FOS 104 Fötlun og samfélagHugmyndafræði um sjálfstætt líf

Lesefni: Freyja Haraldsdóttir: Fötluð börn og fjölskyldur

Mannréttindi og sjálfstætt líf. BA verkefni 2010

Aðallega bls. 12 - 16

Inga Sigurðardóttir

Lykilspurningar - RT• Nokkrar lykilspurningar • Hvaða hugmyndafræði á að vísa veginn nú þegar

margir álíta normaliseringu og integreringu úrelta hugmyndafræði?

• Hefur lokun stofnana haft í för með sér grundvallar breytingar í þjónustu -frá stofnanavistun til þjónustu sem veitt er úti í samfélaginu?

• Að hve miklu leyti höfum við endurskapað stofnanirnar í þjónustunni utan þeirra?

• Hefur lokun stofnana haft í för með sér grundvallar breytingar á því hvernig við lítum á fólk með þroskahömlun?

• Eru við ennþá föst í stofnuninni – ekki sem byggingu heldur þeirri starfsemi sem teygir sig út fyrir veggi stofnanna?

• Rannveig Traustadóttir, Gerðubergi• 27. október, 2010

Sjálfstætt líf

• Viðurkenna skuli reisn og óendanlegt verðmæti hverrar manneskju,

• Valdið færist frá þjónustukerfinu til fatlaðs fólks.

Hugmyndafræði um sjálfstætt líf (Independent living)

• á rætur sínar að rekja til USA• byggir á félagslegum skilningi á fötlun• allar manneskjur, óháð skerðingu, geta

tekið eigin ákvarðanir, stjórnað eigin aðstoð og mótað eigin lífsstíl,

• allar manneskjur hafa rétt til þess að hafa stjórn á eigin lífi og taka fullan þátt á öllum sviðum lífsins.

• ekki yfirlýsing fatlaðs fólks um að það vilji gera allt sjálft án aðstoðar frá öðrum eða sækjast eftir að lifa í einangrun.

Hornsteinar hugmyndfræðinnar um sjálfstætt líf

• Húsnæði• NPA• Samgöngur og ferðafrelsi• Aðgengi• Jafningjafræðsla og ráðgjöf

Hugmyndafræði um sjálfstætt líf (Independent living)

• Er krafa um val og stjórn í daglegu sem er talið sjálfsagt fyrir flest ófatlað fólk.

• Fatlað fólk vill – alast upp í eigin fjölskyldum– ganga í almennan skóla– taka sama strætóinn og fólkið í hverfinu,

vinna við það sem er í takt við menntun og áhuga

– flytja að heiman og eignast fjölskyldu.

Sjálfstætt líf

• Fatlað fólk verður, eins og annað fólk, að vera við stjórnvölinn í eigin lífi, hugsa og tala fyrir sjálft sig án afskiptasemi annarra.

• Lykilforsendur sjálfstæðs lífs er persónuleg aðstoð og efnislegt aðgengi að samfélaginu, s.s. húsnæði.

• Án þess hefur fatlað fólk um tvennt að velja: – að vera byrði á fjölskyldum sínum – eða að búa á stofnun.

Sjálfstætt líf• Þung áhersla á að þó að einhver þurfi

aðstoð við athafnir daglegs lífs þýði það ekki hjálparleysi.

• Án frelsis til athafna og stjórnar á eigin lífi með persónulegri aðstoð getur fatlað fólk ekki uppfyllt hlutverk sín og ábyrgð eins og aðrir borgarar.

• Valdeflandi ferli sem ýtir undir að fatlað fólk öðlist framtíðarsýn, setji sér stefnu og hafi vald yfir allri ákvörðunartöku sem mótar líf þess

Sjálfstætt líf

• Notendastýrð persónuleg aðstoð er ekki krafa fatlaðs fólks um sérréttindi.

• Notendastýrð persónuleg aðstoð er krafa um eðlileg og jöfn mannréttindi sem felast í því að hafa vald yfir eigin lífi.

Dæmi um hlutverk aðstoðarfólks

• Heimilisverk • Garðvinna • Aðstoða í bíó • Opna póst • Út að ganga með

hundinn• Innkaup • Aðstoða í vinnu • Baka jólakökur • Fylgjast með

öndunartækjum

• Hreinlæti • Aðstoða við að halda

matarboð • Foreldrahlutverkið • Aðstoða við að fara í • Fallhlífastökk • Opna rauðvínsflösku • Skipta um dekk • Mála eldhúsið • Kafa í kóralrifjunum • Skipta um umbúðir • Aðstoða á

ferðalögum

„Ekkert um okkur án okkar“

• Adolf Ratzka sagði um málefni fatlaðra 2005: ,,Við erum afskaplega eðlilegt fólk sem deilir sömu þörfinni fyrir að vera þátttakendur, viðurkennd og elskuð.

• Ef við hugsum um fötlun okkar sem harmleik, þá verður okkur vorkennt. Ef við skömmumst okkar fyrir það hver við erum, þá verða líf okkar talin einskis verð. Ef við þegjum hljóðalaust þá munu aðrir segja okkur til verka."