fotografcilik ders notlari

7/29/2019 Fotografcilik Ders Notlari

1/48

1

FOTORAFILIK DERS NOTLARI

Ar. Gr. Saim KURAL


2/48

2

indekiler1. FOTORAFILIIN TARH........................................................................................ 4

2. FOTORAF MAKNELERNN SINIFLANDIRILMASI........................................... 5

2.1. Analog Fotoraf Makineleri.......................................................................................... 52.1.1. Kullanlan Film Boyutlarna Gre......................................................................... 52.1.1.1. Byk Boy Fotoraf Makineleri......................................................................... 52.1.1.2. Orta Boy Fotoraf Makineleri............................................................................ 52.1.1.3. Kk Boy Fotoraf Makineleri......................................................................... 62.1.1.4. Minyatr Fotoraf Makineleri........................................................................... 62.1.1.5. Instamatic Fotoraf Makineleri ......................................................................... 62.1.1.6. Polaroid Fotoraf Makineleri............................................................................. 7

2.1.2. Vizr Tiplerine Gre ............................................................................................... 72.1.2.1. Kompakt Fotoraf Makineleri............................................................................ 72.1.2.2. ift Objektifli Fotoraf Makineleri (TLR-Twin Lens Reflex) ........................... 7

2.1.2.3. Tek Objektifli Fotoraf Makineleri (SLR-Single Lens Reflex) ......................... 82.2. Dijital Fotoraf Makineleri............................................................................................ 8

2.2.1. Ultra Kompakt Dijital Fotoraf Makineleri........................................................... 92.2.2. Kompakt Dijital Fotoraf Makineleri.................................................................... 92.2.3. D-SLR Like Fotoraf Makineleri......................................................................... 102.2.4. D-SLR Fotoraf Makineleri................................................................................. 10

2.3. Temel Fotoraf Makinesi-ne Delii Kamera (Camera Obscura) ......................... 103. FOTORAF MAKNELERN BALICA ELER.................................................. 133.1. Netleme Sistemi: ........................................................................................................... 133.2. Diyafram: ...................................................................................................................... 133.3. Obtratr: ..................................................................................................................... 14

3.4. Film Sarma Kolu: ......................................................................................................... 143.5. Numaratr: ................................................................................................................... 153.6. Geriye sarma kolu: ....................................................................................................... 153.7. Vizr: ............................................................................................................................. 153.8. Objektif: ........................................................................................................................ 163.9. Ikler: ....................................................................................................................... 21

3.9.1. TTL Ik lm Sistemleri................................................................................... 214. POZLAMA ....................................................................................................................... 224.1. Diyafram Akl ......................................................................................................... 224.2. Alan Derinlii............................................................................................................... 24

4.2.1. Alan Derinliini Etkileyen Faktrler:.................................................................. 254.2.2. Alan Derinliini Kullanma Metotlar................................................................... 26

4.3. eitli Konularda Pozlandrma Problemleri:.............................................................. 284.3.1. Normal manzara fotoraflar: .............................................................................. 284.3.2. Sokaklarda gnlk yaam: ................................................................................... 284.3.3. Aydnlatlm yap: ................................................................................................ 284.3.4. Kar manzaras ve benzeri konular: ...................................................................... 294.3.5. Ters kta aydnlatlm konular:......................................................................... 294.3.6. Hareketli konularn ekimi: ................................................................................. 29

5. FOTORAFTA KOMPOZSYON................................................................................. 335.1. emalar:........................................................................................................................ 33

5.2. Ritm: .............................................................................................................................. 335.3. Uyum: ............................................................................................................................ 34


3/48

3

5.4. Kontrast: ....................................................................................................................... 365.5. Doku: ............................................................................................................................ 385.6. Ik: ............................................................................................................................... 395.7. Perspektif: ..................................................................................................................... 415.8. Keskinlik: ...................................................................................................................... 41

5.9. Hz ve Hareket zlenimi: .............................................................................................. 435.10. Denge: ....................................................................................................................... 445.11. Oranlar: ..................................................................................................................... 455.12. Btnlk: .................................................................................................................. 475.13. Yer ekimi: ............................................................................................................... 475.14. Estetik Doz: ............................................................................................................... 48


4/48

4

1. FOTORAFILIIN TARHFotoraf sanatnn balang tarihini kesin olarak saptamak mmkn olmamaktadr.

Bu nedenden tr fotoraf sanatnn balangcn optik icatlar ve grnt sabitleme zerine

gelitirilen ilk bulular anlatarak tanmlayabiliriz.

PHOTO + GRAPHUS = IIK + ZM

M.. 4. Yzylda ARISTO m aara deliinden ieri giren n kar duvarda tersgrntsn yansttn bulur.

1490 ylnda LEONARDO DA VINCInin yaynlanan notlarnda res imdeperspektif iin karanlkodadan yararlanma fikrini ortaya att bilinmektedir.

1500lerde CAMERA OBSCURA (ine delii kamera) bulunu r. Bu dzeneeDANIELLO BARBERO' nun 1568 ylnda bir diyafram dzenei ve GIRALAMOCARDANO' nun ince kenarl bir mercek ilave etmesiyle, optik ve mekanik adanalmalar hemen hemen tamamlanm olur.

17. -18. yzylda Camera Obscura boyutlar tanabilir hale geldi. Alman bilimadam JOHANN ZAHN 1776 'da zellikle portre resimleri izebilmek iin, eldetanabilecek kadar kkCamera Obscuray imal etti.

1928 ylnda GEORGE EASTMAN KODAKn kolay tanabilir ilk kutu fotorafmakinesini seri retime balamasyla fotoraf geni halk kitlelerine ulaarak abukgelimeye balad.

1947 ylnda EDWIN LAND POLAROD fotoraf sistemini gelitirerekfotoraftayeni bir ramtr. (ekimden yaklak 45sn kadar sonra fotoraf makinesindendorudan pozitif fotoraf alnabilmekteydi.)


5/48

5

2. FOTORAF MAKNELERNN SINIFLANDIRILMASIFotoraf makinelerini analog ve dijital olmak zere 2 ana balk altnda inceleyebiliriz.

2.1. Analog Fotoraf Makineleri2.1.1. Kullanlan Film Boyutlarna Gre

Analog fotoraf makineleri genellikle, kullanlan film boyutlarna ve kullanmalanlarna gre aadaki gibi snflandrlabilirler.

2.1.1.1. Byk Boy Fotoraf MakineleriBu fotoraf makineleri daha okstdyo, mimari ve teknik alanlarda

kullanlrlar ve bu fotorafmakineleri 18x24cm., 13x18 cm. ,10x15 cm. ,9x12 cm. gibi

plaka film ile alrlar. Byk fotoraflardagrensiz fotoraf basmna olanak verdii iinkullanlrlar. Bu fotoraf makinelerininobjektiflerinin lminoziteleri(kgeirgenlikleri) dk olduundan (1/5, 6,1/6, 3) yumuak hatl ve bol detayl sonularverir.

2.1.1.2. Orta Boy Fotoraf MakineleriBu fotoraf makineleri i ve d ekimlerde,

stdyo fotoraflnda yaygn olarak kullanlanfotorafmakineleridir. Bu makineler 120 roll film diyeadlandrlan 4,5x6 cm., 6x6 cm. , 6x9 cm. boyutlarndaerit halinde film kullanrlar. Objektif lminozitelerigenellikle 1/2, 8, 1/3, 5, 1/4, 5 dir.


6/48

6

2.1.1.3. Kk Boy Fotoraf MakineleriGnmzde genel olarak kullanlan, 35 mm.

eninde olduu iin 35 mm. diye adlandrlan 24x36 mm.boyutunda film kullanrlar. Bu makinelerin gnmzde

yaygn olarak kullanlmasnn nedenlerini ylesralayabiliriz; bu makinelerin, hafif olmas ve kolaytanabilmesi, filmlerinin dier filmlere nazaran ucuzolmas, ok eitli objektif ve filtre seeneininolmasdr. Tek kusuru ise byk boy fotoraflarda fazlagren vermesidir.

2.1.1.4. Minyatr Fotoraf MakineleriGizlenebilen, kibrit kutusu byklnde ve

daha kk boyutlarda olan makinelerdir. Bu snfagiren deiik amalar iin retilmi, saat, dme,akmak vb. ekillerde olan tipleri vardr. Genelliklefotoraf ekilen kimsenin haberi olmadanfotorafnn ekilmesi istendiinde kullanlanmakinelerdir. Grnt boyutlar ok kk

olduundan fazla bytme olana vermezler. Polis,casus ve askeri amalar ile gizli ekim gerektirenhaberler iin basn mensuplar tarafndan kullanlrlar.

2.1.1.5. Instamatic Fotoraf MakineleriFotoraflktan hi anlamayan bir kiinin bile

kolaylkla kullanabilecei trden, eski kutu makinelerinin

modernletirilmi ekli olup; sabit diyafram ve sabitnetlikte objektiflere sahiptirler ve bu objektiflerideitirme olana yoktur.


7/48

7

2.1.1.6. Polaroid Fotoraf MakineleriBu makineler, amatrlere 15-45 saniyede hazr

fotoraf karrlar. Paketler ierisinde makinenin arka

asesine yerletirilen kart, fotoraf ekiminin ardndan ikisilindir arasndan geerek; kart ierisindeki kimyasal dolumadde patlar ve kart zerine yayd kimyasal sayesindedevelope ilemini gerekletirir.

2.1.2. Vizr Tiplerine GreAyrca fotoraf makineleri vizrlerine gre u ekilde snflanabilir,

2.1.2.1. Kompakt Fotoraf Makineleri

Bu makineler, Objektiften bamsz gren basit vizrl fotoraf makineleridir.Objektifler daima gvdeye sabittir. Objektiften giren k vizrden grlmez. Vizr objektifeok yakn olarak yerletirilmitir. Bu gr farkll sebebiyle oluan hataya PARALAKShatas denir. Yakn mesafe ekimlerinde hata miktar daha fazladr.

2.1.2.2. ift Objektifli Fotoraf Makineleri (TLR-Twin Lens Reflex)st ste konulmu iki fotoraf makinesi gibi

grnen bu makineler, Objektiflerden birisi netlik veereve ayarnn yaplmasn salarken, dieri konununfilmin zerine aktarlmasn salar. Bu makinede dePARALAKS hatas grlmektedir.


8/48

8

2.1.2.3. Tek Objektifli Fotoraf Makineleri (SLR-Single Lens Reflex)

Refleks vizrl, ok gelimi makineler olarak

adlandrlabilirler. Filme ulaan grnt tam olarakgrlebildii iin kompozisyon ve netleme kolaycayaplabilir.

(Paralaks hatas)

2.2. Dijital Fotoraf MakineleriDijital fotoraf makinelerini anlatmadan nce baz terimleri aklamakta fayda

bulunmaktadr.

Piksel: Picture + Element kelimelerinin birletirilmesi ile tretilen piksel; dijitalfotorafn en kk yap tadr. Herhangi bir boyutu bulunmamaktadr. Byklznrle gre deimektedir.

PPI(Pixel Per Inc): n bana den piksel saysdr.

DPI(Dots Per Inc): Bask makinesinin in bana vuraca noktack saysdr.

MegaPiksel(MP):Dijital grntnn toplam piksel saysdr.

TIFF(Tagged Image File Format): nemli bir alma formatdr, nk yksekkaliteli grnt salar. Ancak dosya boyutu ok byk olduundan ve kaydedilmesi ya dakamerada izlenmek amacyla almas ok zaman aldndan, artk fotoraf makinesi formatolarak fazla kullanlmamaktadr.

JPEG(Joint Picture Experts Group): Piyasadaki hemen her dijital fotoraf

makinesinde kullanlr. Grnt verilerinin boyutunu, gereksiz bilgileri bularak ve herpikselin rengini hatrlamak yerine renkleri byk alanlara eleyerek baarl bir ekilde


9/48

9

kltr. Formatn en byk avantaj hz ve kk dosya boyutudur.Fakat JPEG her alp,kaydedildiinde veriler atlp, yeniden oluturulur, dolaysyla dosya kayp verir.

RAW:Makine sensrnn ham verileri alan zel grnt formatdr. Dijital negatif dedenilmektedir. JPEG ya da TIFF formatlarndan daha fazla renk ve pozlama verisi ierir.

Sonu olarak RAW ok yksek grnt kalitesi salayabilir ki bu da byk ebat bask almakgerektiinde veya aydnlk ya da karanlk blgelerde ok eitli tonlar ieren fotoraflar szkonusu olduunda olduka nemlidir.

Sensr:Objektifin arkasnda bulunan a duyarl elektronik iplerdir. ki tr grntsensri vardr;

CCD(Charged-Coupled Device): stikrarl bir biimde retilmeleri kolaydr. Hzavantajlar vardr.

CMOS(Complementary Metal Oxide Semiconductor): retimleri daha azmaliyetlidirler. Az enerji tketirler.

Baskda Mega Pikselin nemi;

En

(cm)

Boy

(cm)

En

(in)

Boy

(in)

200 PPI 300 PPI

En (Px) Boy (Px) MP En (Px) Boy (Px) MP

10,1 15,2 4 6 800 1200 0,9 1200 1800 2,1

12,7 17,8 5 7 1000 1400 1,3 1500 2100 3

20,3 25,4 8 10 1600 2000 3,1 2400 3000 6,9

27,9 35,5 11 14 2200 2800 5,9 3300 4200 13,2

40,6 50,8 16 20 3200 4000 12,2 4800 6000 27,4

Gnmzde daha geni kullanma sahip olan makinelerdir. Dijital Fotoraf makineleridrt ana kategoriye ayrldklarn syleyebiliriz.

2.2.1. Ultra Kompakt Dijital Fotoraf MakineleriCebinizde tayabileceiniz amatrmakinedir. ok

ince ve hafiftir. Objektifi deitirilemez. Fotoraf kalitesi,Kompakt makinelere yakndr. Manuel ayar zayftr.

2.2.2. Kompakt Dijital Fotoraf MakineleriUltra Kompakt makinelerden biraz daha byk, ama

genelde kk boyutlu amatr makinelerdir. LCD ekranbulunur. Optik yaknlatrma yetersizdir. Fiyatlar uygundur.zelliklerine gre iyi fotoraflar verirler. Objektifideitirilemez.


10/48

10

2.2.3. D-SLR Like Fotoraf MakineleriYar profesyonel bu makinelerin boyutlar biraz

daha byktr Optik yaknlatrmalar fazladr. Objektifideitirilemeyen, iyi fotoraf ekebileceiniz

makinelerdir.

2.2.4. D-SLR Fotoraf MakineleriProfesyonel dijital fotoraf makineleridir. Byk

boyutludur. Birok manuel ayar yapmanza olanak verir.Objektifi deitirilebilir. Grnty bakatan (vizrden)grebilirsiniz. Yeni modellerde LCD ekran ve baka biraradadr.

2.3. Temel Fotoraf Makinesi-ne Delii Kamera (Camera Obscura)

Camera Obscura, yani ine delii kamera yalnzca karanlk bir kutudan ibarettir. Bukutunun bir tarafnda ine ucu byklnde bir delik vardr. Konudan gelen k nlar budelikten geerek kar taraftaki ekran zerine der ve o konunun ters bir grntsnoluturur.


11/48

11

(Camera Obscura)

Tm fotoraf makinelerinin temel prensibi bu kameradr. Ancak bir takm sorunlarvardr. rnein deliin ok kk olmas nedeni ile olduka karanlk bir grnt elde

edilebilir. Grntnn daha aydnlk olabilmesi iin delik apnn bytlmesi gerekmektedir.Bu da grntnn bulanklamasna sebep olur.

(Kk delikten grnt oluumu)

(Byk delikten grnt oluumu)


12/48

12

(Basit bir mercek ile grntnn oluumu)

Bu kameray gelitirmek iin yaplacak ey, ona kullanm kolayl salayabilmesi iinbir takm ilaveler yapmaktr. Bunlar,

Daha net ve aydnlk bir grnt iin bir mercek Bu mercekten geen nlarn iddetini denetleyebilmek iin bir diyafram (iris), In istediimiz zamangeebilmesi iin alr kapanr bir kapak yada rtc

(obtratr) Bu rtc sistemin hareketini balatabilmek iin bir deklanr rtcnn istediimiz sre kadar n gemesini salayabilecek hz

ayarlayabilen bir baka kontroldzenei (enstantane ayarlar) Nereyi fotorafladmz grebilmemiz iin bir baka (vizr) Film koyma haznesi, filmi sarma kolu, biten filmi geriye sarma kolu, Bulunduumuzortama gre n iddetini lebilecek bir k ler

(pozometre) gibibir takm dzenekler olabilir.

(Fotoraf makinesinde baz dzenekler)


13/48

13

3. FOTORAF MAKNELERN BALICA ELER3.1. Netleme Sistemi:

Helikoid Sistem: Netlemeyi gerekletiren vidal iki tpten ibaret bir aparattr. Bir ie

kapann alp kapanrken yukar-aa hareketi gibi merceklerin film dzlemindenuzaklap yaknlamas ile netleme yaplr. Netleme ayar, manuel (M) yaplabildii gibi sonzamanlarda gelitirilmi modellerde otomatik olarak da (auto focus-AF) netleme yaplabilir.

Krkl Sistemler: Byk ve orta boy kameralarda bulunur. Objektif ile film dzlemiarasnda bir krk vardr ve objektif ya da film dzlemi ileri geri hareket ettirilerek netlemeyaplr. Grntnn kadraj ve netlik kontrol bir buzlu cam zerinden izlenebilir.

3.2. Diyafram:In younluunu kontrol edilebilmesini salayan, bytlebilen ya da

kltlebilenbir delikten ibarettir. ki fonksiyonuvardr.a) In younluunu kontrol ederb) Net alan derinliini kontrol eder.

Diyaframn ve obtratrn birliktekullanlmas ile n younluu, sresi,hareket ve alan derinlii kontrol edilir.

(Diyafram)

Diyafram ile ilgili daha detayl

bilgi ileride verilecektir.

(

(Baz diyafram aralklar, obtratr deeri sabit)


14/48

14

3.3. Obtratr:In film zerine dme sresini belirleyen mekanik bir sistemdir. Bu sreler

ounlukla saniyelerin birimleri kadardr.rnein 1/1, 1/2, 1/4, 1/8, 1/15, 1/30, 1/60, 1/125,1/250, 1/500, 1/1000 gibi. Objektifler aras ve perdeli olmak zere iki tip obtratr sistemi

vardr. Obtratrn iki fonksiyonu vardr.

a) Ik miktarn saptamakb) Hareketi saptamak.

(Merkezi Obtratr Sistem)

Mercekler arasnda yer alr. Maksimum hz snrldr. Btn hzlarda fla kullanlabilir. Tamiri kolaydr. Grntde deformasyon yapmaz. Sessiz alr. Sarsnt yapmaz.

(Perdeli Obtratr)

Objektif ve aynann arkasnda, filmdzleminin hemen nnde yer alr.

Deklanre baslmad srece film yzeyinisrekli kapal tuttuu iin objektif deiimiyaplabilir.

Maksimum hz yksektir. Temel hz ve altnda fla kullanlabilir.

Tamiri zor ve pahaldr. Hareketli grntlerde deformasyon

yapabilir. Grltl alr. Sarsnt yapabilir.

3.4. Film Sarma Kolu:Pozlanm karenin zerine ikinci bir pozlama daha yapmamak iin pozlanan kareyi

obtratrn nnden uzaklatrp, yerine pozlanmam bir bakakarenin getirilmesi gerekir. ounlukla makineler bir kare zerine

pozlama yapldktan sonra ayn kare zerine ikinci bir pozlamayapmay mmkn klmayacak bir dzenee sahiptir. Bu trmakinelerde ayn zamanda pozlanmam kareyi de ileriye sarmakolas deildir. Yani ksaca ekmeden sarmak, sarmadan da ekmekmmkn deildir. Ancak baz modellerde st ste ekim yaplmasolanakldr. (Sarma kolu)


15/48

15

3.5. Numaratr:ounlukla ka poz ekim yapldn ya da ka poz daha ekim yaplabileceini

gsteren ve baz modellerde film hazne kapa kapandktan sonra devreye giren bir

dzenektir. Ancak birtakm modellerde ise film hazne kapa kapandktan sonra kullancnnnumaratr ayarlamas gerekmektedir.

3.6. Geriye sarma kolu:Film bittikten sonra filmi tekrar kasetine geriye sarmak iin ve ancak mekanik aksam

bo vitese alr gibi bir tuabaslarak filmiileriye sarma mekanizmasndan kurtarp,kullanlabilen bir sistemdir. Bu tuounlukla

"R" harfi ile iaretlidir. Geriye sarma kolundaise genellikle sarma yn ok iareti ile

belirlenmitir.(Geriye sarma kolu)

3.7. Vizr:Objektifin gr as ve ynn gz ile takip etmeye yarayan optik bir dzenektir.

(Vizr)


16/48

16

3.8. Objektif:Grntnn duyarkat (film) zerinde yeterli

aydnlk ve netlikte olumasn salayan mercek ya da

mercekler topluluudur. Bir objektif zerinde ounlukladiyafram ayar halkas, netleme halkas gibi kontroldzenekleri bulunur.

(Objektif)

Bir objektifin zerinde, zelliklerini belirten; odak uzakl, en ak ve en kapal

diyafram akl, netleme mesafesi gibi bilgilerbulunmaktadr.Objektifleri incelerken ilgili kavramlar zerinde aklama yapmak yararl olacaktr.

Odak uzunluu: Optik merkez ile film dzlemi arasndaki mesafedir. Milimetre cinsindenifade edilir.

(Odak uzunluu)

Objektifler odak uzunluklarna gre snflandrlrlar:

a. Normal Odakl Objektifb. Ksa Odakl Objektifc. Uzun Odakl Objektif

Bunlara ilave olarak deiken odakuzunluuna sahip objektiflere zoom objektifdenmektedir.

Bir objektifin odak uzunluunu belirlerken, objektifin takl olduu fotorafmakinesinin kulland film formatnn belirleyici olduunu bilmemiz gerekir. rnein

gnmzde en yaygn kullanlan fotoraf makineleri 35mm.lik, yani boyu 24mm eni 36mmolan film kullanlan makinelerdir. Bu filmlerin apraz uzunluklar 43mmdir.


17/48

17

Normal odakl objektif: Odak uzunluu, takl olduu makinenin kulland filmin aprazuzunluuna eit olan objektiftir. Eer 35 mmformatnda film kullanan 35mmlik bir fotorafmakinemiz varsa, normal odak uzunluumuz 43mmdir. (35 mm formatnda normal odakuzunluu 43 - 50 mmdir.)

Ksa odakl objektif: Odak uzunluu, takl olduu makinenin kulland filmin apraz

uzunluundan ksa olan objektiftir. Yani 35 mm formatndaki bir makinenin ksa odaklobjektifleri 35mm, 28mm, 24mm vb.dir. (apraz uzunluk 43mm)Uzun odakl objektif: Odak uzunluu, takl olduu makinenin kulland filmin aprazuzunluundan uzun olan objektiftir. Yani 35mm formatndaki bir makinenin uzun odaklobjektifleri 85 mm, 105 mm, 200 mm vb.dir (apraz uzunluk 43mm)

Gr as: Odak uzunluunun ksa ya da uzun olmas gr asn belirler. Ksa odakuzunluuna sahip objektifler geni gr asna sahiptirler ve Geni A Objektif olaraktanmlanrlar.

(Odak Uzaklklar ve Gr Alar)

Objektif akl:Bir fotorafnn, objektifinde arayaca en byk zellik objektifakldr. Bir objektif ne kadar geni diyafram aklnda retilmi ise o derece kllkoran da yksektir. Bununla birlikte objektif akl bydke objektif ap da bununlaorantl olarak byyecektir.

Ik geirgenlii(Liminozite):Objektifin k geirgenliine denir. Objektifin 1 cm

karesinden geen n ierideki hassas tabaka zerinde ka cm kareye daldn gsterendeere liminozite denir.

(Uzun odak uzunluklu bir mercein oluturduu grnt)


18/48

18

(Ksa odak uzunluklu bir mercein oluturduu grnt)

(17 mm lens: Daha geni bir alan)

(70 mm lens: Daha dar bir alan)(Lens odak uzakl ve gr as: Fotoraf makinesi sabit tutulmutur)


19/48

19

(17 mm lens : Arkan planda daha ok perspektif mevcut)

(70 mm lens : Arka plan objeye daha yakn)(Lens odak uzaklnn arka plana etkisi: Objenin bykln sabit tutulmutur)

Normal a insan gznn grebildii aya edeerdir ve bu a 450 -500dir.Dolaysyla normal odakl objektifler insan gznn grd ay film dzlemi zerineyanstr. Ksa odakl yani geni al objektifler insan gznden daha geni alar (rnein750, 1040 vb.) film dzlemi zerine yanstabilirler. Uzun odakl yani dar al objektifler insangznden daha dar alar (rnein 180, 50 vb.) Film dzlemi zerineyanstabilirler. Zoom

objektifler deiken odak uzunluklarna ayn gvde zerinde ayarlanabilen objektiflerdir.rnein 28mm - 85mm gibi.Kullanm amalarna gre zel objektifler de vardr.

Balkgz objektif: Gras aadaki objektiflerden en geni olanobjektiflerdir. Balkgz objektiflerde dikey ve yatay izgiler anormalekilde bozulmalara (distorsiyon) urar. Kullanm alanlar snrlolmakla beraber yaratc grntler elde etmek iinkullanlrlar. 6mm-16mm arasnda kalan objektifler balkgz objektifleridir.

(Balkgz objektif)


20/48

20

Zoom tip objektif: Deiken odak uzunluklu objektiflere "zoom" adverilir. Genellikle 35mmlik fotorafmakinelerinde ok gerekli olan buobjektif, konunun daha yaln bir ekilde kadrajlanmas, lzumsuzdetaylarn elenmesi iin kullanlr. Ne var ki, bu tr objektifler, optikyaplar nedeni ile k kaybna neden olurlar. Ancak kkayb azaltlm

zoom objektifler dierlerine gre ok daha pahal olabilirler.

(Zoom tipi objektif)ok geni al ve geni al objektifler: 16-20mm ve 20-

35mmlik odak uzunluu olan bu objektifler ok geni a ve genia olarak adlandrlr. Tecrbeli ellerde olaanst fotoraflarverebilen bu objektifler, yanl kullanldnda deformasyonlaraneden olurlar. nsan yzleri, yakn ekimlerde irkinleir, fotorafnkesine geldiklerinde uzarlar. Bina perspektiflerinin bu trobjektiflerle deformasyona uramas ve dikey izgilerin fotorafnyukarsna doru birlemesi gibi tatsz sonulara meydan vermemek

(Geni a objektif) iin zaten birbirine paralel olan objektif dzlemi ve filmdzleminin, konu dzlemine de paralel hale getirilmesi gerekir.

Normal objektifler: Odak uzunluu 50mm civarnda olanobjektiflerdir. Gr alar 47 derece civarndadr ve diyaframaralklar en fazla olan (f 1:1.4) optiklerdir.

(Normal objektif)Teleobjektifler:ekim esnasnda bulunulan yere uzak olan konularyaknlatrmak iin kullanlan objektiflerdir. Yabanl yaam vesportif etkinliklerin ekimi iin bu teleobjektifler kullanlr. Alan

derinlikleri ok kstl olduundannet ayar tam yaplan objeler nve arka plandan kolaylkla syrlr ve fotoraflarda derinlik duygusuoluur.ounlukla makineyi bir sehpaya monte ederek kullanmaygerektirirler. Aksi halde sallanma veya titreimlerden dolayfotoraflarda flu sonular doabilir. Elde kullanlmas zorunlu iseobjektifin odak uzunluunun nmerik deerine yakn bir obtratrseimi yapmak bu titremeyi absorbe edebilir. rnein 200mmlik birteleobjektif ile 1/250 yada 500mmlik bir teleobjektif ile 1/500enstantane kullanmak gibi.

Ksa tele objektifler:70 mm ile 135 mm arasndaki odak uzunlukluobjektiflerdir. Bu tr objektifler 85mmden itibaren ounlukla

(Tele objektif) portre ekimlerinde kullanlr. Net alan derinlikleri kstldr vediyafram aklklar f:2.8 olanlar da vardr.


21/48

21

Makro Objektifler: Yakn plan ekimlerinde kullanlan optiklerdir.ounlukla doada bulunan iek, bcek gibi yabanl yaama dairfotoraflar bu tr objektiflerle yaplabilir. Konumuzun ok yaknnasokulmak zorunda olduumuzdan net alan derinlii olduka azalr ve

rnein bir bcek fotorafnda bcein yalnzca ok kk bir blmancak net olabilir. Alan derinlii artrabilmek iin olduka ksk birdiyafram kullanmak gerekebilir ve bu da dk bir enstantane seimidemektir. Makro ekim yapabilmek iin bu tr bir objektif satnaldmzda mutlaka bir sehpa da beraber dnmelidir ve bu sehpamakro ekim iin uygun olmaldr. Bu tr objektifleri dorukullanabilmek iin biraz deneyim kazanmak ve bu konuda deneyimliolan fotoraflardan bir takm pratik bilgiler edinmek yararl olabilir.

(Makro objektif)

Shift (kaymal) objektifler: Mimari fotoraf ekimlerinde, yksek binalar perspektifbozulmasna uradndan, dikey izgilerde yukaryadoru bir birleme gzlenir. "Shift" tipioptikler bu tr efektin nne gemek iin yaplmtr. Byk format krkl makinelerde,objektif yada film dzlemine mdahale etmekle yaplan dzeltme, 35mmlik makinelerde, buobjektiflerin gvde zerinde bir yana doru paralel kaydrlarak ksmen de olsa yaplabilir.Odak uzunluklar geni a snfna girer ve 28 ila 35mm arasnda deiir. Bu tr objektifleroldukapahaldr ve lkemizde pek yaygn deildir.

3.9. Ikler:Ia duyarl elemanlar sayesinde k iddetini lp rtc hz ve diyafram akl

cinsinden bildiren aletlerdir. Iklerler makineden bamsz olabilir veya fotorafmakinesinin iine yerletirilmi olabilirler. Bu tr k lmne objektif iinden lm veyaTTL lm de denir.

3.9.1. TTL Ik lm SistemleriObjektif iinden okumal k lm sistemleri 4'e ayrlr. Bunlar ayna zerinden yansyan

grntnn bal petei veya karelere ayrlm alanlara den k deerlerinin hesaplanmasylaoluurlar.

a) Ortalama lm Averaging SystemBu sistemde k lm, fotoraf karesinde oluacak grntnn tamamnn okunmas

sonucunda kareciklerde oluan lm deerlerinin aritmetik ortalamasnn alnmas ile oluur.Ik lm sistemine gre deien kare says 24 ise bu alanlara den deerler ncehesaplanr sonra bunlarn toplanp 24'e blnmesi sonucunda oluur.

b) Merkez arlkl lm Center - WeightedMerkez arlkl lm yapan makineler kadrajlanm alann merkeze komu olan

kareciklerden gelen k lm deerlerinin okunmas sonrasnda ortalamas alnarak

oluturulur. Bu alann lm deerine etkisi %65 veya %70 orannda olur. Geri kalan alannlm deerine etkisi %35 veya %30 orannda olur.


22/48

22

c) Nokta lm Center - SpotKadrajlanm alann tam merkez noktasndan gelen k deerlerinin okunmas sonucu

oluur. Dier alanlardan gelen deerler bu lm sisteminde hesaplamalara ok az katlr.

d) Blge Arlkl lm Zone - WeightedKadrajlanm alan katsaylar verilerek bir ka blgeye blnr. Bu blgelerden gelen

lm deerlerinin ilgili katsaylarla arplarak arlkl ortalamas oluturulur.

4.POZLAMAPozlama; kullandnz film zerinde istediiniz grnty elde edebilmek iin n

hangi miktarda geeceini(diyafram akl) ve hangi sre boyunca geeceinin (enstantane)

kontroldr. stediiniz grnty elde edebilmek iin diyafram akl ve enstantane buayarlarn arasndaki ilikiyi iyi bir ekilde kontrol edebilmeniz gerekir.

Pozlamay anlatmadan nce diyafram akl ve buna bal deien net alan derinliivb. kavramlar anlatlacaktr.

4.1. Diyafram AklFotoraf makinelerinde, objektiften film zerine drlecek k miktarnn

belirlenmesine yarayan ksmadiyaframdenir. Diyafram yaps itibar ile insan gz ile aynfonksiyona sahiptir. nsan gzndeki iris, yarapn byterek veya klterek retinayagidecek olan k miktarn ayarlar. Aadaki ekilden anlayacanz zere diyafram da aynmantkla alr.


23/48

23

Ik miktarna gre ayarlanacak diyafram iin diyafram akl deerleri kullanlr vef ile gsterilir. f in tanm aadaki gibidir;

Odak Uzunluu(F)

f= = Diyafram AklDiyafram ap(D)

Her objektifin kendine gre bir diyafram akl aral vardr. Bu diyafram akldeerleri standartlara gre belirlenmi olup aadaki gibidir:

f1.4, f1.8, f2, f2.8, f4, f5.6, f8, f11, f16, f22, f32

Yukardaki diyafram aklklar deerlerinde; her deer kendinden sonrakinin iki kat,kendinden ncekinin yars kadar k geirir. Genel olarak bu ekilde olan diyaframaklklarna ek olarak, teknolojinin gelimesi ile yukardaki deerlerin ara deerleri dekullanlmaktadr.

Odak uzakl 50 mm olan bir objektifte, diyafram deerlerin en k olan f = 1.4 ve enby olan f = 32diyafram aklklarnrnek olarak alrsak;

f = 1.4 diyafram akl iin,diyafram aphesaplanrsa; 35.714 mm bulunur.f = 32 diyafram akl iin, diyafram aphesaplanrsa; 1.5625 mm bulunur.

Sizin de grdnz gibi en kk diyafram akl deeri olan f = 1.4, en fazla kgeirecek olan diyafram akl deeridir.En byk diyafram akl deeri olan f = 32, enaz k geirecek olan diyafram akl deeridir. Burada bir ters orant sz konusudur;diyafram akl deerleri saysal olarak azaldka, k geirgenlikleri artacaktr.


24/48

24

4.2. Alan DerinliiAlan derinlii snrlar, yani en ndeki net nokta ile en arkadaki netnokta arasndaki

mesafe, istenilen netliin snrlar, objektif odak uzakl, diyafram akl ve konu ile

fotoraf makinesi arasndaki mesafe gibi birtakm etkenlere baldr.

Diyafram aklnn fotoraf zerinde etkiledii bir dier unsurda fotorafta netkacak blgedir(net alan derinliidir).Net alan derinlii, netleme yaplan objenin 1/3(a)orannda nnde ve 2/3(2a) orannda arkasnda olmak zere fotorafta net olarak kacakmesafedir(a+2a).

Alan derinlii objektifin zerinde yer alan; alan derinlii halkas ile belirlenir. Alanderinlii halkas, netlik halkas(metre halkas) ile diyafram akl halkas arasnda bulunurve zerinde o objektife ait diyafram akl aralnda yer alan diyafram akl deerleri

bulunur. Diyafram akl halkas ile netlik halkas hareketli, alan derinlii halkas ise bu iki

halkann deimesi ile belirlendiinden dolay hareketsiz konumda yer alr ve merkezindenetleme izgisi vardr.

Alan derinliinin tayini iin, alan derinlii halkas zerinde kullandmz diyaframakl deeri bulunur ve her iki taraftan da netlik halkas zerine karlarak, alanderinliinin ka metreden balayp ka metrede son bulduunu anlayabiliriz.

Net kacak alan

Netlik halkas

Alan derinlii halkas

Diyafram akl halkas

Yukardaki ekillerle, iki farkl diyafram akl ile alan derinliinin nasl deitiinirnekleyelim. Her iki ekilde de netlik3.5metreye yaplm ve diyafram aklklar; soldakiekilde f=8, sadaki ekilde ise f=16olarak ayarlanmtr.

Soldaki ekilde f=8 deeri, alan derinlii halkasnda bulunup netlik halkasnakarldnda; netliin 2 metreden balayp, 4.5 metrede sona erdiini grrz. Sadakiekilde ise f=16 deeri, alan derinlii halkasnda bulunup netlik halkasna karldnda;netliin 1.35 metreden balayp, da sona erdiini grrz. Bu rneklerden de grleceizere alan derinlii, diyafram akl deeri bydke(diyafram ap kldke) artar(budeerler konuyu anlatabilmek iin verilmitir,gerek deillerdir).

1.2 1.5 2 3.5 5 10 15

2 2.8 4 5.6 8 11 16 22

16 11 8 4 4 8 11 16

1.2 1.5 2 3.5 5 10

4 5.6 8 11 16 22

16 11 8 4 4 8 11 16


25/48

25

4.2.1. Alan Derinliini Etkileyen Faktrler: Diyafram ap kldke, alan derinlii azalr. Kullanlan objektiflere gre alan derinlii deiir; geni al(odak uzunluu ksa)

objektiflerde alan derinlii fazla iken, dar al(odak uzunluu uzun) objektiflerde alan

derinlii ksadr. Film dzlemi ile netlik yaplan konu arasndaki mesafe azaldka, alan derinlii azalr.

Ayn ekilde film dzlemi ile netlik yaplan konu arasndaki mesafe arttka, alanderinlii artar. Bunun sebebi netlik ayarnn ksa mesafelerde ok hassas iken, uzunmesafelerde hassasln yitirmesinden kaynaklanr.


26/48

26

4.2.2. Alan Derinliini Kullanma Metotlara) Alan Derinliinin Uzatlmas:

Seilen herhangi bir diyafram akl iin alan derinlii lsnn en

byklenebilmesi arttrlm netleme ls ile mmkndr. Bunu yapabilmek iin netlemehalkas zerinde bulunan iareti, alan derinlii halkas zerinde seilen diyafram akldeeri ile kesitirilir. Bu yolla alan derinlii, seilen diyafram akl iin maximum halinialr. Sonsuzdaki konular kabul edilebilir netlik blgesinin en uzak noktasnda olacaktr. Enyakndaki net blge ise netleme yaplan konu ile film dzlemi arasndaki uzaklnortalarndan balayacaktr. Bu yntem ile en fazla alan derinlii elde edildiinden genelliklemanzara fotoraflarnda kullanlr.

Bu yntem iin bir rnek alalm;

4 metre ile aras 1.7 metre ile aras

Kullanacamz diyafram akl deerini belirleyip, ayarladktan sonra, a netlikyaplr(net alan derinlii 4 metre ile arasndadr) ve alan derinlii halkas zerinden

setiimiz diyafram akl deeri ile kesitirilerek netlik blgesinin balang deeribulunur. Herhangi bir diyafram aklnda sonsuza netlik yapldnda, alan derinliininbalang uzaklna hiperfokal(hyperfocal) uzaklk denir. Bulunan bu deere,(4 metreye)sadaki ekilde olduu gibi netlik yapldnda, net alan derinlii 1.7 ile arasnda olacaktr.Bylece alan derinliimiz o diyafram akl deeri iin en byk halini almtr.

b) Arala Netleme:

Bu yntem, fotorafta net kmasn istediiniz alan belirlemek iin kullanlr. Buyntemi anlatmak iin bir rnek alalm;

Diyelim ki; bir evin fotorafn ekeceksiniz ve ndeki aa ile arkadaki duvarn da netkmasn istiyorsunuz.

Bu yntem 3 admdan oluur;

1.adm: Fotoraf makinesine en yakn konu olan aaca netlik yaplr ve netlik halkasndanne kadar uzaklkta olduu renilir, diyelim ki 2.5 metre olsun.

3.5 5 10

2.8 4 5.6 8 11 16 22

16 11 8 4 4 8 11 16

1.5 2 3.5 5 10

2.8 4 5.6 8 11 16 22

16 11 8 4 4 8 11 16


27/48

27

2.adm: Fotorafmakinesine en uzak konu olan duvara netlik yaplrve netlik halkasndanne kadar uzaklkta olduu renilir, diyelim ki da olsun.

3. adm:2.5 metre ile deerleri netlik halkasnda ortalanacak ekilde netlik yaplr(alanderinlii halkasnn merkez izgisine gre) ve bu iki deerin alan derinlii halkas

zerinde kesitii diyafram akl deeri kullanmamz gereken diyafram akldeeridir. Bylece netlik 6 metrede olur ve diyafram akl deerini f=11 ayarlamamzgerekmektedir.

aa duvar

Pozlama balangta da belirttiimiz gibi; sabit film hznda, diyafram deerleri

diyafram akl olarak adlandrlan delik apndan szlecek k miktarn, perde hzdeerleri ise filmin ne kadar sreyle diyaframdan szlerek gelen k miktar ile

pozlanacan belirler. Dier bir deyile sabit film hznda pozlama bu iki deikenin karlklilikisi olarak adlandrlabilir.Bu ilikiyi formle edecek olursak;T= ZAMAN

I= IIK DDETE= POZLAMAOlmak zere TxI = E kuraln salar. Bu kurala karlkllk kural ad verilmitir. Bu kuralzerince; formlmzdeki T(zaman) iki katna karld takdirde ayn pozlamay eldeedebilmek iin k iddetini yarsna indirmemiz gerekir(veya karlkl olarak zamanyarsna indirirken k iddetini iki katna karabiliriz).

imdi fotoraflkta kullanlan deerlerin oluturduklar dizilerin zelliklerinebakarsak;

ISO/ASA

50 100 200 400 800 1600 3200

f/1 1/2000 1/4000 - - - - -

f/1.4 1/1000 1/2000 1/4000 - - - -

f/2 1/500 1/1000 1/2000 1/4000 - - -

f/2.8 1/250 1/500 1/1000 1/2000 1/4000 - -

f/4 1/125 1/250 1/500 1/1000 1/2000 1/4000 -

f/5.6 1/60 1/125 1/250 1/500 1/1000 1/2000 1/4000

f/8 1/30 1/60 1/125 1/250 1/500 1/1000 1/2000

f/11 1/15 1/30 1/60 1/125 1/250 1/500 1/1000

f/16 1/8 1/15 1/30 1/60 1/125 1/250 1/500

f/22 1/4 1/8 1/15 1/30 1/60 1/125 1/250

f/32 1/2 1/4 1/8 1/15 1/30 1/60 1/125

1.5 2 3.5 10

16 11 8 4 4 8 11 16

1.5 2 3.5 10

2.8 4 5.6 8 11 16 22

16 11 8 4 4 8 11 16


28/48

28

Tabloda grlen diyafram deerleri ve enstantane deerleri dizilerinin ortak zelliklerivardr. Diyafram deerleri dizisinde her diyafram dura(stopu) kendinden nce gelen deerinyars kadar k geirmektedir. Ayn ekilde enstantane deerleri dizisinde de her enstantanedura kendinden nce gelen deerin iki kat daha uzun bir zaman dilimidir. Dizilerin bu

zelliklerine ve karlkllk kuralna gre yukardaki tabloda her stunda grlen deerlerikilisi pozlama bileenleri olarak adlandrlr ve fotoraf zerinde etkileri farkl olmak zerefilm zerine eit miktarda k decektir.Diyelim ki f/4 diyafram deeri ve 250 (100 ISO)enstantane deerine sahip bir pozlama bileenine sahip bir konum iin, pozlama deeri aynkalmak artile 3 durak az k verecek(alan derinliini 3 durak artracak) diyafram deiikliiyapmak isteseydik;

f/4 - 3 durak fazla k verecek diyafram akl deiimi f/11250 + 3 durak fazla k geirecek enstantane deeri deiimi 30

f/4 250 f/11 30

0 duraklk poz deiimi

Bu deiim esnasnda 0 duraklk poz deiimi olmutur, yani film zerine den kmiktar ayn kalmakla beraber alan derinlii arttrlm ve dk enstantane deeri ile pozlamayaplmtr.

Akuple alma: Belirli bir ortamda, belirli hassaslktaki bir film zerinde diyafram veenstantane ayarn birbirine paralel olarak deitirip, fotoraf ekersek annda yaplandiyafram ve enstantane deiikliine Akuple alma denir.

4.3. eitli Konularda Pozlandrma Problemleri:4.3.1. Normal manzarafotoraflar:

Genellikle yansyan ve gelen k lmleri dorudan kullanlabilir. Bir fark varsaortalamas alnr.Kapal havada gkyz ar kl olacandan pozometreyi gk ndankorumak gerekir.

4.3.2. Sokaklarda gnlkyaam:lm yaplrken gelen ve yansyan k lm yeterli olabilir. Ancak paral

aydnlatma sz konusu ise en karanlk ile en aydnlk ksmlarn arasndaki fark kontroletmek gerekir. Kontrast fazla ise (5 stoptan fazla) bu grnty fotorafkadna btn ilekaydedemeyiz. O zaman aydnlk yada karanlk ksmlar arasnda bir tercih yapmak gerekir.

4.3.3. Aydnlatlm yap:ounlukla yapnn yanna gidip, gelen k lm yapmak mmkn olmayabilir.

Genel olarak yansyan k lm yaplr. Bu durumda pozometreler farkl lmleryapacaklardr. Oysa yap aydnlatmas ayndr. Sahne ekimlerinde de fon aydnlk olmaddurumlarda ayn yanlg sz konusudur. Doru bir ekim yapabilmek iin ya yap ya dasahnedeki objeye yakn birmesafeden kadrajmz tam dolduracak bir ekilde yansyan klm yapmak ya da bir spot metre yardm ile uzaktan lm yapmakyerinde olur. Eerdeiebilir objektifli bir makineye sahipsek, tele objektifimizi de spot metre gibi


29/48

29

kullanabiliriz. Tele objektif ile alacamz lm deerlerini, onun yerine kullanacamzdier objektiflerimize de uyarlayabiliriz.

4.3.4. Kar manzaras ve benzerikonular:zerindeki dokusu ve ayrntlar grnecek ekilde basld zaman beyaz gre 2 stop

kadar daha koyudur. Konu olaan koullardan daha ok k yanstmaktadr ve pozometreyi 2stop kadar yanltmaktadr. Eerpozometrenin verdii deeri kullanrsak kar manzaramz ortagri kar. Normal olmasn istiyorsak yaplan lmden 2 stop daha fazla bir pozlamauygulamak gerekir. Bu durumda ya diyafram 2 stop kadar amak yada enstantane deerini 2stop kadar uzatmak gerekecektir.

4.3.5. Ters kta aydnlatlmkonular:nce bu konulardan ne beklendii saptanr. Siluet? Portre? Portre ise konunun bize

bakan tarafndan lm yaplr. Deniz, kr veya tarla manzarasnda ters k varsa ve bizebakan taraf nemli deil, ynlar nemli ise ona grelm yaplmas gerekir.

(Fazla pozlama : overexposure) (Doru pozlama : -1 EV, pozlama sresi ksaltlm)

(Eksik pozlama : underexposure) (Doru pozlama :+1 EV, pozlama sresi uzatlm)4.3.6. Hareketli konularnekimi:Genel olarak nceden lm yaplrya da yerine koyma metodu ile lm yapabiliriz.

oufotorafik obje iin hareketlilik nemli bir zelliktir. Ancak hareket duraan bir ortamolan fotorafta dorudan verilemez. ou fotorafbu yzden hareketi fotoraflarndavermekten vazgemitir. Ancak hareket dorudan verilemese de hareket hissi baz grafikyollarla uyandrlabilir. Baz fotoraflar hareketli konuyu dondurarak, net ekip, harekethissinin uyandrlmasna tam ters bir i yapm olurlar. Hareket sembollerle verilir ve bu birka yolla yaplabilir. Fotorafnn hangi yolu ya da sembol seecei u artlara baldr;-Fotorafn amac,-Objenin doas ve yaps

-Hareketin tr ve derecesi (objektif aks ile konunun hareket ynnn yapt a)


30/48

30

1) Fotorafn amac:Fotoraf fotoraflarnda neyi sylemek istediine karar verirken farkl yoldan birini seebilir;

a) Hareketli konunun kendisini olabildiince net bir ekilde vermek: Buna tipik birrnek olarak, performansn ve vcut formunu incelemek amacyla bir atletin

fotorafnn ekilmesini verebiliriz. Bu durumda her bir detayn olabildiince net birekilde ekilip,hareketin durdurulmas gerekir.b) Objenin hareket halinde olduunu gstermek: Bu durumda "hareketin kantnn"

grafik olarak verilmesi gerekir. Byle bir kant iki yolla elde edilebilir; Sembollerle, Objenin pozisyonuyla.Burada nemli bir art, objenin tannabilirliinin korunmasdr.

c) Hareket hissini uyandrmak: Eer durum bu ise konunun kendisi zaten soyut birkavram olan hzdr. Gerek obje ise sadece hareket ve hz gibi soyut kavramlarnverilebilecekleri bir ortam olarak kullanlr. Bu durumda sadece sembollerin kullanm,konunun z ve fotorafnn niyeti hakknda bilgi verir.

2) Objenin doas ya da yaps: Hareketin, hareket halinde objenin fiziksel grnmzerindeki etkisi sz konusu olduundafotoraf iki tr objeyi tanmak zorundadr.

a) Hareket halindeyken duraan haline farkllk gsteren objeler:rnek: Bir ayayukarda fotoraflanm bir insan muhtemelen yryor ya da kouyordur. Yanihareket halindedir.(Hayvanlar, krlan dalgalar, rzgarda eilmi aalar gibi.)Byle durumlarda hareket, objenin fiziksel grnmndeki farkllklarla belirginhale geldii iin mutlaka grafik sembollerle anlatlmas gerekmez. Fakat fotorafobjenin grnmndeki deiiklie katks olsun ve daha iyi anlatsn diye birgrafik sembolde kullanabilir. rnek: Bir aya yukarda bir atn, ynl olarakhafife flulatrlmas gibi. Bu durumda fotoraf komakta olan bir atn ynlflulatrlm grntsn verirken, atn netolduu duruma gre, hareket halindeolduunu daha gl bir ekilde anlatmaktadr.

(Fotorafta harekete rnekler)


31/48

31

b) Hareket halindeyken de, duraan halindeyken de fiziksel durumlar farkllkgstermeyen objeler: rnekler; otomobil, uak, tren, gemi, ou tr makine gibi.Bu durumda objelerin hareket halinde olduklar, grnmlerindeki farkllktananlalamayaca iin fotoraftasadece sembolik anlatmla verilebilir. Ama sk sk

hareketin kant da dolayl olarak ilave edilir. rnein, hareket halindeki birotomobilin grnm, duraan haline gre bir farkllk gstermese bile hareketinkant arabann arkasndan ykselen bir toz bulutu gibi verilebilir. Bunun gibi,hzla giden bir srat teknesinin ba ve arkasndaki dalgalarn ekilleri ve suiindeki pozisyonu ve gvdesinin suyla olan ilikisi bize hareket halinde mi yoksaduraan m olduunu anlatr. Umakta olan bir uak mutlaka hareket halindeolmasna ramen net olarak fotoraflandnda hz hissi uyandrmaz.

3) Hareketin tr ve derecesi: Hareketin kant hz hissi ile ayn ey deildir. Uuhalindeki bir uan net fotoraf uan havadaolduu gerei, dolaysyla hareketinkantdr. Ama hz hissini uyandrmaz. Eer hz hissinin verilmesi nemli ise, uan

hareketinin sembolik olarak verilmesi gerekir. Yani kendisinin veya altndaki yerparasnn flulatrlmas gerekir. Bu tr bir fluluk olmad srece, uak harekethalinde olduunu bilmemize ramen, duruyormu gibi gzkr. Bunun gibi, birengelin stnden atlamakta olan at herhalde hareket halindedir. Ancak fotoraf oknet ekilirse, havada aslm gibi alglanabilir. Hareket hissini uyandrabilmek iinyorumun, belli bir miktar fluluk iermesi gerekir. Net bir fotoraf ile, ynlflulatrlm bir fotoraf arasndaki fark da udur; hareketin kantn ierebilir ya daiermeyebilir, fakat sadece ikincisi hz hissini iletebilir. Hz hissinin ikna edici birekilde iletilmesi iin,fotoraf hareketin derecesini gz nne almak durumundadr.Bu konuda hareketin farkl hz miktarnn bilinmesi gerekir.

a) Hareket o kadar yavatr ki, hareket halindeki obje btn detaylar ile ve akagrlebilir. rnekler, yryen insanlar, yava hzla giden yelkenliler, tekneler,rzgarda sallanan aalar ve rzgarda srklenen bulutlar. Byle durumlarda,genellikle net bir ekim gereklidir. nk hareketin sembolik olarak kant, ynlflulukla verilirse, iletilecek olan hz hissi, objenin gerekteki mevcut hzndan dahafazla olacandan obje ile badamayacaktr. Byle durumlarda hareketin kant yaobjenin grnm ile (motorlu teknenin banda oluan dalgalarn ekli)verilebilir, ya da hareket halindeki bulutlarda olduu gibi, objenin hareketi o kadarnemsizdir ki tamam ile unutulabilir.

b) Hareket o kadar hzldr ki obje btn detaylaryla grlemez. rnein, hareketeden atletler, uan ve kaan hayvanlar, yakn mesafeden geen arabalar vb.verilebilir. Byle durumlarda objenin zellikleri genellikle fotorafn hz hissininuyandrlmasn gerektirir.Bu yzden hareket sembolik bir ekilde belirtilmelidir.

c) ok hzl harekette, obje ksmen veya tamamen grnecek durumdadr. rnein,dnmekte olan uak pervanesi, uu halindeki roketler vb. Bunlar grntlemekfotorafta baz zel teknikler gerektirir. Meydana kan fotoraflar da hi doalgrnml olmaz.

Hareket duygusu greceli bir duygudur. Yerden bakldnda be mil yukarda saatte900km/saat hzla giden uak, havada duruyormu gibi alglanabilir. Ancak yanmzdan40km/saat hzla geen bir otomobil, bize daha hzl gelebilir. Alglamadaki bu farklln

sebebi greceli hzlardaki farktan kaynaklanr. Greceli hzn dier bir ad da asal hzdr.Hareket eden bir cismin, hareket halindeki bir objeye yaklatka, objenin hz daha hzlanm


32/48

32

gibi alglanr. Uzaklatka da bunun tersi grlr. Asal hz ayn zamanda bize yaklamaktaolan bir otomobilin belli bir noktada bak aksmza 90 derecelik bir izgi zerinde hareketeden bir otomobilden neden daha yavam gibialglandn da aklar. Bu olay yznden

baz hareketler objelerin hareketlerini dondurabilecek minimum obtratr hzlarn verentablolar farkl deer vermek zorundadr. Bu farkl deerler belli bir noktada hareketli

objenin bak asna gre hareket ynnn farkl konumundan kaynaklanr.a.Objektif aksna paralel,b. Objektif aksna 45 derecec.Objektif aksna 90 dereceKural olarak objenin hareketinin ynnn objektif aksna olan 90 derecelik asndan

objektif aksna paralel duruma dndke hareketidondurmak iin gerekli olan obtratr hzyavalar.

4) Siluet: Konunun bize bakan ksmlarnn bir deeri yoktur. Arkadaki fonu hangideerde istiyorsak, lm, gri kart uygulamasn 2 stop artrarak yapabiliriz (direkkonuya doru). Gn batm ekimlerde hemen hemen okunan deerin aynen

uygulanmas nerilir.Gne parlaksa diyafram 2 stop kadar artrlabilir.

(Siluet fotoraf)


33/48

33

5. FOTORAFTA KOMPOZSYON5.1. emalar:Yapsal ltlerimizin estetik gzelliini, temel noktalarn dzgn kullanarak ana

hatlar ortaya karmalyz. ekilen fotoraflarn yapsal kurgusu basit geometrik biimleredayanyorsa etkisi ok artmaktadr.emada ama kompozisyonu danklktan kurtarp, kolayalglanr fakat grsel olarak basit olmayan bir biimde toplamaktr.

(Fotorafta ema)

5.2. Ritim:Ritim, eleri yeni balayan fotoraflarn kurtarcs, ileri aamadakilerin

vazgeilmez motifidir. Nokta, izgi, form gibi elerin birinin ayn ve bir dzen iinde tekrartekrar kullanlmasyla ritm oluur.Ritm oluturulabilmesi iin en az objenin ve iki aralnyan yana gelmesi gerekmektedir. Ritm oluturan nesneler arasndaki mesafe eit olmaldr. Buaralklarn bir tanesindeki deiiklik dikkati direk o tarafa eker. Eer dikkati belli bir yneekmek istiyorsak, ritmin devamlln bozarak iinde bir hareket olmasna izin verilebilir.Ancak bu hareketten sonra ritm tekrar devam etmelidir.

Ritmin grntye zenginlik katmasndan baka bir ilevi de dorultu ve yn

gstermesidir. Ritm konulu bir fotoraf zerinde gz soldan doru, grntnn btnndedolar. Fotoraf oluturan nesnelerin says ne olursa olsun eer fotoraf btnyledolduruyorsa, bu nesneler grnt dnda da devam ediyormu hissi uyandrr.

Ritim, dier kompozisyon eleriyle birleik olarak bulunur;

1. Ritim ve Perspektif: Bir aal yolun derinlemesine ekilmi fotoraf ya da birdemir yolu traverslerinin arka arkaya ekilmi fotorafnda perspektif ve ritim biraradadr.

2. Ritim ve Ik: Ritim esi kullanlan fotoraflarda k seimi ok nemlidir.Cephe kullanlarak yaplan ekimlerde ritm etkisi azalr. Ters, yar ters ve

yanal kta bu etki artar. Ik da fotorafta ritm kadar estetik ve derinlik salar.


34/48

34

3. Ritim ve Keskinlik: Ritim esi olarak kullanlan objelerin hepsinin eitkeskinlikte olmas gerekir. Ritim ve perspektife dayal fotoraflarda snrszkeskinlik kullanlmaldr. rnein demir yolu traverslerini ekerken raylarn nnegeen bir insan glgesi dikkatin o noktaya taklmasna neden olur.

4. Ritim ve ema:V eklinde dizilmi uaklar veya kular fotorafnda ritm ve ema

birbirinden g alan elerdir.

(Ritim Uygulamalar)

5.3. Uyum:Ritim esine benzer olmakla birlikte aralarnda u farklar vardr;- Ritimde kullanlan elerin ayn olmas gereklidir. Uyumda ise e benzerlii

yeterlidir.- Ritimde kullanlan eler arasndaki mesafe (en az iki aralk) eit lde ya da

belirli bir dzende olmak zorundadr. Uyumda byle bir art aranmaz.Uyumda birbirini artran elerin beraberlii nemlidir. eler arasndaki iki

ekilde uyum oluabilir.

1. Fiziksel zelliklerde Uyum:a) Biimsel Uyum: Yakn byklklere sahip benzer objelerin (yuvarlak ya da

keli formlarn) bir arada kullanlmas ile elde edilen grntlerdir. rneinirili ufakl am aalarndan oluan bir grsel biimsel uyum ieren birfotoraftr.

b) Renk Uyumu: Renk emberinde birbirinin yannda yer alan renklerin bir aradakullanlmas ile elde edilen uyumdur.

(Renk emberi)


35/48

35

c) Ton Uyumu: Renkli fotorafta ayn rengin farkl tonlarnn, siyah beyazfotorafta ise birbirine yakn ton deerleri kullanlarak yakalanlan uyumdur.

d) Dokularda Uyum: Fotorafta kullanlan elerin yapldklar malzeme vesahip olduklar dokular da benzerlik bulunuyorsa dokularda uyum salanmtr.

e) Harekette Uyum: Kullanlan objelerin dorultularnn ayn yne doruolmalar harekette uyumu salayan etmendir. Yaran tekneler ya daotomobiller arasndaki uyum harekette uyuma bir rnektir.

2. Hizmet ve erikte Uyum:Fotorafta kullanlan elerin fiziksel zellik asndan hibir benzerlii olmamasna

ramen, kullanl amac veya meydana geli kayna asndan benzerler ise yine uyumdansz edilebilir.

(Uyum Uygulamalar)


36/48

36

5.4. Kontrast:Tezat, ztlk kartlk anlamna gelir. Grsel balamda her trl ztlk kontrast olarak

kabul edilebilir. Fotorafta kontrast biimi glendirmek ve belirginletirmek iin

kullanlabilecei gibi ierii glendirmek ve mesajn gcn arttrmak iin de kullanlabilir.

1. Biimsel Kontrast:a) Nokta: Fotorafta noktalama etkisi doku esiyle kendini gsterir. Dz parlak

yzeylerin yannda dokulu yzeylerin kullanm gibi.

b) izgi: Fotorafta izgisel etkiler yine nokta gibi dz fonlar zerinde kendini bellieder. Durgun bir gl yzeyi zerindeki kam izgileri buna rnektir.

c) Leke: En vurucu kontrast esidir. Leke salamak iin iki koul vardr; dz fon vek yn. Dz fon nnde ters kla oluan siluetler biimleri olanca belirginliiile gsterir. In ynn ayarlayarak kontrastn derecesi belirlenebilir.

d) ekil Kontrast: Bir objenin ekli bu objeye zt baka bir obje yardmylabelirginleir. Yatay ve yass ekiller dik ve sivri ekillerin kontrastdr.

e) Hacim: Her trl boyutlu cismin, derinliksiz dz fonlar zerindeykenoluturduu kabart hacimsel kontrast ile ifade edilir.

f) Boyut: Boyut ztlklar, byklkleri vurgulamada etkili bir aratr.rnein antsalyaplarn bykl dibinde duran insanlarla belirginleir.

g) Renk: Beyaz stne siyah gibi, mavi stne sar benzer vurucu etki yapar.h)Hareket Kontrast: Zt ynde hareket eden eler birbirini belirginletirilir.

2.erik Kontrast:

eriksel kontrastn kullanlmas iin anlatmn znde bir ztln bulunmas gerekir.Fotorafn anlatt eyde hibir ztlk yoksa hatta byk bir uyum varsa ki fotoraflarn ou

byledir. erik kontrast aramak gereksizdir.


37/48

37

(Kontrast Uygulamalar)


38/48

38

5.5. Doku:Nesnelerin yzeysel zelliidir. Doku kelimesiyle hafife bir cisme dokundurulup

zerinde el gezdirildiinde hissedilen przllk kastedilir(kaygan, przl, przsz,

yumuak, sert). ki tr dokudan bahsedebiliriz;a) Doal Doku: Malzemelerin yapsal zelliidir ve nesnenin tanmlanmasnda nemli

rol oynar.b) Yapay Doku: Anlktr. Fotoraf ekilirken oluturulur, bir sre sonra yok olur. Suya

ta atldktan sonra su yzeyinde oluan dalgalanmalarn oluturduu doku buna engzel rneklerden biridir. Dokular fotoraf izleyicilerinde farkl hisler uyandrr.rnein yumuak dokulu cisimler sknet ve rahatlk hissi verirken, sert dokulucisimler dinamik duygular oluturur, insana heyecan verir.

(Doku Uygulamalar)


39/48

39

5.6. Ik:Ik yoksa grntde yoktur. In drt zellii, hali ve 2 tr vardr;

1- zellikleri:a- Parlaklb- Ync- Rengid- Kontrast

2- Halleri:a- Dorudan Ikb- Yansm Ikc- Szlm Ik

3- Trleri:a- Doal Ikb- Yapay Ik

Tam Cephe I: Dar aralkl, karmak biimli, zerinde derin ukurlar olan objeler iinyumuak bir aydnlatma ya da cephe gerekir ki glgeler konuyu okunaksz hale

getirmesin.Yar Cephe I: Ortalama konular iin orta halli bir baary garanti eden en yaygnkullanm olan aydnlatma eklidir. Objeye boyut kazandrr.YanalIk: boyutluluk etkisini en st dzeye karr. Objelerin yars glgeli, yarsaydnlk olur.

Doku Aydnlatmas:Dokulu yzeydeki zayf kntlar belirgin klmak iin, kntlararasboluklar glgede brakan bir aydnlatma gerekir. Bu da yzeyi yalayan paralel biraydnlatma ile olur.Tepe I: Cisimlerin yere den glgeleri en ksa durumdadr. Konu kontrast artar, yarmtonlar yok olur. Aydnlk alanlar i bir parlaklktadr. Renkler doygun deildirve maviyeeilimlidir.

Yar TersIk: Hacim etkisi azalmaya balar, ama pe pee objelerin aralklarbelirginleir.


40/48

40

Yani derinlik izlenimi vurgulanr. Objenin yan yzleri ve stleri bir miktar aydnlanr, bizebakan yzleri ise siyahtr.Tam Ters Ik: Ters k konunun arkasndan gelir ve glge konunun n taraf1na der.Hacim etkisi yoktur, leke etkisi maksimumdur. Objenin tam ya da yan geirgen olmas nters ya da yar ters kullanlmas ile vurgulanr.

Alttan Aydnlatma: Yapay kkaynaklan ile baz stil-life ekimlerde uygulanr.

In halleri renk vurgusunu arttrr. Her objeden yansyan n bir miktarnnpolarize olmas yznden objenin rengi bir miktar solar. Oysa diffz bir kta renkler dahacanl grnr. Ayrca gn iinde n hareketine bal olarak cisimlerin rengi deiir. Gn

batmna yakn direk k alan yzeyler turuncu grnr. Sis, pus, toz, duman gibi geler,n rengi ve kontrast atmosfer yaratr. Dorudan kkaynann uzaklna bal olarak azya da ok keskin glgeler oluturur. Yansm veya szlm k ise yan glgeli veyaglgesiz aydnlatma demektir. Buna bal olarak fotorafn keskin ya da yumuakbir etkisiolur ki bu da nemli bir atmosfer gesidir.

(Farkl Iklarda Fotoraf Uygulamalar)


41/48

41

5.7. Perspektif:Fotoraf drt boyutlu uzayn iki boyuta indirgenmesidir. Zaman boyutu fotoraf

ekildii anda sfrlanr. Geriye en, boy ve derinlik kalr. En ve boy bize bakan yzeylerinboyutlar, derinlik ise bizden uzaklaan ayrntlardr. Bize dnk yzeylerdeki boyutlar kendi

oranlar ile iz dme giderken, bizden uzaklaan izgilerin boylar iz dme giderkenksalr. Perspektiflerde objelerin iz dld yzey bak dorultularnza kar bir dzlemdir(Perspektif Dzlemi). Balk gz objektiflerde bu dzlem bir kre kapadr.

(Perspektif Uygulamalar)

5.8. Keskinlik:Optik balamda konunun her noktasnn grntye birer keskin nokta olarak, her dz

izginin grntye birer doru olarak yansmas demektir. Bu iki ekilde gerekleir,

- Kusurlar giderilmi bir mercek kullanmak,- yi bir netleme yapmak.


42/48

42

Net ve netsizlik hem bir problem hem de fotorafn gl bir anlatmdr. ekeceimizobjenin n ve arkas netsiz, obje net olunca etki objede kalr. Fotoraflar keskinliinsnrlolduunu bilirler. Snrsz keskinlik gsteren bir fotoraf artcdr. Fakat sokaktaki insanartan snrl keskinliktir. zellikle abartlm n ve arka planlar arasndaki snrl keskinlik

ok etkileyicidir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken iki nokta vardr;

- Keskin blgenin fotoraf alan ierisindeki oran merkez olacak byklkteolmaldr.

- En vurgulu k deeri bu net blge zerinde olmaldr.

(Farkl Keskinlik Uygulamalar)


43/48

43

5.9. Hz ve Hareket zlenimi:Fotorafta bu genin kullanlmas fotoraf ksmen de olsa zamanszlktan

kurtarmaktadr. Hareketin netsiz bir ekilde verilmesi izleyicide hz ve hareket izlenimininolumasn salamaktadr.

(Fotorafta Hz ve Hareket izlenimi)


44/48

44

5.10. Denge:Bir ereve ierisindeki iki eit nesneye bakan gzmz, bunlarn bir noktaya gre

dengeli dalmn arar. Bu nokta erevenin merkezidir. Bu demektir ki bu iki nesneyi

erevenin merkezine gre simetrik yerletirirsek gzmz rahat eder. Bu simetrik dengedir.Gnmzde zorunluluk olmadka asimetrik denge kullanlmaktadr. Bu tarz dengeyeverilebilecek en gzel rnek tart aletleridir (Farkl byklklerdeki objelerindengesi).Fotoraf ekerken fotoraf ektiimiz dorultuyu deitirerek, objelerle olanmesafemizi deitirerek ya da odak uzaklmz deitirerek denge yakalamamzgerekmektedir.

(Fotorafta Denge)


45/48

45

5.11. Oranlar:Eski alarn filozoflar, mimari eserlerdeki estetiin srrn bulmak iin youn aba

harcamlar ve altn orana ulamlardr. Altn oran u ekilde cmleletirebiliriz: bir doruyu

yle bir noktasndan blelim ki kk parann uzunluunun, byk parann uzunluunaoran, uzun parann uzunluunun, tm dorunun uzunluuna oranna eit olsun.

Aadaki resimde bu cmleyi grselletirdim. Formle ettiimizde de karmza ueitlik kyor: a/b = b/(a+b) Altn oran tam saylara dktmzde karmza u say ikililerikar: 3/5, 5/8, 8/13, 13/21, 21/34 ve oran hep 1.618 olarak sabittir.

Altn spirali elde ettiimiz i ie diktrtgenlerin kenar uzunluklar da 34, 21,13, 8, 5deerleri ile fibonacci saylarn verir (Her say kendisinden nce gelen iki saynntoplamdr).


46/48

46

Altn oran olan resim gibi, acelemizin olmad grsel sanatlarda uygulamada sorunkarmazken fotoraf gibi zamanlamann nemli olduu bir trde hzl uygulanma konusunda

biraz sorunlu olmaktadr. Nedeni de 3e 5 orann annda kestiremeyip biraz dnmemizingerekmesidir. te bu sorunu ortadankaldrmak iin fotoraflar altn oran yerine 1/3 orannkullanmay nermilerdir. 1/3 kuralnn pratikteki uygulamas ise u ekilde yaplmakta:

ereveyi yatayda ve dikeyde er eit paraya blecek ekilde ikier izgi, yani toplamda 4izgi iziyoruz. Bu izgilerin kesiim noktalar ilgi merkezimiz olmak iin uygun konumlarolmu oluyor. Kompozisyonumuzu olutururken buna dikkat ederek elerimizi yerletirerekgze daha ho grnen, dengeli kareler elde edebiliriz.

Bir portre yatay ekiliyorsa boluk modelin bakt yere doru braklmaldr.Hareketli bir nesne ekilirken, nesne ne tarafa doru hareket ediyorsa boluk da o tarafta

braklmaldr. Odun kran bir kii profilden ekilirken, havaya kalkm balta dz fonadmeli ve toprak altta 1/3 orannda olmaldr. Buna karlk toprak apalayan birisiekilirken, toprak 2/3 alan kaplamaldr.


47/48

47

5.12. Btnlk:Btnlk szc bir yandan eksiksiz tam olmay ifade ederken, dier yandan dank

olmayp, derli toplu bir btn olmay ifade eder. Btnl iki balk altnda incelememiz

mmkndr;

a) eriksel Btnlk: Fotoraf ne anlatyorsa; fotoraf erevesinin ierisindesadece onu ifade eden ge ve onu destekleyici ikincil geler yer almaldr. Aslaana konu ile ayn arlkta ikinci bir ge veyaanlatm yer almamaldr. nk budurum konuyu asl anlatlmak istenilen ifadeden saptrr, mesaj btnln yokeder.

- Tarlada apa yapan bir grup insan fotorafta yer alrken komu tarladaki traktrde fotorafmza dhil etmek hem ieriksel kontrasta bir rnektir, hem de ieriksel

btnlk tamdr.- Bir zanaatkr kendi dkknnda ekerken, yar beline kadar ereveye giren

yaramaz bir ocuk btnl bozar, fakat o srada ieri girip ay servisi yapankahveci ra iin ayn eyi syleyemeyiz.

b) Biimsel Btnlk: Biimsel btnl bozacak baz olumsuz rnekleri uekilde sralayabiliriz;-kilik(dualite): eriksel adan hibir uyumsuzluk yokken, edeer iki ayrgenin ereve ierisinde yer almasdr. (Ayn kare ierisinde balk avlayan iki eitsandalc gibi)- Kkl, bykl birden ok geden oluan kapal bir kompozisyonda kenar

boluklar, geler aras boluklardan daha kkse btnlk bozulur. Kenarboluklar en az geler aras boluklar kadar olmaldr.

Ayrca;- gelerin birbirini ksmen kapatarak karklk oluturmas,- Arka plandaki paral , delikli, deiik grntnn ndeki gelerin btnln

bozmas da bu konuda bahsedilebilecek dier durumlardr.

5.13. Yer ekimi:Elimize bir fotoraf aldmzda bu fotoraftaki elerin ncelikle yerekimine gre

doru duracaklar bir ekle dntrdkten sonra fotorafn ierii ile ilgilenmeye balarz.Bu tr dzenlemeler insann doasnda var olan yerekimi kuralnn bir sonucudur. Eikduran aalar ya da varlklar bir felaketin sonucu ya da habercisi olarak insan zihninde yeralmaktadr. Fotoraf karesi ierisinde aalarn eik durmas ya da bir insann ne arkayadoru eik olmas rzgrn veya hareketin ifadesi iin kullanlabilir. Fakat bir binann eikolarak ya da bir ufuk izgisinin eik olarak fotoraflanmasnn hibir izah tarz olamaz.

Bu yzden belli bir dinamizm kazandrma uruna aa yukar doru ekilen abartlgeni a fotoraflarnda bile makine bu ynde terazide deilse, insan gz yer ekimine olanaykrl fark eder. Vizr ortasndaki dey eksen izgisi, o noktadaki yap deyleri ileakmaldr. Fotorafn ortasna rastlayan yap yzeyleri, fotorafn ortasndaki dikey eksen

ile akmaldr.


48/48

(Yer ekimi)

5.14. Estetik Doz:Estetik doz ifadesiyle anlatmda belirginlik ve kapallk dozu kastedilmektedir.

Belirginlik mesajn iyi anlalmas iin gerekli olmakla birlikte belirli bir ldeki kapallk da

ifadeyi daha gizemli klmay salar. Fotorafta belirginlik ar ise skc bir etki yaratr.Gereinden ok kapallk da izleyici yelpazesini daraltr.

Didaktik amal bir kitapta, bir ders kitabnda bile yeterli aklk yakalandktan sonrasrdrlen gereksiz aklamalar okuyann ilgisini datr. Dersler, en ge anlayana greanlatlrsa snfn geri kalan dersten kopar. Makul bir ortalamay yakalamak gereklidir.

fotografcilik ders notlari

Documents