20.04.23 1

FONKSİYONEL ETKİNİN ORTAYA KONULMASI, TANININ KANITLANMASI, İŞ YERİNDEKİ

FAKTÖRLER

Prof.Dr. Mustafa Özesmi

Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi

Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

E-mail: mozesmi@erciyes.edu.tr

20.04.23 2

20.04.23 3

20.04.23 4

20.04.23 5

20.04.23 6

20.04.23 7

20.04.23 8

20.04.23 9

20.04.23 10

20.04.23 11

20.04.23 12

20.04.23 13

20.04.23 14

20.04.23 15

Mesleki hava yolu hastalıkları

Meslek astması

Bissinozis

Mesleğe bağlı kronik bronşit

20.04.23 16

Meslek astmasında etkenler

Diizosiyanatlar, anhidrik asitler

Ağaç tozu, hayvan türleri

Allerjenler, lateks, irritan gazlar

20.04.23 17

Bissinozis Etken pamuk tozu

20.04.23 18

Kronik bronşitis /KOAH

Etkenler mineral tozlar / kömür

20.04.23 19

Meslek astımı

Sadece iş ortamında karşılaşılan ve iş yeri dışında bulunmayan spesifik etken ya da koşula bağlı gelişen geçici hava yolu obstrüksiyonu Tarlo SM, Liss GM,. Occupational Asthma: an Approach to diagnosis and management. Can Med Ass J 2003; 168 (7); 867-871.

20.04.23 20

Latent periyodu bulunmayan meslek astımı

İrritanla indüklenen astım ya da

RADS (Reactive Airways

Dysfunction Syndrom)

20.04.23 21

Latent periyodu bulunan klasik meslek astımı

Maruziyetten itibaren 2-24 ay sonra ortaya çıkan meslek astımı

1)Düşük MA:

Molekül ağırlıkları 5 kilodaltonun altında olanlar,

2)Yüksek MA:

Molekül ağırlıkları 5 kilodaltonun üzerinde olanlar.

20.04.23 22

Meslek astımım gelişiminde rol oynayan etkenler

ETKEN MADDEETKEN MADDE Risk altındaki kişilerRisk altındaki kişiler

**Yüksek MA maddeler**

*Tahıllar Değirmenciler , fırıncılar

*Hayvanlarda türeyen allerjenler Hayvan bakıcıları

*Enzimler Deterjan işçileri, fırıncılar, ilaç sanayi işçileri

*Lateks Sağlık çalışanları

*Reçine Halı dokuyanlar, ilaç sanayinde çalışanlar

*Deniz hayvanları Deniz mahsullerini işleyenler

20.04.23 23

Düşük molekül ağırlıklı maddeler

İzosiyanatlarSprey boyacılar,plastik,kauçuk köpük imal edenler ya da kullananlar izolasyon malzemeleri döşeyenler

Ağaç yada tahta tozları Orman işçileri marangozlar

Anhidridler Plastik yada epoksit reçine kullananlar

Metaller Rafinerilerde yada dökümhanede çalışanlar

Lehimler Elektronik sanayide çalışanlar

Aminler Dökümcüler

20.04.23 24

Düşük molekül ağırlıklı maddeler

Boyalar Tekstil işçileri

Kloramin T Temizleyiciler,odacılar

Formaldehid,gluteraldehid Hastahane personeli

Persülfat Kuaförler

Akrilat Uhu,zamk yapanlar

İlaçlar Sağlık çalışanları,ilaç sanayi işçileri

20.04.23 25

RADS gelişimine neden olan faktörler Toksik amonyak dumanlar,asetik asit,glasial asetik

asit, savaş gazları, göz yaşartıcı gazlar

Lokomotif dumanı, maden buharları, insan yapımı madensel lifler, sprey boyalar

Metal soğutucu sıvılar, formol, dezenfektan buharları, etilen oksit, sülfürik oksit, hidroklorik asit

Beyazlatıcı maddeler,yangın dumanı inhalasyonu

20.04.23 26

BİSSİNOZİS

Sadece pamuk tozu maruziyetine bağlı

değil keten, jüt, kendir, sisal gibi doğal

dokuma liflerinden kaynaklanan tozlara

maruziyetle de ortaya çıkmaktadır.

Byssinosis in Cotes JE, Steel J Work Related

Disorders 1st edt; London Blackwell Scientific Pbl 1987

pp309-319

20.04.23 27

Pamuğun işlenmesi

1) Çırçır ve balyalama

2) Balyaların açılması

3) Harman hallaç

4) Tarak

5) Cer fitil

6) İplik, bobinaj

20.04.23 28

Patogenezde suçlanan ve pamuk tozu yapısında bulunan bileşenler

Ham pamuk ekstresi Tanninler Mikrobiyolojik kirleticiler Endotoksinler

20.04.23 29

WHO nun Bissinosis Sınıflandırması

20.04.23 30

Bissinozisde solunum fonksiyon testleri

1) Kr bissinozisli hastalarda haftanın ilk

çalışma günü sol.fonk.kaybı daha fazla

2) FEV1 deki düşme ile belirtiler arasında

korelasyon bulunmamakta

3) Küçük hava yollarındaki obst.daha

belirgin

4) A.c. fonk. değişiklikler üzerinde

sigaranın etkisi bulunmamakta

5) Bronş hiperrreaktivitesinde artış söz

konusu. Bisinosis semptomu olanlarda

bu oran %78’ dir.

20.04.23 31

Mesleğe bağlı kronik Mesleğe bağlı kronik

obstruktif a.c hastalığıobstruktif a.c hastalığı

KOAH nedeni olarak, toz ya da

duman maruziyeti popülasyon

üzerinde yapılan çalışmalarla

desteklenmiştir.

20.04.23 32

KOAH gelişiminde mesleksel

faktörlere ait relatif risk daha düşük

olmakla birlikte özellikle iş yerinde

maruz kalınan toz miktarı arttıkça

relatif riskin günde 10 pk sigaraya

benzer oransal bir risk artışı ortaya

konmuştur.

Balmes JR Occupational airways diseases from chronic low-level exposures to irritants Clin Chest Med 2002; 727-736

20.04.23 33

KOAH geliştirmesi açısından yüksek riskli meslek grupları1) Tekstil2) Kuartz yada silika maruziyeti3) Dökümhanade çalışanlar4) Yapı ve çimento işçiliği5) Taşımacılık6) Mobilya yapımı7) Kağıt sanayi8) Orman endüstrisi9) Çiftçilik-tarım işçiliği10) Kazan ve kalorifer işçiliği

20.04.23 34

Kronik bronşite neden olduğu bilinen bazı maddeler

Mineraller

Kömür,insan yapımı cam elyaf,mineral yağ buharı,silika, silikatlar.

Metaller

Osmium,vanadium, kadmium, lehim dumanları.

Organik tozlar

Pamuk, tahıl, ağaç, tahta

Duman

Motor egzoz dumanları, çevresel tütün içimi, yangın dumanı.