Millutin Tadiq • Urosh Rakiq • Danijela Neshovska

G-eo rafia- Teksti mesimor -

Enti i Teksteve dhe i Mjeteve MesimorePODGORICE, 2008.

I. HYRJA 5

Hyrja ne gjeografine rajonale te botes 8Statistika dhe Interneti 9Ndarja politike e botes (tipat e vendeve) 10Ndarja e vendeve sipas pozicionit gjeografik 10Ndarja e vendeve sipas nivelit te zhvillimit shoqeroro-ekonomik 10Ndarja e vendeve sipas formes se sundimit dheorganizimit shteteror 11Territori shteteror 11Krahaso 12

11.AZIA 13

Azia Jugore; India dhe vendet e tjera 30

Nenkontinenti indian 30Klima monsune, thatesirat dhe permbytjet 31Tri rajonet e medha natyrore te Azise Jugore 32Vendet e Azise Jugore 33India: vendi kontinent 33Kolosi demografik 34Vendet e tjera te Azise Jugore 35Mbreterite e Himalajeve 36Vendet ishullore 37

Azia Juglindore;rajoni me brigjet me te perthyera i Azise 38

Azia; kontinenti me i madh dhe me popullsine me temadhe 14Ne qender te pjeses kontinentale te botes 14Juglindja me brigje te perthyera 14Zbulimet dhe kerkimet gjeografike 15Malet e pakalueshme, fushat pa fund 15Nga klima ekuatoriale deri tek klima e tundres 16Kater pellgjet oqeanike dhe pellgu i brendshem shume imadh 16Nga shkretetira perveluese deri tek tundra e ftohte 17Pasurite natyrore te Azise 18Kontinenti me popullsine me te madhe 18Gjeografia dhe besimet fetare 19Ekonomia; roli gjithnje dhe me i rendesishem ne tregunboteror 20Ndarja rajonale e Azise 20

Azia Jugperendimore;udhekryqi i Botes se Vjeter 21

Arkipelagu i Malakes 38Indokina; gadishull midis Indise dhe KinesEkonomia 41Singapori 41Peizazhet orizore 42

Azia Lindore; Lindja e Larget

Kina; kolosi i Lindjes se Larget 43Japonia; vendi i lindjes se Diellit 50Vendet "tigra" te Azise Lindore 51

Azia e Mesme 53

Shkretetirat e gjera dhe malet e lartaKlima e vertete kontinentaleRajoni i pellgut te brendshem 54Popullsia dhe ekonomia 55

40

43

5354

Lindja e Afert, e Mesme dhe e Larget 21Azia e Vogel dhe Gadishulli i Arabise 22Midis dy kontinenteve 22Rajon i rrafshnaltave te gjera dhe i shkretetirave pa uje 23Rrafshnaltat e Azise Jugperendimore 23Rajoni i nxehte dhe i thate i Azise 24Rajoni pa uje 25Transkaukazia 25Mbizoterimi i arabeve dhe i fese islame 26Ekonomia e Azise Jugperendimore 27Migrimet masive per pune 28"Pikat nxehta" te Azise 29

111.AFRIKA; KONTINENTI I NXEHTE 57

"Aral, na fal, kthehu!'" 56Afrika; kontinenti i nxehte 58Pushtimi i Afrikes 58Rrafshnaltat, masivet e vjetra malore dhe carjet tektonike58Kontinenti i nxehte 59Pellgu i madh i brendshem 60Pyjet e shiut tropikal, savana dhe shkretetira 60Shtimi i shpejte i numrit te popullsise 61Kontinenti me i varfer 62Rajonet e Afrikes 64

Afrika Verlore: Afsaharadhe malet Atlas 65Mbizoterimi i arabive dhe i islamizmitBujqesiadhe minierat 68Egjipti; dhurata e Nilit 69Dikur pambuku. sot nafta 70

Afrika Lindore; rajoni me i larte i Afrikes 72

Briri i Afrikes 73Rajonii Liqenevete Medha 74Afrika Lindore ishullore 76

Afrika Perendimorea 78

VI. AMERIKA E MESME 125

Ura natyrore midis Amerikes se Veriut dhe Amerikes seJugut 126Klima e kushtezuar nga lartesia mbi nivelin e detit 127"Dhuratat" e Amerikes se Mesme 128Popullsiae Amerikes se Mesme 129Vendet e pjeseskontinentale te Amerikes se Mesme 129Indet Perendimore;Amerika e Mesme Ishullore 132

Nga shkretetira deri tek xhungla 78Saheli:ekuilibri natyror i prishur 79Tregtia me skllever 80Ndasitepolitike dhe etnike 80Monokulturat dhe specializimi 81

Afrika Qendore 82

Rajoniekuatorial 82Popullsiaetnikisht e njejte 83Pasuritemineraledhe druri i kushtueshemDiamantet 85

Afrika Jugore 86

84

VII. AMERIKA E JUGUT 135

Historia e zbulimeve dhe e eksplorimeve te Amerikes se,Jugut 137Perendimimalor dhe lindja fushore 138Kontinenti me i lagesht 139Pasuriame ujera 141Kontinenti i gjelber 142Pasuriteminerale te Amerikes se Jugut 144Popullsiae racavete perziera 145Urbanizimi i rreme 146Zvogelimi i perqindjes se prodhimit bujqesor 146Vendet e Amerikes seJugut 148Brazilidhe Argjentina 148

Rrafshanaltattarracore 86Kalaharidhe NamibiKonfliktet e gjata etniko-racoreRajonii minierave

IV. AMERIKA 93

889091

VIII. AUSTRALlA DHE OQEANIA 151

Australia: vendi kontinent 152Oqeania 163Zelandae Re 165

Amerika; pjesee Botesse Re 94Izolimi territorial 94Historiae zbulimit te kontinentit 94Migrimet 95Ndarja rajonale 95Qyteterimievropianoperendimordhe amerikanolatinKarakteristikat fiziko-gjeografike 97

V. AMERIKA E VERIUT 99

96

IX. ARKTIKU DHE ANTARKTIKU;- ZONAT POLARE 169

Poli, rrethi polar, dita polare dhe nata polare 170Polet magnetike 170Arktiku; poshte "Arushes" 171Kontinenti me i ftohte 176Vrimat e ozonit permbi Antarktik 178Shkretetira prej akulli 178

Brigjetshumete perthyera 100Relievii Amerikesse Veriut 101Klimae shumellojshme 103Pasuriame ujera 104Ngashkretetiratarktike deri tek shkretetiratperveluese 105

Fjalori 180