• o • o

7975

FlRAT ÜNiVERSiTESi

iL HiV T FA .. LTESi D isi

PROF.DR. ŞABAN KUZGUN . ARMAGANI

SAYI: 5 ELAZIG-2000

KAMl'NiN TUHFETÜ'Z-ZEVRA ADLI MESNEViSi

Ali YILDIRIM*

"Edimeli Efendi" lakabıyla tanınan Kami, H.l059(1649) yılında E­dime'de doğmuştur. Babası Gülşeni tarikati şeyhlerinden Şeyh İbrahim-i Gülşeni'dir. İyi bir öğrenim gören Kami, zamanın üstad şahsiyetlerinden Neşati ve Ankaravi Mehmet Efendi'den özel dersler almıştır. Mülazemetini müteakip değişik pek çok medresede müderrislikler yaptıktan sonra H.lll6(1704-5) yılında Medine-i Münevvere payesiyle Bağdat'a kadı tayin edilmiştir.

İyi bir şair olmanın yanında mütedeyyin biri olduğınıu da anladığımız Kami, bunu şiirlerinde samimi duygulada dile getirir:

Ta'at-ı pencganeden ayrılma Kamiya Nefs ü heva gedikleri kullukla beklenür

Kamiya bar-ı güneh manend-i kıTh-ı ahenin

Vay hale geçmese sillıan-ı istiğffirdan Onun dindar birisi olmanın yanında Mevleviliğe olan muhabbetini

ve babasının da şeyhi olduğu Gülşeni tarikatine mensup olduğınıu anlıyoruz: Kabr-i Mevlanada kurban olmak ister Kamiya Asitanın heray-ı intisab eyler sema'

Gülşeniyüz biz çerağ-ı Ruşeniden yanımşuz

Mest-i medhuşuz bu gün sahba-yı aşka kanmışuz Kami, Bağdat'a kadı olarak gittikten sonra burada iki ayrı mesnevi

yazımştır. Bunlar Tuhfetü'-Zevra ve Behçetü'l-Feyha adlı eserlerdir. Ancak sözkonusu eserler, Şeyili'nin Vekayi'ü'l-fudala adlı eserinde yanlışlıkla Tuhfetü'l-vüzera ve Behçetü'n-nu'ama imlasıyla geçmektedir. Tuhfetü'l­vüzera, bu kaynağa istinaden olsa gerek Sicill-i Osmfuıl'de de aynı

yanlışlıkla geçmektedir. Bu yanlışlık daha sonraki bir takun kaynaklarda da devam etmiştir. Hatta Büyük Türk Klasikleri ve F. Kadri Timurtaş'ın yazdığı Türk Edebiyatı Tarihi adlı eserlerde Tuhfetü'l-vüzera adlı eserin burada medfun meşhur vezirleri anlattığı şeklinde yanlış bir yorum da karşınuza çıkmaktadır.

Kami'nin sözkonusu eseri Millet Kütüphanesi Ali Emiri Efendi Manrum Eserler kısım 373 numara kayıtlı olan divan nüshasının baş tarafın­da, her sayfada 21 satır olmak üzere toplam 15 varak içinde yer almaktadır.

* .. . . . Yrd.Doç.Dr, Fırat U niversitesi Fen-Edebıyat Fakültesı Türk Dili ve Edebıyatı Bölümü

Eserin adında geçen Zevra, Bağdat'ın diğer adlanndan birisidir. Bu­rada yazdığı diğer eseri olan Behçetü'l-Feyha'da, Bağdat havalisindeki isyan, eşkiyalık ve bunlann te'dibinde Hasan Paşa'nın başanlannı da yakından ta­kip eden ve bunları titizlikle ifade eden Kfuni'nin çevresiyle ilgili biri olduğunu anlıyoruz. İyi bir gözlemci olan Kami, çevreyi ve olaylan objektif olarak görüp, değerlendirmiştir. Diğer şiirlerine göre yalın bir dille kaleme aldığı bu eserinde onun araştıran, irdeleyen, gerektiğinde tenkit eden yönünü de ınüşahede etmekteyiz. Sözkonusu eserinde, kutsal telakki edilen bu yerleri, zamanın şartları içerisinde ulaşım ve iletişimden uzak Anadolu insanına ulaştırarak önemli bir görevi de yerine getirmiştir. Kendisinin mütedeyyin yapısn1111 da ona, bu hayalideki evliya ve din ulularının türbe ve merkadlerini ziyaret etme ve tanıtınada etkisi olduğu şüphesiz.

Feilatün! mefailün/ fa'illün kalıbıyla yazılan bu eser, Allah'a hamd ve sebeb-i te'lif bölümüyle başlamakta, Hz. Peygamber ve dört halife övgüsünde devam etmektedir. Daha sonra babasının yetmiş yıl önce burayı ziyaret etmesi ve burada gördüğü bir rüyasının, kendisinin yetmiş yıl sonra Bağdat'a gelmesi ile gerçekleştiğini anlattığı bir bahis söz konusudur:

Eyler seni çok zaman ınu'amıner Aııir bir oğul ider ınüyesser Oldukda nice siırln mazi Ol olsa gerek bu şehre kazi Gel vakı'anın zulıunnı gör İnkar idene dimez misin kör Yetmiş yıl idi vukı1'ı amma Şimdi geldi cevab-ı lern-ma Daha sonra burada medfun olan evliya ve din ulularının

merkadierine yaptığı ziyaretleri, onlara birer başlık açarak anlatmıştır. Bu kısımlarda sözkonusu din ulularının vasıflarını, kerametlerini, hizmetlerini anlatmış, bazılarının merkadierinin bakımsızlığı ve garipliği karşısında üzüntülerini dile getirmiştir. Kami'nin bu ziyaretleri sadece Bağdat ile sınırlı kalmamış; Basra, Kufe, Kerbela olmak üzere yöredeki diğer kutsal yerleri görınüş ve eserinde zikretmiştir.

Kami, bu eserinde hakkında bilgi verdiği meşhur din ululan sırasıyla şunlardır. Hz. Hüseyin, İmfun-ı Kazım, İmaın-ı Askerin, İmfun-ı A'zam, Şeyh Şibli, Ebu'I-Hüseyin Nuri, Şeyh Bişr-i Hafi, Ebu'n-Necib Arif, Cenab-ı Cibli, Şiliab-ı Sühreverdi, Şeyh Aziz Tayi, Aziz-i Ma'riif, Cüneyd-i Bağdadi, Cenab-ı Mansiir, Cenab-ı Behlill, İmam-ı Hanbel.

82

Tuhfetü'z-Zevdi Li-Hazreti Kfuni Sellemehullah

El-lıamdü li-gafiri'l-hataya

Ve'ş-şükri li-valıibi'l-ataya

Şayeste-i harnd o kildir-i pak

Na-ınahreın-i künhi çeşın-i idrak

Şayan-ı sena-ı küll-i mevcfıd

Zernit-ı cihana :Iayizü'l-cud

Her zerre afia zeban-ı hfirnid

Badi-i mesaiik-i ınebanıid

Haındiyle olur dehen gül-i ter

Tuti-i zebfuıa şükri şeker

İtdi heme alenıi müsebbih

Ferman-ı 'bi-hamdihi fesebbih'

Künlıinde şikeste-bM-i idrak

Ba-darb-ı sihfun-ı 'ma-arefnak'

Harf oldı sadaya dil-rübüde

Harnd itmeğe Vacibü'l-Vücuda

Şadabter itdi harndi Allalı

Gillberg-i zebfuıı harndulillah

İlıninde zuhfu idince cıldı

Gösterdi bu ayıı-ı bi-nümıldı

Cüş-averi-i Vücüd-ı Mutlak

İtdi bu uebüdı büd el-hak

Gösterdi tecelli pey-a-pey

La-şey'i şey' itdi şey'i Hi-şey

Zerrat olınca atse-ıizan

Cud oldı vücfida el-hamid-hVfuı

Tafsil-i ta'ayyünat-ı lıikmet

Akl-ı ki.ü ünefs-i kül tabi'at

Nesc eyledi aster-i hebayı

Setr itnıeğe Ka'be-i arnayı

Baz itdi der-i mücerredatı

Gösterdi heme mücessematı

Oldukdaarada hilkat-ı ferş

fcada diııildi beddetü'l-arş

Vaz' oldı o kürsi-i müşa'şa'

Gül-milı-i nücüm ile murassa'

Fermfuıı ile zümürrüdi-reng

Kurıldı cihfuıa heft -evreng

Hilkat-res olup cahim ü cennet

Hazır iki şalıid-i adalet

Şeb içün olup kamer münevver

Mihr oldı nehar içün ziya-ver

Anuziş idüp anasır-ı piik

Ateşle heva vü ab ile hiik

Oldukda mukaddemata temhld

Gösterdi netkesin mevillid

Şadiib olıcak bu bağ-ı imkfuı

Açıldı gül-i cemill-i insan

Sübhanallah zihi mevahib

Esrar-ı vücuda bu meratib

Asar-ı şehenşeh-i iriidet

İhsan-ı haziiyin-i inayet

Balışayiş-i sun'-ı zi'l-Celali

İn'am-ı amim-i la-yezali

Ferd u Ahad u Aziz u Cebbiir

Hayy u Samedu Atfrf u Kahhar

Zerrat-ı cihiina i1ıni la-reyb

Allarn u Alim-i alemü'l-gayb

Ser-şiir-ı inayeti dü-illem

Müstağrak-ı ni'meti dem-ii-dem

Ser-levha-i künhidür hüve'l-Hayy

Şrrazesi leyse nıislehü şey

84

Raks-aver-i şevkidur nüh-efliik

Der-ceyb-i taham-i ser-hiik

Efliik-ı meşılrık u meğiirib

Zibende-i zinet-i keviikib

Mağza-yı ibaret-i hüve'l-Hakk:

Kenz-i güher-i vüciid-ı Mutlak

Nazın-aver-i nüsha-i bediiyi'

Menşiir kün-i heme sanayi'

Ey hfune nedür bu ter-zebfuıi

Güstiih-revi vü hased nediini

Ateş üzerine var mı ruhsat

Vaz'-ı kadern-i neyine kudret

Sedd-i reh-i türkü tiiz-ı idriik

Ceffe'l-kalemü ve ma-arefııiik

Deryillar eger ola ınidiidıfi

Yüz bifi yıl olursa imtidiidıfi

Bu hokka-i laciverd-efliik

Olursa devatıfi ey kem-idriik

Virsefi de nizarn siihi.rane

Hükıııüfile kalem-rev-i beyana

İtdikde bu tar-ı keh-keşiim

Mıstar-keş-i levh-i iismani

Aklam-ı tamam-ı rub'-ı meskfrn

Vasıt kalemine olsa merhfuı

Künhinde beyana niyyet itsek

Bir harfe eger cera'et itsek

Güyend tura ki in sühan çist

Divane şödi meger kalem mst

Müşkil bu ki acz idersefi izhar

Olsafi da edebde had-nigehdar

Güstahlığa zihi cesaret

İzlıar-ı aciz idenleşirket

Var ise budur relıaya maye

Düş dfunen-i Falır-ı enbiyaya

it acz u kusfu:i arz-ı dergah

Ol na't-ı şerifile özür-hVah

Der-Na't-ı Şerif-i Şah-ı Kevneyn

Ey hatm-i mesiihif-i risillet

İmza-ı kabille-i nübüwet

Dürr-i sadef-i muhlt-i akdes

Gencine-i gevher-i mukaddes

Badi-i vücfıd-ı her dü-illem

Hadi-i sübül resfıl-ı ekrem

85

Şahenşelı-i talıtgftlı-ı senned

Ser-halka-i enbiya Muhammed

Ser-levha-i mushaf-ı iradet

Ser-satr-ı murakka'at-ı bilkat

Cfıyende-i nazm-ı devr-i eflak ·

Şiiyan-ı hıtab-ı lutf-ı "Levlak"

Ser-çeşme-i cfışiş-i inayet

Şfıyende-i çilıre-i dalillet

Arende-i müjde-i febeşşir

Me'mfır-ı kıyam-ı karnın-ı fenzir?

Revnak-dih-i mesned-i şe:ta'at

Feryad-res-i usat-ı ümmet

Bar-aver-i ravza-i lıidayet

Bilı-efgen-i har-ı cillıiliyyet

Ser-defter-i enbiya-ı pişiıı

İınza-keş-i hatemü'n-ııebiyyin

Zib-efgen-i sadr-ı ercümeııdi

Nass-aver-i la-ııesebbi ba'di?

Nazeııde-i beyt-i Hakk tebarek

İkbill-ııüma fevellü veclıek

Rlzende-i pür sebıl vü siigar

Lebri'z-ken-i şarab-ı Kevser

Ziinıl-zede-i harimi Cibril

Mağzii-yı keliinıı nass-ı tenzil

Ziitıdur o name-i risiilet

Zalmnda huceste mühr-i kudret

Miilı içre elifbeniin-ı i'ciiz

Şakka'l-kamere işiiret-perdiiz

Destine müfavvaz oldı her ca

Miftah-ı inayet-i fetalına

Tılti-i zebiina nutkı sükker

Kand-ı 'ene efsalı'ı mükerrer

Şehbiiz-ı hevii-yı eve-i liihılt

Zib-efgen-i iişiyan-ıniisılt

Revnak-dih-i gülşen-i bülendi

Gül-gonca-i bag-ı ercürnendi

Nev-biive-i ravza-i risiilet

Alıir-res-i bag-ı hiitemiyyet

Değmez mi behiştden olmağa dür

Neslinden ola Safinüfi olnılr

Kadrince olaydı atlas İdris

Bir came biçer idi be-takdis

86

Üıııınid-i cemiil-i pür-fiitıllıı

İtınişdi kemal debir-i Nılhı

Nılrıyla teşerrüfi ınüberhen

Nar olsa n'ola Halile gülşen

Görseydi yüzin biH1-tevakkuf

Biii can ile kul olurdı Yusuf

Asnııa degüldi çüııki mensfıb

Ağlarsa ıı'ola hemişe Ya'k:Ub

Ta ber-ter oldı nlüvv-i şam

Mfısaya diniidi "Leıı teriiııi"

Evsiifı ile zebiin-ı mürgiiıı

Veed-iiver-i meclis-i Süleyman

Şevkıyla iderdi iileıııi seyr

Fazlıııdan okurdı Mantıkıı't-Tayr

Ta eyleye ravzasıyla ihyii

Fırsat gözedür nıızfıla İsa

Ol Hvace-i Ka'iniita ashiib

Tilmiz-i güZın-i nıenziletyiib

Der-menkabet-i Cenab-ı Sıddik

Ser-defter-i siihibaıı-ı hazret

Şiiyeste-i ınesııed-i hilafet

Ashiib-ı güzrni.iii ihtiyan

Falır-ı dü-cihan yar-ı gan

Bfı Bekr-i Atile şeyh-i ashiib

Genc'i:ne-i gevher-i cihihıtab

Hüsn ile cemali bir gül-i ter

Pirdevs-i berin ile mübeşşer

Sıddik u fasih u zü'l-kirama

Ceng-aver-i flitilı-i Yemame

in:kar idicek Arab zekatı

Tiğına nisar ider hayatı

İtınişdi o mazhar-ı sa'adet

Aslıaba bu vech ile vasiyyet

Ol dem ki idem heleaya rıhlet

Techiz idi:fiiz bi-kadri sümıet

Na'şım götürüp idifi heman-dem

Ma'rfız-ı ticah-ı Falır-ı alem

Disün biri ey Habili-i Ralıman

Eya nicedür bu kara ferman

Olsun bize ruhsat-ı hümayfın

Sıddik kulufi ne yirde med:ffi.n

Çün oldı ciniin-ı adne ram

Hem cümle vasiyyeti kemam

87

Nakl eylediler o cay-ı feyza

Açıldı o demde bab-ı Ravza

İrişdi sada-yı edlıilfıhü

Ferman-ı eelil-i edfinfıhü

Bu kavl ile eyledi mu'anven

Cay-ı nefehiitım müzeyyeıı

Hakkii ki cihan cilıil.n sa'adet

İzzet rifat kemru-i devlet

Salındı cinana serv-i azad

Tfuihi n' ola ohırsa azad

Der-vasf-ı Ebu'l-futôh Faruk

Ser-ctar-ı zafer-şi'ar-ı malılUk

İkliın-güşa cenab-ı Farfık

AsMb itdi bu kavli inıza

Feth oldı Ömer yediyle dünya

Etvarı mesadır-ı keram~it

İbnü'z-zafer ü ebu'l-fiitfıhat

İtınişdi ciham gerçi teshir

İtıııezdi libas-ı fakrı tağyir

Evvel mazhar-ı sadr-niş"ıne

Unvan-ı enlir-i mü'miınne

Nusret kılıcını arşa asdı

Kisra melikin harika keseli

Divana virüp nizarn u silret

Tarihi kodı zaıniin-ı Hicret

Aslıab-ı güz1n idince ikrar Zındlka ne söz iderse inkar

İlın ü amel ü vera'da !ayık

Muhtiir-ı sabiibe olsa Hiyık

Çün ol şeh-i kişver-i veHiyet

NUş eyledi şerbet-i şehactet

Oldı o behiştle mübeşşer

Rfi-sfide-i ravza-i ınutahlıar

Der-menkabet-i menar-ı Nilreyu

Bu Bekr u Ömer çekince darnan

Oldı kamereyne siilis Osnıiin

Bedreyu ile fahr iden felekler

Zi'ıı-nfueyne olur mı hem-ser

Nill-i kalemi ki rişte-i can

Şiriize vü fatin-i Kur'an

Azmi ki binii-yı d1ııi terfi'

İtdi Harem-i şerffi tevsi'

88

Deııdfuıını şedd idüp ser-a-ser

Zer-tiira dizeli lü'lü-i ter

İ:frat-ı hayMan ol ruh-ı aı

Sad-berg-i güle dönerdi fi'l-hiil

Meşhfu idi hüsıı ü hulkı anufi

Girmişdi k:ulubma cihiinufi

Gel gör ki dem-i ııilıiiyetinde

Bii-enır-i Hudii şehiidetinde

Olnıışdı bütün cilian diger-gfin

Da 'va-yı demiyle garka-i hfuı

Rfihı olıcak reside-i hfu

İtdi cesedi naki'i pür-nfu

Der-menkabet-i Cenab-ı Hayder

Ol biitime-i çihiir-erkfuı

Ali-hazret 'Ali-izi-şan

Su1tiin-ı Necef şeh-i velayet

Ser-halka-i evliya-yı ümınet

Damact-ı şeh-i serir-i i'ciiz

Hem Falır-ı cilıiin-ı mahrem-i riiz

Efsahlı-ı nutuk cevami'ü'l-kilın

Biib-ı harem-i medinetü'-ilın

Dil-lıvaıu değildi rifat-i caıı

Aynında değildi masiva'llalı

Sırr-ı dü-seraya zatı malırem

Hakka ki odurveliyy-i Ekrem

Zülıd ile imam-ı e1kiya ol

Ser-çeşme-i feyz-i evliya ol

Şiilı-m gül sülaıe-pira

Tavôs-ı harem-sera-yı Zelıra

Bab-efgen-i kar-zar-ı Hayher

Sili-i şarab-ı ııab-ı kevser

Mikraz-ılibas-ı örnr-i a'da

Destiııdeki Zü'l"'fikftr güya

Çüıı azm-i kenar-ı kevser itdi

Hak-i Necefi.müııevver itdi

Der-ma'reke-i Güzeştc-i Evkat

Bir şeb-i tenlıii deriçe-i raz

Rı1y-ı dile olclı rifate-baz

Salclım nigehi bütün elliana

Duş olclı gözüro geçen zamana

Befizetıııedim anı bir diyara

Dömniş gitıniş harabe-zara

89

Ne bir eser-i lıüsıı ne hayrat

Ber-bad olmış güzeşte evkat

Şayfuı-ı nazar değil zemini

Yok cay-ı sa:Ia-yı dil-nişini

İtsem kendim hezar-bara

Döndürrneğe yok elimde çare

A'ınal-i muhibde ser-a-pa

Dehşet-dilı-i dide-i temaşii

Miinend-i nukfiş-ı esb-i cadii

Hep silret-i zişt-nefs-i bed-hil

Bu hal ile ser-be-ceyb-i fikret

Aldı beni girye-i ııedfuııet

Hıln-iibeye gark olup bütün ten

Lalıt-ı cigerimle doldı dfuııen

Feryiid u figiin u alı-ı cfuı-galı

İtmişdi reınide hilşıniigah

İtdim zayi' gam u sürftn

Görsem dahi bilmezem şu'fuı

Çökdi başıma zaliim-ı efliik

Söndi giderek çerağ-ı idrilk

Şehralı-ı ta'akkulı şaşırdım

Ser-Iniiye-i fikreti düşürdÜlll

Kaldım niçe dem bu Iıalet üzre

O:ivane tamanı adet üzre

Amma görinür ki ol silı-ı alı

Bir hal ile kim ne'ôzu bi'llah

Bir vakt oldı sımalı-ı cana

Ya'ni ki deri'ın-ı na-tüvana

Ol canibden irişdi nagalı

Bir ri'ıh-efZa sada-yı dil-h vaıı

Didi ki nedür bu piç ü tabııi

Yok nu genci meger harabıfi

Benden yana tut biraz da gfışuıi

Devşiir başııla şu'fu u hfişuıi

Bildili mi beni amelleriıiden

Kangı arnel-i cüz'iliğim ben

Kaldırnsa eğer günah içinde

Can otı olur giyalı içinde

Ol dem ki seni kaza-yı nagalı

Bağdada bırakdı hvaıı u na-hValı

Ol buk'a ki burc-ı evliyildır

Hak-i rehi reşk-i tfitiyadır

İtdik o merkadi ziyaret

90

Budur saıia maye-i ticaret

Çün oldı münasebet ezelden

Damenierini bıralana elden

Her birine yaz biraz menfikıb

Asar u kerfımet ü gara'ib

Ta'zlın eyle her biritti yad it

Ervalı-ı güzeştegfım şfıd it

Budur kalacak saıia eserden

Kurtar özüiii biraz kederden

Der-nazm-ı HWib-ı Hfune-i Raz

Ey kilk-i sühaııver-i sihi-saz

Meşşate-i büsn-i şiHıid-i raz

Danende-i sırr-ı her lisansın

Her arz-ı merfıma tercümilıısın

Ser-vaktiiiiden benfuı her bar

Koltuğuıia girrneğe heveskar

Gill-zar-ı dili biraz beyan it

Olnıış olacakları ayfuı it

Agaze idüp sarir-i ııazfiıı

İtsün şevkı huri'ıfı raksan

Sen itıııeğiçün huri'ı:fı irnla

Feth olmaz imiş kunüz-ı ma'na

Dök nokta-i ümmühatı nagah

Ma'lfun ola ta zamir-i dil-hvah

Razi değiliz sükiita böyle

Ağzıii öpelim hernan söyle

Kadrini bilürler elıl-i inan

İzifi tozına olur dür-efşan

Evvel benden rivayet eyle

Ahvili:fii gel lıikayet eyle

Der-Vikı'a-i Peder Be-Bağdad

Vilidim merhiim Gülşeııinifi

Dervişi Tarık-i Rüşeııinifi

Gül-gonca-i rühı ola kat kat

Şadabter-i bahar-ı rahmet

Gör vakı'a hükm-nümasın

Mir'at-ı zanıir-i pür-sa:fasın

Bağdada sefer olınca nagah

Olmış o dahi gnzata hem-ralı

Sebbablarıii gürı1h.İ sımnış

Fethinde anıii bile bulımnış

Ol fass-ı ııigin-i bi-bahadır

Biirii-keş-i burc-ı evliyildır

91

Ol Darü's-selam-ı feyz-eııcam

Oldıkda yine makarr-ı İslam

Olmış o zamanda kar-ı valid

MaksUd-ı ziyaret-i merakıd

Kalmışdı teyali-i adide

Dergalı-ı İmam-ı A'zamide

Bir gice o zat-ı pak-agah

Rü'yasında görür ki nagah

Zahrında aıııii be-hükm-i Yezdan

Bir nalıl-i acib olur nümayan

Evrakı biitün nemasın almış

Bağdad üzerine saye salllllş

Bu dehşetle olınca bidar

Ta 'biri içün olur talebkar

Bir pıri bulup bemy-ı ta'öır

Rü'yasın ider tamam takrir

Mir'at-ı dili ki levha nazır

Ol pire bu oldı nakş-ı hatır

Didi ki Cenab-ı Hazreti Hakk

Feyyaz-ı Ezel Müfiz-i Mutlak

Eyler seni çok zaman mu'ammer

Ahir bir oğul ider müyesser

Oldıkda niçe sinin miizi

Ol olsa gerek bu şehre kiizi

Bi-bak ider o demde ol pir

Bu vakı'ayı bu gfuıe ta'bir

Ol günde ne diir var ne diyiir

Geçdikde zaman sar-ınii-sar

Bu vakı'ayı te'nnnül itmiş

Ahir karı te'elılıül itmiş

Gel levh-i ezelde gör ne varmış

Gün to ğınazdan neler toğanmş

Kim levlıa olur lıeınişe niizır

Cümle görinür afla muzalıir

Takilir çün itdi devr-i dergiilı

Dünyaya getiirdi lı vaıı na-lı vaıı

Geçdi dü zaman-ı cfilıiliyet

Gösterdi cemali kiiiliyet

Oldum nice dernde mehd-pirii.

Ki haııdegehi figaıı-i bica

Giryem ola nu o dernde za'il

Nalişle olur murfid Iıa.sıl

92

Görindi çü meknet-i sekine

Gehvare kodı beııi zemine

Gayri yiiküıni yukarı yığmaz

Etviir-ı sığar nizama sığmaz

Hüsn ii kubulıı olıııca f'arfık

Her gördüğiiıne olurduın aşık

Çeşnı u ebruhatt-ı cevii.ııi

Kiirını oldı sevfid-IıVaııi

Avare iken heray-ı teklü

Rüşd ile büluğ itdi teşrif

Kullukla eğerçi nıükrinı oldunı

Başlı başıma bir fidenı oldum

Olursa eğer buııuii cevabı

Darb u zeııc"ır ile hesabı

Ya Rab ııice olur netlee Idirını

Geçdi bu gaın ile rilzgiirım

Ahir virdi boyuıı nzaya

Sevk itdi beni reh-i kazaya

Ol mesleğe çünki iizinı oldunı

Bir gün giderek mülazım oldunı

Ki kfitib olup gehi mukayyid

Fetvata mübeyyiz ü müsevvid

Fetva ocağına rağbet itdim

Yıllarca ben anda hidmet itdim

Ne sa'y u taleb ne Mı u feryad

Virildi baiia kaza-yı Bağctad

Gel vakı'aıııfi zuhfı.nm gör

inkar idene dimez misin kör

Yetmiş yıl idi vuku'ı aımna

Şimdi geldi cevab-ı lenuna

Eyle sadedin ne ise irad

Uzatma sözi misai-i Bağdad

Olnıış ezeli süvar-ı Bağdad

Ararngelı-i kibar-ı evtad

Der-meşhed-i Pak

Ya'ııi o kazadadır mukarrer

Şalı-ı Necef ol Ali Haydar

Şölıretle tevaturufi hilMı

Ba'zılar idermiş ihtilafı

Kim cami'-i Kıüede o hazret

Asiı.de ola be-izz u devlet

Lakin hulela ına'a'l-ekabir

Oldılar am Necefde za'ir

93

Mahsus u meşahidanla asar

Yirden göğe dek çekilmiş envar

Bi-şübhe budur anıfi makfunı

Mehcfı.r ola ım esed küıı8.nıı

Ol hake yüzin sütince za'ir

Yüzi ııfı.nmfi hemişe zahir

Ol kal'a ne dil-güşa eserdir

Bir fass-ı ııigin-i mu'teberdir

Gösterse n' ola harimi ferşi

Ayine gibi cinan-ı arşı

Cfı.ş-ı ferah-ı harim-i Meşhed

Manend-i behişt olur müşalıed

Kat kat eşiginde rfı.y-ılıasret

Rumale milır bulur ım nevbet

canıı olalı o nazeniııifi

Gökcek kulıdır felek zeıniııifi

A.vizeliğe ol asitana

Hfı.rşid recada kehkeşana

Yüzdür yürüyen kadem yirinde

Ol hake kadem adem yirinde

Kandil-i feyz-firfız pür-nfı.r

Kıymet-şiken-i külalı-ı fağfür

Pirarnen-i meşhed-i mübarek

Ba-nfir-ı nazar olur müşebbek

Hasıl çü gnbar-ı asitam

Kim kor göze kulıl-ı İsfeham

Ferhunde-denıi balıar-ı behcet

Sevdii-zedesi heva-yı cennet

Olnıış eşigin berily-ı takbil

Derya-yı Necef saraya tebdil

Zülf-i nahldolur be-ta' cil

Lazım olıcak fetll-i kandil

Hfirşid gözini hayr eyler

Pfışide-ıiıerkad münevver eyler

Her gün örter şafakla gerdün

Alışam güneşi kunıaş-ı gülgün

Malılill olınaz cihan hizmet

Zülf-i havradadır feraşet

Gel ey kalem-i sihr-beyamm

Tab'ınila hemişe hem-zebamm

Zu'ımnca yeter sitayiş itdifi

Vadi-i güllerde kaviş itdifi

Olınaz hele düşme ıztıraba

Ta'b"ır-i asir bu türaba

94

Tahsil ide gör nice halin

Fevt itme ziyaretiii me'illin

Ta iikıbet ol şeh-i veliiye

Züvvanııa eyleye şe:Ia'at

Kırkıncı sene olınca nagah

Terk eyledi şeş-cihatı ol mili

Ser-satr-ı Nu'ôt-ı KerbeHidır

Başla yine bir özge nevaya

Şehııaz-ı Irak-ı Kerbelaya

itmiş bu mahalde ca-be-takdir

Şah-ı şühedii cenab-ı Şir

Ol fılze-i kebd-i Şah-ı İsra

Dürr-i sadef-i Betill-i Zehra

Dibiice-i nüsha-i ltidiiyet

Ser-satr-ı risiile-i velayet

Yilla-güher-i knrôn-ı esliif

Eve-i şeref-i burilc-ı eşraf

Gayret-keş-i iil-i beyt-i emced

Nazeyn-i harem-sera-yı Ahmed

Nesl-i esed ol İmfun-ı ageh

Namus-ı e'iınme-i devazdeh

Oldı o gevher bu yerde nihfuı

Olmaz ını zenllıı reşk-i ndvfuı

Hakidi ki o meşhed-i mu'azzam

Vasfında olurtabi'at ebkem

Aınmii yine ol heva-yı dil-efi

Feyziyle ider cihadı pür-gfı

Takım gör ebruvan-ı canfuı

Besnıfuıde-vera-yı tak-ı nisyfuı

Hasret-keşi Tübbet-i hevası

Bulgar zemini mübtelası

Hurmalannıii luram-ı nazı

Malımuda nnutdurur Ayazı

Geldikde o kal'asıru hayille

Agfışa alur o maıu hale

Şeb-ta-seher u seher-be-şeb hem

Envar ile dopdolı dern-a-dem

Gül-geşt-i haıiın olan o yollar

Za'irleri hep cinana yollar

Ol dii'ire-i bariın-i ma'mür

Ser-çeşme-i feyz-i menba'-ı nür

Her bir tak-ı revak-ı vaıa

Züvvar-ı semaya oldı me'va

95

Ebvab-ı harem-i şiiada cfuı

Her derde bulındı kevnde dennan

Birdir anda gedii ile şah

Milır ile vela kilid-i dergah

Gülzar-ı harlıne virdi ziver

Gül-gonca-i lcünbed-i münevver

Nür içre yatur uğın hür

Kandil üzerinde nur ala nfır

Ol şem'a yanarbe-süz-ı tebcil

Pervfuıe gibi heme kanadil

01 şah-ı vetayet-i cilıantab

İtdi şiiliedayı anda hem-h V ab

Seyr eyle riyaz-ı lıaymegillıı

Mevc-i yem-ifeyz-i intibillıı

Maksuctım eyle arza-i Şah

Actabla kıl veda'-ı dergillı

Der-menl{abet-i İmam-ı- Kilzım

Bağdada gelüp enllıı ü sillinı

Ol za'ir-i asitan-ı Kazını

Gül-gonca-i bağ-ı ııesl-i Haydar

Nür-ı basar-ı İmam-ı Ca'fer

Elıl-i Beyt:ifi. şeh-i sabUn

İsılll Aşeriii yedinci nfuı

Ahlak-ı zemimeden müberra

K3zını Iakabıdır ismi Musa

Gösterdi nuıııône-i cirulnı

Bu feyz-i leb-a-leb-i asitam

Gavs-i ümmet-i İmam-ı millet

Zatı heme masdar-ı keramet

Şeh-beyt-i kaside-i ına'arif

Hizıl-ı ilm-i ledünııi arif

Kazım Iakabına oldı şayan

Zerumin idene iderdi ilısan

Rôhı gidicek cevahir-i arşa

Defıı oldı rnekabir-i Kureyşe

Hakka ki o günbed-i ınünevver

Virdi bu zemine zib ü ziver

İtdirdi muhabbet izdiyadı

Hem-lıviib-ı Muhammed Cevadi

Kinı oğlunuii oğludur o server

Olmışdı muhabbeti mükerrer

Ol oldı nesibi Murtazfu:ııfi

Nfu-ı hasarı Ali Rızaıııfi

96

Alılak:-ı hamideyi o cami'

isna Aşer-i imam-ı Tasi'

Gördükçe olurdı anı dil-şad

Me'ınôn halife itdi damad

Lazım bu makamın ihtiramı

Agöşa alur iki inıamı

İlılasıfu kıl du' aya hem-rab

Bl-şübhe olur kabill-ı dergah

Bu bir ulu dergelı-i keremdir

Yok lafZ-ı adem kamu ııi'anıdır

Kıl istediğiii meramı izhar

MalırUm olmaz bu yerde züvvar

Der-Vasf-ı İnıim-ı Askerin

Za'ir olalım gel evliyayı

Hem server-i sürremen-i re'yi

Y a'ııi ki Ali İmfun Aşir

Hadi vii tald zeki vü şakir

Elıl-i beytin o bir iıniidı

Nftr-ı basar-ı İnıfim-ı Hadi

Gerçek o velayetifi eridir

Bir niimı Veliyy-i Askeridir

Eylerdi halife a:fia hunnet

Görmişdi nice nice kerfunet

Her diyı ki ol iderdi mesken

Her cfuıib olurdı a:fia gülşen

Bağdada iderdi ki hırfuru

Sfunir idi veli makfunı

Ol buk'aya reşk iderse gülzar

Manend-i behişt-i tahtı enhar

Bi-şübhe olur sahih ü a'del

Ol caya gelen mizac-ı mulıtel

Pür-neş'e-i heva-yı dil-sitanı

Balışende-i keyf-i cavidani

Ol rfıh-ı azizi arşa saldı

Oğlı Hasarn civan aldı

Bir necl-i necib idi mü'eddeb

Halis lakabı ile mülakkab

Buldıysa n'ola ger ümmete yol

İhda aşeri e'immedir ol

Bu k:ubbe:fie reşk-i milır ü mehdir

Ol iki imfuna cilvegehdir

Seyr eyle haremdeki o cahı

Ka'rında bedid olan o mahı

97

Serdab önüfide kıl du' ayı

Arz it o makama her recayı

Mehdi o mahalde gıybet itıniş

Züvvar o ınakfuna hunnet itıniş

Her yirde koma recayı elden

Kutlu didiler mahall-i mahalden

Mehdi ki imfun-ı mu'teberdir

A'cam katında muntazardır

Görmişler idi sikat -ı ümınet

Hill-i sığarında çok kerfunet

Add eylediler alınca ageh

Anı:fila e'irmneyi düvazdeh

Çün itdi:fi e'immeyi ziyaret

Sa'irleriııe gel eyle himmet

Der-Menkabet-i İmam-ı A'zam

Züvvara olur ehemm ü elzem

Rii-mru-i der-i İmfun-ı A'zam

Fahr itse n' ola cillanda her an Dergahıııa yüz süren müsliman

Ol buk'a aceb ferah-fezadır

Bir ravza-i pak u dil-güşadır

Bir kerre gelen gidem disün mi

Bağ-ı İreme İrem disüıı mi

Tevzi'-i feyz ider hlsan

Hurmalan sanki tabia-kari

Eflaka salar o kubbe saye

Züvvara virir hevası vaye

Bağından irişse bıly-ı behçet

Aşüfte olur dimağ-ı cennet

Şeh-ralı-nüına-yı elıl-i tuğyan

Ali-hazret cenab-ı Nu'man

Şadab-ken-i riyaz-ı irşad

Ateş-zen-i mişezar-ı ilhad

Ol canıi' vü merkad-i müııevver

Rü-mal idene safa mukarrer

Ol künbed 'aceb keramet olnıış

Fanüs-ı sirac-ı ünımet olmış

Bu oldı melazgalı-ı günıralı

Balışende-i feyz-i Barekailah

Yanında o bağ-ı behcet-efza

Hasret-keşidir behlşt-i a'la

Ahsent zihl zemin-i dil-cü

Fersüde giyalıı anberin-bü

98

Ol kasr-ı ferah-fezası anı:fi

Manend-i behiştidir cihamfi

Havzında olan letafetet el-hak

Malıiye ider hililli millhak

Her katre-i ma dür-i Adendir

Su zann olmursa sü'-i zaııdır

Makı pür eyledi kemilli

Nillll-i ümmet anı:fi 'ıylli

Günırahan-ı cilıana hadi

Ayıı-ı hikmetdir ictihadı

Hoşnüd ola ol imam-ı iigillı

Yüz sürdük o hiike hamdüli'llalı

Der-Vasf-ı Maldinı-ı Şeyh Şibli

itmişler o beldeyi şerefyab

Bir nice aziz-i kutbü'l-aktab

Ez-cümle biri veli-i eşher

Şibli nesebet cenab-ı Ca'fer

Ser-halka-i meclis~i veliiyet

Dibace-i nüsha-i keramet

Zühd ile derfuıı enver olmış

İrşiid-ı Cüneyde mazhar olmış

Kem-katre iken nazarda jille

Şemsi göricek irer kenıaJ.e

Maksftdı der-i vellde ara

Her derde olur bu derde çare

Tacü'l-ure:Ia ebü'l-avatıf

Mecnıft'a-i zübdetü'l-ma'arif

Memdüh-ı e'izze-i tarikat

MakbUl-ı ecille-i hakikat

Nessac-ı seberruk-ı tasavvuf

Ferraş-ı ta'assüfü tekellüf

Olımşdı o sahibü'l-lıaıniyye

Medffin-ı civar-ı A'zaıniyye

Ol ider hemişe cilvega1ıı

RftınaJ.gelı oldı hangarn

Hakka ki odur makam-ı behcet

Hasret-keşi gülsitan-ı cennet

Virür ne kadar ide tezellül

İnsana ınuhabbeti tezelzül

Şibli amma esed-ınehabet

Başdan başa masdar-ı keramet

Ferhnnde-hoşa makdem..:i ali

Nftr olnuş aın:fila ol cevam

99

Fazl-ı tabakat-ı evliyfuufi

Dördünciyidi makann amfi

itmişdir o mazlıar-ılıidayet

Hayr-ınessacdan inabet

Çün oldı der-i Cüneyde dahil

Gülzar-ı merama oldı vasıl

Bldar olayım diyü müretteb

Çeşınine neınek çekerdi her şeb

Ol zat-ı şerifmu'teberdir

Bl-şübhe dürüst gerçek erdir

Der-vasf-ı Ebü'I-Hüseyin Nô.ri

Nftr isterse hemişe aynıfi

Gel ınerkadine Ebii'l-Hüseyniıi

Nfıri lakabıdır ismi Aluned

Nam-ı pederi Bağ! Muhammed

Nftr ile tolu makamı her an

Nfıri lakabma oldı şiiyan

Çün maskat-ı re'si şehr-i Bağdad

Şeyh Sakôden oldı irşad

Akram Cüneyd idi mukarrer

Zü'n-nfuı ile solıbeti mükerrer

Yazın tabakat içinde nfunın

ikincide gösterir n:ıakfunın

Kilr-ı nazan kulfibi ihya

Meş'al-i fetile-i süveyda

Oldukcia tarlk-i Hakka salik

Düş ai'ia ni çe mehaıik?

Fevtin işidüp Cüneyd dirdi

Feyzifi msfı. zemine girdi

itmişler o gevheri hediye

Agüş-ı zemin-i A'zaıniye

Hakka ki ol asitan-ı enver

Nfu ile tolu behişte befizer

Ol kim işiginde itdi hıdmet

Buldı nice yüzden izz ü devlet

Huddama niçe keramet olnıış

Çok kişilere hidayet olnıış

Aşk ehlinifi ol meliizgalıı

Erbab-ı sülük cilvegiilu

Ahen dil iderse çihre-sayı

Bulurdı tarik-i ldmyayı

Her maksad olur orada biisıl

Dil-hastalara şiia-yı acil

100

İtmişdi sülüka bezl-i .JIIakdô.r.

Akınca derfina çeşme-i nô.r

Erbab-ı sülüka bir debistan

Ashiib-ı kemiile bağ-ı :irfilıı

Blgiine gelende yad olınaz

Bazar-ı feyz kesfıd olmaz

Bu dergeh ola heınlşe ına'mfu

Ta haşr olsun makamı pür-nfu

Der-Midhat-i Bişr-i Bati

Dil-hastalara ilac-ı şafi

Pür-feyz makam-ı Bişr-i H1ifi

Ol makdem-i asr-ı evliyadır

Ser-halka-i bezm-i asfiyadır

İtınişler aıufi yirin iFade

Ulu tabakat-ı evliyada

Olnıışdı garik-i balır-ı rahmet

Sermest-i rahlk-i bezm-i vahdet

Ne şiih u gedii ne başınet-i ciilı

Nabfid yanında masiva'llalı

Yalın ayak ol gezerdi her dem

Ha:fi lakabıyla oldı mu'allem

Eylerdi cemi'-i müşkilin hall

Gel<likde aiia im.am-ı Hanbel

Zahirde ol idi bi-medani

Batında buiia yoğidi sam

Elılu'llahıii müsellenıidir

Menzilgehi kıly-ı A'zaınidir

Ser olmak içün olınca ıne'ziln

Uzletgedesinde oldı medffuı

Ol tutmuş idi mekfuı evinde

Müştiikım buldı can evinde

Olmış o mahall-i murba'iina

Balateridir nıiyan-hane

Sfuetle muzlk o cay-ı harem

O nfu ile tolu sevad-ı a'zam

Bir beyt amma ki feyz-i şeb-hiln

Birbeyt amma ki güzide mazmiln

DM u sited-i feyz!de bi-bilk

Hilkiııe heva hevasnıa lıilk

Endişe arar her aiia befizer

Amed şüdi hep behişte eyler

Vasfinı kalem ider nıi teflüm

Olur mı aiia sühanla ta'zlın

101

Ta kim ideler anı ziyaret

Rilliıııa ola heziir rahmet

Der-Vasf-ı Ebü'n-Necib Arif

Elden konıa damen-i tabibi

Abdü'l-kiilıir Ebü'n-Necibi

Gül-biiğ-ı hakikatiii o verdi

Nam-aver idi beher verdi

Ol hvace-i bender-i tarikat

Ser-miiye-i silikiin-ı ünınıet

Sad-berg-i gül-i nilıiil ta'addi

Nev-biive-i her-riyaz-ı fetvi

Ta'!-i mukaddeınat-ı man Her nutk-ı şerili nıağz-ı Kur'an

Seccade-niş!n-i cay-ı irşad

Aramgehi deriin-ı Bağdad

Budur nesebinde kavl-i talıklk

Olımşdı nesil-ipilk-ı Sıddik

Oldı gezerek? der-i ciili?

Perverde-i Alınıedü'l-Gaziili

Bir kılt-ı lıiliil içün o server

Sakkiilık ile ta'ayyüş ider

Geldik:de afia karar u te:nikin

Dergaluna yüz sürer selilun

Menzilgehi maksim-i ma'iirif

Salikiere tekye-i avarif

Ol hill<e idenler ilticayı

Derd-i dilebuldılar revayı

Milıınfuıesini ol ider Irimiiye

Balışende-i vaye her gedaya

BI-çarelere deri güşade

Revbından iderler isti:ffide

Peyzinden alur nasibi herkes

Dil-hastalara odur meded-res

Ol hane degül melazz-ı candır

Reşk-aver-i mihr-i asmfuıdır

Ol mescid o medrese o ınerkad

Manend-i harem-seray-ı meşhed

Olmış diyü bu malıalde kil'iın

Reşk itdi zaman-ı zenılne da'iın

Olsun o makilm-ı kudse kat kat

Yerden göğe dek hezar ralunet

Der-menl{abet-i Cenab-ı Cibli

102

Ey kilk-i güher harid-i irfan

Abdü'l-kildir makaımdır kan

Geylan ili gevlıeridir ol zat

Kutbü'l-aktiib zü'l-keramet

Buldı o güherle şöhret ü şan ·

Fahr itse n' ola anıfila Geylan

Ol gonca-i bağ-ı kilbiliyyet

Gösterdi sahl iken keraınet

Geldikde ıneh-i sıyfun o server

Süd enınıedügin nakl iderler

Eylerdi meh-i sıyiinıı idrill<

Zfir-ı n1ze iderdi iınsill<

Dürr eyledi kim sadefde yek-ta

Takvii ile doğdı ol güher-za

Yad eylediler o nür-ı aynı

Kimi Hasanı kimi Hüseyııi

Zatı heme müşkilatı Iıavi

Fehın eyler idi lisan-ılrnvi

Cu' ile geçerdi ekser evkilt

:ikbai itınez ta'funa bi'z-zat

İtıniş vasfın iden hikayet

Hızr ile görüşdigin rivayet

Mısbalı-ı sülfikı ol valıldifi

Perverdesidir Ebu Sa'id'ifi

Ol dem ki çıkup nasihat eyler

Va'zına gelür nice veliler

İtdük:ce olur ma'a'l-irade

Boyunlarına kadern-nilıade

Bağdad Şattı idince tuğyfuıGark olmalan olur nüınayfuı

Halkı nefesindeıı ister iındiid

Ya şeyh diyü idereli feryad

Eylereli asa ile işaret

Başiardı teııezzüle o sa'at

Asnnda yoğidi afia lıeın-ta

Kutbiyyetin eylemişler imza

Niimı tutınış bütün elliarn

Kutbiyyetinin budur ııişam

Ollıeybet ile o merkad-i pak:

Hayret-balışii-yı çeşın-i idriik

Ol künbed-i sebzi dir görenler

Tuti-i behişt-i adııe befizer

Ferş-i lıareınleb-a-leb envar

Rı1ıniilgelı-i kibiir-ı züvviir

103

Her hücre tolu rical-i uşşiik

Yek-lalıza cemiU-i yare müştiik

Tii'at n sülı1k-ı sı1fiyana

Malısus olmış ol asitane

B'i-şüblıe budur ne kilüne kal

Hanneııgelı-i kiştziir-ı funiil

Der-Vasf-ı ŞiJıab Suhreverdi

Şelıriilı-ı sülı1k-ı reh-neverdi

Bu Hafz Şihiib Sulıreverdi

Sıddik-ııisbet senıiyy-i Faruk

Aşık afia sa.likan o ma'şı1k

İbnü'l-ahldir Ebu'n-Nedb'ifi

Perverdesidir hem ol Leb!b'iii

Şeylıü'l-ureia ınüciilıid-i din

Alıir-res-i evliya-pişin

Zanu-zede-i harinıi efrad

Seccade-ııişin-i bezın-i irşad

Ser-çeşıne-i feyz-i selsebili

Reh-yab-ı harem-sera-yı Cibli

Zatında ne rütbedir ol arif

Şiilıididir avfuifii'l-ına'arif

Bağdad-ı Irakın evliyası

Olnnşdı şiMb-ı int:ilıası

Eylerdi serhen? ü müdellel

Erbilb-ı sülfrk müşkilin hal

İlm ü amel ilebi-medani

Asrnıda yoğidi aiia sam

Bağdada az"ımet itdi nagiilı

Teshlrine geldi HVarezmşiih

Haşmetle heziir leşker ile,

Geldi nice yüz büi asker ile

Rifati halife oldı na-çar

Dergah-ı azizden talebkar

Vardı nice ger nasihat itdi

Kar eylemedi feziihat itdi

Kahnna olup dehen-güşiide

Gel gör ne olur hiliif-ı ade

Bad-ı sarsar o dernde çıkdı

Ab haymelerin başına yıkdı

Kalbine dokındı ol dil-azar

Yağdı üzerine bir aceb kar

Tilkat yoğ idi dahi karara

Azın eylediler bütün firiira

104

İdbiirına çün aziz el açdı

Kış geldi o şiiha döndi kaçdı

Gösterdi kerameti ol agah

Ahsent heziir barekallalı

Ali cfu:ni' o merkad-i nilı

Ak bab civiirın itdi ma'milı

Dcr-midhat-i Şeyh Aziz Tayi

Ol tağayyür iden kabayı

Davıld bin Nusayr bin Tayi

Ser-çeşme-i zemzem-i hakikat

Tab-efgen-i meclis-i tarikat

Tilıniz-i İınam-ı A'zam idi

Efkah kilmil müsellem idi

İrşiid idicek Hablb anı

Terk eyledi cümle in u anı

Gitdi o iffıde istifade

Nefy ile başladı c:ilıada

Oldı giderek intanı-ı ünımet

Milirab-ı niyaz-ı ehl-i hacet

Erbab-ı sülfrkuı1 akdemidir

Üstad-ı Habib-i A'cemi'dir

TenhiUığı itmişdi mu'tiid

Uzletgehi idi Kerh-i Bağdfu:l

Yine ol mahalde defu olınınış

Rıhletde o arsada bulınmış

Ol buk'adadır veliler ekser

Ol arsa aceb huceste-enver

Bıly-ı çemen-i latifi her fuı

Müşgin-saz-ı meşfunm-ı insfuı

Ol yerde saba ki geh vezandır

Çün nağıne gıda-yı rılh-ı candır

Dest-i nesemat ile nevahi

Bu yerden alırlar inşirahı

Vasfın işiden görenle yeksan

Davıldi nefes müferrah-ı can

Olnıışdur o merkade ne minııet

Mecra-yı mııract altı sa' at

Y etıııez mi saiia kerfunete dal

Ol merkade yüz sürer beher-sa.I

Olmaz mı dile safası meşhıld

Bir yerde ola makanı-ı Davıld

Ol türbe-i pake yüz sürenler

Her ne dilese virür erenler

105

Son dernde makanıt cennet olsun

Sir-ab-ı zülal-i rahmet olsmı

Der-menkabet-i Ai'ız-i Ma'rôf

Ta'akk:ul u kerfunet ile mevsılf

Kerhl nesebetdir ismi Ma'rılf

Billa-kün-i kar-ı sırr-ı Feyyaz

Abid zahid müfiz-i mıırtiiz

Tayi yakdı anıfi çerağın

Şadab itdi derılnı bağın

Gılşında idi sada-yı Davıl.d

Sırr-ı Acemi dilinde mevcut

Şehrah-ı sülılka oldı ldi'id

Kutbeteyııe fuhı1l-ı şahid

Sebt oldı fıılıille çün esami

Abdaline yazıldı nanıı

Ol zata makarr olan o merteb

Olmaz mı mazanne-i icabet

Nessac-ı sebrruk-ı ma'arif

Mektftbda nfunı mu'teberdir

Şehba.I-i hümfuıı-ı na-berdir

İş'al-ken-i şumft'-ı idrak

Dil-hastalara türabı tiryak

Bab-ı harem-i safil sirişti

Rumaı ideni ider behiştl

Züvvara kesel bulur ım hiç yol

Ruhaniyetle dopdolu ol

Ol cami'-i pür-safil o merkad

Uşşaka ferah-resan-ı sermed

Ta'yllı-i fuhôl-ı işaretidir

Rfız-ı şenbilı ziyaretidir

Amma ki meşayilı itdi adet

Ta ola bürehne-pa ziyaret

Gel gör ki nedirbuizzet-i şan

Ol dahi bizim gibi bir insan

Eltaf-ı Buda'ya mazhar olımş

Bir zerre hak cevlıer olınış

Ahsent zihl inayet -i Hak

itmiş am kudsiyana millhak

Şayeste geçen o yerde evkat

Olursa vesile-i ınübahat

Der-medh-i Sırri-i Zü'J-kiram

106

Kerhi bl-tamam iden ziyaret

Gel gel Sakatl'den itme gaflet

Kurbıııda o kfuniliii mezan

Ol yerde imiş kadim daİı

Ser-lıalka-i bezm-i evliyildır

Asnnda e'azz-ı asfiyadır

Lafz-ı Sakatl ki ya'ııi Attar

Şeh-bender-'i kasiban-ı ticaret

Oldı aleıııi-i sırrı arif

Güldeste-i gülşen-i ma'anf

Kerhi'den o dem ki bey' at itdi

Her karından feragat itdi

itınişdi silluka am sa'i

Ol nazar-ı ceyb-i ra'i

Nefsiyle cihadı adet itdi

Tenhaca oturdı ıızlet itdi

Müşkilleri afla mülhem oldı

Esrar-ı ledüııne mahrem oldı

Oldı giderek karin-i evt§d

Seccade-nişiıı-i cay-ı irşact

Mi:ftiihü'l-gayb kapnlar açdı

Evla tabaleana tanıı geçdi

Oldı olıcak sara ziyade

Kutbiyyete dek kadern-nilıade

Gel gör ne makfuna oldı na'il

Şakirdi ola Cüneyd-i kamil

Kadrini bilüp ulı medani

Hern-hvab itmiş yaronda anı

Bir tahta otumuş iki hamfuı

Yok anda ruzii'-ı tacdarihı

Kutbiyyetin ile o künbed-i pak

Sahib-kaınereyn-i reşk-i e:flak

Sa'irlere nisbet ile hillet

Bu cay-ı ferah-fezada kat kat

Der-zil<r-i Cüneyd-i S:ihib-irşad

Mezkı1r Cüneyd o dürr-i rneknun

Hali ayağı ucmda rnedffin

Ta'ifeteyne seyyid oldı

Fazl-ı ver'i cihfuıa doldı

Silk-i tabakat-ı evliyada

ikincide geldi namı ziyade

Zühd ü takvi ile 'alenıdir

Hakka ki aziz-i nıuhteremdir

107

Sadat-ı kirarn nıuktedası

Kavmifi ulusı ve mülteciisı

Ununan-ı ceviihir-i ma'iirif

Esrar-ı hakikati mükaşif

Mesned-p1ra-yı sadr-ı fetva

Hadi-i tarik-i zühd ü takvii

Murtiiz-ı veli mücahid-i din

El-bürz-i vakar u izz ü temkin

Oldukda mehabeti hüveyda

İsiama geltir görince tersa

Naşllerdenlisfuıı siilim

Actab-ı şeri'at üzre da'im

İtseydi eger 'alile himmet

Geldiği yere giderdi 'illet

Va'zıııa geleydi bir günelıkar

Ta'ib tahir giderdi na-çar

İtdikçe nisar ola'l-i diir-pfiş

Guş-ı cfuıa olurdı mengfiş

Der-Vak'a-i Cenab-ı Mansôr

Ol cay-ı ferah-feza-yı pür-nür

Kurbmda amfi makam-ı Mansfir

Hallac-ı cihfuı feda-yı uşşak

Turau-ı bela şeh-per-i atak

Şehr-i Beyzada neş'et itdi

Bağdiida gelüp :ikfunet itdi

Amr Mekklnifi oldı müridi

Uşşak-ı hakikatiii fendi

Şelıraıı-ı tarik-i hakka ragıb

NUri ve Cüneyd ile musahib

İfrat-ı muhabbet ile meczüb

Ser-mest-i rahlk-i aşk-ı mahbfib

İzlıar-ı kerameti mukarrer

Envar-ı sillük ile münevver

Llkin cezebat içinde şaşmış

Derya-yı telaşı başdan aşmış

Ba'zılar ider bu kavli ısga

Katline Cüneyd vire fetva

İtmişdi o dernde Cüneyd rılılet

On bir sene sonradır şehadet

Bir sözle harem-seraya girmiş

Ber-diir olmış murada irmiş

Didiir-ı beka olup hüveydii

Dar olmış auıfi başına dünya

108

Nefsü'l-emrifi katı hilatı

Hakkında iderler ilıtilatı

izhar idereli saniliatı

Mir'at-ı zanllrinde layılıatı

Bir yernde görülmedi o cuşiş

Makder-i beşer değil bu güşiş

Bir gönılek ile haremde dii'im

Bir yıl ser ü pa bürehne ka'im

Ahbabı libasıııı yapardı

Gönılekle deri bile kopardı

Sa'ir ta'at hadden e:tZfuı

Bifi rik'at idi namazı her gün

Ma'lüm değil hakikat-i hill

Hüsn-i zauda ne ldl ü ne kal

Kabriıı idegör auıfi ziyaret

Olsun o garik-i balır-ı rahmet

Meczôb-ı Buda Cenab-ı Behlôl

Züvvara değil bu yerde mechül

Bazar-ı sera-furiiş-ı Behlül

Setr itınek içün güher ııilıadın

Mecııiina çıkarmış idi adın

Terk eylemiş idi izz ü şilııı

Dutmışdı ciMnı dastilııı

Bu yerde hemişe cilvegilliı

Amed şüde da'imii nigilliı

Aylııe kalbi şöyle pür-nfu

Y oğ idi anıfi. yanında mestür

Her kinı afi.a uğrayup geçerdi

Kalbinde ne var ne yok açardı

Söylerdi heınlşe dürr-i meknün

Mecnün diyen afi.a oldı mecnün

Arif ü dfuıa veli agah

Bir püla satardı virse cilli

Bir iki harfden ev yapardı

Cennet evidir diyü satardı

Kabr-i şeref-i ziyaret olımş

Bir ev gibi yapmak adet olınış

Rülıfu:ıiyet anıfi. nişilııı

Şehbaz-ı velayet anıfi. nişanı

Varsa eger anda bir külıcııkar

Ta'ib tahir dönerdi naçar

Çok kimseleri o cay-ı pür-nfu

İtmişdi metalibiyle mesrfu

109

Elden konıa sıdk u ilitirarnı

Hiili değil evliya makanıı

Cfuı u dilden kıl iltiması

iksrr altmı ider nuhası

Hakine niyazı her zaman it

MaksUd ne ise der-miyan it

Bi-şübhe olur murad Msıl

Böyle olınur meramavasıl

Der-menkabet-i İmam Hanbel

Zıllıirde imiş zaman-ı evvel

Asüdegeh-i İmfun-ı Hanbel

Var idi bina-ı merkadi hem

Ma-beyn-i Şatt u İmfun-ı A'zaın

Etrfrfi:na Şatt olup havale

Ol malıı kuşandı sanki hale

Hala ne eser ne sıllıt-ı hak?

Kalnıış Şat içinde merkad-i pak

Agahıdır evvelde evliyanın

Gayet ulusıdır asfiyiinıfi.

Nilı-ı vechin görince gebran

İsliima gelürdi ez-dil ü can

Zahirde cihildı emr-i fetva

Batında kemill.-i zühd ü takva

Asnnda fuhfılüii a'zamıdır

Ehlu'llaluil mükerremidir

Me'vası riyaz-ı cermet olsun

Rfıhına hezar rahmet olsun

Der-hiitime-i Riyaz-ı Züvvar

Kfuni yeter eylediii sebiihat

Bağdiid velilerin ziyaret

Buldun bu zeınlni nagehfuli

Manende-i genc-i Şayegaıll

El-hak bu eserde bi-riyasın

Vassar-ıkibar-ı evliyasın

Erzan harld olur yerinden

Gel ca'ize iste her birinden

Aııuna ki değil meta'-ı dünya

Alına gevher yerine ınma

Alıir dernde inayet iste

Her birinden şefii'at iste

Esdikçe nesını-i lutf-ı Sübhan

Merkadieri ola bag-ı Rıdvan

110

Varmak lazım değil o caya

Bum okumak ider ki:fiiye

Maksfıd seniilandır ancak

Ralımetle du'alarıdır ancak

İlıkar derfuıa bulmasını yol

Sıdk ile muhabbet-i evliyil ol

Çün kim idesin veliyi ikrar

Hazır bu velileriii nesi var

İukiinfi ise netice hill

Tekzib-i selef olur makiili

Her birisi bir veli-i agah

Razi ola cümlesinden Allah