita diwtorum, quod ante portasipibrum fimulacra eftcnt collocata. Sic dicit PAUSANIASL. Γ. p. 40. in ipfo arcis Athenarum adku confpe£turafinde εξμην, cv πξοπυλαιον όνομαζασι. Eft autem Θεός τΐξο-πυλαίος idem ac Θεός πςό της πόλεως: quomodo Scholia-ftes heec ^ESCHYLl verba, ω ογκοο πξό πόλεως, exponit:ω, inquit, Ά&ηνα, η πξό της πόλεως, ι\τοι ασα εζωγξαφημενηττςο τ^ς πόλεως, εζωγξαφαν γαξ αυτήν πξό των πυλών τηsπόλεως, ψ ηομ Λυκόφξων πυλαιτίόα λεγε/, όιοί το άνωθεν ιςα(Βχιτοουτψ πξό των πυλών της πόλεως· i. e. 0 Pallas, qua esante urhem, b. e. ρicla ante urhem: pingere en im illam fole-haut ante portas urbis, quam etiam Lycopbron vocat πνλαιτί-Sa, quia ponebatur fiipra portas urbis. Ut vero AiSCHYLUSvocat Palhidem ty\v πξό πόλεως, ita Lucas dicit Jovem fu-ifte πξό πόλεως των λυςξων, i, e. 7Τξοπυλχιον Θεόν, quumtutelare Numen fuerit fimulacro donatum cultumque anteportas urbis, ut hoftilem impreflionem aliaque mala indepropulfaret. Quod vero Lucas dicit Jovis facerdotemadduxifte tauros in ejus honorem maftandos επ) ras πυ-

Β λωνας}

?§l ) 10 c ©hwotsy id oecafionem dedit inferpretibos disquirendi, ufrumintel'igantur porta? urbis, an portte a^dium, in quibusApoftoli commorabsntnr. HFJUMANNÜS mirari ie ait,plurimos interprete«, BEZAM, GROT1UM aliosque di-cere potuiile Lyft enfes voluifle facere ha?c facra anteprivatas aedes: fed ncitra quidem fententia hoc neuti-quam mirum eft: quum enim praTens crederent adeffeipfnm Numen, magis confentaneum videtur, ut coraraillo facrorum peragerent folemnia, quam ante ejus fimul-acrum. Qua? vero Sacerdos redibus, in quas diverterantApoftoli, facrorum cauifa, admoverant, erant ταυξo ι y&jςεμματα. Taurum perfecftam fuifle vi&imam & adeofuperorum Regi convenientiftimam ex pluribus conficiturveterum fcriptorum teftimoniis. OVIDIUS L. IV. Me-tam. V. 754, dicit:

Ara Jovis media eft, mattatur vacca MinervÄ,Alipedi vitulus, tuurus Tibi, Summe Deorum.

Et VIRGILIUS AEn. L. III. 21.-— — — — Superoque nitenternCalicolum Regi mattabam in littore taurum.

Ut vel hinc pateat SERVIUM, ad ifturn VIRGILII lo-cum, & PFF.IFFERUM in Ant. Gr. L. I. in manifeftoverfari errore, quando dicunt, non fas duxifte Gentilestaurum, ferox animal, Jovi, raitiftimo rerum humana¬rum Gubernatori, immolare. Iftam Jovi deftinatam vi-utimam, more receptiilimo, fertis redimitam fuiife confi-cere fibi poOe videntur interpretes ex adjeflo vocabuloςεμματαj, rccvfse enim Sc όμματα, uficatiffima fermonisfigirra, εν $ιοο JWy, fignificare heic putaut τάυξ8£ εςεμμε\>8£,tauros coronatos. Quam quidem explicationem nequenos improbamus; fed juxta tarnen rationem haberi heicpolTe alius, in facrificiis non minus frequentis, corona-rum ufus, exiftimamus. Non enim viftimae tantum, ve¬rum ar» quoque Deorumque fimulacra fertis ornari con-

© ) π (fveville ccnftaf. jEneas apnd VIRGILIUM AEn. L. IIT.v.25, facra parans, fylvam fe dicic convellere conatumfuiile, ut tegeret ramis frondentibus aras, Et CALLIMA¬CHUS Hymn. in Del. v. 307. de ilatua Veneris:

Δυ\ τοτε Key ςεφοίνοισι βοοςυνεται ίξον ψαλμούΚυτtqiüos - - i. e. tunc fertis eneratur facrnm pgmm

Veneris. Quum ergo, ut PROCLUS etiam ad PLAT.πολίτ. teftatur, mos fuerit antiquiorum ςεφειν r« α'γαλ/Λατα,eile videtur ratio, cur fufpicemur, Lyftrenfium Sacerdo-tem eo etiam fine fecum adtuliiTe ςέμμκτα, ut illis ho¬noraret praTentia Numina, quo gratior ipfis foret facro-»um adparatus.

§. V.Vix dum ad aures Apoftolorum pervenerat clamoriacra ipfis parantis multitudinis, quum pio incenfi ardore

jufiaque indignatione, in mediam fe immitterent concio-nem, manifeilifTima perturbatte mentis figna dantes fcis-fis veftimentis: ifto enim ritu tam gravioris impatienti-am lu&us, quam indignationis fervorem non Judseos ma¬gis, quam ceteras gentes declaravifle conftat. QuomodoSTATTUS (in Epiced. Glauciae L. Ii. c. 2. v. 170.) ad-loquitur Atedium Meliorem, immatura lugentem puerifunera:

Tu modo fujus humi lucem averfaris iniquömNunc torvus pariter vefles pectora rumpis.

Ifio fe Apoftoli habitu foras proripientes vociferanfur %αν^ςεr; raura ποιείτε') r&j ημεΊε ομοιοποίΒ'εΙε εσμεν νμ7ν αν-Β'ξ-ούπω. 'Ομοιοποικείε dicuntur, quibus fimiles font ad-feftus, iisdem obnoxii adfeftibus, five penurbationibus:fic dicit ARISTOTELES τέε Ϋ,λικιωτκε efie ομοη»&ειε & ομοιοπαΒ'εΤε ωε επιπολυ. Et de Elia dicit Jacobusc. Vi: v. 17. αν^ξωποε ψ ομοιοπα^νε γ,μίν. Significaturnergo voluerunt Apoftoli, eandem fibi, ac cereris bomi-nibus omnibus, eile fragilitatis & mertahtatis conditio-

B 2 nem?

β? J ( #nem, infinite diflantem intervallo ab aterna & immu-tabiii Dei natura, qua; fola reiigiofb euftu digna eil.Atque ideo dicunt porro fe orbem peragrances etiamad illos veniile, ut averterent illorum animos απo των

ματαίων τårων hu τον ©sc ν ζάντα. Impiam gen tiliumfuperilitionem vocant μάταια y quum idola reapfenihil e-iTent ι Cor. VIII: 4, & qui illis exhibebatur cultusftultus eilet ac inanis, ad tranquillandos animos veram-que hominibus feiicitatem pariendam minime omniuraadcoramodaeus. Quam etiam ob cauflam Paulus Rom.I: 21. dicit gentiles idolorum cultum amplexos ματαιω-&rjvai iv τοις &#λογισμο7ε αυτών, & Baéfcha atque Elas di-cuntur i Reg. XVI: 15. ad iram provocaviffe Deumsrrfana, iv toIs ματαίας οίυτων, inani ιdolorum cultu. Idgenus ματαίας opponunt Apoiloli τον Θεον ζάντα, seter-num atque immortalem Deum, qui quum folus fit auäorcoeli & terrae, folus etiam dignus eil, quem homineereligiofo cultu profequantur.

§. VI.Quod vero Deus ad illud fempus fiviilet gentes

ferme omnes fequi μάταια illa, id dicunt porro Apoiloliadicribendum eile peculiari, quam fapientülimo confilioipfe inilituiflet, oeconomiae. Scilicec, Deus permotusrationibus, quas venerari non iniempeftiva curiofitateicrutari nos docet, ex omnibus gentibus fecrevic Abra-bami poileros, ut in illos peculiaris fuae gratis pignoraconferret, illis fe fuamque voluntatem manifeflaret, mis-fisque legatis, coelefti luce colluflratis, eos doceret mo-dum, quo ipfum colere deberent, atque Π in devia defle·fterent, in re£tara reduceret viam. Ceteris interea gen¬tibus parciorem fuas bonitatis menfuram tribuere decre-vit. Non ipfe cum illis colloquia mifcuit, nec ullos ab-legavit ad illas Prophetas & Doctores, qui divina; volun«tatis notitia eas inftruerent; fed üvit iilas fequi, qua; ipfis

con-

& ) 13 c meoncefia? erant, naturales intelligendi vires, &, quum illisnon refte ufae in turpjflimos inciderent errores, fuac eascoecitati reliquit. Hoc indicant Apoftoli v. 16. fe εν rcusπ<χςωχΥί[χενοίΐε γενεαΐε hetas πάντα rå sSvvj 7τοξένε&αι rctisofiois άυτων. ΌJov enim frequentiffime in icriptis iacrisuiurpciri ad defignandam vivendi rationem ac fpeciatiminfttuta ad religionem fpe&antia, notifiiroum eftj a quoloquendi modo neque profanos abhorrere conftat. THU-CYDIDES enim dseit L. I. c. 3. μετά yå(> Ά^ηνάιων «λ-y.ov cdov ιόντων εχωξύσατε, Athenienfes via injufta incedentesfecuti eftis & 1SOCRATES in Orat. ad Dem. Ίσοι rt /3feτάυτην rvjv oåov εποξευ&ησαν, quotquot hane vites viaih 3 feninftitutnm ingvejfjt funt. Ubi ποξευε&αι ό$όν idem notat acapud Lucaro ποξΙυκΒαι ote, fignificatur enim, Deum fi-ville genbiles lequi, quam ipfi commenti fuiilenr, Deumcolendi rationem: adeo ut nihil heic aliud doceatur, nifiquod Paulus tradit in oratione Areopagitica A£t. XVII:

\ v V / ·*■> I t t\ \ * c _ \

30. rts μεν tv %%ovts της ctyvoicts υπεξίοων o &sce κ. r. Λ.quae enim, ante accenfam inter gentiles Evangelii lucero,praererierant tempora funt illi χξόνοι rtjs· åyvciae^ quos DeusνπεξεΊ$εν, quum gentiles tunc non dignatus iit fpecialigratia, ied fiverit illos ττοξέυε<&αι τάϊς ό$οϊε άυτων; ied itatarnen, ut illos non prorfus deftituerit, omnemque adfanam Ejus cognitionem perveniendi viam ipiis praeclu-ferit. 'Ουκ άφηκεν εαυτόν άμάξτυξον dicunt Apoftoli v. 17.non fe paiTus eft teftimonii efte expertem , ied fui ma-nifefta veftigia mundo impreflit, pulcerrimo, qui utaquélucet, rerum ordine & copiofiftTimo inde ad hominesemanante fru&u: in quae ornnia ii attentos convertiiTentoculos, non potuiflent non perduci ad iapientiilimumpariter ac benigniflimum mundi conditorem cognofcen-dum & celebrandum,

§. VII.

Φ ) Η ( Φ§· να·

Ια iilarn modum concionari Apodoli «gre obtinii-erunt, ut Lydrenfes compefcerent ardorem fuum atque a'propofito defiderent. Sedi res accidit mox admodurpfunefta. Tud«i cnim contumaces, qui ipios primumAntiochia Pifidiae Ad. XIII: 50. atque inde Iconio Ad.XIV: 5. expulerant, quum ipfos Lydris degere inaudi-Viffent, eo fe contulerunt & horrendas immanitatis ge-nere in eos faevierunt. Abdrado ab iilis Lyilrenfiumpopulo lapidibus Paukina obruerunt atque extra urbemtraxerunt, exidimantes eum raortuum eile. Iftaαϊ autemin ilios incidiffe tempeftatem interea dum concionaren-tur, haut faeiie ut credamus inducimur. Sunt quidamMfcr. Codices a MILLIO indicati, qui docere videnturaliquamdiu, poft oblata ipfis facra, commoraros eos Ly-ftris fuifle populoque docendo afliduam curam impen-difle; atque inde incitatos Judsos, Antiochia & iconioegreflos, in ipfos ircuifFe. Hanc etiim iili ledionem com·matis 19 exhibent: 3ιο&τξΐβόντων jg κυτών n&j Πασχόντωνϊπηλ&ον άτίο Αντιογβιοι,ε ngj lv.ovla IsSocici, SiccKeyoμίνωνχυτών ttccgfyaloc άνεττειταν t8s o%Kss οΙποςψοΜ civ άυτων,KeyovTss, οτι 8$sv ocKyj&L· Key87tv ccKKol τtocvtoc \péu.J<ovToct x.τ. K.

^ Sive vero h«c fuerint gioiTa marginalis, qu« de-inde in textum irrepfu, five genuina fint Luc« verba,non certe a fide alienum ed, lito rem ge itam füllte or-dine, quem illa nobis exhibent. Ceterum vero, Paulus,quem Judsi extraxerant tamquam mortuum, cingenteeum diicipulorum turba, fibi redditus refurrexit urbemqueingrelius ed, fed confultum non duxit diu iliic

morari, podero enim dis relidis Evydris, Der¬bem, comitante Barnaba, petiit. v. 20.

ψ ψ "Φ"