De Flapút

Doarpskrante fan Jelsum-Koarnjum Blommemoanne Maaie 2016

2

3

Vanmiddag dikke hagelbuien over ons heen gekregen en dat terwijl het

lente behoort te zijn. We hebben alweer heel wat activiteiten achter de

rug. Veel lawaai met Frisian Flag en een prachtige afwisselende voor-

jaarsfair. We hebben veel kopij toegestuurd gekregen. Dat betekent dat

we een hele dikke Flapút voor jullie hebben kunnen maken.

In dit nummer kunnen jullie onder andere lezen over:

Een nieuw bedrijf in Koarnjum

Bezichtiging Vijver Zathe

Een herinnering

Foto’s afscheid Annigje door de sneinsjongers

Nieuw programma van It Nut

Praatsje mei……

Kunstwurk

Meivakantie in de musea

Heren– en damesbiljarten

Túnmanswente

Alde foto’s

Martenastate

Dekema State

Exposities in Stiens

Oorlogsverhaal van Evert Smilda

Veel leesplezier!!!!!!!!!!!!!!!!!

Fan ‘e redaksje

4

Natuurlijk is het opgevallen. Jaren lang stond het kleuterschooltje in Koarnjum er wat verloren bij. Er was nog tussentijdse schoolopvang maar de kleuters van weleer hebben nu onderdak in het naast gelegen schoolgebouw. Het gebouw stond leeg maar daar is verandering in ge-komen. Sinds november vorig jaar hebben twee dorpsgenootjes de stoute schoen aangetrokken en zijn een bedrijf gestart in ontbijt en lunch-mixen. Dat vraagt natuurlijk om enige uitleg want bij ontbijt en lunch denk je toch aan de boterham met kaas en jam en echt niet aan een mix. Laten we bij het begin beginnen. Janna Prosé en Marian Makelaar zijn de dorpsgenoten die samen van-daaganderseten.nl zijn gestart. Daaraan is al te herkennen dat het hier om een webwinkel gaat. Vandaag anders eten, de naam zegt het al; we eten anders vandaag de dag. We zijn ons steeds meer bewust dat ge-zondheid samenhangt met gezonde voeding. Variatie daarin speelt een grote rol. Ook zien we steeds meer een trend ontstaan naar minder suiker en zeker minder zout eten. Kijkend naar ons dagelijks voedingspatroon zien we dat daar veel ingeslepen ge-woontes in zijn ontstaan. Brood ’s morgens en bij de lunch en dan ’s avonds de warme maaltijd. Niets mis mee natuurlijk maar er zijn ook andere producten beschikbaar die net iets meer en langer energie ge-ven. Gevolg minder snacken tussen door.

Nieuw bedrijf in de kinderschoenen

5

Janna en Marian zijn hier al langere tijd mee bezig. Goede voeding is voor beiden een belangrijk item en daarin hebben ze elkaar gevonden. Janna at al langere tijd geen brood meer en dat intrigeerde Marian. Zij had namelijk voor haar zee kajak expedities iets anders nodig dan brood als ontbijt en lunch. Al gauw werden recepten uitgewisseld. Maar het bleef niet alleen bij het uitwisselen van recepten. Het werd een leefstijl van beiden. Als Marian tijdens de lunch op haar werk, als verpleegkundige, dan muffins, pannenkoek of bananenbrood uit haar trommeltje toverde kreeg ze vaak te horen mag ik een stukje proeven. De tweede vraag was dan altijd hoe maak je dat. Vaak blijft men dan al steken bij de opsomming van de ingrediënten. Meestal ook de reden om wel willen veranderen maar het is ingewikkeld. Het kost veel geld, want de losse ingrediënten zijn duur, is dan een veel gehoord argument om het niet te doen. Jammer want het is echt waar dat je juist van deze producten meer energie krijgt. Omdat toch uit te dragen naar haar collega’s ging Marian voor hen bakken of nam al mixen mee zodat haar collega’s het zelf thuis konden maken. Janna was ondertussen begonnen met een blog en deelde daar haar re-cepten; “Nee we eten anders vandaag”. Hier schrijft zij over haar leef-stijl en hoe je de meest heerlijke gerechten kan maken zonder brood en vlees. Ze heeft vele volgers maar ook hier de vraag. Waar koop ik het en het is ingewikkeld en duur. Daar moest dus verandering in komen. De logische stap is dan ook snel gemaakt. Janna en Marian maken nu zelf heerlijke ontbijt en lunchmixen en verkopen ze zodat iedereen er van kan genieten. Deze mixen maken ze in de kleuterschool. Ja ze stellen ze zelf samen. Goede kwaliteit vinden ze van groot belang. Bovendien kunnen ze zo ook inspelen op de wensen van de klant. De mixen die ze nu in het assortiment hebben zijn mixen voor; granola, ontbijtmuffins, haverkoek, bananenbrood of een pan-nenkoek.

6

7

De muffins zijn er verschillende variaties zoals die met rozijnen, cranberry of moerbeibessen.

Niet te versmaden. Unieke mixen dus waarmee je in een handomdraai een overheerlijk ontbijt of lunch maakt, zonder dat je daarvoor dus verschillende in-grediënten in huis hoeft te halen. Puur zoals de natuur het bedoeld heeft vrij van suikers en zout. De granola is inmiddels al een populair en veel verkocht product in het dorp. Granola is een muesli zonder graan maar met noten en za-den. Goed voor een hele ochtend energie. Hoewel het hier om een webwinkel gaat kan je ook via hun site be-stellen en dan afhalen op afspraak bij de kleuterschool. Ga gerust eens kijken op de site www.vandaaganderseten.nl Een bedrijf in de kinderschoenen maar met de intentie om iedereen te laten genieten van puur en eerlijk eten. Gezond eten maak je toch zelf!

8

Gestolen platen vlokkenschuim

In de periode maart/april zijn uit mijn bouwwerk (in Jelsum, Op ‘e Terp 19) in de achtertuin vele platen vlokkenschuim gestolen. Deze platen zijn 5cm. Dik en 100x 75 groot en dienen uitsluitend als ge-luidsisolatie. (vlieglawaai) Ze zijn geel van kleur! Iemand heeft ze vanaf het pad langs de Dekemastate muur moeten zien liggen en via de volkstuintjes weggehaald bij donker. Kan iemand mij (vertrouwelijk) informatie verstrekken? (morgen bent u misschien slachtoffer) Tel. 058 2572523

________________________________________________________

Feriening foar Doarpsbelangen Jelsum / Koarnjum Ook dit jaar wordt er weer een 4 mei herdenking gehouden op het kerkhof van Jelsum. De herdenking wordt gehouden op woensdag 4 mei te Jelsum. We komen om 19.45u bij elkaar bij de consistorie te Jelsum. Met vriendelijke groeten Namens het bestuur van dorpsbelangen. Voorzitter Dhr. A. Rijpstra ________________________________________________________

Nei’t m’n seit: Hat Jaap Keizer lêst fan Petronella? ————————————————————————————

Kijk ook op de website van Jelsum en Koarnjum. Jelsumcornjum.nl of jelsumkoarnjum.nl

Meidielings

9

10

Maandmenu december Afhalen 2/3 pers. € 19,00

* Babi pangang * Kipfilet met ananas * Foe Yong Hai * Kerrie driehoekjes * Nasi of bami

MAAND MENU (afhalen) (Voor 2/3 Personen € 19,00) Mei Babi Pangang Kipfilet met ananas Tjap Tjoy Saté en kerrie driehoekjes Nasi of Bami

11

's Morgens om 10 uur wordt Vijver Zathe opengesteld voor be-langstellenden uit Jel-sum e.o. om een kijkje te nemen in de schuur, stal en woning. 's Middags is het de beurt aan de AFRON leden.

Wanneer u 's morgens een bezoek aan Vijver Zathe wilt brengen moet u zich hier wel voor opgeven en wel voor 5mei a.s. bij onderstaande adressen, zodat alles in goede banen kan worden geleid. U kunt bij onderstaande adressen een formulier met info ophalen en onderaan het formulier zit een in te vullen strook die u ingevuld terug kunt sturen of brengen naar dezelfde adressen. U krijgt daarna ant-woord met daarin de tijd waarop u wordt verwacht en een toegangs-kaart.. Dit in verband met het aantal aanvragen, zijn er veel belangstellenden dan kunnen er twee groepen worden gemaakt. Een kleine vrijwillige bijdrage wordt op prijs gesteld i.v.m. de gemaak-te kosten. Het bestuur van de AFRON, Friese Vereniging voor Historische Landbouw. www.afron.nl Contactadressen: Dieneke Hamstra-Hamstra Gerda Fokkema-de Beer Hoatse de Jongstrjitte 8 Stedpaed 22 9057 RK Jelsum 9055 MG Britsum Tel. 058-2572458 Tel. 058-2571011

Bezichtiging Vijver Zathe Jelsum op vrijdag 13 mei 2016.

12

Ergens in de jaren ’80 maakte ik met m’n vader en jongste broer een tocht door Rusland, toen nog communistisch. Door alle aandacht van Cruijf bij zijn overlijden, kwam een leuke herinnering boven. Wij wa-ren in St Petersburg en reden met mijn “Saab” op een brede boulevard, geen auto te bekennen, dat ik draaide op de weg, omdat we verkeerd reden. Doch 20 m verderop stond een politieman, die ons liet stoppen en behoorlijk agressief was. Ik stapte uit en probeerde met hem te con-verseren, het enige dat ik verstond, was “Burea” en daar had ik geen zin in. In het Engels, Duits, Frans en Fries, er drong niks tot hem door. Nu wisten wij dat hier boven in Rusland veel Finnen (in een Saab) heen kwamen om te zuipen. Dus ik wees op het nummer-bord en de NL sticker, geen respons. Ineens kreeg ik de ingeving om een bal uit de kofferbak te halen en Cruijf te zeggen. Dit hielp, hij be-gon te grijnzen en na een roebel boete konden we doorrijden.

Bart Gietema

Niet de Saab van Bart van die tijd maar gelijkend (Redactie)

Herinnering

13

14

Foto’s afscheid Annigje

15

16

seizoen 2016 / 2017

Sneon 8 oktober 2016.

Tet Rozendal mei nachtvlinder

Sneon 29 oktober 2106. Farce Majeure.

Sneon 3 desimber 2016 Tryater

Sneon 7 jannewaris 2017. Nijjierssit.

Sneon 11 maart 2017. Wybe Kaspers.

Lidmaatskip: € 15, - de persoan it jier. * ( Fjouwer foarstellings, eksklusyf deTryaterjûnen ) Gasten: € 10,- de persoan de jûn. By djoerdere jûnen wurdt der fan de leden en gasten in lytse bydrage frege. Alle jûnen begjinne om 20.00 oere yn doarpshûs ‘De Bining’ fan Koarnjum.

It Bestjoer Hendrikus Dijkstra, foarsitter tel 2572025.

Titus Sinnema, ponghâlder. Joke Scheffer, skriuwster.

Haakje Stielstra Janna Prose

‘It Nut’ Jelsum, Koarnjum, Britsum

17

18

Dit keer een Praatsje mei Johan Tamminga uit Jelsum en Oebele van der Hoek,

woonachtig in Britsum. Johan en Oebele kennen elkaar als collega’s bij Friso bouw-

groep en zijn sinds enige tijd met pensioen. Hun activiteiten en betrokkenheid bij de

kerk maakt dat ze nog veel contact hebben.

Door de personeelsvereniging van Friso worden elk jaar een aantal activiteiten geor-

ganiseerd. Dit jaar o.a. naar de skihal van Botrop, maar het reisje ging onverhoopt

niet door. Johan heeft Oebele toen gevraagd om daarvoor in de plaats naar Lesbos

mee te gaan. Als liefhebber van de Griekse eilanden is Johan al vaker op een Grieks

eiland geweest. Maar dit keer was het geen gewone vakantie, maar ontstaan vanuit de

kerk in de periode van de veertigdagentijd. De veertigdagentijd is de periode voor

Pasen. Van oudsher is dit een tijd van inkeer, bezinning en gebed. Dit jaar was het

thema ‘Ik ga. Zet een stap naar de ander’. Ook Johan en Oebele zagen dagelijks de

beelden voorbij komen op tv van vluchtelingen die per boot naar Lesbos vertrokken.

Zo hoorden ze dat reisorganisa-

tie Sunweb, in samenwerking

met luchtvaartmaatschappij

Transavia en stichting Move-

ment on the Ground, vluchtelin-

genhulpreizen naar Lesbos orga-

niseert.

Sunweb bood in februari en

maart vakanties van 9 dagen aan

voor vrijwilligers die op het

Griekse eiland de handen uit de mouwen wilden steken. Aan de reis in maart waar

Johan en Oebele aan deelnamen, zaten tien personeelsleden van Transavia en tien

individuele vrijwilligers, zoals Johan en Oebele. Movement on the ground is een or-

ganisatie die opgezet is door Johnny de Mol , Charlie Mc Gregor en Adil Izemrane

(zaten ook in het vliegtuig) en zij waren ook aanwezig op Lesbos.

Praatsje mei….

19

Deze organisatie bekommert zich het meest om kinderen, maar er zijn namens Move-

ment on the Ground ook veel vrijwilligers aan het werk op het eiland die bijvoor-

beeld de stranden opruimen waar vluchtelingen aan land zijn gekomen.

Op 7 maart was het dan zover en vertrokken Johan en Oebele naar Lesbos. Aankomst

op het vliegveld in Mytillini, dat ligt aan de oostkant van het eiland. Het hotel waar

de heren verbleven lag 85 km. noordelijker, een dik uur rijden, in Molyvos. Op de

eerste dag werden ze rondgeleid langs de verschillende vluchtelingenkampen op Les-

bos en tijdens de daaropvolgende dagen werkten ze op het strand en in de kampen.

In het afgelopen jaar zijn er meer dan 200.000 vluchtelingen naar het eiland geko-

men, soms 2000 per dag. De totale bevolking van Lesbos bestaat uit 85.000 inwo-

ners. Ze maakten kennis met Najida, een vrouw die al vanaf september vorig jaar

aanwezig was op Lesbos en vertelde dat ze samen met organisatie Movement on the

Ground en vrijwilligers de stroom vluchtelingen begeleidde en het samen mogelijk

maakten dat het kamp Moria er kwam waar de vluchtelingen naar toe konden worden

gebracht. Op zowel Johan als Oebele heeft deze moslima een grote indruk gemaakt.

Nog dezelfde dag zijn ze naar ‘grave yard’ gegaan. Dat is de plek die bekend is van

tv door de enorme berg zwemvesten en kapot gesneden rubberboten die er liggen. De

berg zwemvesten heeft inmiddels een symbolische betekenis en het verhaal achter al

deze vesten is schrijnend.

Ze vertellen dat er voor een overtocht per boot € 1500,- p.p. betaald moet worden aan

de smokkelaars. Dat is de prijs bij rustig weer, bij stormachtig weer is het goedkoper

dan moet er € 900,- betaald worden. De afspraak aan de kust is om de boten bij aan-

komst stuk te snijden, de smokkelaars kunnen de boten dan niet meer gebruiken. Jo-

han en Oebele hoorden dat de Turkse kustwacht vluchtelingen sloegen met stokken

waar scherpe punten aanzaten of de boten kapotgesneden werden als de mensen er

nog in zaten. Veel mensen uit bijv. Syrië kunnen niet zwemmen, dus verdronken.

Ook vlogen ze met helikopters boven de boten en zorgden ze ervoor dat de boot kan-

telde. De Griekse kustwacht pikt mensen op uit zee en varen dan naar de haven.

Langs de hele kust staat deze kustwacht 24 uur per dag op scherp, de vrijwilligersor-

ganisaties bleven in contact via een groeps-app.

20

Overtocht voor de vluchtelingen duurt enkele uren en mensen zijn uitgeput als ze

aankomen op Lesbos. Ook de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij,

KNRM, is aanwezig met drie boten die gesponsord zijn, vrijwilligers gaan naar de

kust om mee te helpen. Zij mogen geen mensen opvangen op hun boten, maar leiden

de bootjes naar de kust.

Het viel hun op dat er veel hulpverlening aanwezig was. Organisaties, maar ook veel

individuele vrijwilligers. Ze hebben o.a. een Engelse vrouw ontmoet die op Lesbos

een vervallen hotel heeft opgeknapt en de kamers zo gemaakt had dat vluchtelingen

hier in konden verblijven. In de kampen die ze bezochten waren speciale hoekjes

voor kinderen ingericht met glijbanen e.d. Zo konden de kinderen even hun zorgen

vergeten en kind zijn. Ook de sortering van kleding was een enorme klus. Johan ver-

telt dat er vanuit de diaconie € 500,- meegegeven was om spullen te kopen. Ze heb-

ben het geld o.a. besteed door op Lesbos bij de plaatselijke Lidl sokken, pakjes drin-

ken, lolly’s en croissants te kopen en uit te delen en een deel gedoneerd aan de orga-

nisatie.

In het havendorpje Plomari hebben Johan en Oebele en 2 andere vrijwilligers 1000

eieren gepeld en in Molyvos hebben ze 3100 lunch pakketjes mee klaargemaakt.

21

Ze zijn begonnen om 18.00 uur ’s avonds en hebben tot half één ’s nachts doorge-werkt in een taverne, Angelos genaamd. De plaatselijke bevolking hielp mee en na een paar dagen wist iedereen op het eiland wie ‘die Nederlanders’ waren die zo hard hadden gewerkt. Waar komen de meeste vluchtelingen vandaan? Die komen uit Syrië, Pakistan, Af-

ghanistan, Iran en Irak. Op het moment dat we dit Praatsje mei schrijven is de situatie

alweer veranderd. Inmiddels worden de vluchtelingen die aankomen op Griekenland

weer op een boot teruggestuurd naar Turkije. Voor de Syrische vluchtelingen in Grie-

kenland wordt een uitzondering gemaakt. Zij kunnen in Griekenland een asielaan-

vraag doen en zullen dat in de meeste gevallen ook krijgen. Daarna worden ze her-

verdeeld over Europa. Johan en Oebele lieten zien dat het kamp waar zij gewerkt

hebben begin maart er nu al niet meer is.

Ondanks de schrijnende situaties die ze meegemaakt hebben, kijken ze terug op een

bijzondere, intensieve periode die ze op Lesbos hebben doorgemaakt. Vooral het

saamhorigheidsgevoel onder de vrijwilligers is enorm. Zoals Oebele het in zijn reis-

verslag schrijft: “we zeiden tegen elkaar dat we op de heenreis niemand kenden en op

de terugreis bijna iedereen. Met een gevoel van heel veel emoties maar ook van blijd-

schap en dankbaarheid kijken Johan en ik terug op deze bijzondere ervaring”.

22

Friesland heeft meer dan 250 toneelverenigingen en iepenloftspullen. Ongetwijfeld is er ook één in uw omgeving actief. Deze groepen staan allemaal onder leiding van een regisseur. In het najaar van 2016 start de 16e regieopleiding bij Keunstwurk. Op zaterdag 21 mei van 9.45 - 12.00 uur, geeft Luuk Eisema, docent aan de opleiding, een inleiding en open les over de cursus. Er zal ook ruimte zijn voor informatie en vragen. Iedereen die belangstelling heeft is welkom. We horen wel graag van te voren of u erbij wilt zijn. Het is de bedoeling dat iedereen op de aangewezen tijd aanwezig is, het is geen open inloop. Als regisseur geef je leiding aan een groep toneelspelers. Tegelijk in-spireer je vormgevers en lichtmensen. Je kiest een toneelstuk wat je mooi vindt en je bedenkt er een plan voor. Je denkt na over een aanpak en over je eigen manier van werken. Regisseren verhoogt het zelfin-zicht, de creativiteit en de stressbestendigheid. De cursus is zowel Fries- als Nederlandstalig. Mensen die de opleiding hebben gevolgd, zijn in Friesland actief met toneelgroepen in de dor-pen en steden, jongerengroepen, openluchtspelen, maar ook op scholen en in de zorg. De opleiding is geschikt voor leidinggevenden die hun creativiteit wil-len uitbreiden, spelers die hun hobby willen uitbreiden, onervaren jon-ge mensen die willen leren hun inzicht te vergroten, maar ook regis-seurs die willen bijscholen of mensen die er niet aan toe kwamen en nu wel tijd hebben enz. Voor iedereen dus! Benieuwd? Kom op 21 mei naar: Locatie : Keunstwurk, Wisse dwinger 1, Leeuwarden Bijdrage: Bijdrage voor de koffie en thee Meer info en aanmelden: www.keunstwurk.nl/theater / 058-2343449

23

24

Vanaf 1 september tot 1 april is er op woensdagavond damesbiljarten in De Bining. Op dit moment zijn er 16 dames lid van onze biljartvereniging. Beeke Beeksma geeft iedere woensdag van 19.00 tot 19.30 uur les. Je kunt hieraan deelnemen, maar het is niet verplicht! Daarna beginnen we met de competitie. En soms is er later op de avond ook nog tijd om even te oefenen, waarbij Beeke ons ondersteunt.

Het zijn hele gezellige avonden. We zijn serieus aan het biljarten, maar er wordt ook veel gelachen en lachen is gezond! In december en maart is het dan tijd voor prijsbiljarten, ook dit zijn hele gezellige avonden. En we gaan twee keer in het winterseizoen samen spelen met de heren (pearkebiljarte). Dit is natuurlijk op vrijwillige basis, maar de heren willen graag dat ALLE dames een kans krijgen om met hen samen te spelen! Maar ………… wij willen graag nog meer dames welkom heten bij onze club. Dus……….. kom gerust een keertje langs om te kijken wat voor sfeer er heerst…………… Heb je nog vragen neem dan contact op met: Wietske Postema, 0644838281, wietske.postema@chello.nl of Wiepie Hoekstra, 0620119960, sinnehoek38@gmail.com

Damesbiljarten

25

Dan hjir it ferlsach fan ús priisbiljarten op 30 maart 2016.

Yn desimber hiene we it spul: oer read spylje, dan moat je earst de reade bal reitsje, mar dit kear hiene we poeltsje biljerten. Dat besjut dat der sjoen wurdt nei it gemiddelde en sa hiene we trije poeltjes: A, B en C. It gie der dit kear net om wa as de partij wint, mar it gie der om wa’ t de measte caramboles makke oer alle partijen. En dat jout fansels wer in hiele oare útdaging! We binne om 19.00 oere los gien en wiene om goed 22.00 oere klear. Foar poel A wiene der 2 prizen en foar poel B en C 1 priis. Mar.... foar alle oare froulje wie der in lyts doaske sûkelarje as treastpriis! Nei de priisútrikking ha we noch efkes gesellich sitten. It wie wer in slagge jûn, wêr’t we in protte wille oan belibbe ha en dan hjir de útslach: poel A Griet Beeksma, 1e priis en Korrie Nijdam, 2e priis poel B Aukje Bijlsma, 1e priis poel C Renske de Boer, 1e priis

en.................... (de Rutger Bonnema beker) de kompetysje waard dit winterskoft wûn troch: Tineke Helfferich O ja, wat we ek noch dogge........ is yn april................. op in woansdeitejûn............... mei elkoar út iten!!! en ek dit jier ha we wer hearlik iten!!!

Wiepie Hoekstra

26

Instaprondleidingen Alle hoogtepunten van het museum, toegelicht door iemand die er alles vanaf weet. Elke zondagmiddag kun je aansluiten bij een rondleiding door een van onze ervaren intermediairs. Data: elke zondag Tijd: 13.30-14.30 uur Prijs: museumentree Museumbreiers Tijdens de tentoonstelling Breien! zijn er op dinsdag, donderdag, zaterdag en zondag elke middag ervaren breisters aanwezig in de tentoonstelling. Schuif aan bij deze dames, kijk mee en ervaar zelf hoe gemakkelijk je eigenlijk een lus om een naald slaat. Data: elke dinsdag, donderdag, zaterdag en zondag t/m 28 augustus Tijd: 12.30-16.00 uur Prijs: museumentree Kinderkunstclub Elke eerste zondag van de maand kunnen kinderen van 8 tot 12 jaar terecht bij de kinderkunstclub. In het museum bekijk je onder begeleiding van kunstdocente Jikke van der Zee bijzondere, interessante, mooie en gekke voorwerpen en kunstwerken. Daarna maak je je eigen creatie! Datum: zondag 1 mei Tijd: 12.30-13.30 uur Prijs: €7,- (incl. museumentree) of €1,- met museumkaart Aanmelden aanbevolen via de website Activiteiten Open Joodse Huizen Op 1 mei organiseert het Historisch Centrum Leeuwarden, Tresoar, Tûmba en het Fries Verzetsmuseum in samenwerking met vertegenwoordigers van de joodse ge-meenschap in Leeuwarden Open Joodse Huizen 2016. Het Fries Verzetsmuseum sluit aan met twee instaprondleidingen voor volwassenen met verhalen over de Holocaust (Shoah). Datum: zondag 1 mei Tijd: 14.30 en 15.30 uur Prijs: museumentree Nationale inleverdag oorlogserfgoed WO II Nog oorlogsobjecten op zolder? Niet weggooien! Kom langs bij de inleverbalie van het Fries Verzetsmuseum, Kazemattenmuseum Kornwerderzand, Tresoar, Historisch Centrum Leeuwarden en Stichting Missing Airmen Memorial Foundation. Experts zitten klaar in de hal om jouw objecten in te zamelen en je meteen over de achter-grond te vertellen! Datum: dinsdag 3 mei Tijd: 12:00-16:00 Prijs: gratis (entree niet nodig en niet inbegrepen)

Mei in het Fries Museum

27

Meivakantie!

Zin in een creatief uitje in de meivakantie? Laat je inspireren door de prachtige

kunstwerken van Claudy Jongstra en leer vilten. Of brei een Nederlands verzets-

speldje, zoals mensen dat in de Tweede Wereldoorlog deden. Beide workshops zijn

dagelijks te volgen op 3 t/m 6 mei.

Data: dinsdag 3 t/m zaterdag 7 mei

Tijd: kijk op de website voor de tijdstippen

Prijs: €7 (incl. museumentree) of €1 met museumkaart

Opgave: uitsluitend op de dag zelf (vol is vol, dus kom op tijd)

Lezing en instaprondleiding herdenken 4 mei Herdenken gebeurt op veel plaatsen en veel verschillende manieren. Publieksconser-vator Hans Groeneweg licht dit onderwerp uit tijdens een speciale lezing in het Fries Museum, gevolgd door een rondleiding door het Fries Verzetsmuseum. Datum: woensdag 4 mei Tijd: 13.30 uur Prijs: museumentree

Lezing Annemor Sundbø Annemor Sundbø is een Noorse textielontwerpster en weefdocent. Van 1983 tot 2006 bezit ze een voddenfabriek, waar ze oud breiwerk recyclet tot geweven dekens en vulling voor dekbedden. Uit de 16 ton aan oud breiwerk die ze aantreft ontrafelt ze de fascinerende geschiedenis van het Noorse traditionele breiwerk. De berg vodden onthult interessante historische verbanden. Dat beschrijft ze aanstekelijk in haar boe-ken zoals Everyday Knitting: Treasures from a Rag Pile, Invisible Threads in Knit-ting en Strikking i billedkunsten – Knitting in Art. Ze is een enthousiaste vertelster die je meeneemt in de wereld van het breiwerk. Voertaal: Engels. Datum: 14 mei Tijd: 14.00 uur Prijs: €17,- of €7,50 met museumkaart Aanmelden via de website

Taxatiedag met Frans Leidelmeijer Heeft u op zolder nog oude serviesstukken, schilderijen of andere kunst liggen uit de 20ste eeuw? Kom dan naar de taxatiedag die het Fries Museum organiseert in samen-werking met Keramiekmuseum Princessehof en Frans Leidelmeijer op zondag 15 mei. Op vertoon van uw toegangsbewijs van Keramiekmuseum Princessehof kunt u maximaal twee voorwerpen vrijblijvend en kosteloos laten taxeren. Frans Leidelmeij-er, bekend van Tussen Kunst en Kitsch, zit klaar om de waarde van uw stukken te bepalen. Zeker zijn van een plekje? Meld u aan via de website! Datum: zondag 15 mei Tijd: 14.00-16.00 uur Locatie: Keramiekmuseum Princessehof Prijs: museumentree Keramiekmuseum Princessehof Meenemen: maximaal 2 stukken per persoon Aanmelden via de website van het Princessehof.

28

Open atelier Sibe Jan Kramer Neem een kijkje in de keuken van een kunstenaar! Elke derde week van de maand krijgt de derde verdieping van het museum een bijzondere invulling: een kunstenaar is ter plekke aan het werk. Stel vragen, geef advies of kijk toe terwijl een nieuw kunstwerk ontstaat. Sibe Jan houdt zich bezig met vormge-ving in uiteenlopende werkvelden. Van kunst in de openbare ruimte, via serie-producten tot ambachtelijk vervaardigd hi-tech design. Data: dinsdag 17 t/m zondag 22 mei Tijd: tijdens openingstijden Prijs: museumentree Locatie: open atelier, 3e verdieping van het museum Museum Universiteit Op zondag 22 mei aanstaande organiseert het Fries Museum in samenwer-king met Tresoar en RUG/Campus Fryslân weer een editie van de Museum Universiteit over "Tweetalig opvoeden". De Museum Universiteit vindt dit keer plaats in Tresoar en gaat om 11:30 uur van start. We nodigen u van harte uit hierbij aanwezig te zijn! Datum: zondag 22 mei (Tresoar) Tijd: 11:30-12:30 uur Entree: gratis (museumentree niet nodig en niet inbegrepen) Aanmelden: events@ucf.nl Breiworkshop: bijzondere steken Puk Vossen, docent en breivlogger, heeft onderzoek gedaan naar de breiste-ken van lang geleden en hoe je de technieken en structuren van toen kunt toe-passen in hedendaags breiwerk. Tijdens de workshop ga je zelf aan de slag met verschillende steken en mogelijkheden. Laat je inspireren en leer nieuwe (oude) steken! Datum: zondag 29 mei Tijd: 13.00-15.00 uur Prijs: €37,50 (inclusief koffie/thee en materialen) of €28,- met museumkaart Aanmelden via de website En is er natuurlijk heel veel te zien in het museum

29

30

In de Túnmanswente te Koarnjum vindt op woensdagavond 18 mei a.s. om 20.00 uur een

‘verhalenavond’ plaats over het Koarnjumer bosk, het Natuurkampeerterrein en Martenastate.

Naar aanleiding van de feestelijke afronding van het herstelplan wordt op deze avond in samenwerking met de Documentatiestichting Leeu-

warderadeel veel beeldmateriaal vertoond. De heer Durk Reitsma uit Stiens gaat enkele verhalen vertellen over Martenastate en het park.

Een ieder die herinnerin-gen heeft aan deze prach-tige plek nodigen we hier-bij van harte uit om deel te nemen aan deze avond. Deel uw verhalen met de andere bezoekers. Speelde u hier vroeger, heeft u uw eerste liefde hier ontmoet, heeft u uw kampeerbewijs hier behaald of heeft u speciale herinneringen aan

de voormalige bewoners? Of misschien kwam u hier ieder jaar om de stinzenflora te bekijken. Op verzoek van de Documentatiestichting Leeuwarderadeel worden de anekdotes en verhalen opgenomen voor het archief. De kosten voor deelname aan deze avond zijn € 5,- per persoon, dat is inclusief koffie/thee en wat lekkers erbij + een consumptie. Graag vóór maandag 16 mei 2016 aanmelden via informatie@tunmanswente.nl of telefonisch via 058-2572190 Túnmanswente, Martenawei 2, 9056 PE Koarnjum

Martenastate vertelt zijn verhalen

31

.

32

Wieberen en Wietske Postema

Wieberen Postema en sy’n frou Hiltje Postema-Postmus hawwe it pleatske yn juni 1952 kocht en binne neist it wurk as arbeider foar harren sels begûn te buorkjen.

Postema sr. hie lân op it fleanfjild en bermen yn Koarnjum dy’t hy meande foar sy’n kij. Yn die tiid is hy arbeider wurden bij Rindert Dijkstra. Dijkstra buorke op de pleats wer’t no Foppe en Barbera Tjeerdsma wenje oan de Skeltedyk. Op it fleanfjild koe it wolris sa wêze dat de poarte ticht wie, mar dan hie Postema wol in oare wize om op it fleanflild te kommen, bijgelyks sloech hy dan de reed tsjinoer de pleats fan Jan Wassenaar yn. Hie altiid in spiker bij him om yn it slot om te prutsen, sadat it út it slot foel en de hikke iepene wurde koe. De slotten sille hjoed de dei wol better befeilige wurde tink ik. Postema sr. wie, foardat hy sels begûn te buorkjen, arbeider bij Arjen Wassenaar yn Jelsum. Wassenaar hat harren ek stipe om alles op de rit te krijen op it nije sté.

Alde foto’s

33

Op dizze foto dy’t yn de jierren tritich fan de foarrige ieuw makke is steane trije froulju. Binne der minsken dy’t witte hokker minsken as dit binne?

Se krigen ek in kalve ko op stal fan Wassenaar fertelde frou Folkertsma- Postema út Stiens, in dochter fan Wieberen en Hiltsje. Hja wie yn die tiid faam bij frou Wassenaar der’t se as 17 jierrich famke kommen wie en in soad leard hie fertelde se. It is al 64 jier ferlyn dat dit barde en hja miende dat Postema it kealtsje doe yn eigen besit krige, dus in Haskera-ôfstammeling.

Neidat pake Wieberen Postema yn april 1982 ferstoar en sy’n nammegenoat op it punt stie te trouwen, die it him foar om it hûs te keapjen fan de fam. Postema. Wieberen en Wietske kochten dit hûs yn desimber 1982. Begjin 2016, sa’n 33 jier letter, hawwe Wieberen en Wietske harren pleatske wer ferkocht en hawwe in hûs yn de David van Goirlestrjitte kocht.

Foardat de fam. Postema harren oan de Martenawei te wenjen setten, wie reiddekker P. van der Wal de eigner en it sil de reden west weze dat op dizze wente in reiten tek op kommen is yn dy jierren.

Piet

34

Officiële en feestelijke afronding herstelplan Op woensdag 23 maart jl. is op feestelijke en officiële wijze stilgestaan bij de afron-ding van het ingrijpende herstelplan. Dat gebeurde tijdens een bijeenkomst in de NH

-kerk in Koarnjum ten overstaan van vele genodigden waaronder zij die een belangrijke rol hebben gespeeld bij de realisatie. De aanwezi-gen hebben met veel aandacht geluisterd naar twee inleidingen van respectievelijk professor dr. ir Theo Spek, hoogleraar landschapsge-schiedenis aan de universiteit van Groningen en drs. Cees van ’t Veen, directeur van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Spek zoomde vanuit een breder perspectief in op de landschappelijke ontstaansge-schiedenis van Koarnjum en de state. Tevens hield hij een pleidooi om de band tussen stins en landschap te versterken. Van ’t Veen schetste de laatste ontwikkelingen op het terrein van erfgoed aangaande nieu-we wetgeving en de huidige steviger inbedding in de samenleving. Burgemeester drs. Joop Boertjens legde verbanden tussen gebeurtenissen uit het verleden en hedendaagse ontwikkelingen en liet in zijn toespraak tenslotte grote bewondering blijken voor het behaalde resultaat. Theo Jellema, vaste organist van de Grote of Jacobijnerkerk in Leeu-warden, bracht ter opluistering enkele fraaie werken van Georg Friedrich Händel ten gehore. Het was ten-slotte de burgemeester die door de onthulling van een gedenkplaat bij de poort de officiële handeling verrichtte ter viering van het thans her-stelde landgoed. Alle aanwezigen hieven tenslotte in en rondom de Túnmanswente het glas op het bereikte resultaat.

Martenastate

35

Natuurcamping

Op 1 april jl. is het natuurkampeerterrein weer geopend, naar we hopen het begin van een mooi kampeerseizoen. Het sani-tairgebouw op het natuurkampeerterrein is op fraaie wijze opgeknapt. In de vorige

nieuwsbrief hebben we daar al melding van gedaan. Onze vrijwilligers hebben inmiddels de entree weer zodanig opgeknapt dat het geheel er weer uitnodigend uitziet. De Luchtmachtdagen op Vliegbasis Leeu-warden op vrijdag 11 en zaterdag 12 juni a.s. zullen ongetwijfeld ook kampeerders trekken die overdag met hun camera’s de vele plaatjes kunnen schieten.

Toezending nieuwsbrief

Indien u als ontvanger van deze nieuws-brief de wens hebt dat ook andere u beken-de belangstellenden voor Martenastate op deze wijze met enige regelmaat geïnfor-meerd worden, dan kunt u het betreffende e-mailadres doorgeven via info@martenastate.nl

Vrienden gezocht

Draagt u Martenastate een warm hart toe? Geniet u van de jaarlijkse bloemenpracht aan stinzenplanten? Wandelt u graag in deze groene omgeving? Wilt u Stichting Martenastate steunen bij het vele kostbare werk dat zij verricht? Word dan voor mini-

maal € 15,- per jaar “Vriend van Martenastate”. Opgave via e-mail: info@martenastate.nl

36

Bruggetje

Het bruggetje over de vijverpartij in het

centrum van het park verkeerde in slechte

staat. Na aanvullend onderzoek is het be-

sluit genomen om dit bruggetje niet te re-

noveren maar geheel te vervangen. Inmid-

dels is deze vervanging gerealiseerd. Ook op deze plek is met deze in-

vestering het park ten zeerste verfraaid.

Tot slot

Voor vragen of opmerkingen over de in-houd van deze nieuwsbrief of over andere onderwerpen aangaande Landgoed Marten-state, kan contact worden gezocht met de bestuurders: Dooitzen Swierstra, e-mail swi@ziggo.nl, tel. 058 – 25 724 26 of Henk Buith, e-mail hg.buith@hetnet.nl, tel. 06 – 51 51 63 92 of via onze algemene gegevens: info@martenastate.nl / www.martenastate.nl © Foto's in deze nieuwsbrief zijn van Sjoerd Hogerhuis

37

38

Opnieuw is de Kultuerried Ljouwerteradiel erin geslaagd om iets bij-zonders in Stiens te organiseren. Op zondagmiddag 22 mei vindt er in de St. Vituskerk een heel bijzonder concert plaats, waarbij de echte muziekliefhebber royaal aan zijn trekken zal komen. Om 16.00 uur treedt daar namelijk het Saxofoonorkest uit Drachten op. In dit unieke orkest, dat bestaat uit dertien enthousiaste en getalenteer-de muziekbeoefenaars, zijn alle zeven saxofoonsoorten evenredig ver-tegenwoordigd in een vaste bezetting. De muzikanten vormen een mix van beroeps- en vergevorderde amateurmusici. Dit orkest staat onder de inspirerende leiding van Karl Veen, jarenlang als docent saxofoon verbonden aan muziekschool De Meldij in Drach-ten. Daarvoor was hij vele jaren werkzaam als hoofddocent saxofoon aan verschillende conservatoria. Hij geniet zowel landelijk als interna-tionaal bekendheid als docent, arrangeur, dirigent en promotor van de saxofoon in al zijn verschijningsvormen. Karl Veen maakt alle arran-gementen voor zijn orkest zelf. U begrijpt dat we er als Kultuerried toch wel enigszins trots op zijn, dat dit orkest naar Stiens komt. Komt u ook? Op www.hetsaxofoonorkest.nl en op www.cultuurregiostiens.nl vindt u meer informatie over dit concert en over orkest, spelers, instrumenten en dirigent. Noteer dus in uw agenda: 22 mei, 16.00 uur in de St. Vitusskerk, Piter Jellessingel 1 in Stiens: optreden Saxofoonorkest Drachten. De kultuerried Ljouwerteradiel nodigt u van harte uit.

Het Saxofoonorkest komt naar Stiens

39

Aanmelden voor de opruimactie kan via www.samenfryslanschoon.frl. Na afloop van de opruimactie ontvangen we graag een groepsfoto** van alle deelnemers van jouw club, vereniging of school die hebben meegedaan. Zo weten wij hoeveel mensen hebben geholpen en wat het bedrag is dat jullie hebben verdiend. Zonder foto kunnen we geen be-drag uitkeren. Mochten er nog vragen zijn dan hoor ik het graag. Op onze website www.samenfryslanschoon.frl vind je meer informatie. Doe mee met Samen Fryslân Schoon en maak jouw gemeente een stukje schoner en mooier.

Samen Fryslan schoon

In juni kun je samen met jouw buurtvereniging, club, school of andere groep in de gemeente Leeuwardera-deel weer meedoen aan de opruimactie van Samen Fryslân Schoon. Dit organiseren we om jouw gemeen-te een stukje schoner en mooier te maken. Daarnaast verdient elke deelnemer die meedoet aan de opruimactie € 5,- voor zijn of haar club. Dit kan oplo-pen tot een bedrag van maximaal € 150,- per club! Materialen die nodig zijn voor het opruimen worden geleverd door de Omrin. Deze afvalverwerker zorgt ook voor de afvoer van het afval.

40

41

Het seizoen zit er weer op en er is weer gestreden om de prijzen. De nummer één had 6 punten meer dan de nummer twee. Het was spannend voor de reste-rende prijzen. Tussen de nummer twee en de nummer 11 zaten maar twee punten. Eindstand na 25 wedstrijden. 1e Willem Boorsma 38 punten-gemiddelde 1,26-hoogste serie 15 caramboles. 2e Albert Sinnema 32 punten - gemiddelde 0,54 - hoogste serie 5 caramboles. 3e Jaap Keizer 32 punten - gemiddelde 0,78 - hoogste serie 8 caramboles. 4e Jakke van Nek 32 punten - gemiddelde 1,18 - hoogste serie 14 caramboles. 5e Lucas Rinsma 31 punten - gemiddelde 1,36 - hoogste serie 21 carambo-les. Bij een gelijk aantal punten wordt gekeken naar de onderlinge wedstrijden. Ook Dick Rijpstra, Sjoerd Bakker en Hans Rijpstra behaalden 31 punten. Lu-cas Rinsma had het hoogste gemiddelde 21 caramboles. Hoogste algemeen gemiddelde was voor Sjoerd Bakker en Piet de Vries met 1,52. Hoogste ge-middelde in een partij was voor Lucas Rinsma met 3,24. Ook de afsluitende wedstrijd koppels was een groot succes, 30 deelnemers. Met op vrijdag een buffet van de Wok als afsluiter van het seizoen. De prij-zen werden als volgt verdeeld: A Klasse 1e Beeke Beeksma en Klaas Verhaag 8 punten en 118 caramboles. 2e Lucas Rinsma en Rutger Bonnema 6 punten en 99 caramboles. 3e Albert Span en Willem Boorsma 4 punten en 108 caramboles. B Klasse 1e Wilco Hankel en Douwe Hoekstra 8 punten en 83 caramboles. 2e Dick Rijpstra en Henk-Jan Rijpstra 4 punten en 88 caramboles. 3e Jaap Keizer en Evert Helfferich 4 punten en 67 caramboles C klasse 1e Wiebren Hogerhuis en Henk Holtman 6 punten en 63 caramboles. 2e Willem Fernee en Bob Rijpstra 6 punten en 61 caramboles. 3e Titus Sinnema en Dick Ubbels 6 punten en 55 caramboles.

Het waren geslaagde avonden met veel strijd. Ook kwam tv Fryslân nog langs voor opnames voor het programma Hea. In september begint het nieu-we seizoen weer, dus een prettige vakantie. Dick Rijpstra

Biljart seizoen 2015-2016

42

Expositie van schets- en schilderwerk van Gerrit van der Meulen en foto’s van Dina Laverman vanaf 7 april in het Gemeentehuis van Stiens

FOTO ’S van DINA LAVERMAN Nadat het digitale tijdperk aan de amateur fotograaf op een gemakkelijke wijze mogelijkheden bood die daarvoor veel moeilijker bereikbaar waren, werd de fotografie echt mijn hobby. Natuur, en landschap heeft de voorkeur. Met tele- en macrolens wordt veraf - dichtbij en klein - groot. De mogelijkheden lijken eindeloos en de uitdagingen eveneens. Voor het landschap is het gemakkelijk om gekozen onderwerpen dichterbij te halen om op die manier het gewenste beeld snel in te kaderen. De macrolens wordt vooral gebruikt in de achtertuin, waar altijd wel een beestje scharrelt of een bloemetje zo groot als een speldeknop, bloeit. Het fotograferen van kleine objecten, zoals sieraden is een nieuwe ervaring. Geplaats in een z.g. softbox en met een aantal lampen die wit licht uitstralen worden de kleinste details helder en sprankelend. Het fototoestel is, met voldoende reserve aan opslagcapaciteit en met een extra batterij en oplader altijd in de buurt, waar we ook zijn. De computer en de fotoprinter zijn onontbeerlijk. Met beide kunnen correcties worden aangebracht die wenselijk zijn om het beeld de gewenste kracht en uitstraling te geven. Maar de correcties zijn klein. Manipulaties ten behoeve van effectbejag vermijd ik. Maar de gevoeligheid van de apparatuur brengt soms onverwachte effecten teweeg. Zoals de foto van een dun laagje ijs op het water van een regenwaterton, waarbij de blauwe lucht en de rode muur in de nabijheid voor kleuren zorgde die niet met het blote oog worden waargenomen. Dat maakt deze foto ’s tot abstracte, digitale schilderijtjes.

Expositie Gemeentehuis Stiens

43

SCHETS- en SCHILDERWERK van GERRIT VAN DER MEULEN. Het schetsen en tekenen heb ik geërfd van een van mijn grootvaders. De bouwkundige opleiding gaf volop mogelijkheden om met potlood en pen te schetsen en te tekenen, zowel beroepsmatig als voor hobby. In mijn werkzame leven waren het vooral de vakanties, waarin de nodige rust het tekenen tot een plezier maakte. Tegelijkertijd geven de schetsen, op diverse plaatsen in het veld of de bebouwde omgeving gemaakt, een beeld en daarmee de herinnering aan de plaats waar we waren. Abstracte beelden zijn razend moeilijk te maken. Het is een onbekende wereld, maar toch stap ik er misschien nog wel eens in. Potlood en inkt zijn gemakkelijk op reis mee te nemen. Later kwamen daar pastel en droog krijt bij. Maar dan moet er ook een bus fixeer mee. Aquarel lukt mij niet. Er moet gepoetst en gesmeerd kunnen worden. Olieverf heb ik geprobeerd, maar de lange droogtijd past niet bij mijn ongeduld. Acryl gaat beter. Voordeel van beide verfsoorten is dat er altijd correcties kunnen worden aangebracht. Maar soms moet er opnieuw begonnen worden en staat de mislukking op de achterkant van het papier. Gewend om op een klein oppervlak te werken – maximaal A3-formaat - was het moeilijk om op groter formaat te schilderen. Toch geprobeerd met een maat van 70x90 cm. Het is niet echt moeilijker heb ik gemerkt, maar de dosering van de juiste hoeveelheid van een bepaalde kleur kan ik (nog) niet goed inschatten. En… waar laat ik die grote stukken doek?. De expositie is tot eind juni te bezichtigen in het gemeentehuis in Stiens tijdens de openingstijden van het gemeentehuis: maandag- tot en met vrijdagmorgen van 8.30 uur tot 12.00 uur en dinsdagmiddag van 14.00 tot 17.00 uur.

44

Na onze gezellige drukke maand april gaan we nog even door met leuke activiteiten op Dekema State. De Expositie: apr il t/m mei over Stinzenplanten op Dekema State. De expositie over Pieter Dekema “Ridder, Raadsheer en Turfsteker” heeft nog even op zich laten wachten, maar van mei t/m oktober is hij zeker te bezichtigen. In het verlengde van de expositie over deze belangrijke bewoner van onze dorpen, hebben wij voor de kinderen een verwarmingsspeurtocht klaar liggen. Ze kijken hiermee goed naar de verschillende kachels en kunnen kennis maken met turf en kolen en andere manieren van ver-warmen. In de tuin bloeien de laatste stinzenplanten, met mooi weer is het er heerlijk toeven.

Op zaterdagmiddag 14 mei vieren wij dan op Dekema State de dag van het kasteel; met als thema

Proef het verleden Op deze middag van 13-17 uur is behalve een bezoek aan de tuin en het museum het mogelijk het verleden letterlijk te proeven; ouderwetse stoofpeertjes, hoe maakte men zuurkool voordat je het uit een zakje in de winkel kocht? Draadjesvlees gesudderd op een petroleumstel, thee alleen maar getrokken van kruiden uit de tuin….. Kom gezellig langs en proef mee. Allemaal extra’s en gewoon de normale entreeprijs! Let op! Wij zijn dus niet open op tweede pinksterdag zoals de andere deelnemers aan de dag van het kasteel! We zien jullie weer graag.

DEKEMA STATE

45

De Voorjaarsfair op Dekema State. Radio Middelsee heeft de hele dag ver-slag gedaan en sfeer gebracht met muziek. Het weer viel heel erg mee (een hagelbui tijdens de opbouw en 2 fikse buien overdag maar veel zon tussendoor ondanks de koude wind). We kunnen spreken van een geslaagde dag met weer meer dan 2000 bezoekers. De vernieuwde ruime opzet werd door zowel stand-houders en bezoekers gewaardeerd. Van de verwarmde schuur werd dankbaar gebruik gemaakt met een kopje koffie of thee. Ook de live

muziek van Martin Pals, Timeless en Katmarfolk droeg bij aan de gezelli-ge sfeer.

46

Wij kregen van Wytske van der Burg een verhaal toegestuurd, namens Jan en Lies van der Burg, van Evert Smilda die in de oorlog onder andere in Fries-land is geweest. Het is een erg lang verhaal en niet helemaal voor de Flapût van toepassing. Toch willen we het stuk dat hij in Friesland is geweest inclu-sief wat inleiding jullie niet onthouden.

Hoewel de familienaam doet vermoeden dat ik een noorderling ben, is mijn geboorteplaats Utrecht. Dit geldt ook voor mijn ouders en drie van mijn vier grootouders. Mijn grootvader Egbert Smilda kwam uit het noorden van ons land maar ik heb hem nooit anders dan Nederlands (ABN) horen spreken. Via Zuid-Afrika vestigde hij zich in Utrecht. Tot het moment dat ik tijdens de oorlog in Friesland terecht kwam, had ik als kind de Friese taal nooit ge-hoord. Tot zover deze kennismaking.

Naar Friesland.

Er staat een open vrachtauto met een laadklep klaar. Er is een zeil over ge-trokken en op de bodem ligt stroo. Ongeveer vijftien kinderen klimmen erin. ’s Avonds vertrekken wij in een bitter koude winternacht. Wij trekken onze reservekleren over onze kleren aan. Het is aardedonker. Om niet vanuit de lucht beschoten te worden rijdt de auto zonder licht. Ik lig vlak achter de klep. Vanwege de kou is dat een nadeel. Later zal het een voordeel blijken te zijn. Op naar Friesland. De Duitsers bewaken de IJssel-brug bij Zwolle, niemand mag naar het noor-den. Twee soldaten komen aangelopen voor inspectie. Wij horen ze in de ver-te al aankomen door het geluid van het ijzeren beslag onder hun laarzen. Met een klap legt de een zijn geweer op de rand van de klep. Wat een knal in de stilte van de nacht. Ik hoor het nog. De ander schijnt met een lantaarn over mij heen en ziet dat het allemaal kinderen zijn die in Friesland op krachten moeten komen. Het is een spookachtig gezicht, die lichtbundel over die ma-gere koppies te zien zwerven. Mij zien zij echter niet, ik lig vlak achter de klep. Wij mogen doorrijden. Als het licht wordt zijn wij al in Friesland. Het wordt een schitterende dag met een strakblauwe, heldere hemel. Wij stoppen en de bijrijder gaat op het brede spatbord van het rechtervoorwiel zitten. Daar speurt hij in de kou de hemel af of er ook Tommies aankomen die ons misschien zouden willen be-schieten. Het is wel een geruststelling dat een Rode Kruis-vlag boven op het zeil is vastgemaakt. Rond twaalf uur komen wij in Leeuwarden aan en worden bij een bejaarden-huis in de Grote Kerkstraat afgeleverd.

Oorlogsverhaal van Evert Smilda

47

Eindelijk mogen wij uit de vrachtwagen en naar binnen. Het is geen uitgela-ten groepje kinderen. Stil en timide door de indruk van het statige huis schui-felen wij door een gang naar een soort eetzaal. De bewoners zitten nog aan tafel en hebben net het middagmaal genoten. Het ruikt overheerlijk naar warm eten. Wanneer hebben wij eigenlijk voor het laatst iets gehad? Ook wij gaan aan tafel en krijgen een bord vol stamppot met een speklapje. Ik vraag mij af hoe men in vredesnaam aan speklapjes komt. Ik sta er echter niet te lang bij stil met zo ’n heerlijk bord eten voor mijn neus. Eten en nog eens eten. Tegenover mij zitten twee lieve oude dames naast elkaar. Ze heb-ben het over mij, in het Fries, ik kan er niets van maken. „Wat ite”, meen ik te horen zeggen en denk: „Wat eten, een heleboel eten”. Pas veel later begrijp ik de betekenis. In de loop van de middag komt een paard en wagen voorrijden waar wij alle-maal op klimmen. In langzaam tempo gaan wij Leeuwarden uit in de richting Stiens. Bij Jelsum slaan wij af en stoppen op een soort kleine brink voor de pastorie. Daar hebben zich al mensen verzameld om een logé op te halen. Om de beurt mag iemand er een uitzoeken. Het groepje kinderen wordt snel klei-ner. Mijn zusje Jeanne wordt meegenomen door de groenteman Kuipers. Ik kom niet gauw aan de beurt maar wat wil je ook. Zo ’n onooglijk, mager scharminkeltje. Eindelijk, als er nog vier kinderen staan, ben ik aan de beurt. Gelukkig. Wie mij aanwees weet ik niet meer maar ik kom terecht op de boerderij bij de familie R. van der Burg. Het begint al te schemeren, hoe lang zijn wij al niet onderweg. In de woonkamer is het behaaglijk warm en er brandt licht boven de tafel. Wat een weelde. Ik maak kennis met de boer, zijn vrouw, en de al wat grotere kinderen Ineke en Jan. Na wat heen en weer pra-ten geef ik mijn persoonsbewijs in bewaring. Wat een schrik, ik ben honger-kind maar ook een onderduiker. Het is de vraag of ik mag blijven. Het ge-sprek gaat verder in het Fries en ik begrijp er niets van. Wel heb ik door dat het gaat over blijven of wegsturen. Wegsturen? Waar naar toe? Er is kenne-lijk een klein verschil van mening maar toch krijg ik na enkele ogenblikken te horen dat ik mag blijven. Gelukkig. Mijn persoonsbewijs wordt verstopt. Dan vraagt de boer mij of ik Jan wil helpen met het snijden van voederbieten op de deel. Dat lijkt mij leuk. Samen gaan wij daar naar toe. Jan gooit de bieten in de bak en ik mag draaien. De schijven vallen in een korf. Als er een paar in liggen buk ik mij en pak zo ’n heerlijke, glanzende schijf, breek hem door-midden en hap het binnenste er uit. „Ho, zegt Jan, dat is voor de koeien”. Ik voel mij opeens bezwaard alsof ik eten van anderen opeet. Zo is het echter niet bedoeld. Hij vertelt mij dat het veevoer is en niet voor mensen. Als reac-tie geef ik dat het wel heel erg lekker is. Later vertelt Jan het in de huiskamer aan de anderen, men kijkt mij met mededogen aan. Dan valt ook het besluit dat ik de pleegouders zal aanspreken met heit en mem, het Fries voor vader en moeder. Als het bedtijd is wordt mij een bedstee toegewezen. Wat heb ik toen fantastisch geslapen.

48

49

Inkwartiering. Veertien dagen later wordt bekend dat er inkwartiering van een Duitse sol-daat zal volgen. Ik zal doorgaan als zoon van de boer maar wat een verschil tussen die stevige Jan en dat kleiner, magere kereltje. Ik moet zo snel mogelijk de Friese taal leren spreken. Iedere dag na het war-me middageten moet ik een kwartier voorlezen uit een Fries boek. Als ik het woord „himsels”, zichzelf, uitspreek met de klemtoon op de eerste letter-greep, wordt er vreselijk gelachen. Zij verdenken mij er van dat ik het expres doe. Dat is natuurlijk niet het geval. Ik maak goede vorderingen. ’s Avonds zingen wij, uit het Friese liedboekje „Fryslân Sjongt”, Friese lied-jes bij pianomuziek van Ineke. Wat een heerlijke, huislijke sfeer. Dan kom ik er ook achter dat zij nakomelingen zijn van J.L. van der Burg. De man die het lied „It Heitelân”: „Dêr ’t de dyk it lân omklammet Lyk in memme earm har bern”, heeft geschreven. De Friese taal wordt zo langzamerhand de omgangs-taal. Ook met mijn zuster Jeanne, die ik af en toe zie, spreek ik Fries. De komst van de Duitse soldaat geeft aanvankelijk enige verandering. Hij is, geschat, midden veertiger en komt uit Keulen. Zijn naam is hrr. Otter. Ook hij voelt zich al snel thuis. Het zingen voor het slapen gaan geeft hem senti-mentele gevoelens, dan verlangt hij naar huis. Op zekere dag zegt hij tegen heit dat „de kleine”, dat ben ik, die middag moet verdwijnen. Zijn comman-dant komt op bezoek en dat is een Nazi. Ik zwerf de hele middag in het dorp rond en heb alles wel tien keer gezien. Als het voorjaar wordt help ik een beetje mee maar een harde werker in dit beroep ben ik niet, mede omdat ik niet sterk genoeg ben. Ja, stikellûke, distels uit het gras trekken met een grote houten schaar vind ik leuk maar gemaaid gras bij elkaar harken, blaren blaren blaren. Melk tot boter karnen in een ton die ik ronddraai op een onderstel vind ik leuk, mede omdat ik dan in de kel-der het zangboekje Fryslân Sjongt bij mij heb en uit volle borst kan zingen. Ook leer ik een beetje melken maar meer dan zes koeien in een beurt is het niet geworden. Dat is één keer voorgekomen. Ik ben ook niet aangenomen om te werken, puur uit medemenselijkheid. Wat een dank ben ik deze familie verschuldigd. Op een ochtend in het voorjaar dwaal ik door een weiland, misschien vind ik wel een kievietsei. Als ik in de richting van Cornjum kijk zie ik de Neder-landse vlag van de toren wapperen. Ik hol naar huis om het te vertellen. Daar hoor ik dat de oorlog voorbij is. Wij zijn bevrijd. Moet ik huilen of juichen. Ik krijg het er koud van. Waar is mijn kindertijd en een deel van mijn jeugd gebleven? Mijn leven in Utrecht heeft stilgestaan en toch, het is voorbij, voorbij, voorbij. Mijn verblijf in Friesland heeft in sterke mate mijn verdere leven bepaald. Wat ben ik daar dankbaar voor.

50

Alarmnummer hulpdiensten: 112

Politie (niet urgent) tel : 0900-8844 Brandweer (niet urgent) tel : 058-2576666

Huisartsen:

Dhr. Heuberger : 058-2571969 Mw. Kalsbeek: 058-2571254 Mw. Koetsier / Mw. Coenegracht : 058-2573572 Dhr. Noordhoek : 058-2573407

Avond-, nacht- en weekend dienst:

Dokterswacht tel : 0900- 112 7 112 Apotheek Stiens tel : 058- 2572131

Het gebiedsteam Leeuwarderadeel elke werkdag van 9.00 uur - 12.30 uur bereikbaar in de Skalm. Telefonisch is het gebiedsteam van 9.00 uur - 16.00 uur bereikbaar op telefoonnummer 058 - 58 53 790. E-mailen kan ook via info@gebiedsteam-leeuwarderadeel.nl

Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Noardwest Fryslân Voor aanvragen WMO hulpmiddelen tel: 0517-380200 werkd. 9-12u.

Centrum jeugd en gezin tel: 0900-2541254

Palet: Thuiszorg en verpleeghuiszorg Skilhiem tel;058 2576100

Thuis- en kraamzorg ‘Het Friese land’ : tel: 058-2330086

www.thfl.nl e-mail info@yhfl.nl 0900-8864 (€0,10 p.min) d en n

Zorgcombinatie ‘Interzorg’ te Ferwert: tel: 88-5180200

Begraffenisferiening ‘’ Eare en Plicht’’ Jelsum-Koarnjum:

Boade: mefr. W. Hoekstra. Skierhústerwei 38, 9055 RE Jelsum. Til: 058-2574388 of 06-20119960. Helpboade: Joh. Van der Galiën, Groningerstraatweg 214 D, 8921 TX Ljouwert Til: 058-2667772

Wichtige Tillefoannûmers

51

13 mei Bzichtiging Vijver Zathe 10-12 uur Vijver Zathe 14 mei Dag van het kasteel 13-17 uur Dekema State Vrijdag 17, zaterdag 18 en zondag 19 juni 2016 Dorpsfeest!!!

Kerkdiensten

Dei Tiid Foargonger Doarp / Bysûnderheden

1 mei 9.30 Ds.M.Hulzebos De Hoekstien, Britsum.

4 mei 19.00 Ds.J.Kamerling Jelsum/vesperdienst,

voorafgaand aan dodenherdenking.

5 mei 9.30 Ds.J.van Dijken Koarnjum /Hemelvaartsdag

8 mei 9.30 Dhr.H.Gileam. De Hoekstien, Britsum/

Fryske tsjinst.

15 mei 9.30 Ds.M.Hulzebos Koarnjum /Pinksteren

m.m.v. Wimmie Roukema, saxofoon.

22 mei 9.30 Jeugdteam De Hoekstien, Britsum/

generatiedienst

29 mei 11.00 Ds.M.Hulzebos Feesttent Britsum/

m.m.v. de band "Passion for Christ.

Kalinder

52

Nû. Moanne Red. geark. Ferskining 356 Jannewaris 07-12-15 18-12-15 Foarmoanne 357 Febrewaris 18-01-16 29-01-16 Sellemoanne 358 Maart 15-02-16 26-02-16 Foarjiersmoanne 359 April 14-03-16 25-03-16 Gersmoanne 360 Maaie 18-04-16 29-04-16 Blommemoanne 361 Juny 16-05-16 27-05-16 Simmermoanne 362 July/Aug 13-06-16 24-06-16 Hea-/Rispmoanne 363 Sept 15-08-16 26-08-16 Hjerstmoanne 364 Oktober 12-09-16 23-09-16 Wynmoanne 365 Novimber 17-10-16 28-10-16 Slachtmoanne 366 Desimber 14-11-16 25-11-16 Wintermoanne 367 Jannewaris 12-12-16 23-12-16 Foarmoanne

Bent u op zoek naar een geschikte woning in Jelsum, Koarnjum of el-ders in Friesland? Dan is WoonFriesland het aangewezen adres. Inschrijven bij WoonFriesland gaat via onze internetsite

www.woonfriesland.nl. Heeft u thuis geen internet aansluiting?

U kunt ook bij de bibliotheek in Stiens uzelf inschrijven en het aanbod op internet bekijken.

Inschrijven eenvoudig in mijnwoonfriesland.nl.

De gegevens die u nodig hebt bij uw inschrijving zijn: persoonsgegevens (naam, adres) inkomensgegevens BSN nummer (sofinummer) huidige woonsituatie Wilt u meer informatie, dan kunt u contact opnemen met het Klant-ServiceCenter 088 995 22 22. we helpen u graag!

Ferskiningsdata 2015/2016

U zoekt een woning ?

53

Ynformaasje foar ús ynwenners

Gemeentehuis Stiens:

Tel: 058-2576666

Meldpunt klein leed:

Vernielingen, vermiste straatnaamborden, verkeersborden, losse stoep-

tegels e.d. kunt u voortaan direct bij de gemeente melden.

Tel.: 058-2576677 van 09.00 - 12.00 uur of faxnr. 058-2570988.

Openingstijden zwembad Stiens:

Telefonische informatie op tel: 058-2574296.

Vuilcontainers:

Uw vuilcontainer wordt op vrijdag geleegd.

Op de even weken de groene container. Op de oneven weken de grijze container.

Ophalen grofvuil:

Telefonisch aanmelden bij Omrin op nummer 0900-2100215.

Milieustraat:

Seerob 23 te Stiens

Aanbieden grofvuil, huisvuil en klein chemisch afval: op werkdagen van 13.00-16.30 uur. Zaterdag 09.00-13.00 uur

Oud papier:

De data voor het ophalen van het oud papier staan op de afval kalen-

der.

Openbare verlichting:

Klachten kunnen worden gemeld bij de gemeente. Bij straatverlichting

paalnummer vermelden.

Vliegbasis Leeuwarden Tel: 058-2346871 of 058-2346700 Uw versman H. Smedema komt op donderdag.

54

36ste jiergong nr. 360 oplage 500 eksimplaren

Wim Hoogendam Dekemawei 7 Jelsum till: 2570909

Yvon Wolfslag Swarte Singel 2 Koarnjum till: 2153671

Corrie v.d. Meer H. de Jongstrj. 16 Jelsum till: 2572550

Kontaktpersoan advertinsjes en ponghâldster:

Greetje Heeres, g.heeres112@upcmail.nl till: 2572600

Drukker: KSB Repro Leeuwarden E-mailadres: doarpskranteflaput@hotmail.com Finansjele bydragen, abonnemintsjild en oare betellingen kinne stoart wurde op Postgiro 4348900 Ibannummer.: NL98INGB0004348900 fan: Redaksje De Flapút, Doarpskrante Jelsum/Koarnjum. Minsken dy’t bûten Jelsum en Koarnjum wenje en de De Flapút tastjoerd ha wolle, kinne har as abonnee opjaan by de redaksje. In abonnemint kostet € 11,-- de 11 nûmers + portokosten (of fergees fia e-mail). Ynwenners fan Jelsum en Koarnjum en leden fan de by De Flapút oansluten ferienings kinne fergees lytse advertinsjes pleatse. Dizze advertinsjes moatte de partikuliere ferkeap fan net al te djoere dingen, betankjes, lokwinsken ensfh. oanbelangje en net al te grut wêze. Oare advertinsjes kinne tsjin fergoeding pleatst wurde. De folgjende Flapút ferskynt om-ende-by: 27-05-2016 De kopy foar de folgjende Flapút moat foar 16-05-2016 ynlevere wurde by ien fan’e redaksjeleden of fia e-mail:

doarpskranteflaput@hotmail.com

Redaksje

55

56