fonksiyonel tıp bakıŞ aÇısından tiroid hormonları, … · • anksiyöz duygular, panik atak...
TRANSCRIPT
FONKSIYONEL TıP BAKıŞ AÇıSıNDAN TIROID HORMONLARı, HPATG AKSı
VE GONADAL HORMONLAR Doç. Dr. Mehmet Mahir Atasoy
MALTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ
Girişimsel Radyoloji & Meme Radyolojisi
Fonksiyonel Tıp
HPA AKSı TG AKS HPATG AKS
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 2
NÖRO-IMMUNO-ENDOKRIN SISTEM
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 3
IFM PROTOKOLÜ
ADRENAL
TİROİD
SEX
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 4
Stres
Yanıtı
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 5
HIPOTALAMUS- ORKESTRA ŞEFI
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 6
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 7
ADRENAL KORTEKS
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 8
STRES YANıTı
• Soğuk terleme
• Kan pıhtılaşmaya yatkınlaşır
• Sindirim durur.
• Bağışıklık baskılanır (sIgA düşer)
• İdrar ve barsak boşaltımı uyarılır
• Algılar kuvvetlenir
• Kan kaslara ve kalbe yönlenir
• Nefes hızlanır (fight or flight)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 9
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 10
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 11
STERSTE KORTİZOLÜN GÖREVİ
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 12
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 13
KORTİZOL
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 14
Sempatik Sistem
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 15
Besin yetersizlikleri Travma Toksinler İnfeksiyonlar
Genetik Yatkınlık
Gıdalar
Sigara
Gıda
Alerjisi
Sensitivitesi
İntoleransı
İnflamasyon
Yaşlanma
Akut ve kronik stres
Adipoz doku
Biotransformasyon
Özllikleri
Hormonal
Disfonksiyon
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 16
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 17
SONIA LUPIEN, STRES FAKTÖRLERI IÇIN 4 BELIRTEÇ
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 18
• Novel (Yeni ortay çıkan)
• Unexpected (Beklenmedik)
• Threat to the EGO (Kendisine tehdit oluşturan)
• Sens of loss of control (Kontrolünü kaybettiren)
VAGUSUN INNERVE ETTIĞI ORGANLAR
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 19
STRESE KARŞı 3 BASAMAKLı YAKLAŞıM
1. Stresin kaynağını ortadan kaldır
2. Stres yanıtını modifiye et
3. Semptomatik tedavi
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 20
HPA AKSı VE DEPRESYON İLIŞKISI
HPA aksının uyarılmış aşırı kortizolün yüksek olduğu
durumlar
• Melankolik Depresyon
• Kronik anksiete
HPA aksının aktif olmadığı düşük kortizollü
durumlar
• Atipik Depresyon (SSRI lar az etkili zaten kortizolü
düşürür*)
• Postpartum Depresyon
• Fibromiyalji
• Tükenmişlik sendromu
Bschor T. Impact of citalopram on the HPA system. A study of the combined
DEX/CRH test in 30 unipolar depressed patients
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 21
IFM PROTOKOLÜ
ADRENAL
TİROİD
SEX
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 22
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 23
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 24
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 25
24 SAAT KORTIZOL RITMI
• Kortikotropik aktivite hayatın 6. ayından 90 lı
yaşlara kadar sirkadian ritim ile kontrol edilir.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 26
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 27
TÜKÜRÜKTE KORTIZOL VE DHEA
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 28
TÜKÜRÜKTE KORTIZOL, KUT VE DHEA CAR: CORTıSOL AWAKENıNG RESPONSE
KUT: KORTIZOLÜN UYANMAYLA TETIKLENMESI
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 29
TÜKÜRÜKTE KORTIZOL, KUT VE DHEA CAR: CORTıSOL AWAKENıNG RESPONSE
KUT: KORTIZOLÜN UYANMAYLA TETIKLENMESI
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 30
KUT CEVABı %50
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 31
KUT CEVABı %33
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 32
EN SıK RASTLANAN DISFONKSIYONEL PATERNLER
1. Sabah yüksek kortizol seviyeleri (High AM)
2. Gün ortası yüksek kortizol seviyeleri
3. Akşam yüksek kortizol seviyeleri ( High PM)
4. Düzleşmiş patern düşük kortizol/ Diurnal
varyasyon yok
• Kısa süreli değişimler epizodik stres cevabı
şeklinde olabilir.
• Hasta mutlaka normal sıradan bir gününde
örnekleri toplamalaı.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 33
SABAH YÜKSEK KORTIZOL SEVIYELERI (HıGH AM)
• Adrenal disfonksiyonun/disregulasyonunun erken
dönemi (Hiperaktif Kortizol Cevabı)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 34
GÜN ORTASı YÜKSEK KORTIZOL SEVIYELERI ( ÇOK NOKTADA)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 35
AKŞAM YÜKSEK KORTIZOL SEVIYELERI ( HIGH PM)
• (Uykuya dalmada zorluk, insomnia, Kolay
uyanma, sabah yorgunluğu)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 36
DÜZLEŞMIŞ PATERN-DÜŞÜK KORTIZOL/ DIURNAL VARYASYON YOK
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 37
DÜZLEŞMIŞ PATERN –ÇOK DÜŞÜK KORTIZOL –TAM TÜKENMIŞLIK
• Organik patolojiler ekarte edilmeli. Pitüiter hasarı
ve Addison hastalığı gibi
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 38
YÜKSEK KORTIZOL DURUMLARı
Kortizol
Bağırsak immunitesi
Gıda duyarlılıkları
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 39
Stres
Kortizol
Leptin direnci
Açlık
Kilo
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 40
1. İrritabilite / Anksiete
2. Yorgunluk
3. Gece terlemeleri
4. Sıcak basmaları
5. Uyku bozuklukları
6. Şeker ve KH arzusu
7. Kilo alımı
8. Hipertansiyon
9. Hafıza problemleri /
Beyin sisi
10.Bağışıklık sistemi
bozuklukları
1. IBS
2. Kronik stres
3. Kronik yorgunluk Sendromu
4. Kronik migren
5. İnsomnia
6. Bipolar hastalık
7. Hafıza problemleri
8. Anksiete
9. Melankolik depresyon
10.Premenstrüel sendrom /
Premenstrüel disforik
disorder (PMDD)
YÜKSEK KORTIZOL DÜŞÜNDÜREN BULGULAR VE DURUMLAR
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 41
HAFıZA VE KRONIK STRES
Uzun dönem yüksek düzeyde endojen kortizol
maruziyeti hafıza problemlerine neden olur.
Lupien SJ, Schwartz G, Ng YK, FioccoA, Wan N, PruessnerJC, MeaneyMJ, Nair NP. The Douglas Hospital Longitudinal Study of Normal and Pathological Aging: summary of findings. J Psychiatry Neurosci. 2005 Sep;30(5):328-34.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 42
KRONIK STRES VE HAFıZA
• Demans sabah yüksek kortizolü ile ilişkili bulundu.
• Yüksek kortizol, global kognitif fonksiyonlar ile
ilişkili bulundu.
• Kortizol sekresyonunda ileri yaşlardaki artışlar MCI
(Mild Cognitif Impairement) ı ve hipokampal
atrofi sürecini başlatabilir.
Lara VP, CaramelliP, Teixeira AL, et al. High cortisol levels are associated with cognitive impairment no-dementia (CIND) and dementia.ClinicaChimicaActa. 2013;423:18-22.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 43
DEPRESYON VE KRONIK STRESS
• Kortizol seviyeleri Glukokortikoid Reseptörlerin
(GRs) negatif feed back sistemi ile regüle edilir.
Kronik stres te GRs lerin desensitize olur ve normal
dinlenme hallerine dönemezler ve GR
aktivasyonu uzar.
• MDD ( Majör Depresif Disorder)
hiperkortizolizmde sık bir komorbiditedir ve HPA
aks hiperaktivitesinin bir markırıdır.
Hernandez MCADE, MendietaD, Pérez-Tapia M, et al. Effect of
Selective Serotonin Reuptake Inhibitors and Immunomodulator on
Cytokines Levels: An Alternative Therapy for Patients with Major
Depressive Disorder.Clinical and Developmental Immunology.
2013;2013:1-11. FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 44
(YÜKSEK KORTIZOL ILIŞKILI HASTALıKLAR) MELANKOLIK DEPRESYON
Hiperaktif CRH ve HPA aksı
• Anksiyete
• Kaygı
• İnsomnia
• İştahsızlık
• Sabah kortizolü daha fazla etkilenmiş.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 45
KORTIZOL, ANKSIETE VE SSRI
• SSRI tedavisi alanlarda pik ve total
kortizol düzeylerinde belirgin düşüş
mevcuttur.
• Kortizoldeki düşme anksiyetenin
azalması ile ilişkilidir.
LenzeEJ, MantellaRC, Shi P, et al. Elevated Cortisol in Older Adults With Generalized Anxiety Disorder Is
Reduced by Treatment: A Placebo-Controlled Evaluation of Escitalopram.The American Journal of Geriatric
Psychiatry. 2011;19(5):482-490. FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 46
KORTIZOL VE İNTESTINAL PERMEABILITE
• Kortizol intestinal permeabiliteyi ve mikrobiatayı etkiler.
• Tekrarlayan streslar proinflamatuar sitokinleri daha da artırır.
CryanJF, DinanTG. Mind-altering microorganisms: the impact of the gut microbiota on brain and behaviour.Nature Reviews Neuroscience. 2012;13(10):701-712
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 47
ÖZET OLARAK; HIPERKORTIZOLIZMI AKLA GETIRECEK DURUMLAR;
• Kronik migren
• Duygu durum bozuklukları (Melankolik Dep)
• PKOS
• IBS -C
• İntestinal permeabilite ve mikrobiyom
bozuklukları
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 48
DÜŞÜK KORTIZOL ILE ILIŞKILI DURUMLAR
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 49
• Yorgunluk – sabahları özellikle
bir stres sonrası
• Anksiyöz duygular, panik atak
• Konsantrasyon kaybı ve hafıza
kaybı
• Emosyonel paraliz (korkuya
bağlı)
• Alerjiler (Çevresel, gıda,
Kimyasal)
• Stres durumlarında depresyon
(intihara meyil) akşamları
daha belirgin
• Düşük kan basıncı ve
ortostatik hipotansiyon
• Gece uyanma ve uzun da
olsa kalitesiz uyku
• Tuzlu gıda arzulama
• Sirke, Limon ve Baharatlı
gıda arzulama
• Anoreksia
• Erken menopoz ve
perimenopoz
• Bağışıklık sis. Zayıflaması
• Uyku problemleri
DÜŞÜK KORTIZOL BULGULAR VE DURUMLAR
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 50
1. İrritabilite / Anksiete
2. Yorgunluk
3. Gece terlemeleri
4. Sıcak basmaları
5. Uyku bozuklukları
6. Şeker ve KH arzusu
7. Kilo alımı
8. Hipertansiyon
9. Hafıza problemleri /
Beyin sisi
10.Bağışıklık sistemi
bozuklukları
1. IBS
2. Kronik stres
3. Kronik yorgunluk Sendromu
4. Kronik migren
5. İnsomnia
6. Bipolar hastalık
7. Hafıza problemleri
8. Anksiete
9. Melankolik depresyon
10.Premenstrüel sendrom /
Premenstrüel disforik
disorder (PMDD)
YÜKSEK KORTIZOL BULGULAR VE DURUMLAR
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 51
YETERSIZ HPA AKSı- DÜŞÜK KORTIZOL ILE ILIŞKILI DURUMLAR
• Atipik deprasyon
• Seasonal Afffective Disorder (SAD)
• Postpartum Depression
• Panik Atak
• Generalize Anksiyete Hastalığı
• Bipolar II Hastalığı
• Kronik Yorgunluk Sendromu
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 52
Hiperkortizol
Hipokortizol
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 53
ATIPIK DEPRESYON VE HPA AKSı
• Atipik depresyonda HPA
aktivitesi düşüktür.
• CRH eksikliği vardır.
• Letarjik
• Yorgun
• Hiperfazik
• Hipersomnik
• Özellikle sabah
saatlerinden itibaren
düşük kortizol seviyeleri
1. Gold, PW and Chrousos, GP. Organization of the stress system and
its dysregulation in melancholic and atypical depression: high vs low
CRH/NE states.Molecular Psychiatry. 2002;7(3):254-75
2.Gold, PW and Chrousos, GP. The organization of the stress system
and its dysregulation in depressive illness. MolecularPsychiatry. 2013
Jun; 18(6): 632-4. FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 54
KRONIK YORGUNLUK SENDROMU(KYS) & HPA
KYS bir grup hasta da nöroendokrin stress
cevabının adaptasyonunun kaybını
yansıtabilir.
KempkeS, LuytenP, De ConinckS, Van HoudenhoveB, Mayes LC, ClaesS. Effects of early childhood trauma on hypothalamic-pituitary-adrenal (HPA) axis function in patients with Chronic Fatigue Syndrome. Psychoneuroendocrinology. 2015 Feb;52:14-21. doi: 10.1016/j.psyneuen.2014.10.027 FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 55
WHıTEHALL ıı ÇALıŞMASı
Düzleşmiş paternler;
• Tüm nedenli mortalite riski yüksektir.
• Kardiyovasküler ölüm riski yüksektir.
• DM geliştirme riski yüksektir.
• Santral obezite ile ilişkilidir.
1.KumariM et al. Association of Diurnal Patterns in Salivary Cortisol with All-Cause
and Cardiovascular Mortality: Findings from the Whitehall II Study. The Journal of
Clinical Endocrinology and Metabolism. 2011;96(5):1478-1485. doi:10.1210/jc.2010-
2137.
2.Hackett RA, Steptoe A, KumariM. Association of Diurnal Patterns in Salivary
Cortisol With Type 2 Diabetes in the Whitehall II Study.The Journal of Clinical
Endocrinology & Metabolism. 2014;99(12):4625-4631.
3.Hackett RA, KivimäkiM, KumariM, Steptoe A. Diurnal Cortisol Patterns, Future
Diabetes, and Impaired Glucose Metabolism in the Whitehall II Cohort Study.The
Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2016;101(2):619-625.
4.KumariM, ChandolaT, Brunner E, KivimakiM. A Nonlinear Relationship of
Generalized and Central Obesity with Diurnal Cortisol Secretion in the Whitehall II
Study.The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism. 2010;95(9):4415-4423. FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 56
HIPOKORTIZOLEMI
• Panik atak,
• İntihara meyil,
• Kronik Yorgunluk Sendromu (KYS) ile ilişkili
• Yoksul güvensiz bölgelerde sıklığı fazla
• Kadınlarda KYS ve Çocukluk çağı travmaları ilişkili
• Kortizol patern düzleşmeleri birçok risk ile ilişkili
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 57
ADRENAL DISFONKSIYON YÖNÜNDEN HASTA DEĞERLENDIRMESI
• Anemnez –hikaye
• Nütrisyonel değerlendirme
• Fizik muayene
• Zaman çizelgesi ve matriks
• Hikayenin anlatımı
• Lab
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 58
B VITAMIN DURUMU VE METILASYON
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 59
FIZIK MUAYENE
• İnsülin direnci ve yüksek kortizol & Östrojen
dominansisi
• Adiponektin az
• İnflamasyon yüksek
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 60
ANDROID VÜCUT TIPI -HIPERINSÜLINEMI
• Aşırı kilo
• İnflamasyon ( artrit,
cilt döküntüleri, PKOS,
Urge inkontinans,
uyku apnesi)
• Metabolik Sendrom
(TA, Bel Ç, Glukoz,
HDL, TG)
• Yüksek kortizol
semptomları
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 61
PKOS & KORTIZOL
PKOS lularda sabah kortizolü
düşük iken akşam kortizolü
yüksek olarak izlenir.
1.Kiałka, M., Ociepka, A., Milewicz, T., Krzyczkowska-Sendrakowska, K., Gosztyła, E., Stochmal, . . . Bałajewicz-Nowak. Evening not morning plasma cortisol level is higher in women with polycystic ovary syndrome.Przegla ̧dLekarski,
2015;72(5), 240-242. 2.Shabir, I. A., Ganie, M. P., Praveen, E. L., Khurana, M. C., John, J., Gupta, N., . . . Ammini, A. Morning plasma cortisol is
low among obese women with polycystic ovary syndrome.Gynecological Endocrinology, 2013;29(12), 1045-1047.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 62
METABOLIK SENDROM ORANLARı
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 63
YÜKSEK ADRENALIN BULGULARı
• Kilo kaybı
• Anksiyete
• Sıcak basmaları
• Soğukluk
(Kompansatuar
hipotiroidi)
• Eğer özellikle kas
çalışmıyorsa kas kaybı
• Kemik kaybı
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 64
KORTISOL ÜRETIMI ARTARSA PROGESTERON AKTIVITESI VE ÜRETIMI AZALıR.
Kortizol
Steal/
Çalma
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 65
KORTIZOL ÇALMA VE DÜŞÜK PROGESTERON
• Anksiete
• PMDD/PMS
• Hipoadrenalizm
• PKOS
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 66
GYNOID VÜCUT TIPI • HPATG Disfonksiyonu
• İnfeksiyon ve obezite riskleri
• Detoksifikasyon anormallikleri
• GIS problemleri
• Alerjiler
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 67
STRES VE TAKVIYE KULLANıMı
2017 yılında bir meta-analiz;
Omega 3, B vit kompleksi, C vitamini, Mg, Zn kadınlarda stres ve anksiete ilişkisi incelenmiş.
Sonuçlar:
• Omega 3 hissedilen stresi azaltmış,tükürükte kortizol
seviyelerini düşürmüş (hamilelikte), Premenstrüel
kadınlarda anksiete azalmış.
• Mg ve B vitaminleri de anksieteyi azaltmış.
• Vitamin C stresi ve kan basıncını azaltmış.
MccabeD, ColbeckM. The effectiveness of essential fatty acid, B vitamin, Vitamin C, magnesium and zinc supplementation for managing stress inwomen: a systematic review protocol.JBI Database of Systematic Reviews and Implementation Reports. 2015;13(7):104-118.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 68
FITOTEROPATIKLER/ ADAPTOJENLER
• Adaptojenler fonksiyonu normale çevirir.
• Organizmanın strese cevabını düzenler.
• Hiper ve hipokortizolemik durumlar için farklı
adaptaojen ajanlar vardır.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 69
HANS SELYE’NIN GENEL ADAPTASYON TEORISI
STRESİN 3 EVRESİ
1) Uyarılma:
• Katekolaminlerde hızlı artış
• Stress steroidlerinde yavaş artış(asempromatik
olabilir)
2) Erken Dekompansasyon(Direnç Dönemi):
• Katekolamin ve stres steroidlerinde artış.
• Glukoz toleransı,kan basıncı, tiroid ve sex hormonu
metabolizmasında değişimler
3)Tükenmişlik:
• Kortikosteroidlerin ve katekolaminlerin yan etkilerine
bağlı dejeneratif hastalıklar
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 70
HANS SELYE’NIN GENEL ADAPTASYON TEORISI
Kortizol
DHEA (N,Y)
Kortizol(N,Y)
DHEA
Kortizol
DHEA
Epizoik stresler
Anksiete
atakları,
Depresyon
Tükenmişlik
Depresyon
UYARILMA
/ADAPTE
ERKEN
DEKOMPANSE TÜKENMİŞLİK
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 71
HANS SELYE’NIN GENEL ADAPTASYON TEORISI
Kortizol
DHEA (N,Y)
Kortizol(N,Y)
DHEA
Kortizol
DHEA
Epizoik stresler
Anksiete
atakları,
Depresyon
Tükenmişlik
Depresyon
UYARILMA ERKEN
DEKOMPANSE TÜKENMİŞLİK
Evre 1: Geçici
olarak Kortizol ve
katekolaminler
YÜKSEK.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 72
EVRE 1 DE ÖNERILEBILECEK GıDA TAKVIYELERI
• Ashwagandha tohumları (Withania somnifera)
• L-theanine (Camellia Sinensis- Yeşil çay)
• 5- Hidroksitriptofan (5-HTP)
• Çarkıfelek Çiçeği (Passiflora İncarnata)
• Kedi Otu Kökü (Valeriana Officinalis)
• Kava kava kökleri (hepatotoksisiteye dikkat)
• Rehmannia Glutinosa
• Schisandra achinensis
• Polygala
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 73
HANS SELYE’NIN GENEL ADAPTASYON TEORISI
Kortizol
DHEA (N,Y)
Kortizol(N,Y)
DHEA
Kortizol
DHEA
Epizoik stresler
Anksiete
atakları,
Depresyon
Tükenmişlik
Depresyon
UYARILMA
/ADAPTE
ERKEN
DEKOMPANSE TÜKENMİŞLİK
Evre 2:
Kortizol YÜKSEK
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 74
EVRE 2 DE ÖNERILEBILECEK GıDA TAKVIYELERI
• Ashwagandha tohumları (Withania somnifera)
• Rhodiola Kökü (Rhodiola rosea)
• Kordiseps (Cordyceps sinensis)
• Sibirya Ginsengi ( Eleutherococcus senticosus)
• Sarı kantaron - St. John’s wort (Hypericum
perforatum)
• Fosfatidilserin
• Dark çikolata
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 75
EVRE 2 HIPERKORTIZOLIK DURUMDA
• Stres azaltıcı teknikler
• Diyet ( düşük glisemik diyet ve sık ve az öğünler)
• Egzersiz
• Uyku
• Multivitamin Mineral Omega 3
• Fosfatidilserin
• Rhodiola Sibirya Ginsengi..(vb)
• DHEA
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 76
FOFATIDILSERIN
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 77
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 78
FOSFATIDILSERIN VE KORTIZOL
• Fosfatidilserin kronik stresli vakalarda,serum
kortizolünü, ACTH ı ve tükürükte kortizol
seviyelerini normal düzeylere düşürür.
• 300-800 mg (uykudan 1-2 saat önce); serum
kortizolünde düşmeye, akut stres cevabının
düzelmesine, performans artışına mood
iyileşmesine ve stresin azalmasına destek olur.
1. Benton D, et al. (2001). The influence of phosphatidylserine supplementation on mood and heart rate when faced with an acutestressor. Nutritional Neuroscience., 4(3):169-78. 2. Hellhammer, J., Vogt, D., Franz, N., Freitas, U., & Rutenberg, D. (2014). A soy-based phosphatidylserine/
phosphatidic acid complex (PAS) normalizes the stress reactivity of hypothalamus-pituitary-adrenal-axis in chronically stressed male subjects: a randomized, placebo-controlled study.Lipids in Health and
Disease,13, 121. doi:10.1186/1476-511X-13-121 3. Kingsley M. Effects of phosphatidylserine supplementation on exercising humans. Sports Med.
2006;36(8):657-69. Review. 4. 2.Starks MA, Starks SL, Kingsley M, Purpura M, JägerR. The effects of phosphatidylserine on endocrine
response to moderate intensity exercise. J IntSocSports Nutr. 2008 Jul 28;5:11. doi: 10.1186/1550-2783-5-11. FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 79
KORTIZOL & MELATONIN
SEROTONIN & MELATONIN
Sirkadian ritim
Kortizol Melatonin
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 80
SEROTONIN MELATONIN
• Melatonin takviyesi uyku kalitesinde artış kolay
uykuya dalma gibi etkiler gösterir.
• İnsomnia nedeniyle benzodiazepin kullanan
hastalarda ilaç ihtiyacını ortadan kaldırdığı
gösterildi.
Wade AG, Ford I, Crawford G, McMahon AD, NirT, Laudon M, ZisapelN. Efficacy
of prolonged release melatonin in insomnia patients aged 55-80 years: quality of
sleep and next-day alertness outcomes. CurrMed Res Opin. 2007
Oct;23(10):2597-605.
SiegristC, Benedetti C, Orlando A, et al. Lack of changes in serum prolactin, FSH,
TSH, and estradiol after melatonin treatment in doses that improve sleep and
reduce benzodiazepine consumption in sleep-disturbed, middle-aged, and
elderly patients. J Pineal Res. 2001 Jan;30(1):34-42.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 81
DHEA-S KONSANTRASYONLARı DA MELATONIN TERAPISI SONRASıNDA ARTTı.
• Altı aylık kullanım ile DHEAS/kortizol oranı artış
gösterir.
PawlikowskiM, KolomeckaM, WojtczakA, KarasekM. Effects of six months melatonin treatment on sleep quality and serum concentrations of estradiol, cortisol, dehydroepiandrosteronesulfate, and somatomedin C in elderly women. Neuro EndocrinolLett. 2002 Apr;23 Suppl 1:17-9.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 82
HANS SELYE’NIN GENEL ADAPTASYON TEORISI
Kortizol
DHEA (N,Y)
Kortizol(N,Y)
DHEA
Kortizol
DHEA
Epizoik stresler
Anksiete
atakları,
Depresyon
Tükenmişlik
Depresyon
UYARILMA ERKEN
DEKOMPANSE TÜKENMİŞLİK
Evre 3 : Geç Dönem
Dekompansasyon
Kortizol DÜŞÜK
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 83
TÜKENMIŞLIK EVRESINDE HIPOTANSIYON
• Düşük kortizol
• Düşük kan basıncı
• Ortostatik hipotansiyon
• Aldosteron seviyeleri kortizol yüksekliğine bağlı
olarak azalır ve ortostatik hipotansiyon olur.
• Diyette tuz ihtiyacı artar adrenal disfonksiyonu
düzeltirken.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 84
EVRE 3/ TÜKENMIŞLIK DÖNEMI/ GEÇ DEKOMPANSASYON
• Ashwagandha tohumları (Withania somnifera)
• Meyan kökü – Licorice (Glycyrrhiza glabra)
• Rehmannia Glutinosa
• Asya Ginsengi (Panax Ginseng)
• Kordiseps (Cordyceps sinensis)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 85
MEDITATION AND YOGA
• Decrease in oxidative stress markers and
cortisol, TAC, telomerase activity, β endorphin,
BDNP and sirtuin-1 increased.
• Impact of Yoga and Meditation on Cellular Aging in Apparently
Healthy Individuals: A Prospective, Open-Label Single-Arm
Exploratory Study. Tolahunase M1, Sagar R2, Dada R1. Oxid Med
Cell Longev. 2017;2017:7928981. doi: 10.1155/2017/7928981.
Epub 2017 Jan 16.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 86
Iyengar Yoga Practise Hasan Effect Of On Fatique And Salivary Cortisol
Effect of Iyengar yoga practice on fatigue and diurnal salivary cortisol
concentration in breast cancer survivors. Banasik J1, Williams
H, Haberman M, Blank SE, Bendel R. J Am Acad Nurse Pract. 2011
Mar;23(3):135-42. doi: 10.1111/j.1745-7599.2010.00573.x. Epub 2010 Nov 5.
• Yoga group had lower
morning and 5 p.m salivary
cortisol and improved
emotional well-being and
fatigue scores.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 87
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 88
IFM PROTOKOLÜ
ADRENAL
TİROİD
SEX
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 89
rT3
T4
T3
Nükleer
Reseptör
TİROİD H. ÜRETİMİNE
DESTEK OLANLAR
Demir iodin, tirozin, çinko,
selenyum, E, B2, B3, B6, C, D
TİROİD H. ÜRETİMİNİ
AZALTANLAR Stres, travma, infeksiyon,
toksinler: pestisitler, civa,
kurşun, kadmiyum
İlaçlar, radyasyon, Florid
(iyot antagonisti) ve Çölyak
H.
T4 ün rT3 e DÖNÜŞÜNÜ AZALTANLAR
Stres, travma, infeksiyon,
toksinler, İlaçlar,
inflamasyon,
böbek ve KC
disfonksiyonu, Açlık
T4ün T3 e DÖNÜŞÜMÜNE
DESTEK OLANLAR Çinko ve Selenyum
TİROİD HORMONLARINA
KARŞI HÜCRESEL SENSİTİVİTEYİ ARTIRANLAR
Çinko, egzersiz, vit A
TRH
TSH
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 90
FONKSIYONEL TıP TA BAZAL TIROID LABORATUVARı
TSH, FT4, FT3, RT3, TOTAL T3
Oranlar : FT3/FT4 ve Total T3/RT3
TİROİD ANTİKORLARI:
Anti-TPO
Anti-TG
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 91
OPTIMAL DEĞERLER
TSH: 0.4-2 mIU/L
FT4 :15-23 pmol/L…....(0,8-1,8 ng/dl)
FT3: 5-7 pmol/L…....(2,6- 4,2 pg/dl)
FT3/FT4: (pmol/L cinsinden)> 0.33
Total T3: 120-181 ng/dl
RT3:11-18 ng/dl
TT3/RT3: > 6
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 92
TIROID HORMONU VE ÖNEMLI KONULAR
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 93
• Tiroid hormonu D vitamini gibi bir şey.
• Tiroid hormonunu doğru kullanmak,
• Hassas ayar T3 süz hatta rT3 süz olmaz
• Sadece T4 genel ayar için yeterli ama dönüşüm
desteklenmeli T kısa ömürlü ve çok güçlü etkileri var.
• Selenyum miktarı – Haşimoto hastalığı
• İyot
• Fe eksikliği ve ferritinin >100 olması hedeflenmeli
• Antikor için Se, Zn, T hormonu gerekli ise verilir.
• Vit D, Omega 3
• Uyku ve stres yönetimi ve tüm matriks
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 94
FONKSIYONEL TıP YAKLAŞıMıNDA GONADAL HORMONLAR
1. Mutllaka bioeşdeğer hormonlar kullanılmalı.
2. Östrjenin progesteron ile dengede olmadığı ve östrojenin dominant olduğu durumlar mutlaka çok yönlü olarak ele alınmalı ve gerekli ise progesteron eksikliği giderilmeli.
3. PKOS, miyom, endometirozis gibi hastalaıklarda altta yatan inflamasyon ve insülin direnci mutlaka ele alınmalıdır.
4. Postmenopozal dönemde bio-HRT den faydalanılmalı.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 95
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 96
İNSAN ÖSTROJENLERI
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 97
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 98
MUTLAKA BIOEŞDEĞER HORMONLAR KULLANıLMALı
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 99
E1, E2,T,P NİN FDA onaylı bioeşdeğer formları var. FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 100
ESTROGEN DOMıNANCE
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 101
Mutlaka bieşdeğer
progesteron kullanın.
Metastatik hücreler
progesteron reseptörlerini
kayıp ediyor.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 102
3 tip östrojen
E2(estrogenic)> E1 >E3(less estrogenic)
2 tip Östrojen reseptörü
• ER-α is stimulator meme ve uterus
• ER-β is anti-proliferatif memede. (Beyin ve kolon)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 103
ÖSTROJEN NASıL METABOLIZE OLUR ?
E1
E2
E3
Toxic
Interm
2-OH estronun koruyucu etkisi var.
Ancak 16OH and 4 OH kanserojenik etkisi var.
2 OH estrone pathway and CYP1A1,COMT
and GST enzimleri optimal çalışıyor olmalı
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 104
This is one of the advanced biochemical tests that you
can not have in the standard medicine practise.
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 105
DETOXıFıCATıON AND BıOTRANSFORMATıON
Phase 3
Toxic
Interm
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 106
Calcium D-Glukarat
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 107
WOMEN PUT OVER 150 CHEMıCALS ON THEıR FACE EVERYDAY
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 108
PERSONAL CARE CHEMıCALS LıNKED TO BREAST CANCER (1)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 109
PERSONAL CARE CHEMıCALS LıNKED TO BREAST CANCER (2)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 110
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 111
INFLAMMATıON
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 112
MIYOMA UTERI
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 113
TESTESTERON EKSIKLIĞI (TE)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 114
45 YAŞıNDA BIR ERKEKTE SEMPTOMATIK HIPOGONADIZM (TE) PREVALANSı % KAÇTıR?
A. <%15
B. %15-25
C. %25-30
D. %30<
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 115
45 YAŞıNDA BIR ERKEKTE SEMPTOMATIK HIPOGONADIZM (TE) PREVALANSı % KAÇTıR?
A. <%15
B. %15-25
C. %25-30
D. %30<
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 116
ÇOK IYIMSER TAHMINLER ILE (ABD DE TE PREVALANSı 13.8 MILYON)
Miner, Martin et al. (2014). Testosterone Deficiency: myth, facts, and controversy. Canadian Journal of Urology, June Supplement. 21(3), 39-54
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 117
KILO & TE
• Önce T düşüklüğü başlıyor, obezite ve metabolik
sendrom sonra ortay çıkıyor.
• Te düşüklüğü bir prediktör.
Laaksonen, DE et al. (2004). Testosterone and sex hormone-binding globulin predict the metabolic syndrome and diabetes in middle-aged men. Diabetes Care, 27(5):1036-41. doi: 10.2337/diacare.27.5.1036
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 118
40 YAŞ ILE BIRLIKTE ,
• Santral obezite
• Deliksiz 8 saat uykuda azalma
• Gece tuvalete gitmeler
• Saçlarda zayıflık ve incelme
• Cinsel istek ve performansta düşme
• Libidonun azalması ve hayatn tadının kalmaması
Bunlar kaçınılmaz DEĞİL! FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 119
Leydig hücreleri hayata 700 milyon ile başlar, 20
yaş sonrasında her yıl 6 milyon azalır.
https://opentextbc.ca/biology/chapter/24-4-hormonal-control-of-human- reproduction/
INSL3
Morales, A . and Tenover, JL. (2002). Androgen deficiency in the aging male: when, who, and
how to investigate and treat. Urological Clinics North America 2002; 29(4): 975-82. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/S0094-0143(02)00084-8
How male hormonal contraceptives work. (n.d.). Retrieved from
http://malecontraceptives.org/methods/ hormonal_biology.php. DOI: http://dx.doi.org/10.1016/S0094-0143(02)00084-8
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 120
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 121
Kortizol Steal
(Çalma)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 122
17,20 LIYAZ ı NELER INHIBE EDER?
• Hiperinsülinemi
• Stres
• İnflamasyon
• Licorice (Glycyrrhiza glabra)
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 123
HER ZAMAN KI GIBI
• Detaylı bir anemnez, zaman cetveli, matriks ve formlar
• Hayat tarzı ve beslenme değişiklikleri
• Stres yönetimi için (Yoga ve nefes teknikleri ile psikolojik destek)
• Gerekli besin destekleri (Omega 3 , D vitamini, Magnezyum , Multivitamin-Mineral)
• Deoks-Mito-GIS-İmmun-Endokrin-Metabolik açılardan desteklenir.
• Kullanılabilecek fitoteropatikler.
• Bio-eşdeğer hormonlar ile replasman
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 124
fonksiyoneltipegitimi.com
@fonksiyoneltipegitimi
FONKSIYONEL TıP EĞITIM PLATFORMU 125