fukushima report

บทเรยนจากฟกชมา

อยาปลอยใหอบตภยนวเคลยร��ารอย��ารอยรอย

“Fukushima: The next one is your responsibility”

Lessons from Fukushima

FukushimaLesson from บทเรยนจากฟกชมา

2 3

บทเรยนจากฟกชมาISBN 978-616-91122-0-4โดย ศ.เทสซา มอรรส-ซสก (บทนำา)รศ.เดวด บอยลย (บทท 1)ดร.เดวด แมคนล (บทท 2)อารน กนเดอรเซน และบรษทแฟรวนด (บทท 3) รวมดวย แจน เบราเนค,ไบรอน บลอมเม, วากาโอะ ฮานาโอกะ, นนา ชลส, ชอน แพทรค สเตนซล,ดร.ไรแอน ทอยล และแอชลฮน ทเมอร

พจารณาตรวจสอบ ดร.เฮลมท เฮรช เรยบเรยง อเลกซานดรา ดาว

บรรณาธการ ธารา บวคำาศรกองบรรณาธการ จรยา เสนพงศ ณฐวภา อวสกล พลาย ภรมยผแปล อนทรา ธนาครพสจนอกษร รชณ ดาวกระจายศลปกรรม สวมล ปรชาพงศกจคอมพวเตอรกราฟฟก [email protected]พมพท บรษท ออฟเซทพลส จำากด

มสวนรวมกบกรนพซเปนอาสาสมคร http://www.greenpeace.or.th/volunteerนกรณรงคออนไลน http://www.greenpeace.or.th/cyber-activistเปนแฟนของเราท facebook http://www.facebook.com/greenpeaceseathตดตามขาวสารของเราท twitter http://www.twitter.com/greenpeacethเปนผบรจาค http://www.greenpeace.or.th/donate

เจาของกรนพซ เอเชยตะวนออกเฉยงใต138/1 อาคารทองชน 2 ถนนสทธสารแขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400โทรศพท 02 357 1921 โทรสาร 02 357 1929อเมล [email protected]เวบไซต www.greenpeace.or.th

ค�าน�าเงอนไขสำาคญคอการยกเลกงบประมาณและเงนอดหนนอตสาหกรรมนวเคลยร และระบบการวางแผนพลงงานทสงเสรมการผลตไฟฟาจากพลงงานนวเคลยรทครำาคร�ซ�งเปนรำาคร�ซ�งเปนคร�ซ�งเปนอปสรรคขดขวางการขยายตวของระบบพลงงานหมนเวยนแบบกระจายศนย ในเดอนมกราคม พ.ศ.2555 ทผานมา นายยกโอะอดาโน รฐมนตรเศรษฐกจของญปน ยงไดกลาวกบผสอขาวของอาซาฮ ชมบนวา เขาเองไมไดคาดหวงวาจะมโรงไฟฟานวเคลยรแหงใดเปดดำาเนนการในชวงฤดรอนทจะมาถ�งนไฟฟาทผลตจากโรงไฟฟาพลงงานความรอนและความพยายามในการอนรกษพลงงานนนเพยงพอทจะทำาใหเศรษฐกจญปนดำาเนนไปไดอยางด ตวอยางของความพยายามคอในชวงป พ.ศ.2554 อตสาหกรรมรถยนตของญปนทำาการเปลยนแปลง เวลาทำางานและรองขอใหคนงานภาคอตสาห-กรรมเผชญกบความทาทายทเกดข�นและจะไมเกดข�นในป พ.ศ.2555 น นายยกโอะ อดาโนกลาวปดทายวา “เรามโอกาสอกมากสำาหรบสงคมญปนโดยรวมในการชวยกนประหยดไฟฟา รวมถ�งการใชแสงสวางและเครองปรบอากาศตามบานเรอน” ทายทสดแลว ไมวาอตสาหกรรมนวเคลยรญปนจะด�งดนมใหเตาปฏกรณนวเคลยรทเหลออยจะตองหยดเดนเครองอนเนองมาจากปญหาความปลอดภยไดสำาเรจ หรอไมกตาม ไมวารฐบาลและผกำาหนดนโยบายพลงงานจะยงคงยงองผลประโยชนระยะสนมากนอยเพยงใด แตพลเมองญปนไดเรยนรจากหายนะภยและเปลยนวกฤตใหเปนโอกาสอยางกลาหาญไปแลว ผมเชอวา ความกลาหาญทจะเปลยนแปลงเพอประโยชนของสวนรวม เปนสงทเราทกคนในประเทศไทย ตองการจะเหนจากนกการเมองไทยและผกำาหนดนโยบายพลงงานดวย ธารา บวคำาศร ผอำานวยการฝายรณรงค

กรนพซเอเชยตะวนออกเฉยงใต

จนถ�งขณะน (กมภาพนธ 2555) ญปนมเตาปฏกรณนวเคลยรผลตไฟฟาเพยง 3 เครองจากทงหมด 54 เครองทยงทำางานอย สถานะของเตาปฏกรณ 51 เครองนน ถาไมชำารดเสยหายจากแรงแผนดนไหวกอยในระหวางการซอมบำารงโดยไมมขอตกลงจากรฐบาล วาจะมการเดนเครองใหมอนเนองมาจากปญหาดานความปลอดภย ทสำาคญ ชาวญปนยงคงมไฟฟาใช!!! และยงไมมปญหารปธรรมอนใดถ�งแมวาจะเปนชวงฤดหนาวอนเยนยะเยอก ผลจากอบตภยนวเคลยรฟกชมาและการรวมตวของภาคประชาชนทเขมแขง เปนแรงกดดนทมากพอตอการกำาหนดทศทางนโยบายพลงงานของญปน แผนดนไหวขนาดกลางทเกดข�นตอเนองทก 2 สปดาหกเปนเงอนไขหลกทยำาเตอนใหพลเมองยำาเตอนใหพลเมองเตอนใหพลเมองญปนลกข�นมาตอตาน ความพยายามทจะเดนเครองโรงไฟฟานวเคลยรทอยในระหวางการซอมบำารง สถานการณหนาสวหนาขวานน อตสาหกรรมนวเคลยรของญปนเองกำาลงดนรนเตมทเพอรกษากำาลงการผลตไฟฟาจากเตาปฏกรณทเหลออยกอนทไฟฟาทผลตจากพลงงานนวเคลยรจะเปนศนยภายในปลายเดอนเมษายน พ.ศ.2555 ทจะถ�งน ในชวงอบตภยนวเคลยรฟกชมา กรนพซไดเสนอแผนการปฏวตพลงงานของญปนโดยฟนธงวา โดยการดำาเนนนโยบายพลงงานหมนเวยนและยกระดบประสทธภาพทางพลงงานอยางเขมขน รวมถ�งสนบสนนใหมระบบกระจายศนยพลงงานและโครงขายสายสงไฟฟาอจฉรยะ ญปนสามารถลด ละ เลกการพ�งพาการผลตไฟฟาจากนวเคลยรภายในป พ.ศ.2555! ซ�งเปนแผนการปฏวตพลงงานทหลายคนไมเชอวาจะเกดข�นไดจรง ทวา การปฏวตพลงงานกำาลงจะเกดข�นทนน!!! ฤดรอนของญปนทไมจำาเปนตองพ�งพาไฟฟาจากนวเคลยรนน เปนไปไดหากพลงของประชาชนเขมแขงพอทจะผลกดนรฐบาลใหยตหรอชะลอการเดนเครองใหมของเตาปฏกรณนวเคลยรทเหลออย 3 เครองมคำาถามอกวา ถาไมมการผลตไฟฟาจากพลงงานนวเคลยร การปลอยกาซเรอนกระจกจากภาคพลงงานของญปนจะเปนอยางไร ขอเสนอในการแผนการปฏวตพลงงานของกรนพซคอ เราสามารถบรรลเปาหมายการลดการปลอยกาซเรอนกระจกทญปนตงไวไดรอยละ 25 ได โดย



4 5

Executive summary6 บทคดยอ18 บทน�า:ฟกชมาและสทธมนษยชน

Emergency planning and evacuation 22 แผนปฏบตการฉกเฉนและการอพยพ24 จดรายแรงทสดของมหนตภย26 โครงรางและการวเคราะหแผนปฏบตการฉกเฉน: โศกนาฏกรรมตอมนษย28 การอพยพออกจากพ�นทในระหวางสถานการณ ฉกเฉน32 จดดอยของการอพยพออกจากพ�นทในกรณ ฉกเฉน34 การกกบรเวณเปนระยะเวลานานและ การขาดการดแลอยางช�านาญ 36 การคดกรองผอพยพ38 การแจกจายสารโปแตสเ�ยมไอโอดน40 มาตรการอพยพหลงเกดวกฤตการณ:โศกนาฏกรรม แหงมนษยยงคงด�าเนนตอไป42 จดกระตนใหมการอพยพ44 วกฤตการณทางการเงน46 การอพยพออกจากพ�นทโดยสมครใจ48 การขาดแคลนอาหารอยางรนแรงทอาจเกดข�นได52 การจดการขดก�าหนดปรมาณกมมนตรงสอยางเปนหนงเดยวกน54 อนาคต56 การขจดการปนเปอน60 การใหอ�านาจแกประชาชน 62 บทสรป

The Fight for Compensation- Tales from the Disaster Zone

63 การตอสเพอคาชดเชย–เรองเลาจากเขตภยพบต66 ภมหลงและกลยทธในการรบผดชอบความเสยหาย70 คาใชจายใครจาย74 บทสรป

The Echo-Chamber: Regulatory Capture and the Fukushima Daiichi Disaster77 ปรากฏการณหองแหงเสยงสะทอน:การยดครอง กฎเกณฑและมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา80 ความปลอดภยดานนวเคลยรในญปน82 ความอดกล�นตอการปกปดของบรษทเทปโก84 ความลมเหลวในการปรบตวใหเขากบหลกฐานทาง วทยาศาสตร88 ค�ากลาวอางวาพลงงานนวเคลยร“ปลอดภย” ความเขาใจทผดในดานความปลอดภย91 การสงเสรมอตสาหกรรมปะทะความปลอดภยณ ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ92 ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศและฟกชมา ไดอจ 96 ประเทศญปนในฐานะตวอยาง98 บทสรป100 กรณศกษา 110 หลกการและการขานรบของประเทศสมาชกอาเ�ยน หลงเกดเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา112 มองยอนนวเคลยร113 มองขามนวเคลยร118 ขอมลอางอง



บทคดยอ

6 7

เหตภยพบตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดผานพนไปเปนเวลาเกอบ 1 ปแลว แมวาเหตการณดงกลาวจะมสาเหตมาจากเหตแผนดนไหวครงใหญทางตะวนออกของญปนและคลนยกษส�นามทเกดข�นหลงจากนน

ทวา แททจรงแลว สาเหตหลกของอบตเหตทางนวเคลยรครงนกคอ ความลมเหลวของสถาบนทถกครอบงำาจากอทธพลของภาคการเมองและการวางนโยบายทเออตอภาคอตสาหกรรมนวเคลยร ความลมเหลวของสถาบนมนษยชน (human institution) ในการใหความรเกยวกบความเสยงทแทจรงจากการใชเตาปฏกรณนวเคลยร ความลมเหลวในการวางมาตรฐานและการบงคบใชดานความปลอดภยทางนวเคลยรทมความเหมาะสม และทายทสดคอ ความลมเหลวในการปกปองสาธารณชนและสงแวดลอม

รายงานฉบบน ซ�งไดรบการสนบสนนจากกรนพซสากล จะแสดงใหเหนถ�งบทเรยนทไดรบจากภยพบตครงน การรำาล�กครบรอบ 1 ปอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาเปนโอกาสอนดทจะทำาใหเราตงคำาถามกบตวเองวาโศกนาฏกรรมซ�งยงคงหางไกลจากคำาวาสนสดสำาหรบชาวญปนนบรอยๆ พนๆ คนนน ไดสอนอะไรแกเราบาง และยงเปนทมาของคำาถามวาเราพรอมหรอยงทจะเรยนรจากมน


บทคดยอ

8 9

จดส�นสดของกระบวนทศนวาดวยความปลอดภยดานนวเคลยร

เพราะเหตใดเราจ�งตองกลาวถ�งจดสนสดของกระบวนทศนหลงจากทเราไดเหนความลมเหลวในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาเราจ�งสามารถสรปไดวา “ความปลอดภยดานนวเคลยร” นนไมมอยในโลกแหงความเปนจรง จะมกเพยงความเสยงดานนวเคลยรซ�งเปนคณสมบตของเตาปฏกรณทกชนดและความเสยงเหลานไมอาจจะคาดเดาหรอพยากรณได วนดคนด อาจเกดเหตลมเหลวทางเทคโนโลยผน�กกบความผดพลาดของมนษยหรอภยธรรมชาตในเตาปฏกรณหลงใดหลงหน�งในโลก จนเกดเหตการณททำาใหไมสามารถควบคมกเปนได

ในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ผนงกนหลายชนทถกออกแบบมาเพอกนกมมนตรงสใหพนจากสงแวดลอมและประชากรเกดการพงทลายอยางรวดเรว ภายในเวลาไมถ�ง 24 ชวโมงหลงจากนน ระบบหลอเยนในเตาปฏกรณหมายเลข 1 เกดการลมเหลว เกดการระเบดของกาซไฮโดรเจนอยางรนแรง พงทลายผนงกนชนสดทายทกนกลางระหวางกมมนตรงสอนมหาศาลกบพนทภายนอกเอาไว

บรษทอตสาหกรรมนวเคลยรไดแตพรำาบอกวาการเกดอบตเหตรำาบอกวาการเกดอบตเหตบอกวาการเกดอบตเหตรายแรงดงเชนกรณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมานมความเปนไปไดนอยมาก ขณะนทวโลกมการใชเตาปฏกรณนวเคลยรมากกวา 400 หลง และความเปนไปไดทเตาปฏกรณจะเกดการหลอมละลายนนมสถตทเกดข�นไดเพยง 1 ครง ในรอบ 250 ปสมมตฐานดงกลาวไดรบการพสจนแลววาไมเปนจรง แททจรงแลว สถตในการเกดอบตเหตนนสงกวาทคาดการณไวมาก กลาวคอ อบตเหตทางนวเคลยรครงรายแรงอาจเกดข�นทใดในโลกกไดหน�งแหงในรอบทศวรรษ

หลกการทางวทยาศาสตรสมยใหมไดกลาวไววา เมอสงทเกดข�นจรงไมตรงกบสงทไดคำานวณหรอคาดการณไว ทฤษฎหรอแบบจำาลองนนจะตองไดรบการทบทวนแกไขใหม เชนเดยวกบการประเมนความเสยงทใชกบการคำานวณความปลอดภยดาน

คำาถามดงกลาวเปนคำาถามพนฐานทหยบยกข�นมา เพอชวยใหเราไดเรยนรจากเหตภยพบตโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมา รายงานฉบบนไดทำาการคนหาคำาตอบและสรปประเดนสำาคญไดดงน

1. อบตเหตโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมากำาหนดจดสนสดของกระบวนทศนทวาดวย “ความปลอดภยดานนวเคลยร”

2. อบตเหตโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมาเผยใหเหนความลมเหลวทหยงรากล�กของระบบของสถาบนตางๆ ซ�งสมควรจะมหนาทควบคมดแลการใชพลงงานนวเคลยรและปกปองประชาชนของตนจากอบตเหตทอาจจะเกดข�น

ประเดนกวางๆและค�าถามส�าคญหลายขอทควรใสใจมดงน�

แมวาจะมการรบรองและสรางความเชอมนไวอยางดแลวเปนไปไดอยางไรทอบตเหตนวเคลยรอนรายแรงในระดบเทยบเทากบมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลทเกดข�นในปพ.ศ.2529จะสามารถเกดข�นอกคร�งในประเทศ�งมความกาวหนาทางเทคโนโลยทสดของโลกประเทศหนงได?

ท�าไมแผนฉกเฉนและแผนอพยพไมสามารถปกปองประชาชนจากการไดรบกมมนตรงสเกนขนาดและสงผลใหเกดการปนเปอนกมมนตรงสได?ท�าไมรฐบาลยงคงไมสามารถปกปองพลเมองของตนจากการไดรบกมมนตรงสท�งทเวลาไดผานพนไปเปนปแลว?

ท�าไมประชาชนมากกวา100,000คน�งไดรบผลกระทบจากอบตเหตทางนวเคลยรน�มากทสดยงคงไมไดรบการชวยเหลอเยยวยาท�งดานการเงนและทางสงคมในการทจะชวยใหพวกเขาสรางบานเรอนข�นใหมฟนฟชวตและชมชน?

นวเคลยร ทวา ผประกอบการดานนวเคลยรยงคงเลอกทจะย�ดถอแบบจำาลองความเสยงแบบเดยวกนซ�งแสดงคาความเปนไปไดในการเกดภยพบตทตำามากๆ เพอเปนขออางในการตำามากๆ เพอเปนขออางในการมากๆ เพอเปนขออางในการใชเตาปฏกรณนวเคลยรในประเทศญปนและทวโลกตอไป

รายงานฉบบนแสดงใหเหนถ�งความลมเหลวอยางเปนระบบของภาคพลงงานนวเคลยร โดยเฉพาะประเดนหลกๆ 3 ประการดงน• แผนการรบมอเหตฉกเฉนและการอพยพออกจากพนท• การรบผดชอบและการชดเชยความเสยหาย และ• ผควบคมดานนวเคลยร

สทธมนษยชน

ในบทนำา เทสซา-มอรส ซสก ศาสตราจารยดานประวตศาสตรญปน ภาควชาเอเชยและแปซฟก มหาวทยาลยแหงชาตออสเตรเลย ซ�งเปนสมาชกของสมชชาสากลวาดวยนโยบายสทธมนษยชน (International Council on Human Rights Policy: ICHRP) มงเสนอมมมองดานสทธมนษยชนจากเหตโศกนาฏกรรมโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา โดยนำาเสนอรายละเอยดวาภยพบตเหลานแสดงใหเหนถ�งความออนแอและขอดอยของสถาบนทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม ไมเพยงแตในประเทศญปนเทานน หากแตยงสะทอนใหเหนบรบทในระดบสากลอกดวย

ขอเขยนของศาสตราจารยยงแสดงใหเหนอยางชดเจนถ�งความออนแอในบทบญญตและการจดการอตสาหกรรมดานพลงงานนวเคลยรของประเทศญปน วามใชความผดพลาดท “แฝงเรน” อยในระบบ ในทางตรงขาม มคนจำานวนมากทตระหนกถ�งขอดอยเหลานอยแลว และไดนำาเสนอเปนลายลกษณอกษรและกลาวเตอนไวมาเปนเวลาหลายทศวรรษแลว


บทคดยอ

10 11

แผนปฏบตการฉกเฉนลมเหลว

ศ.เดวด บอยลย ประธานองคกรอสระแอคโคร (ACRO) แหงประเทศฝรงเศส ไดบนท�กไววา แมประเทศทมประสบการณและมความพรอมดานเครองมอมากทสดอยางประเทศญปน เมอถ�งเวลาทตองรบมอกบภยพบตอนรายแรง กลบพบวาแผนอพยพเมอเกดเหตฉกเฉนทไดวางไวนนใชการไมได และกระบวนการอพยพประชากรออกจากพนทกลบกลายเปนความโกลาหล ทำาใหผคนจำานวนมากตองไดรบกมมนตรงสอยางไมจำาเปน

ในชวงวกฤตของเหตการณ รฐบาลญปนเอาแตปฏเสธถ�งอนตรายจากกมมนตรงสทรวไหลออกมา เชน ในวนท 12 มนาคม หวหนากองเลขาธการคณะรฐมนตรของญปน (Chief Cabinet Secretary) แถลงขาววาจะไมมกมมนตรงสรวไหลออกจากเตาปฏกรณในปรมาณมาก และประชาชนทอยในรศม20 กโลเมตรรอบๆ โรงไฟฟานวเคลยรจะไมไดรบผลกระทบ

ทวา ภายในระยะเวลา 2 สปดาหหลงการแถลงขาว รฐบาลญปนกลบประกาศขอรองใหประชาชนทอาศยอยในระหวางรศม 20 กโลเมตรและ 30 กโลเมตรชวยอพยพออกไปโดยสมครใจ

จากนนในปลายเดอนเมษายน รฐบาลกประกาศขยายขอบเขตพนทอพยพเปนระยะรศมสงสด 50 กโลเมตร ในเดอนมถนายน กรกฎาคม และสงหาคม รฐบาลขอรองใหประชาชนทยงคงอาศยอยนอกรศม 20 กโลเมตรใหอพยพออกไปอกครง

ทสงมากทสด (ในกรณของมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลมการแพรกระจายของกมมนตรงสไปในวงกวางและเปนระยะเวลานานเกอบ 2 สปดาห)

ชมชนทถกกกบรเวณไวเรมขาดแคลนอาหารและเชอเพลงทจำาเปนหากตองอพยพออกจากพนท อกทง เจาหนาทผมความเชยวชาญดานตางๆ เชน คนขบรถ พยาบาล แพทย นกสงคมสงเคราะห และนกดบเพลง ทจำาเปนตอการใหความชวยเหลอผทถกกกบรเวณไวกไมไดเตรยมพรอมทจะอยในพนททไดรบกมมนตรงสในปรมาณสง

สถานการณหลงเหตฉกเฉนกยงเตมไปดวยปญหา คากำาหนดการปนเปอนกมมนตรงสททางการกำาหนดมคาสงกวาทมาตรฐานทแนะนำาไวในระดบสากล รฐบาลญปนยงไมสามารถคาดคะเนถ�งความรายแรงของปญหาซ�งเกยวของกบอาหารและพชผลได และยงคงมเรองใหประหลาดใจอยเนองๆ รฐบาลมโครงการในการเฝาระวงและตรวจจบระดบกมมนตรงสทไมเพยงพอ นำามาซ�งความออฉาวทบนทอนความเชอมนของสาธารณชน และสรางความเสยหายดานเศรษฐกจแกเกษตรกรและชาวประมง และสรางเสยหายดานความเปนอยของพวกเขาอยางไมจำาเปน โครงการขจดการปนเปอนกมมนตรงสเพอชำาระบรเวณทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสนน สรางความกงขาในเรองของประสทธภาพ คาใชจาย และผลขางเคยงดานลบตางๆ ทอาจเกดข�นได

ขอมลจากรฐบาลทไดรบการเผยแพรในภายหลงเปดเผยวาในกรณทรายแรงทสด�งเปนไปไดทจะเกดข�นอาจตองใหมการอพยพผคนออกจากเมองใหญอยางโตเกยวและเมองอนๆในรศม250กโลเมตรจะเหนไดชดเจนวาแผนการอพยพโดยใชรศมกโลเมตรโดยรอบเปนตวก�าหนดน�นมลกษณะตายตวจนเกนไปและไมเพยงพอส�าหรบกรณโรงไฟฟานวเคลยร

โปรแกรมคอมพวเตอรทถกออกแบบมาเปนพเศษเพอชวยคาดคะเนรปแบบของกมมนตรงสไมไดรบการใชงานอยางถกตอง ในบางกรณ กลบมการอพยพประชากรไปยงสถานทซ�งมกมมนตรงสมากข�น

ดงเชนกรณทโปรแกรมไดคาดการณวาโรงเรยนแหงหน�งจะมแนวกมมนตรงสพาดผาน ทวาโรงเรยนแหงนกลบถกใชเปนศนยอพยพชวคราว นอกจากนแลว แบบจำาลองรปแบบการกระจายกมมนตรงสทเกดข�นในชวงวนแรกๆ ของการเกดวกฤตการณกลบไมไดถกสงไปยงสำานกนายกรฐมนตรในชวงเวลาทมการตดสนใจวางแผนจดการกบภยพบตน

การอพยพผออนแอลมเหลว ในโรงพยาบาลแหงหน�งและบานพกคนชราแหงหน�งทอยใกลเคยง มผปวยเสยชวต 45 รายจากทงหมด 440 ราย หลงจากทเจาหนาทไดหลบหนออกไป นอกจากนยงมผสงอายมากกวา 90 คนถกทงไวโดยไมมผดแล โรงพยาบาลในจงหวดฟกชมาตองหยดการใหบรการเนองจากแพทยและพยาบาลนบรอยคนลาออกเพอหลกเลยงกมมนตรงส

วกฤตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมายงแสดงใหเหนวาหลกการตางๆ ทระบไวในแผนฉกเฉนดานนวเคลยร การกกบรเวณประชาชน (แนะนำาใหประชาชนอยแตในบานเพอหลกเลยงการไดรบกมมนตรงส) ไมมประสทธภาพเมอเกดเหตการณจรง การกกบรเวณประชาชนทำาไดเพยงในระยะเวลาสนๆ เทานน มใชระยะเวลายาวนานกวา 10 วน ซ�งเปนชวงทการรวไหลของกมมนตรงสจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมามปรมาณ


บทคดยอ

12 13

การขาดความนาเชอถอ

ดร.เดวดแมคนลผสอขาวของหนงสอเดอะครอนเคลออฟไฮเออรเอดเคชน (The Chronicle of Higher Education) และนกหนงสอพมพด อนดเพนเดนท (The Independent) และไอรช ไทมส (IrishTimes)ประจ�าประเทศญปนไดท�าการส�ารวจผลกระทบจากเหตการณอบตเหตโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมาในแงมมทนาสะพรงกลวทสด �งกคอผลกระทบตอมนษยนนเองประชากรกวา150,000คนไดอพยพออกจากพ�นท พวกเขาตองสญเสยแทบทกสงทกอยางและไมไดรบการชวยเหลอหรอเงนชดเชยทเพยงพอทจะน�าไปใชฟนฟชวตของตนได

ฟอรมการขอรบเงนชดเชยจำานวน 60 หนาและคมอหนา 150 หนาใหแกประชาชน หลายๆ คนตองดนรนเพอทำาความเขาใจเอกสารทงหมด และหลายๆ คนกกลบถอดใจ เลอกทจะลมแลวดำาเนนชวตของตนตอไป

ทสำาคญประการหน�งกคอ กฎหมายญปนบงคบใหบรษทเทปโกทำาประกนอบตภยไวในวงเงน 16,000 พนลานเหรยญสหรฐ ซ�งกหมายความวา บรษทจะไมสามารถรบผดชอบคาเสยหายในปรมาณเงนทนอกเหนอจากวงเงนนได หากบรษทตองเผชญกบภาวะทางการเงนอยางหลกเลยงไมไดหรอมการลมละลายจนขณะน บรษทเทปโกไดจายเงนชดเชยใหแกประชาชนไปแลวเปนจำานวนเงนราว 381,000 ลานเหรยญสหรฐ แตมลคาความเสยหายทแทจรงนนไดรบการประเมนวามมลคา 75,000-260,000 ลานเหรยญสหรฐ คาเสยหายโดยรวมจากเหตอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาซ�งรวมคาชดเชยและการปลดพนกงานของเตาปฏกรณโรงไฟฟานวเคลยรไดอจคาดวาจะอยทราวๆ 500,000-650,000 ลานเหรยญสหรฐ

เปนทแนชดวารฐบาลจะตองยนมอเขามาชวยไมทางใดกทางหน�งเพอเปนการประกนตว บรษทเทปโกออกจากเหตการณน คาความเสยหายสวนใหญ (หากมการชดใช) จะตกเปนภาระของผเสยภาษ

การทไดเหนผประกอบการอตสาหกรรมดานพลงงานนวเคลยรสรางระบบทผกอมลพษเปนผไดรบผลประโยชนกอนใหญและเมอมขอผดพลาดพวกเขากโยนความรบผดชอบตอความสญเสยและความเสยหายใหแกประชาชนทไดรบผลกระทบน�นเปนสงทนาประหลาดใจยงนก

ประเทศสวนใหญจำากดความรบผดชอบของผประกอบกจการดานปฏกรณนวเคลยรไวเปนสดสวนทเลกนอยเมอเทยบกบมลคาความเสยหายทแทจรง ซ�งทำาใหผประกอบอตสาหกรรมนวเคลยรสามารถหนพนจากการจายเงนชดเชยเมอเกดอบตเหตไดกฏหมายญปนวาดวยความรบผดชอบและการชดเชยมไดกำาหนดความรบผดชอบสงสดสำาหรบผประกอบกจการดานปฏกรณนวเคลยร (ในกรณนคอบรษทเทปโก : TEPCO) ในการชดเชยความเสยหายใหแกบคคลทสาม ไมมการระบถ�งกฏเกณฑและระเบยบปฏบตอยางละเอยดเกยวกบวธการและระยะเวลาในการจายเงนชดเชย อกทงยงไมมการระบลกษณะผเขาขายไดรบการชดเชย ทำาใหมชองวางในการตความดานกฎหมายอยางมาก

จวบจนบดน บรษทเทปโกยงพยายามทจะหลกหนความรบผดชอบทงหมด ไมชดเชยใหแกประชาชนและธรกจทไดรบผลกระทบอยางหนกจากอบตเหตทางนวเคลยรนอยางเหมาะสม ประชาชนนบพนๆ คน ซ�งอพยพออกจากบานของตนโดยสมครใจเพอลดความเสยงตอการไดรบกมมนตรงสกลบไมเขาขายเปนผมสทธในแบบแผนการชดเชยของบรษทเทปโก บางคนไดรบเสนอเงนชดเชยเพยง 1,043 เหรยญสหรฐ โดยจะไดรบเพยงกอนเดยวครงเดยวเทานน ทนายความของบรษทเทปโกพยายามทจะหาทางหลกเลยงคาใชจายในการขจดการปนเปอนกมมนตรงส ทำาใหภาระตางๆ ในการขจดการปนเปอนกมมนตรงสนนกลบตองตกไปอยกบเจาของทดนเอง มใชบรษท

หลายครอบครวตองแตกแยก สญเสยบานเรอนและชมชนของตน ผคนตกงานและในบางครอบครวยงมคาครองชพทเพมสงข�นเปนสองเทา ทวาเงนชวยเหลอกอนแรกซ�งจะจายเพยงครงเดยวกลบจำากดจำานวนสงสดเพยง 13,045 เหรยญสหรฐ และไดรบจากบรษทเทปโกกหลงจากทผคนเหลานนไดอพยพไปแลวเปนเวลาหลายเดอน เงนชดเชยกอนแรกจากจำานวนเงนมหาศาลทบรษทตองชดใชนนกลบเรมมแจกจายใหประชาชนหลงจากเหตการณไดผานพนไปคร�งปแลว เมอบรษทเทปโกแจกจายแบบ


บทคดยอ

14 15

ทศนคตทมองแตความพ�งพอใจของตนน สงผลใหผมอำานาจในการตดสนใจและผมอำานาจควบคมมความวตกวาจะฟนฟความเชอมนของสาธารณชนทมตอพลงงานนวเคลยรไดอยางไรเปนอนดบแรก แทนทจะกงวลถ�งการปกปองประชาชนจากความเสยงจากกมมนตรงส เชนเดยวกนกบกรณของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ (International Atomic Energy Agency: IAEA) ทไมใหความสำาคญแกการปกปองประชาชน มากกวาความสนใจดานการเมองของรฐบาลญปนและภารกจในการเผยแพรสนบสนนพลงงานนวเคลยรของตน ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศไดชนชมประเทศญปนเรอยมาถ�งระบอบกฎเกณฑทแขงแกรงและการเตรยมพรอมรบมอตอสถานการณอบตเหตรายแรง จากการไปดงานทประเทศญปนเมอป พ.ศ. 2550 และ 2551

ดงเชนเมอมขาวเกยวกบปญหา ความออนแอ หรอเรองออฉาวเกยวกบบรษทเทปโก รฐไมเคยบงคบใชมาตรการอยางเขมงวดในการหลกเลยงไมใหเกดปญหาซำารอยเดมอก ในบางคราวซำารอยเดมอก ในบางคราวรอยเดมอก ในบางคราวเมอผมอำานาจควบคมขอใหบรษททำาการแกไขปรบเปลยนบางประการ กจะใหเวลาแกบรษทหลายปกอนทจะทำาการบงคบใชกฎเกณฑนนๆ จรง สงเหลานไดพสจนใหเหนแลววาเปนอนตรายรายแรงในประเทศญปนในปพ.ศ. 2554

ในประเทศญปน ความลมเหลวของสถาบนมนษยชนนำาไปสมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาอยางหลกเลยงไมได ความเสยงจากแผนดนไหวและคลนยกษส�นามเปนทรกนดมาหลายปแลวกอนทเหตการณเหลานจะเกดข�น ผประกอบการอตสาหกรรมนวเคลยรและรฐไดใหความมนใจแกสาธารณชนเกยวกบความปลอดภยของเตาปฏกรณนวเคลยรเมอเกดภยธรรมชาตมาเปนเวลานานจนพวกเขาเองเรมจะเชอมนในแนวคดน ปรากฏการณนเรยกวา ปรากฏการณหองเสยงสะทอน (Echo Chambereffect) หรอความเปนไปไดทจะสงตอแพรกระจายความเชอตอๆ ไป

ดงทมตำานานเลาขานถ�งดนแดนซ�งมนกแสดงไมกคนทมความเชอคลายๆ กนและไมรส�กสงสยในแนวคดของคนอนๆ เลย ความเชอมโยงอนแนบแนนระหวางการเออประโยชนกบการออกกฎเกณฑทเกยวของกบเตาปฏกรณนวเคลยรนกอใหเกดสภาวะแวดลอมแบบ “ควบคมตนเองได” เปนสาเหตสำาคญทกอใหเกดมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

ความลมเหลวอยางเปนระบบ

อารนกนเดอรสนจากFairewindsAssociatesตรวจสอบถงความเปนไปไดของสาเหตในการเกดอบตเหตดงเชนกรณของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาโดยพบวาม“ทศนะ�งยนยอมใหมการตบตา”(attitudeofal-loweddeception)ระหวางบรษทเทปโกและสถาบนของรฐในประเทศญปน�งสมควรจะท�าหนาทในการใหความปลอดภยแกประชาชนของตนการตบตาประชาชนน�แสดงใหเหนถงความลมเหลวแหงสถาบนในประเทศญปนความลมเหลวจากอ�านาจครอบง�าการขาดธรรมาภบาลทางการเมองในการออกบทบญญตแกอตสาหกรรมดานพลงงานนวเคลยรโดยใหผประกอบการมสวนช�น�าในการออกบทบญญตและการเพกเฉยตอความเสยงทจะเกดอบตเหตทางนวเคลยรได


บทคดยอ

16 17

คลายคล�งกบอตสาหกรรมดานพลงงานนวเคลยรหลายประการ เขาอธบายวาอทธพลทางสงคมและเศรษฐกจทมตอสงคมในโลกสมยใหม นำามาซ�งชองวางขนาดใหญระหวางการคาดคะเนของทางการกบความเสยงตอการเกดอบตเหตรายแรงในโลกแหงความเปนจรงจากการใชเทคโนโลยทมความซบซอน เขายงไดกลาวถ�งขอเทจจรงทวา หากสงใดดำาเนนไปไดด ไมมอบตเหตเกดข�น เมอเวลาผานไปสกระยะแลว กจะเกดความหละหลวมในดานกฏเกณฑและการเตรยมพรอมรบมออยางหลกเลยงไมได เขายงไดเรยกรองใหมการพจารณาหาเทคโนโลยอนๆมาใชทดแทนอกดวย

กวาจะลดแนวโนมในการเกดอบตเหตในกระสวยอวกาศไดกตองเกดเหตหายนะไปแลวถ�งสองครง ปจจบน พวกเรากำาลงอยในยคของประวตศาสตรมหนตภยจากเตาปฏกรณนวเคลยรครงทสอง เราอยาหลอกตวเองกนอกครงเลย เราควรจะใชชวงเวลาวกฤตการณทสำาคญน ใหเปนโอกาสในการปรบเปลยนไปใชแหลงพลงงานสำาหรบผลตกระแสไฟฟาทหาไดงายและมความปลอดภย ดงเชน พลงงานหมนเวยน ซ�งสามารถนำามาใชทดแทนการใชเตาปฏกรณนวเคลยรทงหมดทวโลกไดภายในเวลา 2 ทศวรรษ

ในชวงเวลาน เราเรยนรไดจากเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาแลววาพลงงานนวเคลยรไมมวนทจะปลอดภย หากเกดอบตเหตรายแรงดานพลงงานนวเคลยรอก ผทจะไดรบผลกระทบจะตองไดรบการปกปองทดกวาน ตองมการตรวจสอบกฎระเบยบดานนวเคลยรโดยสาธารณชนอยางใกลชดและโปรงใส ทงนในขณะเดยวกน กตองเรมยตการใชพลงงานนวเคลยรทมอนตรายใหเรวทสดเทาทจะกระทำาได

รฐบาลผมอำานาจในการกำาหนดนโยบาย และผประกอบการอตสาหกรรมพลงงานนวเคลยรไดกลาววา พวกเขาไดเรยนรจากบทเรยนอนใหญหลวงในอดตมาแลว แตทวาพวกเขากยงไมสามารถจดการกบปญหาทเกดข�นได พวกเราจะมนใจไดอยางไรวาเหตการณเชนนจะไมเกดข�นซำาอก พวกเราจะสามารถเชอถอ ซำาอก พวกเราจะสามารถเชอถอ อก พวกเราจะสามารถเชอถอ “การรบรอง” ของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศไดอยางไร แททจรงแลว เรายงมทางเลอกอนอย เทคโนโลยดานพลงงานหมนเวยนซ�งหาไดงาย มนคง และสมบรณนน สามารถจดหาและนำามาใชทดแทนเตาปฏกรณนวเคลยรทอนตรายเหลานได ในชวงระหวางปพ.ศ. 2551-2555 ไดมการเพมกำาลงการผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยและลมรวมกนในปรมาณทมากกวากำาลงการผลตกระแสไฟฟาจากเตาปฏกรณพลงงานนวเคลยรใหมๆ ทเรมใชงานในชวงระยะเวลาเดยวกนถ�ง 26 เทา ในแตละปมการตดตงใชงานพลงงานหมนเวยนใหมๆ กำาลงเพมข�นอยางรวดเรวใน ในขณะทการใชพลงงานนวเคลยรกำาลงเรมลดลงเรอยๆ นคอโอกาสทจะกอใหเกดอนาคตปลอดอนตรายจากนวเคลยร (a nuclear-hazard-free-future)

“ส�าหรบเทคโนโลยทประสบความส�าเรจน�นแททจรงแลวจะตองอยเหนอการประชาสมพนธเพราะเราไมสามารถหลอกลวงธรรมชาตได”

นคอคำากลาวของนกฟสกสแนวหนาคนหน�งของศตวรรษทผานมา ผไดรบรางวลโนเบลนาม รชารด เฟยนแมน ซ�งไดเขยนไวในรายงานความคดเหนจากเสยงขางนอย (minority report) เพอเสนอแกคณะกรรมาธการตรวจสอบความพนาศอนเศราสลดในกรณกระสวยอวกาศชาเลนเจอร (Challenger space shuttle) ผลการวเคราะหของเขาแสดงใหเหนถ�งความ

บทเรยนทตองจดจ�า

ความลมเหลวแหงสถาบนในประเทศญปนน�เปนสญญาณเตอนภยแกทกประเทศทวโลกความลมเหลวน�เปนสาเหตหลกของการเกดอบตเหตดานพลงงานนวเคลยรทผานๆมาไมวาจะเปนอบตเหตณเกาะทรไมล(ThreeMileIsland)ประเทศสหรฐอเมรกาและมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล(Chernobyl)ในประเทศยเครน เปนตน

มหนตภยทเกดข�น ณ โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาและเชอรโนบลมความคลายคล�งกนหลายประการ ทงในเรองของปรมาณกมมนตรงสทแพรกระจายออกมา จำานวนประชากรทตองอพยพยายถน และการปนเปอนในบรเวณพนทกวางซ�งกนเวลายาวนาน นอกจากน สาเหตทแทจรงของอบตเหตยงมความคลายคล�งกน กลาวคอ สถาบนทเกยวของประเมนความเสยงไวตำาเกนไป มการใหความสนใจดานอนๆ (ทงทางดานเศรษฐกจและการเมอง) มากกวาประเดนตำาเกนไป มการใหความสนใจดานอนๆ (ทงทางดานเศรษฐกจและการเมอง) มากกวาประเดนเกนไป มการใหความสนใจดานอนๆ (ทงทางดานเศรษฐกจและการเมอง) มากกวาประเดนเรองความปลอดภย และทงผทมอำานาจในการวางนโยบายและผประกอบการอตสาหกรรมดานพลงงานนวเคลยรไมเพยงขาดความพรอมอยางยงแลว ยงอนมตใหมการกอสรางและดำาเนนการดานพลงงานนวเคลยรโดยปราศจากความนาเชอถออกดวย

Greenpeace Southeast AsiaFukushimaLesson from บทเรยนจากฟกชมา

บทนำา18 19

2514 (ปทโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ เรมเปดด�าเนนการ)รฐบาลสหรฐไดแจงเตอนวาเตาปฏกรณแบบใชน��าน��าดงเชนทใชในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาน�มความเสยงตอ“การเกดเหตนวเคลยรระเบดรายแรงและเกดการแพรกระจายของกมมนตรงสไปในวงกวางได” หากระบบหลอเยนเมอเกดเหตฉกเฉนเกดการท�างานลมเหลว

ปจจบนผลกระทบตอมนษยจากการระเบดคร�งรายแรงน�ยงคงพบเหนไดในหมบานอตาเตะ �งต�งอยในบรเวณภเขาทสวยงามของจงหวดฟกชมา มบานชาวไรชาวนาทถกตกแตงอยางเปนระเบยบและรานคาทเรยงแถวกนเปนแนวเลกๆขนาบขางถนนสายหลกของหมบาน รานอาหารทดงดดผเดนทางผานไปมาดวยปายโฆษณาเน�อววจากทองถนและผกสดจากภเขา ยานพาหนะแลนผานถนนไปเรอยๆ แตกลบไมมคนใดจอดแวะ ลานจอดรถวางเปลา ไรนาไมมการเพาะปลกไมมเดกสกคนวงเลนอยในสนามเดกเลนของโรงเรยน เกอบ1 ปแลวหลงจากเกดเหตภย วชพชข�นรกในโรงเพาะช�าของหมบานอตาเตะ เเมวาหมบานอตาเตะจะอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหมายเลข 1 ออกไปเปนระยะทาง 40กโลเมตรกตาม

ภายนอกศาลาประชาคมของหมบานอตาเตะอปกรณวดระดบกมมนตรงสของผรวมทางไปกบขาพเจา สามารถวดปรมาณกมมนตรงสภายนอกอาคารได 13.26 ไมโคร�เวรตตอชวโมงเปนคาทสงกวาระดบกมมนตรงสในธรรมชาตราว 100 เทาเมอเขาถออปกรณน�ไปรอบ ๆ ทอระบายน�าท�งของศาลาเครองกหยดท�างาน ระดบกมมนตรงสมคานอยเกนกวาจะวดไดสงทเรยนรไดอยางรวดเรวจากสถานทอยางหมบานอตาเตะกคอ ระดบกมมนตรงสมความหลากหลายมากแมอยภายในพ�นทคอนขางเลก หมบานอตาเตะโชครายทต�งอยในจดทลมจากชายฝงผานเขาสภเขาพอด ท�าใหหมบานกลายเปนจดทมสารกมมนตรงสสง (radiation hotspot) จากฝนและหมะทตกลงมาผทอาศยอยในหมบานจ�านวน150,000คนไดอพยพ

เมอเกดเหตแผนดนไหว ณ ทแหงใดในโลก จะกอใหเกดพลงงานแฝงทมองเหนไดและเกดรอยปร �งปรากฏอยใตผนโลกมาเปนเวลานานแลว แตไมสามารถมองเหนไดจนกระทงเมอเกดเหตแนวรอยเลอนน�อยลกลงไปในช�นหนใตเทาของเราเปนรอยแตกของพ�นดนพลงงานอนมหาศาลในการเคลอน-ไหวและเปลยนแปลงอยางไมหยดย�งของโลกน�เปนสงทชดเจนอยางนาสะพรงกลว

เมอเกดภยพบตเชนแผนดนไหวคลนยกษสนามอทกภยพายเฮอรเคนหรอภเขาไฟระเบดสงเหลาน�กจะแสดงใหเหนถงรอยปรแยกทอยภายใตระบอบการเมองและสงคมเฉกเชนเดยวกนรอยปรแยกเหลาน�ทผานมาอาจจะมองไมเหนหรอเราอาจจะรกนแบบครงๆกลางๆวามนมอยและละเลยมนไปในกรณเหตแผนดนไหวคร�งใหญทางภาคตะวนออกของประเทศญปน นบวาเปนโศกนาฏกรรม3ช�นไมวาจะเปนแผนดนไหวคลนยกษสนาม และอบตเหตโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร �งเผยใหเหนไมเพยงแตรอยปรแยกและจดดอยของสถาบนทางการเมองเศรษฐกจและสงคมของประเทศญปน หากยงรวมถงรอยปรแยกของสถาบนระหวางประเทศตางๆ

ดงจะเหนไดอยางชดเจนทสดวาเหตแผนดนไหวและคลนยกษสนามไดเผยใหเหนถงขอดอยในการจดการและกฎระเบยบตางๆ ของอตสาหกรรมดานพลงงานนวเคลยรของประเทศญปน �งไมนบวาเปนขอผดพลาดท “แฝงเรน” อยในระบบยงไปกวาน�นแลว ผคนจ�านวนมากตางกตระหนกดถงขอดอยเหลาน�อยแลว และไดน�าเสนอเปนลายลกษณอกษร รวมถงกลาวเตอนไวแลวมาเปนเวลาหลายทศวรรษ ยกตวอยางเชน บนช�นหนงสอของขาพเจา มวารสารภาษาองกฤษฉบบหนงชอวา แอมโป (Ampo) �งไดรบการตพมพเมอ 35 ปกอน ในปพ.ศ. 2518 ภายใตหวขอ “เตาปฏกรณนวเคลยร:ความเสยงตอมลพษทไมรจบ” บทความน�ไดน�าเสนอเกยวกบความเปราะบางของโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรแหงใหมของญปนวามความเสยงตอภยธรรมชาตและช�ใหเหนวาในปพ.ศ.

ออกจากพ�นท�งไดรบผลกระทบจากอบตเหตทางพลงงานนวเคลยรแหงน� และไมรวาพวกเขาจะไดกลบมายงบานเรอนของตนอกหรอไม

ในปจจบนงานวจยผลกระทบจากอบตเหตโรงไฟฟาในจงหวดฟกชมาสวนใหญไมไดรบการด�าเนนการโดยนกวทยาศาสตรทมความเชยวชาญหากแตด�าเนนการโดยประชาชนในทองถน�งไมไดผานการอบรมดานวทยาศาสตรและพยายามด�นรนท�าความเขาใจโลกทอยรอบตนเองอยางส�นหวง ดงเชน ในหมบานมฮาร เกษตรกรทองถนกลมหนง�งสวนใหญเปนผสงอายและเปนผหญงก�าลงเพาะปลกพชและทดสอบพชเหลาน�ดวยอปกรณวดระดบกมมนตรงสทไดรบจากคณะกรรมการหมบาน ผลทไดรบน�นนาใจหาย พชบางชนดมระดบการปนเปอนกมมนตรงสสาร�เ�ยมทสงมาก ในขณะทพชชนดอนๆไมแสดงวามการปนเปอนใดๆ เลยและจะถกน�าไปขายใหแกผบรโภคในประเทศดวยการใหความชวยเหลอจากอาสาสมครทางการไมสามารถควบคมและวางระเบยบในเรองของภาวะกมมนตรงสในสนคาหลากชนดทขายอยตามทองตลาด โดยเฉพาะสนคาประเภทอาหาร �งสามารถสงผลกระทบรายแรงไดในบรเวณหางสรรพสนคาเลกๆ แหงหนง ในเมองฟกชมาชาวบานทองถนกลมหนงไดชวยกนตอบค�าถามแกชาวบานทถามไถเกยวกบแบตเตอรของเครองวดกมมนตรงสอนนาทงและตวเครองทน�าเขามาจากประเทศเบลารส (หนงในประเทศทไดรบผลกระทบรายแรงทสดจากอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล)แตศนยวดระดบกมมนตรงสของประชาชน(Citi-zen’s Radioactivity Measuring Station) �งไดรบเงนทนสนบสนนจากการบรจาค เตมไปดวยอาสาสมครทท�างานอยางหกโหม พยายามทจะรบมอกบค�าถามทหลงไหลเขามาและการขอค�าแนะน�าตางๆในชวงปลายปพ.ศ.2554ระดบกมมนตรงสภายนอกในหลายพ�นทของเมองฟกชมามระดบสงกวาระดบทพบโดยทวไปในธรรมชาตถง10เทาแตกลบยงคงอยในระดบทรฐบาลประกาศอยางเปนทางการวา“ปลอดภย”ในความไมแนนอนน�ครอบครวมากมายตองแยกจากกน

บทน�า:ฟกชมาและสทธมนษยชนโดยศ.เทส�ามอรรส-�สก

Greenpeace Southeast AsiaFukushimaLesson from บทเรยนจากฟกชมา

บทนำา20 21

จากพวกเขา ผทไมเขาขายไดรบการชดเชยตองฟองรองตอศาลเพอจดท�าขอตกลงกบทางบรษท หลายๆ รายไมไดรบการชดเชยเลย ทนายความและผสงเกตการณอสระกลาววากลยทธของบรษทเทปโกและรฐบาลประกอบดวย การท�าใหกระบวนการชดเชยมข�นตอนทยงยากตามระบบราชการอยางเขมงวดใหมากทสดเทาทจะท�าไดส�าหรบเหยอโรงไฟฟาฟกชมา

อาสาสมครจากองคกรอสระทองถนทชอวา“โคโดโมะฟกชมา”�งกอต�งข�นในเดอนมนาคมพ.ศ.2554บรรยายมตของมนษยจากเหตภยพบตคร�งน�ไดอยางมวาทศลป เดกๆ จ�านวน 240คนทศกษาอยในโรงเรยน 3 แหงในหมบานอตาเตะไดรบการอพยพออกไปจากพ�นท หลายคนอพยพไปอยในเขตทไดรบการประกาศอยางเปนทางการวาปลอดภยในเขตเมองฟกชมาในขณะทโรงเรยนถกยายจากพ�นทบรเวณเชงเขาของเมองอตาเตะไปยงเมองคาวามาตะทอยใกลเคยง(อยนอกเขตอพยพเพยงเลกนอย) เดกๆ ทถกอพยพไปพ�านกอยในเมองฟกชมาตองตนต�งแต 6 โมงเชาเพอนงรถโรงเรยนไปโรงเรยน และกลบบานในชวงบายแกๆ เมออยทโรงเรยน พวกเดกๆ ไมไดรบอนญาตใหออกมาวงเลนหรอเรยนวชาพละศกษากลางแจงดวยเกรงกลวตอกมมนตรงส เมอเดกๆ กลบถงทพ�านกของครอบครวในเมองฟกชมาแลว พวกเขายงคงไดรบกมมนตรงสทสงกวาระดบปกตทวไปถง10เทาหลายๆคนดออนแรงและมระดบภมคมกนต�าไมมใครบอกไดวาเปนผลจากความยงยากต�าไมมใครบอกไดวาเปนผลจากความยงยากไมมใครบอกไดวาเปนผลจากความยงยากในสงคมหรอระดบกมมนตรงสทสงข�น

โคโดโมะ ฟกชมา เปนหนงในองคกรอสระท�งหลายทท�างานเพอชวยเหลอเดกๆ ในภมภาคดงกลาว โดยรณรงคใหมการสรางสถานพกฟนในพ�นทอนๆ ของประเทศญปนและตางประเทศใหเปนทส�าหรบสงเดกๆ ทมความเปราะบาง (�งไมจ�ากดแคเพยงเดกๆจากเขตอพยพเชนหมบานอตาเตะเทาน�น) ไปพ�านกอยในชวงเวลาสองเดอน เพอใหระดบกมมนตรงสในตวเดกลดลงและเปนการฟนฟสภาพรางกายและจตใจของเดกๆ สมาชกของกลมตระหนกดวาปฏกรยา

คสามภรรยาและลกๆ ถกสงไปพ�านกอยในสวนอนๆ ของประเทศญปนและตางประเทศ ในขณะทผทเปนเรยวแรงหารายไดของครอบครวยงคงอย ในเมองฟกชมาตอไป ทายทสดแลว แมวาความเสยงจะมเพยงเลกนอย แตกไมมพอแมคนไหนตองการจะเผชญกบความเสยงทลกของตนอาจปวยเปนโรคมะเรงเพยงเพราะพวกเขาตดสนใจชาไป

ทวา การอพยพกตองมคาความเสยหาย ทเหนไดชดคอภาระทางดานจตใจ ท�งจากการพลดพรากและการยายถน โดยเฉพาะส�าหรบเดกๆ ทตองยายโรงเรยนและยายไปไกลจากญาตๆ และเพอนๆ คาใชจายทางการเงนมมลคาสงและคนจ�านวนมากในสงคมจะตองแบกรบคาใชจายเหลาน�ไว ในทางตรงกนขามกลบมการฉวยโอกาสจากสถานการณน�

แผนการจายเงนชดเชยจากบรษทเทปโกในปจจบน ไดวางแบบแผนตามนโยบายการอพยพของรฐบาลกลาวคอมเพยงผถกบงคบใหตองยายออกจากพ�นทเทาน�นทมสทธไดรบเงนชดเชย แสดงวาประชาชนในเขตอพยพทประกาศไวเทาน�นจะไดรบเงนชดเชยจากบรษทหรอรฐบาล ทวา (เนองจากรฐบาลยนยนวาไมมความเสยงตอสขภาพของประชาชนทอยนอกเหนอจากเขตอพยพทก�าหนดไว) รฐบาลญปนปฏเสธทจะใหเงนสนบสนนเพอเปนคาใชจายใหแกผทอพยพออกไปจากเมองฟกชมาเองโดยสมครใจ

ในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2554 ในทสดรฐบาลไดยอมปฏบตตามค�าแนะน�าจากคณะทปรกษา โดยใหเงนชวยเหลอแกประชาชนในเมอง23แหงแตเงนชวยเหลอน�(�งตองจายใหแกทกคนไมวาจะอพยพออกไปหรอไม) มมลคาเพยงเลกนอยเมอเทยบกบคาใชจายจรงทตองใชในการอพยพออกจากพ�นททไดรบการปนเปอนกมมนตรงส

เหยอจากมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมานบแสนๆ คงตองรอคอยในระหวางข�นตอนพจารณาค�ารองขอเงนชดเชย

ตอบสนองตอภยพบตของแตละคนมความแตกตางกนไปบางครอบครวอยากจะอพยพออกไปในขณะทบางครอบครวไมตองการท�าเชนน�น แททจรงแลว ผคนจ�านวนมากในจงหวดฟกชมามความเสยงเพยงเลกนอยตอการไดรบกมมนตรงส แตหลายๆ คนกตกอยในความวตกกงวลจนไมสามารถเยยวยาใหหายไดจนเกดเปน“การมปฏกรยารนแรงเกนไป” ทไมอาจปลอยวาง หรอไมสามารถสงบอาการแมวาจะมผปลอบโยนให“หยดกงวล”

อนสญญาวาดวยสทธเดกของสหประชาชาต (The UNConventionontheRightsoftheChild)ก�าหนดใหรฐ“เคารพตอสทธทเดกพงไดรบการดแลสขภาพตามมาตรฐานสงสด” ถงเวลาแลวทบรษทเทปโก �งมหนาทรบผดชอบตออบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา รฐบางทองถนและแหงชาตของประเทศญปน และประชาคมโลก เพอใหสามารถบรรลเปาหมายตามพนธกรณตอเดกๆในฟกชมา

(เทส�า-มอรส �สก เปนศาสตราจารยดานประวตศาสตรญปน ภาควชาเอเชยและแป�ฟค มหาวทยาลยแหงชาตออสเตรเลย �งเปนสมาชกของสมชชาสากลวาดวยนโยบายสทธมนษยชน (International Council on HumanRightsPolicy:ICHRP)อกท�งยงเปนผรวมกอต�งเครอขายเอเชยไรท (AsiaRights)�งเปนเครอขายส�าหรบนกวจยและนกเคลอนไหวเพอสทธมนษยชนในภมภาคเอเชยแป�ฟกและบรรณาธการวารสารออนไลนเอเชยไรท (AsiaRights)อกเชนกน)


2322

แนวคดในการอพยพประชาชนโดยใชรศมระยะ 5, 20 และ 30 กโลเมตรเปนตวกำาหนดนนจะเหนไดวามความตายตวจนเกนไปและไมเพยงพอ

การกกบรเวณประชาชนนนไมเพยงพอ เมอตองรบมอกบการแพรกระจายของกมมนตรงสซ�งกนระยะเวลานานกวา 10 วน

การอพยพออกจากพนททไดรบการปนเปอนกมมนตรงสสงในรศมหางจากโรงไฟฟานวเคลยร50 กโลเมตรยงคงไมเพยงพอ

ทางการไมสามารถควบคมและวางระเบยบในเรองของภาวะกมมนตรงสในสนคาหลากชนดทขายอยในทองตลาด โดยเฉพาะสนคาประเภทอาหาร ซ�งสามารถสงผลกระทบรายแรงได

ทางการไมรวธการจดการกบพนทซ�งมอาณาเขตทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสขยายวงกวางออกไป และขยะกมมนตรงสซ�งมปรมาณสง

แผนปฏบตการฉกเฉนและการอพยพ

เรอง>ศ.เดวดบอยลยภาพ>©MarkelRedondo/Greenpeace

ป หลงเกดเหตมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา�งมสาเหตมาจากเหตแผนดนไหวคร�งใหญทางตะวนออกของประเทศญปนในวนท11มนาคมพ.ศ.2554ประเทศญปนกยงคงตองด�นรนฝาฟนใหพนอบตเหตนวเคลยรทรายแรงทสดในประวตศาสตรคร�งน�ไปใหไดผลกระทบจากอบตเหตคร�งน�จะสงผลในระยะเวลาทยาวนานกวาผลกระทบทเกดจากเหตแผนดนไหวและคลนยกษสนาม อนเปนสาเหตใหเกดการหลอมละลายของเตาปฏกรณนวเคลยร3เเหงในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจเสยอก

เทคโนโลยเปนสงทชวยประเทศญปนในการรบมอกบภยธรรมชาต ประเทศญปนตองเผชญกบรอยละ 10 ของแผนดนไหวทงหมดในโลก รถไฟหวกระสน อาคารบานเรอน สะพาน และโครงสรางพนฐานลวนแลวแตไดรบการกอสรางเพอใหมคณสมบตทนทานตอภยพบตได แตทวา สงทเกดข�นนน แสดงใหเหนวาอตสาหกรรมดานพลงงานนวเคลยรไมมความพรอมในการเผชญกบภยพบตทางธรรมชาต และสงคมญปนกยงไมพรอมทจะเผชญกบอบตเหตทางนวเคลยร ประเทศทมความกาวหนาทางเทคโนโลยและเปนระเบยบอยางประเทศญปนยงไมสามารถจะรบมอกบภยพบตเชนนไดเลย

ในบทน จะอธบายใหเหนวาทางการทงในอดตและปจจบนยงคงเผชญกบความลำาบากในการจดการอพยพเมอเกดเหตฉกเฉนและกระบวนการขจดการปนเปอนกมมนตรงส เชน


24 25

จดรายแรงทสดของมหนตภย

ภาพ>©NorikoHayashi/Greenpeace

คณะเจาหนาทผตรวจสอบกมมนตรงสของกรนพซเกบตวอยางสาหรายสเขยว (Ulvapertusa) จากทาเรอส�รชฮามา เขตชนจ จงหวดฟกชมา เพอทดสอบการปนเปอนกมมนตรงส กรนพซรวมมอกบกลมชาวประมงทองถนในการเกบตวอยางสงมชวตในทะเลรมชายฝงเพอบนท�กการปนเปอนกมมนตรงสจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

การปลอยกมมนตรงสสบรรยากาศครงใหญนคาดวาจะมปรมาณราวรอยละ 105 ถ�ง รอยละ 406 ของปรมาณทถกปลอยออกมาเมอครงอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล เหตการณครงนไดมการปลอยธาตซนอน-133 (xenon-133) มากกวาเมอเกดเหตโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลถ�ง 2.5 เทา7 เปนโชครายสำาหรบชาวญปนทรอยละ 80 ของธาตทถกปลอยออกมาไหลเขาสมหาสมทร8 โรงไฟฟานวเคลยรทพกลพการนยงคงปลอยวตถทมกมมนตรงสเขาสอากาศเรอยๆ ในอตรา 60 ลานเบคเคอเรล (becquerel) ตอชวโมงในเดอนธนวาคม พ.ศ.2554 และ 70 ลานเบคเคอเรลตอชวโมงในเดอนมกราคมพ.ศ. 25559 แมวารอยละ 20 ของกมมนตรงสทถกปลอยออกมาจะตกลงสแผนดนญปน พนทซ�งไดรบจะเกดการปนเปอนกมมนตรงสสงเปนเวลาหลายทศวรรษ รฐบาลญปนไดตดสนใจวาจะรบผดชอบในการขจดการปนเปอนกมมนตรงสบนแผนดนซ�งมปรมาณรงสทกระทบตอหนวยพนทภายนอกมากกวา 1 ลานมลลซเวรตตอป10 ซ�งเปนปรมาณสงสดของการปนเปอนกมมนตรงสไดในประชากรตามขอตกลงระหวางประเทศ คดเปนพนทราว11 13,000 กม.2 สมมตวาดงเลขดงกลาวเปนไปไดโดยไมคำาน�งถ�งคาใชจายแลว รฐบาลยงคงไมรวาจะรบมอกบขยะกมมนตรงสทเกดข�นไดอยางไร ซ�งประเมนคราวๆ แลวขยะเหลานมปรมาณหลายสบลานลกบาศกเมตร12

คณะกรรมาธการตรวจสอบอยางเปนทางการไดระบเกยวกบอบตเหตทโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาวา13 บรษทเทปโกไมมการเตรยมพรอมเผชญกบเหตอบตเหต หากบรษทและผมอำานาจรบผดชอบไมสรางความผดพลาดตางๆ ในชวงแรกเรมของมหนตภยน ปรมาณกมมนตรงสกจะไมถกปลอยออกมาในประเทศญปนในปรมาณมากขนาดน

เหตการณทงหมดอาจจะยงเลวรายลงกวาเดมกได แตโชคยงดทสามารถปองกนเหตเลวรายทสดไมใหเกดข�นได ซ�งตองขอบคณเจาหนาทผเสยสละฝาอนตรายเขาไปทามกลางการระเบดและการปนเปอนกมมนตรงส ตามรายงาน14 ทนำาเสนอตอคณะกรรมาธการพลงงานนวเคลยรของญปน (Japan

Atomic Energy Commission) และถกสงตอไปยงนายก-รฐมนตรเมอวนท 25 มนาคม พ.ศ.2554

เหตการณการหลอมละลายของโรงเกบเชอเพลงปรมาณในสระของเตาปฏกรณหมายเลข 4 นน อาจเปนเหตใหตองอพยพผคนออกจากพนทในรศม 170-250 กโลเมตรได รวมถ�งเมองโตเกยวบางสวน หากเกดเหตภยพบตข�นซำาอกครงซำาอกครงอกครงในโรงไฟฟานวเคลยรในจงหวดฟกชมาซ�งเปนทตงของเตาปฏกรณนวเคลยรถ�ง 13 เเหง15 บนชายฝงของประเทศญปนแลวนน ในคราน ความเสยหายจะไมหยดอยเพยงมหาสมทรแปซฟก หากแตจะสงผลตอเมองใหญตางๆ เชน เกยวโต โอซากา โกเบ นาโกยา และทะเลสาบบวะ (ทะเลสาบทใหญทสดของประเทศญปน) ใหไดรบการปนเปอนกมมนตรงส และจะสงผลกระทบตอมนษย เศรษฐกจ และสงคม ในระดบรายแรงกวาทเปนอยนมาก

ประเทศญปนนาจะเปนประเทศทพรอมรบมอกบภยพบตทางธรรมชาตทยอดเยยมทสด หากเกดแผนดนไหวขนาด 9 รกเตอรและคลนยกษส�นามในประเทศอน คงจะมจำานวนผเสยชวตเปนจำานวนมากกวา 20,000 คนทเสยชวตในประเทศญปนอยางแนนอน นอกจากน ประเทศญปนมผอพยพราว 448,000 คนในศนยพกพง และภายในระยะเวลาไมถ�ง 1 ป ผอพยพเหลานกไดเขาไปอยอาศยในบานพกชวคราว16

ทวา ดงทจะไดนำาเสนอตอไป จะเรมเผยใหเหนวาทางการญปนมแนวทางปฏบตทไมมการเตรยมพรอมไวกอน ดเหมอนวารฐบาลจะไมสามารถคาดคะเนสถานการณได ราวกบวาไมเคยมการวางแผนปฏบตการฉกเฉนมากอน และไมมการวางมาตรการปองกนกอนเกดเหตใดๆ เพอใชรบมอกบอบตเหตทางนวเคลยรเลย

เปนทรกนดวามหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาเปนอบตเหตดานนวเคลยรทส�าคญกอใหเกดการปนเปอนกมมนตรงสในระยะยาวแกพ�นทกวางขวางและมหาสมทร

การประเมนปรมาณกมมนตรงสทถกปลอยออกมาสสงแวดลอมข�นอยกบองคกรทท�าการประเมน1ทวาทกองคกรไดเหนพองกนวา พบการปลอยกมมนตรงสในปรมาณมากลงสมหาสมทรแป�ฟก การรวไหลลงสทะเลเกดข�นในบรเวณทกระแสน��าในมหาสมทรสายคโรชโอะและสายโอยาชโอะไหลมาบรรจบกน �งชวยใหมการแพรกระจายน��าในมหาสมทรสายคโรชโอะและสายโอยาชโอะไหลมาบรรจบกน �งชวยใหมการแพรกระจายในมหาสมทรสายคโรชโอะและสายโอยาชโอะไหลมาบรรจบกน �งชวยใหมการแพรกระจายของกมมนตรงสเพมมากข�น สงมชวตในทะเล2 และตะกอน3 ไดรบการปนเปอนเปนบรเวณกวางใหญ พชตางๆตองอยในสถานการณทเปราะบาง กอนหนาน�บรษทเทปโกไดเผชญกบการรวไหลเลกๆ นอยๆ มาหลายคร�งเเละการรวไหลคร�งใหญ4 กมความเปนไปไดทจะเกดข�นอก


26 27

โครงรางและการวเคราะหแผนปฏบตการฉกเฉน:โศกนาฏกรรมตอมนษย

ล�าดบเหตการณ17

(หมายเหต: เวลาทองถน, JST)

06.14ชวงเชาตร

11.00

วนองคาร15มนาคมพ.ศ.2554เกดการระเบดของกาซไฮโดรเจนในเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข 2

คนไขมากกวา 90 คนยงคงอยในโรงพยาบาลฟบาต โดยปราศจากผดแล

ระหวางการแถลงขาว นายกรฐมนตรประกาศใหประชาชนทเหลออก 136,000 คน ซ�งอาศยอยในรศม 20-30 กโลเมตรรอบๆ โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาอยแตในอาคาร

สถานทตสหรฐประกาศใหประชาชนของตนทอยในรศม 80 กโลเมตรรอบโรงไฟฟานวเคลยรอพยพออกจากพนท

11.01

วนจนทร14มนาคมพ.ศ.2554ประชากร 457 คนยงคงอยในโรงพยาบาลและสถานพยาบาลในรศม 20 กโลเมตร 2

เกดการระเบดของกาซไฮโดรเจนในเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข 3

รฐบาลประกาศใหประชาชนทยงคงอยในรศม 20 กโลเมตรรอบโรงไฟฟาเกบตวอยแตในบาน

วนศกร25มนาคมพ.ศ.2554รฐบาลประกาศใหประชาชนทอาศยอยในรศม 20-30 กโลเมตรรอบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ตดสนใจยายออกจากพนทโดยสมครใจ เนองจากรฐบาลไมสามารถจดหาอาหารและการดแลใหได

วนศกร22เมษายนพ.ศ.2554รฐบาลขยายเขตอพยพออกจากพนททไดรบการปนเปอนกมมนตรงสสง (เทศบาลเมองคตส�ราโอะนามเอะ อตาเตะ และบางสวนของเมองคาวามาตะ และมนาม-โซมะ) โดยเพมขอบเขตเปนรศม 50 กโลเมตร และใหรศม 20 กโลเมตรจากโรงงานเปนเขตหวงหาม

14.4615.27

16.4620.45

21.23

วนศกร11มนาคมพ.ศ.2554แผนดนไหวขนาด 9 รกเตอรเกดข�นนอกชายฝงระยะทางหลายรอยกโลเมตร

เกดคลนยกษส�นามโถมกระหนำาโรงไฟฟาหนำาโรงไฟฟาโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาประกาศ “สถานการณ ฉกเฉนนวเคลยร”

ทางการทองถนประกาศอพยพในรศม 2 กโลเมตรรอบโรงไฟฟา ประชาชนในรศม 2 กโลเมตรปฏบตตามแผนฉกเฉนทเคยซกซอมไว

รฐบาลกลางสงใหมการอพยพในรศม 3 กโลเมตรและกกบรเวณประชากรทอยในรศม 3-10 กโลเมตร

05.44ราวเทยงวน

15.3618.25

วนเสาร12มนาคมพ.ศ.2554

นายกรฐมนตรสงใหมการอพยพในรศม 10 กโลเมตร

ประชากรในรศม 3 กโลเมตรนาจะไดอพยพออกไปหมดแลว

เกดการระเบดของกาซไฮโดรเจนในเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข 1

นายกรฐมนตรสงใหมการอพยพออกจากพนทในรศม 20 กโลเมตร

วธการทใชในการหลกเลยงการไดรบกมมนตรงสจากการระเบดมเพยง2ทางคอการกกบรเวณและการอพยพออกจากพ�นทการกกบรเวณสามารถท�าไดเฉพาะในชวงเวลาทจ�ากดเทาน�นและการอพยพตองอาศยระบบการขนสง(logistics)ท�บ�อนเพอใหขอมลโยกยายและใหสถานทพกพงแกประชาชน


28 29

การอพยพออกจากพ�นทในระหวางสถานการณฉกเฉน

นายกรฐมนตรอนมตคำาสงอพยพในลกษณะเปนรศมวงกลมจากจดศนยกลางสงสด 20 กโลเมตร ณ ทประชมแถลงขาว ในเยนวนท 12 มนาคม หวหนากองเลขาธการคณะรฐมนตร ยกโอะ เอดาโน กลาววา “จะไมมกมมนตรงสรวไหลออกจากเตาปฏกรณในปรมาณมาก และประชาชนทอยในรศม 20 กโลเมตรรอบๆ โรงไฟฟาจะไมไดรบผลกระทบ” ทวา กลบมการประชาชนในรศม 20 กโลเมตรอพยพไปยงศนยพกพงชวคราวตามมาตรการปองกน18

จงหวดฟกชมาเรมทำาการตรวจวดหาระดบกมมนตรงสในหลายพนทในชวงเชาตรของวนท 12 มนาคม เวลา 9 นาฬกา ไดทำาการตรวจวดในอำาเภอซากาอ เมองนามเอะ พบวาอยในระดบ 15 ไมโครซเวรต/ชวโมง และในอำาเภอทากาเสะวดได 14 ไมโครซเวรต/ชวโมง ทงสองอำาเภอตงอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรราว 10 กโลเมตร ขณะนนเปนเวลา 6 ชวโมงกอนเกดเหตกาซไฮโดรเจนระเบดในเตาปฏกรณหมายเลข 1 และยงไมมผอพยพออกจากพนท คากมมนตรงสทตรวจวดไดถกสงไปยงเวบไซดของกระทรวงเศรษฐกจ การคา และอตสาหกรรม ในวนท 3 มถนายน19

ตอมา ในเดอนเมษายน ทางการไดประกาศขยายเขตอพยพไปยงภาคตะวนตกเฉยงเหนอเปนระยะทาง 50 กโลเมตร เนองจากมการปนเปอนกมมนตรงสสงในผนดน ประชากรทอาศยอยในบรเวณดงกลาวไดรบกมมนตรงสเขาสรางกายโดยตรงอยางไมรตว พวกเขาตางกคดวาตนเองปลอดภยเพราะอยนอกเขตอพยพรศม 20 กโลเมตร ผเชยวชาญของกรนพซพบวามระดบการปนเปอนกมมนตรงสในปรมาณทสงมากในหมบานอตาเตะ ซ�งอยหางจากเตาปฏกรณนวเคลยรเปนระยะทาง 40 กโลเมตร และไดเรยกรองใหมการอพยพประชากรออกจากพนทในวนท 27 มนาคม20 (ไมกวนหลงจากนน ทงระดบกมมนตรงสและขอเรยกรองใหมการอพยพออกจากพนทไดรบการยนยน จากคณะทำางานของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ21 ซ�งนบวาเปนการถอนคำาพดอกครง) ไดมการแนะนำาใหขยายขอบเขตพนทอพยพใหกวางมากข�นในวนท 11 มนาคม และมคำาสงอยางเปนทางการในวนท 22 เมษายน22

รฐบาลญปนมโปรแกรมคอมพวเตอรพเศษทไดรบการออกแบบเพอคาดการณกมมนตรงส หากเกดอบตเหต และชวยในการตดสนใจวาจะอพยพคนจากพนทใดบาง โปรแกรมทชอวา “สปด”(SPEEDI)23 นใชเงนลงทน13,000 ลานเยน (170 ลานเหรยญสหรฐ) และโดยทางทฤษฎแลวสามารถคาดการณไดลวงหนาถ�ง 79 ชวโมง ทวา โปรแกรมนกลบถกนำามาใชอยางไมถกวธ ผคนบางสวนถกอพยพไปยงสถานทซ�งมปรมาณกมมนตรงสสงกวาพนททพวกเขาจากมาเสยอก

ในขณะทเจาหนาทกำาลงวางแผนพดระบายความรอนในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา แนนอนวาจะตองมการปลอยกมมนตรงสออกมาสอากาศ โปรแกรมสปดคาดการณวาโรงเรยนประถมศ�กษาคารโนะจะเปนบรเวณทแนวกมมนตรงสพดผานไป โรงเรยนประถมศ�กษาแหงนไมไดรบการโยกยายใหวางเปลา แตกลบถกใชเปนศนยอพยพชวคราว ทำาใหผคนนบพนๆ คนทพำานกอยในพนทแหงนเปนเวลาหลายวนไดรบการปนเปอนกมมนตรงสในปรมาณทสง ผวาราชการจงหวดไดมคำาสงใหอพยพประชาชนบางสวนไปยงเมองซชมะโดยใช


30 31

รถโดยใชรถโดยสารประจำาทาง ภายหลงจ�งไดพบวาขอมลจากโปรแกรมสปดระบวาพนทดงกลาวเปนพนทอนตราย ผอพยพไปยงอำาเภอซมยะซ�งเปนชาวบานจากหมบานนามเอะราว 8,000 คน ไมไดรบการแจงเตอนใหอพยพออกจากพนทเลยจนกระทงวนท 16 มนาคมนบเปนเวลา 5 วนหลงเกดเหต24

โปรแกรมสปดเวอรชนทกระทรวงศ�กษา วฒนธรรม กฬา วทยาศาสตรและเทคโนโลยใชอย ไมมศกยภาพในการประเมนปรมาณกมมนตรงสซ�งถกปลอยออกมาหรอทเรยกกวา “ตนกำาเนดรงส” (source term) จ�งสนนษฐานเอาวาตนกำาเนดรงสมปรมาณท 1 เบคเคอเรลตอชวโมง ซ�งใหผลชวดทไมตรงกบความเปนจรง25

สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปน (Nuclear and Industrial Safety Agency: NISA) เผยแพรผลการคาดคะเนจากโปรแกรมสปดฉบบแรก เมอเวลา 21.12 น. ของวนท 11 มนาคม ในชวงแรกหลงจากเกดวกฤตการณ สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมไดจดทำารายงานการคาดคะเนสถานการณแบบตางๆ ตงแตเกดเหตจนถ�งวนท 16 มนาคม มความยาว 173 หนา แตผลการวเคราะหทสมบรณแบบนกลบไมถ�งสำานกนายกรฐมนตรซ�งทำาหนาทตดสนใจดานนโยบายตางๆ26

แมวาหลงจากสำานกนายกรฐมนตรจะไดรบรถ�งขอมลจากโปรแกรมสปดแลว แตผลเหลานกลบไมสามารถกระตนใหมการปกปองประชากรไดอยางเพยงพอและเหมาะสมและไมไดรบการตพมพ ในระหวางการแถลงขาวในวนท 2 พฤษภาคม นายโกช โฮโซโน ทปร�กษาพเศษของนายกรฐมนตร กลาวอธบายวา “มความวตกวาประชาชนจะตนตระหนก”27 ทวา ในวนท 14 มนาคม ไดมการแจงขอมลแกกลาโหมของสหรฐโดยผานทางกระทรวงตางประเทศญปน แตสาธารณชนกลบไมไดรบแจงขอมลเหลานอยางเปนทางการจนกระทงวนท 23 มนาคม28 แตหากแมวาโปรแกรมสปดจะไดรบการใชงานอยางเหมาะสม กไมเปนทมนใจวาขอมลตางๆ จะถ�งมอประชาชนทไดรบกมมนตรงส หลงเกดเหตแผนดนไหว สายไฟฟาถกตดขาด ไมมชองทางการสอสารใดๆ รวมทงโทรศพทมอถอ สอมวลชนญปนรายงานขาวหลายๆ กรณทประชาชนยงคงอยในบานเรอนเพราะไมไดรบการเตอนภย

เปนทนาสงเกตวาเครองมอทใชคาดคะเนกมมนตรงสกลบกลายเปนสงทไรประโยชน และไมพรอมทจะนำามาใชจำาลองสถานการณในโลกแหงความเปนจรงได ไมมผทผานการอบรมอยางเพยงพอในการตความขอมลทไดจ�งนำามาซ�งความสบสนในการตดสนใจ ทางการและบรษทเทปโกไมสามารถสอสารขอมลไดอยางชดเจน และไมมขอสรปและคำาแนะนำาทใชการไดเลย สงผลใหประชาชนจำานวนมากไดรบกมมนตรงสในระดบสง


32 33

แมวาญปนจะมประสบการณในการรบมอกบภยธรรมชาตอยแลว การอพยพผคนออกจากพนทไมเปนไปอยางราบรนดงทคาดไวแผนดนไหวทำาลายถนนหลายสาย การจราจรตดขดทำาใหการอพยพและการใชรถบรรทกขนเครองปนไฟไปชวยกโรงไฟฟานวเคลยรกระทำาไดชาลง ผออนแอซ�งไมสามารถอพยพไปไดดวยตนเองเปนผทเปราะบางมาก โดยเฉพาะผปวยในโรงพยาบาลและสถานพกฟนตางๆ การอพยพออกจากโรงพยาบาลฟบาตะกลายเปนความโกลาหลอยางยง ผปวยทไมสามารถเดนไดดวยตนเอง และผปวยอาการหนกทตองนอนอยบนเตยง ถกทงไวโดยปราศจากอาหารและผดแลเปนเวลา 3 วน ผปวยทอพยพออกจากพนทถกสงไปยงศนยพกพงทปราศจากเครองมอทางการแพทยทจะชวยดแลพวกเขาได ทายทสด คนไขจำานวน 45 รายจากทงหมด 440 รายจากโรงพยาบาลฟบาตะและสถานพกฟนคนชราไดเสยชวตลง29 ทงๆ ทรฐบาลกลางไดมการจดทำาแนวทางในการอพยพผสงอายและผพการเมอเกดเหตภยพบตไวแลว แตเหตการณเชนนกยงเกดข�น โดยรวมแลวมผปวยในสถานพยาบาลและสถานพกฟนอนๆ ในรศมเขตอพยพ 20 กโลเมตรรวม 840 คน30

มผเสยชวตทไดรบการรบรองวา “เสยชวตจากเหตภยพบต” ทงหมด 573 คน จากเมอง 13 แหงทไดรบผลกระทบจากวกฤตการณนวเคลยร และอก 29 กรณกำาลงอยในระหวางการพจารณา ใบรบรองการเสยชวตจากเหตภยพบตนจะออกใหเมอการเสยชวตนนมไดเกดจากเหตโศกนาฏกรรม หากแตเกดจากความออนลาหรออาการเจบปวยเรอรงทมอาการแยลงอนมสาเหตมาจากภยพบต31

จะเหนไดชดวา โรงพยาบาล สถานบรบาล และสถานอำานวยความสะดวกแกสงคมตางๆ ซ�งเปนทพกพงของประชากรทเปราะบางอยนน ยากแกการอพยพเมอเกดเหตฉกเฉน ดงเชนในกรณของอบตเหตในโรงไฟฟานวเคลยร พนทอพยพฉกเฉนมขอบเขตกวางมาก เกนกวา 20 และ 30 กโลเมตร สงผลกระทบตอสถาบนทใหบรการโครงสรางพนฐานทสำาคญตางๆ

เกษตรกรจำานวนมากตองประสบปญหาจากการทตองละทงสตวเลยงของตนเองไวเบองหลง กระทรวงเกษตร ปาไม และประมง (Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries)32 ระบวามโคกวา 3,400 ตว หม 31,500 ตว และไก 630,000 ตวถกทงไวในเขตอพยพ 20 กโลเมตร และสวนใหญไดตายลงและบางสวนไดถกปลดปลอยใหเขาสปา

เกษตรกรจำานวนหน�งไมยอมอพยพทงสตวของตนไปและบางสวนกกลบมายงพนทการทำาเกษตรของตนเองเรอยๆ เพอใหอาหารสตวหรอรดนมวว ทำาใหพวกเขาไดรบกมมนตรงสจากโรงไฟฟานวเคลยร ศนยพกพงไมอนญาตใหนำาสตวเลยงเขาไป หลายๆ คนตองยอมละทงสตวเลยงของตน ในขณะทคนอนๆ เลอกทจะอพยพไปยงสถานทอนโดยนำาสตวเลยงของตนไปดวย

มาตรการฉกเฉนไมมความสมจรงและใชการไมไดเมอมประเดนเรองสตวเขามาเกยวของ ประชาชนทตองยายถนฐานไมรส�กสะดวกใจทจะทงสตวเลยงของเขาไวเบองหลงโดยไมรวาจะดแลพวกมนอยางไร ทำาใหการอพยพตองหยดชะงกลง

คณแมกำาลงอมลกนอยของเธอ ในโรงยมของเมองโยเนซาวาซ�งใหทพกพงแกประชาชนจำานวน 504 คนทสญเสยบานเรอนของตนจากคลนยกษส�นามและผอาศยอยใกลโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา สำาหรบผทสญเสยบานเรอนและผทอพยพออกจากพนทดวยความกลวนน อนาคตเปนสงทไมแนนอน

ภาพ>©ChristianÅslund/Greenpeace

จดดอยของการอพยพออกจากพ�นทในกรณฉกเฉน


34 35

เมอเกดอบตเหตดานพลงงานนวเคลยร การตอบสนองแรกทท�าไดคอการกกบรเวณประชาชนไวเพอหลกเลยงการไดรบฝนควนกมมนตรงสโดยตรง เพอใหมนใจวาการอยในอาคารจะใหความปลอดภยเทาทจะท�าได จะตองหลกเลยงการสมผสกบอากาศและฝนควนทเขามาในอาคารโดยทกวถทาง�งกคอการปดพดลมระบายอากาศและผนกขอบหนาตางและประตใหสนท

มาตรการสดโตงเหลาน�สามารถปฏบตไดในระยะเวลาเพยงส�นๆ เทาน�น โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาปลอยกมมนตรงสออกมาในปรมาณมหาศาลเปนระยะเวลา10วน33เชนเดยวกบมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล34 แมวาจะผานไปแลว 10 วน สถานการณกยงไมเปนทแนนอนวาควรจะใหประชาชนออกมานอกบานไดหรอไม การกกใหประชาชนอยแตในบานเปนเวลานานเปนไปไดยากในทางปฏบต โดยเฉพาะประเดนเรองเสบยงอาหาร และการรกษาพยาบาลส�าหรบผปวยทตองรบการรกษาสม�าเสมอสม�าเสมอเสมอ

คลปวดโอบอกเลาเหตการณเสมอนจรงในอนเตอรเนต โดยผวาราชการจงหวดมนาม-โ�มะสรางความตนตระหนกไปทว35 ค�าใหการของเขามความส�าคญ ท�าใหเขาใจความล�าบากของทางการทองถนในการรบมอกบสถานการณ รานคาทกแหงปดตวลง เขาตองดแลประชาชน 20,000 คนในชวงทเขาอดคลปวดโอบอกเลาเหตการณดงกลาว36 (24 มนาคม พ.ศ.2554) เขาไดตดพอเกยวกบการขาดแคลนความชวยเหลอทจ�าเปนแกประชาชนทถกสงใหอยแตในอาคารบานเรอน การขาดแคลนขอมลเกยวกบสถานการณในโรงไฟฟานวเคลยร และอนตรายตางๆทพวกเขาก�าลงเผชญอย

จากการส�ารวจโดยสมาคมโรงพยาบาลในจงหวดฟกชมาในเดอนกรกฎาคมพบวา แพทยและพยาบาลนบรอยๆ คนได

ลาออกจากสถานพยาบาลใกลเคยงต�งแตแกเหตอบตเหต37

แพทยประจ�า 125 คนลาออกจากโรงพยาบาล 24 แหงในจงหวดฟกชมา หรอคดเปนรอยละ 12 ของจ�านวนแพทยท�งหมดทท�างานอยในสถานพยาบาลในจงหวด

นอกจากน� พยาบาลจ�านวน 407 คนจากสถานพยาบาลท�งหมด 42 แหงในจงหวดฟกชมาไดลาออกจากงาน หรอคดเปนรอยละ 5 ของจ�านวนพยาบาลท�งหมดในจงหวด สงผลใหสถานพยาบาลบางแหงตองหยดใหบรการสขภาพและบรการฉกเฉนในชวงกลางคน

การส�ารวจดงกลาวยงพบวา มแพทยจ�านวนมากทสดลาออกจากโรงพยาบาลในเมองมนาม-โ�มะ แพทย 13 คนลาออกจากโรงพยาบาล 4 แหงในเมองมนาม-โ�มะ �งโรงพยาบาลแหงหนงต�งอยในเขตหวงหาม คดเปนรอยละ 46 ของแพทยท�งหมดในโรงพยาบาลท�ง4แหงสมาคมสนนษฐานวาแพทยและพยาบาลสวนใหญลาออกเนองจากตองการทจะอพยพออกไปจากพ�นททพวกเขาวตกกงวลวาจะไดรบกมมนตรงส38

ประสบการณทไดรบจากกรณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาและเชอรโนบลแสดงใหเหนถงกมมนตรงสในปรมาณมหาศาลทถกปลอยออกมาในชวงเวลา 10 วน การกกบรเวณ�งเปนมาตรการหลกในแผนรบมอกบสถานการณฉกเฉนใชไมไดผลเมอระยะเวลาการกกบรเวณตองยดออกไปและทางการไมมแผนทางเลอกอนในการแกปญหาในกรณทมอบตเหตรายแรงในขณะเดยวกนชมชนทถกกกบรเวณไวเรมขาดแคลนเสบยงอาหารและเช�อเพลงทจ�าเปน ปญหาหลกอกประการคอ เจาหนาททมความเชยวชาญดานตางๆ เชน คนขบรถพยาบาลแพทย นกสงคมสงเคราะห และนกดบเพลง ไมไดเตรยมพรอมในการทจะอยใหบรการเมอภยพบตดานนวเคลยรเกดข�น

การกกบรเวณเปนระยะเวลานานและการขาดการดแลอยางช�านาญ


36 37

ทางการญปนไมมการเตรยมพรอมในการคดกรองผอพยพมาจากเขตอพยพ อกท�งผอพยพบางคนรสกไมสบายใจทจะถกตรวจสอบโดยเจาหนาทของบรษทเทปโก แตพวกเขากลบไวใจนกวชาการมหาวทยาลย�งมาเปนอาสาสมครมาชวยงาน39

วนท14มนาคมพ.ศ.2554รฐบาลทองถนจงหวดฟกชมาเพมคามาตรฐานในการก�าหนดใหมการช�าระการปนเปอนกมมนตรงสตลอดรางกายโดยอางองจากคมอการแพทยฉกเฉนวาดวยกมมนตรงส จากอยางนอย 13,000 �พเอม (countsperminute:cpm)เปนอยางนอย100,000�พเอมดวยเกรงวาหากใชมาตรฐานเดมจะมผทตองรบการช�าระการปนเปอนกมมนตรงสตลอดท�งรางกายจ�านวนมาก ท�าใหการอพยพไมราบรน เนองจากมเจาหนาทและน��าไมเพยงพอ มน��าไมเพยงพอ มไมเพยงพอ มการขาดแคลนน��า�งเปนสงจ�าเปนตอการช�าระการปนเปอนน��า�งเปนสงจ�าเปนตอการช�าระการปนเปอน�งเปนสงจ�าเปนตอการช�าระการปนเปอนกมมนตรงสเนองจากแผนดนไหวไดสรางความเสยหายใหแกระบบสงน��าน��า

ทวา ในจงหวดอนๆ ยงคงก�าหนดใหใชคาการคดกรองท13,000 �พเอม40 ดวยมาตรฐานทมความแตกตางในจงหวดตางๆน�ท�าใหประชาชนบางคนไดรบการยอมรบใหเขาไปอยในศนยพกพงไดเพยงบางแหงเทาน�นกอใหเกดความสบสนอยางยงในเดอนมนาคม พ.ศ.2554 ประชาชนราว 1 พนคนไดรบการปนเปอนกมมนตรงสอยในระดบ13,000ถง100,000�พเอมและประชาชนอก 102 คนมระดบการปนเปอนกมมนตรงสสงกวา100,000�พเอม41

ทางการไมสามารถจดการกบการช�าระการปนเปอนกมมนตรงสตลอดท�งรางกายส�าหรบประชาชนจ�านวนมากได และจ�าเปนทจะตองปรบเปลยนมาตรฐาน การเปลยนกฎเกณฑในการช�าระลางการปนเปอนกมมนตรงสในยามเกดภยพบตกอใหเกดความสบสนและความนาสงสย

สมาชกคณะท�างานของกรนพ�ถอเครองตรวจสอบกมมนตรงสไกเกอร(Geiger)�งแสดงระดบกมมนตรงสท7.66มลล�เวรตตอชวโมงในหมบานอตาเตะ�งต�งอยทางทศตะวนตกเฉยงเหนอของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาเปนระยะทาง40กโลเมตรทไดรบความ

เสยหายจากภยพบตและอยหางออกไปจากจากเขตอพยพของทางการเปนระยะทาง20กโลเมตรคณะท�างานของกรนพ�พบวาม

ระดบกมมนตรงสสงกวาทก�าหนดไวในระดบสากลประชากร�งอาศยอยในหมบานแหงน�จะไดรบกมมนตรงสในปรมาณสงสดทก�าหนดไว

ตอปภายในระยะเวลาไมกวนแตพวกเขายงคงไมไดรบการอพยพออกจากพ�นทคณะท�างานของกรนพ�ยงคงท�าการตรวจสอบสถานทรอบๆบรเวณพ�นทอพยพของเมองฟกชมาเพอประเมนระดบความ

เสยงตอการไดรบกมมนตรงสของประชากรในทองถน


การคดกรองผอพยพ


38 39

Distribution of potassium Iodine

KI

หนงในปฏกรยาทเปนอนตรายรายแรงจากการไดรบกมมนตรงสคอ การเพมความเสยงในการปวยเปนโรคมะเรงตอมไทรอยด เนองจากมการสะสมของกมมนตรงสไอโอดนสะสมอยทตอม เพอเปนการปองกนไมใหเปนมะเรง จะตองมการรบประทานโปแตสเ�ยมไอโอดน (KI) ภายในระยะเวลา 24 ชวโมงกอนไดรบกมมนตรงส หรอภายใน 3 ชวโมงหลงจากไดรบ เพอใหเกดประสทธภาพอยางนอยรอยละ 5042 ในการทจะใหผทไดรบกมมนตรงสไดรบโปแตสเ�ยม ไอโอดนภายในระยะเวลาทก�าหนดจ�าเปนจะตองมการคาดคะเนการกระจายของกมมนตรงสอยางถกตองแมนย�า และมระบบการสอสารเพอเตอนใหประชาชนทไดรบผลกระทบรบรขอมล

ในเทศบาลเมองบางแหงรอบๆ โรงไฟฟานวเคลยรมสารโปแตสเ�ยม ไอโอดนอยในคลงของตนเปนจ�านวนมากพอคมอเตรยมรบมอตอภยพบตของรฐบาลไดก�าหนดใหชมชนเหลาน�รอรบค�าสงจากรฐบาลกลางกอนทจะมการแจกจายยาเมดโปแตสเ�ยมไอโอดน กวาเมองโตเกยวจะมการออกค�าสงใหแจกจายโปแตสเ�ยม ไอโอดนใหแกประชาชนกเมอเหตการณไดผานพนไปเปนระยะเวลา 5 วนแลว เมองฟบาตะและโทมโอกะ�งต�งอยใกลโรงไฟฟานวเคลยรทสดไดตดสนใจท�าการแจกจายยาน�ใหแกประชากรของตนโดยไมรอค�าสงจากโตเกยว หมบานอวากและมฮารทอยหางออกไปจากโรงไฟฟานวเคลยรอกเลกนอยไดตดสนใจท�าการแจกจายยาเมดน�ใหแกประชาชนดวยตนเองเชนกน ในขณะเดยวกนหมบานอวากกลบไดรบค�าสงใหหยดแจกจายชวคราวจนกวา

จะมค�าสงจากรฐบาล แตการทประชาชนในหมบานมฮารไดรบประทานยาเขาไปน�นท�าใหถกประนามจากทางการของจงหวด43

คณะกรรมการความปลอดภยทางนวเคลยร (TheNuclear Safety Commission: NSC) เผยแพรขอความทเขยนดวยลายมอลงในเวบไ�ดของตน ลงวนท 13 มนาคมเพอเปนหลกฐานวาคณะกรรมการความปลอดภยทางนวเคลยรไดแนะน�าใหมการแจกจายและใหมการรบประทานยาเมดโปแตสเ�ยม ไอโอดน ส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรม (Nuclear and IndustrialSafety Agency: NISA) �งเปนองคกรหลกทควบคมดานนวเคลยรและไดรบมอบหมายใหเปนศนยกลางในการรบมอกบภยพบตดานนวเคลยรกลาววาไมเคยไดรบขอความดงกลาว

อกท�งยงไมมการแจกจายไอโอดนในศนยพกพงตามคมอรบมอกบสถานการณภยพบตอยางเปนทางการทกคนทแสดงคาวาไดรบกมมนตรงสต�งแต 13,000 �พเอมข�นไป จะตองไดรบยาเมดโปแตสเ�ยมไอโอดน ในวนท 14 มนาคม จงหวดฟกชมาประกาศเพมคามาตรฐานเปน10,000 �พเอมเนองจากมขอจ�ากดในการช�าระการปนเปอนกมมนตรงสในตอนตน คณะกรรมการความปลอดภยทางนวเคลยรไดระมดระวงในการอนญาตใหเพมคามาตรฐานน� และในวนท 14 มนาคมไดมค�าสงใหจงหวดฟกชมาใชคามาตรฐานท 13,000 �พเอม ท�งน�กเนองจากทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ (IAEA: International

Atomic Energy Agency) ไดแนะน�าวาใหแจกโปแตสเ�ยม ไอโอดนเพอเปนการปองกนอนตรายตอตอมไทรอยดทวา คณะกรรมการความปลอดภยทางนวเคลยรกลบมการผอนปรนนโยบายดงกลาวในวนท 20 มนาคม เมอคณะกรรมการช�แจงวาสามารถใชคาระดบท 100,000 �พเอมไดตามมาตรฐานการคดกรองผไดรบกมมนตรงสของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศในชวงระยะแรกของการเกดเหตฉกเฉนดานนวเคลยร44

จะเหนวา การจดการเรองการแจกจายยาเมดไอโอดน�งเปนปจจยส�าคญทจะชวยปองกนไมใหเกดโรคมะเรงในตอมไทรอยดมความความยากล�าบากในการจดการ ทางการญปนไมสามารถจดการแจกจายไอโอดนไดอยางเหมาะสม ประชาชนตางสบสนวาพวกเขาควรจะรบประทานยาเมดไอโอดนหรอไม และควรจะรบประทานเมอไหร ประกอบกบความลมเหลวในการสอสาร และการขาดความเชอถอตอทางการ ท�าใหเกดความโกลาหล นโยบายการปองกนโรคโดยการแจกจายโปแตสเ�ยม ไอโอดนไมประสบผลส�าเรจ

การแจกจายสารโปแตสเ�ยมไอโอดน


40 41

ภาพ>© RobertKnoth/Greenpeace

คลงสนคาในหมบาน�ชมะ(Tsushima)เมองนามเอะ(Namie)ต�งอยใกลกบเขตหวงหาม(ExclusionZone)�งเปนพ�นทรอบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอชถกท�งรางและทรดโทรมลงและดวยการปนเปอนกมมนตรงสในพ�นทอยในระดบทสงท�าใหพนกงานไมสามารถกลบเขาพ�นทไดและยงมความเปนไปไดวาพวกเขาเหลาน�นอาจไมมวนหวนกลบเขาพ�นทไดอกเลย

ความสมดลและยงไมมความแนชดระดบกมมนตรงสทอนตรายควรมปรมาณอยทเทาไร ผอพยพควรจะไดรบความชวยเหลออยางดทสดอยางไร

ประชากรทยงคงไมอพยพออกจากพ�นทควรจะรบมอกบภยคกคามจากกมมนตรงสในชวตประจ�าวนไดอยางไร ควรจะมการใหขอมลเกยวกบความเสยงจากกมมนตรงสแกประชาชนอยางไรเพอไมใหเกดความออนไหวและตนตระหนกตอเหตการณ แตในขณะเดยวกนกท�าใหพวกเขาปฏบตตามมาตรการทจ�าเปนอยางเครงครดเพอลดโอกาสทจะไดรบกมมนตรงสใหมากทสดเทาทจะท�าได

หลงเสรจส�นการรบมอกบสถานการณฉกเฉน กถงเวลาปฏบตภารกจในการจดการกบผนดนทไดรบการปนเปอนกมมนตรงส

แมวาการอพยพจะเปนทางเลอกทเลวรายส�าหรบประชากรในทองถน แตการอพยพกเปนทางเลอกทดกวาทยงคงอาศยอยในพ�นททไดรบการปนเปอนกมมนตรงสมาก ในทางตรงขาม ในพ�นท�งมระดบการปนเปอนกมมนตรงสต�า การอพยพอาจไมใชสงต�า การอพยพอาจไมใชสง การอพยพอาจไมใชสงจ�าเปน การทตองเผชญกบภาระอปสรรคตางๆ ในการอพยพผคน มาตรการในการจดการกบการปนเปอนกมมนตรงสและมาตรการการขจดการปนเปอนกมมนตรงส เปนประเดนทไมสามารถจดการใหเกด

มาตรการอพยพหลงเกดวกฤตการณ:โศกนาฏกรรมแหงมนษยยงคงด�าเนนตอไป


42 43

จดกระตนใหมการอพยพปจจบน ขดจ�ากดปรมาณทก�าหนดไวส�าหรบเดกในฟกชมาคอ20 มลล�เวรตตอป เทยบเทากบปรมาณทก�าหนดไวส�าหรบผทท�างานเกยวกบดานนวเคลยร เดกๆ ไดรบอปกรณส�าหรบวดปรมาณกมมนตรงสแบบเดยวกบทผท�างานในโรงไฟฟานวเคลยรไดรบแตทแตกตางกคอ เดกๆ เหลาน�มไดเลอกทจะอยในสงแวดลอมทไดรบการปนเปอนกมมนตรงส

ยงไปกวาน�น ประชากรทอาศยอยในพ�นททไดรบการปนเปอนกมมนตรงสตองเผชญกบการปนเปอนกมมนตรงสภายในรางกายอกเชนกน ประชากรจ�านวนมากไดรบกมมนตรงสและยงคงตองเสยงตอการไดรบกมมนตรงสผานทางการหายใจเอากมมนตรงสเขาไปและการรบประทานอาหารทปนเปอนกมมนตรงสผเชยวชาญอสระจากหองปฏบตการณขององคกรแอคโคร (ACRO) แสดงผลการตรวจสอบปสสาวะของเดกๆในฟกชมาวามการปนเปอนกมมนตรงสของสาร�เ�ยม (cae-sium)53 พวกเขายงพบปรมาณสาร�เ�ยมกวา 20,000เบคเคอเรล/กโลกรมในฝนจากเครองดดฝนในบานหลงหนงของหมบานวาตาร เมองฟกชมา �งอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา อกท�งยงพบสาร�เ�ยมในปรมาณ 6,000เบคเคอเรล/กโลกรมในทอยอาศย�งต�งอยหางออกไป 200กโลเมตร54

จวบจนถงวนท 10 มถนายนพ.ศ.2554ปรมาณกมมนตรงสสงสดทสะสมภายนอกรางกายส�าหรบผอพยพทอาศยอยในพ�นทของหมบานโคอาคโตะ เมองนามเอะ วดไดทระดบ 50มลล�เวรต55การประกาศอพยพทผานมาไดมข�นเพอปกปองประชาชนจากกมมนตรงส ทางการทองถนจงหวดฟกชมารบวา ประชากรทอาศยอยใกลโรงไฟฟาฟกชมาหมายเลข 1อาจไดรบกมมนตรงสสงสดถง19 มลล�เวรตในชวง4 เดอนแรกหลงเกดวกฤตการณนวเคลยร �งสอดคลองกบผลทไดในปลายเดอนมถนายนประชากรทอพยพจากพ�นทเสยงสงในหมบานอตาเตะไดรบการปนเปอนกมมนตรงสสง56

ปรมาณสงสดของการปนเปอนกมมนตรงสทรฐบาลก�าหนดน�นสงจนเกนไป ท�าใหประชากรทอยในพ�นทเปราะบางมากตองเผชญกบความเสยงอยางไมจ�าเปน เพดานปรมาณการรบกมมนตรงสสงสดทก�าหนดไวควรพจารณาถงวธการทไดรบกมมนตรงสและมการลดเพดานปรมาณลงเมอเวลาผานไป

มการปนเปอนกมมนตรงสอยางมหาศาลในผนดนเกนกวาพ�นททก�าหนดใหมการอพยพในรศม 20 กโลเมตร45 เปนเหตใหทางการญปนตองประกาศขยายเขตพ�นทอพยพจนถงหมบานนามเอะ คตสราโอะ และอตาเตะ และพ�นทบางสวนของเมองมนาม-โ�มะและคาวามาตะ46 มการพบจดทมกมมนตรงสสงหลายแหงท�าใหตองมการอพยพประชาชนออกจากบานเรอนของตนในวนท30มถนายนพ.ศ.2554รฐบาลกลางประกาศใหพ�นทบานเรอน 113 ครวเรอนในหมบานดาเตะเปนจดทมกมมนตรงสสง โดยมการสะสมของกมมนตรงสในปรมาณทสงกวามาตรฐานและประกาศใหประชาชนทอาศยอยในบรเวณดงกลาวอพยพออกจากพ�นท หมบานดาเตะอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหมายเลข 1 ไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอราว 80 กโลเมตร47 ในวนท 21 กรกฎาคม รฐบาลประกาศใหพ�นท 59ครวเรอนในพ�นท 4แหงของเมองมนามโ�มะเปนจดทมกมมนตรงสสงและควรอพยพออกจากพ�นท48 ในวนท 3 สงหาคมมการประกาศใหหมบานทเพงสรางใหมจ�านวน 72 ครวเรอนอพยพออกจากพ�นท49 ประชากรรวมท�งหมด 150,000 คนไดอพยพออกจากพ�นทเพอปกปองตวเองจากกมมนตรงส50

ทางการญปนแกไขจดอางองส�าหรบปรมาณการไดรบกมมนตรงส�งเปนตวก�าหนดสทธการไดรบเงนชดเชยหลงจากอพยพเปน 20 ลานมลล�เวรตตอปตามปรมาณรงสทกระทบตอหนวยพ�นทภายนอกจากการปนเปอนของดน �งคดเปนปรมาณเทยบเทากบทก�าหนดไวส�าหรบผทท�างานเกยวของกบนวเคลยรเปนระยะเวลา 1 ป51 แตทวา ผทท�างานในอตสาหกรรมดานนวเคลยรไดรบการตรวจสอบอยางละเอยดสม�าเสมอ และมประกนสขภาพ แตส�าหรบบคคลทวไปแลวเสมอ และมประกนสขภาพ แตส�าหรบบคคลทวไปแลวส�าหรบผทมความเปราะบางตอการไดรบกมมนตรงส เชนเดกๆ ทารก และหญงต�งครรภ จ�าเปนตองมมาตรฐานทเขมงวดมากข�น �งเปนเหตผลวาท�าไมจงตองจ�ากดปรมาณการรบกมมนตรงสไวท 1 ลานมลล�เวรตตอปส�าหรบเหตการณเปนปกต(หลกการก�าหนดขดจ�ากดของปรมาณรงส:principleofapplicationofdoselimits)จรงอยทการไดรบกมมนตรงสปรมาณ 1 ลานมลล�เวรตตอปเปนปรมาณทสงทสดเทาทอนญาตไว หากแตในทางปฏบตแลวควรก�าหนดคาใหต�าทสดต�าทสดทสดเทาทจะกระท�าได (หลกการปองกนใหเกดประสทธภาพทสด:principleofoptimisationofprotection)52

ภาพ>© NorikoHayashi/Greenpeace

การตรวจสอบกมมนตรงสในโรงเรยนฟกชมา โดยผเชยวชาญดานกมมนตรงสของกรนพ� อรนา ลาบนสกา ตรวจสอบระดบกมมนตรงสในสนามเดกเลนของโรงเรยนอนบาลมนามฟกชมา


44 45

เสยหายจากเหตนวเคลยร (the Nuclear Damage Liability Fa-cilitation Fund) ซ�งกอตงข�นโดยความรวมมอระหวางรฐบาลและผประกอบการผลตกระแสไฟฟาจากเตาปฏกรณนวเคลยรในเดอนกนยายน เพอใชชดเชยคาเสยหาย61

ภาระทางการเงนนาจะเปนอปสรรคทสำาคญทสดในการขยายขอบเขตการประกาศใหมการอพยพประชากรทอาศยอยในพนทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสใหออกจากพนท ปญหาทางการเงนของบรษทไมไดจบแคนน ฤดใบไมรวงทผานมา บรษทประกนอบตภยดานพลงงานปรมาณแหงญปน เปนสถาบนซ�งเกดจากการรวมตวกนของบรษทประกนอบตภยจำานวน 23 แหง ตดสนใจทจะไมตอสญญาประกนภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหมายเลข 1 ใหแกบรษทเทปโกเพอเปนการหลกเลยงความเสยงหากเกดภยพบตอยางไมคาดฝนในประเทศญปน สญญาประกนภยจบลงเมอวนท 15 มกราคม พ.ศ.2555 บรษทเทปโกพยายามอยางยงทจะตอรองกบบรษทประกนอบตภยตางชาตซ�งอยนอกเหนอจากสมาชกในสถาบนดงกลาว สงผลใหบรษทตองวางมดจำาเงนจำานวน 120,000 ลานเยน (1,600 ลานเหรยญสหรฐ) เพอเปนเงนประกนแกรฐบาลในกรณทเกดอบตเหตซำาซำาในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหมายเลข 1 โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาทพกลพการนจะกลายเปนโรงไฟฟานวเคลยรแหงแรกในญปนทไมมประกนภยอบตภย62

ผดำาเนนการดานเตาปฏกรณนวเคลยรไมมความพรอมในการรบมอกบความเสยหายและความสญเสยทเกดจากอบตเหตดานนวเคลยร การขาดความนาเชอถอและขอจำากดดานศกยภาพทจะรบผดชอบนำามาซ�งสถานการณทผลประโยชนตกอยกบพวกอภสทธชนและประชาชนตาดำาๆ กลบเปนผทตองแบกรบความเสยหายและการสญเสยเหลานไว

สถาบนเศรษฐศาสตรภายใตสงกดสถาบนวทยาศาสตรแหงชาตประเทศเบลารสไดประเมนสรปคาความเสยหายจากเหตมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล รวมกบระยะเวลาในการบรรเทาทกข30 ปเขาไปดวยเปนมลคาราว 235,000 ลานเหรยญสหรฐ งบประมาณดานสขภาพมปรมาณเพมสงข�นเรอยๆ จากมลคาคาใชจายทประเมนไวในชวงตนสำาหรบ พ.ศ.2544-2558 ท 54,320 ลานเหรยญสหรฐ57 เปนมลคาสทธท 95,000 ลานเหรยญสหรฐ57

ขณะนยงเรวไปทจะสามารถประเมนมลคาความเสยหายทงหมดจากภยพบตนวเคลยรในประเทศญปนได คณะรฐบาลซ�งรบผดชอบในการพจารณาทางการเงนดานสาธารณปโภคและการจายเงนชดเชยความเสยหายกลาววา บรษทเทปโกจะตองรบผดชอบคาเสยหายราว 4.54 ลานลานเยน (59,200 ลานเหรยญสหรฐ) ในชวงระยะเวลา 2 ป58 คณะศ�กษาไดรายงานการประเมนสภาวะทางการเงนและการจดการของบรษทการไฟฟาโตเกยวโดยอางองหลกฐานวา ในระยะเวลา 2 ปหลงเกดกมมนตรงสแพรกระจายจากมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาจะยงคงมผอพยพอยางตอเนอง อยางนอย 150,000 คน เงนชดเชยสำาหรบคาเสยหายจากการอพยพคดเปนมลคาราว 577,500 ลานเยน (7,500 ลานเหรยญสหรฐ) โดยใชสมมตฐานวาผอพยพไดสญเสยมลคาของทดน อาคารบานเรอน และทรพยสนของตนไปทงหมด นอกจากน ยงรวมถ�งความเสยหายตอการดำาเนนการธรกจและการวางงาน โดยคดเปนมลคารวมทงหมด 1.92 ลานลานเยน (25,000 ลานเหรยญสหรฐ)59 มากกวากำาไรสะสมทงหมดทบรษทเทปโกไดรบจากการดำาเนนกจการเตาปฏกรณนวเคลยรทงหมด 17 เเหงเสยอก60

บรษทเทปโกไมสามารถรอดพนจากสถานการณไปไดโดยปราศจากความชวยเหลอทางการเงนจากภาครฐ ในวนท 28 ตลาคม บรษทยนขอความชวยเหลอทางการเงนเปนจำานวน 900 ลานลานเยน (11,700 ลานเหรยญสหรฐ) จากกองทนสนบสนนความรบผดชอบตอความ

วกฤตการณทางการเงน


46 47

เดกๆก�าลงรบประทานอาหารกลางวนภายในอาคารของสถานรบเล�ยงเดก“โ�รามาเมะ”ในเมองฟกชมาต�งแตวนท11มนาคมเปนตนมาเดกๆไดรบอนญาตใหวงเลนอยแตในอาคารท�งวนแทนทจะไดออกไปวงเลนในสนามเดกเลนขางนอกเนองจากวกฤตการณนวเคลยรเดมทสถานรบเล�ยงเดกแหงน�มเดกจ�านวน24คนแตเดกสวนใหญไดถกอพยพไปยงจงหวดอนแลวจงเหลอเดกอยเพยง7คน

ภาพ>© NorikoHayashi/Panos/Greenpeace

การอพยพโดยสมครใจเปนสงทสมควรกระทำาในหลายพนท ทวาการอพยพโดยสมครใจนอาจกอใหเกดความยงยากตอชมชนและการใหบรการสาธารณสข แพทย พยาบาล คร และบคลากรทสำาคญในสาขาตางๆ ไดหายออกไปจากชมชน รานคาบางแหงตองปดตวลงเพราะไมมลกคา

จวบจนถ�งเดอนตลาคม พ.ศ.2555 ไดมประชากรราว 36,000 คนอพยพออกจากพนทโดยสมครใจ โดยรอยละ 70-80 จาก 160 ครวเรอนทอพยพไปสเมองซปโปโร ประกอบดวยเเมและลกซ�งรส�กไมปลอดภยในการใชชวตประจำาวนและมความเปนหวงสมาชกใน

การไดรบกมมนตรงสไมมปรมาณทปลอดภย ไมวาจะเลอกใชคาใดเปนตวกำาหนดใหมการอพยพ ประชาชนทยงคงอยในพนทซ�งไดรบการปนเปอนกมมนตรงสจะตองดแลตนเองอยางตอเนองเพอใหตนไดรบกมมนตรงสใหนอยลง ขอเทจจรงทวาเจาหนาททางการจำานวนมากปฏเสธถ�งอนตรายจากกมมนตรงส ในดานหน�งสงผลใหขาดความระมดระวงและขาดมาตรการปองกนแกประชากรในพนท และในอกดานหน�งกสงผลใหขาดความเชอมนในหมประชาชนทตดสนใจจะอพยพออกจากพนทโดยสมครใจ

ประชาชนจำานวนมากไดอพยพออกจากพนทโดยสมครใจในชวงเกดวกฤตการณหรอหลงจากเกดเหตการณแลว แมวาพวกเขาจะไมไดรบคำาสงหรอคำาแนะนำาใหอพยพกตาม บางครอบครวทอาศยอยในพนทซ�งไดรบการปนเปอนกมมนตรงส สงลกๆ ของตนใหอพยพไปพำานกอยบานของญาตพนองหรอเพอน ในพนทชนบท ปยาตายายมกจะยงคงอาศยอยในบานของตนในขณะทพวกวยรนอพยพออกไปจากพนท

ครอบครวทพวกตนทงไวเบองหลงในจงหวดฟกชมา63

ความแตกตางระหวางปรมาณสงสดของกมมนตรงสททางการกำาหนดใหมการอพยพกบคามาตรฐานสากล (รวมถ�งทกฎหมายของญปนไดกำาหนดไวกอนเกดอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา) สรางความวตกกงวลแกประชาชนตอการรบมอกบสถานการณนอกเหนอจากทรฐบาลแนะนำาใหปฏบต ประชาชนสวนใหญทอพยพโดยสมครใจตองเผชญกบปญหาทางการเงนและไมไดรบการพจารณาใหเขาขายเปนผมสทธรบเงนชดเชยและความชวยเหลออนๆ

การอพยพออกจากพ�นทโดยสมครใจ


48 49

การขาดแคลนอาหารอยางรนแรงทอาจเกดข�นได

ภาพ>© MarkelRedondo/Greenpeace

เจาหนาทรณรงคตอตานนวเคลยรของกรนพ�นกกเวสทวดเกบตวอยางดนเพอตรวจสอบการปนเปอนกมมนตรงสบรเวณชนบทของเมองฟกชมา�งต�งอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจเปนระยะทาง60กโลเมตรกรนพ�ลงพ�นทเพอตรวจสอบการปนเปอนกมมนตรงสในอาหารและดนเพอประเมนความเสยงดานความปลอดภยและสขภาพของประชากรในทองถน

อาหารทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสทำาใหมนษยไดรบกมมนตรงสในระยะยาว แมวามหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลจะผานพนไปกวา 25 ปแลว ทวาประชาชนทอาศยอยบนผนดนทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสยงคงไดรบกมมนตรงสผานทางการรบประทานอาหารในแตละวน และประชากรบางสวนยงไดรบผลกระทบจากการปนเปอนกมมนตรงสภายในรางกายทเกดข�นอยางตอเนอง


50 51

ในนำาทะเลทวดไดควรจะตองมระดบทตำามาก ทวา การตรวจนำาทะเลทวดไดควรจะตองมระดบทตำามาก ทวา การตรวจทะเลทวดไดควรจะตองมระดบทตำามาก ทวา การตรวจตำามาก ทวา การตรวจมาก ทวา การตรวจสอบทถกตองจำาเปนตองใชระยะเวลา ในประเทศญปน คามาตรฐาน73 ททางการใชนนอยในระดบทสงเกนไปและเปนทวพากยวจารณโดยสมาคมภมศาสตรทางทะเลแหงประเทศญปน (the Oceanographic Society of Japan)74

มภนตภยนวเคลยรไดสนคลอนความมนใจของผบรโภค อบตเหตทเกดข�นสรางความเสอมเสยใหแกทางการซ�งเปนผอนมตใหดำาเนนการสรางโรงไฟฟานวเคลยร เนองจากไดประเมนความปลอดภยของโรงไฟฟานวเคลยรผดไป และทำาใหไมไดรบความไววางใจอกตอไป กวาทสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมของญปนจะยอมรบวามการหลอมละลายในเตาปฏกรณนวเคลยรจำานวน 3 เเหงเกดข�นจรง กเปนเวลาหลายเดอนหลงจากนน75 นบเปนการทำาลายความนาเชอถอจนหมดสน

ยงไปกวานนแลว ทางการญปนตดสนใจอนญาตใหผลตอาหารไดในพนททไดรบการปนเปอนกมมนตรงส ยกเวนผลตภณฑทพบวามระดบการปนเปอนกมมนตรงสสงกวากำาหนด นโยบายดงกลาวมขอดอยอยางใหญหลวง เนองจากตองมการตรวจสอบอาหารทงหมดทกชนด ทางการไมสามารถคาดการณและหลกเลยงปญหาจำานวนมากได เชน การปนเปอนกมมนตรงสในเนอววทถกเลยงโดยใชฟางขาวทไดรบการปนเปอนกมมนตรงส และยงคาดไมถ�งวาใบชาในเมองชซโอกะซ�งตงอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรเปนระยะทาง 300 กโลเมตร จะไดรบการปนเปอนกมมนตรงสเกนกวาทกำาหนดไว77

ขาวเปนอาหารหลกของประเทศญปน ฤดการเกบเกยวเรมตนในเดอนสงหาคม ทำาใหมเวลาเหลอเฟอในการเตรยมการทดสอบอยางมประสทธภาพ ทกๆ อยางเปนไปอยางราบรนดงทคาดไวจนกระทงวนท 16 พฤศจกายน เมอมการตรวจพบ

ในระหวางป พ.ศ. 2546-2547 หองปฏบตการแอคโคร ประเทศฝรงเศส ทำาการทดสอบปสสาวะจากเดกชาวเบลารสซ�งอพยพมาสประเทศฝรงเศสและพบวา อยางนอย 2 ใน 3 ของเดกทงหมดทเขารบการทดสอบไดรบการปนเปอนกมมนตรงสจากสารซเซยม–137 ในปรมาณสงสด 68 เบคเคอเรลตอลตร64 สถานการณในประเทศญปนมความแตกตางออกไป ประเทศญปนนำาเขาอาหารกวารอยละ 60 ของปรมาณอาหารทงหมดในประเทศ แตสามารถปลกขาวเองไดในปรมาณทเพยงพอตอความตองการ ในวนท 17 มนาคม พ.ศ.2554 ทางการญปนแกไขคามาตรฐานสำาหรบการปนเปอนกมมนตรงสในอาหาร65 โดยใหมปรมาณ 5 มลลซเวรตตอป หากผนนรบประทานอาหารทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสไมเกนกวาทกำาหนดไว ในวนท 5 เมษายนไดมการขยายขอบเขตของคามาตรฐานใหรวมถ�งอาหารจำาพวกอาหารทะเล เนองจากนานาชาตไดแสดงความวตกกงวลเกยวกบการปนเปอนกมมนตรงสในทองทะเล66

โดยทวไปแลว กมมนตรงสสามารถสงผานทางใบของพชไดในปรมาณสง แตการสงผานทางรากมปรมาณนอยกวา สงผลใหพชผกประเภทใบและนม เปนอาหารชนดแรกทไดรบการปนเปอนในชวงตนของวกฤตการณ เนองจากใบไมเปนสวนทไดสมผสกบกมมนตรงสโดยตรง67 ทำาใหทางการตองจำากดการบรโภคอาหารประเภทพชในวนท 23 มนาคม68

วนท 25 มนาคม พบกมมนตรงสซเซยมในปรมาณ 890 เบคเคอเรล/กโลกรม ในผกโคมตส�นา(ผกประเภทใบของญปน) ในบรเวณชนบทรอบๆ เมองโตเกยว ซ�งมคาสงกวามาตรฐานททางการอนญาตหลงเกดเหตท 500 เบคเคอเรล/กโลกรม69

กมมนตรงสไอโอดนซ�งมคร�งชวตสนเปนสงทสรางปญหาในชวงตนของการเกดภยพบต พชผกทเตบโตมใบขนาดใหญข�นกคงจะมขาวทชาวนาลงกลาไวประมาณปพ.ศ. 2554 จำานวน

มากไดรบการปนเปอนกมมนตรงสในปรมาณสงกวามาตรฐานทมนษยจะบรโภคได มหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลไดเกดข�นในเดอนมถนายน ทำาใหขาวสาลทผลตไดในยโรปไมเหมาะสำาหรบการบรโภค ในปพ.ศ.2529

อบตเหตทางนวเคลยรทรนแรงมกกอใหเกดปญหาดานอาหารในระยะยาว และจะเลวรายทสดในชวงปแรก สามารถกอใหเกดการขาดแคลนอาหารได สำาหรบประเทศผสงออกอาหารขนาดใหญเชนน มหนตภยทางนวเคลยรทำาใหตลาดการสงออกตองปดตวลง กอใหเกดปญหาดานเศรษฐกจ กระทรวงเกษตร ปาไม และประมงประเมนวา 44 ประเทศและดนแดนตางๆ หยดการนำาเขาสนคาประเภทอาหารจากประเทศญปน หรอกำาหนดใหตองมการตรวจสอบเมอมการนำาเขา แมวาสนคาเหลานนจะไดรบการรบรองวาปลอดภยและวางขายอยในประเทศญปนเอง70

การขยายมาตรการการควบคมอาหารเปนสงจำาเปนในการปกปองผบรโภค แตการตรวจสอบอาหารทกชนดไมสามารถกระทำาไดทงหมด จงหวดฟกชมาผลตขาวได 356,000 ตนในป พ.ศ. 2554 ดวยเครองมอเทาทมอยในปจจบน ทางการทองถนของจงหวดตองใชระยะเวลา 30 ปในการตรวจสอบขาวสารหนก 30 กโลกรมทกกระสอบ71

การตรวจสอบอาหารทะเลเปนเรองทยากเยนเชนกน เนองจากปลาบางชนดวายนำาไดในระยะไกล ในเดอนกนยายน ปลาคอดนำาไดในระยะไกล ในเดอนกนยายน ปลาคอดไดในระยะไกล ในเดอนกนยายน ปลาคอด(codfish) ทจบไดหางจากชายฝงฮอกไกโดซ�งอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหลายรอยกโลเมตร มสารซเซยมปนเปอนกมมนตรงสอยในปรมาณ 87 เบคเคอเรล/กโลกรม72 การตรวจสอบกมมนตรงสโดยวดจากนำาทะเลเปนสงทยากนำาทะเลเปนสงทยากทะเลเปนสงทยากลำาบาก เนองจากสงมชวตบางชนดสามารถสะสมกมมนตรงสไวในรางกายได เชน อาจมสารซเซยมสะสมอยในตวปลาเขมขนกวาในนำาทะเลถ�ง 100 เทา ดงนนคาการปนเปอนกมมนตรงสนำาทะเลถ�ง 100 เทา ดงนนคาการปนเปอนกมมนตรงสทะเลถ�ง 100 เทา ดงนนคาการปนเปอนกมมนตรงส

กมมนตรงสสารซเซยมในขาวทเกบเกยวไดจากเขตโอนาม เมองฟกชมา ในปรมาณ 630 เบคเคอเรล/กโลกรม เกนกวาระดบมาตรฐานทกำาหนดไวไมใหเกน 500 เบคเคอเรล/กโลกรม78

ปรากฏวา รอยละ 15 ของขาวทเกบเกยวในเขตทนาจะเปนพนทปลอดภยน มระดบกมมนตรงสสารซเซยมเกนกวาทกำาหนด79 ในทสดไดมการหามไมใหสงขาวออกจากพนท 3 เมองในจงหวดฟกชมา80

เหตการณน ทำาใหประชาชนลงเลใจทจะซออาหารทผลตในบรเวณใกลเคยงกบพนทปนเปอนกมมนตรงส กวาคร�งหน�งของลกทอทปลกในประเทศญปนเปนผลผลตจากจงหวดฟกชมา

ในชวงฤดกาลของลกทอ จะพบเหนลกทอจากจงหวดฟกชมาตงกองขายอยบรเวณทางเขาซปเปอรมารเกตตางๆ ในราคายอมเยา81

ทางการญปนไมสามารถคาดคะเนระดบความรายแรงของปญหาการปนเปอนกมมนตรงสในอาหารและพชผลทางการเกษตรได พบกรณทเลดลอดออกมาไดเปนเนองๆ ในเดอนตอๆ มา และไมสามารถรบมอกบสถานการณเหลานได ทางการญปนมมาตรการในการตรวจสอบและคดกรองทมขอบกพรอง นำามาซ�งเรองออฉาวทกดกรอนความมนใจของสาธารณชน สรางความเสยหายทางเศรษฐกจอยางไมจำาเปนแกเกษตรกรและชาวประมง ทางเลอกหน�งคอ หามไมใหมการบรโภคพชจากพนทในวงกวางข�น ยกเวนพชผลทไดรบการตรวจสอบและผานมาตรฐานดานความปลอดภย


52 53

การจดการขดก�าหนดปรมาณกมมนตรงสอยางเปนหนงเดยวกน

ทนทหลงเกดเหตภยพบตมการก�าหนดขดความเขมขนของกมมนตรงสทปนเปอนในอาหารโดยใชคามาตรฐาน5มลล�เวรตตอปและก�าหนดใหมการอพยพเมอคากมมนตรงสภายนอกรางกายอยท20มลล�เวรตตอปท�งน�จ�าเปนตองมการเพมคามาตรฐานเขาไปอก2ระดบสงผลใหในพ�นททไดรบการปนเปอนมการก�าหนดขดก�าหนดกมมนตรงสในปรมาณทแทจรงทสงเกนกวาจะรบไดเปน25มลล�เวรตตอป

ในชวงฤดใบไมผลปพ.ศ.2555ทางการญปนไดตดสนใจลดคาก�าหนดขดความเขมขนของกมมนตรงสในอาหารใหมปรมาณนอยกวา1มลล�เวรตตอปการตดสนใจดงกลาวไดรบการตอบรบเปนอยางดแมวาการเปลยนผานจากคามาตรฐานหนงไปยงอกคาหนงอาจจะกอใหเกดปญหาได82 ดงน�นคามาตรฐานก�าหนดความเขมขนสงสดของกมมนตรงส�เ�ยมในอาหารจะลดลงจาก500เบคเคอเรล/กโลกรมเปน100เบคเคอเรล/กโลกรม

ในบางคร�งทางการบงคบใชมาตรการทเขมงวดข�นส�าหรบอาหารกลางวนของโรงเรยนเชนเมองฟกชมาไดก�าหนดใหมความเขมขนได350เบคเคอเรล/กโลกรมในขณะท

เทศบาลทองถนเมอง�คากาวาก�าหนดใหมความเขมขนไดเพยง10เบคเคอเรล/กโลกรมในสวนผสมของอาหารกลางวน83

รฐบาลกลางไดตดสนใจทจะรบผดชอบคาใชจายในการขจดการปนเปอนกมมนตรงสในพ�นท�งมแนวโนมวาอตรากมมนตรงสจะสงกวา1มลล�เวรตตอปกระทรวงสงแวดลอมของญปนไดออกขอบงคบดงกลาวในวนท14ธนวาคม84ทวากระทรวงสงแวดลอมมไดพจารณาใหประชากรกลบเขาไปในบรเวณพ�นทหวงหามในรศม20กโลเมตร�งมระดบการปนเปอนต�ากวา20มลล�เวรตตอต�ากวา20มลล�เวรตตอกวา20มลล�เวรตตอป85

ทางการญปนพจารณาการฉายรงสอาหารแตละวธและก�าหนดมาตรฐานทแยกออกจากกนแมวาควรจะมการเพมคาปรมาณการไดรบกมมนตรงสจากหลายๆชองทางยงไปกวาน�นแลวทางการญปนยงเพกเฉยตอความเปนไปไดทจะมปรมาณการไดรบกมมนตรงสในปรมาณสงในชวงตนของการเกดมหนตภยอกท�งยงขาดนโยบายทโปรงใสและสามารถคดคานไดกอใหเกดความสบสนในหมสาธารณชน


54 55

อนาคต

มความจ�าเปนเรงดวนในการบรรเทาการไดรบการปนเปอนกมมนตรงสในพ�นท�งประชากรยงคงอาศยอยโดยจ�าเปนตองมนโยบายทเขาถงไดอยางเปดเผยเกยวกบกมมนตรงสและการขจดการปนเปอนในจดทมกมมนตรงสสงส�าหรบพ�นท�งผคนไดอพยพออกไปมความ�บ�อนวาประชากรจะสามารถยายกลบเขามาไดหรอไมส�าหรบพ�นท�งมการปนเปอนกมมนตรงสสงคงไมมวธอนทนอกเหนอจากการรอคอยตอไปอยางอดทนใหระดบกมมนตรงสลดลง

ภาพ>©RobertKnoth/Greenpeace


56 57

การขจดการปนเปอน

พ�นท�งมระดบกมมนตรงสสงสด50มลล�เวรตตอปจะขยายระยะเวลาก�าหนดใหเปนเขตหวงหามตอไปเนองจากมแนวโนมวาจะใชเวลาหลายปในการขจดการปนเปอนกมมนตรงสใหกลบสระดบเพยงพอตอการโยกยายกลบเขาไปอาศยอยได

พ�นท�งมระดบกมมนตรงสอยางนอย20มลล�เวรตแตไมเกน 50 มลล�เวรตตอป จะพจารณาใหเปนเขตหวงหามทางการคาดวาประชาชนจะสามารถยายกลบเขามาในบรเวณน�ไดในระยะเวลาหลงจากน�ไมกป

พ�นท�งมระดบกมมนตรงสต�ากวา 20 มลล�เวรตตอปต�ากวา 20 มลล�เวรตตอปกวา 20 มลล�เวรตตอปจะไดรบการเตรยมพรอมใหประชาชนกลบเขาไปอาศยอยไดอกคร�งเมอสงแวดลอมไดรบการฟนฟกลบคน86

การขจดการปนเปอนกมมนตรงสจะเรมลงมอปฏบตในพ�นท�งมกมมนตรงสในปรมาณ 10-20 มลล�เวรต �งสามารถคาดคะเนปรมาณการลดลงไดและมเปาหมายอยท 10 มลล�เวรตหรอนอยกวา เปาหมายในการลดการปนเปอนกมมนตรงสทเขมงวดกวาน�นมก�าหนดคาท 5มลล�เวรตตอปหรอนอยกวา�งจะบงคบใชกบโรงเรยน87 ท�งน� เปาหมายดงกลาวขดแยงกบมาตรฐานระดบสากลทก�าหนดไวใหมการปนเปอนสงสด 1 มลล�เวรตส�าหรบพ�นททไดรบการปนเปอนกมมนตรงสในระยะยาว และเมอสถานการณมความมนคงแลว88

ส�าหรบพ�นทอนๆ ท�งหมด�งไดรบกมมนตรงสในระดบ 1มลล�เวรตตอปหรอมากกวาน�น กระทรวงสงแวดลอมของญปนประกาศขอก�าหนดในวนท 14 ธนวาคม ใหมการขจดการปนเปอนกมมนตรงสในทองทเทศบาลมากกวา 100 แหง ทางการทองถนจะตรวจสอบกมมนตรงสอยางใกลชดมากข�น วางแผนการขจดการปนเปอนกมมนตรงส และบงคบใชแผนโดยไดรบการสนบสนนทางการเงนจากรฐบาลกลาง

รฐบาลจะก�าหนดพ�นทอพยพใหมดงน�

ผเชยวชาญดานกมมนตรงสกมมนตรงสของกรนพ�รแอนเนทอยเลตรวจสอบพชผลเพอหาการปนเปอนในหมบานมนามโ�มะ�งต�งอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจเปนระยะทาง25กโลเมตรกรนพ�ลงพ�นทในบรเวณน�เปนคร�งทสองเพอตรวจสอบการปนเปอนกมมนตรงสในอาหารและดนเพอประเมนความเสยงตอความปลอดภยและสขภาพของประชากรในทองถน



58 59

แนวทางทกระทรวงสงแวดลอมก�าหนดในการขจดการปนเปอนในดนทใชท�าการเพาะปลกมเพยงการแนะน�าใหขดลกลงไป รฐบาลกลางสามารถใหความชวยเหลอโดยเพมงบประมาณอดหนนส�าหรบการขจดสงปนเปอนกมมนตรงสได กตอเมอมการใชเครองมออปกรณทางการเกษตรขนาดใหญ �งเปนไปไดยากส�าหรบพ�นทเพาะปลกขนาดเลกของเกษตรกร สงผลใหเกษตรกรบางคนรสกโกรธแคน นอกจากน� กระทรวงสงแวดลอมยงมงเนนในการลดกมมนตรงสทลองลอยในอากาศ แตการลดระดบกมมนตรงสในพชผลทางการเกษตรอยนอกเหนอขอบเขตอ�านาจของกระทรวงฯ92 หลงจากไดมการสาธตการขจดการปนเปอนกมมนตรงสในเมองอวากกอนจะมการขดลอกหนาดนออกไปพบระดบการปนเปอนกมมนตรงสในทนา 0.3-0.42 มลล�เวรตตอชวโมง และหลงจากไดขดหนาดนออกไปแลว พบวามการปนเปอน 0.23-0.3มลล�เวรตตอชวโมง93

ในเดอนกรกฎาคมและสงหาคม เมองฟกชมาไดลงมอขจดการปนเปอนกมมนตรงสในจดทมกมมนตรงสสงของอ�าเภอโอนามและวาตาร และในสปดาหสดทายของการท�างาน เทศบาลไดท�าการตรวจสอบกมมนตรงสในบรเวณ 885 จด พบวา 7แหงมระดบสงข�นกวากอนไดรบการปนเปอน ในรางน��าแหงน��าแหงแหงหนงกลบพบวามกมมนตรงสเพมข�นจาก 3.67 มลล�เวรตตอชวโมงกอนการขจดการปนเปอนกมมนตรงส เปน 4.63 มลล�เวรตตอชวโมงหลงไดรบการขจดการปนเปอนกมมนตรงสมปรมาณเพมข�นในบรเวณทใกลกบภเขาและจดทน��าและดนน��าและดนและดนไหลลงมาจากเนนเขา94

วนท4ธนวาคมรฐบาลใหตวแทนสอมวลชนเขาสงเกตการณโครงการตนแบบในการขนยายวตถกมมนตรงส ออกจากพ�นทหวงหามรศม20กโลเมตรกอนหนาน�ไดมระดบกมมนตรงสในอากาศวดได20มลล�เวรตตอชวโมงหลงจากการด�าเนนการคร�งน�มระดบลดลงเปน6มลล�เวรต�งยงคงเปนปรมาณทสงอยด95 กมมนตรงส�เ�ยมยงคงปะปนอยในคอนกรตกระเบ�องหลงคาแทบจะไมสามารถขจดออกไปไดเลย

ทางการทองถนเทศบาลเมองดาเตะเปนเทศบาลแรกทเรมขจดการปนเปอนกมมนตรงสในบานเรอน โดยมงบประมาณ150 ลานเยน (2 ลานเหรยญสหรฐ) ปฏบตการขจดการปนเปอนกมมนตรงสเรมด�าเนนการในบานเรอนจ�านวน 26หลงคาเรอนแตกลบมเพยง4หลงคาเรอนเทาน�นทปรมาณการปนเปอนกมมนตรงสลดลงตามเปาหมายทก�าหนดไว96

ตนทนดานระบบนเวศวทยาและทางการเงนในการขจดการปนเปอนกมมนตรงสน�นสงกวาทคาดการณไว ทางการญปนเรงใหมการขจดการปนเปอนกมมนตรงสในพ�นทขนาดใหญ �งเปนการวางแผนทไมไดความ ไมมการพดคยกนอยางโปรงใสเกยวกบปรมาณทก�าหนด เชน ในพ�นทใดบางทคมคาตอการขจดการปนเปอนกมมนตรงสทยากและมคาใชจายสง การพดคยกนอยางโปรงใสน�จ�าเปนตองจดท�าอยางเปดเผยตามวถทางแหงประชาธปไตย โดยปราศจากผลประโยชนทางการเมอง

ทวาเปาหมายในการขจดการปนเปอนกมมนตรงสกลบไมระบปรมาณทแนชด ขอก�าหนดดงกลาวก�าหนดใหรฐบาลก�าจดขยะ�งมระดบกมมนตรงส�เ�ยมเกนกวา8,000 เบคเคอเรล/กโลกรมผานทางการทองถน ท�าการขจดการปนเปอนและท�งขยะกมมนตรงสท�งในพ�นทหวงหามและพ�นทอพยพทอยใกลเคยงกบโรงไฟฟานวเคลยร โดยประเมนวามคาใชจายท�งหมดมากกวา1ลานลาน(13,000ลานเหรยญสหรฐ)89

การขจดการปนเปอนไมใชภาระกจทงาย จวบจนขณะน�บรเวณหนาดนของสนามเดกเลนในโรงเรยนของฟกชมาไดถกขดออกไป อาคารสวนใหญไดรบการท�าความสะอาดตามค�าขอรองจากผปกครองทวตกกงวล องคการบรหารเทศบาลทกแหงรายงานวา การขดหนาดนออกมประสทธภาพในการขจดการปนเปอน ทวาจากขอมลทไดพบวาปรมาณดนทขดจากเทศบาลท�ง 19 แหงมปรมาณถง 178,000 ลกบาศกเมตร90เมองหลายแหงไดท�าการขจดการปนเปอนกมมนตรงสในจดทมกมมนตรงสสง โดยก�าจดตะกอนในคน��าและรองน��าน��าและรองน��าและรองน��าน��าตางๆ

กระทรวงสงแวดลอมระบวา ยงมดนทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสอกจ�านวน 28 ลานลกบาศกเมตรทจะตองขดออกไปจากจงหวดฟกชมา ตวเลขดงกลาวมทมาจากสมมตฐานทวาทกพ�นท�งไดรบกมมนตรงสในปรมาณอยางนอย5มลล�เวรตตอปจะตองไดรบการขจดการปนเปอนกมมนตรรงส และในกรณของปาไมจะตองมการขจดการปนเปอนกมมนตรงสในพ�นทปาท�งหมด100%ท�งน�อาจครอบคลมพ�นทบรเวณกวางข�นหากนบรวมเอาพ�นทปนเปอนในระดบ 1-5 มลล�เวรตตอปเขาไปดวย พ�นทกวารอยละ 70 ของจงหวดฟกชมาเปนพ�นทปาไม กระทรวงสงแวดลอมของญปนไมเชอวาจ�าเปนจะตองท�าการขดหนาดนทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสออกไปท�งหมด ตราบเทาทรฐบาลประกาศใหพ�นทภเขาเปนเขตหวงหามและท�าการเกบกงไมและใบไมออกไป91 การขดลอกหนาดนส�าหรบท�าการเพาะปลกลก 5 เ�นตเมตรเปนการน�าเอาสวนทอดมสมบรณทสดของผนดนออกไป ส�าหรบกรณของปาไมจะเปนการกอใหเกดภยพบตทางนเวศวทยาอก


60 61

ในกรณเมอเกดอบตเหตดานนวเคลยร การเขาถ�งมาตรการทเกยวของกบกมมนตรงสเปนสงจำาเปน ทางการมหองปฏบตการและผเชยวชาญทสามารถตอบคำาถามและชวยใหสามารถกระทำาการตดสนใจนโยบายตางๆ ไดอยางถกตอง เชนเดยวกน ประชาชนกตองการเครองมอในการตรวจจบกมมนตรงส หองปฏบตการณ และผเชยวชาญทสามารถตอบคำาถามและชวยใหพวกเขาตดสนใจได

ทางการไดแจกจายเครองตรวจจบกมมนตรงสใหแกเดกและหญงตงครรภทกคนในจงหวดฟกชมา97 ซ�งจะชวยใหพบจดทมกมมนตรงสสงในจงหวดฟกชมา ในเดอนกนยายน ทางการฟกชมาพบกมมนตรงส 1.4-1.6 มลลซเวรตในเดกจำานวน 4 คนจากครอบครวเดยวกน บานของเดกๆ เหลานอยใกลกบจดทมกมมนตรงสสง และครอบครวของพวกเขาไดอพยพออกจากจงหวดฟกชมาตงแตนนเปนตนมา98 ไดมการตรวจสอบอพารทเมนทในเมองนฮอนมตส�หลงจากพบวานกเรยนมธยมตนคนหน�งซ�งอาศยอยในอพารทเมนทแหงนนเปนระยะเวลา 3 เดอนมระดบกมมนตรงสคอนขางสงในระดบ 1.62 มลลซเวรต จากการสำารวจพบวามการใชหนบดทไดรบการปนเปอนกมมน-ตรงสในการกอสรางฐานของอาคาร หนบดเหลานไดถกนำามาใชงานในหลายสถานทและยงคงตองดำาเนนการตรวจสอบตอไป99 การแจกจายอปกรณทใชวดปรมาณกมมนตรงสใหแกประชากร ทงหมดทอาศยอยในจงหวดฟกชมาและในพนทอนๆ ซ�งไดรบการปนเปอนจะเปนประโยชนอยางสง

แผนการตรวจเชคสขภาพระยะยาวแกประชากร 2 ลานคนของทางการจงหวดฟกชมาไดรบการตอบรบทด นอกจากนแลว ทางการฟกชมายงใหเดกและเยาวชนทอายไมเกน 18 ปจำานวน 360,000 คนของจงหวดฟกชมา ไดรบการตรวจตอมไทรอยดตลอดชวต เดกและเยาวชนเหลานจะไดรบการตรวจทกสองปจนกระทงพวกเขาอาย 20 ป และหลงจากนนจะไดรบการตรวจทกๆ 1 ป100

ในตอนตน ประชาชนกลมหน�งซ�งมความวตกกงวลไดรบซอเครองตรวจวดปรมาณกมมนตรงสแบบธรรมดามาใช ทางการไมยอมรบผลการตรวจวดทพวกเขาวดไดและเพกเฉยตอผลงาน

แบบ “มอสมครเลน” จากพวกเขา ทวาเมอมการคนพบจดทมกมมนตรงสสงในพนทหางไกลจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจทางการญปนจ�งจดทำาคมอทชวยใหประชาชนและทางการทองถนสามารถตรวจจบพนทปนเปอนกมมนตรงสและทำาการชำาระรางกายใหปลอดภยได

“จากนไป เราตองใหเครองมออปกรณและขอใหประชาชนตรวจสอบพนทซ�งนอกเหนอจากฟกชมาเพอคนหาจดทมกมมนตรงสปนเปอนสง“ นายมาซาฮาร รฐมนตรกระทรวงการศ�กษา วฒนธรรม กฬา วทยาศาสตรและเทคโนโลยกลาวในการใหสมภาษณ101 “กลมพลเมองมบทบาทสำาคญในการชวยตรวจสอบในบรเวณเพอนบานของตนอยางใกลชด ขาพเจารส�กซาบซ�งตอการมสวนรวมของพวกเขา”

ประชาชนไดชวยกนสรางแผนทแสดงการปนเปอนกมมนตรงสในแขวงฮารามาจ ในเมองมนามโซมะไดอยางถกตองครบถวนทสด โดยไดรบความชวยเหลอจากผเชยวชาญจากมหาวทยาลยทมาชวยสอนวธการใชเครองตรวจวดกมมนตรงสใหแกพวกเขา102

ขนตอนในการใหอำานาจทจำาเปนแกประชาชนคอ การใหพวกเขาสามารถเขาถ�งหองปฏบตการทดสอบซ�งจะชวยวเคราะหการปนเปอนกมมนตรงสในตวอยางหลากชนดได ตงแตวนท 11 มนาคมเปนตนมา ประชาชนจำานวนมากไดรเรมใหมหองปฏบตการอสระ พวกเขาจำาเปนตองไดรบการยอมรบอยางเปนทางการและตองมระบบการใหเครดตความนาเชอถอ

กอนหนาน ประเทศญปนยงขาดเครอขายของศนยอสระและหองปฏบตการทใชในการตรวจวดระดบกมมนตรงสทไดรบการยอมรบจากทางการและใหความมนใจแกประชาชนได ในระยะแรกของเหตการณ ทางการปฏเสธผลการตรวจสอบจากผเชยวชาญอสระและเปนอปสรรคตอผทตองการลงมอตรวจวดระดบกมมนตรงสดวยตนเอง ทงๆ ทมาตรการปองกนในระยะยาวของรฐบาลมขอบขายรวมถ�งการใหความรและใหอำานาจแกประชาชนในการตรวจสอบกมมนตรงส

การใหอ�านาจแกประชาชน

การตอสเพอคาชดเชย-เรองเลา

โดย>ดร.เดวดแมคนล


62 63

อบตเหตทางนวเคลยรทกอใหเกดกมมนตรงสจำานวนมหาศาลเปนภยพบตทสงผลตอสงคมในระยะยาว ตองมการวางเเผนฉกเฉนรบมอไวเปนอยางด ความผดพลาดใดๆ กตามจะสงผลเสยอยางรายเเรง ไมใชชวงเวลาทจะใชเเตการเเกไขสถานการณเฉพาะหนา

ประเทศญปน นาจะเปนประเทศทมการเตรยมพรอมรบมอกบภยธรรมชาตทดทสดในโลก แตกลบไมสามารถประเมนสถานการณตางๆ ทเกดข�นหลงจากเกดภยพบตทางนวเคลยรได ทงนเนองจากการขาดการเตรยมพรอม และการมมาตรการรบมอทไมเพยงพอ เชน มาตรการการกกบรเวณประชาชนแสดงใหเหนแลววาเปนไปไมไดในทางปฏบต เมอมการปลอยกมมนตรงสจำานวนมหาศาลเปนระยะเวลาตอเนองถ�ง 10 วน การอพยพออกจากพนทเพอเปนการหลกเลยงควนกมมนตรงสไมสามารถกระทำาไดโดยปราศจากเครองมอทใชในการคาดคะเนทมประสทธภาพและระบบการขนสงทมประสทธภาพ และตองพจารณาถ�งการขาดเครองมอในการสอสาร การคมนาคมทยากลำาบาก และศนยพกพงทมปรมาณไมเพยงพอ

ผทออนแอเปนผทเสยงตออนตรายมากทสดเมอเกดอบตเหตทางนวเคลยร เดกๆ ซ�งอาศยอยในพนทปนเปอนกมมนตรงสจะเปนกลมทมความเสยงสงสดในระยะยาว

มหนตภยทางนวเคลยรดงเชนทเกดข�นในโรงไฟฟานวเคลยรเชอร-โนบลและฟกชมายงกอใหเกดวกฤตการณดานอาหารและการเงน

เดอนมนาคม พ.ศ.2554 นายคตสโ� โชจไดปลกขาว ผกและเล�ยงโคอยในฟารมขนาดเลกในหมบานอตาเตะจงหวดฟกชมาเชนเดยวกบในพ�นทอนๆหลายแหงฟารมของนายโชจเปนมรดกตกทอดจากบดาและทดนแหงน�เปนของครอบครวโชจมาต�งแตชวงทศวรรษท 1880 (พ.ศ.2423-2432)ทวา ประวตศาสตรแหงพ�นทฟารมแหงน�กลบตองจบส�นลงในวนท 11 มนาคม พ.ศ.2554 เมอระบบหลอเยนของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ �งต�งอยหางออกไปเปนระยะทาง 40 กโลเมตร เกดการท�างานลมเหลวและเช�อเพลงนวเคลยรในเตาปฏกรณ3เเหงไดเรมหลอมละลายลง

ปจจบน นายโชจ (อาย 76 ป) และนางฟม ผเปนภรรยา (อาย 75 ป) อาศยอยในบานพกชวคราวขนาด 2 หองนอน ในเมองอตาเตะ ซ�งตงอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอเปนระยะทาง 60 กโลเมตร หลงจากถกบงคบใหตองอพยพออกจากพนทของตนเอง104 ในตอนตนของเหตการณ ไดมการประกาศเขตอพยพในรศม 20 กโลเมตร หมบานอตาเตะไดรบคำาสงใหอพยพออกจากพนทในเดอนเมษายน หลงจากผสงเกตการณอสระ เชน กรนพซ และทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ (IAEA)105 แจงเตอนวามระดบกมมนตรงส

สารซเซยมและสารปนเปอนกมมนตรงสอนๆ สงเกนคามาตรฐานทกำาหนดใหมการอพยพทนท

ฝงปศสตวของครอบครวโชจตองถกฆาทง พชผลถกขดและทองนารกรางไปดวยวชพช ครอบครวไดรวมอพยพไปกบผอพยพอก 7,000 คนออกจากหมบานไป เปนเวลาเกอบ 11 เดอนแลว หลงจากทผนดน รายได และวถชวตถกทำาลายลง ครอบครวโชจไดรบเงนจำานวนรวม 1.6 ลานเยน (20,900 เหรยญสหรฐ) หรอราว 150,000 เยน (1,960 เหรยญสหรฐ) ตอเดอน “พวกเราไมไดคาดหวงใหมการชดเชยอยางเหมาะสม และเรากหมดหวงทจะไดกลบบานแลว” นายโชจกลาว106

ในขณะทขาพเจากำาลงเขยนรายงานฉบบน ครอบครวโชจยงคงรอคอยเงนชดเชยราว 2 ลานเยน (26,000 เหรยญสหรฐ) จากบรษทผลตกระแสไฟฟาโตเกยว (เทปโก) ผดำาเนนการโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา 6 เดอนหลงเกดวกฤตการณน บรษทเทปโกไดจายเงนเปนจำานวน 1 ลานเยน (13,050 เหรยญสหรฐ) เปนคาชดเชย “ชวคราว” ใหแกครอบครวโชจ และอก 300,000 เยนตอคน สำาหรบการ

ซ�งทำาใหการฟนฟตองหยดชะงกลง

นอกเหนอจากความลำาบากดานเทคนคแลว ทางการและประชาชนควรจะมองความเสยงไปในทศทางเดยวกน ทวา หลงเกดเหตมหนตภยทางนวเคลยร การสรางความมนใจและการยอมรบเปนเรองทยากเยนสำาหรบทางการ อกทงยงเปนการทาทายความสามารถของทางการผซ�งสอบตกในการใหความคมครองความปลอดภยแกประชาชน

ภยพบตในประเทศญปนเพงจะเรมข�นเทานน การขจดการปนเปอนกมมนตรงสเทาทไดกระทำามายงไมสามารถพสจนใหเหนวามประสทธภาพในวงกวาง แสดงใหเหนวาประชาชนตองเรยนรทจะใชชวตในสงแวดลอมทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสไปอกหลายทศวรรษทจะมาถ�ง

(ดร.เดวด บอยลย เปนประธานสมาพนธองคกรอสระแหงประเทศฝรงเศสทชอวา NGO Association pour le Contrôle de la Radi-oactivité de l`Quest (ACRO)103 ซ�งมหองปฏบตการทไดรบการรบรองจากทางการฝรงเศส เขาเคยประสานงานดานความรวมมอจากองคกรแอคโครในประเทศญปน โดยชวยทดสอบกมมนตรงสในตวอยางตางๆ และชวยใหคำาแนะนำาแกหองปฏบตการทจดตงข�นใหมเปนจำานวนมาก เดวด บอยลยเปนรองศาสตราจารยดานฟสกสในมหาวทยาลยแหงหน�งในประเทศฝรงเศส)

บทสรป


64 65

โยกยายทอยอาศย ซ�งเปนขอตกลงเดยวกบทเสนอใหกบผอพยพอนๆ อกนบพนๆ คน

ในวนท 12 กนยายน นบเปนเวลาคร�งปหลงเกดเหตอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยร เรมมการสงเงนชดเชยโดยผานทางไปรษณยเปนสวนใหญ แบบฟอรมการขอรบเงนชดเชยหนา 58 หนาซ�งกำาหนดวาตองมใบเสรจ (ตวจรง หามถายเอกสาร) ระบคาใชจายในการเดนทาง และคาธรรมเนยมอนๆ ทใชสำาหรบการอพยพออกจากพนท เอกสารจากทางธนาคารหรอใบแจงภาษทเปนหลกฐานแสดงรายไดกอนเกดมหนตภย และหลกฐานดานเอกสารอนๆ ทพสจนวาสขภาพของผอพยพแยลงตงแตไดมการอพยพออกจากพนทเปนตนมา107

หน�งเดอนหลงจากนน บรษทเทปโกไดรบแบบฟอรมทกรอกคนมาอยางสมบรณเพยง 7,600 ชด นบวาเปนสดสวนทนอยมากเมอเทยบกบจำานวนประชากรทไดรบคำาสงใหอพยพออกจากพนท ทงนเพราะ แบบฟอรมเอกสารนมความละเอยดและยากเยนจนเกนไป108

ในตอนหน�งของแบบฟอรมใหผเรยกรองคาเสยหายคำานวณ (แนบใบเสรจ) คาใชจายในการกลบไปยงบานเรอนของตนเพอเกบสงของและทรพยสมบตของตน แบบฟอรมตอนหน�งถามวาผเรยกรองคาเสยหายไดผานการคดกรองรงสหรอไม

แบบฟอรมนยงไดแนบคมออธบายรายละเอยดการกรอกหนาจำานวน 158 หนาโดยมจำานวน 10 หนาอธบายถ�งคาใชจายในการเดนทางทสามารถเรยกรองคนไดโดยกำาหนดจำานวนเงนสำาหรบ

เสนทางทกมมเมองของประเทศญปน การจายเงนชดเชยจะใหเฉพาะความเสยหายระหวาง 11 มนาคม ถ�ง 31 สงหาคม และผขอรบเงนชดเชยจะตองกรอกแบบฟอรมซำาทกๆ 3 เดอน มซำาทกๆ 3 เดอน มทกๆ 3 เดอน มการวจารณกระบวนการขอรบเงนชดเชยทยงยากซบซอนนอยางรนแรง ทำาใหในเดอนธนวาคม พ.ศ.2554 บรษทเทปโกจำาเปนตองปรบแบบฟอรมนใหมใหเหลอความยาวเพยง 4 หนา

เมอเชคเงนสดจำานวน 2 ลานเยนเดนทางมาถ�งครอบครวโชจ เชคจำานวนนจะเปนคาใชจายของครอบครวไปจนถ�งเดอนพฤศจกายนพ.ศ.2555 และจากนนครอบครวโชจจะตองยนคำารองใหมอกหน ในขณะน หวหนาครอบครวโชจกลาววาเขาตดใจทจะกาวตอไปแลว

“พวกเราไดเชาทดนผนเลกๆ(hatake)ไวแลวและผมจะปลกผก ผมไมอยากคดถงการสญเสยทดนหรอคดเรองไดเงนชดเชยแลวเพราะวามนจะยงท�าใหผมเศรา”

เรองราวของนายโชจ สะทอนใหเหนถ�งความออนแอของระบบกระบวนการจายเงนชดเชยหลงเกดมหนตภยนวเคลยรฟกชมา นายโชจเปนหน�งในผคนกวาแสนคนทตองอพยพ ละทงฟารม บาน โรงเรยน และอาชพ เพอออกจากจงหวดฟกชมา ในระหวางเดอนมนาคม – พฤษภาคม พ.ศ.2554 เพอไปอยทอน ยงมผอพยพอนๆ ทไมสามารถระบจำานวนไดแตรฐบาลคาดวานาจะมจำานวนราวอยางนอย 50,000 คนทไดออกไปจากพนทโดยสมครใจ ดวยเกรงกลวตอกมมนตรงสและไมสนใจประกาศอยางเปนทางการของรฐบาลทกลาววา ทกชวตทอาศยอยในเขตและรอบๆ จงหวดฟกชมาจะปลอดภย69 เหลามารดาตางพาลกๆ ของตนอพยพยายออกจากจงหวด และเรมชวตใหมในสถานทซ�งหางไกลออกไป เชน

เมองโตเกยว โอซากา หรอควช ทำาใหครอบครวตองแตกแยก ขดตอความตองการของผทเปนพอและญาตขางพอ

“สามของฉนไมเหนดวยทฉนกบลกๆ จะยายออกไปและบอกใหพวกเรากลบบาน” นางอาเกม ซาโต แมบานจากเมองฟกชมา (ตงอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรราว 60 กโลเมตร) กลาว110

ขณะนนางซาโตอาศยอยในเมองโตเกยวกบลก 2 คน อาย 7 และ 9 ป “ฉนตองรบผดชอบคาใชจายตางๆ ในโตเกยวและเดนทางกลบไปเมองฟกชมาเพอพบสาม 3-4 ครงตอเดอน เปนคาใชจายทสงมากและทำาใหเครยด แตฉนกไมเหนทางเลอกอน ผคนพดวาเรามทางทจะไดรบเงนชดเชย แตฉนกยงเกนกวาทจะคดหรอปร�กษาทนาย”

นางซาโตและลกทงสองอาศยอยในบานการเคหะของเมองโตเกยวโดยไมตองจายคาเชา (toei jyutaku) ทวา เธอคำานวณแลววามคาครองชพไดเพมสงข�นราว 100,000-150,000 เยน (1,300-1,960 เหรยญสหรฐ) ตอเดอน และเธอยงตองดนรนหาเงนมาจายคานำาคาไฟ คาเดนทาง และคาเทอมลกๆ อกนำาคาไฟ คาเดนทาง และคาเทอมลกๆ อกคาไฟ คาเดนทาง และคาเทอมลกๆ อกดวย111

เชนเดยวกบกรณของนางซาโต ขณะน ผทอพยพออกจากพนทโดยสมครใจเพอใหพนจากกมมนตรงสไมเขาขายเปนผมสทธในการรบเงนชดเชยดงเชนกรณของครอบครวโชจ

เหยอจากเหตการณจำานวนไมมากไดลกข�นมาตอตานและปฏเสธทจะเลนตามกฎเกณฑในการใหเงนชดเชยของบรษท เทปโก นายฟมตากะ นาอโตะ จายเงนจำานวน 9.8 ลานเยน

(128,000 เหรยญสหรฐ) เพอซอทดนขนาด 6,800 ส�โบะ (2.2 เฮคเตอร) ในหมบานอตาเตะ ในป พ.ศ.2552 ซ�งปจจบนไมสามารถใชงานไดเพราะมการปนเปอนกมมนตรงส112

“จากมมมองของผมเหนวา สงทเกดข�นไมใชความผดของผมผมจงตองการใหบรษทหาพ�นทท�าฟารมทอนใหผม”เขากลาว“ผมรอ20-30ปใหเขาจายเงนชดเชยคาทไมไดหรอกตายพอดแตเมอผมดเอกสารทใชขอเงนชดเชย ไมเหนจะมสวนไหนทเขาขายกรณของผมเลยผมไมรจะกรอกเรยกรองคาเสยหายทดนไดตรงไหน”

นายนาอโตะคำานวณราคาทดน เครองมออปกรณ และผลตผลทไดรบความเสยหาย แนบสงไปในกระดาษอกแผนหน�งตางหาก เรยกรองคาเสยหายมลคา 70 ลานเยน(913,000 เหรยญสหรฐ) เจาหนาทบรษทเทปโกโทรกลบมาหาเขาสอบถามเกยวกบคำารอง และในทสดกเสนอชดเชยคาเสยหายเปนมลคา 150,000 เยน (1,910 เหรยญสหรฐ)

“ผมบอกพวกเขาวาไมตองสงเงนน�นมาหรอกผมจะขอสในช�นศาลแทน”


66 67

ภมหลงและกลยทธในการรบผดชอบความเสยหาย

พระราชบญญตวาดวยการชดเชยความเสยหายดานนวเคลยรของญปน(พ.ศ.2504)�งบงคบใชเมออตสาหกรรมดานนวเคลยรของประเทศญปนยงอยในชวงแบเบาะไมมการระบถงความรบผดชอบสงสดของผประกอบกจการดานนวเคลยร“ไมค�านงถงขอผดพลาดความประมาทหรอเจตนาทจะกอใหเกดความเสยหาย”113กฎหมายฉบบน�บงคบใหบรษทเทปโกท�าประกนอบตภยกบบรษทเอกชน(ราว120,000ลานเยนหรอราว16,000ลานเหรยญสหรฐ)ตอ1พ�นทส�าหรบอบตเหตทางนวเคลยร(เตาปฏกรณนวเคลยรจ�านวน6หลงของโรงไฟฟาฟกชมาไดอจนบรวมกนเปน1พ�นท)โดยในวรรคทส�าคญไดระบไวดงน�

“พวกเราจ�าเปนตองเชาอพารทเมนททนนและใชชวตทแยกจากกนแลวเราจะใชชวตตอไปอยางไรดเหมอนวารฐบาลจะไมสนใจเลย”117

“ความเสยหายดานนวเคลยร” คอ ความเสยหายใดทเกดจากผลกระทบจากกระบวนการฟสชนของเช�อเพลงปรมาณ หรอกมมนตรงสจากเช�อเพลงปรมาณ และอนๆ หรอความเปนพษของวตถดงกลาว (รวมถงผลลพธทใหมความเปนพษเพมสงข�น หรอผลกระทบทตยภมตอรางกายของมนษยจากการรบประทานหรอการหายใจเอาวตถน�นเขาไปในรางกาย) โดยไมนบรวมความเสยหายใดๆตอผประกอบการนวเคลยรผทตองรบผดชอบตอความเสยหายตามมาตราตอไปน�”

ประเดนทสำาคญกคอ พระราชบญญตนไมระบเงอนไขรายละเอยดทใชการไดจรงในทางปฏบตในการรองขอคาชดเชย ดงททนายความยาสช ทาดาโน ไดอธบายไววา พระราชบญญตฉบบนประเมนมลคาการเตรยมพรอมดานการเงนทจำาเปนเมอเกดภยพบตแกโรงไฟฟาขนาดใหญอยางฟกชมาตำาจนเกนไป “ประกนอบตภยของบรษทเทปโกมมลคา 120,000 ลานเยน (1,600 ลานเหรยญสหรฐ) ไมใกลเคยงตำาจนเกนไป “ประกนอบตภยของบรษทเทปโกมมลคา 120,000 ลานเยน (1,600 ลานเหรยญสหรฐ) ไมใกลเคยงจนเกนไป “ประกนอบตภยของบรษทเทปโกมมลคา 120,000 ลานเยน (1,600 ลานเหรยญสหรฐ) ไมใกลเคยงกบความเพยงพอในการชดเชยแกเหยอในจำานวนทงหมดทมได อยางนอยบรษทเทปโกตองใชเงนชดเชยถ�ง 5 ลานลานเยน” (65,000 เหรยญสหรฐ) ยงไปกวานนแลว มาตรา 16 ระบวารฐบาลสามารถชวยจายเงนชดเชยแกผเสยหายได หากมจำานวนเงนสงกวามลคาความรบผดชอบทผประกอบการไดทำาประกนไว หากไดรบความเหนชอบจากสภา มาตรา 16 เปนทวพากยวจารณและถกเถยงกนมาก เนองจากเปนการบญญตใหรฐบาลเปนทพ�งพงสดทายในการจายคาชดเชยจากอบตเหตดานนวเคลยร114

ทนายทาดาโนกลาววา “ผมตอตานแนวคดทชวยใหบรษทเทปโกเอาตวรอดไดโดยใชเงนทนสาธารณะ เพราะผมเชอวาผถอหนและพวกผบรหารของบรษทเทปโกตองเปนผรบผดชอบตอเหตอบตเหตครงน” การขาดรายละเอยดสำาหรบการชดเชยทใชการไดจรงทำาใหรฐบาลตองประกาศแตงตงคณะกรรมการไกลเกลยการชดเชยความเสยหายจากเหตนวเคลยร (Dispute Reconciliation Committee for Nuclear Damage Com-pensation) ในเดอนเมษายน พ.ศ. 2554 นบเปนเวลา 1 เดอนหลงเกดอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา โดยจดตงข�นเพอวางแนวทางและขอบเขตในการจายเงนชดเชย

วนท 28 เมษายน คณะกรรมการไกลเกลยฯ ใชแนวทางเบองตนสำาหรบกำาหนดความเสยหายจากนวเคลยร โดยใหนยามวาเปนผลจากคำาสงจากทางการ เชน สงใหมการอพยพออกจากพนท หยดทำาการเกษตรและการประมง115 เปนตน จากนนไดประกาศใชแนวทางปฏบตฉบบ “ทตยภม” และ “ฉบบกลาง” ในวนท 31 มถนายน และ 5 สงหาคม ตามลำาดบ รวมถ�งขอกำาหนดสำาหรบ “การจายเงนชดเชยถาวร”116 ในชวงของการรางแนวทางปฏบตน ไมมขอใดเลยทระบถ�งการชดเชยแกการสญเสยทรพยสน เชน บานหรอฟารม หรอแมแตสำาหรบผทอพยพออกจากพนทโดยสมครใจ มการคาดคะเนไววา จะมประชากรราว 1 ลานคน หรอมากกวาคร�งของประชากรทงหมดในจงหวดฟกชมา ไดรบเสนอเงนชดเชยแบบจายครงเดยวจบในจำานวน 80,000 เยน (1,043 เหรยญสหรฐ) และจำานวน 400,000 เยน (5,128 เหรยญสหรฐ) แกเดกอายไมเกน 18 ป ซ�งเปนตวเลขทนาย ฮโรยก โยชโน แกนนำาของเครอขายฟกชมาเพอปกปองเดกจากกมมนตรงส (Fukushima Network for Saving Children from Radiation) ใหความเหนวา “เปนจำานวนเงนทรบไมไดอยางยง” นายโยชโนะซ�งเปนชาวเมองฟกชมากลาววา ภรรยาและลกชายวย 4 ปของเขาไดอพยพไปอยเมองเกยวโตแลว

กฎหมายฉบบปพ.ศ. 2504 กลาวไวคอนขางกวางและใหนยามแบบหลวมๆ เกยวกบการชดเชยความเสยหาย ทวา แนวทางทระบไวอยางชดเจนในการเรยกรองคาเสยหายนน เพงไดรบการประกาศใชหลงเกดเหตข�นแลว คณะกรรมการไกลเกลยฯไดวางแผนลอมคอกไวหมดแลว โดยใหครอบคลมเพยงเหยอ

ภยพบตตามการกำาหนดของรฐบาลเทานน และอาจรวมถ�งประชากรของจงหวดฟกชมาทอยนอกเขตอพยพ และอยในพนททไดรบกมมนตรงสอยางหนก คณะกรรมการไกลเกลยฯ นอมรบและปฏบตตามคำาแนะนำาของรฐบาลซ�งเปนประเดนวพากวจารณ และกำาหนดใหระดบกมมนตรงสท “เหมาะสมสำาหรบการอยอาศย” มปรมาณสงสดได 20 มลลซเวรตตอป และจะเหนไดวามหลายครอบครวทมสมาชกเปนเดกไมเชอใจตอคำาแนะนำาน118


68 69

“แลวกมคณะกรรมการอะไรไมรมาท�าหนาทตดสนวาอะไรทเรยกรองไดบาง ปญหากคอการก�าหนดแนวทางหลงจากเกดอบตภยไปแลวน�นเปนเรองทรบไมไดอยางยง”

นายจเลยส ไวสโดรเฟอร นกวจยชาวเยอรมนผเรยบเรยงรายงานวาดวยความรบผดชอบและภยพบตฟกชมาซ�งมเนอหาเขาใจงายทสดฉบบหน�ง119 ไดกลาวไว

ยงไปกวานนแลว คาใชจายในการขจดการปนเปอนกมมนตรงสในฟกชมา ปฏบตการณทจะกอใหเกดขยะนวเคลยรเกอบ 29 ลานลกบาศกเมตร มากเทาทจะถมสนามกฬาแหงชาตขนาดใหญไดถ�ง 80 แหง120 ยงเปนทกงขาอยางมาก ใครจะเปนผรบผดชอบคาใชจายครงน บรษทเทปโกไดทำาการโตแยงในศาลวาบรษทไมจำาเปนตองรบผดชอบตอกมมนตรงสทโปรยปรายอยเหนอฟกชมา เพราะบรษทไมได“เปนเจาของ” มน “วตถกมมนตรงส (เชน ซเซยม) จากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหมายเลข 1 ซ�งกระจดกระจายและตกลงบนพนดนนน เปนของเจาของผนดนแตละแหงตางหากไมใชของบรษทเทปโก

“ทนายความของบรษทกลาวตอศาลแขวงกรงโตเกยววา ในชวงพจารณาคำารองจากบรษทซนฟลด นฮอนมตส� กอลฟคลบ (Sun-field Nihonmatsu Golf Club) ซ�งตงอยทางทศตะวนตกหางจากโรงไฟฟานวเคลยร 45 กโลเมตร ใหบรษทเทปโกรบผดชอบขจดการปนเปอนกมมนตรงสในทรพยสนของตน ผถอหนบรษทกลาววา พวกเขารส�ก “ประหลาดใจอยางยง” กบขอโตแยงของบรษทเทปโก แตจากรายงานของหนงสอพมพ ด อาซาฮ ชมบน (The Asahi Shimbun) ศาลกลบตดสนใหบรษทเทปโกพนจากความรบผดชอบ121 หากมการตดสนใหบรษทเทปโกผดจรง ทายทสดแลวรฐบาลกลางและทองถนจะตองเปนผจายเงนรบผดชอบแทนอยด

เหยอมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาทอยในเกณฑทจะไดรบการชดเชย ตองเผชญกบทางเลอกทจะรอใหบรษทเทปโกตกลงจำานวนเงนคาชดเชย หรอไปตอสในชนศาล ดงทนายไวสโดรเฟอร

ไดอธบายไววาการทำาความตกลง “โดยสมครใจ” เปน “อนตรายอยางยงตอเหยอมหนตภย เนองจากพวกเขาอาจไมไดรบเงนในจำานวนทมากเทยบเทากบการตดสนคดในชนศาล” ทวา ดวยเหตผลทางกฎหมายและสงคม มกรณการเรยกรองใหชดเชยความเสยหายนอยกรณมากทจบลงในชนศาล ถ�งกระนนกตาม มทนายความจำานวนหน�งเตรยมพรอมสำาหรบสงครามครงนแลว “ระดบความแตกตางของจำานวนเงนทบรษทเทปโกเสนอชดเชยและสงทประชาชนจำาเปนตองไดรบมความเหลอมลำากนมาก จนลำากนมาก จนกนมาก จนเราตองบอกใหประชาชนอยากมหนารบสภาพ แตใหสจนสดใจ แมวาเราจะไมสามารถใหคำามนสญญากบพวกเขาวาเราจะไมแพคดกตาม” ทนายทาดาโนกลาว

ในขณะเดยวกน ทนายความและผสงเกตการณอสระกลาววา ในชวงทกรณการแสดงความรบผดชอบทมคาใชจายสงทสดในประวตศาสตรของญปนก�าลงมผลบงคบใช กลยทธของบรษทเทปโกและรฐบาลคอการพยายามกดใหมปรมาณค�ารองขอคาชดเชยจ�านวนนอยทสด โดยท�าใหกระบวนการมข�นตอนทยงยากตามระบบราชการอยางเขมงวดใหมากทสดเทาทจะท�าไดส�าหรบเหยอโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

“นคอมาตรฐานการปฏบตงาน ในคดแบบน” มารตน ชลส นกเศรษฐศาสตรระดบสงของสถาบนวจยฟจตส� (Fujitsu Research Institute) เมองโตเกยวกลาว เขายงไดยกตวอยางกรณการเรยกรองคาชดเชยอนๆ ในประเทศญปน รวมถ�งคดทดงทสด ทมสารปรอทเปนพษในอาหารในเมองมนามาตะ เกาะควช ทเกดข�นในชวงทศวรรษท 1950 (พ.ศ. 2493-2502) “พวกเขาใชเวลา 40 ปกวาจะยตตกลงกนได เปนวธการทำางานของระบบราชการญปน”

ในอบตเหตทเทยบเทากบระดบของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาและเกดข�นไมนานน ทโรงไฟฟาผลตเชอเพลงนวเคลยรโทคาอมระ (Tokaimura) ในป พ.ศ. 2542 กวารอยละ 98 ของคำารองชดเชยคาเสยหาย ไดมการทำาขอตกลงประนประนอมภายในระยะเวลา 1 ปหลงเกดเหต ทวา ดงเชนทไวสโดรเฟอรและคนอนๆ ไดชประเดนวา มหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาอยกบระดบความรายแรงทแตกตางออกไป “กรณทงสองไมสามารถนำามาเปรยบเทยบกนได เนองจากการอพยพออกจากพนทของโรงผลตเชอ

เพลงโทคาอมระมระยะทางเพยงแคไมกรอยเมตร และสนสดลงภายในเวลาเพยง 2 สปดาห จะเหนไดชดวาแตกตางกนอยางสนเชง”122

กลยทธทใชอยในปจจบนคอการใหผสงอายอยางครอบครวโชจตองรอคอยตอไปจนพวกเขาเสยชวตลงและเปนการสลดใหผเรยกรองคาชดเชยคอยๆ หลดออกไป ยอจ ไกโดทนายความและนกเคลอนไหวตอตานนวเคลยรกลาว “พวกเขากำาลงขอเวลานอก จายคาชดเชยใหนอยทสดเทาทจะทำาได และชะลอการพจารณาตกลงจายเงนตามขอเรยกรองทมมลคาสงออกไปเรอยๆ จนกระทงผยนคำารองรส�กเบอหนายและถอดใจ”123 นายไกโดกลาววา ตงแตเหตมหนตภยวนท 11 มนาคมเปนตนมา คำาถามทประชาชนมกสอบถามจากสมาพนธทนายความแหงญปนสวนใหญลวนแลวเกยวของกบอบตเหตทางนวเคลยร เขาคาดวานาจะมทนายความอยางนอย 1,000 คนกำาลงพดคยกบพลเมองหรอกลมพลเมองจากพนทมกมมนตรงสแพรกระจาย ใน 40 จงหวดทวประเทศ “แตคนอกสวนใหญกกำาลงวนวายตอการดนรนกบชวตใหม จนลมน�กถ�งทนายความหรอการเรยกรองคาชดเชย”

ดร.ชลสกลาววา กลยทธของบรษทเทปโกในระหวางนคอ ตองหลกเลยงไมใหมการโอนบรษทเปนของรฐใหนานทสดเทาทจะทำาได และยงคงใหมการเรยกรองคาเสยหายจากบรษทตอไปเรอยๆ อยางไมจบสน ดร.ชลสและนกเศรษฐศาสตรทานอนๆ เชอวา ขณะนบรษทเทปโกอยในสภาพเหมอนบรษทผดบ มหนสนลนพน ไมสามารถทำากำาไรไดอยางนอยสบป และกำาลงเผชญกบการแปรสภาพเปนของรฐในอนาคตอนใกล ซ�งอาจจะภายในปน124 “ตราบใดทบรษทเทปโกยงคงใชการเรยกรองคาชดเชยเปนกนชนจากรฐบาลไดอย การชะลอการจายเงนจ�งมประโยชนกบบรษทมาก” ดร.ชลสกลาว “นนคอสาเหตวาทำาไมพวกเขาจ�งใหความสนใจเพยงไมกกรณ กเพราะอยางนอยทสดพวกเขายงสามารถแสรงทำาเปนวาตนเองยงประกอบธรกจตอไปได”

บรษทเทปโกปฏเสธขอกลาวหาเหลาน และกลาววาบรษทกำาลงพยายามอยางเตมความสามารถทามกลางมหนตภย “ทไมเคยเกดข�นมากอนหนาน” ซ�งเปนคำากลาวหลงจากวนท 11 มนาคม เมอ

นายมาซาทากะ ชมส ประธานบรษทเทปโกในขณะนนกลาววา คลนยกษส�นามซ�งถลมโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ไดอจนน“อยนอกเหนอจากความคาดหมาย”125 โฆษกฮโรก คาวามาตะ ปฏเสธวาบรษทตงใจทำาใหกระบวนการขอรบคาชดเชยเปนสงยงยาก “จากมมมองของบรษท เราเพยงพยายามใหครอบคลมทกพนฐานและใหมนใจวาไมมอะไรตกหลนไป”126

บรษทเทปโกกลาววา ไดสำารองจายเงนชดเชยชวคราวแกประชาชน160,000 คนแลว มครอบครวทไดรบเงนกอนแรกจำานวน 1 ลานเยน (13,045 เหรยญสหรฐ) ตอครอบครว (ยกเวนผทอยตวคนเดยว ไดรบ 750,000 เยน หรอ 9,784 เหรยญสหรฐ) และใหเงนอก 300,000 เยน (3,914 เหรยญสหรฐ) สำาหรบคาขนยายออกจากพนทอพยพ นายคาวามาตะกลาวเสรมวา บรษทของเขาไดจายเงนชดเชยตามคำารองของประชาชนจำานวน 14,500 คน มมลคาสงสดถ�ง 4 ลานเยน (52,183 เหรยญสหรฐ) ตอคน แตไดยอมรบวาเงนจำานวนนตองหกจำานวนเงนทสำารองจายไปในชวงตนจำานวน 1 ลานเยน (13,045 เหรยญสหรฐ) ออกไป127 นายคาวามาตะปฏเสธการพยายามสรางอปสรรคในการเรยกรองเงนชดเชยโดยกลาววา “เปนเรองทซบซอนและเรากำาลงพยายามดำาเนนการใหเรวทสดเทาทจะทำาได”

เกษตรกรราว 285 คน ชาวประมงนบพนๆ คน เเละผประกอบการธรกจขนาดกลางเเละขนาดยอมไดรบการชดเชยตอการขาดรายได หลงจากมกระเเสวพากษวจารณจากสงคมอยางขมขนเกยวกบกระบวนการยนคำารองขอคาชดเชย บรษทเทปโกกลาววา บรษทไดเพมจำานวนพนกงานเปนสามเทา เพอใหคำาอธบายถ�งวธการยนคำารอง ทำาใหมการจางคนกลบมาทำางานถ�ง 7,500 คนมาเปนเจาหนาทศนยบรการลกคา ในสำานกงานทองถน 14 แหง เเละในหนวยงานอนๆ บรษทกลาววา ไดจายเงนไปแลวเปนจำานวน 2,9170,000 ลานเยน (3,810 ลานเหรยญสหรฐ) เเละคาดวาจะมการใชจายในชวง 2 ปเปนเงน 1.77 ลานเยน (222,000 ลานเหรยญสหรฐ)


70 71

ตวเลขทนำาเสนอไปนนเปนการประเมนมลคาตำาไป แผนการชดเชยของบรษทเทปโกในไป แผนการชดเชยของบรษทเทปโกในปจจบนย�ดคำาประกาศของทางการทใหมการอพยพออกจากพนทเปนหลก ทำาใหผทอพยพออกจากพนทตามคำาประกาศเทานนเปนผทมสทธไดรบเงนชดเชย ในขณะนแผนการดงกลาวยงไดหลกเลยงคำาถามทเกยวกบอสงหาทถกทงไวและสนทรพยตางๆ คำาประกาศของทางการวาผอพยพจากหมบานฟบาตะ อตาเตะ และพนทอนๆ ทไดรบกมมนตรงสอยางหนกจะสามารถกลบไปยงบานเรอน ฟารม และทาเรอ ของตนได เปนคำาประกาศทมเพยงนกวทยาศาสตรบางคนเทานนทชนชอบและเชอวาเปนไปไดจรง128

แผนการดงกลาวไมรวมเมองตางๆ เชน อวากและมนามโซมะ ซ�งอยตดกบเขตอพยพและในเดอนน นายกเทศมนตรไดประกาศวาจะฟองรองบรษทเทปโกในขอหาททำาใหเศรษฐกจเสยหาย129 นายกเทศมนตรคตส�โนบ ซากระอ กลาววา ประชากร 27,000 คนจากจำานวนประชากร 70,000 คน วางแผนทจะอพยพ

คาใชจายใครจาย

นกเคลอนไหวกรนพซของญปนและอาสาสมคร รวมกบสาธารณชนในการรณรงค “การปฏวตพลงงาน”บนทองถนนในใจกลางกรงโตเกยว เพอรำาล�กครบรอบ 6 เดอนเหตการณแผนดนไหวโตโฮก (Tohoku)ทสงผลใหเกดคลนยกษส�นามและภยพบตนวเคลยร ณ โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

ภาพ>©Sutton-Hibbert/Greenpeace

ออกไปจากเมองอยางถาวร ทำาใหเทศบาลตองสญเสยรายไดภาษและอาจสงผลใหเกดการลมละลายในทสดได 130

ทายทสดแลว แผนการชดเชยคาเสยหายไมรวมถ�งผลกระทบในระยะยาวตอประชากรในทองถนทไดรบกมมนตรงสทยดเยอเปนเวลานาน ซ�งนาจะกระตนใหเกดการฟองรองทางกฎหมายอกนบรอยคดได131 ดงทนายทาดาโนอธบายวา “รฐบาลไมมการเตรยมพรอมทจะใหเงนชดเชยแกเหยอกมมนตรงส แตกลบมากลวการเรยกรองเงนชดเชย กมมนตรงสเปนความเสยหายจากนวเคลยรในระดบตำาจนพวกเขามองไมเหนถ�งผลลพธ ตำาจนพวกเขามองไมเหนถ�งผลลพธ จนพวกเขามองไมเหนถ�งผลลพธ ไมตองสงสยเลยวา พวกเขากลววาจะมเหยอกมมนตรงสโผลออกมาเรอยๆ ในอนาคต และกลววาจะยงตองจายคาชดเชยจำานวนมาก จ�งไดมการกำาหนดระยะเวลาเรยกรองคาเสยหายไมเกน 20 ปนบจากวนทเกดเหต ปญหากคอหลงจากนนแลวจะเกดอะไรข�นอก”

ตวเลขประเมนคาความเสยหายทงหมดจากมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาและเงนชดเชยมความผนผวนมาก ในเดอนตลาคม บรษทเทปโกไดรบการแจงจากคณะทปร�กษาใหเตรยมเงนชดเชยจำานวน 4.5 ลานลานเยน (59,000 ลานเหรยญสหรฐ) สำาหรบระยะเวลาสองปหลงเกดเหตจนถ�งเดอนมนาคม พ.ศ.2556 สถาบนวจยเอกชนทชอวาศนยวจย


7372

โรงเรยนประถมอโตอ (Iitoi Elementary School) ซ�งตงอยในหมบานทอยในเมองอตาเตะ (Iitate) กลายเปนพนทรกรางวางเปลา หลงจากเหตระเบดทโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ไดอช หมบานอโตอ (Iitoi) ตงอยทามกลางภเขาทอดมสมบรณและอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ไดอช ถ�ง 40 กโลเมตร


เศรษฐศาสตรแหงญปน (Japan Center for Economic Re-search) ประเมนคาความเสยหายในชวง 10 ปเปนมลคาตงแต 5.7 ลานลานเยน (74,000 ลานเหรยญสหรฐ) ถ�ง 20 ลานลานเยน (261,000 ลานเหรยญสหรฐ) หรอสงกวานน แตตวเลขจากทงสองแหงมไดคำาน�งถ�งมลคาการชดเชยตออตสาหกรรมดานการเกษตรและการประมง แมวาตวเลขจากสถาบนเอกชนจะไดรวมงบประมาณในการซอทดนทไดรบการปนเปอนกมมนตรงสในพนทอพยพระยะ 20 กโลเมตรเขาไวแลวกตาม แหลงขอมลบางแหงไดคำานวณถ�งคาใชจายในการซอทดนปนเปอนเพยงอยางเดยวอยท 4 ลานลานเยน (52,000 ลานเหรยญสหรฐ)134 การคำานวณแบบกวางๆ โดยสถาบนดงกลาว ไดรวมถ�งคาความเสยหายทงหมดจากมหนตภยครงน โดยรวมคาชดเชยและคาความเสยหายจากการเลกจางงานพนกงานในเตาปฏกรณนวเคลยร 6 หลงของโรงไฟฟานวเคลยรไดอจ เปนมลคา 50 ลานลานเยน (520,000 - 650,000 ลานเหรยญสหรฐ) เปนจำานวนเงนทสามารถนำามา ชำาระลางวกฤตสนเชอซบไพรม

(subprime) ของประเทศสหรฐอเมรกาในป พ.ศ. 2551-2552 ไดทงหมด135

แมวาในชวงการเกดเหตบรษทเทปโกจะเปนบรษทผลตกระแสไฟฟาทใหญทสดเปนอนดบ 4 ของโลก ซ�งกอตงในป พ.ศ. 2494 และผกขาดการผลตกระแสไฟฟาแกเมองโตเกยวเพยงผเดยว (ผลตกระแสไฟฟาได 1 ใน 3 ของกระแสไฟฟาทงหมดในประเทศญปน) บรษทเทปโกกยงไมสมารถรบมอกบความรบผดชอบดานการเงนอนมหาศาลนไดดวยตนเอง แมจะไมมการยอมรบอยางเปดเผย รฐบาลกไดเรมแสดงออกเปนนยวาจะมการควบรวมบรษทเทปโกเขาเปนของรฐบาล ทำาใหคำารองคาชดเชยเหลานกลายเปนความรบผดชอบของทางราชการ ไมใชเอกชน136 รฐบาลจะเขามารบมอกบคำารองขอคาชดเชยตางๆ เอง การสงตอภาระรบผดชอบตอความหายนะจากเอกชนไปสมอของรฐบาลเปนทประนามจากหลายฝาย เชน นายเคอจ โอชมะ นกเศรษฐศาสตรซ�งกลาววาภยพบตนพสจนใหเหนวา

การชดเชยคาเสยหายจากอบตเหตทางนวเคลยร ทวา บรษทกลมผลประโยชนทใหญทสดในญปน เคดนเรน (Keidanren) ไดพยายามวงเตนใหรฐบาลพรรคประชาธปไตยญปน (DPJ) กำาหนดความรบผดชอบของผประกอบการอตสาหกรรมในการชดใชคาเสยหายเมอเกดภยพบต140 ในระหวางน ภาระในการรบผดชอบคาใชจายไดเรมตกไปอยกบผเสยภาษแลว141

ในเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2544 รฐบาลอนมตกองทนชวยเหลอดานการชดเชยมลคา 890,000 ลานเยน (11,600 เหรยญสหรฐ) ในปลายเดอนธนวาคม บรษทเทปโกรองขอเงนอดหนนอก 690,000 ลานเยน (9,000 ลานเหรยญสหรฐ) เปนจำานวนเงนทแทบจะไมระคายมลคาความเสยหายทงหมดทไดรบการประเมนไวทมลคา 4 ลานลานเยน (52,000 ลานเหรยญสหรฐ) ดงททนายไกโดไดใหความเหนวาเปน “ไมมพนฐานอยบนความเปนจรง” ดงนน กลยทธของรฐบาลในไมกเดอนกปขางหนากคอ การจำากดการเรยกรองเงนชดเชยจากกระเปาของรฐบาล “รฐบาลจะโอนบรษทเทปโกใหอยภายใตการดแลของรฐบาลและแยก ‘เทปโกด’ (ดานการผลตและใหบรการกระแสไฟฟา) ออกจาก ‘เทปโกเลว’ (ดานความรบผดชอบในการชดเชยความเสยหายและหนสน)” โดยเทตส�นาร ลดะ ผอำานวยการสถาบนนโยบายพลงงานทยงยนในญปน (Institute for Sustainable Energy Policies in Japan) กลาว “แลวรฐบาลกจะพยายามทจะจำากดการจายเงนโดยอาศยระบบราชการ”

ตลาดทนนยมไมสามารถทำาใหฝายพลงงานนวเคลยรชดใชได “อตสาหกรรมดานนวเคลยรใหแสวงหาผลกำาไรจากประชาชนคนธรรมดากอนเกดอบตเหตโรงไฟฟา แตตอนนพวกเรากลบกลายเปนผทตองออกคาใชจายในการขจดการปนเปอนกมมนตรงสเอง”137

ภายใตกฎหมายซ�งผานมตของสภาอยางเรงรบในเดอนสงหาคม รฐบาลญปนจดตงองคกรความรวมมอระหวางเอกชนและรฐบาลเพอชวยชวตบรษทเทปโกและตรวจสอบการจายเงนชดเชย จากการรวมกนของเงนสดสาธารณะ เงนกยมจากธนาคาร (รฐบาลเปนประกน) พนธบตรรฐบาล และเงนอดหนนจากบรษทผผลตกระแสไฟฟา 10 แหงในประเทศญปน โดยจดตงเปนกองทนสนบสนนความรบผดชอบตอความเสยหายจากเหตนวเคลยร (Nuclear Damage Liabil-ity Facilitation Fund)138 จากการวเคราะหอยางถถวน นกเศรษฐศาสตรนามโอชมะสรปไดวา แมกองทนจะเปนการตอบสนองเหยอจากอบตเหตนวเคลยรไดอยางรวดเรว แตในทายทสดแลว กองทนนกจดตงข�นเพอ “ชวยชวตและปองกนการพงทลายของอตสาหกรรมดานนวเคลยร ... ไมมการตงคำาถามตอภาคอตสาหกรรมนวเคลยร หรอบงคบใหมการรบผดชอบตออบตเหตครงนอยางชดเจนเลย”139

ตอมา บรษทเทปโกประกาศแผนทจะขายสนทรพยและอสงหารมทรพยของตนเพอระดมเงนมากกวา 600,000 ลานเยน (7,800 ลานเหรยญสหรฐ) และไดเพมคาไฟสำาหรบผใชในภาคอตสาหกรรม ในเดอนธนวาคมทผานมา บรษทสามารถหาเงนได 120,000 – 240,000 ลานเยน (1,600 – 3,100 ลานเหรยญสหรฐ) จากกองทนประกนภยของรฐบาลภายใตกฎหมายวาดวย


74 75

การรบเพอใหไดรบการชดเชยทเพยงพอจากอบตเหตทางนวเคลยรทรายแรงทสดในโลกนบตงแตเกดเหตมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล ดเหมอนวาจะมการถวงเวลาใหชาลงซ�งเปนสงทนาขมขนและในทายทสดกสรางความไมพ�งพอใจใหแกเหยอจากเหตการณ ทนายความไกโดเรยกสถานการณนวาเปน ความทาทายทางกฎหมายครงยงใหญในปทจะมาถ�ง “วธการทประเทศญปนรบมอกบมนจะเปนตวกำาหนดทศทางอาชพของพวกเราในอกไมกปขางหนา” นกเศรษฐศาสตรชลส ใหความเหนวา บรษทเทปโกซ�งผกขาดดานธรกจมาเปนเวลา 6 ทศวรรษ และไดรบความคมครองจากรฐกจะยงคงปฏบตดงทเคยไดกระทำามา งมงาม และละเลยความเหนจากสาธารณชน “แตพวกเขากไมควรไดรบอนญาตใหทำาเชนนนได เปนการกระทำาทอกอาจ นโยบายของรฐบาลเปนสงทกอใหเกดความยงยากน ทายทสดแลวรฐบาลกตองเปนผจายเงน”

ในทน คำาสำาคญกคอ “ทายทสด” เหยอนบแสนๆ จากเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาจะตองรอคอย ในระหวางการพจารณาคำารองชวตของพวกเขาตองตกอยในนรก ผคนจำานวนมากยงไมไดรบการชดเชยใดๆ ในขณะเดยวกน พวกเขากจะพยายามทจะใชชวตตอไปใหดทสด บรรดาเเมจะตองเลยงดลกๆ ของตนในสถานทหางไกลจากพอของพวกเขา ชาวประมงจะทำาการซอมแห อวน และเรอ รอคอยเวลาทการปนเปอนกมมนตรงสจะหมดไป บางคนจะแลนเรอออกไปลากอวนเกบซากปรกหกพงทถกกระแสนำาพดมา จากเหตคลนนำาพดมา จากเหตคลนพดมา จากเหตคลนยกษส�นามทเกดข�นในเดอนมนาคม โดยไดรบคาตอบแทนเปนเงน 11,000 เยนตอวนจากรฐ เกษตรกรดงเชน นายคตส�โซะ โชจจะเลอกระหวางการตอสในชนศาลหรอละทงคำารองขอคาชดเชยตามกฎหมายเพอใหไมเกดอารมณบาคลงทเกดจากเอกสารของบรษทเทปโกทสรางความอ�ดอดอยางทสด ทามกลางการทำาลายลางทรนแรงน มเรองเหลอเชอเกดข�น เกษตรกรทวางงานในบรเวณหมบานอตาเตะไดรบการเสนอจางงานใหทำางานเกบกวาดโรงไฟฟานวเคลยรทพกลพการแหงน ดวยคาแรง 12,000 เยนตอวน (157 เหรยญสหรฐ) โดยเทศบาลทองถนชวยตดปายประกาศรบสมคร นายโชจกลาววา “พวกเราเปนเหยอและบรษทเทปโกเปนผลา แตเรากลบไมรส�กวาทางบรษทรส�กผดเลยแมแตนดเดยว”

บทสรป

ล�าดบ

เหตก

ารณ

11มนาคม2554

12มนาคม2554

11เมษายน2554



30สงหาคม2554

12กนยายน2554

31ตลาคม2554

31ธนวาคม2554

25มกราคม2555

เกดเหตแผนดนไหว ทำาใหตองปดเตาปฏกรณนวเคลยรเบอร 1, 2 และ 3 ของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ เกดคลนยกษส�นามในเวลา 41 นาทตอมา เปนจดเรมตนของวกฤตการณนวเคลยร ในตอนตน นายกรฐมนตรนาโอโตะ คน ประกาศวาไมพบการรวไหลของกมมนตรงส

ทางการเรมประกาศใหมการอพยพประชากรออกจากพนทในเขตรศม 10 กโลเมตรรอบโรงไฟฟานวเคลยร หลงจากเกดเหตระเบดในเตาปฏกรณนวเคลยรหมายเลข 1 เขตอพยพไดขยายเปน 20 กโลเมตร ประชากรทอาศยอยหางออกไปไดรบคำาแนะนำาใหอยแตในบานและปดหนาตาง

หมบานอตาเตะและอนๆ ทอยหางออกไปจากโรงไฟฟานวเคลยรอยางนอย 30 กโลเมตร ไดรบคำาสงใหอพยพออกจากพนทหลงจากรฐบาลยนยนวาประชากรในบรเวณนมความเสยงตอการไดรบกมมนตรงสสะสมในปรมาณทเกนกวา 20 มลลซเวรตตอป

บรษทเทปโกประกาศจายเงนชดเชย “เบองตน” เปนจำานวนเงน 1 ลานเยน (13,045 เหรยญสหรฐ) ใหแตละครอบครวทอพยพออกจากพนท ครอบครวทไดรบเงนวจารณอยางรนแรงผานสอมวลชนวาเปนจำานวนเงนทนอยมาก บรษทเทปโกเรมจายเงนชดเชยในเดอนพฤษภาคมแตประชาชนจำานวนหน�งกลาววาพวกเขาไมไดรบเงนเลยจนกระทงเดอนมถนายนหรอกรกฎาคม

คณะกรรมการไกลเกลยการชดเชยความเสยหายจากเหตนวเคลยร (Dispute Reconciliation Com-mittee for Nuclear Damage Compensation) ปฏบตตามแนวทางเบองตนในการกำาหนดความเสยหายจากนวเคลยร ในวนท 31 มถนายน และ 5 สงหาคม จะมการพจารณาแนวทางปฏบตทเรยกวา “ฉบบกลาง” รวมถ�งขอกำาหนดสำาหรบ “การจายเงนชดเชยถาวร”

บรษทเทปโกเปดเผยรายละเอยดแผนการชดเชย และรบประกนวาจะเรมจายเงนชดเชยภายในเดอนตลาคม

บรษทเทปโกยอมรบวาไดรบแบบฟอรมคนจากผอพยพเพยงรอยละ 10 ของทงหมดทแจกจายไป หลงจากทมเสยงวพากยวจารณถ�งกระบวนการยนคำารองทยงยากซบซอน และเรมทจะทำาใหแบบฟอรมงายข�น และเพมจำานวนเจาหนาททงในศนยบรการลกคาและแผนกอนๆ ทวประเทศ

บรษทเทปโกเรมแจกจายแบบฟอรมการขอเงนชดเชยและคมอการกรอกแบบฟอรมใหแกผอพยพผานทางไปรษณยและศนยพกพงตางๆ

สถานโทรทศนเอนเอชเค (NHK) รายงานวามผยนคำารองไมถ�งคร�งทไดรบเงนชดเชยจรง

ผบรหารโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ยเฮ ซาโต วพากยวจารณแผนการของบรษทเทปโกและรฐบาลทกนประชากรในจงหวดทศตะวนตกและทศใตออกจากแผนการจายเงนชดเชย และเสนอใหมกองทนชวยเหลอประชากรเหลานอก 520 ลานเหรยญสหรฐ


76 77

“ในขณะน�เราก�าลงพยายามอยางเตมความสามารถทจะจายเงนชดเชยอยางรวดเรวและยตธรรมภายใตรางพระราชบญญตวาดวยการชดเชยจากเหตภยพบตนวเคลยรและแผนการชดเชยดานนวเคลยรและเพอเปนการรบมอกบค�ารองจ�านวนมากเราไดปรบปรงข�นตอนในการยนค�ารองเชนลดจ�านวนเอกสารทตองใชใหนอยลงและปรบค�าแนะน�าในการกรอกเอกสารใหอานเขาใจไดงายข�นโดยเฉพาะอยางยงเราไดแจกจายแบบฟอรมอางองแบบงายทมชอเรยกวา“ค�าแนะน�าในการยนขอเงนชดเชยแบบงายๆ”และมเจาหนาทเดนทางไปใหค�าแนะน�าแกผยนค�ารองถงบานเพออธบายวธการกรอกแบบฟอรมนอกจากน�แลวเรายงไดจดประชมใหค�าอธบายและต�ง�มใหค�าปรกษาแนะน�าพดคยในหลากหลายสถานท”

(ดร.เดวดแมคนลเปนผสอขาวประจ�าประเทศญปนของหนงสอเดอะครอนเคลออฟไฮเออรเอดเคชน(TheChronicleofHigherEducation)และเขยนบทความใหแกหนงสอพมพดอนดเพนเดนท(TheIndependent)และไอรชไทมส(IrishTimes)ดร.เดวดไดน�าเสนอขาวเกยวกบมหนตภยนวเคลยรในหนงสอพมพท�ง3ฉบบดงกลาวและไดไปเยอนฟกชมาถง6คร�งต�งแตวนท11มนาคม2554เขาอาศยอยในเมองโตเกยวกบภรรยาและลกชาย)

ค�ากลาวจากบรษทเทปโก

QUOTE.....ปรากฏการณหองแหงเสยงสะทอน

การยดครองกฎเกณฑและมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

ในขณะทผใหความคดเหนเกยวกบอตสาหกรรมดานนวเคลยรสวนใหญมงเนนในเรองของขนตอนการลมเหลวทางดานเทคนคทสงผลใหเกดการปลอยกมมนตรงสอยางตอเนองจากเตาปฏกรณนวเคลยร3 เเหงในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ ทวา ผลการวเคราะหในมมกวางและระยะยาวเผยวาสาเหตหลกของการหลอมละลายในเตาปฏกรณทงสามนคอความลมเหลวแหงสถาบนทมอทธพลดานการเมองและกฎเกณฑขอบงคบตางๆ ทกำาหนดโดยใหภาคอตสาหกรรมเปนผชนำา และทศนคตทเพกเฉยตอความเสยงดานนวเคลยร

ผทตดตามบรษทเทปโกในชวงทศวรรษทผานมา จะเหนไดวามการยกธงแดงเตอนภยมาแลวหลายครา ความเปราะบางทสำาคญคอการออกแบบเตาปฏกรณของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ ประเดนเรองระบบการควบคมดแล และระบบการจดการทออนแอ จากการฉอฉลและปกปดขอมลครงใหญ การสมรรวมคดและการตรวจสอบดแลดานกฎเกณฑทหละหลวมอกทงความเขาใจแตละเลยคำาเตอนเรองแผนดนไหวและคลนยกษส�นาม เหลานลวนแตมสวนสำาคญในการกอเหตมหนตภยในเดอนมนาคม พ.ศ.2554 ยงไปกวานนแลว ความเปราะบางออนแอเหลานไดรบการเปดเผยสสาธารณชนมาหลายปกอนทจะเกดเหตมหนตภยจ�งสรปไดวาเหตผลหลก 3 ประการทกอใหเกดมหนตภยครงนคอ ประเดนทางเทคนคและการออกแบบ ขอดอยดานการควบคมดแลจดการและกฎระเบยบ และความลมเหลวอยางเปนระบบในการประเมนความปลอดภยดานนวเคลยรทเปนอยในขณะน


78 79

ดงทจะกลาวในลำาดบตอไป มหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจไมไดเกดจากการลมเหลวดานเทคนคแบบธรรมดาหรอการทเราไมสามารถพยากรณความรายแรงของธรรมชาตได หากแตเปนความลมเหลวของสถาบนมนษยทไมใสใจความเสยงทแทจรงจากการใชเตาปฏกรณนวเคลยร ความลมเหลวในการกำาหนดและบงคบใชมาตรฐานความปลอดภยดานนวเคลยร และความลมเหลวในการปกปองสาธารณชนและสงแวดลอมตางหาก ทกอใหเกดโศกนาฏกรรมครงน ยงไปกวานนแลว ความลมเหลวแหงสถาบนนนเองทเปนสาเหตหลกทสำาคญในการเกดอบตเหตดานนวเคลยรทผานๆ มาในอดต ดงเชนในกรณของโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลและกรณเกาะทรไมล (Three Mile Island)142

รายงานฉบบนจะนำาเสนอความเสยงทเพมสงข�นจากการเกดแผนดนไหวและคลนยกษส�นามในประเทศญปนและความเปราะบางของการออกแบบการควบคมเตาปฏกรณนำานำาเดอดมารค 1 (Mark 1 Boiling Water Reactor) ซ�งเปนทรจกกนดมาเปนเวลาหลายทศวรรษในหมผทมอำานาจตดสนใจในประเทศญปนและตางประเทศ ทวา บรษทเทปโกและผมอำานาจควบคมกลบเพกเฉยตอคำาเตอนเหลานมาตลอด จะเหนไดวา เมอมการสรางโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจในป พ.ศ. 2513 การตดสนใจดานความปลอดภยการสนนษฐานผดพลาดยงคงดำาเนนมากวา 40 ป เนองดวยทางการไมตองการปรบเปลยนใดๆ ใหผดแผกไปจากทเปนอยเดม

ขอสรปดงกลาวไดรบการพสจนโดย มารค เกอรสไตน ในหนงสอเรอง ลอเลนภยพบต (Flirting With Disaster) ซ�งตรวจสอบสาเหตวาทำาไมอบตเหตเหลานไมใชเรองบงเอญ โดยนายเกอรสไตนไดกลาวไววา

“ผมเหตผล ซ�งไมคดปองราย และไมมความตงใจจะฆาหรอทำาใหผอนบาดเจบ จะไมฆาคนโดยการนำาพาชวตของผคนจำานวนมากไปสความเสยง และแนนอนวาพวกเขาจะลงมอกระทำา ดวยสตรอบคอบ พวกเขารวามความเสยงตงแตตน และในทกขนตอน ทามกลางกระแสคำาเตอนอยางจรงจง พวกผนำาตงใจเลอกทจะเสยงตอการเกดภยพบต ผทอยในอำานาจจะยอมเสยงชวตมนษยเทาใดกไดเพอทจะหลกเลยงความเสยหายทจะเกดแกตนเอง เปนการแสวงหาประโยชนกลบเขาสตนเองในระยะสน”143

สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปน (Nuclear and Industrial Safety Agen-cy) ตดอยระหวางการไดรบอทธพลจากคำาสงของรฐบาลในการสงเสรมพลงงานนวเคลยร กบความปรารถนาของบรษทเทปโกในการประหยดตนทนใหมากทสด ทำาใหสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนลมเหลวในการบงคบใชมาตรฐานทมอยและไมสามารถขานรบความกาวหนาทางความรดานวทยาศาสตรเกยวกบวธการหลกเลยงอบตเหตและภยจากคลนยกษส�นาม ความลมเหลวแหงสถาบนซ�งนำาไปสภยพบตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจน ทำาใหเราหนกลบมาตรวจสอบความเปนจรงของคำาพดทผประกอบการอตสาหกรรมดานนวเคลยรกลาวอางวา

“มความปลอดภย” ในขณะทอตสาหกรรมดานนวเคลยรยนกรานมาโดยตลอดวาโอกาสในการเกดอบตเหตรายแรงในเตาปฏกรณนวเคลยรนนตำามาก ขนาดทสามารถเกดเหตหลอมละลายอยางรนแรงตำามาก ขนาดทสามารถเกดเหตหลอมละลายอยางรนแรงมาก ขนาดทสามารถเกดเหตหลอมละลายอยางรนแรง1 ครงในรอบ 1 ลานป ทวาจากประสบการณทผานมา รวมถ�งเหตการณหลอมละลายในเตาปฏกรณทงสามของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจกลบแสดงใหเหนวา โอกาสในการเกดอบตเหตดานนวเคลยรนนเกดข�นไดทวโลก 1 ครงในรอบ 7 ป144


80 81

หลายสบประเทศทวโลก�งด�าเนนกจการดานนวเคลยรหรอก�าลงสรางโรงไฟฟานวเคลยรขาดผมอ�านาจควบคมดานนวเคลยรททรงคณวฒและเหมาะสมแมวาอนสญญาความปลอดภยดานนวเคลยร(ConventiononNuclearSafety)จะก�าหนดใหผมอ�านาจควบคมดานนวเคลยรของแตละประเทศแยกขาดออกจากกลมผสนบสนนการใชพลงงานนวเคลยรแตกไมมกลไกระหวางประเทศทมประสทธภาพในการตรวจสอบการปฎบตตามอนสญญาและการบงคบใชกฎเกณฑตางๆเลยขอเทจจรงทวาประชาคมระหวางประเทศไมสามารถพสจนและจดการกบการสมรรวมคด

ระหวางผประกอบอตสาหกรรมนวเคลยรกบผมอำานาจในการออกบทบญญตไดน ยงแสดงใหเหนถ�งความรนแรงของปญหา นอกเหนอจากประเทศญปนแลว ประเทศบราซล อนเดย อเมรกาใต กเปนประเดนสำาคญในทประชมทบทวนอนสญญาความปลอดภยดานนวเคลยร พ.ศ. 2552 จากการทสถาบนทมอำานาจในการควบคมและออกบทบญญตมความใกลชดกบองคกรทสนบสนนการใชพลงงานนวเคลยรมากเกนไป145

แททจรงแลว การแยกผมอำานาจในการควบคมและออกบทบญญตออกจากผถกควบคมและปฏบตตามกฎออกจากกนในอตสาหกรรมดานนวเคลยรของญปนเปนไปไดยาก ความสมพนธอนใกลชดระหวางผมอำานาจในการออกบทบญญตและบรษทเทปโกน ทำาใหเกดภาวะททงสองฝายประสบความลมเหลวในหนาทและขอบงคบของตนในการรกษาความปลอดภยแกเตาปฏกรณนวเคลยร

จากนโยบายสงสดของรฐบาล วตถประสงคทเเตกตางกนสดขว อยางการสงเสรมการใชพลงงานนวเคลยรเเละในขณะเดยวกน กตองสวมบทเปนยามรกษาการณเฝาระวงความปลอดภยดานนวเคลยรสานเขาไวจนบทบาทยามรกษาการณคอยๆ สลายไปอยางชาๆ อยางคงเสนคงวา กระทรวงเศรษฐกจ การพาณชยเเละอตสาหกรรม (The Ministry of Economy, Trade and Industry) มหนาทตรวจสอบสำานกงานความปลอดภยนวเคลยร เเละอตสาหกรรมญปน (Nuclear and Industrial Safety Agency) ซ�งทำาหนาทควบคมความปลอดภยดานพลงงานนวเคลยร เเละสำานกงานทรพยากรธรรมชาตเเละพลงงาน (Agency of Natural Recources and Energy) ซ�งไดรบมอบหมายใหสงเสรมใหมการเจรญเตบโตดานพลงงานนวเคลยรมากข�น

ความสมพนธระหวางรฐบาลกบภาคอตสาหกรรมในประเทศญปนมประวตศาสตรดานความสมพนธใกลชดกนอยางแนบแนนมาอยางยาวนาน จนมคำาศพทในภาษาญปนทใชเรยกความสมพนธนวา อมาคดาร (amakudari) ซ�งมความหมายตรงตววา “การสบเชอสายจากสวรรค” อมาคดาร อธบายถ�งธรรมเนยมปฏบตซ�งรฐมนตรในระดบสงของรฐบาลเรยก

รองตำาแหนงทไดรบคาตอบแทนสงในภาคอตสาหกรรมทครงหน�งพวกเขาเคยเปนผควบคมและกำาหนดนโยบายให ในขณะเดยวกนเจาหนาทระดบสงในภาคอตสาหกรรมกไดรบแตงตงใหเปนคณะกรรมการทปร�กษาใหแกคณะรฐบาลและสามารถวางนโยบายแกรฐบาลได146 ธรรมเนยมการปฏบตหมนวนเชนนเปนปจจยสำาคญทกดกรอนความปลอดภยดานนวเคลยรในประเทศญปน

ดวยธรรมเนยม อมาคดาร น ผกำาหนดนโยบายดานความปลอดภยและผดำาเนนกจการดานเตาปฏกรณนวเคลยรมความสมพนธกน มความคนเคยและใหการสนบสนนกนและกน ความสมพนธในรปแบบนเปนสงกระตนใหเกดปรากฏการณหองแหงเสยงสะทอน (Echo Chambereffect) แนวโนมทจะสงตอแพรกระจายความเชอตอๆ ไปดงทมตำานานเลาขานถ�งดนแดนซ�งมนกแสดงไมกคนทมความเชอคลายๆ กนและไมรส�กสงสยในแนวคดของคนอนๆ เลย

ความสมพนธทแนบแนนระหวางการสงเสรมและการควบคมในภาคพลงงานนวเคลยร กอใหเกดสภาวะของ “การควบคมตนเองได” ซ�งเปนสาเหตหลกในการเกดมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ147

สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนไดดำาเนนการจดการประชมแลกเปลยนความคดเหนจากภาคประชาชนใหมความโนมเอยงไปดานพลงงานนวเคลยร ในป พ.ศ. 2554 คณะกรรมการอสระพบวา ในป พ.ศ. 2549 สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนสนบสนนใหบรษทเทปโกตระเตรยมคำาถามเพอใหไดคำาตอบดานบวกในการทำาประชาพจารณโครงการดานนวเคลยรใหมๆ ผรวมอภปรายโตแยงวาการสมรรวมคดของสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนกบภาคอตสาหกรรมและกจกรรมทสงเสรมดานนวเคลยร อาจมข�นเพอทำาใหกระทรวงทดแลดานนวเคลยรพ�งพอใจและจะชวยหาทางสงเสรมพลงงานนวเคลยรตอไป148

NUCLEAR SAFETY IN JAPAN

The tight linksbetween the promotion

and regulation of thenuclear sector created

‘a self-regalatry’environment that is

a key cause of theFukushima Daiichi disaster


82 83

ความอดกล�นตอการปกปดของบรษทเทปโกบรษทเทปโกมประวตศาสตรอนยาวนานในการปกปดขอมลทนาวตกกงวลและเปนปญหาเกยวกบความปลอดภยของกลมเตาปฏกรณนวเคลยร ไมใหถงหรฐบาลและสาธารณชนญปน แมวาจะมประวตดานการปกปดขอมลและผลกระทบจากการท�างานลมเหลวของอปกรณทมแนวโนมวาจะกอใหเกดภยพบต แตทวา ส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนกยงอดทนตอพฤตกรรมของเทปโกมาตลอดและไมยดถอหนาทของตนในการทจะสงเสรมและบงคบใชกฎเกณฑความปลอดภยดานนวเคลยร แทนทจะมการลงโทษหรอยบย�งบรษทเทปโก ส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนกลบสรางมาตรฐานเฉพาะ�งอนญาตใหบรษทเทปโกยงคงด�าเนนการเตาปฏกรณทไรประสทธภาพน�ตอไป สภาวะทหละหลวมเชนน�ท�าใหบรษทเทปโกรสกวาตนเองสามารถบดเบอน ละเวน และปกปดขอมลบนทกดานความปลอดภยและการตรวจสอบเตาปฏกรณนวเคลยรตอไปเรอยๆไดยกตวอยางเชน

ในเดอนสงหาคม พ.ศ.2545 มการเปดเผยวาบรษทเทปโกบดเบอนบนทกการตรวจสอบเพอทจะปกปดรอยราวในระบบเตาปฏกรณในสถานโรงไฟฟานวเคลยร13แหงจากจ�านวนท�งหมด 17 แหง รวมท�งเตาปฏกรณนวเคลยรในโรงไฟฟาฟกชมาไดอจ149 150 ผมอ�านาจควบคมดานนวเคลยรของญปนไมลงมอด�าเนนการตรวจสอบระบบเตาปฏกรณนวเคลยรใดๆแตเลอกทจะไวใจบรษทและการตรวจสอบความปลอดภยทโหดรายน� กลบกลายเปนวา พนกงานของบรษทเทปโกไดท�าการบดเบอนบนทกการตรวจสอบเตาปฏกรณนวเคลยรต�งแตชวงทศวรรษท 1980 (ป พ.ศ. 2523) เปนตนมา151 และแมการปกปดขอมลจะไดรบการเปดเผยแลวกตาม แตผมอ�านาจควบคมกลบปฏเสธความหวงใยตอความเสยงในการเกดอบตเหตโดยยดถอการประมาณการทบรษทเทปโกน�าเสนอ เพอเปนการตอบรบการปกปดของบรษทเทปโกส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนก�าหนด“มาตรฐานส�าหรบขอบกพรอง”พเศษ เพออนญาตใหบรษทยงสามารถด�าเนนการเตาปฏกรณนวเคลยรตอไปได152

ตอมาในปพ.ศ.2544พบวาบรษทเทปโกไดปกปดขอมลการทดสอบความหนาแนนของอากาศในโรงบรรจเตาปฏกรณ

นวเคลยรฟกชมา ไดอจหลงท 1 ในชวงตนทศวรรษท 1990(พ.ศ.2533-2542)153การตรวจสอบความแขงแรงของโรงบรรจในเบ�องตนแสดงใหเหนวาระบบการปดผนกไมเพยงพอ154 ในวนท 20 กนยายน มการเปดเผยการปกปดความเสยหายทเกดข�นในระบบทอหมนเวยนอากาศในเตาปฏกรณ 8 เเหงของบรษทเทปโกเชนเดยวกบเตาปฏกรณโอนากาวายหนวยท1ของบรษทกระแสไฟฟาโตโฮกและเตาปฏกรณฮามาโอกะหนวยท 1 ของบรษทผลตกระแสไฟฟาชบ นอกจากน� พบรอยราวอนๆในตวหมแกนกลางของเตาปฏกรณโอนากาวาหนวยท1ฮามาโอกะหนวยท4สรกะหนวยท1(บรษทพลงงานปรมาณแหงญปน)และชมาเนะหนวยท1อนกรมการบดเบอนน�ท�าใหเหนวาเรองอ�อฉาวไมไดเกดข�นจากบรษทเทปโกเทาน�นแตเกยวของกบบรษทผผลตกระแสไฟฟาสวนใหญของประเทศ155

•ในปพ.ศ.2549บรษทเทปโกยอมรบวาไดบดเบอนบนทกอณหภมของน��าทใชหลอเยนในชวงพ.ศ.2528และน��าทใชหลอเยนในชวงพ.ศ.2528และทใชหลอเยนในชวงพ.ศ.2528และพ.ศ.2531156

•ในปพ.ศ.2549เหตแผนดนไหวท�าใหเกดเหตไฟไหมและของเหลวกมมนตรงสรวไหลในโรงไฟฟานวเคลยรคาชวา�าก-คารวะในตอนแรกบรษทเทปโกปดบงระดบความเสยหายเชนการรวไหลของน��าเสยกมมนตรงสนบรอยๆน��าเสยกมมนตรงสนบรอยๆเสยกมมนตรงสนบรอยๆแกลอน157 •เพยงสองสปดาหกอนเกดเหตมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนกลาววาบรษทเทปโกไมมการตรวจสอบอปกรณในสถานฟกชมาไดอจอยางเหมาะสมเชนอปกรณระบบหลอเยนและสระเช�อเพลงใชแลว158

ภายหลงเหตอ�อฉาวเกยวกบการปกปดขอมลของบรษทเทปโกในปพ.ศ.2545รฐบาลญปนยอมรบวามปญหากบส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนและสญญาวาจะมการเปลยนแปลงนายฮโรยกโฮโ�ดะรฐมนตรกระทรวงวทยาศาสตรและนโยบายเทคโนโลยแจงในทประชมทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศในปพ.ศ.2546วา

“การบดเบอนบนทกการตรวจสอบดวยตนเองโดยผด�าเนนการโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรของญปนไดรบการเปดเผยตอสาธารณชนในเดอนสงหาคมปทผานมาท�าลายความมนใจดานความปลอดภยดานนวเคลยรของสาธารณชนอยางมากเพอเปนการรบมอรฐบาลญปนทบทวนแกไขกฎระเบยบดานความปลอดภยทางนวเคลยรโดยมวตถประสงคเพอปรบปรงประสทธภาพของระบบการควบคมดแลและสรางความมนใจดานคณภาพของผประกอบการพลงงานนวเคลยรจงมการพฒนาความปลอดภยดานนวเคลยรประเทศญปนก�าลงพยายามในการฟนฟความเชอมนจากสาธารณชนผานการเจรจาใหสามารถเปดด�าเนนการโรงไฟฟานวเคลยรทถกปดเพอการตรวจสอบไดอกคร�ง”159

การปฏรปทรฐบาลสญญาไวดเหมอนวาจะมผลในทางปฏบตเพยงเลกนอยบนทกจากฝายตรวจสอบระบวากอนเกดเหตมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาบรษทเทปโกมขอผดพลาดในการด�าเนนการทอนตรายในชวงหาปทผานมามากกวาโรงไฟฟาแหงอน160จากการประเมนทด�าเนนการหลงจากเกดเหตอ�อฉาวในปพ.ศ.2545ระบวาเปนทแนชดวาผจดการโรงไฟฟาเทปโกพยายามทจะประหยดคาใชจายในการด�าเนนการดานความปลอดภยของโรงไฟฟา

แมวาจะมสมรรถนะทย�าแยมาตลอดกลบไมมการด�าเนนย�าแยมาตลอดกลบไมมการด�าเนนแยมาตลอดกลบไมมการด�าเนนการควบคมดแลใหมการปรบปรงสถานการณใหดข�น161 ส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนอนมตใหบรษทเทปโกยดอายการใชงานเตาปฏกรณฟกชมาไดอจไปอก10ปได162

จากผลทนาหดหจากมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ รฐบาลญปนไดรบทราบอกคร�งถงประเดนทไมจบส�นเรองผควบคมดแลดานความปลอดภยโดยเฉพาะอทธพลดานลบจากนโยบายสงเสรมของกระทรวงเศรษฐกจ การพาณชย และอตสาหกรรมทมตอส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนกอนออกจากต�าแหนง อดตนายกรฐมนตรนาโอโตะ คน ไดรเรมกระบวนการจดการใหผมอ�านาจควบคมและออกบทบญญตดานนวเคลยรใหเปนองคกรอสระ163

Toleration TEPCO’s

Cover -ups


84 85

ScientificEvidence

2533.2547.2551

ความลมเหลวในการปรบตวใหเขากบหลกฐานทางวทยาศาสตรมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาปองกนกอนเกดเหตได เนองจากบรษทเทปโกมขอมลอยในมอกอนเกดเหตวาสถานพลงงานนวเคลยรอาจตองเผชญกบคลนยกษส�นามทความสง 10 เมตร เชนเดยวกน กอนหนาทจะเกดอบตเหตสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนไดรบรถ�งความจำาเปนทจะตองทำาการตรวจสอบซำาและเพมขอบงคบในการปองกนอบตเหตจากซำาและเพมขอบงคบในการปองกนอบตเหตจากและเพมขอบงคบในการปองกนอบตเหตจากแผนดนไหวและคลนยกษส�นาม ทงสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนและบรษทเทปโกละเลยตอหนาทรบผดชอบของตนในการทจะปกปองประชากรญปน โดยใหผลกำาไรอยเหนอความปลอดภย

ตงแตปพ.ศ. 2533 เปนตนมา บรษทผลตกระแสไฟฟาโทโฮค มหาวทยาลยโทโฮค และสถาบนวทยาศาสตรและเทคโนโลยอตสาหกรรมขนสงแหงชาต (National Institute of Advanced Industrial Science and Technology) ไดทำาวจยรองรอยแผนดนไหวในชวงยคโจกง (Jogan Earthquake ชวงปพ.ศ. 1452-1420 – ผแปล) ไดหลงเหลอไว การศ�กษาครงนแสดงใหเหนวา คลนยกษส�นามในสมยโบราณมระดบความรนแรงทเทากบทเกดข�นในวนท 11 มนาคม พ.ศ.2554 โดยกอนเกดเหตมหนตภย นกวชาการไดกลาวเตอนซำาแลวซำาเลาวาในอนาคต อาจเกดคลนยกษส�นามในภมภาคโทโฮค ทวา บรษทเทปโกกลบไมใหความซำาแลวซำาเลาวาในอนาคต อาจเกดคลนยกษส�นามในภมภาคโทโฮค ทวา บรษทเทปโกกลบไมใหความแลวซำาเลาวาในอนาคต อาจเกดคลนยกษส�นามในภมภาคโทโฮค ทวา บรษทเทปโกกลบไมใหความซำาเลาวาในอนาคต อาจเกดคลนยกษส�นามในภมภาคโทโฮค ทวา บรษทเทปโกกลบไมใหความเลาวาในอนาคต อาจเกดคลนยกษส�นามในภมภาคโทโฮค ทวา บรษทเทปโกกลบไมใหความสำาคญและเพกเฉยตอรายงานดงกลาว166

หลงเกดเหตแผนดนไหวทเกาะสมาตราและคลนยกษส�นามในป พ.ศ. 2547 บรษทเทปโกทำาการสำารวจความเสยงตอการเกดคลนยกษทนท ทมเจาหนาทของบรษทเทปโกนำาเสนอผลการรายงานในปพ.ศ. 2550 วาความเปนไดรอยละ 10 ทจะเกดคลนยกษส�นามสงอยางนอย 6 เมตรในชวงระยะเวลา 50 ป และแสดงความวตกกงวลเปนพเศษตอเตาปฏกรณนวเคลยรฟกชมา167

ในรายงานประจำาปซ�งเผยแพรใหสาธาณชนรบทราบตงแตปพ.ศ. 2551 เปนตนมาองคกรดานความปลอดภยพลงงานนวเคลยรแหงญปน (Japan Nuclear Energy Safety Organization) คาดคะเนความเสยหายทอาจเกดข�นตอเตาปฏกรณนวเคลยรมารค-1 ซ�งมขนาดพอๆ กบเตาปฏกรณหมายเลข 2 และ 3 ของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา จากคลนยกษส�นาม รายงานฉบบหน�งกลาววา หากคลนยกษส�นามสง 15 เมตรเขาถลมเขอนกนนำาทะเลซ�งมความสง 13 เมตรแลว กระแสไฟฟาทงหมดจะดบนำาทะเลซ�งมความสง 13 เมตรแลว กระแสไฟฟาทงหมดจะดบทะเลซ�งมความสง 13 เมตรแลว กระแสไฟฟาทงหมดจะดบ

ลงและเครองปนไฟฉกเฉนจะหยดทำางาน รายงานฉบบนยงระบอกวา ในสถานการณดงกลาวระบบหลอเยนจะไมทำางานและแกนกลางเตาปฏกรณนวเคลยรจะเสยหายทงหมด เกดการหลอมละลาย เขอนกนนำาทะเลของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหมายเลข 1 มความสง 5.5 นำาทะเลของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหมายเลข 1 มความสง 5.5 ทะเลของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาหมายเลข 1 มความสง 5.5 เมตร168

ในปพ.ศ. 2549 สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนจดตพมพคมอสำาหรบทบทวนตรวจสอบอนตรายจากแผนดนไหวใหแกโรงไฟฟานวเคลยรตางๆทวา หลงจากเกดเหตมหนตภยในป พ.ศ. 2554 คณะตรวจสอบจากทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศไดทำาการตรวจสอบคมอดงกลาวและพบวามรายละเอยดเพยงผวเผน ไมมเกณฑการตรวจสอบทบงคบใชไดจรงเปนสงจบตองได และจงใจใหมเพยงการตรวจสอบโดยเทปโกเอง ปราศจากการควบคมตรวจสอบโดยสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนโดยรายงานฉบบดงกลาวไดระบวา:

“แนวทางการปฏบต�งระบไวในคมอความปลอดภยจากแผนดนไหว(SeismicSafetyGuidelines)ทจดท�าข�นในปพ.ศ.2549ไมมวธการหรอบรรทดฐานทเปนรปธรรมส�าหรบน�าไปใชในการตรวจสอบ��าไดไดมการตรวจสอบ��าเพยงคร�งเดยวในปพ.ศ.��าไดไดมการตรวจสอบ��าเพยงคร�งเดยวในปพ.ศ.ไดไดมการตรวจสอบ��าเพยงคร�งเดยวในปพ.ศ.��าเพยงคร�งเดยวในปพ.ศ.เพยงคร�งเดยวในปพ.ศ.2549โดยบรษทเทปโกเปนผจดการตรวจสอบเองส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนไมท�าหนาทในการตรวจสอบเลยเสยดวย��าดวยเหตน�จงไมมกรอบกฎ��าดวยเหตน�จงไมมกรอบกฎดวยเหตน�จงไมมกรอบกฎเกณฑส�าหรบความปลอดภยจากคลนยกษสนามเลยตลอดอายการท�างานของเตาปฏกรณนวเคลยร”169


86 87

ยงไปกวานนแลว หลงเกดเหต เจาหนาทตรวจสอบจากทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศยงไดสรปอกวา บรษทเทปโกประเมนความเสยงตอแผนดนไหวของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไวตำาจนเกนไปทงในการประเมนอนตรายจากแผนดนไหวทงในตำาจนเกนไปทงในการประเมนอนตรายจากแผนดนไหวทงในจนเกนไปทงในการประเมนอนตรายจากแผนดนไหวทงในการประเมนครงแรกและตอๆ มา โดยไมนำาขอมลทางประวตศาสตรยอนหลงเปนเวลานานมารวมพจารณา แมวาจะเปนแนวทางทแนะนำาใหปฏบตกนทวโลก170

เมอโชคชะตาผกผน เพยง 4 วนกอนทแผนดนไหวและคลนยกษส�นามจะกอใหเกดการหลอมละลายในเตาปฏกรณนวเคลยรบรษทเทปโกแจงตอสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนวา โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจอาจถกคลนยกษส�นามสง 10 เมตรเขาโจมต แตโรงไฟฟาไดรบการออกแบบใหทนตอคลนยกษทความสงเพยง 5.7 เมตร171 หลงเกดเหตไดมการเปดเผยวาคำาเตอนดงกลาวมาจากการศ�กษาซ�งดำาเนนการภายในบรษทเทปโกในป พ.ศ. 2551 โดยเจาหนาทของบรษทไดละเลยและปกปดขอมลนไว และเรยกขอมลดงกลาววา “ไมมความสมจรง”172

ในรายงานการตรวจสอบภยพบตโดยทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศไดระบอยางชดเจนวาประเทศญปนไดรบการยอมรบจากทวโลกวามความช�านาญดานความเสยงจากแผนดนไหวและคลนยกษสนามผเชยวชาญจากภาคอตสาหกรรมและภาคการศกษาของญปนไดใหความชวยเหลอนานาประเทศทวโลกในการใหความเขาใจและตรวจสอบความเสยงจากการเกดแผนดนไหวและคลนยกษสนามทวาในรายงานดงกลาวทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศพบวา“อทธพลจากองคกรเปนสงกดกนไมใหความเชยวชาญเหลาน�ไดรบการใชประโยชนในกรณทจ�าเปน...”ในโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจและโรงไฟฟานวเคลยรโตไกไดน173

ความลมเหลวแหงสถาบนในการใชประโยชนจากความรและความเชยวชาญดานความเสยงจากแผนดนไหวและคลนยกษส�นามในภาคพลงงานนวเคลยร ตอกยำาใหเหนอยางชดเจนเมอกอนเกดอบตเหตครงน สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมยำาใหเหนอยางชดเจนเมอกอนเกดอบตเหตครงน สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมใหเหนอยางชดเจนเมอกอนเกดอบตเหตครงน สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรม

ญปนไดทำาการอนมตใหยดอายการใชงานเตาปฏกรณนวเคลยรฟกชมาไดอจ เพยงไมกสปดาหกอนเกดเหตวนท 11 มนาคม สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนอนมตใหมการยดอายการใชงานเตาปฏกรณนวเคลยรฟกชมา ไดอจหมายเลข 1ตอไปเปนระยะเวลาเพมอก 10 ป โดยปราศจากการปรบปรงหรอมการตรวจสอบการปองกนอนตรายจากคลนยกษส�นามของโรงไฟฟานวเคลยรอาย 40 ปแหงนอยางเปนอสระปราศจากอทธพลใดๆผสนบสนนพลงงานนวเคลยรไดพยายามใหผประกอบการอตสาหกรรมนวเคลยรพนผดจากความรบผดชอบจากเหตภยพบตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา โดยเรยกเหตแผนดนไหวและคลนยกษส�นามนวา “ปรากฏการณหงสดำา” หรอเหตการณซ�งไมคาดวาจะมแนวโนมทจะเกดข�นและไมสามารถวางแผนรบมอไดในระหวางออกแบบเตาปฏกรณนวเคลยร การตรวจสอบเหตการณซ�งนำาไปสการเกดภยพบตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา แสดงใหเหนวา บรษทเทปโก และสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนเพกเฉยตอขอมลทางวทยาศาสตรเกยวกบความเปนไปไดทจะเกดเหตการณตางๆ และลมเหลวในการเตรยมพรอมรบมอกบเหตการณทไมคาดฝน


88 89

หวใจหลกของค�ากลาวอางความปลอดภยดานนวเคลยรคอสมมตฐานทวาอบตเหต�งน�าไปสการปลอยกมมนตรงสอยางรายแรงมความเปนไปไดนอยมากทจะเกดข�นผมอ�านาจควบคมและออกบทบญญตดานความปลอดภยทางนวเคลยรทวโลกใชแบบจ�าลองดานความปลอดภยทางนวเคลยรส�าหรบปองกนกรณการเกดอบตเหตจาก“การออกแบบ”โดยการออกแบบโรงไฟฟานวเคลยรจะตองรบประกนวาจะไมเกดการรวไหลของกมมนตรงสและมกเรยกวาเปนอบตเหต“ทนาเชอถอ”ทวาอบตเหตทเกยวของกบการปลอยกมมนตรงสคร�งส�าคญดงเชนทเกดกบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจเรยกไดวาเปนเหตการณท“อยนอกเหนอพ�นฐานการออกแบบ”และ“เปนสงทเหลอเชอ”เนองจากมความเปนไปไดทจะเกดข�นไดนอยมาก174

อบตเหตท “อยนอกเหนอพนฐานการออกแบบ” ซ�งกอใหเกดการปลอยกมมนตรงสในปรมาณมหาศาลนไดรบการกลาวอางวามความเปนไปไดนอยมาก ตำากวา 1 ในลานเสยอก ตวเลขตำากวา 1 ในลานเสยอก ตวเลขกวา 1 ในลานเสยอก ตวเลขดงกลาวเปนผลจากการศ�กษาประเมนความปลอดภยทเปนไปได (probabilistic safety assessment) ทวา การประเมนความปลอดภยทเปนไปไดนไมไดใหการคาดคะเนความถในการเกดอบตเหต (ความนาจะเปน) อยางมนยสำาคญ เนองจากไมสามารถนำาปจจยทกดานทเกยวของมาพจารณาได (เชน ไมสามารถนำาปจจยดานการละเลยทำาใหมขอบงคบทไมเพยงพอมาใชพจารณารวมได) และปจจยซ�งนำามาใชพจารณานน ลวนเเลวเเตหอมลอมไปดวยความไมเเนนอน (เชน เเผนดนไหว)

การออกแบบเตาปฏกรณนวเคลยรทใชงานอยทกหลง เชน ทใชอยในโรงไฟฟาฟกชมาไดอจ กระทำาข�นในชวงทศวรรษท 1960 (ระหวาง พ.ศ. 2503-2512) “พนฐานการออกแบบ” เตาปฏกรณนวเคลยรเหลานพจารณาจากอบตเหตท “มองเหนลวงหนาไดอยางมเหตผล” เชน อบตเหตทเกดจากเจาหนาทซ�งปฏบตงานในโรงไฟฟา เปนตน175 อกทงยงออกแบบตามรปแบบและวธการทางวศวกรรมทเกาแกและลาสมย ผานมาแลวมากกวา 40 ป

ในทศวรรษตอๆ มา เกดอบตเหตทเกยวขอกบการแพรกระจายของกมมนตรงสครงสำาคญ ซ�งในระยะแรกเขาใจกนวาเปน“สงทเหลอเชอ” เชน เหตการณเกาะทรไมล (พ.ศ. 2522) และเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล (พ.ศ. 2529) แมวาจะมการพฒนาการประเมนดานนวเคลยร เชน ในเรองของชนดของอบตเหตทควรจะนำามาพจารณา ภาคพลงงานนวเคลยรกลบไมมความสงสยเกยวกบแบบจำาลองความปลอดภยดานนวเคลยร และยงคงใชรปแบบเดมตอไป เชน ผลการประเมนความปลอดภยทเปนไปได มาเปนบรรทดฐานในการดำาเนนการเตาปฏกรณนวเคลยรทมความออนแอและเปราะบางเหลานตอไป

ผมอำานาจควบคมและผประกอบการอตสาหกรรมนวเคลยร ใหนยามพลงงานนวเคลยรวา “ปลอดภย” เนองจากวธพจารณาทพวกเขาใชพรรณาถ�งเหตการณซ�งกอใหเกดอบตเหตดานนวเคลยรครงใหญ ดงเชนกรณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาวาแทบจะไมมทางเกดข�นไดเเลย จ�งไดมการอนมตใหสรางเตาปฏกรณนวเคลยรในรปแบบทไมสามารถทนทานตอเหต

The claim of nuclear ‘safety’a false sense of securityค�ากลาวอางวาพลงงานนวเคลยร“ปลอดภย”ความเขาใจทผดในดานความปลอดภย

อบตเหตดานนวเคลยรครงใหญ จากการประเมนความปลอดภยทเปนไปได โอกาสทจะเกดอบตเหตท “อยนอกเหนอพนฐานการออกแบบ” ซ�งเปนสาเหตใหแกนกลางเตาปฏกรณหลอมละลายและมการแพรกระจายของกมมนตรงสครงน มโอกาสตำากวา 1 ครงในจำานวน 1 ลานปของอายการตำากวา 1 ครงในจำานวน 1 ลานปของอายการกวา 1 ครงในจำานวน 1 ลานปของอายการใชงานเตาปฏกรณนวเคลยรทงหมด ทวา มหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจไดแสดงใหเหนแลววาทฤษฎวาดวยความปลอดภยดานนวเคลยรนนไมเพยงพอ

จวบจนปพ.ศ. 2554 โลกมประสบการณสงสมเกยวกบการเดนเครองนวเคลยรมากกวา 14,000 ป176 คมอความปลอดภยของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกลาววา โอกาสทจะเกดความเสยหายในแกนกลางปฏกรณนวเคลยรนนตำากวา 1 ครงในรอบ 100,000 ปตำากวา 1 ครงในรอบ 100,000 ปกวา 1 ครงในรอบ 100,000 ป177 ดงนน เมอทวโลกมเตาปฏกรณนวเคลยรมากกวา 400 เเหง แสดงวาโอกาสในการเกดอบตเหตครงรายแรงนาจะมโอกาสราว 1 ครงในรอบ 250 ป178

จวบจนอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจในป พ.ศ. 2544 นบวาไดเกดอบตเหตรายแรงถ�ง 5 ครงในชวง 33 ปทผานมา กอใหเกดการหลอมละลายของเชอเพลงปฏกรณนวเคลยร อบตเหตเกาะทรไมล (เตาปฏกรณแรงดนนำา) ในนำา) ใน) ในปพ.ศ. 2522 โรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบล (เตาปฏกรณนวเคลยรแบบ RBMK) ในป พ.ศ. 2529 และเตาปฏกรณนวเคลยร 3 เเหงของโรงไฟฟานวเคลยรไดอจ (เตาปฏกรณนำาเดอดแบบมารค 1) ในปพ.ศ.2544 จากเหตหลอมละลายเดอดแบบมารค 1) ในปพ.ศ.2544 จากเหตหลอมละลาย

ในเตาปฏกรณนวเคลยรทง 5 แหงนไดมการประเมนวา อนทจรงแลว ความเปนไปไดทจะเกดอบตเหตการหลอมละลายในแกนปฏกรณน นาจะมโอกาสเกดข�นทกๆ 2,900 ปของอายการใชงานเตาปฏกรณนวเคลยร179 และเมอคำานวณจากจำานวนเตาปฏกรณนวเคลยรทใชงานอยในโลกทงหมด 400 หลงแลว จะพบวาความเปนไปไดในการเกดอบตเหตครงรายแรงจะอยทราว 1 ครงในรอบ 7 ป180

ทฤษฎความปลอดภยดานนวเคลยรโดยการสนบสนนจากภาคพลงงานนวเคลยร ความเขาใจทผดเกยวกบความปลอดภยแก ผมอำานาจควบคมและผดำาเนนการเตาปฏกรณนวเคลยร สำาหรบภาคอตสาหกรรมซ�งจำาเปนตองอาศยความนาเชอถอในระดบสง เชน ดานการบน และการดำาเนนการดานนวเคลยรแลวนน ความลมเหลวแหงสถาบนเปนตวการสำาคญทกอใหเกดอบตเหตในโลกแหงความเปนจรง จากการสำารวจอตสาหกรรมนวเคลยรและอนๆ ทตองการความนาเชอถอในระดบสงพบวา กวารอยละ 70 ของอตราทแทจรงในการเกดอบตเหตมสาเหตมาจากความลมเหลวแหงสถาบน181 แมกระนน การศ�กษาโอกาสดานความเสยงโดยผดำาเนนการเตาปฏกรณนวเคลยรในการคาดคะเนโอกาสทจะเกดความลมเหลวดานองคประกอบซ�งจะกอใหเกดการแพรกระจายของกมมนตรงส ไมรวมเอาความลมเหลวของผประกอบการและผมอำานาจควบคมในการตรวจสอบโรงไฟฟา มาใชพจารณารวมดวย จากหลกฐานทเราไดประจกษแสดงใหเหนวา อบตเหตดานเตาปฏกรณนวเคลยร คอนขางรายแรงกวาทคาดการณไวในแบบจำาลองของภาคอตสาหกรรมนวเคลยร


90 91

เปนทชดเจนวา บนท�กทางประวตศาสตรขดแยงกบคำากลาวอางถ�งความปลอดภยดานนวเคลยรของผประกอบการ แทนทสถานการณจะมโอกาสเกดไดนอยมากตามทภาคอตสาหกรรมนวเคลยรไดอางไว การหลอมละลายของเตาปฏกรณนวเคลยรกลบกลายเปนเหตการณทเกดข�นเปนปกตกอใหเกดผลกระทบทรายแรง ผมอำานาจควบคมและออกบทบญญตดานความปลอดภยและรฐบาลนานาประเทศ ควรจะไดรบรถ�งความเปนจรงน ดงเชนทดร.เพยต มสเคนส จากเครนฟสกส ดนสท (Kernfysische Dienst) ผมอำานาจในการควบคมและออกบทบญญตดานความปลอดภยนวเคลยรประเทศเนเธอรแลนด ไดกลาวไวอยางสนๆ หลงเกดเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาวา

“จากปญหาทเกดข�นกบโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมาหมายเลข1ของญปนทกประเทศในโลกทมโรงไฟฟานวเคลยรจะตองกลบไปตรวจสอบและประเมนความเปนไปไดทจะเกดการหลอมละลายของเตาปฏกรณนวเคลยรใหมอกคร�ง”182

กวาหลายทศวรรษทอตสาหกรรมนวเคลยรและผมอำานาจควบคมเชอมนวาโอกาสในการผดพลาดของอปกรณมนอยมาก และเชอวาเทคโนโลยดานนวเคลยรเปนอตสาหกรรมทมความเสยงตำา ทวา ความเสยงเกดจากการนำาเอาความนาจะเปน ตำา ทวา ความเสยงเกดจากการนำาเอาความนาจะเปน ทวา ความเสยงเกดจากการนำาเอาความนาจะเปน (หรอความถ) คณกบผลลพธ ดงนนแมในเหตการณทมความนาจะเปนตำาแตผลลพธคอความหายนะ เหตการณนนกจะกลบตำาแตผลลพธคอความหายนะ เหตการณนนกจะกลบแตผลลพธคอความหายนะ เหตการณนนกจะกลบกลายเปนมความเสยงสงได การศ�กษาความเสยงดานนวเคลยรใหญๆ จะใชวธการคำานวณความถหรอความนาจะเปนของเหตการณใดๆ โดยหลกเลยงการประเมนความเสยงทแทจรงทจะกอใหเกดผลลพธทรายแรง แบบจำาลองทซบซอนนบดเบอนความเขาใจของสถาบนและสาธารณชนในเรองของความเสยงจากโรงไฟฟานวเคลยร และเปนการสนบสนนพฤตกรรมการเสยงใหดำาเนนตอไป

อดตประธานบรษทเทปโก นายซ�เนฮสะ คตส�มาตะ กลาวถ�งแนวคดทอนญาตใหมการตบตาของทางการวา “วศวกรทงหลายมนใจในความรดานพลงงานนวเคลยรของตนมากจน

พวกเขามความเชอทผดวา พวกเขาไมจำาเปนตองรายงานสภาพปญหาใหรฐบาลทราบกได ตราบใดทยงคงมความปลอดภยอย”183 ความมนใจในตวเองจนเกนไปและการไมยอมรบความเสยงดานนวเคลยรนเปนพฤตกรรมของสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนและบรษทเทปโกกอนเกดเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

อตสาหกรรมดานนวเคลยรในตางประเทศและผมอำานาจควบคมมกเหนวามมมองทเคลอบแคลงสงสยของสาธารณชนเกยวกบความปลอดภยดานนวเคลยรเปนสงไรเหตผล ทวา เหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดยำาใหเหนวาความเคลอบไดยำาใหเหนวาความเคลอบใหเหนวาความเคลอบแคลงสงสยของสาธารณชนตอความปลอดภยดานอตสาหกรรมนวเคลยรนมความสมเหตสมผล

ความเสยงดานนวเคลยรควรไดรบการประเมนอยางยตธรรมและไรอคตมากกวาเดม โดยจำาเปนตองใหความสำาคญตอบนท�กประวตศาสตรการเกดอบตเหต และคำาน�งถ�งผลลพธทแทจรงจากเหตการณนนๆ

ความเปนไปไดทจะเกดภยพบตรายแรงทคลายคล�งกนนไมจำากดอยเพยงแคประเทศญปน ไดมการวางแผนสรางเตาปฏกรณนวเคลยรใหมๆ ในโลกนบสบๆ แหง ซ�งมความออนแอดานเทคโนโลยทคลายคล�งกน และไดพสจนแลววาเปนอนตรายอยางยง ดงจะเหนจากกรณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ และยงมประเดนในเรองของการบรหารจดการในการควบคม และการดำาเนนการโดยปราศจากการควบคมดแลทเปนอสระอยางมประสทธภาพ โดยควรจะมการทำาการประเมนความเสยงเหลานใหมอกครงจากบทเรยนทไดรบจากโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกอตงข�นในป พ.ศ. 2500 ภายใตการควบคมดแลของสหประชาชาต และดวยสถานะทอยภายใตการควบคมของสหประชาชาตนเอง ทำาใหความเขาใจวาทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศเปนองคกรอสระผดแลความปลอดภยดานนวเคลยรในระดบนานาชาตเปนความเขาใจทผด ทวา บทบาทยามรกษาการณของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศนครอบคลมเพยงในเรองของอาวธนวเคลยรเทานน แททจรงแลวทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศเปนองคกรภายใตกำากบของสหประชาชาตซ�งมอำานาจและวตถประสงคทชดเจนในการสงเสรมใหมการใชพลงงานนวเคลยรอยางแพรหลาย สถานะของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศไดมการประกาศไวอยางชดเจนในกฎบตรของสหประชาชาตวา :

มาตรา 2 วตถประสงค ทบวงจกตองแสวงหาวธการในการเพมและขยายการใชพลงงานปรมาณเพอสนต สขภาพ และความมงคงทวโลก จกตองมนใจวาความชวยเหลอทองคกรไดจดหาใหเอง หรอตามคำารองขอ หรอภายใตการควบคมดแล จะไมถกนำาไปใชเพอวตถประสงคทางการทหาร184

ดงนน ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศและหนวยงานผควบคมดแลในประเทศจ�งเผชญปญหาเดยวกนโดยเนอแลวมประเดนเรองของผลประโยชนทบซอน ทบวงและหนวยงานเหลานมหนาทควบคมดแลเทคโนโลยซ�งตนเองตงข�นมาเพอสนบสนน บทบาทสองวงจรของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกอใหเกดความลำาเอยงอยางเปนระบบ เนองจากทบวง ฯ ไมสามารถใหคำาแนะนำาดานความปลอดภยไดมาก เพราะจะเปนอปสรรคตอการขยายการใชพลงงานนวเคลยร ยงไปกวานนแลว ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศทำาไดเพยงใหคำาแนะนำา และมาตรฐานดานความปลอดภยของทบวง ฯ มกกำาหนดโดยใชคาตำาสดทจะทำาใหทกประเทศสมาชกยอมรบไดสดทจะทำาใหทกประเทศสมาชกยอมรบได

การสงเสรมอตสาหกรรมปะทะความปลอดภยณทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ


92 93

ผเชยวชาญดานกมมนตรงสของกรนพซไดเขามาดำาเนนการและทำาการตรวจวดระดบกมมนตรงสในพนทจงหวดฟกชมาและรายงานผลการตรวจวดกมมนตรงสจากองคกรทเปนอสระอยางแทจรงเปนแหงแรก โฆษกรฐบาลญปน นายนชมระออกมากลาววาผลการตรวจสอบนไมมความนาเชอถอและปฏเสธผลการตรวจสอบทนท187

ในวนท 30 มนาคม ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศยนยนวามการแพรกระจายของกมมนตรงสในหมบานอตาเตะ ซ�งตงอยนอกเขตอพยพรอบโรงไฟฟานวเคลยร วามปรมาณสงกวาคามาตรฐานความปลอดภย และสนบสนนใหญปนประเมนสถานการณใหมอกครง188 “การประเมนครงท 1 ระบวาพบปรมาณกมมนตรงสสงกวามาตรฐานททบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกำาหนดไวในหมบานอตาเตะ”นายเดนส ฟอรห ว หน า ฝ า ยคว ามม น ค งปลอดภ ยทา งนวเคลยรของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกลาว และกเปนอกคราทรฐบาลปฏเสธผลการสำารวจและคำาแนะนำา เลขาธการสำานกนายกรฐมนตรยกโอะ เอดาโน บอกกบผสอขาว189วาสถานการณในขณะนยง ”เอาอย”190

สองวนตอมา ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกลบถอนคำาพด โดยกลาววา “จากการคำานวณอกครง โดยใชขอมลจากรฐบาลญปน” พบวาคาเฉลยอยในระดบทตำาตำากวามาตรฐานซ�งทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ กำาหนดไวใหมการอพยพออกจากพนท191

แตโชคยงเปนของพลเมองในหมบานอตาเตะ ในทสดรฐบาลญปนไดยอมรบความรายแรงของปญหาและสงใหมการอพยพออกจากพนทในวนท 22 เมษายน192 นบเปนเวลา 4 วนหลงจากทกรนพซไดยำาถ�งความจำาเปนทจะตองใหมการอพยพยำาถ�งความจำาเปนทจะตองใหมการอพยพถ�งความจำาเปนทจะตองใหมการอพยพออกจากพนททนท และเปนเวลา 3 สปดาหหลงจากทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกลบวาจาของตน

เหตการณนแสดงใหเหนถ�งปญหาดานโครงสรางภายในของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศอยางชดเจน ตงแตไดรบการกอตงข�น ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศวางผลประโยชนดานการเมองไวอยเหนอวทยาศาสตรและการปกปองสขภาพของสาธารณชน แทนทจะทำาการอยางเปนอสระ ทบวง ฯ กลบเลอกทจะยนอยขางรฐบาลของญปน ดงจะเหนไดชดเจนจากรายงานและการประเมนโดยทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศในเดอนตอๆ มาหลงจากเกดมหนตภย ทาทตอบสนองของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศตอวกฤตการณทเกดข�นในประเทศญปนคอ เรยกประชมผเชยวชาญอตสาหกรรมพลงงานนวเคลยรในเดอนมถนายน พ.ศ.2554193 ซ�งเปนการประชมสำาหรบผทไดรบเชญเทานน ไมอนญาตใหผสอขาว บคคลทวไป และทแยทสด

ในชวงทเกดอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ ความล�าเอยงอยางเปนระบบของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศเรมเผยใหเหนไดอยางชดเจนคณะผเชยวชาญจากทบวงฯคณะแรกไดเดนทางมาถงประเทศญปนในวนท26 มนาคมพ.ศ.2554 เปนเวลา2 สปดาหหลงเกดเหตการณ185หนงวนหลงจากน�นกรนพ�ไดประกาศระดบกมมนตรงสในหมบานอตาเตะทต�งอยหางจากเตาปฏกรณนวเคลยรทเสยหายราว40กโลเมตรวามระดบสงมากเกนกวาคามาตรฐานทก�าหนดใหมการอพยพออกจากพ�นท186

ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศและฟกชมาไดอจ

ระดบกมมนตรงส 3-13 ไมโครซเวรตตอชวโมง มากกวาระดบปกต 38-163 เทา ระดบปกตของกมมนตรงสกอนเกดอบตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาเทากบ 0.08 ไมโครซเวรตตอชวโมง / หญาข�นปกคลมกวางและหมแพนดาในสนามเดกเลนของโรงเรยนประถมศ�กษาอโตอ (Iitoi Elementary School), เมองอตาเตะ (Iitate) โรงเรยนแหงนกลายเปนโรงเรยนรางหลงจากเกดอบตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ ระเบด นกเรยนถกอพยพเพอปองกนอนตรายจากการปนเปอนกมมนตรงสในหมบานและพนทใกลเคยง


...The IAEA confirmed that the radiation levels in the village of litate outside the evacuation zone ...

surrounding the sticken Japanese nuclear plant were above evacuation limits...


94 95

คอไมอนญาตใหผเชยวชาญดานวศวกรรมและวทยาศาสตรเขารวมประชมดวย ผเชยวชาญผคนพบจดออนรายแรงในกระบวนการควบคมดแลดานนวเคลยรของญปนและระเบยบการจดการรบมอกบกมมนตรงสฉกเฉน จ�งไมไดรบอนญาตใหเขารวมประชมทบทวนดานวทยาศาสตรทนาสงสยครงน และแลวกเปนดงทบคคลภายนอกคาดไว ผลการประชมทจำากดผเขาประชม ผลทออกมากคอ ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศประกาศวาจะไมมการแกไขดานโครงสรางหลกแกระบบความปลอดภยดานนวเคลยร

เชนเดยวกน ในเดอนมถนายน พ.ศ.2554 ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศจดทำารายงานเบองตนเกยวกบภารกจในการหาขอเทจจรงในประเทศญปน ทงทรฐบาลญปนและสถาบนของญปนไดมความลมเหลวหลายดาน ไมเพยงแตในดานการปองกนอบตเหต (ทงทไดกลาวถ�งและรายงานไวในหลายสวนของรายงานฉบบน) ยงลมเหลวในดานการบรรเทาผลกระทบใหมประสทธภาพ และลมเหลวในการใหความคมครองทดทสดแกประชาชนของตน แตทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกยงคงใหความชนชมแกรฐบาลญปน

“การรบมอตออบตเหตของประเทศญปนเปนตวอยางทดทนาเปนแบบอยาง ... แผนรบมอในระยะยาวของญปน รวมถงการอพยพออก

จากพ�นทหวงหามรอบโรงไฟฟานวเคลยรเปนทนาประทบใจและจดการไดเปนอยางด”194

ดงนนจ�งไมนาประหลาดใจเลยท ในวนท 12 กนยายน พ.ศ.2554 นบเปนเวลา 6 เดอนหลงเกดเหตการณเเละเปนเวลา 2 เดอนหลงรฐบาลไดรบคำาชนชมในการรบมอกบภยพบตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศผลกดนใหมผนำาทางการเมองเเละผเชยวชาญดานนวเคลยรหามาตรการเพอฟนฟความเชอมนของสาธารณชน ซ�งสนคลอนจากอบตเหตทเกดข�นใหกลบคนมาดงเดม195 จะเหนไดวาผนำาทางการเมองไมไดรบการกระตนใหปกปองประชาชนจากความเสยงดานนวเคลยร เเตกลบถกกระตนใหสรางความเชอมนจากสาธารณชนตอความปลอดภยของพลงงานนวเคลยรใหกลบคนมา

ในเดอนธนวาคม พ.ศ. 2554 ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ ไดสวมบทบาท 2 ดานในฐานะผเเทนสาธารณะเเละในฐานะผควบคมดานนวเคลยร ไดกลาวไววา

“เตาปฏกรณนวเคลยรณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอยใน‘ภาวะการปดเครอง’เเบบเรยบรอยเเลวเเละมความคงทนเเละการรวไหลของกมมนตรงสกไดอยภายใตการควบคมเเลว”

ยงไปกวานนเเลว ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศยงคงยกยองชมเชยบรษทเทปโกเเละรฐบาลญปนวามการดำาเนนงานทคบหนามาก ทวา ความจรงกคอเตาปฏกรณทง 4 เเหงของโรงไฟฟาฟกชมา ไดอจ ไมไดอยในภาวะการปดเเบบเยน ไมมความคงทน เเละการรวไหลของกมมนตรงสยงคงไหลออกสมหาสมทร เชน เเพรกระจายลงสนำาใตดน เเหลงอาหารในพนทนำาใตดน เเหลงอาหารในพนทใตดน เเหลงอาหารในพนทมากมายทคาดไมถ�ง เชน ชาเขยว ขาว เนอวว เปนตน197

...As anticipated by outsiders, the outcome of this-restricted conference was that the IAEA annouced no major structural changes to the nuclesr safety system...


96 97

ในเดอนมถนายน พ.ศ.2550 ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศจดการใหบรการชวยเหลอดานการทบทวนกฎเกณฑแบบบรณาการ(RegulatoryReviewServicemis-sion) แกประเทศญปน โดยมวตถประสงคเพอ “ชวยใหเจาหนาทของรฐสามารถออกบทบญญตและกฎหมาย และใหมวธการบงคบใชกฎหมายทสอดคลองกนเพอความปลอดภยทกดาน”ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศยงกลาวอกวากระบวนการดงกลาวจะ “เปนเครองมอทไดรบการตอบรบอยางมประสทธภาพทสดในการบงคบใชตามมาตรฐานของทบวงฯ”

กอนเกดมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาและอบตเหตทางนวเคลยรทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศชนชมประเทศญปนอยางลนเหลอในเรองของกระบวนการควบคมความปลอดภยดานนวเคลยรทเชอถอไดและมประสทธภาพสมบรณโดยไดกลาวไววาประเทศอนๆควรจะเรยนรจากประเทศญปนในการบงคบใชมาตรการปองกนอบตเหตรายแรงทเหมาะสมในการด�าเนนการเตาปฏกรณนวเคลยรรายงานของเราไดแสดงใหเหนวาแททจรงแลวมใชเชนน�นเลย

รายงานการตรวจสอบโดยคณะทำางานจากทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศสรปประเดนสำาคญได 3 ประการ และไดสรปวา “ประเทศญปนไดมการเตรยมพรอมขอบขายดานความปลอดภยทางนวเคลยรทงทางรฐและทางกฎหมายทเขาใจไดงาย และโครงรางกฎเกณฑขอบงคบทมอยในปจจบนไดรบการปรบปรงแกไขใหดข�นและจะพฒนาตอไปเรอยๆ”199 และยงไดสรปอกวา “องคประกอบดานความปลอดภยทสำาคญทกประเดนไดรบการตรวจสอบอยางสมำาเสมอทงโดยผรบสมปทานสมำาเสมอทงโดยผรบสมปทานเสมอทงโดยผรบสมปทานและสำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปน” และกลาววาปฏบตการณทดทสดของประเทศญปนคอ “การดำาเนนงานในสถานการณรายแรงนไดรบการตรวจสอบโดยละเอยด และไดมการบงคบใชกฎเกณฑมาตรการการรบมอแกผรบสมปทานแลว”200

เพยงหน�งเดอนหลงจากรายงานฉบบป พ.ศ. 2550 เกดเหตแผนดนไหวขนาด 7.3 รกเตอรทางชายฝงตะวนตกของประเทศญปนและสงผลกระทบตอเตาปฏกรณนวเคลยรซ�งกำาลงปฏบตงานอยจำานวน 7 เเหงของโรงไฟฟานวเคลยรคาชวาซาก-คารวะ ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศทำาการศ�กษาและประเมนเกยวกบบทเรยนทไดรบจากผลการตรวจสอบ ทวา นาเสยดายทไมมการชใหเหนบทเรยนจากเหตการณ แตทบวง ฯ กลบใชเหตการณนเปนตวอยางวาเตาปฏกรณนวเคลยรทปลอดภยควรจะเปนอยางไร ในชวงทเกดแผนดนไหวอานภาพสง

“โครงสรางดานความปลอดภย ระบบ และองคประกอบตางๆ ของโรงไฟฟานวเคลยรดเหมอนวาจะยงอยในสภาพปกตทวไป นบวาดกวาทคาดไวมากส�าหรบเหตแผนดนไหวทมความรนแรงขนาดน� และไมมรองรอยความเสยหายใหเหน... คณะผแทนพบวาไมมความคดเหนทเปนเอกฉนทจากสมาคมวทยาศาสตรถงสาเหตของการเคลอนไหวของแผนดนเปนวงกวางอยางทไมคาดฝน ณ บรเวณโรงไฟฟานวเคลยร ในระหวางเหตแผนดนไหวในเดอนกรกฎาคมพ.ศ.2550และดวยเหตน�จงจ�าเปนตองมมาตรการปองกนทจ�าเปนในการทจะรบมอกบเหตการณทอาจเกดข�นในอนาคตได”201

ตอมา ในปพ.ศ. 2553 เปนเวลา 1 ปกอนเกดเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจ ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศจดการประชมเชงปฏบตการระหวางประเทศและสรปวา ในป พ.ศ. 2550 ปญหาโรงไฟฟานวเคลยรคาชวาซาก-คารวะไดรบการตรวจสอบโดย สำานกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนองคกร ดานความปลอดภยพลงงานนวเคลยรแหงญปน บรษทเทปโก สถาบน และมหาวทยาลยซ�งมความเชยวชาญอกหลายแหง รวมถ�งผเชยวชาญจากสาขาตางๆ พบวากฎขอบงคบตางๆ ลวนแลวแตไดรบการตรวจสอบและนำาไปประยกตใชไดอยางเหมาะสมทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศลมเหลวในการจดการกบปญหาดานสถาบนและความดอยประสทธภาพ

ในกระบวนการบงคบใชกฎขอบงคบดานนวเคลยรของญปน ยอนกลบไปในป พ.ศ. 2550 ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกลาวชนชมประเทศญปนใหเปนตวอยางแกองคกรผควบคมและบงคบใชบทบญญตและรฐบาลอนๆ ปฏบตตาม ทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศกลาววาบทเรยนทไดรบจากเหตแผนดนไหวครงกอนๆ ไดรบการตรวจสอบแลวอยางเหมาะสม และการตรวจสอบความปลอดภยจากเหตแผนดนไหวไดมความเขมงวดมากข�นสำาหรบโรงไฟฟานวเคลยรในประเทศญปนและทวโลก ทวา ผานพนไปเพยง 4 ป เตาปฏกรณทนาจะมความแขงแกรงทนทานเหลานกลบเกดการหลอมละลายและมการแพรกระจายของกมมนตรงสครงยงใหญ

เหลอเพยงคำาถามทวา คณคาของคณะกรรมการตรวจสอบจากทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศในเดอนมกราคม พ.ศ.2555 ทมตอประเทศญปนคออะไร โดยอางวา การตรวจสอบครงนมข�นเพอตรวจสอบคณภาพของระบบทดสอบภาวะวกฤต (stress tests) ของเตาปฏกรณนวเคลยรในญปน ซ�งเปนเงอนไขกอนเปดใชงานอกครง ไมนาประหลาดใจททบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศใหการรบรอง

“เราสรปไดวาขอบงคบของส�านกงานความปลอดภยนวเคลยรและอตสาหกรรมญปนตอโรงไฟฟานวเคลยรและกระบวนการตรวจสอบเพอประเมนความปลอดภยโดยรวม(ComprehensiveSafetyAssessments)มความสอดคลองกบมาตรฐานความปลอดภยททบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศไดก�าหนดไวคณะกรรมการตรวจสอบพบวาข�นตอนการตรวจสอบของประเทศญปนมวธปฏบตทดและไดมการปรบปรงพฒนา�งจะชวยเพมประสทธภาพโดยรวมแกกระบวนการดงกลาว”202

Japan as an Example ประเทศญปนในฐานะตวอยาง


98 99

มหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจไดพสจนใหเหนแลววา ทฤษฎดานความปลอดภยทางนวเคลยรของภาคอตสาหกรรมนวเคลยรเปนเทจ จากหลกฐานในประวตศาสตร เชน โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา เชอรโนบล และเกาะทรไมล แสดงใหเหนวาอบตเหตรายแรงดานนวเคลยรสามารถเกดข�นทไหนกไดในโลกในรอบทศวรรษ การเกดอบตเหตในเตาปฏกรณนวเคลยรอยางเปนประจำาน ขดแยงกบคำากลาวอางของภาคอตสาหกรรมนวเคลยรทวา เหตการณเหลานจะเกดข�นไดเพยง 1 ครงในรอบ 250 ป

บทเรยนหนง�งสามารถเรยนรไดจากอบตเหตทางนวเคลยรทเกดข�น��าแลว��าอกไดกคอการประเมนความ��าแลว��าอกไดกคอการประเมนความแลว��าอกไดกคอการประเมนความ��าอกไดกคอการประเมนความอกไดกคอการประเมนความเสยงดานนวเคลยรของภาคอตสาหกรรมมไดมการพจารณาถงความลมเหลวแหงสถาบน

ในขณะทมนษยและทาทของกลมสถาบนเปนสาเหตหลกทกอใหเกดอบตเหตในเตาปฏกรณนวเคลยร อนกรมแหงความลมเหลวแหงสถาบนนเปนการจดฉากใหเกดภยพบตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ไมวาจะเปนระบบทเออใหภาคอตสาหกรรมนวเคลยรสามารถออกกฎระเบยบควบคมตนเองได ความเชอมนในตนเองจนมากเกนไปของผประกอบการดานพลงงานนวเคลยร และพนฐานทศนคตทเพกเฉยตอความเสยงดานนวเคลยรและการละเลยตอหลกฐานขอพสจนทางวทยาศาสตร

มาตรฐานสำาหรบการควบคมตนเองซ�งมผประกอบการดานนวเคลยรเปนผวางไวนน สามารถพบไดในทตางๆทวโลก ดงเชนกรณมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจไดแสดงใหเหนวาคำากลาวอางถ�งความปลอดภยของผประกอบการอตสาหกรรมนวเคลยรและผมอำานาจควบคมและออกบทบญญตในระดบสากลและระดบประเทศนน ลวนแลวแตเปนความเทจ เราสามารถเรยนรบทเรยนไดหลายขอจากความลมเหลวของสถาบนซ�งนำาไปสมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา ดงน

ความเปนอสระในการออกกฎขอบงคบ-------->ความลมเหลวของผมอ�านาจในการควบคมและก�าหนดขอบงคบในการทจะเตรยมปองกนและการยอมรบและบงคบใชมาตรฐานเกยวกบความเสยงทอาจเกดข�นตอสาธารณะเปนสาเหตส�าคญของการเกดมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาความลมเหลวน�สวนหนงเกดจากการทนโยบายจากผมอ�านาจในการควบคมและก�าหนดขอบงคบมความสอดคลองอยางใกลชดกบนโยบายของรฐบาลโดยมวตถประสงคเพอสงเสรมนโยบายดานนวเคลยรอกท�งยงเกดจากความสมพนธใกลชดทมตอผประกอบการดานนวเคลยรจากการทเทคโนโลยดานนวเคลยรมความเปนเฉพาะดานและตองการความช�านาญพเศษสงผลใหภาคอตสาหกรรมนวเคลยรเกดความใกลชดกบผมอ�านาจควบคมและออกบทบญญตดานนวเคลยรเพอเปนการตอตานแนวโนมทจะสรางความสมพนธระหวางสององคกรน�จ�าเปนตองมการแบงแยกนโยบายและโครงสรางทเขมงวดเพอแยกภาคอตสาหกรรมนวเคลยรใหออกจากผมอ�านาจควบคมความปลอดภยดานนวเคลยรใหท�าหนาทควบคมไดอยางเตมท

การประเมนความเสยงตามทปรากฏและการสอสาร-------->รฐบาลและผมอ�านาจควบคมในระดบนานาชาตควรประเมนทบทวนระเบยบวธการทใชในการประเมนความเสยงดานนวเคลยรโดยค�านงถงบนทกสถานการณจากประสบการณจรงในขณะทผสนบสนนพลงงานนวเคลยรอางวาการหลอมละลายมโอกาสเกดข�นเพยง1คร�งในรอบ250ปทวาจากสงทไดประสบกลบพสจนวาโลกสามารถคาดหมายการเกดอบตเหตรายแรงในเตาปฏกรณนวเคลยรได1คร�งในรอบสบปขอมลทถกตองเชนน�จะชวยใหประเทศทวโลกสามารถตดสนใจเกยวกบอนาคตดานพลงงานของตนได

การมสวนรวมของสาธารณชน-------->ดงทไดประจกษจากเหตการณในประเทศญปนสาธารณชนเปนผรบเสยงภยจากอบตเหตทางนวเคลยรในขณะทผควบคมและออกบทบญญตดานนวเคลยรและผประกอบการมองความเสยงจากเตาปฏกรณนวเคลยรเปนเพยงปญหาดานคณตศาสตรโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมาไดอจใหความชอบธรรมแกสาธารณชนทจะมความแคลงใจตอค�ากลาวอางเกยวกบความเสยงเหลาน�การใหสาธารณชนมสวนรวมมากข�นจะตองกลายเปนสวนหนงของกระบวนการในการคดและตดสนใจมากกวาจะเชอถอปรากฏการณหองเสยงสะทอนทสงเสรมความเชออยางคนตาบอดของภาคอตสาหกรรมนวเคลยรทวาอบตเหตรายแรงดานนวเคลยรไมมความเปนไปไดทจะเกดข�น

ความปลอดภยดานนวเคลยรทเขมงวดและการตรวจสอบการยดอายการใชงาน--------->เตาปฏกรณนวเคลยรทวโลกจ�าเปนตองมการตรวจสอบทบทวนการออกแบบทเขมงวดตามมาตรฐานททนสมยและตามขอเทจจรงใหมๆทพบหลงจากเกดการหลอมละลายของเตาปฏกรณนวเคลยร3เเหงของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาไดอจเมอมความเสยงเขามาเกยวของการทบทวนดานความปลอดภยของเตาปฏกรณนวเคลยรและการยดอายการใชงานเปนตลอดชวตไมควรจะไดรบการอนมต

(อารนกนเดอรเ�นเปนหวหนาวศวกรของบรษทแฟรวนดบรษททปรกษาดานวศวกรรมและกฎหมายในรฐเวอรมอนทประเทศสหรฐอเมรกามความเชยวชาญดานการวเคราะหวศวกรรมพลงงานนวเคลยร�งมกไดรบเชญในฐานะพยานผมความเชยวชาญดานพลงงานนวเคลยรและมกเขาใหปากค�าตอคณะกรรมการควบคมความปลอดภยทางนวเคลยร(NuclearRegulatoryCommission)กอนหนาน�เขาเคยเปนรองประธานอาวโสในบรษทอตสาหกรรมนวเคลยรผรบสมปทานกจการดานเตาปฏกรณนวเคลยรและเขายงเปนเจาของกรรมสทธสทธบตรดานความปลอดภยทางนวเคลยรอกดวย)

CONCLUSIONS

CASE

STUD

Y


100 101

นายชน โอกาวารา และนางทตส�โกะ โอกาวารา (อาย 55 และ 57 ป) เปนหวงอนาคตของไรเกษตรอนทรยซ�งเปนพนทเพาะปลกของครอบครวมากวา 6 รนหรอมากกวา 130 ป พวกเขามลก 5 คน และคาดหวงใหลกชายคนโตมาสบทอดประเพณและประกอบอาชพเกษตรกรรมในไรเกษตรอนทรยของครอบครว ในเมองฟเนฮก อำาเภอฟกชมาตอไป พวกเขาเพาะปลกพชผกและขาวกวา 50 ชนด และยงเลยงววและไกอกดวย ผลตผลสวนใหญทไดจะนำาไปขายในทองถนแมวายอดขายจะลดลง พวกเขาไดทำาการทดสอบพชผลทางการเกษตรและพนดนอยางสมำาเสมอดวยตวเองตงแตเกดอบตเหตโรงสมำาเสมอดวยตวเองตงแตเกดอบตเหตโรงเสมอดวยตวเองตงแตเกดอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาเปนตนมา

ครอบครวนหวงวาวธการทำาเกษตรกรรมแบบอนทรย จะชวยใหมนใจไดวาผนดนของพวกเขาจะไมไดรบผลกระทบจากกมมนตรงสมากเทยบเทากบพนทการทำาเกษตรกรรมแบบดงเดม (conventional farms) พวกเขาไดรบอนญาตใหกลบไปยงพนททำาการเกษตรของตน และแมวาจะเกดอบตเหตในโรงไฟฟานวเคลยรและความวตกกงวลตางๆ พวกเขากยงคงมองไปสอนาคต นายโอกาวาราจ�งตดสนใจทจะทำาไรในพนทเกษตรของครอบครวตอไป

“ถาผมยายไปทำาฟารมเกษตรอนทรยทอน ผมตองใชเวลาในการเตรยมดนใหมอก 20 ถ�ง 30 ป ตอนนผมอาย 55 ปแลว และถาจะตองใชเวลานานขนาดนนในการเตรยมดน ถ�งเวลานนผมกอาย 75 ป การทงทนไปแลวเรมตนทอนใหมนน แทบจะเปนไปไมไดเลย”

อบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลเมอ 25 ปกอนไดทำาใหครอบครวโอกาวารามความเขาใจตอภยอนตรายจากอบตเหตดานนวเคลยรมากกวาคนสวนใหญ หลงจากเกดเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลไดไมนาน นางโอกาวาราไดใหกำาเนดแกลกคนแรก จ�งไดซอเครองตรวจวดระดบกมมนตรงสมาไวใชอานคาความเขมขนของกมมนตรงส เพราะเธออาศยอยใกลกบโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาและมความวตกกงวลตออบตเหตโรงไฟฟาทอาจเกดข�นได

อพยพจาก - เมองฟเนอกอพยพไปยง - เมองโครยามา เปนเวลา 5 วน

นายและนาง โอกาวารา

“ฉนคลอดลกสาวหลงจากทเกดมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรเชอรโนบลพอด แมวาประเทศญปนจะอยหางออกไปถ�ง 8,000 กโลเมตร กยงสามารถตรวจพบคากมมนตรงสได ขาวนทำาใหฉนกลว เพราะฉนอยในชวงใหนมลกพอด โรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาตงอยหางจากบานของฉนไปทางทศตะวนออกเปนระยะทางราว 40 กโลเมตร ฉนเลยรส�กวตกกงวลมาก

ฉนเรมจะหาขอมลดวยตนเองและแบงปนสงทฉนไดเรยนรมาเกยวกบiความเสยงในการใชพลงงานนวเคลยรใหกบญาตพนองและเพอนๆ รบร แตเมอเวลาผานไปฉนกเรมหางจากกลมเคลอนไหวตอตานนวเคลยร เพราะฉนเรมจะยงกบการเลยง

ลก 5 คนของฉน”

บายวนท 15 มนาคม เปนเวลา 4 วนหลงเกดเหตแผนดนไหวและส�นาม สญญาณเตอนระดบกมมนตรงสของครอบครวดงข�น และยงคงดงรวอยอยางนน เครองสงสญญาณแสดงระดบกมมนตรงสทเพมสงข�นอยางตอเนอง สำาหรบครอบครวโอกายามาแลว นเปนชวงเวลาทนาสะพร�งกลวอยางยง

นางโอกายามาตระหนกถ�งภยนตรายจากพลงงานนวเคลยร จ�งไดเดนทางไปยงประเทศเยอรมนในเดอนพฤศจกายน เพอรวมกบเกษตรกรคนอนๆ เพอเปดเผยขอมลในการประทวงตอตานการสงขยะนวเคลยรจากประเทศฝรงเศสไปยงเมองกอรเลเบน (Gorleben)

“ตงแตอดตจนถ�งปจจบน ฉนตอตานการใชพลงงานนวเคลยร แตไมไดทำาอะไรมากนก แลวตอนนกเกดอบตเหตอนเลวรายอยางน ฉนเรมจะรส�กวาถาฉนไมทำาอะไรตงแตตอนน แลวเมอไหรถ�งจะไดทำาเลา ถาเราไมลงมอทำาอะไรสกอยาง แลวใครจะมาทำาใหเรา ทกๆ วน ฉนกไดแตคดวาฉนควรจะทำาอะไรบาง ฉนตดสนใจวาจะตองพยายามทำาอะไรกได แมวาจะเปนเรองเลกนอย อะไรกไดทฉนสามารถชวยได”

ต�งแตอดตจนถงปจจบนฉนตอตานการใชพลงงานนวเคลยรแตไมไดท�าอะไรมากนกแลวตอนน�กเกดอบตเหตอนเลวรายอยางน�ฉนเรมจะรสกวาถาฉนไมท�าอะไรต�งแตตอนน�แลวเมอไหรถงจะไดท�าเลา

CASE

STUD

Y


102 103

อพยพจาก - เมองอตาเตะอพยพไปยง - เมองฟกชมา

นาย เคนตะ ซาโต

พวกเราอยากจะยายออกไปแตเราไมสามารถทอดท�งปยาตายายทยงคงอยากจะอยในสถานททพวกเขาพ�านกอาศยอยมาเปนเวลานานน�เราไมสามารถอพยพแคตวเราเองไปได

วนท 21 มนาคม พ.ศ.2554 เปนระยะเวลา 10 วนหลงเกดเหต มหนตภยโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรฟกชมา นายเคนตะซาโต (อาย 29 ป) เรมทำาการกดดนรฐบาลโดยใหขอมลทเปนขอเทจจรงเกยวกบอบตเหตดงกลาวใหแกประชากรทอาศยอยใกลเคยงหมบานอตาเตะ ซ�งเปนบานเกดของเขา ขณะนเขามผตดตามในโปรแกรมทวตเตอร (Twitter) ราว 6,000 คน

ในชวงแรกหลงจากเกดอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยร นายซาโตเรมรส�กกงวลวา เขาจะสามารถกลบไปทำางานไดหรอไม หลงจากไดอานรายงานเรองความปลอดภยในพนทรอบๆ หมบานทเปนบานเกดของเขาแลว ขอมลทเขาไดพบเหนในอนเตอรเนตขดแยงกบขอมลทไดรบจากทางการซ�งไดทำาการเผยแพรผานทางสอมวลชนตางๆ เชน ผานทางโทรทศน เขตหวงหาม (exclusion zone) รอบๆ สถานทเกดมหนตภยโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมามรศมพนท 30 กโลเมตร ในขณะทเมองอตาเตะอยหางออกไปจากโรงไฟฟานวเคลยรราว 45 กโลเมตร

เขาไมแนใจวาจะกลบไปยงเมองอตาเตะไดหรอไม เนองจากไมแนใจเรองความถกตองในการอานคากมมนตรงสเขาไมรวากมมนตรงสนนมาจากทศทางใด และคาทไดมความหมายวาอยางไร แตจากการทเขาทำางานเปนลกนองของพอ ลกชายของผจดการจะไมกลบไปทำางานไดอยางไร ในขณะทลกนองคนอนๆ ตางกกลบไปทำางานกนหมดแลว

“อตาเตะ เปนสถานททคณไมสามารถแสวงหาขอมลไดมากนก ผเฒาผแกทนมกจะรบขาวสารจากโทรทศน และหนมสาวกรบขาวสารจากอนเตอรเนต พอพอผมไดยนมาวาเขตอพยพอยในรศม 30 กโลเมตรรอบๆ โรงไฟฟานวเคลยร แลวหมบานของเรากอยหางออกมา พอผมกคดวาเมองของเราปลอดภยดแลว” นายซาโตไมพำานกอยในหมบานอตาเตะอกตอไป เขาลาออกจากงานและยายกลบไปอยเมองฟกชมา เพอทจะทำาการรณรงค

บทความทเกยวกบการรณรงคของเขาไดรบการตพมพในวารสารวอลทสตรเจอรนล (Wall Street Journal) แตเขากยงรส�กไมสบายใจและรส�กวาตองรบผดชอบในการหาขอมลเพมเตมใหมากข�น โดยเฉพาะเพอเปนการปกปองเดกๆ ในเมองอตาเตะ จากการโตตอบผานโปรแกรมทวตเตอร (Twitter) ทำาใหเขาไดรบขาวสารขอมลมากข�นวาตวเลขทบงบอกระดบกมมนตรงสนนมความหมายแทจรงวาอยางไร

“แมวาผสงอายจะยงคงอาศยอยทเดมและเกดอาการเจบปวย ในอก 20 หรอ 30 ป พวกเขาเหลานกตองอยในวยทตองตายจากไปอยด แตสำาหรบพวกเดกๆ แลว ถาหากพวกเขาเกดเจบปวยข�นมา นนจะกลายเปนเรองใหญ พวกเรา(เดกรนใหม)อยากจะยายออกไป แตเราไมสามารถทอดทงปยาตายายทยงคงอยากจะอยในสถานททพวกเขาพำานกอาศยอยมาเปนเวลานานน เราไมสามารถอพยพแคตวเราเองไปได”

สำาหรบนายซาโตแลว ผลกระทบจากอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรครงนมไดสงผลกระทบตอผคนเทานน แตเปนการ

เปลยนแปลงชวตทงชวตเลยทเดยว เขากลาวดวยความอาลยวาเขาเตบโตมาในชนบท และเขาอาจจะไมสามารถกลบไปใชชวตในแบบเดมทเขาเคยรจกไดอกแลว

“ผมมกจะไปเทยวตามภเขาและเกบผกปาในชวงพกกลางวนแลวนำามาทำาเปนเทมประ ขณะนมการเคลอนไหวเรยกรองใหมการขจดกมมนตรงสเพอใหสามารถอพยพยายกลบมาอยทเดมได แตถ�งแมวาจะมการขจดกมมนตรงสในภเขาไปแลว เมอไหรละทเราจะสามารถกลบไปเกบและกนเหดและผกปาเหลานไดอก ไมมทางรไดเลย

ตอนผมเปนเดก ผมมกจะเขาไปในภเขาและเรยนรดวยตวผมเองวาเหดชนดไหนกนได ชนดไหนกนไมได มแมนำาสายหน�งนำาสายหน�งสายหน�งไหลผานในบรเวณนน และผมกไดเรยนรวาบรเวณไหนทปลาชอบไปรวมกลมกนอย จะพดเลยกไดวาธรรมชาตไดเลยงดผมมา”

CASE

STUD

Y


104 105

อพยพจาก - เมองฟกชมาอพยพไปยง - เมองฮอกไกโด เปนเวลา 1 เดอน

นาง อากโยะ ซสก

ฉนรสกกงวลเพราะหลายๆคนไดอพยพออกไปแลวคนทคดวาไมควรอยทนกไดอพยพออกไปกนแลวแตมนยากส�าหรบฉนเพราะฉนยงตองดแลลกชายฉนจงไมคดทจะลาออกจากงาน

เมอตอนเกดเหตแผนดนไหว คลนยกษส�นาม และ มหนตภยโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร นางอากโยะ ซสก (อาย44 ป) อาศยอยในเมองฟกชมากบสามและลก 3 คน อบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรทำาใหครอบครวของเธอตองแตกแยกและสงผลอนใหญหลวงตอชวตของเธอ

ในชวงตนของวกฤตการณนน นางซสก ซ�งทำางานในบรษทเภสชกรรมแหงหน�ง พบวาการแสวงหาขอมลทชดเจนเกยวกบภยอนตรายจากอบตเหตครงนเปนเรองยากเยน และไดพบถ�งความแตกตางอยางมากระหวางขอมลในอนเตอรเนต เมอเปรยบเทยบกบขอมลทไดรบจากหนงสอพมพและโทรทศน

“ตงแตไหนแตไร ฉนชอบซอสนคาทไมมสวนผสมของยาฆาแมลง และตอนนฉนกพยายามจะซอสนคาทปราศจากกมมนตรงสแตมนมกจะไมมระบไวบนฉลาก”

เหตการณนมไดสงผลตอพฤตกรรมการจบจายของเธอเทานน แตยงสงผลกระทบตอทงครอบครวของเธออกเชนกน นางซสก เมอเกดอบตเหตโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาในระยะแรกแมของนางซสกโทรหาเธออยางนอยวนละ 2 ครง เพอถามไถถ�งความปลอดภยของครอบครวเธอ ทงแมและนองสาวของนางซสกซ�งอาศยอยในเมองฮอกไกโดไดชกชวนใหเธอยายไปอยทนน แตครอบครวของเธอไดตดสนใจวาสมาชกสวนใหญจะยงคงอยในเมองฟกชมาดวยเหตผลเรองการศ�กษาของลกชายคนโต ลก 3 คน ลกชายคนโตกำาลงศ�กษาอยมธยมศ�กษาปท 6 ลกสาววย 13 ปกำาลงศ�กษาอยชนมธยมศ�กษาปท 1 และลกสาวคนเลกวย 5 ขวบกำาลงจะเรมเขาโรงเรยน

“เหตผลทเรายงคงอยทนกเพราะเขาเรยนอยมธยมศ�กษาปท 6แลว เปนปสดทายกอนจะเขาเรยนในมหาวทยาลย และถาคณรวาระบบการศ�กษาของญปนเปนอยางไร คณกจะเขาใจวานเปนปทยากเขญทสดแลว และฉนกจะไมยายและไมทงเขาไวทนแนนอน แตฉนกรส�กกงวล เพราะหลายๆ คนไดอพยพออกไปแลว คนทคดวาไมควรอยทนกไดอพยพออกไปกนแลว แตมนยากสำาหรบฉน เพราะฉนตองดแลลกชาย ฉนไมจ�งไมคดทจะลาออกจากงาน แลวกยงมประเดนเรองเงนอก เราเลยยงไมมแผนการณอะไรทจะยายออกจากเมองนในตอนน”

แมกระนน ลกสาววย 13 ปของเธอไดไปอาศยอยกบญาตในเมองฮอกไกโดแลว หลงจากทครอบครวซสกไดไปเยอนทนนในชวงฤดรอน นางซสกคาดวาจะไดเจอหนาลกสาวอกครงกตอเมอถ�งฤดใบไมผล

“กอนทลกสาวจะไปจากทน เธอตองเปลยนวธการใชชวต ไมวาจะในเรองการไปโรงเรยน กลบบาน และเรากจะไมออกไปขางนอกอก ฉนอยากใหเธออพยพไป จะไดรส�กปลอดภย สวนลกสาวคนเลกกจะเรมเขาเรยนชนประถมแลว เรากกำาลงมองหาโรงเรยนทงทนและทฮอกไกโด ในเวลานชวตของเราเหมอนหยดชะงกงน”

CASE

STUD

Y


106 107

อพยพจาก - เมองโอกมา มาจอพยพไปยง - เมองอเซกาวา

นาง อาโยโกะ โอกะ

ในทสดตอนสามทมครงเรากไดยนวทยประกาศวาใหมการอพยพภายในรศม3กโลเมตรและใหผทอาศยอยในรศม10กโลเมตรอยแตภายในบานของตนในชวงเวลาน�นฉนกรเลยวาอบตเหตพลงงานนวเคลยรไดเกดข�นแลวจรงๆ

นางอาโยโกะ โอกะ (อาย 39 ป) เกษตรกรและประชากรจากหมบานโอกมา มาจ ไดอพยพจากบานใหมทเพงสรางเสรจ เมอเกดภยพบต เธออาจไมสามารถกลบไปสบานหลงนได เนองจากบานหลงนตงอยหางจากโรงไฟฟานวเคลยรไดอจเพยง 7.5 กโลเมตร และไดถกประกาศใหเปนเขตหวงหามแลว

นางโอกะและสามเพงจะสรางบานหลงใหมซ�งใหเพอนชวยออกแบบตามความตองการจนแลวเสรจ พวกเขาเพงจะยายเขาไปอยบานหลงน บานหลงนสรางจากไมทไดจากปาในทองถน เปนบานประหยดพลงงาน ใชพลงงานแสงอาทตย และมบอนำาเปนของตนเองอกดวย นำาเปนของตนเองอกดวย เปนของตนเองอกดวย

วนท 11 มนาคม พ.ศ.2554 นางโอกะอยในโรงชางไมเพอพดคยเรองการตกแตงบานในขณะทเกดเหตแผนดนไหว หลงจากนนไฟฟาไดดบลง นางโอกะตระหนกวาบางสงรายแรงกำาลงเกดข�น เธอรส�กกงวลวาอาจจะเกดอบตเหตดานพลงงานนวเคลยรได

“พวกเราขบรถออกมาเปนระยะทาง 5 และ 10 กโลเมตร เพอหาสญญาณวทย เพราะเราตองการรบรขาวสาร แตกไมมสญญาณเลยในทสด ตอนสามทมคร�ง เรากไดยนวทยประกาศวาใหมการอพยพภายในรศม 3 กโลเมตร และใหผทอาศยอยในรศม 10 กโลเมตรอยแตภายในบานของตน ในชวงเวลานน ฉนกรเลยวาอบตเหตพลงงานนวเคลยรไดเกดข�นแลวจรงๆ”

คสามภรรยาจำาเปนตองตดสนใจครงยงใหญในชวต“พวกเราตองการกลบไปยงหมบานและบอกเพอนๆ และเพอนบานใหอพยพ พวกเรารวาสนขของเราถกลามไวทบาน”

แตนางโอกะและสามคดวา พวกเขาตองขบรถมงหนาตอไป การกลบไปเปนสงทอนตรายเกนไป พวกเขาขบรถไปยงบานของเพอนเปนระยะทาง 40 กโลเมตร ณ ทแหงน พวกเขาไดดโทรทศนและไดรบรจรงๆ วาโรงไฟฟานวเคลยรไดระเบดแลวเชนเดยวกบคนอนๆ ในพนทนน

นางโอกะมโอกาสถ�ง 3 ครงทจะกลบไปยงบานของตน แตเธอกไมควาโอกาสเหลานน โดยเชอวาการกลบไปยงพนททไดรบการปนเปอนนนไมใชเรองงายแนนอน สามของเธอเลอกทกลบไปดสภาพบาน เมอมการอนญาตในเขาไปในพนทเปนครงทสอง

“สภาพบานดปกตด ไมพงลงมาหลงจากการเกดอาฟเตอรชอค แตพนดนทเราอยากจะใชทำาเกษตรกรรมและทงหญาเละเทะไปหมด มหญาข�นรกเตมไปหมด”

สนขของนางโอกะหายตวไปอยางไรรองรอย เธอไมรวามนจะเปนตายรายดอยางไร ปลอกคอมนหก อาจมคนมาชวยปลอยมนออกไปหรอมนอาจจะหนไปเองกได

ระดบกมมนตรงสในเขตหวงหามยงคงมระดบสงอย นางโอกะไมรเลยวาเมอไหรจะสามารถกลบเขาไปไดอก ตงแตเกดอบตเหตครงนน พวกเขาไดยายทอยหลายครง ทงไปยงบานญาตและศนยพกพงตางๆ ขณะน นางโอกะอาศยอยใน

อพารตเมนทเลกๆ ในเมองไอซ ซ�งตงอยหางไกลจากบานของเธอ

ขณะน สามของนางโอกะหางานทำาไดแลว และพวกเขาไดรบเงนชดเชยจากกองทนของบรษทเทปโก (Tepco) ซ�งเปนเจาของโรงไฟฟานวเคลยรในจงหวดฟกชมา ซ�งไดกอตงข�นรวมกบบรษทนานาชาต

“ฉนอยากจะอยในชมชนโอกมะ มาจตอไป แตฉนกไมมนใจวาจะเปนไปได จากสภาพภมอากาศในญปนแบบน บานไมของเราจำาเปนทจะตองไดรบการซอมแซม เมอเวลาผานไป 10 ป พนทเพาะปลกกจะอยในสภาพยำาแย การขจดกมมนตรงสยำาแย การขจดกมมนตรงสแย การขจดกมมนตรงสจากพนททงหมดทำาไดยากมาก ไมแนนะ วนหน�งเราอาจจะกลบไปกไดเมอระดบกมมนตรงสลดลง จนเราสามารถเพาะปลกกได”


108 109

อพยพจาก - เมองฟกชมาอพยพไปยง - ไมอพยพ

นาง โยโกะ ทนจ

ฉนปด[โรงเรยน]ทนทเมอเกดอบตเหตนวเคลยรเปนเวลา4วนและในตอนน�นพวกเขากขอใหฉนเปดเรยนตอไปแตฉนพดวาเพอเหนแกเดกๆใหฉนไดปดโรงเรยนสก4วนเถด

นางโยโกะ ทนจ (อาย 57 ป) ครใหญโรงเรยนเตรยมอนบาลมนาม ในเมองฟกชมา ยงคงเปดดำาเนนการโรงเรยนตอไปแมวาเธอจะอยากใหเดกๆ อพยพออกไปใหพนจากกมมนตรงสเหตผลทเธอยงคงเปดดำาเนนการโรงเรยนตอไปกเนองจากผปกครองนกเรยนจำานวน 165 คนชวยกนขจดการปนเปอนกมมนตรงสในโรงเรยนเพอใหมนใจวาโรงเรยนจะเปนทปลอดภยสำาหรบเดกทอยในวยทารกจนถ�งอาย 6 ป โดยทไมไดรบความชวยเหลอจากรฐบาลแตอยางใด

นางทนจ พยาบาลทผานการอบรม ยนยนทจะปดโรงเรยนเตรยมอนบาลของเธอเปนเวลา 4 วน หลงจากเกดเหตแผนดนไหว ตามตดดวยคลนยกษส�นาม และมหนตภยพลงงานนวเคลยรเพอเปนการปกปองเดกๆ ดวยความชวยเหลอจากพอของเดกคนหน�ง ซ�งมอปกรณวดระดบกมมนตรงส เธอสามารถรบรถ�งระดบกมมนตรงสภายนอกอาคารและในบรเวณสนามเดกเลนของโรงเรยนได

แมวาจะยงไมไดรบขอมลใดๆ จากรฐบาล ในเดอนมถนายน เหลาผปกครองไดมาชวยกนทำาความสะอาดสนามของโรงเรยน โดยไดรบความชวยเหลอจากเครอขายฟกชมาเพอการคมครองเดก (Fukushima Network for Saving Children) ซ�งเปนองคกรการกศลทองถน พวกเขาตองการใหเดกๆ สามารถกลบไปเลนขางนอกในสงแวดลอมทปลอดภยได

“หลงจากทพวกเขาทำาความสะอาดแลว พวกเราไดสงแบบสอบถามไปยงผปกครองเพอสอบถามวาพวกเขาคดวาควรใหเดกๆ ออกมาวงเลนขางนอกหรอไม ปรมาณกมมนตรงสไดลดลง 1 ใน 8 จากระดบทเคยเปน มผปกครองบางคนคดวาควร และบางคนกคดวาไมควร พวกเราเลยคดวาควรจะลดระยะเวลาทใหเดกออกไปวงเลนขางนอกลง

ผปกครองนำาเอาทรายบนผวหนาออกไปฝงในมมหน�งของโรงเรยน หลงจากทไดหอดนเหลานนไวดวยพลาสตก พวกเขา

ไดทำาความสะอาดหลงคาของโรงเรยนอกดวย”

ในชวงปดภาคเรยนฤดรอน ในทสด รฐบาลกไดสงโปสเตอรอธบายวธการเลนกลางแจงอยางไรใหปลอดภยมาใหแกโรงเรยน โดยเตอนวาใหหลกเลยงนำาในรางนำาหรอนำาบนใบนำาในรางนำาหรอนำาบนใบในรางนำาหรอนำาบนใบนำาหรอนำาบนใบหรอนำาบนใบนำาบนใบบนใบหญา ภาพเดกๆ ทมความสขในโปสเตอรอธบายวาตองปดฝนออกจากตวเองอยางไรเพอปองกนไมใหมการปนเปอนเขามาในตวอาคาร นางทนจไมแปลกใจทเหนวาโปสเตอรนเปนความชวยเหลอและแหลงขอมลเดยวทเธอไดรบจากรฐบาล

“อนทจรงแลว ฉนอยากใหเดกๆ ออกไปจากบรเวณนซะ แตเพราะพอแมของพวกเขาตองทำางานในบรเวณน พวกเขาตองการความชวยเหลอ พวกเขาตองการใหฉนเปดโรงเรยนตอไปฉนปดโรงเรยนทนทเมอเกดอบตเหตนวเคลยรเปนเวลา 4 วน และในตอนนนพวกเขากขอใหฉนเปดเรยนตอไป แตฉนพดวา เพอเหนแกเดกๆ ใหฉนไดปดโรงเรยนสก 4 วนเถดสงเดยวทพวกเขาสามารถทำาไดกคอปองกนไมใหมการบรโภคกมมนตรงสมากกวาเดม โดยตองมนใจวาเดกๆ ไดรบอาหารทไมไดประกอบจากวตถดบทไดอยากจงหวดน พวกเขาหยดใหเดกๆ ดมนมและใหรบประทานโยเกรตซ�งผลตจากทอนแทน”

CASE

STUD

Y


110 111

หลกการและการขานรบของประเทศสมาชกอาเ�ยนหลงเกดเหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมา

ประเทศ เปาหมายในการลดคารบอนไดออกไ�ด

โรงไฟฟานวเคลยร วนทใหการตอบรบ รปแบบของการตอบรบ

บรไน ไมมขอมล ยงไมม ไมมการตอบรบ ไมมการตอบรบ

กมพชา ไมมขอมล อยในระหวางการวเคราะหตนทนและผลประโยชนและการศกษาความเปนไปไดในการใชพลงงานนวเคลยร

ไมมการตอบรบ มรายงานวาก�าลงมองหาแหลงพลงงานน��าน��าและแหลงพลงงานธรรมชาตในการผลตกระแสไฟฟา

อนโดนเ�ย ภายในปพ.ศ.2563ลดใหไดรอยละ26(รอยละ19จากภาคพลงงานและรอยละ7จากการใชทดนและปาไม)และหากไดรบการสนบสนนจากตางประเทศจะลดใหไดถงรอยละ41(รอยละ15จากภาคพลงงานและรอยละ26จากการใชทดนและปาไม)

วางเเผนผลตกระแสไฟฟาจากโรงไฟฟานวเคลยรใหไดรอยละ4จากปรมาณกระแสไฟฟาทผลตไดท�งหมดภายในปพ.ศ.2593

16/3/2554 ไมมการเปลยนแปลงแผนการวจยเตาปฏกรณนวเคลยร3แหงและส�านกงานปรมาณแหงชาตของอนโดนเ�ย(BATAN)ยงมแผนทจะสรางเพมอก

สาธารณรฐประชาชนลาว ไมมขอมล ยงไมม ไมมการตอบรบ ไมมการตอบรบ

มาเลเ�ย สมครใจต�งเปาหมายทมเงอนไขไวทรอยละ40

วางเเผนผลดกระแสไฟฟาจากโรงไฟฟานวเคลยร1,000เมกะวตตแรกภายในปพ.ศ.2565และนาจะตดสนใจไดภายในปพ.ศ.2557

15/3/2554 ไมมการปรบเปลยนแผนการ

พมา ไมมขอมล ยงไมมทวาไดมรายงานในชวงทศวรรษทผานมาเกยวกบโครงการอาวธนวเคลยรทรวมมอกบประเทศรสเ�ยและปากสถาน

ไมมการตอบรบ ไมมการตอบรบ

ฟลปปนส ไมมขอมล มการกอสรางโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรบาทาน(Bataan)ในปพ.ศ.2519แตไมไดเปดด�าเนนการเนองจากเกดเหตการณภยพบตโรงไฟฟานวเคลยรเกาะทรไมล(ThreeMileIsland)ในปพ.ศ.2522เมอเรวๆน�พลงงานนวเคลยรไดกลบมาเปนทางเลอกดานพลงงานอกคร�ง

16/3/2554 รฐบาลยงคงศกษาทางเลอกดานนวเคลยรแตอทธพลอนแขงแกรงจากองคกรอสระอาจจะชวยชะลอแผนด�าเนนงานตางๆได

สงคโปร รอยละ16ต�ากวาการปลอยก�า�ทระดบต�ากวาการปลอยก�า�ทระดบกวาการปลอยก�า�ทระดบปกต(BAU)ภายในปพ.ศ.2563ข�นอยกบขอตกลงผกมดตามกฎหมาย(ขอมลอพเดทเมอวนท9พฤษภาคมพ.ศ.2554)

อยในระหวางศกษาความเปนไปไดเบ�องตน 17/3/2554 กระทรวงการคาและอตสาหกรรมสงคโปร(MTI)ประกาศวาจะด�าเนนการอยางระมดระวง

ประเทศไทย ต�งเปาลดการปลอยก�า�เรอนกระจกในภาคพลงงานใหไดมากทสดรอยละ30ต�งแตปจจบนจนถงปพ.ศ.2563หรอ77ลานตนตอป

วางแผนกอสรางโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร5แหงรวมก�าลงการผลตกระแสไฟฟา5,000เมกะวตตภายในปพ.ศ.2568

17/3/2554 หยดแผนการไวอยางไมมก�าหนดรฐบาลก�าลงศกษามาตรการรบมอกบเหตฉกเฉนและความเปนไปไดทโรงไฟฟานวเคลยรจะเปนเปาหมายในการกอการราย

เวยดนาม ภายในปพ.ศ.2544รอยละ5ของไฟฟาท�งหมดในประเทศจะผลตไดจากแหลงพลงงานทดแทน

วางเเผนกอสรางโรงไฟฟานวเคลยรแหงแรกดวยก�าลงการผลต4,000เมกะวตตภายในปพ.ศ.2563และเตาปฏกรณนวเคลยร14แหงภายในปพ.ศ.2573

16/3/2544 ไมมการเปลยนแปลงแผนการ


112 113

-เดอนตลาคมพ.ศ.2550คณะรฐมนตรในสมยรฐบาลพล.อ.สรยทธจลานนทเปนนายกรฐมนตรมมตอนมตมตของคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต(กพช.)ในรางแผนจดต�งโครงสรางพ�นฐานเพอการผลตไฟฟาพลงงานนวเคลยรมตครม.ดงกลาวไดอนมตงบประมาณมากถง1,800ลานบาทในชวง3ปแรก(พ.ศ.2551-2553)เพอใชในการจดต�งส�านกพฒนาโครงการโรงไฟฟานวเคลยร(สพน.)ในสงกดกระทรวงพลงงาน

-เดอนมนาคมพ.ศ.2553ในสมยรฐบาลอภสทธเวชชาชวะอนมตแผนพฒนาก�าลงผลตไฟฟาพ.ศ.2553-2573(พดพ2010)เพอสรางโรงไฟฟานวเคลยร5,000เมกะวตต

-เดอนกรกฎาคมพ.ศ.2553ในสมยรฐบาลอภสทธเวชชาชวะการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยไดรายงานผลการศกษาของบรษทเบรนแอนดโรสสรปพ�นททไดคะแนนสงสด5อนดบแรกในการกอสรางโรงไฟฟานวเคลยรคอ1)อ.สรนธรจ.อบลฯ2)ต.พนมรอกอ.ทาตะโกจ.นครสวรรค3)ต.ไมรดอ.คลองใหญจ.ตราด4)ต.คนธลอ.ทาชนะจ.สราษฎรธานและ5)ปากน��าละแมอ.ละแมจ.ชมพรน��าละแมอ.ละแมจ.ชมพรละแมอ.ละแมจ.ชมพร

-มนาคมพ.ศ.2554คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต(กพช.)ทมนายอภสทธเวชชาชวะนายกรฐมนตรเปนประธานมมตเลอนโครงการกอสรางโรงไฟฟานวเคลยรออกไป3ปเนองจากทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ<IAEA>ระบไทยยงไมพรอมสรางโรงไฟฟานวเคลยรประกอบกบการเกดเหตการณระเบดของโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมาทประเทศญปน

-มนาคมพ.ศ.2555เปนตนไปจบตารฐบาลยงลกษณชนวตรกบทศทางแผนพฒนาก�าลงผลตไฟฟาฉบบใหม�งก�าลงอยระหวางการปรบแกแผนพดพลาสดโดยหนวยงานดานพลงงานของภาครฐ

มองยอนนวเคลยร

ทผานมาคนไทยสวนหนงตดกรอบและกบดกการตดสนใจจากค�าโฆษณาชวนเชอของภาครฐทก�าลงบบทางเลอกในการจดการพลงงานใหจ�ากดเพยงแคเลอกหรอไมเลอกพลงงานนวเคลยรท�งๆทหากพจารณาจากขอมลโครงการวจยเรองการวเคราะหทางเลอกของแผนพฒนาก�าลงผลตไฟฟาเพอลดการปลอยก�า�เรอนกระจกจากสาขาพลงงานไฟฟาพบวาเมอเปรยบเทยบกบแผนพฒนาก�าลงผลตไฟฟาพ.ศ.2553-2573(พดพ2010)กบอก5แผนทางเลอกพลงงานตามตารางโดยเฉพาะอยางยงแผนพลงงานปลอดนวเคลยรคอ

มองขามนวเคลยร

แผนลดการปลอยก�า�เรอนกระจกลงรอยละ15

โดยไมมโรงไฟฟานวเคลยร(15%-ไมมนวเคลยร)

แผนลดการปลอยก�า�เรอนกระจกลงรอยละ30

โดยไมมโรงไฟฟานวเคลยร(30%-ไมมนวเคลยร)


114 115

ลดการปลอยก�า�เรอนกระจกไดรอยละ15และ30

ลดการปลอย�ลเฟอรไดออกไ�ดกวารอยละ50

ลดการปลอยไนโตรเจนออกไ�ดกวา1ใน3

ลดปรมาณฝนละอองประมาณรอยละ40

ลดการปลอยสารปรอทลงรอยละ75

ลดการการน�าเขาพลงงานรอยละ16.9

เพมมลคาการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจรอยละ5.6

เพมการจางงานกวา188,000ต�าแหนง

เปนผลดท�งตอสงแวดลอมและเศรษฐกจ

พนลานบาท

5,114.2 5,012.6 5,206.4 5,227.0 6,385.5 5,404.1

3,160.6 3,039.0 2,682.1 3,077.2 3,627.7 3,142.7

7,177.3 6,707.9 6,465.1 6,078.6 5,932.2 5,999.3

2,000.0

4,000.0

6,000.0

8,000.0

10,000.0

12,000.0

14,000.0

16,000.0

ตนทนผลกระทบภายนอก

ตนทนการน�าเขา

การเตบโตของจดพ

2010

พดพ

ควา

มเปน

ไปได

สงสด

-มนว

เคลย

ร

มนว

เคลย

ร15

%- ไมม

นวเค

ลยร

15%

-

มนว

เคลย

ร30

%- ไมม

นวเค

ลยร

30%

-

แผนพลงงานปลอดนวเคลยรจะท�าใหเกดการลดการปลอยก�า�เรอนกระจกและผลกระทบท�งดานเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมดงน�นหากรฐบาลและหนวยงานทเกยวของดานพลงงานด�าเนนการตามแผนดงกลาวจะท�าใหประเทศไทย


116 117

ประชาชนก�าลงมองขามนวเคลยรมงหนากาวสการปฏวตพลงงานหากแตนกการเมองกลบแกลงมองไมเหนการจดการพลงงานทจะเกดประโยชนกบประเทศชาตอยางแทจรง

ขอมลอางอง 1. เอกสารงบประมาณฉบบท 3 งบประมาณรายจายประจำาปงบประมาณ พ.ศ. 2554 เลมท 11 (1), สำานกงบประมาณ 2. รายงานการตดตามผลการดำาเนนการตามงบประมาณรายจายประจำาป พ.ศ. 2554, สำานกงานกรงเทพมหานคร, พฤศจกายน พ.ศ.2554 3. ศภกจ นนทะวรการและคณะ,โครงการวจยเรอง การวเคราะหทางเลอกของแผน พฒนากำาลงผลตไฟฟา เพอลดการปลอยกาซเรอนกระจกจากสาขาพลงงานไฟฟา สนบสนนโดย สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.), ตลาคม พ.ศ.2554

สดสวนของพลงงานไฟฟาทผลตไดในแตละทางเลอก

0.39.7 9.0 14.9

9.7

15.0 18.8 18.66.2 9.710.5

10.6 13.69.612.2 6.3

12.212.3 12.3

13.412.3

12.2

12.39.6 9.7

12.1

18.8

12.4

11.1 11.1 3.9 3.99.5

3.9

36.7 35.535.3 35.6 38.5 31.2

100.0

80.0

60.0

40.0

20.0

การใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

นวเคลยร

พลงงานหมนเวยน

พลงงานความรอน

น�าเขาพลงงาน

พลงงานน��าน��า

น��ามนมน

ถานหนลกไนต

ถานหน

ก�า�ธรรมชาต

รอยละ

2010

พดพ

ควา

มเปน

ไปได

สงสด

-มนว

เคลย

ร

มนว

เคลย

ร15

%- ไมม

นวเค

ลยร

15%

-

มนว

เคลย

ร30

%- ไมม

นวเค

ลยร

30%

-

สดสวนของก�าลงการผลตตดต�งในแตละทางเลอก

0.47.5 9.3 14.7

7.1

15.1 18.5 18.48.8 7.314.4

14.8 17.77.010.7 8.6

9.910.2 10.0

17.717.9

10.5

16.612.8 12.5

10.0

14.5

17.5

8.4 8.0 2.9 2.812.5

2.8

32.3 30.529.0 29.8 31.4 25.7

100.0

80.0

60.0

40.0

20.0

การใชพลงงานอยางมประสทธภาพ

นวเคลยร

พลงงานหมนเวยน

พลงงานความรอน

น�าเขาพลงงาน

พลงงานน��าน��า

น��ามนมน

ถานหนลกไนต

ถานหน

ก�า�ธรรมชาต

รอยละ

2010

พดพ

ควา

มเปน

ไปได

สงสด

-มนว

เคลย

ร

มนว

เคลย

ร15

%- ไมม

นวเค

ลยร

15%

-

มนว

เคลย

ร30

%- ไมม

นวเค

ลยร

30%

-


118 119

ขอมลอางอง1The French Institut de Radioprotection et de Sureté Nucléaire (IRSN) (IRSN, Synthese actualisée des connais-sances relatives a l’impact sur le milieu marin des rejets radioactifs du site nucléaire accidenté de Fukushima Dai-ichi, 26th of October 2011, http://www.irsn.fr/FR/Actualites_presse/Actualites/Documents/IRSN-NI-Impact_accident_Fukushima_sur_milieu_marin_26102011.pdf estimated that the amount of Cs137 released into the ocean between the 26th of March and the 8th of April 2011 to 22x1015 Bq, which is 20 times more than the estimation done by TEPCO in June 2011. The same amount of Cs134 should be added. Other radio-elements like I131 were also released, but they have a short half life. The estimation of the Japanese authori-ties is available in the Report of Japanese Government to the IAEA Ministerial Conference on Nuclear Safety - The Accident at TEPCO’s Fukushima Nuclear Power Stations, June 2011, http://www.kantei.go.jp/foreign/kan/topics/201106/iaea_houkokusho_e.html2Ministry of Agriculture, Forestry and Fisheries, Results of the inspection on radioactive materials in fisheries products, January 2012, http://www.jfa.maff.go.jp/e/inspection/pdf/120127_kekka_en.pdf 3Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (MEXT), Readings of Sea Area Monitoring at offshore of Miyagi, Fukushima and Ibaraki Prefecture - marine soil, 25 January 2012, http://radioactivity.mext.go.jp/en/monitoring_around_FukushimaNPP_sea_marine_soil/2012/01/1350_012514.pdf4TEPCO: 45 tons of radioactive water leaked at plant, Asahi, 5 December 2011 and Leaks sprout at 14 spots in Fukushima nuclear power plant, Asahi, 30 January 20125The French IRSN (IRSN, L’IRSN publie une évaluation de la radioactivité rejetée par la centrale de Fuku-shima Daiichi (Fukushima I) jusqu’au 22 mars 2011, Information note of the 22 March 2011, http://www.irsn.fr/FR/base_de_connaissances/Installations_nucleaires/La_surete_Nucleaire/Les-accidents-nucleaires/accident-fukushima-2011/impact-japon/Documents/IRSN_NI-Evaluation-radioactivite-rejets_22032011.pdf) estimated the atmospheric release to 2x1018 Bq for rare gaz, 2x1017 Bq for the iodine’s and 3x1016 Bq for the caesium’s. “For a comparison, these values represent about 10% of the estimated releases during the Chernobyl accident for these elements”. The Japanese NISA estimated that the total discharge amounts from the reactors of Fukushima Dai-ichi NPS were approx. 1.6x1017Bq for Iodine 131 and approx. 1.5x1016Bq for Cesium 137 (Report of Japanese Government to the IAEA Ministerial Conference on Nuclear Safety - The Accident at TEPCO’s Fukushima Nuclear Power Stations, June 2011, http://www.kantei.go.jp/foreign/kan/topics/201106/iaea_houkokusho_e.html). The Austrian ZAMG had results closer to 20% (Unfall im japanis-chen Kernkraftwerk Fukushima, press release of the 24 March 2011, http://www.zamg.ac.at/aktuell/index.php?seite=1&artikel=ZAMG_2011-03-24GMT11:24). 6Stohl, A., Seibert, P. Wotawa, G., Arnold, D, Burkhart, J.F., Eckhardt, S., Tapia, C., Vargas, A., Yasunari, T.J. 2011. Xenon-133 and caesium-137 releases into the atmosphere from the Fukushima Dai-ichi nuclear power plant: determination of the source term, atmospheric dispersion, and deposition. Atmospheric Chemistry and Physics, doi:10.5194/acpd-11-28319-2011 http://www.atmos-chem-phys-discuss.net/11/28319/2011/acpd-11-28319-2011.html . For Cs137 the estimated amount is 35.8x1015 Bq.716.7x1018 Bq for the Xe133; Ibid.8Ibid.9Amount of radioactive materials released from Fukushima plant up, Mainichi Japan, 24 January 201210Ordinance of the Environment Ministry quoted in Japan to clean up areas with radiation of 1 millisievert or more, Mainichi Japan, 14 December 201111Rough estimation done by the Asahi: Estimated 13,000 square km eligible for decontamination, 12 October 2011, http://www.asahi.com/english/TKY201110110214.html12“In late September, the Environment Ministry said that full decontamination in areas above 5 millisievert per year and partial decontamination for areas between 1 and 5 millisievert would involve removing about 29 million cubic meters of surface soil and fallen leaves in forests”, Ibid.13Investigation Committee on the Accident at the Fukushima Nuclear Power Stations of Tokyo Electric Power

Company. 2011. Interim Investigation Report, 26 December 2011. http://icanps.go.jp14Tokyo exodus nuke report’s worst scenario, ‘Migration’ plan mulled at height of atomic crisis, The Japan Times, 6 January 20121514 if we include Monju, the experimental fast breeder reactor.16Last shelters in Fukushima Pref. Close, The Yomiuri Shimbun, 29 December 201117ACRO, Centrale Nucléaire de Fukushima dai-ichi : Reconstitution des évenements, http://www.acro.eu.org/chronoFukushima2.html18The Prometheus Trap / Men in Protective Clothing, a series of the Asahi, episode 2: Radiation informa-tion did not make it to residents, Asahi, 16 November 201119Ibid. For an archive of press releases please see: Nuclear and industrial Safety Agency (NISA). 2011. Press Releases. http://www.nisa.meti.go.jp/english/press/index.html. 20NGO finds high levels in safe area, The Japan Times, 31 March 2011. Greenpeace radiation team pinpoints need to extend Fukushima evacuation zone Greenpeace International, Press release 27 March 2011. http://www.greenpeace.org/international/en/press/releases/Greenpeace-radiation-team-pinpoints-Fukushima residents at risk, The Japan Times, 10 August 201121IAEA data prods Japan to boost radiation monitoring, eye evacuation, Kyodo News, 31st March 201122Govt officially sets new evacuation zone, The Yomiuri Shimbun, 23 April 201123About the SPEEDI scandal see e.g. The Prometheus Trap / The Researcher’s Resignation, Asahi, 31 De-cember 201124Eric Talmadge, AP, Radiation forecasts ignored; Namie not warned, Inability to grasp SPEEDI data put Fukushima residents at risk, The Japan Times, 10 August 201125The Prometheus Trap / The Researcher’s Resignation, Asahi, 31 December 201126Ibid.27Eric Talmadge, AP, Radiation forecasts ignored; Namie not warned, Inability to grasp SPEEDI data putFukushima residents at risk, The Japan Times, 10 August 201128Radiation-dispersal data was provided to U.S. before Japanese public, Kyodo News, 17 January 201229Families want answers after 45 people die following evacuation from Fukushima hospital, Mainichi Japan, 26 April 201130Ibid.31573 deaths ‘related to nuclear crisis’, The Yomiuri Shimbun, 5 February 201232Japan to cull livestock in no-go zone near Fukushima plant: Edano, Kyodo News, 13 May 201133“Our results indicate that 137Cs emissions peaked on 14–15 March but were generally high from 12 until 19 March, when they suddenly dropped by orders of magnitude exactly when spraying of water on the spent-fuel pool of unit 4 started” (in A. Stohl et al, Atmos. Chem. Phys. Discuss., 11, 28319-28394, 2011, doi:10.5194/acpd-11-28319-2011). The French IRSN explains that most of the source term was released between the 12th and the 22nd of March (in Synthese des informations disponibles sur la contamination radioactive de l’environnement terrestre japonais provoquée par l’accident de Fukushima Dai-ichi.27 September 2011, http://www.irsn.fr/FR/base_de_connaissances/Installations_nucleaires/La_surete_Nucleaire/Les-accidents-nucleaires/accident-fukushima-2011/impact-japon/Documents/IRSN-NI_Fuku-shima-Consequences_environnement_Japon-27092011.pdf)34“Reactor No. 4 at the Chernobyl power plant exploded on 26 April 1986. Radioactive particles were released over 10 days” in IRSN, The radioactive particles released during the explosion of the reactor were blown over thousands of kilometers by the wind, Information note, undated, http://www.irsn.fr/EN/Li-brary/Documents/fiche8_va.pdf)35SOS from Mayor of Minami Soma City, next to the crippled Fukushima nuclear power plant, Japan. 24 March 2011.http://www.youtube.com/watch?v=70ZHQ--cK40&feature=player_embedded#!


120 121

ขอมลอางอง3650,000 had already left.37Exodus of doctors, nurses adds to Fukushima Pref. woes, The Yomiuri Shimbun, 4 October 201138Exodus of doctors, nurses adds to Fukushima Pref. woes, The Yomiuri Shimbun, 4 October 201139Private communication of scholars involved in the screening40Yuka Hayashi, Japan Officials Failed to Hand Out Radiation Pills in Quake’s Aftermath, The Wall Street Jour-nal, 29 September 201141Ibid.42P. Smeeters, L. Van Bladel, Accidents nucléaires et protection de la thyroïde par l’iode stable, FANC/AFCN Belgium, 8 March 201143Japan Officials Failed to Hand Out Radiation Pills in Quake’s Aftermath, The Wall Street Journal, 29 Septem-ber 2011 and Tokyo ignored calls to issue iodine during crisis, Asahi, 26 October 201144Ibid.45Maps of the contamination drawn by the government are here: http://radioactivity.mext.go.jp/ja/distribu-tion_map_around_FukushimaNPP/ A consortium of universities and research institutes made other maps based on samples. Their results are here: http://www.rcnp.osaka-u.ac.jp/dojo/46Govt officially sets new evacuation zone, The Yomiuri Shimbun, 23 April 201147113 households identified as radioactive hot spots, The Japan Times, 1 July 201148Gov’t designates new ‘hot spots’ near Fukushima plant, Mainichi Japan, 21 July 201149More Radiation Hot Spots Designated Near Fukushima N-Plant, Jiji Press, 3 August 201150Local mayors discontent with plan to reclassify no-entry zones, The Yomiuri Shimbun 22 Decem-ber 2011. Also: http://www.mext.go.jp/b_menu/shingi/chousa/kaihatu/016/shiryo/__icsFiles/afield-file/2011/12/21/1314459_4_1.pdf 5120 mSv in average over 5 years in the international recommendations; exactly 20 mSv per year in the French regulation522007 ICRP Recommendations of the International Commission on Radiological Protection ICRP Publication 103; Ann. ICRP 37 (2–4).53All the results can be found online at: http://acro.eu.org54ACRO, All the dust from vacuum cleaners are contaminated, press release of 15 December 2011, http://www.acro.eu.org/CP_ACRO_151211_en.pdf. Japanese remove their shoes before entering a house.55Masahiro Hosoda, Shinji Tokonami, Atsuyuki Sorimachi, Satoru Monzen, Minoru Osanai, Masatoshi Yamada, Ikuo Kashiwakura and Suminori Akiba, 2011, The time variation of dose rate artificially increased by the Fuku-shima nuclear crisis, Scientific Reports 1, Article number: 87 doi:10.1038/srep00087, http://www.nature.com/srep/2011/110907/srep00087/full/srep00087.html 56Fukushima gov’t estimates radiation exposure of up to 19 millisieverts, Mainichi Japan, 13 December 201157Department for the Mitigation of the consequences of the Catastrophe at the Chernobyl NPP of the Minis-try for Emergency Situations of the Republic of Belarus, A quarter of a century after the Chernobyl catastro-phe: outcomes and prospects for the mitigation of the consequences, Minsk 201158TEPCO seeks 690 billion yen more for Fukushima compensation, Asahi Shimbun, 27 December 2011.59TEPCO compensation predicted to reach 4.54 trillion yen, The Yomiuri Shimbun, 1 October 201160Estimated to about 4 trillion yens (52 billion USD) by Kenichi Oshima, an environmental economist and professor at Kyoto-based Ritsumeikan University, in 38 years of nuke profit up in smoke?, The Japan Times, 28 June 201161TEPCO seeks 1 tril. yen for N-compensation, The Yomiuri Shimbun, 29 October 201162TEPCO to deposit 120 billion yen for future claims, Asahi, 11 January 201263Voluntary evacuees from Fukushima seek compensation, Asahi, 21 October 201164ACRO, Evaluation de la contamination des enfants de Biélorussie, March 2004, http://www.acro.eu.org/en-fantcherno.html and Du rôle de la pectine dans l’élimination du césium dans l’organisme, December 2004,

http://www.acro.eu.org/pectine.html Résultats d’analyses sur des enfants biélorusses65Director-General, Department of Food Safety, Pharmaceutical and Food Safety Bureau, Ministry of Health, Labour and Welfare, Handling of food contaminated by radioactivity, Notice No. 0317 Article 3 of the Department of Food Safety, 17 March 2011, http://www.mhlw.go.jp/english/topics/foodsafety/dl/110318-1.pdf66Japan hastily sets seafood radioactivity limit amid overseas concern, Kyodo News, 5 April 201167Positive signs for Japan nuclear crisis but radiation traces found, Kyodo News, 19 March 201168Kan asks Fukushima residents not to eat leaf vegetables over radiation, Kyodo News, 23 March 201169Notice No. 0317 Article 3 of the Department of Food Safety, Ministry of Health, Labour and Welfare, 17 March 2011, http://www.mhlw.go.jp/english/topics/foodsafety/dl/110318-1.pdf70Food exports plunged due to nuclear crisis, The Yomiuri Shimbun, 11 January 201271Fukushima plans exhaustive tests of 2012 rice, Asahi, 6 January 2012Reported by the Ministry of Health, http://www.mhlw.go.jp/stf/houdou/2r9852000001p90s-att/2r9852000001p95n.pdf729 becquerels per litre for Cs137, 6 Bq/l for Cs134 and 4 Bq/l for iodine73Statement of the working group on the support on the quake, Oceanographic Society of Japan, 25 July 2011, http://www.kaiyo-gakkai.jp/main/2011/07/post-157.html74Nuclear and Industrial Safety Agency, Regarding the Evaluation of the Conditions on Reactor Cores of Unit 1, 2 and 3 related to the Accident at Fukushima Dai-ichi Nuclear Power Station, Tokyo Electric Power Co. Inc., 6 June 2011, http://www.nisa.meti.go.jp/english/press/2011/06/en20110615-5.pdf75In January 2012, the Ministry of Health, Labour and Welfare acknowledged that it has been unable to track the distribution routes of 2,996 cows among 4,626 whose meat is suspected to contain high levels of radioactive caesium. 6.4% of the 1,630 animals tested had radioactive caesium exceeding the govern-ment’s provisional limit of 500 becquerels per kilogramme (Suspect cattle still untested / Location of nearly 3,000 cows in radiation scare remains unknown, The Yomiuri Shimbun, 27 January 2012)76679 becquerels per kilogram of radioactive cesium. Radiation above standards found in Shizuoka teaAsahi, 11 June 2011 77Government orders Fukushima to halt rice shipments, Asahi, 17 November 20117815 Pct of Rice Tainted with Excessive Radiation: Fukushima Pref. Jiji Press, 25 November 201179Radioactive cesium content higher in Fukushima fruits, mushrooms, Asahi, 19 January 2012 80Fukushima farmers in a jam / Fruit growers see orders plunge due to fears over radiation, The Yomiuri Shimbun, 14 August 2011 81Ministry seeking lower radiation levels for infants, Asahi, 21 December 201182Radiation testing on school lunches differs, The Yomiuri Shimbun, 29 January 201283Japan to clean up areas with radiation of 1 millisievert or more, Mainichi Japan, 15 December 201184No-Go Zone Designation Could Be Lifted with 20 Millisieverts: Hosono, Jiji Press, 15 December 201185Govt speeds rezoning of contaminated areas, The Yomiuri Shimbun, 18 December 201186Road map released for Fukushima decontamination, Asahi, 27 January 2012872007 ICRP Recommendations of the International Commission on Radiological Protection ICRP Publica-tion 103; Ann. ICRP 37 (2–4).88Japan to clean up areas with radiation of 1 millisievert or more, Mainichi Japan, 15 December 201190Schools in Fukushima clearing radioactive dirt, but nowhere to dump it, Asahi, 12 August 20119128 million cubic meters of ‘hot’ soil in Fukushima / Ministry aims to set storage site guidelines, The Yomiuri Shimbun, 26 September 201192Fukushima farmers furious over lack of consideration in decontamination subsidies, Mainichi Japan, 2 February 201293Ploughing technique to fight spread of radiation demonstrated, Mainichi Japan, 4 February 2012


122 123

ขอมลอางอง94Residents near Fukushima mountains face nuclear recontamination every rainfall, Mainichi Japan, 11 Octo-ber 201195No simple steps to carrying out decontamination work, Asahi, 5 December 2011 96Decontamination of houses under way, The Yomiuri Shimbun, 16 November 201197Fukushima gives radiation meters to pregnant women and children, Asahi, 26 June 201198Schoolgirl in Fukushima exposed to high level of radiation in September, Mainichi Japan, 2 November 201199Evacuees may move due to radioactive concrete, Asahi, 16 January 2012100Fukushima to provide lifetime thyroid tests in wake of nuclear crisis, Mainichi Japan, 25 July 2011101Hayashi, Y. 2011. Japanese seek out `Hot Spots´, Wall Street Journal, 19 October 2011102Residents near Fukushima nuclear plant make own radiation map, clean contaminated areas, Mainichi Japan, 25 September 2011103Association pour le Contrôle de la Radioactivité de l`Quest (ACRO). http://acro.eu.org104Personal interview, 4 October, 2 November, 2011 and 16 January 2012105Please see section 3.3.1 on how the IAEA first recommended evacuation and then withdrew its statement two days later, after criticism by the Japanese government.106Personal interview, 4 October, 2 November, 2011 and 16 January 2012107東京電力株式会社、賠償金後請求書, 個人さま用. Figures come from TEPCO, Personal interview with Yoshi-kazu Nagai and Hiroki Kawamata, Corporate Communications Department, 13 January 2011 10810% of compensation forms filed/TEPCO’s arduous application process blamed for claimant’s slow re-sponse, The Daily Yomiuri, 31 October 2011. http://www.yomiuri.co.jp/dy/national/T111012005321.htm (accessed 23 January 2012)109Figures come from TEPCO and from interviews with Hideyuki Ban, Secretary General of the Citizens’ Nu-clear Information Center. 110Personal Interview, 14 January 2012111Tokyo has the world’s highest cost of living, according to The Economist. Pocket World in Figures. 2010. p.90.112Personal Interview, 17 January 2012.113A copy of this act can be found at: http://www.oecd-nea.org/law/legislation/japan-docs/Japan-Nuclear-Damage-Compensation-Act.pdf (accessed 23 January 2012). The operator is exonerated from liability in cases of ‘grave natural disaster of an exceptional character,’ but at the time of writing it seems that TEPCO has not invoked this exception. 114Personal Interview, 25 January 2012115See X. Vasquez-Maignan, “Fukushima: Liability and Compensation,” published by the Nuclear Energy Agency: http://www.oecd-nea.org/nea-news/2011/29-2/nea-news-29-2-fukushima-e.pdf, 23 January 2012.116Ibid. 117Personal Interview, 14 January 2012.118Under normal situations the limit for radiation exposure is fixed at one millisievert per year (principle of application of dose limits). This is the very maximum as the dose should be as low as reasonably achievable (principle of optimisation of protection). See: 2007 ICRP Recommendations of the International Commission on Radiological Protection ICRP Publication 103; Ann. ICRP 37 (2–4).119Weitzdoerfer, J. 2011. “Die Haftung für Nuklearschäden nach japanischem Atomrecht – Rechtsprobleme der Reaktorkatastrophe von Fukushima I” (Liability for Nuclear Damages pursuant to Japanese Atomic Law – Legal Problems Arising from the Fukushima I Nuclear Accident), The Journal of Japanese Law, No.31, 2011 (English summary available only). Personal interview, 25 January 2012. 120McNeill, D. 2011. Japan Reveals Huge Size of Fukushima Cleanup, The Irish Times, 29 September 2011. http://www.irishtimes.com/newspa-per/world/2011/0929/1224304933758.html (accessed 31 January 2012)121Iwata, T. 2011. TEPCO: Radioactive Substances Belong to Landowners, Not US. The Asahi Timbun, 24 No-vember 2011 http://ajw.asahi.com/article/behind_news/social_affairs/AJ201111240030

122Ibid. For a report on compensation for Tokaimura, see http://www.oecd-nea.org/law/nlb/Nlb-66/013-022.pdf 23 January 2012123Personal Interview, 13 January 2012.124TEPCO shares fall on fears that it may be nationalized. BBC News, 28 December 2011. 125The statement was widely ridiculed. The Daiichi plant’s defense walls were built to withstand a tsunami of just 5.5 meters, perhaps a third the size of the 14-15-meter tsunami that disabled its cooling systems. In 1933, 28-meter waves demolished parts of Aomori, Iwate and Miyagi. A 38-meter wave hit the northeast region in 1896.126東京電力株式会社、賠償金後請求書, 個人さま用. Figures come from TEPCO, Personal Interview with Yoshikazu Nagai and Hiroki Kawamata, Corporate Communications Department, 13 January 2011127Personal Interview, 13 January 2011128McNeill, D. 2011. Learning Lessons from Chernobyl to Fukushima. CNNGO, 28 July 2011. http://www.cnngo.com/tokyo/life/learning-lessons-chernobyl-fukushima-645874 (accessed 3 January 2012).129See“南相馬市が賠償請求へ訴訟も視野に東電の責任追及”, , 福島民友ニュース, 6 January 2012. http://www.minyu-net.com/news/news/0106/news9.html (accessed 14 January 2012)130Nagata. K. 2012. Disaster Towns Left in Limbo, The Japan Times, 16 January 2012. http://www.japanti-mes.co.jp/text/nn20120116a3.html (accessed 16 January 2012)131It also makes no provision for the many unexpected consequences of the disaster, such as the irradia-tion of a newly built apartment building in the prefecture, which used contaminated stones in its con-struction. Families inside the building will have to be relocated and the building likely destroyed. See “New Condo’s Foundation Radioactive,” The Japan Times, 17 January 2012.132TEPCO seeks 690 billion yen more for Fukushima compensation, The Asahi Shimbun, 27 December 2011. http://ajw.asahi.com/article/0311disaster/fukushima/AJ201112270013 (accessed 14 January 2012)133Kobori, T. 2011. Fukushima crisis estimated to cost from 5.7 trillion yen to 20 trillion yen. The Asahi Shimbun, 1 June 2011. http://ajw.asahi.com/article/0311disaster/quake_tsunami/AJ201106010334134Japan Center for Economic Research. (JCER). 2011. Report Impact to last Decade or more if Existing Nu-clear Plants Shut Down, p.11. 25 April 2011. http://www.jcer.or.jp/eng/research/pdf/pe(iwata20110425)e.pdf 135Japan Center for Economic Research. (JCER). 2011. Abstract The 38th Middle-Term Forecast, 2 Decem-ber 2011, p.3. http://www.jcer.or.jp/eng/pdf/m38_abstract.pdf.136Japan’s Yukio Edano rebuffs Tepco bailout claim. BBC, 9 December 2011. See also, Japan’s nuclear conundrum: The $64 billion question, The Economist, 5 November 2011: “[T]he longer the government dithers over nationalizing Tepco, the more the costs will rise and the impetus for action will wane.” 137大島堅一、原発のコスト、岩波新書 .2011.138Government Oks TEPCO compensation framework, The Asahi, 13 May 2011.139原発のコスト, Ibid140Kenichi Oshima. 2011. 大島堅一、原発のコスト、岩波新書. Oshima makes this claim in his book. The lob-bying, by its nature, is taking place behind the scenes. 141Tokyo Shimbun, perhaps the most consistent mainstream media critic of TEPCO and government policy on Fukushima, came to this conclusion early, in July 2011. See “Tokyo Shimbun’s Devastating Critique of Fukushima Compensation Bill,” Japan Focus, 3 August 2011. http://japanfocus.org/events/view/106. (accessed 15 January 2012)142Mosey, D. 2006. Reactor Accidents: Institutional Failure in the Nuclear Industry, 2nd Edition, Nuclear Engineering International Special Publications, 2006. 143Flirting With Disaster: Why Accidents Are Rarely Accidental by Marc Gerstein with Michael Ellsberg, Union Square Press, C 2008. P286-289 144A full explanation of the numbers can be found in section 3.2 of this chapter.


124 125

ขอมลอางอง145Trevor Findlay 2010: The Future of Nuclear Energy to 2030 And Its Implications For Safety, Security And Nonproliferation. Part 2 – Nuclear Safety. http://www2.carleton.ca/cctc/ccms/wp-content/ccms-files/nef_part2.pdf146Ulrike Schaede, ‘“Old Boy” Network and Government-Business Relationships in Japan,” Journal of Japanese Studies, Vol. 21, No. 2 (Summer, 1995), pp. 293-317.147Akira Nakamura and Masao Kikuchi, “What we Know, and What We Have Not Yet Learned: Triple Disaster and the Fukushima Nuclear Fiasco in Japan,” Public Administration Review, November/December 2011, 893-899.148Fake questions on N-energy / Report finds 7 cases of events staged to promote nuclear power, The Yomi-uri Shimbun, 2 October 2011. http://www.yomiuri.co.jp/dy/national//T111001002465.htm149Chihiro Kamisawa and Satoshi Fujino, “Revelation of Endless N-damage Cover-ups: the “TEPCO scandal” and the adverse trend of easing inspection standards,” Nuke Info Tokyo, Citizens Nuclear Information Centre, Nov./Dec 2002, No. 92.150Heavy Fallout From Japan Nuclear Scandal, CNN, 2 September 2002 ; Citizens’ Nuclear Information Center 2002: Nuke Info Tokyo, No. 92. Newsletter.151Mufson, S. 2007. Earthquake Spills Water At Japanese Nuclear Plant, The Washington Post, 17 July 2007.152Kazukuki Takemoto, “Looking Back Over the Year of TEPCO’s Cover-up Defects,” Nuke Info Tokyo, Citizens Nuclear Information Centre, Sep./Oct 2003, No. 97. 153Tepco cover up may have involved reactors last defense against radiation leak, Japan Times, 4 October 2002.154Ibid.155McGraw-Hill 2004: Nucleonics Week, Issues 2 and 48. Newsletter.156Japan’s nuclear power operator has checkered past, Reuters, 12 March 2011. http://www.reuters.com/arti-cle/2011/03/12/us-japan-nuclear-operator-idUSTRE72B1B420110312157Japan nuclear-site damage worse than reported , The New York Times, 19 July 2007. http://www.nytimes.com/2007/07/19/world/asia/19japan.html?scp=1&sq=kashiwazaki&st=cse158Tabuchi, H. et al. 2011. Japan Extended Reactor’s Life, Despite Warning, The New York Times, 21 March 2011.159“Statement by Mr. Hiroyuki Hosoda Minister of State for Science and Technology Policy Delegate of the Government of Japan At the Forty-seventh General Conference of the International Atomic Energy Agency,” September, 2003. http://www.mofa.go.jp/policy/energy/iaea/state.html160Special Report: Japan engineers knew tsunami could overrun plant, Reuters, 29 March 2011. http://www.reuters.com/article/2011/03/29/us-japa-nuclear-risks-idUSTRE72S2UA20110329161Special report: Fukushima long ranked most hazardous plant, Reuters, 26 July 2011.162METI press release in Japanese: http://www.meti.go.jp/press/20110207001/20110207001.pdf163Report of Japanese Government to IAEA Ministerial Conference on Nuclear Safety - Accident at TEPCO’s Fukushima Nuclear Power Stations, June 7, 2011, Chapter XII: Lessons Learned So Far, page 12. http://www.iaea.org/newscenter/focus/fukushima/japan-report/164The part on earthquake and Tsunami warnings of this section are based on Daily Yomiuri 17 April 2011: Tepco Ignored Tsunami Warnings for Years. The Daily Yomiuri 12 June 2011: Government, Tepco Brushed Off Warnings From All Sides.165National Institute of Advanced Industrial Science and Technology (AIST). 2011. Active Fault and Earth-quake Research Center (AFER) Study on the 869 Jogan earthquake tsunami. http://unit.aist.go.jp/actfault-eq/Tohoku/jogan_tsunami_e.html 166Clenfield, J. 2011. Vindicated Seismologist Says Japan Still Underestimates Threat to Reactors, Bloomberg, 21 November 2011. http://www.bloomberg.com/news/2011-11-21/nuclear-regulator-dismissed-seismologist-on-japan-quake-threat.html

167Special Report: Japan engineers knew tsunami could overrun plant, Reuters, 29 March 2011. http://www.reuters.com/article/2011/03/29/us-japa-nuclear-risks-idUSTRE72S2UA20110329168NUCLEAR CRISIS: HOW IT HAPPENED: Government, TEPCO brushed off warnings from all sides, The Daily Yomiuri, 12 June 2011. http://www.yomiuri.co.jp/dy/national/T110611002697.htm169International Atomic Energy Agency (IAEA). 2011. Mission Report: The Great East Japan Earthquake Expert Mission, 24 May – 2 June 2011. p. 78.170International Atomic Energy Agency (IAEA). 2011. Mission Report: The Great East Japan Earthquake Expert Mission, 24 May – 2 June 2011. pp. 71 – 72.171Nishikawa, J., Sasaki, E. 2011. TEPCO warned of big tsunami 4 days prior to March 11, The Asahi Shim-bun, 25 August 2011. http://ajw.asahi.com/article/0311disaster/quake_tsunami/AJ201108257639172Interim Report by the Investigation Committee on the Accidents at the Fukushima Nuclear Power Sta-tions of Tokyo Electric Power Company, December 26, 2011, Executive Summary, section 6, part B, p. 15. http://icanps.go.jp/eng/111226ExecutiveSummary.pdf173International Atomic Energy Agency (IAEA). 2011. Mission Report: The Great East Japan Earthquake Expert Mission, 24 May – 2 June 2011 p.78.174The IAEA’s safety guidelines states “…that accident initiators that have been treated historically as DBAs may have a frequency that is lower than 10–5 per year.” See: International Atomic Energy Agency (IAEA). 2001. Safety Assessment and Verification for Nuclear Power Plant, No. NS-G-1.2, 2001, p. 43. http://www-pub.iaea.org/MTCD/Publications/PDF/Pub1112_scr.pdf175Thompson, G. 2008. Design and Siting Criteria for Nuclear Power Plants, January 2008, p. 13. http://www.greenpeace.org/canada/Global/canada/report/2008/1/GP_IRSS_NPP_22-1-08.pdf.176World Nuclear Association. 2011. www.world-nuclear.org. 177International Atomic Energy Agency (IAEA). 2001. Safety Assessment and Verification for Nuclear Power Plants, Safety Guide, p. 73. 178100,000/400=25017914,500 reactor years divided by 5 core-melt = one core-melt in 2,900 reactor years. Dr. Gordon Thomp-son, New and Significant Information from the Fukushima Daiichi Accident in the Context of Future Operation of the Pilgrim Nuclear Power Plant, Institute for Resource and Security Studies, 1 June 2011. Commissioned by the Office of the Attorney General, Commonwealth of Massachusetts.1802,900/400 = 7.25181Waddington, J. G. 2009. Challenges to the regulation of Generation III reactors and the nuclear renais-sance, Proceedings Volume 1, International Nuclear Law Association Congress 2009, Toronto, Canada.182DePers. 2011. Kansen ramp kerncentrales nader bekeken, 31 March 2011. http://www.depers.nl/binnenland/557957/Berekening-kernramp-onduidelijk.html183Speech by Tsunehisa Katsumata, “Reconstruction After Misconduct: The Pursuit of Excellence,”” 2003. http://www.tepco.co.jp/en/news/presen/pdf-1/0310-e.pdf184International Atomic Energy Agency (IAEA). 2011. The Statute of the IAEA. http://iaea.org/About/stat-ute.html185International Atomic Energy Agency (IAEA). 2011. Fukushima Nuclear Accident Update Log. Full Up-date, Staff Report. 14 April 2011. http://www.iaea.org/newscenter/news/2011/fukushimafull.html186Greenpeace radiation team pinpoints need to extend Fukushima evacuation zone. 2011. Greenpeace International, Press release, 27 March 2011. http://www.greenpeace.org/international/en/press/releases/Greenpeace-radiation-team-pinpoints-need-to-extend-Fukushima-evacuation-zone-especially-to-pro-tect-pregnant-women-and-children-/187Japan rejects Greenpeace argument for expanding evacuation zone, Reuters, 28 March 2011. http://www.trust.org/alertnet/news/japan-rejects-greenpeace-argument-for-expanding-evacuation-zone


126 127

ขอมลอางอง188IAEA raises alarm over Japan evacuation, AFP, 30 March 2011189Japan not to widen nuclear evacuation zone. RTTNews, 31 March 2011. http://www.rttnews.com/Story.aspx?type=msgn&Id=1588065&SM=1190Japan nuclear crisis: Pressure to widen evacuation zone, BBC, 31 March 2011, http://www.bbc.co.uk/news/mobile/world-asia-pacific-12916688191Tamakawa, T. 2011. IAEA becomes minor player in nuclear crisis, The Asahi Shimbun, 6 April 2011. http://www.asahi.com/english/TKY201104050205.html192Govt officially sets new evacuation zone, The Yomiuri Shimbun, 23 April 2011193International Atomic Energy Agency (IAEA). 2011. Ministers´ Declaration envisions strengthened nuclear safety regime, 20 June 2011. http://www.iaea.org/newscenter/news/2011/confsafety200611-3.html194International Atomic Energy Agency (IAEA). 2011. Press Releases, IAEA Fact-finding team completes visit to Japan, 1 June 2011 http://www.iaea.org/newscenter/pressreleases/2011/prn201107.html195United Nations Radio. 2011. Confidence in nuclear power `deeply shaken´: IAEA chief, 22 Sep-tember 2011. http://www.unmultimedia.org/radio/english/2011/09/confidence-in-nuclear-power-%E2%80%98deeply-shaken%E2%80%99-iaea-chief/196International Atomic Energy Agency (IAEA). 2011. Cold Shutdown Conditions declared at Fukushima, 16 December 2011. http://www.iaea.org/newscenter/news/2011/coldshutdown.html197for references see the following: The Mainichi Daily News. 2012. Excessive radioactive cesium levels found at 38 Fukushima rice farms, 8 February 2012. http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/news/20120204p2g00m0dm012000c.html; The Mainichi Daily News. 2012. High radioactive cesium levels detected in worms 20 km from nuke plant, 8 February 2012. http://mdn.mainichi.jp/mdnnews/news/20120206p2a00m0na008000c.html; Koh, J. 2012. For Japan Locust Eaters, A Plague of Cesium? The Wall Street Journal, 13 January 2012. http://blogs.wsj.com/japanre-altime/2012/01/13/for-japan-locust-eaters-a-plague-of-cesium/; Fujimura, N. 2011. Mushrooms join grow-ing list of radioactive threats to Japan´s food, Bloomberg, 13 August 2011. http://www.bloomberg.com/news/2011-08-13/mushrooms-join-growing-list-of-radioactive-threats-to-japan-s-food-chain.html; United Press Internation al (UPI). 2011. Miyagi beef cattle shipments banned, 29 July 2011. http://www.upi.com/Top_News/World-News/2011/07/29/Miyagi-beef-cattle-shipments-banned/UPI-71821311912119/198International Atomic Energy Agency (IAEA). 2007. International Regulatory Review Service (IRRS). Report to the government of Japan, Tokyo Japan, 25 to 30 June 2007 http://www.meti.go.jp/press/20080314007/report.pdf199Ibid.200Ibid.201International Atomic Energy Agency (IAEA). 2007. IAEA issues report on Kashiwazaki-Kariwa nuclear plant, 17 August 2007. http://www.iaea.org/newscenter/news/2007/kashiwazaki-kariwa_report.html202International Atomic Energy Agency (IAEA). 2012. IAEA Mission completes review of Japanese nuclear safety assessment process, 31 January 2012. http://www.iaea.org/newscenter/news/2012/missioncom-pletes.html

อยาปลอยใหอบตภยนวเคลยร��ารอย��ารอยรอย

“Fukushima: The next one is your responsibility”