fragment poradnika pracownicy wyd. 5

BUDŻET

Pracownicy

BL Info Polska Sp. z o.o. specjalizuje się w wydawaniu poradników z zakresu ekonomii, marketingu, spraw kadrowych i prawa. Nasze książki napisane są prostym i zrozumia-łym językiem, a jednocześnie zawierają kompletne i fachowe informacje.

Przepisy podatkowe w Polsce zmieniają się bardzo często. W tej sytuacji ważne jest, aby poradniki były zawsze aktualne. Dlatego też często ponawiamy te same tytuły w nowych wydaniach i aktualizujemy zawarte w nich treści. Poza tym na bieżąco zamieszczamy informacje o zmianach w przepisach na naszej stronie internetowej www.blinfo.pl. Znajdziesz na niej linki do każdej z książek.

Dotychczas nakładem BL Info Polska Sp. z o.o. ukazały się następujące książki:

budżet ekonomia przedsiębiorstw jednoosobowa firma kształtowanie cen kształtowanie wynagrodzeń osobista efektywność pracownicy – praktyczny poradnik dla pracodawcy rekrutacja pracowników rozwiązywanie konfliktów sim – speed intuition management sprzedaż usług techniki negocjacji techniki prezentacji techniki sprzedaży techniki zakupu marketing dla małych i średnich przedsiębiorstw praktyczny poradnik w zakresie podatku vat wzory umów i dokumentów

Aby zamówić książkę, zadzwoń, prześlij faks lub e-mail. tel.: (58) 520 80 64 • faks: (58) 520 80 65 • e-mail: [email protected] • www.blinfo.pl

PracownicyPraktyczny poradnik dla pracodawcy

Danuta Młodzikowskai

Björn Lundén

BL Info Polska Sp. z o.o. ul. Na Wzgórzu 15, 80-296 Gdańsk

tel.: (58) 520 80 64, faks: (58) 520 80 65 [email protected], www.blinfo.pl

Copyright © by autorzy oraz BL Info Polska Sp. z o.o., 2013

Projekt okładki: Anki Wallner, Björn Lundén Information AB

Skład tekstu: Danuta Młodzikowska, BL Info Polska Sp. z o.o.

Czcionka: New Century Scholbook, Myriad Pro oraz Helvetica.

Wydanie to zostało wydrukowane w drukarni: Drukarnia WiB, ul. Sobieskiego 14, 80-216 Gdańsk

Wydanie 5, sierpień 2013

ISBN 978-83-89537-76-8

Spis treści

O książce 11

Równe traktowanie w zatrudnieniu 13

Zatrudniasz, kogo chcesz (z małymi wyjątkami) .....................................13

Dyskryminacja ........................................................................................... 14

Równe traktowanie kobiet i mężczyzn ......................................................19

Zatrudnianie młodocianych 23

Wspieranie zatrudnienia 29

Finansowanie kosztów przejazdu i zakwaterowania ...............................30

Refundacja kosztów wyposażenia stanowiska pracy ............................... 31

Refundacja składek ubezpieczeniowych ................................................... 31

Prace interwencyjne ..................................................................................32

Przygotowanie zawodowe dorosłych .........................................................34

Staż .............................................................................................................36

Dodatek aktywizacyjny .............................................................................36

Szkolenia pracowników .............................................................................37

Zatrudnianie osób niepełnosprawnych .....................................................38

Umowa o pracę 41

Zawartość umowy o pracę .........................................................................41

Wynagrodzenie i dodatki ...........................................................................43

Tajemnica handlowa i zakaz konkurencji ................................................45

Zmiana warunków umowy ........................................................................46

Umowa o pracę na okres próbny ............................................................... 47

Umowa o pracę na czas określony .............................................................48

Umowa o pracę na zastępstwo ..................................................................50

Umowa o pracę na czas nieokreślony ........................................................ 51

Obowiązki pracodawcy przy zawieraniu umowy ..................................... 51

Pracownicy skierowani do pracy z państwa UE ......................................53

Telepraca ....................................................................................................54

Wzór umowy o pracę ..................................................................................56

Rozwiązanie umowy o pracę 59

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia ....................................59

Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem ...................................63

Wygaśnięcie umowy o pracę ......................................................................67

Wypowiedzenie warunków pracy i płacy ..................................................68

Zwolnienia indywidualne i grupowe .........................................................69

Świadectwo pracy ....................................................................................... 74

Umowa o dzieło 79

Umowa zlecenia 87

Regulamin pracy i wynagradzania 93

Regulamin pracy ........................................................................................93

Regulamin wynagradzania .......................................................................99

Układy zbiorowe pracy 107

Akta osobowe i ewidencje 109

Część A .....................................................................................................109

Część B ..................................................................................................... 110

Część C .....................................................................................................112

Ewidencja pracownicza ............................................................................ 113

Bezpieczne środowisko pracy 115

Obowiązki pracodawcy ............................................................................ 116

Prawa i obowiązki pracowników .............................................................123

Rady dla pracodawców ............................................................................124

Odpowiedzialność pracowników .............................................................126

Kto kontroluje pracodawcę 129

Państwowa Inspekcja Pracy ....................................................................130

Państwowa Inspekcja Sanitarna ............................................................133

Naruszenie przepisów prawa pracy ........................................................134

Rozstrzyganie sporów ..............................................................................136

Odpowiedzialność karna .........................................................................138

Czas pracy 139

Wymiar czasu pracy .................................................................................139

Prawo do przerwy w pracy ......................................................................146

System równoważnego czasu pracy ........................................................ 149

System pracy w ruchu ciągłym ...............................................................150

System przerywanego czasu pracy ......................................................... 151

System zadaniowego czasu pracy ............................................................152

System skróconego tygodnia pracy .........................................................154

System pracy weekendowej .....................................................................154

Ewidencja czasu pracy .............................................................................155

Praca w godzinach nadliczbowych, w nocy i dni świąteczne ................. 157

Płynny czas pracy ....................................................................................165

Wynagrodzenie 169

Ogólne zasady wypłaty wynagrodzeń .....................................................169

Jak obliczyć wynagrodzenie .................................................................... 172

Rozliczenia z urzędami ............................................................................180

Dodatki do wynagrodzenia...................................................................... 181

Potrącenia z wynagrodzenia ...................................................................190

Kryteria wynagradzania .........................................................................193

Formy wynagradzania .............................................................................194

Świadczenia pozapłacowe 197

Świadczenia grupowe ..............................................................................199

Świadczenia indywidualne ......................................................................200

Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) ...............................202

Opodatkowanie świadczeń pozapłacowych .............................................207

Świadczenia pozapłacowe w BL .............................................................. 211

Urlop wypoczynkowy 217

Wymiar urlopu ......................................................................................... 217

Zasady wykorzystania urlopu .................................................................224

Wynagrodzenie za czas urlopu ................................................................227

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop .................................231

Urlop macierzyński i wychowawczy 233

Ochrona kobiet w ciąży ............................................................................233

Urlop macierzyński .................................................................................235

Zasiłek macierzyński ...............................................................................239

Urlop wychowawczy .................................................................................247

Urlopy i zwolnienia okolicznościowe 251

Zwolnienie na opiekę nad chorym członkiem rodziny ............................ 251

Zwolnienie z okazji ślubu, urodzenia dziecka itp. ..................................252

Zwolnienie na poszukiwanie pracy .........................................................253

Urlop szkoleniowy ....................................................................................254

Pozostałe zwolnienia od pracy .................................................................255

Pracownik na zwolnieniu lekarskim 257

Wynagrodzenie chorobowe i zasiłek chorobowy .....................................258

Obliczanie wynagrodzenia chorobowego ................................................262

Pracownik w podróży służbowej 273

Delegacja krajowa .................................................................................... 274

Samochód prywatny w celach służbowych .............................................283

Delegacja zagraniczna .............................................................................286

Delegowanie pracowników do pracy za granicą 293

Delegowanie w ramach podróży służbowej ............................................293

Delegowanie zgodnie z regulacjami dyrektywy .....................................294

Deklaracje podatkowe i sprawozdania 299

Oświadczenie PIT-2 ..................................................................................299

Oświadczenie PIT-12 ...............................................................................302

Informacja PIT-11 ....................................................................................305

Zeznanie roczne PIT-40 ........................................................................... 310

Deklaracja PIT-4R ................................................................................... 318

Sprawozdania dla urzędu statystycznego ...............................................327

Ubezpieczenia i deklaracje ubezpieczeniowe 329

Rodzaje ubezpieczeń ................................................................................329

Składanie deklaracji ................................................................................333

Zgłoszenie pracodawcy jako płatnika składek .......................................335

Zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń ...................................................340

Miesięczne deklaracje i raporty rozliczeniowe .......................................347

Raport ZUS RCA ......................................................................................348

Raport ZUS RSA ......................................................................................356

Deklaracja ZUS DRA ...............................................................................361

Raport ZUS RMUA ..................................................................................367

Przekazywanie składek do ZUS .............................................................. 370

Kontrola z ZUS ......................................................................................... 373

Emerytury, renty i inne świadczenia 375

Emerytury ................................................................................................ 375

Renty ......................................................................................................... 379

Inne świadczenia wypłacane przez ZUS ................................................381

Skorowidz 383

| 11

O książce

Książka PRACOWNICY jest przeznaczona dla pracodawców oraz pra-cowników działu kadr. Stanowi ona również doskonały materiał szkole-niowy na potrzeby szkoleń z zakresu kadr i płac. W poradniku tym znaj-dziesz wszystkie aspekty relacji między pracownikiem i pracodawcą, a także wiele praktycznych informacji, rad i wskazówek, które pomogą Ci w codziennej pracy związanej z kadrami.

Jak encyklopediaPoradnik ten to rodzaj praktycznej encyklopedii z zakresu zagadnień ka-drowych, w której znajdują się odpowiedzi na najbardziej nawet złożone pytania. Zawiera on kompletne i obszerne informacje o obowiązujących przepisach związanych z zatrudnianiem pracowników, rozliczaniem ich czasu pracy, urlopów, podróży służbowych itp., po regulacje związane z wypowiedzeniem umowy o pracę. Mówimy również o tym, jak naliczać wynagrodzenia, jak odprowadzać składki ubezpieczeniowe i zaliczki na podatek dochodowy za pracowników oraz kiedy i w jakim zakresie wy-płacać inne świadczenia.

JęzykPodobnie jak inne książki naszego wydawnictwa również poradnik PRACOWNICY napisany jest prostym i zrozumiałym językiem. Dodatkowo zawiera on wiele praktycznych przykładów, które mają na celu zobrazo-wanie trudniejszych zagadnień i wyjaśnienie ewentualnych wątpliwości.

Wzory dokumentów, deklaracji, formularzy itp.W książce wykorzystujemy aktualnie obowiązujące wzory formularzy zusowskich i deklaracji podatkowych. Znajdziesz tu także opracowane przez nas wzory umów i innych dokumentów używanych na co dzień w dziale kadr.

Odwołania do przepisówTam, gdzie uznaliśmy to za konieczne, zamieściliśmy odwołania do Kodeksu pracy i odnośnych rozporządzeń. W ten sposób łatwiej Ci będzie

12 |

odszukać konkretne przepisy, jeśli zajdzie taka potrzeba. Odwołania pomogą Ci również dotrzeć do bardziej szczegółowych informacji doty-czących danego zagadnienia.

Kolejne wydanieJest to już piąte wydanie poradnika PRACOWNICY. Informacje w nim zawarte są aktualne na dzień 1 sierpnia 2013 r.

BL-PLUSNasze książki nie kończą się na ostatniej stronie. Przepisy prawne i regulacje podatkowe zmieniają się bardzo często i w związku z tym oferujemy naszym Czytelnikom usługę BL-PLUS. W ramach tej usługi na bieżąco aktualizujemy informacje zawarte w książce – co najmniej przez okres jednego roku od daty wydania. Usługa BL PLUS jest do-stępna na naszej stronie internetowej www.blinfo.pl – znajdziesz tam informacje o zmianach w przepisach, które mogły nastąpić już po wydru-kowaniu tego wydania, a także ewentualne uzupełnienia. W ten sposób książka będzie aktualna przez długi czas.

Dostęp do aktualizacji jest bezpłatny. Osoby, które nie mają dostępu do Internetu, mogą zamówić u nas wydruk aktualizacji telefonicznie. Prze-ślemy go pocztą bez dodatkowych opłat.

Na naszej stronie internetowej dostępny jest również Bank Informacji. Znajdziesz w nim aktualne wskaźniki stosowane przy rozliczaniu wyna-grodzeń, podróży służbowych, naliczaniu ekwiwalentów itp.

Dziękujemy za rady i opinieBędziemy wdzięczni za wszelkie rady, wskazówki i propozycje do następ-nego wydania tej książki.

Gdańsk, sierpień 2013

Danuta Młodzikowska i Björn Lundén

O książce

| 217

Urlop wypoczynkowy

Nawet najciekawsza praca może stać się utrapieniem, jeśli raz na jakiś czas nie przerwie się jej na dłuższy czas niż weekend. Taki wolny czas od pracy nazywa się powszechnie urlopem. Pracownik ma prawo do corocz-nego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Prawa tego nie można się zrzec.

Kodeks Pracy, art. 152

Wymiar urlopu

Długość trwania urlopu jest różna w zależności od stażu pracy. Im dłuższy staż pracy, tym więcej dni wolnych od pracy. Roczny wymiar urlopu wynosi:

20 dni roboczych – jeśli staż pracy wynosi mniej niż 10 lat 26 dni roboczych – jeśli staż pracy wynosi 10 lat i więcej.

To oczywiście standardowy wymiar urlopu, który nie dotyczy takich branż jak np. szkolnictwo, gdzie wymiar urlopu przysługujący nauczycie-lom jest o wiele wyższy.


Urlop przy części etatuDługość urlopu pracownika zatrudnionego na niepełny etat ustala się proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy, biorąc pod uwagę przy-sługujący mu wymiar urlopu (20 lub 26 dni przy pełnym etacie).

Marianna, mająca 12-letni staż pracy, w 2013 r. pracuje na 3/4 etatu. Wymiar urlopu przysługujący jej za ten rok to 3/4 (75%) z 26 dni, czyli 19,5 dnia, co po zaokrągleniu w górę daje 20 dni. Niepełne dni zwykle zaokrągla się w górę.

Niepełne dni urlopu obowiązkowo zaokrągla się w górę w przypadku pracownika zatrudnionego na niepełny etat, pracownika zatrudnionego w ciągu roku oraz pracownika, który wrócił do pracy z urlopu bezpłatnego.

218 |

Pierwsza pracaOsoba, która podejmuje pracę po raz pierwszy, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego jej po przepracowaniu miesiąca. W praktyce oznacza to, że po zakończeniu pierwszego miesiąca pracy pracownik może wziąć 1/12 należnego urlopu rocznego. Miesiąc pracy nie musi się pokrywać z miesiącem kalendarzowym.


Ewa podjęła swoją pierwszą pracę 31 maja 2013 r. Jako pracownikowi o stażu pracy krótszym niż 10 lat przysługuje jej 20 dni urlopu rocznie. Na początku października 2013 r. Ewa chce wziąć urlop. Będzie jej przysługiwało 6,6 dni urlopu. Wynika to z następującego obliczenia:Bierzemy pod uwagę 4 miesiące pracy Ewy: czerwiec, lipiec, sierpień i wrze-sień. Tak więc 4/12 z 20 dni = 6,6 dni.

W przypadku pierwszej pracy pracodawca nie ma obowiązku zaokrągla-nia niepełnego dnia urlopu w górę, pracownik może więc stracić taki niepełny dzień urlopu. Wielu pracodawców jednak zaokrągla niepełny dzień urlopu w górę mimo braku takiego nakazu, co jest z korzyścią dla pracownika.

Jeśli pracodawca nie zaokrągli niepełnego dnia urlopu w górę, a pracow-nik będzie chciał go wykorzystać w przysługującym wymiarze (np. 2/3 dnia, czyli 5,3 godziny), może to zrobić dopiero wtedy, gdy nie pozostał mu do wykorzystania inny pełny dzień urlopu.

Kodeks Pracy, art. 154 2 § 4

Niedziele i świętaUrlopu udziela się w dni, które zgodnie z rozkładem czasu pracy danego pracownika nie są dla niego dniami wolnymi. W związku z tym w przy-padku niektórych pracowników może to być niedziela lub dzień świą-teczny. W niektórych branżach bowiem niedziela jest dniem roboczym. W zamian pracownikowi przysługuje inny dzień wolny od pracy. Wtedy ten wolny dzień traktowany jest jak niedziela, czyli urlop nie dotyczy tego dnia.


Michał pracuje od poniedziałku do soboty z wyjątkiem wtorków. Zamierza wziąć kilka dni urlopu – od piątku do środy w następnym tygodniu. Które dni tygodnia będą jego dniami urlopowymi?

Urlop wypoczynkowy

| 219

Michał chce wziąć wolne od piątku do środy. A zatem na okres urlopu wypoczynkowego przypadają 4 dni.

Czas trwania urlopu MichałaWszystkie dni robocze są dniami urlopowymi.

dzień roboczy urlop

pon wt śr czw pt sob nd pon wt śr czw pt sob nd

W sytuacji, gdy święto przypadnie w sobotę, pracownikom, dla których sobota jest dniem wolnym od pracy, należy się dodatkowy dzień wolny.

Standardowy rozkład czasu pracyStandardowy dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Urlop przyznaje się w takim wymiarze godzinowym, jaki odpowiada dobowemu wymia-rowi czasu pracy danego pracownika w danym dniu. Oznacza to, że w przypadku pracownika, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi 8 godzin, jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Jest tak również w przypadku pracownika, którego dobowy wymiar czasu pracy wynosi mniej niż 8 godzin.

Kodeks Pracy, art. 1542 § 2 – 3

Niestandardowy rozkład czasu pracyW przypadku gdy dobowy wymiar czasu pracy danego pracownika w niektóre dni tygodnia jest większy niż 8 godzin (np. 12 godzin), urlop liczy się metodą godzinową. W sytuacji, gdy pracownik weźmie urlop tego dnia, w którym zgodnie ze swoim rozkładem pracuje więcej niż 8 godzin, z przysługującej mu puli urlopowej odejmuje się nie tylko te 8 godzin, ale także te kilka godzin więcej, które musiałby przepracować tego dnia.

Tygodniowy rozkład czasu pracy Wiktora zakłada, że w środy pracuje on 10 godzin, zaś w czwartki 6 godzin. W pozostałe dni tygodnia pracuje 8 godzin. Ze względu na staż pracy poniżej 10 lat przysługuje mu 20 dni urlopu w ciągu roku.Wiktor planuje pierwszy urlop w lutym 2013 r. Doszedł do wniosku, że weź-mie urlop w środę, gdyż wtedy najwięcej pracuje.Wiktor dostanie tego dnia wolne na cały dzień, mimo iż dzień urlopu odpo-wiada 8 godzinom pracy. Co z pozostałymi 2 godzinami? Odejmuje się je z kolejnego dnia urlopu przysługującemu Wiktorowi. Zatem biorąc urlop

Wymiar urlopu

220 |

w środę, Wiktor wykorzystuje cały dzień urlopu oraz 1/4 (2 godziny z 8 go-dzin) kolejnego dnia urlopu. Do końca roku pozostało mu do wykorzystania 18 pełnych dni urlopu i 6 godzin.

Analogicznie postępujemy w przypadku dnia pracy krótszego niż 8 godzin.

Ten sam Wiktor pracuje w czwartki 6 godzin. Tego dnia bierze pierwszy urlop w 2013 r.Od wymiaru urlopu (20 dni × 8 godzin) odejmujemy 6 godzin. Zatem Wikto-rowi pozostanie do wykorzystania 19 pełnych dni urlopu i 2 godziny.

Trzeba pamiętać, że tylko w określonych okolicznościach można udzielić pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym niższym niż 8 godzin. Jest to dozwolone w sytuacji, gdy pracownik wykorzystał prawie cały urlop i pozostało mu do wykorzystania tylko kilka godzin.


Henryk pracuje we wtorki w wymiarze dobowym 8 godzin. W 2013 r. pozo-stały mu jeszcze 3 dni urlopu do wykorzystania. Chciałby wziąć 4 godziny urlopu we wtorek. Nie jest to jednak możliwe. Może on natomiast dostać cały dzień urlopu.Róża również pracuje we wtorki 8 godzin. W 2013 r. pozostały jej jeszcze 4 godziny urlopu do wykorzystania. Chciałaby wziąć 4 godziny urlopu we wtorek. W tym przypadku jest to możliwe, gdyż nie ma ona już do dyspozycji pełnego dnia urlopu, a ma przecież prawo do wykorzystania całego przysłu-gującego urlopu.

Staż pracyDo okresu zatrudnienia (stażu pracy), od którego zależy roczny wymiar urlopu, wlicza się wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia, nawet jeśli były przerwy w zatrudnieniu.

Jeśli pracownik pracuje w dwóch różnych firmach na umowę o pracę, do stażu pracy wlicza się również okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem kolejnego sto-sunku pracy.


Dawid pracuje w firmie Dobre Narzędzia od 1 kwietnia 2001 r. Od 1 maja 2013 r. podejmie dodatkową pracę w firmie Usługi Naprawcze. Jego staż pracy wpływający na roczny wymiar urlopu to okres pracy w firmie Dobre Narzędzia od 1 kwietnia 2001 do 30 kwietnia 2013 r.

Urlop wypoczynkowy

| 221

Okres naukiDo stażu pracy wlicza się także czas poświęcony na naukę, począwszy od szkoły średniej. Może być to nawet 8 lat w przypadku studiów w szkole wyższej.

Do stażu pracy wlicza się:

czas trwania nauki przewidziany programem nauczania, ale nie wię-cej niż 3 lata – w przypadku ukończenia zasadniczej lub innej równo-rzędnej szkole zawodowej

czas trwania nauki przewidziany programem nauczania, ale nie wię-cej niż 5 lat – w przypadku ukończenia średniej szkoły zawodowej

5 lat – w przypadku absolwentów szkół zasadniczych, którzy ukończy-li średnią szkołę zawodową

4 lata – w przypadku ukończenia średniej szkoły ogólnokształcącej 6 lat – w przypadku ukończenia szkoły policealnej 8 lat – w przypadku ukończenia szkoły wyższej.

W przypadku gdy ktoś równocześnie studiuje i pracuje, do stażu pracy wlicza się okres zatrudnienia podczas nauki lub okres nauki – w zależ-ności od tego, co jest korzystniejsze dla pracownika.


Pamiętaj, że przy obliczaniu liczby dni urlopu niepełny dzień urlopu za-okrągla się zawsze w górę, niezależnie od wartości po przecinku.

Ewa studiowała na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego. Obro-niła się w październiku 2012 r. Od stycznia 2013 r. jest zatrudniona w firmie Piekarek.Czy Ewie przysługuje pełny wymiar urlopu w wysokości 26 dni? Niestety nie. Zarówno w 2012, jak i 2013 r. przysługuje jej urlop w wymiarze 20 dni. Wynika to z następującego wyliczenia: na okres studiów i szkoły średniej przyjmuje się standardowo 8 lat. Musi zatem przepracować pełne 2 lata, aby mieć prawo do 26-dniowego urlopu.W trakcie studiów w sezonie letnim Ewa pracowała na umowę zlecenie. Przepracowała w ten sposób łącznie 10 miesięcy. Okresu pracy na umowę zlecenie nie wlicza się jednak do stażu pracy, gdyż do stażu pracy wlicza się okres pozostawania w stosunku pracy.

Zmiana pracodawcy w ciągu rokuJeśli w roku kalendarzowym pracownik rozstaje się z dotychczasowym pracodawcą i rozpoczyna pracę w innej firmie, u każdego z pracodawców przysługuje mu urlop w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego czasu. Jeden miesiąc pracy odpowiada 1/12 wymiaru urlopu.

Wymiar urlopu

222 |

W 2013 r. Iwona przepracowała 2 miesiące (styczeń i luty) w firmie Dobra Książka, a pozostałe 10 miesięcy (marzec – grudzień) w firmie Gazety i Cza-sopisma. Z racji stażu przysługuje jej 20 dni urlopu w ciągu roku. W tej sytu-acji u pierwszego pracodawcy przysługują jej 4 dni, a u drugiego – 16 dni.

Niepełny miesiąc pracy zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca. Jeśli rozwiązanie umowy z dotychczasowym pracodawcą następuje w tym samym miesiącu co nawiązanie umowy z nowym pracodawcą, zaokrągle-nia do pełnego miesiąca dokonuje dotychczasowy pracodawca.

Kodeks Pracy, art. 155 2a

Przerwa w zatrudnieniuZdarza się, że pracownik ma kilkutygodniową, kilkumiesięczną lub kil-kuletnią przerwę między okresami zatrudnienia. Nie ma to znaczenia dla przysługującego wymiaru urlopu – okresy zatrudnienia sumuje się.

W 2013 r. Iwona przepracowała 2 miesiące (styczeń i luty) w firmie Dobra Książka. W firmie Gazety i Czasopisma została zatrudniona dopiero 1 maja 2013 r., w związku z czym miała dwumiesięczną przerwę w zatrudnieniu. U nowego pracodawcy będzie miała okres urlopu pomniejszony o 8 dni: o 4 dni ze stycznia i lutego oraz o 4 dni z marca i kwietnia. W nowym miejscu pracy pozostanie jej do wykorzystania 12 dni urlopu. Wynika to z naliczenia proporcjonalnego.

Obliczanie liczby dni urlopowych

Faktyczna liczbadni urlopu

Liczbaprzepracowanych dni Liczba dni urlopu

przysługujących pracownikowi

Liczbę dni zaokragla się zawsze w górę.

Przykład:Elżbieta została zatrudniona 1 listopada 2012 r.i do 31 marca 2013 r. przepracowała 151 dni. W trakcie tego czasu nie opuściła ani jednegodnia pracy. Jej staż pracy wynosi 12 lat, w związkuz czym przysługuje jej 26 dni urlopu w ciągu roku.

10,76 dni urlopuElżbieta ma prawo do 26

Po zaokrągleniu w górę będzie to 11 dni płatnego urlopu.

151365

365

Urlop wypoczynkowy

| 223

Przy ustalaniu urlopu w przypadku powrotu do pracy po okresie przerwy oraz zmiany pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego, niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę.

Gdy wykorzystano za dużoW sytuacji, gdy w ciągu jednego roku kalendarzowego pracownik wyko-rzysta u jednego pracodawcy więcej dni urlopowych, niż wynika to z naliczenia proporcjonalnego, to u kolejnego pracodawcy przysługuje mu odpowiednio mniejsza liczba dni urlopowych.

Po powrocie do pracyJeśli pracownik nie zmienia pracodawcy, a tylko powraca do pracy po okresie przerwy trwającej dłużej niż miesiąc, wymiar jego urlopu również jest obliczany w sposób proporcjonalny. Do ustalenia liczby dni urlopu bierze się pod uwagę miesiące, które zostały przepracowane w ciągu roku. Dotyczy to przerwy spowodowanej:

urlopem bezpłatnym urlopem wychowawczym odbywaniem zasadniczej służby wojskowej lub form zastępczych tymczasowym aresztowaniem odbywaniem kary więzienia nieusprawiedliwioną nieobecnością w pracy.

Jeśli przerwa ma miejsce już po nabyciu prawa do urlopu w danym roku, wymiar urlopu obniża się proporcjonalnie. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracownik przed przerwą wykorzystał urlop w przysługującym mu lub wyższym wymiarze.

Filip, któremu przysługuje 26 dni urlopu w ciągu roku, między 1 kwietnia a 30 czerwca 2013 r. przebywał na urlopie bezpłatnym. W sierpniu chce skorzy-stać z urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu zostanie proporcjonalnie obniżony o te 3 miesiące spędzone na urlopie bezpłatnym. Przysługuje mu zatem urlop za 9 miesięcy w roku, co daje 20 dni.Gdyby Filip wykorzystał cały urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni przed pójściem na urlop bezpłatny, nie musiałby w żaden sposób „odpracowywać” tych zyskanych 6 dni. Nie można ich także potrącić z przyszłorocznego urlopu.

Urlop uzupełniającyPracownik, który wykorzystał należny mu urlop w danym roku kalen-darzowym, a następnie uzyskał prawo do urlopu w wyższym wymiarze, dostaje tzw. urlop uzupełniający.


Wymiar urlopu

224 |

W 2013 r. staż pracy Ewy przekroczy 10 lat. Oznacza to, że wraz z przekro-czeniem tej granicy Ewa przechodzi z urlopu 20-dniowego na 26-dniowy. Jeśli granica 10 lat zostanie przekroczona np. w październiku, a Ewa do tej pory wykorzystała np. 18 dni urlopu z przysługujących jej 20, od listopada ma do dyspozycji dodatkowe 6 dni – oprócz dwóch dni jeszcze niewykorzystanych.

Zasady wykorzystania urlopu

Dzielenie urlopuPracownik może swój urlop podzielić na kilka części, z tym że jedna z nich powinna trwać co najmniej 14 dni. Te 14 dni nieprzerwanego urlopu jest zaleceniem płynącym z Kodeksu pracy, a nie przymusem.


Plan urlopówKonieczność zapewnienia ciągłości działalności firmy lub innej organi-zacji, a także zaspokojenia potrzeb pracowników wymaga zaplanowania urlopów w ciągu roku.

Plan urlopów ustala pracodawca w uzgodnieniu z pracownikami. Dobrze jest pomyśleć o urlopach dużo wcześniej, niż one nastąpią, wtedy łatwiej jest je zaplanować. Można także zasugerować pracownikowi przybliżony termin urlopu albo nawet zaproponować konkretne terminy.

We wzmożonym okresie urlopowym, który przypada najczęściej w lipcu i sierpniu, warto pomyśleć o zatrudnieniu pracowników czasowych, którzy mogliby zastąpić stałych pracowników.


Przesunięcie terminu urlopuZarówno pracownik, jak i pracodawca mają prawo przesunąć termin ustalonego wcześniej urlopu.

W przypadku gdy prośba o przesunięcie terminu urlopu wychodzi od pracownika, pracodawca powinien wyrazić zgodę, jeśli przesunięcie urlopu jest umotywowane ważnymi przyczynami.

Pracodawca może przesunąć termin urlopu pracownika pod warunkiem, że występują szczególnie ważne okoliczności, a nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia w pracy.


Urlop wypoczynkowy

| 225

Pracodawca ma obowiązek przesunięcia urlopu na późniejszy termin w sytuacji, gdy pracownik:

przebywa na zwolnieniu lekarskim przebywa w odosobnieniu w związku z choroba zakaźną został powołany na ćwiczenia lub przeszkolenie wojskowe na czas do

3 miesięcy korzysta z urlopu macierzyńskiego.

Również w sytuacji, gdy pracownik nie wykorzysta części urlopu z jednego z powyższych powodów, pracodawca musi przesunąć niewykorzystaną część urlopu na późniejszy termin.

Kodeks Pracy, art. 165 – 166

Odwołanie z urlopuW przypadku gdy sytuacja w firmie tego wymaga, pracodawca może odwołać pracownika z urlopu. Odwołanie może być umotywowane wy-łącznie okolicznościami, których nie można było przewidzieć w momen-cie, gdy pracownik rozpoczynał urlop.

Pracodawca ponosi wszystkie koszty związane z odwołaniem pracowni-ka z urlopu.


Urlop na żądanieW niektórych przypadkach pracownik ma prawo zażądać udzielenia urlopu w terminie, który sam wskaże. Dotyczy to maks. 4 dni w ciągu roku, niezależnie od liczby pracodawców, u których pracownik pracuje. Urlop taki musi być zgłoszony nie później niż w dniu jego rozpoczęcia.

Kodeks Pracy, art. 167 2

Urlop wypoczynkowy po macierzyńskimNa wniosek pracownicy pracodawca musi udzielić jej urlopu wypoczyn-kowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim. Taki urlop może wziąć również ojciec, który skorzystał z urlopu macierzyńskiego.

Niewykorzystany urlopW zasadzie pracownik powinien (ma do tego pełne prawo) wykorzystać należny mu urlop w danym roku kalendarzowym. Jeśli tego nie zrobi, musi go wykorzystać najpóźniej do końca września następnego roku. Nie dotyczy to urlopu udzielanego na żądanie, o którym wspomnieliśmy wyżej.

Zasady wykorzystania urlopu

226 |

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlopPracownik znajdujący się w okresie wypowiedzenia umowy o pracę ma obowiązek wykorzystać urlop, jeśli pracodawca wyśle go na taki urlop. Nie ma tu znaczenia, która ze stron złożyła wypowiedzenie.

Urlopu udziela się w wymiarze proporcjonalnym do liczby miesięcy prze-pracowanych u tego pracodawcy w ciągu roku. Pracownik w okresie wy-powiedzenia powinien też wykorzystać ewentualny zaległy urlop.

W razie niewykorzystania urlopu w całości lub w części z powodu roz-wiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy pracownikowi należy się ekwiwalent pieniężny.

W przypadku gdy stosunek pracy po wygaśnięciu zostaje bezpośred-nio odnowiony z tym samym pracodawcą, ekwiwalent nie przysługuje. Taka sytuacja może na przykład mieć miejsce, gdy firma chce zatrudnić na czas nieokreślony osobę, która pracowała do tej pory na podstawie umowy na czas określony.

Kodeks Pracy, art. 167 1 i 171

O tym, jak oblicza się ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop, piszemy na końcu tego rozdziału.

Urlop bezpłatnyPracodawca może udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego, gdy ten wystąpi z taką prośbą na piśmie. Okres urlopu bezpłatnego – w przeci-wieństwie do urlopu płatnego – nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, ani do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury.

Urlop bezpłatny może zostać udzielony na dowolny okres. Jeśli urlop bezpłatny udzielany jest na czas dłuższy niż 3 miesiące, pracodawca i pracownik mogą uzgodnić możliwość odwołania pracownika z urlopu, o ile zajdzie taka konieczność.

Kodeks Pracy, art. 167 1 i 171

Po urlopie bezpłatnym pracodawca ma obowiązek przyjęcia pracownika do pracy. Podczas trwania urlopu bezpłatnego pracownika nie można zwolnić ani wypowiedzieć mu warunków pracy i płacy.

Urlop tylko przy stosunku pracyPracownik ma zagwarantowane prawo do urlopu, a zatem i do wyna-grodzenia za czas urlopu, tylko w przypadku stosunku pracy. Jeśli pra-cownik świadczy pracę nie na umowę o pracę, a np. na umowę zlecenie, urlop ani wynagrodzenie urlopowe nie przysługuje.

Urlop wypoczynkowy

| 227

Wynagrodzenie za czas urlopu

Tyle samo, ile za czas pracyKodeks pracy mówi, że za czas urlopu pracownikowi przysługuje takie wynagrodzenie, jakie by otrzymywał, gdyby w tym czasie pracował. Oznacza to, że wynagrodzenie urlopowe należy obliczyć na podstawie wcześniejszych zarobków.

Zmienne składniki wynagrodzenia można obliczyć poprzez uśrednienie wynagrodzenia z ostatnich 3 miesięcy przed miesiącem, w którym roz-począł się urlop. Jeśli wysokość wynagrodzenia znacznie się waha na przestrzeni roku, jako podstawę można przyjąć przeciętne wynagrodze-nie z ostatnich 12 miesięcy.


Wynagrodzenie urlopowe z ubezpieczeniaPracodawca, który ma obowiązek objęcia pracowników ubezpieczeniem, z którego pracownicy otrzymają świadczenie pieniężne za czas urlopu, nie musi wypłacać pracownikom wynagrodzenia za urlop ani ekwiwa-lentu. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy świadczenie z ubezpieczenia jest niższe niż to wynikające z kodeksowego wynagrodzenia czy ekwiwalen-tu urlopowego – wtedy należy wyrównać pracownikowi tę różnicę.

Nie wszystkie składniki stanowią podstawęWysokość wynagrodzenia za czas urlopu ustala się na podstawie wyna-grodzenia zasadniczego i innych świadczeń z okresu poprzedzającego miesiąc rozpoczęcia urlopu. Do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlo-powego nie wlicza się:

jednorazowych lub sporadycznych wpłat, które pracownik otrzymał za wykonanie określonego zadania lub za określone osiągnięcie

wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas przestoju nie-zawinionego przez pracownika

nagród jubileuszowych wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także innej uspra-

wiedliwionej nieobecności w pracy ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, nagród z zakładowego funduszu nagród dodatkowego wynagrodzenia rocznego (tzw. trzynastka), udziału

w zyskach itp. odpraw emerytalnych, rentowych lub innych odpraw pieniężnych


228 |

kwoty wyrównania do wynagrodzenia do poziomu minimalnego wy-nagrodzenia

dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa procesowego

wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w przypadku roz-wiązania stosunku pracy.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu za urlop, § 6.

Miesiąc, 3 miesiące, 12 miesięcyStałe składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej uwzględ-nia się tak jak co miesiąc. Natomiast okres, jaki należy wziąć pod uwagę przy ustalaniu wysokości zmiennych składników wynagrodzenia, może wynosić 3 miesiące albo nawet 12 miesięcy. Zależy to od tego, czy zmienne składniki wynagrodzenia kształtowały się w miarę równomiernie.

Jeśli wysokość składników zmiennych jest w miarę podobna, należy przyjąć kwotę z ostatnich 3 miesięcy. Jeśli zaś wysokość tych składni-ków znacznie się waha na przestrzeni roku, należy przyjąć kwotę z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc urlopu.

Podstawa wymiaruNastępnie do kwoty stałych składników wynagrodzenia należy dodać kwotę zmiennych składników wynagrodzenia. W ten sposób otrzymuje-my tzw. podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego.

Obliczanie wynagrodzenia – stawka godzinowaW kolejnym kroku należy podzielić podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego przez liczbę godzin, w czasie których pracownik pracował w okresie, z którego została ustalona podstawa. W ten sposób otrzyma-my stawkę godzinową, którą następnie mnożymy przez liczbę godzin, jaką pracownik przepracowałby zgodnie ze swoim rozkładem czasu pracy w okresie urlopu, gdyby nie miał w tym czasie urlopu. Wynik to właśnie kwota należnego wynagrodzenia urlopowego.

Ustalanie wynagrodzenia urlopowego za pomocą stawki godzinowej jest odpowiednie dla niestandardowych systemów pracy, w których rozkład czasu pracy nie jest równomierny na przestrzeni miesiąca.

Obliczanie wynagrodzenia – stawka dziennaW standardowym systemie pracy można obliczyć stawkę za jeden dzień i pomnożyć ją przez liczbę dni urlopu. W tym celu obliczamy liczbę dni

Urlop wypoczynkowy

| 229

roboczych (dni, w których pracownik pracował) w okresie, z którego została ustalona podstawa wymiaru. Następnie dzielimy podstawę wymiaru przez tę liczbę dni roboczych.

Otrzymaną w ten sposób stawkę dzienną należy pomnożyć przez liczbę dni urlopu. Wynik tego działania to kwota należnego wynagrodzenia urlopowego.

Katarzyna zaplanowała urlop na okres od 1 do 14 sierpnia 2013 r. Jej wynagrodzenie brutto z ostatnich trzech miesięcy przed urlopem wygląda następująco:– maj: 3 100 zł, – czerwiec: 3 500 zł, – lipiec: 3 400 zł.Łączne wynagrodzenie Katarzyny wyniosło 10 000 zł.Następnie sprawdzamy liczbę dni roboczych w miesiącach od maja do lipca 2013 r.:– maj: 20 dni – czerwiec: 20 dni, – lipiec: 23 dni.Łącznie w tych miesiącach są 63 dni robocze. Katarzyna przez wszystkie te dni pracowała, czyli nie była ani na urlopie, ani na zwolnieniu chorobowym.Aby obliczyć, jaką kwotę Katarzyna otrzyma jako wynagrodzenie za czas urlopu, dzielimy wynagrodzenie z 3 miesięcy, czyli 10 000 zł, przez liczbę dni robo-czych, czyli 63. Otrzymamy stawkę za 1 dzień pracy w wysokości 158,73 zł. Następnie stawkę dzienną mnożymy przez liczbę dni roboczych (bez niedziel i ewentualnych świąt) występujących w okresie urlopu. W okresie od 1 do 14 sierpnia 2013 r. jest 10 dni roboczych. Mnożymy: 158,73 zł × 10 dni = 1 587,30 zł. I to jest wysokość wynagrodzenia urlopowego Katarzyny.Katarzyna może otrzymać całą tę kwotę albo jej część jeszcze przed pój-ściem na urlop, w ramach zaliczki, którą pracodawca potrąci jej potem z wynagrodzenia.

Duże wahania miesięczneW przypadku gdy wysokość wynagrodzenia znacznie się waha z mie-siąca na miesiąc, przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego należy uwzględnić ostatnie 12 miesięcy.

Tomasz zaplanował tygodniowy urlop pod koniec września. Jego miesięczne zarobki są mniej więcej podobne i kształtują się na poziomie 4 200 zł – 4 600 zł miesięcznie, ale w czerwcu i lutym sprzedaż w firmie była wyjątkowo wyso-ka, co wpłynęło na dużą premię w tych miesiącach. Wynagrodzenie Toma-sza w tych miesiącach wyniosło około 6 000 zł. Przy tak znacznych różni-cach w wysokości wynagrodzenia do obliczenia wynagrodzenia urlopowego należy przyjąć średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy.


230 |

Nowy pracownikJeśli pracownik pracuje w danej firmie krócej niż rok (np. 6 miesięcy), do ustalenia wynagrodzenia za czas urlopu nie można przyjąć wynagrodze-nia z ostatnich 12 miesięcy. Wtedy bierze się pod uwagę wynagrodzenie za cały okres zatrudnienia.

W przypadku zupełnie nowego pracownika, któremu do tej pory wypła-cono np. tylko jedno wynagrodzenie, i to za niepełny miesiąc (ponieważ rozpoczął pracę w środku miesiąca), doliczamy hipotetyczne wynagro-dzenie za pozostałe dni miesiąca i na tej podstawie obliczamy wynagro-dzenie urlopowe.

Robert pracuje w firmie Sprzęt Domowy od 15 października 2013 r. W listopa-dzie bierze tydzień urlopu – od 11 do 15 listopada. Wynagrodzenie Roberta za październik wyniosło 2 800 zł, jednak wynagrodzenie to nie odpowiadało pełnemu miesiącowi pracy. Wobec tego należy obliczyć, jakie wynagrodze-nie Robert otrzymałby w sytuacji, gdyby pracował cały miesiąc. W okresie od 15 do 31 października 2013 r. jest 13 dni roboczych. Aby otrzy-mać stawkę dzienną, należy podzielić wynagrodzenie w wysokości 2 800 zł przez 13 dni. 2 800 zł : 13 dni = 215,38 zł. Teraz stawkę dzienną należy po-mnożyć przez liczbę dni urlopu: 215,38 zł × 5 dni = 1 076,90 zł. Za 5 dni urlopu Robert otrzyma wynagrodzenie w wysokości 1 076,90 zł.

Składniki wynagrodzenia wypłacane rzadziej niż raz w miesiącuSkładniki wynagrodzenia wypłacane rzadziej niż raz na miesiąc, np. co kwartał lub co pół roku, wypłaca się w normalnie przyjętych terminach, a okres urlopu traktuje się tak samo jak okres wykonywania pracy.

Innymi słowy, jeśli pracownik dostaje premię np. raz na kwartał i przy-pada ona do wypłaty za miesiąc, w którym pracownik był na urlopie, to premia i tak jest wypłacana wraz z wynagrodzeniem za ten właśnie miesiąc.

Okres choroby a wynagrodzenie urlopowePrzy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego nie uwzględnia się wynagro-dzenia za czas choroby. W sytuacji, gdy pracownik przebywał na zwol-nieniu lekarskim w jednym z miesięcy, na podstawie których obliczamy wynagrodzenie urlopowe, należy pominąć ten miesiąc.

Marek zaplanował urlop na sierpień. Do obliczenia wynagrodzenia urlopowe-go powinniśmy, zgodnie z zasadami, przyjąć jego wynagrodzenie z okresu od maja do lipca. Okazuje się jednak, że w czerwcu Marek był na zwolnieniu lekarskim przez 5 dni. W tej sytuacji pomijamy czerwiec, i jako podstawę do obliczenia wynagrodzenia urlopowego przyjmujemy lipiec, maj i kwiecień.

Urlop wypoczynkowy

| 231

Podobnie jest w przypadku gdy w jednym z miesięcy uwzględnianych do obliczenia wynagrodzenia urlopowego pracownik był na urlopie – miesiąc ten pomija się i przyjmuje do obliczeń najbliższy poprzedni miesiąc.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu za urlop.

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop

Jak pisaliśmy wcześniej w tym rozdziale, pracownik w okresie wypo-wiedzenia umowy o pracę powinien wykorzystać przysługujący urlop wypoczynkowy. Jeśli nie ma takiej możliwości, pracownikowi należy się ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop.

Stałe i zmienne składniki wynagrodzeniaEkwiwalent za urlop oblicza się według zasad obliczania wynagrodzenia urlopowego, jednak z pewnymi modyfikacjami.

Stałe, miesięczne składniki wynagrodzenia uwzględnia się w wyso-kości, w jakiej należały się one w miesiącu, w którym pracownik nabył prawo do ekwiwalentu. Natomiast składniki wynagrodzenia o zmiennej wysokości, które przysługują pracownikowi za okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc, które zostały wypłacone pracownikowi za ostatnie 3 miesiące przed miesiącem wypłaty ekwiwalentu, uwzględnia się w średniej wyso-kości z tych 3 miesięcy.

Składniki wynagrodzenie, które przysługują za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, uwzględnia się w średniej wysokości z ostatnich 12 miesięcy.

Krótki okres zatrudnieniaW przypadku pracownika, który nie przepracował pełnych 3 miesięcy, dzieli się wynagrodzenie, które otrzymał w okresie zatrudnienia, przez liczbę dni roboczych. Otrzymany wynik – stawkę dzienną – mnoży się przez liczbę dni, jaką pracownik przepracowałby, gdyby pracował przez cały ten okres zgodnie ze swoim rozkładem pracy.

Zwolnienie lekarskieW przypadku gdy przez całe 3 miesiące przed miesiącem, w którym na-liczany jest ekwiwalent, pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim, przy ustalaniu wysokości ekwiwalentu należy wziąć pod uwagę najbliż-sze 3 miesiące przed tym okresem zwolnienia. Dotyczy to także sytuacji, gdy pracownik przebywa na zwolnieniu przez krótszy okres, jednak nie krótszy niż jeden pełny miesiąc kalendarzowy.

Ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop

232 |

Współczynnik ekwiwalentowyAby obliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, należy najpierw ustalić tzw. współczynnik ekwiwalentowy za urlop. Współczynnik ekwiwalentowy stosuje się do obliczenia ekwiwalentu za 1 dzień niewykorzystanego urlopu, do którego pracownik nabył prawo w ciągu tego roku kalendarzowego. Jego wysokość zmienia się co roku.

Zatem jeśli umowa o pracę zostanie rozwiązana w 2014 r., trzeba będzie obliczyć ekwiwalent na podstawie współczynnika za rok 2014.

Współczynnik oblicza się następująco: od liczby dni w danym roku ka-lendarzowym odejmuje się łączną liczbę niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu pracy w 5-dniowym tygodniu pracy. Otrzymany wynik dzieli się przez 12. Uzyskany w ten sposób współczyn-nik to wskaźnik średniej liczby dni roboczych w miesiącach danego roku.

W 2013 r. wskaźnik ten wynosi 20,92.

W przypadku obliczania ekwiwalentu dla osoby pracującej na niepeł-ny etat współczynnik ekwiwalentowy obniża się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.

Sposób obliczania ekwiwalentuZnając wartość współczynnika, można teraz obliczyć ekwiwalent. Należy to zrobić w następujący sposób:

Krok 1: podziel sumę miesięcznych wynagrodzeń (średnia z 3 lub 12 miesięcy) przez współczynnik ekwiwalentowy. Wynik to ekwiwalent urlopowy za 1 dzień.

Krok 2: podziel stawkę dzienną ekwiwalentu przez dobową normę czasu pracy danego pracownika. W ten sposób otrzymasz ekwiwalent za 1 godzinę urlopu.

Krok 3: pomnóż stawkę godzinową ekwiwalentu przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego. Pamiętaj, że 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu za urlop.

Anna ma prawo do ekwiwalentu za 11 dni niewykorzystanego urlopu. Pod-stawa wymiaru ekwiwalentu, czyli uśrednione wynagrodzenie z ostatnich 3 miesięcy, wynosi 3 400 zł brutto. Dobowy wymiar czasu pracy Anny wynosił 8 godzin. Liczba godzin niewykorzystanego urlopu to 88 (11 dni × 8 godzin).Krok 1: 3 400 zł : 20,92 (współczynnik w 2013 r.) = 162,52 zł.Krok 2: 162,52 zł : 8 (dobowy wymiar czasu pracy) = 20,32 zł.Krok 3: 20,32 zł × 88 godzin = 1 788,16 zł.Za 11 dni urlopu Anna otrzyma ekwiwalent w wysokości 1 788,16 zł.

Urlop wypoczynkowy

BUDŻET

fragment poradnika pracownicy wyd. 5

Documents