fiziksel büyüklüklüklerin Ölçülmesi

7/29/2019 Fiziksel Byklklklerin llmesi

1/72

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS

FZKSEL BYKLKLERN LLMES522EE0015

Ankara, 2011


2/72

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereveretim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarakrencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.


3/72

i

AIKLAMALAR ................................................................................................................... iiiGR ....................................................................................................................................... 1RENME FAALYET1 .................................................................................................... 31. UZUNLUK LME............................................................................................................ 3

1.1. Uzunluun Tanm ........................................................................................................ 31.2. Uzunluk Birimleri ......................................................................................................... 31.3. Dier Uzunluk Birimleri ............................................................................................... 41.4. Uzunluk Birimlerinin Birbirine Dnm .................................................................. 41.5. Uzunluk Birimleri Ast ve st Katlar ........................................................................... 51.6. Uzunluk l Aletleri ................................................................................................... 5UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 8LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 10

RENME FAALYET2 .................................................................................................. 112. YZEY ALANI LM............................................................................................... 11

2.1. Alann Tanm ............................................................................................................. 112.2. Alan Birimleri ............................................................................................................. 112.3. Alan Birimlerinin Birbirine Dnm ...................................................................... 122.4. Alan Hesaplar ............................................................................................................ 12

2.4.1 genin Alan Hesab ............................................................................................ 122.4.2. Karenin Alan Hesab............................................................................................ 132.4.3 Dikdrtgenin Alan Hesab .................................................................................... 132.4.4 Dairenin Alan Hesab ........................................................................................... 142.3.4 Paralelkenar Alan Hesab ..................................................................................... 15

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 16LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 18

RENME FAALYET3 .................................................................................................. 203. HACM LM ............................................................................................................ 20

3.1. Hacim Tanm ............................................................................................................. 203.2. Hacim Birimleri .......................................................................................................... 203.3. Hacim Birimlerinin Birbirine Dnm ................................................................... 213.4. Hacim Hesaplar.......................................................................................................... 21

3.4.1. Prizmann Hacim Hesab ..................................................................................... 213.4.2. Silindirin Hacmi .................................................................................................. 22

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 23

LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25RENME FAALYET4 .................................................................................................. 264. SICAKLIK LM ....................................................................................................... 26

4.1. Scakln Tanm ........................................................................................................ 264.2. Scaklk Birimleri ........................................................................................................ 264.3. Scaklk Birimlerinin Birbirine Dnm................................................................. 274.4. Termometre eitleri .................................................................................................. 284.5.Termometrelerin Kullanm ......................................................................................... 29UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 30LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 32

RENME FAALYET5 .................................................................................................. 335. KEST VE AP LM ............................................................................................... 33

NDEKLER


4/72

ii

5.1. Kesitin Tanm ............................................................................................................ 335.2. apn Tanm .............................................................................................................. 33

5.3. apn Hesaplanmas.................................................................................................... 345.4. Kesit ve ap l Aletleri .......................................................................................... 34

5.4.1. Kumpas ................................................................................................................ 345.4.2. Mikrometre .......................................................................................................... 35

5.5. Kumpas Kullanm ...................................................................................................... 365.6. Mikrometre Kullanm ................................................................................................ 37UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 39LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 40

RENME FAALYET6 .................................................................................................. 446. HIZ VE DEVR LM ............................................................................................... 44

6.1. Hzn Tanm ............................................................................................................... 44

6.2. Hz Birimleri ............................................................................................................... 456.3. Hz Birimlerinin Birbirine Dnm ........................................................................ 456.4. Hz l Aletleri ......................................................................................................... 466.5. Devir ........................................................................................................................... 466.6. Devir Birimleri ............................................................................................................ 466.7. Devir Birimlerinin Birbirine Dnm..................................................................... 476.8. Devir l Aletleri...................................................................................................... 47

6.8.1.Takometre ............................................................................................................. 476.8.2. Stroboskop ........................................................................................................... 48

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 49LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 50RENME FAALYET7 .................................................................................................. 51

7. IIK DDET LM ................................................................................................. 517.1. In Tanm ............................................................................................................... 517.2. Ik Seviye Birimi ....................................................................................................... 51

7.2.1. Lmen .................................................................................................................. 517.2.2. Candela ................................................................................................................ 527.2.3. Lux ....................................................................................................................... 52

7.3.Ik Seviye Birimlerinin Birbirine Dnm ............................................................. 527.4. Ik Seviye l Aletleri ............................................................................................. 527.5. Ik Seviye l Aletlerinin Kullanm....................................................................... 52UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 54LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 55

RENME FAALYET8 .................................................................................................. 568. SES DDET LM .................................................................................................. 56

8.1. Sesin Tanm ............................................................................................................... 568.2. Ses Seviye Birimi ........................................................................................................ 568.3. Ses Seviye Birimlerinin Birbirine Dnm............................................................. 578.4. Ses Seviyesi l Aletleri........................................................................................... 578.5. Ses Seviye l Aletinin Kullanm ........................................................................... 58UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 59

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 61CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 62KAYNAKA ......................................................................................................................... 66


5/72

iii

AIKLA

AIKLAMALARKOD 522EE0015ALAN Elektrik Elektronik Teknolojisi

DAL/MESLEK Tm Dallar in OrtakMODLN ADI Fiziksel Byklklerin llmesi

MODLN TANIMI

Fiziksel byklklerin tanmlar, fiziksel anlamlar, farklbirimleri, bu farkl birimlerinbirbirine dntrlmesi veendstride bu byklkleri lmek iin kullanlan laletleri ile ilgili bilgilerin verildii bir renmemateryalidir.

SRE40/32

N KOUL

YETERLKFiziksel byklkleri ve anlamlarn tanmlamak,

birimlerini bilmek, birimlerinin st ve alt katlarn bilerekevrim yapmak, bu byklkleri ilgilil aletiyle lmek

MODLN AMACI

Genel AmaFiziksel byklklerin ne ifade ettiini bilecek, bu

byklkleri ilgili l aletleri ile lebilecek,hesaplayabilecek, birimleri birbirine dntrebilecek,

birimleri ast ve st katlarna dntrebileceksiniz.Amalar

1. Herhangi bir uzunluu gerekli l aletlerinikullanarak lebilecek, dier uzunluk birimlerinedntrerek ast ve st katlarna evirebileceksiniz.

2. Herhangi bir yzey alann gerekli l aletlerinikullanarak lebilecek, temel geometrik ekillerinalanlarn hesaplayabileceksiniz. Bu lmleri dieralan birimlerine dntrebilecek, bu birimleri ast vest katlarna evirebileceksiniz.

3. Herhangi bir cismin hacmini gerekli l aletlerinikullanarak lebilecek, temel geometrik ekillerinalanlarn hesaplayabileceksiniz. Bu lmleri dier

hacim birimlerine dntrebilecek,bu birimleri ast vest katlarna evirebileceksiniz.4. Scaklk ve s hakknda temel fiziksel bilgilere sahip

olacak, herhangi bir ortamn veya cismin scaklngerekli l aletlerini kullanarak lebilecek, bulmleri dier scaklkbirimlerine dntrebilecek,

bu birimleri ast ve st katlarna evirebileceksiniz.5. Herhangi bir kesiti ve ap ilgili l aletlerini

kullanaraklebilecek, hesaplayabilecek,bu lmleridier kesit, ap birimlerine dntrebilecek, bu

birimleri ast ve st katlarna evirebileceksiniz.

6. Hzn ve hzla ilgili fiziksel byklklerin anlamlarnkavrayacak, herhangi bir makinenin veya motorun hz

AIKLAMALAR


6/72

iv

ve devrini ilgili l aletlerini kullanarak

lebileceksiniz. Bu birimleri ast ve st katlarnaevirebileceksiniz.7. Ik ve aydnlk seviyesi ile ilgili temel fiziksel

byklkleri renecek, herhangi bir ortamdaki kseviyesini ilgili l aletlerini kullanarak lebilecekve dier k miktarbirimlerine dntrebileceksiniz.Bu birimleri ast ve st katlarna evirebileceksiniz.

8. Ses iddetiyle ilgili temel byklkleri renecek,herhangi bir ortamdaki ses miktarn ilgili laletlerini kullanarak lebileceksiniz.

ETM RETMORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: Snf, lme laboratuvar, ilgili atlye, internet, ev

vb.Donanm: Modlde anlatlan ilgili l aletleri vesistemler; gerekli hesaplar yapabilmek iin hesap makinesive ilgili materyal; aratrmalar iin bilgisayar ve internet

balants

LME VEDEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonraverilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.retmen modl sonunda lme arac (oktan semelitest, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve

becerileri lerek sizi deerlendirecektir.


7/72

1

GRSevgili renci,

nsanlk tarihinin balangcndan beri insanlar ve toplumlar barnma, beslenme gibitemel ihtiyalarn gidermek iin alet yapmaya ve bu aletleri yaparken de lmeye ihtiyaduymutur.

nsanlar, en bata ev yapmak, tarla ekmek, sulama kanallar amak gibi iler iinuzunluk ve alan lmne, kendi aralarnda alveri iin arlk lmne, mevsimleri

belirlemek iin zaman lmne vs. ihtiya duymutur.

nceleri be duyu organ ile veya basit yntemlerle yaplan bu lmler, zamanlaihtiyac karlayamaz hle gelmi ve lme konusunda standart belirleme ihtiyac ortayakmtr. Bu standard salama amacyla uluslararas birkurulu olan Uluslararas BirimSistemi (SI)nin yapt tanmlamalar btn dnya tarafndan kabul edilmitir. Buna gre

btn dnyada metre veya gram denildiinde anlalan byklk tamamen ayndr. Herlkenin de kendi standardn denetleyen resm kurulular lke iinde lme konusundafarkllklarn ortaya kmasn nlemektedir. rnein, alverite kullanlan kilogram veyaerit metrenin yurt iinde satnn yaplabilmesi iin lkemizde bu konuda grevli TrkStandartlar Enstits (TSE) nden onay almas gerekmektedir. Bu standart salanmasayd

bir terazide 1kg olarak ltmz meyve,baka bir terazide 900g llebilirdi.

Ayrca fiziksel byklklerin birimlerinde de bir standart belirlenmi ve tm fizikselbyklkler uzunluk, ktle ve zaman cinsinden tanmlanmtr. Buna gre uzunluunmetre, ktlenin kilogram, zamann da saniye cinsinden ifade edildii MKS birimsistemi gnmzde yaygn olarak kabul edilmitir. Bunun yannda gnmzde yaygnolmasa da baz yerlerde santimetre, gram ve saniye CGS birim sistemi veya bakasistemler de kullanlabilmektedir.

Bu modlde hem gnlk hayatmzda hem de endstride ska kullandmz fizikselbyklklerin tanmlarn, birimlerini, bu birimlerin ast ve st katlarn, birbirine nasldntrleceini ve hangi bykl hangi yntem ve l aletini kullanarak

lebileceinizi reneceksiniz.reneceiniz bu yntem ve l aletlerini de seeceinizdala bal olarak ileri snflardaki uygulamalarda da pek ok yerde kullanacaksnz.

GR


8/72

2


9/72

3

RENME FAALYET1

Dnya zerinde kullanlan temel uzunluk birimlerini renecek, herhangi biruzunluu, ilgili l aletlerini kullanarak lebilecek ve rendiiniz farkl uzunluk

birimlerini birbirlerine dntrebileceksiniz.

Evinizde ve evrenizde bulunan uzunluk lme aletlerini inceleyiniz.Bulduunuz iki farkl cetvelin veya farkl uzunluk l aletlerinin lmedeerlerini birbiriyle karlatrarak fark olup olmadn gzlemleyiniz.

nternetten ve yap marketlerden uzunluk lmeamacyla endstride kullanlanyntem ve l aletlerini aratrnz.

1. UZUNLUK LME

Uzunluk, bir nesneye ait bilinmesi istenilen en temel byklklerden biridir. Kendiboyumuz, alacamz bir kuma veya ev yapmak iin kullanacamz kereste, demir ubuk,bir yere gitmek iin kat edeceimiz yol vs. hep uzunluklar ile tanmlanan byklklerdir.Tm bu farkl yerlerde bilmemiz gereken uzunluu hassas bir ekilde lebilmek iin defarkl yntemler ve l aletleri gelitirilmitir.

1.1. Uzunluun Tanm

Uzunluk, tek boyutlu doru veya erisel bir yolun boyunu kasteden bir niceliktir ve ikinokta arasndaki mesafe olarak tanmlanabilir.

1.2. Uzunluk Birimleri

Bu mesafenin bykln belirtmek iin genellikle metre denilen birim kullanlr.Metrenin tanm, 1983 ylnda 17.Arlklar ve ller Genel Konferansnda n

bolukta 1/299.792.458 saniyede ald mesafe olarak yaplmtr.Bir nesnenin uzunluunu metre olarak tanmladmzda dnyann her yerinde ayn

uzunluunkastedildii anlalr. Bu standard salama amacyla uluslararasbir kurulu olanUluslararas Birim Sistemi (SI) nin yapt tanmlamalar btn dnya tarafndan kabuledilmitir.

RENME FAALYET1

ARATIRMA

AMA


10/72

4

1.3. Dier Uzunluk Birimleri

Dnya zerinde metre yannda baka uzunluk birimlerinin de kullanld yerlermevcuttur.

Dnyada uzunluk iin birim olarak genelde metre kullanlsa da baz lkelerde ve bazsektrlerde baka uzunluk birimleri de mevcuttur. Bu farkllk dolaysyla elektronik vemekanik elemanlarn llerinde in, denizcilikte mil gibi farkl uzunluk birimleri dekullanlmaktadr.

zellikle ABDve ngiltere henz metrik sistem kullanmamakta, buna bal olarak dazellikle endstriyel rnlerin kullanmnda baz karklklar yaanabilmektedir. rnein;

1998 ylnda Mars gezegeninin atmosferini incelemek iin gnderilen bir uzay arac, bubirimlerin birbirine eviriminde yaplan bir hata nedeniyle Mars atmosferine girerkenyanmtr.

Aadaki Tablo 1.1de deiik uzunluk birimlerinin metre olarak karlklar yazldr.

UZUNLUK METRE KARILII1 in 0,0254 metre1 ayak (feet) 0,3048 metre

1 yarda 0,9144 metre

1 kara mili 1609 metre

1 deniz mili 1852 metre Tablo 1.1: Deiik uzunluk birimlerinin metre karlklar

1.4. Uzunluk Birimlerinin Birbirine Dnm

Bir uzunluk birimini baka bir uzunluk birimine Tablo 1.1deki karlna greevirebiliriz. rnein; iki ehir arasnn kilometre cinsinden uzunluunu biliyorsak bu ikiehir arasn kara mili cinsinden de hesaplayabiliriz. Amerikadan gelen bir cihazn uzunluukullanm klavuzunda in cinsinden verilmise bunun metre cinsinden uzunluunu tespitedebiliriz. rnein; bir makinenin boyu 150 in olarak verilmi olsun. Bu deerin metrecinsinden karln bulmak iin Tablo 1.1den faydalanarak

150 0,0254 = 3,81 metreolarak buluruz.

55 ekran bir televizyonumuz varsa bu ekrann keden keye uzakl 55cmdir. n olarak karln

0,55 / 0,0254 = 21,65 inolarak buluruz.

17 in bir bilgisayar monitrmz varsa bu da santimetre cinsinden

17 0,0254 = 0,4318 metre yani 43,18 cm olarak bulunmu olur.


11/72

5

1.5. Uzunluk Birimleri Ast ve st Katlar

Uzunluk birimi olarak metre kullanmamza ramen 1 metre baz mesafeler iin okksa,baz mesafeler iin de ok bykolabilir. rnein; arabayla gidilecek bir yol iin metredeilbunun st kat olan kilometre birimi kullanlr veya kk bir vidann boyu iin metreok byk olacandan ast katlar santimetre veya milimetre kullanlr.

Metrenin ast katlar Desimetre (dm): 1 metre 10 eit paraya blndnde ortaya kan

uzunluk 1 desimetredir. 1 m = 10 dmdir. Santimetre (cm): 1 metre 100 eit paraya blndnde ortaya kan

uzunluk 1 santimetredir. 1 m = 100 cmdir. Milimetre (mm): 1 metre 1000 eit paraya blndnde ortaya kan

uzunluk 1 milimetredir. 1m = 1000 mmdir.

Milimetreden daha kk birimler de vardr. Bu birimler elektronik, bilgisayar, fizik,biyoloji gibi alanlarda kullanlr. 1 metrenin 1 milyonda birine mikrometre (m),1 milyarda birine nanometre (nm), 1 trilyonda birine pikometre (pm) denir.

Metrenin st katlar Dekametre (dam):1 metrenin 10 kat olan uzunluktur. 1 dam = 10 m Hektometre (hm):1 metrenin 100 kat olan uzunluktur. 1 hm = 100 m Kilometre (km):1 metrenin 1000 kat olan uzunluktur. 1 km = 1000 m

Buradan anlaldna gre uzunluk birimleri 10ar 10ar byr ve klr. Her birbirim kademesinde 10 ile arpma ya da blme yaplr. Birimleri birbirine evirmek iinyukardaki bir birime evirmede blme, aadaki bir birime evirmede arpma ilemiyapmak gerekir.

RNEK: 3,5 metre ka santimetredir?

ZM: 1 m, 100 cm olduuna gre iki kademe aadaki bir birime eviriyoruz.Buna gre verilen deeri 100 ile arparsak3,5 100 = 350 cm bulunmu olur.

RNEK: 1500 metre ka kilometredir?

ZM: 1 km, 1000 m olduundan bu defa kademe yukardaki bir birimedntryoruz. Verilen deer 1000e blnrse1500 / 1000 = 1,5 km bulunmu olur.

1.6. Uzunluk l Aletleri


12/72

6

Gnmzde uzunluk lmek iin yere ve istenilen hassasiyete gre ok farkl aletlerkullanlmaktadr. Bunlardan en basit ve sk kullanlan erit metredir. Genellikle 2, 3, 5 metregibi boylarda retilen erit metre daha uzun arazilerde kullanmak iin 50 metreye kadaruzunluklarda da arazi tipi erit metre olarak retilmektedir(Resim 1.1, Resim 1.2).

Resim 1.1: erit metre

Resim 1.2: Arazi tipi erit metre

Bunlarn yannda gelien teknolojiyle birlikte yine arazi gibi yerlerde veya dz izgihlinde deil de dolambal yollarn uzunluunun lmnde pratik olarak kullanlan,zerinde dijital gstergesi olan ve ou modelinde metre ile dier birimlerin otomatik olarakdnmn yapabilen yol lm tekerlei adnda l aletleri de yaygn olarakkullanlmaktadr. Tekerlek, uzunluu merak edilen yol boyunca srlerekbu sayede yolunuzunluu ok geni bir aralkta ve yksek doruluktallebilmektedir(Resim 1.3).


13/72

7

Resim 1.3: Yol lm tekerlei

Bunlarn dnda ok hassas lm istenilen veya erit metre ile lm yapmannmmkn olmad yerlerde lazerli mesafe lm yapan cihazlar da kullanlmaktadr(Resim1.4).

Resim 1.4: Lazer mesafe lme cihaz


14/72

8

UYGULAMA FAALYET

Herhangibir uzunluuilgili l aletlerini kullanarak lnz.

lem Basamaklar neriler

Deiik lekte uzunluu llecekcisimler ve mesafeler belirleyiniz.

Ksa ve uzun lekli deiik lmleryapmaya gayret ediniz.

Uzunluunu leceiniz cisme uygun birl aleti seiniz.

Ksa ve uzun cisimler iin deiik laletleri kullannz.

Yaptnz lm sonularnkarlatrnz.

Yaptnz lmleruyumuyorsa tekrarlm yapnz.

UYGULAMA FAALYET


15/72

9

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iinEvet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizideerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. llecek uzunluun tipini belirleyebildiniz mi?

2. lm tipine gre l aleti belirleyebildiniz mi?

3. erit metre ile lm yapabildiniz mi?

4. Katlanabilir metre ile lm yapabildiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet iselme ve Deerlendirmeye geiniz.


16/72

10

LME VE DEERLENDRMEAada verilen cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.

1. ki kilometre yol giden araba ................metre yol alr.2. 30 santimetre .dmdir.3. 25 cm .. intir.4. 70 in.cmdir.5. Masa uzunluunu lmek iin en uygun alet . dir.6. Bir inaatn 5. katnn yerden yksekliini lmek iin en uygun alet

. dir.

7. Bir bahenin evre uzunluunu lmek iin en uygun alet .... dir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru isebir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME


17/72

11

RENME FAALYET2

Herhangi bir yzey alann gerekli l aletlerini kullanarak lebilecek, temelgeometrik ekillerin alanlarn hesaplayabileceksiniz. Bu lmleri dier alan birimlerinedntrebilecek, bu birimleri ast ve st katlarna evirebileceksiniz.

Evinizde ve evrenizde ne tr yzeylerin alanlarn lme ihtiyac duyduunuzuaratrnz.

nternetten ve ktphanelerden alan lmek iinkullanlan yntemleri ve laletlerini aratrnz.

2. YZEY ALANI LM

2.1. AlannTanm

Kapal bir geometrik eklin kenarlar arasndaki yzeyin lsne alan denir. rnein,okuldaki sramzn kenarlar arasnda kalan st yzeyinin byklnn ls srannalandr. Bir defter sayfasnn kenarlar arasnda kalan yzeyin bykl sayfann alandr.Duvarn yer ile tavan arasnda kalan ksmnn yzeyinin bykl duvarn alandr.

2.2. Alan Birimleri

MKS birim sistemine gre alan birimi metrekare (m2) dir. Daha kk yzeyleriifade etmek iin santimetrekare, milimetrekare gibi ast katlar;byk yzeyler iinse dnm,kilometrekare gibi st katlar kullanlr. Burada birimlerin sonundaki kare ifadesi ile bir

kenar metre, milimetre, kilometre vs. cinsinden bir uzunluk biriminin kendisi ile arplarakyzey alan deerinin bulunmas kastedilmektedir. rnein, 100 metrekare denildiinde birkenarnn uzunluu 10 m olan kare eklinde bir yzeyin alan veya buna eit bir alan deerikastedilir. Yzeyin mutlaka kare eklinde olmas gerekmez. rnein, bir kenar 4m, dierkenar 25 m uzunlukta olan bir dikdrtgen yzeyin alan

4 m x 25 m = 100 m2 dir.

RENME FAALYET2

ARATIRMA

AMA


18/72

12

2.3. Alan Birimlerinin Birbirine Dnm

Birim Metrekare Cinsinden Deeri

Kilometrekare (km2)1 km x 1 km =1000 m x 1000 m = 1000000 m2

Hektometrekare - Hektar (hm2)1 hm x 1 hm =100 m x 100 m = 10000 m2

DnmDekar 1000 m2

Dekametrekare (dam2)1 dam x 1 dam =10 m x 10 m = 100 m2

Metrekare (m2) 1 m x 1 m = 1m2

Desimetrekare (dm2

)

1 dm x 1dm =

0,1 m x 0,1 m = 0,01 m2

Santimetrekare (cm2)1 cm x 1 cm =0,01 m x 0,01 m = 0,0001 m2

Milimetrekare (mm2)1 mm x 1mm =0,001 m x 0,001 m = 0,000001 m2

Tablo 2.1: Alan birimlerinin birbirine dnm

Tabloda en ok kullanlan arlk birimleri gsterilmitir. Bunlardan dekar (dnm) vehektar gibi birimler genellikle tarla veya arazi byklklerinin ifadesinde kullanlr.Konutlarn alan ls metrekare ile ifade edilir. Kt, sac, tahta gibi yzey alan ok bykolmayan cisimler iin de santimetrekare birim olarak kullanmak daha uygundur.

2.4. Alan Hesaplar

Bir yzeyin alann hesaplamak iin yzeyin geometrik ekline bal olarak deiikhesaplama yntemleri kullanlr. Temel baz ekiller iin yzey alan hesaplama yntemleri aada verilmitir.

2.4.1 genin AlanHesab

gen, kenar ve kesi bulunan geometrik ekildir. Bu eklin alann bulmak

iin deiik formller mevcuttur. Ancak en ok kullanlan gen alan forml; tabanuzunluu ile yksekliinin arplp sonucun ikiye blnmesidir(ekil 2.1).

ekil 2.1: genin alan


19/72

13

genin alan forml.

2

a hA

RNEK: Bir kenarnn uzunluu 10 cm ve bu kenara ait ykseklii 8 cm olan bir genlevhann kaplad alan

A = (10 8) 2 = 40 cm2 dir.

2.4.2. Karenin Alan Hesab

Kare, drtkenarda eit uzunlukta olan ve ke alar 90oolan geometrik ekildir. Bueklin alan,bir kenar uzunluunun kendisi ile arplmasyla bulunur(ekil 2.2).

Alan forml A = a a = a2

ekil 2.2: Kare

RNEK:Bir kenar 80 cm uzunluunda olan kare eklindeki ilan panosunun alanA = 80 80 = 6400 cm2 veya A = 0,8 0,8 = 0,64 m2 dir.

2.4.3 Dikdrtgenin AlanHesab

Dikdrtgen, karlkl kenar eit uzunlukta olan ve ke alar 90o olan geometrikekildir. Bu eklin alan iki kenar uzunluunun birbiriile arplmasyla bulunur(ekil 2.3).

Alan forml A = a b

ekil 2.3: Dikdrtgen


20/72

14

RNEK:Bir kenar 60 cm, dier kenar 1 muzunluunda olan dikdrtgeneklindeki

masannalan

A = 60 100 = 6000 cm2 veya A = 0,6 1 = 0,6 m2 dir.

arplacak her iki kenar uzunluunun da ayn birim uzunluu cinsinden olmasgerekir.

2.4.4 Dairenin Alan Hesab

Daire, bir merkez noktas etrafnda sabit uzaklkta dolanarak izilmi kapal birizgidir (ekil 2.4). Merkez noktasna olan bu sabit uzakla yarap denir. Dairenin evre

uzunluunun merkezden geen apnn uzunluuna oran tm daireler iin sabittir ve busabite pi says () denmektedir. Bu sabitin deeri 3,14159265 eklinde sonsuza kadargiden bir saydr. Ancak ou fizik ve mhendislik hesabnda ilk iki ondalk basama (3,14)almak yeterli olmaktadr. Dairenin evre uzunluu ve alan yarapna bal olarakhesaplanr. Buna gre dairenin evre uzunluu ile alan da A ile gsterilirse r yarapolmak zere

ekil 2.4: Daire

Alan forml A = r2eklinde bulunur.

RNEK: Yarap30 cm uzunluunda olan bir dairenin evre uzunluu ve kapladalan metrekare cinsinden hesaplanrsa nce verilen yarap uzunluu metre cinsinden yazlr.

r = 30 cm = 0,3 m = 2 3,14 0,3 = 1,884 m2A = 3,14 0,32 = 0,2826 m2 dir.

Grld gibi tm alan hesaplamalarnda uzunluk lm gerekmektedir.Dolaysyla alan lm iin de uzunluk l aletleri kullanlmal ve yukarda anlatld

ekilde hesaplama yaplmaldr.


21/72

15

2.3.4 Paralelkenar Alan Hesab

Paralelkenar, karlkl kenarlar eit olan ve i alar toplam 360 derece olan birdrtgendir.Karlkl kenarlar paraleldir(ekil 2.5).

Alan forml: A=a x ha

ekil 2.5: Paralelkenar

RNEK: Paralel kenarlardan birinin (a) uzunluu 50 cm ve ykseklii 40 cm olan

paralelkenarn alan ka cm2 dir?

A=a x ha= 50 x 40= 2000 cm2

Burada yine formlde yerine konulacak tm uzunluklarn ayn birim cinsinden olmasgerekir. Buna gre 1 metreolarak verilmi uzunluk100 cmye evrilir.
http://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%B6rtgenhttp://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%B6rtgenhttp://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%B6rtgen


22/72

16

UYGULAMA FAALYETHerhangi bir alan ilgili formlleri kullanarak hesaplaynz.


Atlye ve snfnzda bulunan masa,tahta, dolap gibi cisimleri ve atlyeninyzey alann hesaplaynz.

Deiik geometrik ekiller bulmayagayret ediniz.

Uzunluk lm iin uygun bir l aletiseiniz.

erit metre veya cetvel kullanabilirsiniz.

ltnz uzunluklara ve cismin yzeyekline gre alan hesabnyapnz.

lm sonularnz snfarkadalarnzn bulduu sonularlakarlatrnz.

UYGULAMA FAALYET


23/72

17

KONTROL LSTES



1.llecek alann tipini belirleyebildiniz mi?


3.Alan lm yapabildiniz mi?4.lm deerlerine gre alan hesab yapabildiniz mi?

DEERLENDRME



24/72

18

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorular cevaplaynz.1.

Yukarda verilen 30 cm eninde, 40 cm boyundaki dikdrtgenin iinden 10 cmyarapl daire eklinde bir ksm kesilerek karlmtr. Boyal yzeyin alann hesaplaynz.

2.

Yukarda lleri verilen geometrik ekilde boyal yzeyin alann bulunuz.

LME VE DEERLENDRME


25/72

19

3.

Yukarda verilen 1m yarapl daire iinde lleri verilen yamuk ve genden oluangeometrik ekilde boyal yzeyin alann bulunuz.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru isebir sonraki renme faaliyetine geiniz.


26/72

20

RENME FAALYET3

Herhangi bir cismin hacmini gerekli l aletlerini kullanarak lebilecek, temelgeometrik ekillerin alanlarn hesaplayabileceksiniz. Bu lmleri dier hacim birimlerinedntrebilecek,bu birimleri ast ve st katlarna evirebileceksiniz.

Evinizde ve evrenizde ne tr cisimlerin hacimlerini lme ihtiyacduyduunuzu aratrnz. nternetten ve ktphanelerden hacim lme amacyla kullanlan yntem ve

l aletlerini aratrnz.

3. HACM LM

3.1. Hacim Tanm

Bir cismin uzayda kaplad yere o cismin hacmi denir. Tm maddeler bir hacmesahiptir. rnein,bir su deposunun hacminden bahsedilirken o deponun iine alabilecei sumiktar kastedilir.

3.2. Hacim Birimleri

MKS birim sistemine gre hacim birimi metrekp (m3) tr. Daha kk hacimleriifade etmek iin santimetrekp, milimetrekp gibi ast katlarkullanlr. Birimlerin sonundakikp ifadesi ile bir kenar metre, santimetre, milimetre vs. cinsinden bir uzunluk birimininkpnn alnarakdeerinin bulunmas kastedilmektedir. rnein, 1 metrekp denildiinde

bir kenarnn uzunluu 1 m olan kpeklinde bir cismin hacmi veya buna eit bir hacimkastedilir. Bu hacmin iine su doldurulursa bu su 1000 kg (1 ton) dr. Ayn hacme sudandaha hafif zeytinya doldurulursa hacmi yine 1 m3 tr ancak arl 800 kgdr.

RENME FAALYET3

ARATIRMA

AMA


27/72

21

3.3. Hacim Birimlerinin Birbirine Dnm

Birim MetrekpCinsinden DeeriMetrekp (m3) 1 m x 1 m x 1 m = 1m3

Desimetrekp (dm3) Litre()

1 dm x 1dm x 1dm =0,1 m x 0,1 m x 0,1 m = 0,001 m3

Santimetrekp (cm3) 1 cm x 1 cm x 1 cm =0,01 m x 0,01 m x 0,01 m = 0,000001 m3

Milimetrekp (mm3) 1 mm x 1mm x 1mm =0,001 m x 0,001 m x 0,001 m = 0,000000001 m2

Tablo 3.1: Hacim birimlerinin birbirine dnm

Tablo 3.1de en ok kullanlan hacimbirimleri gsterilmitir. Metrenin st katuzunluk birimlerinden de dekametrekp, hektometrekp ve kilometrekp gibi hacim

birimleri tretilebilse de bunlar pratikte ok kullanlan birimler deildir.

3.4. Hacim Hesaplar

Bir cismin hacmini hesaplamak iin cismin geometrik ekline bal olarak deiikhesaplama yntemleri kullanlr. Temel baz ekiller iin hacim hesaplama yntemleriaada verilmitir.

3.4.1. Prizmann Hacim HesabPrizma, kenarlar farkl uzunlukta olan ve ke alar 90o olan geometrik ekildir

(ekil 3.1). Bu eklin hacmi, farklkenar uzunluunun birbiri ile arplmasyla bulunur.Prizmann hacim forml H = a b c

ekil 3.1: Prizma


28/72

22

RNEK: Kenar uzunluklar 50 cm, 80 cm ve 1 m uzunluunda olan prizma

eklindeki sandn hacmi

H = 60 80 100 = 480000 cm3 veyaH = 0,6 0,8 1 = 0,48 m3 tr.

3.4.2. Silindirin Hacmi

Silindir, kesiti daire eklinde olan ve belirli bir ykseklie sahip boyutlu geometrikekildir(ekil 3.2).

Silindirin hacim forml H = r2 h

ekil 3.2: Silindir

RNEK:Yarap 5mm, uzunluu 10 cm olan silindir eklindeki tebeirin hacmi

H = 3,14 0,52 10 = 7,85 cm3 tr.


29/72

23

UYGULAMA FAALYETHerhangi bir cismin hacmini hesaplaynz.


Atlye ve snfnzda bulunan dolap,ekmece, kap, silgi gibi cisimlerin hacminihesaplaynz.

Deiik geometrik ekiller bulmayagayret ediniz.

Uzunluk lm iin uygun bir l aletiseiniz. erit metre veya cetvel kullanabilirsiniz.

ltnz uzunluklara vecismin eklinegre hacimhesabnz yapnz.

lm sonularnz snfarkadalarnzlakarlatrnz.

UYGULAMA FAALYET


30/72

24

KONTROL LSTES



1.llecek hacmin tipini belirleyebildiniz mi?


3.Hacim lm yapabildiniz mi?

4.lm deerlerine gre hacim alan hesab yapabildiniz mi?

DEERLENDRME



31/72

25

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorular cevaplandrnz.

1. Kenar lleri 50 cm, 80 cm ve 1,2 m olan dikdrtgenler prizmasnn hacmini m3cinsinden bulunuz.

2. Yarap 25 cm olan bir krenin hacmini hesaplaynz.3. Taban yarap 10 cm ve uzunluu 1 m olan silindirin hacmini hesaplaynz.4. evresi 1 km olan kre eklinde bir asteroidin hacmini bulunuz (nceki konulardan

yararlanarak nce asteroitin yarapn bulunuz).

5. Her kenar 1m olan kp eklinde bir cismin iinden yarap 10 cm olan kre eklindebir para karlmtr. Kalan cismin toplam hacminihesaplaynz.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru isebir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME


32/72

26

RENME FAALYET4

Scaklk ve s hakknda temel fiziksel bilgilere sahip olacak, herhangi bir ortamnveya cismin scakln gerekli l aletlerini kullanarak lebilecek, bu lmleri dierscaklk birimlerine dntrebilecek, bu birimleri ast ve st katlarna evirebileceksiniz.

Evinizde ve evrenizde ne tr cisimlerin scaklklarn lme ihtiyacduyduunuzu aratrnz.

nternetten ve ktphanelerden scaklklmekamacyla kullanlan yntemlerive l aletlerini aratrnz.

Scakln cisimler zerinde ne gibi etkilere yol atn aratrp tartnz.4. SICAKLIKLM

4.1. ScaklnTanmScaklk, bir maddeyi oluturan molekllerin hareketinden, titreiminden dolay sahip

olduu fiziksel bir byklktr. Genellikle s ve scaklk birbiri ile kartrlan iki fizikselbyklktr. Is, bir enerji birimidir.

Bir maddeyi oluturan molekllerin sahip olduu toplam hareket enerjisi (kinetikenerji) miktardr. Birimi kaloridir.

Scaklk ise o maddeyi oluturan molekllerin hareket enerjilerinin ortalama deeridir.Maddeler, molekllerden oluur. Bir futbol takmnn tm oyuncularn madde olarak

dnrsek oyuncular molekl olur. Takmn tmnn hareket enerjisi toplamna s; birfutbolcunun hareket enerjisinin ortalama deerine scaklk diyebiliriz.

4.2. ScaklkBirimleri

ou lkede scaklk birimi olarak santigrat (Co) kullanlr. Bu derece sistemindesuyun donma scakl 0, kaynama scakl 100 alnarak leklendirme yaplmtr. Amerikagibi baz lkelerde fahrenhayt (F) denilen baka bir lek kullanlr. Bu lee gre desuyun donma scakl 32, kaynama scakl ise 212 olarak alnmtr. Daha ok bilimselhesaplamalarda kullanlan kelvin (K)denilen bir scaklk lei daha vardr. Bu lekte isemutlak scaklk 0 derece olarak kabul edilir.

Mutlak scaklk: Bir cismin scaklnn olabilecek en dk deeri mutlak scaklkolarak isimlendirilir. Scakl cismi oluturan molekllerin ortalama hareket hz olaraktanmlamtk. Bu hz dtke scaklk deeri de der. Eer cismi oluturan molekller

RENME FAALYET4

ARATIRMA

AMA


33/72

27

tamamen hareketsiz hle gelirse mmkn olan en dk scakla inilmi demektir. Bu

deer, scaklk iin alt snr deeridir ve bundan daha dk bir scaklk deeri olamaz. Bu datm cisimler iin sabit bir deer olup santigrat leine gre -273 C deerindedir (ekil4.1).

ekil 4.1: Deiik birimlerde termometre eitleri

4.3. Scaklk Birimlerinin Birbirine Dnm

Yukarda anlatlan temel scaklk lekleri birbirine basit bir ekilde aadakibantlar yardmyla dntrlebilir.

RNEK: 80 Cnin fahrenhayt ve kelvin cinsinden karlklarn hesaplaynz.

F = C (180 / 100)32 = 80 1,8 32 = 112 F

K = C (100 / 100) 273 = 80273 = -193 K


34/72

28

4.4. Termometre eitleri

Isnnca genlemeleri scaklkla orantl olan kat, sv, gaz maddelerden eitlitermometreler yaplmtr. ok yaygn olarak kullanlanlar, svl ve metal termometrelerdir.

Svl termometreler: Svl termometrelerde genlemeleri byyen vescaklkla orantl olan svlar kullanlr. Termometre, ince cam boru iindekisv cva ise cval termometre, alkol ise alkoll termometre adn alr (Resim4.1).

Resim 4.1: Svl termometre

Metal termometreler: Yine benzer ekilde boyca uzama prensibine grealan metal termometreler vardr. Metal bir yay ucuna sabitlenmi gsterge,scakln artp azaldn yayn boyunun uzayp ksalmasyla gsterir (Resim4.2).

Resim 4.2: Metal termometre

Yukarda bahsedilen termometreler ile genellikle ok yksek ve ok dk deerde olmayan ortam scaklklar llr. Endstriyel frnlarn veya ulalmas ok zor yerlerinscaklnn lmnde daha farkl prensiplerle alan l aletleri kullanlr. lerikisnflarda ilgili derslerde bu aletlerde tantlacaktr.


35/72

29

4.5.Termometrelerin Kullanm

Svl termometrelerin kullanm:Svl termometreler kullanldklar yerleregre eitli isimler alr.Duvar termometresi: Laboratuvar termometresi ve hasta termometresi gibi.

Hasta termometresi: Cval bir termometredir. Vcut scakln lmedekullanlr. 35 santigrat derece ile 42 santigrat derece arasndaki scaklklar 1/10hassaslktaler.Cval termometrelerde civann donma scakl olan-39 santigrat dereceminimum lme scakldr. ok souk k gnlerinde bu termometrelerkullanlmaz.Bunun yerine donma scakl daha dk olan alkoll termometreler kullanlr.

nk alkol, yaklakolarak115 santigrat derecede donar. Bu termometrelerikutuplarda kullanmak mmkndr.

Metal termometrenin kullanm: Cval ve alkoll termometreler ilellemeyen scaklk derecelerini lmek iin metal termometreler kullanlr.Metal termometreler ile 1600 santigrat dereceye kadar olan yksek scaklklarllebilir. Fabrika ve frnlar kullanld yerlerdir.


36/72

30

UYGULAMA FAALYETHerhangi bir ortamn veya cismin scakln gerekli l aletlerini kullanaraklnz.


Uygun bir termometre ile atlyenizindeiik yerlerinde scaklk lm yaparakfark gzleyiniz.

Cam, kap ve kalorifer gibi scaklklarnfarkl olduu yerleri seiniz.

Atlyenizin krokisi zerinde lmyaptnz noktalardaki scaklk deerleriniyaznz.

Scak ve souk blgeleri renklendiriniz. Metal bir tel alp oda scaklnda

uzunluunu lnz. Teli starakuzunluundaki deiimi lnz.

Farkl metalleri (bakr, demir,alminyum gibi) oda scaklnda ayn

boyda keserek scaklkla boylarndakideime farkn gzleyiniz.

UYGULAMA FAALYET


37/72

31

KONTROL LSTES



1.stenen scaklk birimine gre l aleti belirleyebildiniz mi?

2.lm tipine gre l aleti belirleyebildiniz mi?

DEERLENDRME



38/72

32

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorular cevaplandrnz.

1. 50 Co scakln fahrenhayt ve kelvin cinsinden karlklarn hesaplaynz.2. 100 F scakln santigrat ve kelvin cinsinden karlklarn hesaplaynz.3. 300 K scakln santigrat ve fahrenhayt cinsindenkarlklarn hesaplaynz.DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

LME VE DEERLENDRME


39/72

33

RENME FAALYET5

Herhangi bir kesiti ve ap ilgili l aletlerini kullanarak lebilecek,hesaplayabilecek,bu lmleri dier kesit, ap birimlerine dntrebilecek, bu birimleri astve st katlarna evirebileceksiniz.

Evinizde ve evrenizde ne tr cisimlerin apn lme ihtiyac duyduunuzuaratrnz.

nternetten ve ktphanelerden kesit lme amacyla kullanlan yntemleri vel aletlerini aratrnz.

5. KEST VE APLM

5.1. Kesitin Tanm

Kesit, herhangi bir cismin kesilen yzeyin alannn lsdr. Yani kesit bir alan

deeridir. Elektrik-elektronik teknolojisinde genelde iletken kablolarn kesitini bilmekgerekir(ekil 5.1).

5.2. apn Tanm

ap ise dairesel bir eklin merkezinden geen dorunun daireyi kestii noktalararasndaki uzunluudur(ekil 5.1).

ekil 5.1: Silindire ait kesit ve ap

RENME FAALYET5

ARATIRMA

AMA


40/72

34

5.3. apn Hesaplanmas

ap llecek cisim, mikrometrenin hareketli ve sabit enesi arasna tutturulur.Analog veya dijital gstergede grnen deer, o cismin yarapdr.

Dairesel bir kesite ait yzey alannn ls, dairesel kesitin yarap llerekhesaplanr. Buna gre kesit

S = r2 formlyle bulunur.Kesit, alan ls olduuna gre birimi de yarap uzunluunun birimine bal olarak

m2, cm2 veya mm2 olabilir. Biz genellikle iletken tellerin kesitleriyle ilgilendiimiz iiniletken ap mm, kesiti de mm2cinsinden sylenir.

5.4. Kesit ve apl Aletleri

Kesit hesaplamak iin yarapn, dolaysyla apn bilinmesi gerekir. Herhangi birdairesel kesitli cismin ap genel olarakkumpas ve mikrometredenilen aletlerle llr.

5.4.1. Kumpas

Sabit bir cetvel ve ene zerinde hareket eden bir baka eneden olumu derinlik veap lme aletidir(ekil 5.2).

ekil 5.2: Analog kumpas blmleri


41/72

35

5.4.2. Mikrometre

Mikrometre, kumpasa gre ok daha hassas seviyede ap lm gerekletirebilenbir l aletidir(Resim 5.1).

Resim 5.1: Analog mikrometre

Bunun yan sra gnmzde dijital gstergeli mikrometreler de retilmektedir (Resim5.2).

Resim 5.2: Dijital mikrometre


42/72

36

5.5. Kumpas Kullanm

ap llmek istenen cisim, sabit ve hareketli eneler arasna yerletirilerek cetvelzerindeki deer okunur(Resim 5.3).

Resim 5.3: Analog kumpas

Kumpasn cetvel ksmyla milimetre hassasiyetinde lme yapldktan sonra verniyerlei kullanlarak milimetrenin 1/50si, 1/20si ve 1/10u hassasiyetinde lm sonucualnabilir. Bu ekildehassas bir lm yapmak iin aadakiyntem izlenir.

nce verniyer zerindeki sfr izgisinin cetvel zerindeki karl milimetrecinsinden okunur.

Daha hassas ekilde ksurat ksmn bulmak iin verniyer zerindeki lekizgilerinden hangisi cetvel zerindeki izgilerle tam olarak akksa o deerdaha nce llen deere ksurat olarak eklenir(ekil 5.3).

ekil 5.3: Analog kumpasta okuma yapmak

rnein, ekil 5.3te gsterilen kumpasta verniyerin 0 izgisi 24 mm deerini birazgemi ama 25 mm deerinden kk. Verniyer zerindeki izgilerden 4. izgi cetvelzerindeki izgi ile tam olarak ayn hizada. O zaman bu kumpasta okunan deer 24 mm +0,4 mm olmak zere 24,4 mmdir.


43/72

37

Bu tr analog kumpaslarn yan sra gnmzde dijital gstergeli elektronik kumpaslar

da gelitirilmitir. Dijital gsterge, llen deeri direkt olarak gstermektedir. Hesapyapmaya gerek yoktur (Resim 5.4).

Resim 5.4: Dijital mikrometre ile lme

Kumpas kullanarak ap lm yaplrken dikkat edilmesi gereken husus , llecekcismi kumpasn eneleri arasnda ok fazla sktrmamaktr. Aksi hlde hem cisim o blgedeezilerek deforme olur hem de hatal bir lme yaplr.

5.6. Mikrometre Kullanm

Mikrometreyle llecek para lmilleri arasna yerletirilir,mikrometrenin vidalsap evrilerek l milleri arasnda sktrlmaya balanr. Skma ilemi bolukkalmayacak ekilde tamamlandnda vidal sap otomatik olarak boa dnerek sktrmailemini durdurur. Bylece lm yaplacak parann deforme olacak ekilde sktrlmasnlenir. llen deerin okunmas iin mikrometre zerinde ekil 5.4te grlecei zere ikiadet lek bulunur. Yatay eksende okunan deer, kumpastaki cetvel ksm gibi milimetrecinsinden llen deeri verir. Vida zerinde dnen ksmda bulunan lek ise milimetrecinsinden llen deerin ksurat ksmn hassas bir ekilde okumamz salar. Yataylekte her bir entik, 0,5 mm uzunluu gsterir. Burada mikrometrenin hassasiyetine bal

olarak 0,5 mm, 50 veya 100 paraya blnmtr. Milimetrenin yzde biri veya binde birihassasiyetinde lm yapar. Vidann 1 tam tur dnmesi, sktrma milinin 0,5 mmilerlemesine yol aar. Vidann bir dnnn 50 paraya blnmesi 0,5 / 50 = 0,01 mmlik

bir okuma hassasiyeti salar(ekil 5.4).


44/72

38

ekil 5.4: Analog mikrometrede okuma yapmak

rnein, ekil 5.1deki analog mikrometrede dndrme vidas cetvel zerinde 9 mmizgisini gemi ancak 9,5 mmden kk bir deerde. Dndrme vidasnn gsterdii deerise 0,41 mm. Buna gre mikrometre 9,41 mm deerini gstermektedir.

Resim 5.5: Dijital mikrometre ile deiik paralarn ap lm


45/72

39

UYGULAMA FAALYETHerhangi bir kesiti ve ap ilgili l aletlerini kullanarak lnz.

lem Basamaklar neriler Atlyenizde bulunan iletken ve

deiik paralarn aplarn kumpasve mikrometre ile lnz.

Deiik apta paralarbulmayagayret ediniz.

Ayn para iin kumpas vemikrometre ile lm yaparakkaydediniz.

Konu anlatmnda gsterildiiekilde lmlerinizi yapnz.

Mikrometre ve kumpasla ltnzdeerlerin sonularn karlatrarakhata payn bulunuz.

lm sonularnz snfarkadalarnzn sonularylakarlatrnz.

UYGULAMA FAALYET


46/72

40

LME VE DEERLENDRMEAada verilen kumpas ve mikrometrelerin lt deerleri okuyunuz.

1.

2.

LME VE DEERLENDRME


47/72

41

3.

4.


48/72

42

5.


49/72

43

6.

7.

DEERLENDRME



50/72

44

RENME FAALYET6

Herhangi bir makinenin, hzn ve devir saysn ilgili l aletlerini kullanaraklebileceksiniz. Bu amala kullanlan l aletlerini tanyarak deiik yerlerde uygun laleti seimi yapabileceksiniz.

evrenizde ne tr cisimlerin hz ve devir saysn lme ihtiyac duyduunuzuaratrnz.

Fizik kitaplarndan ve internetten hzn tanmnve fiziksel anlamn aratrnz nternetten ve ktphanelerden hz ve devir says lme amacyla kullanlan

yntemleri ve l aletlerini aratrnz.

6. HIZ VE DEVR LM

6.1. HznTanm

Hz, bir cismin konumunun zamanla deiim miktarnn bykldr. Baka birtanmla bir hareketlinin belirli bir zamanda (birim zaman) ald yola (yer deitirmemiktar) o hareketlinin hz denir. rnein,bir araba 1 saatte 60 km yol almsa o aracn hzsaatte 60 kilometredir. Bir merminin saniyede ald yol 800 m ise hz saniyede 800 mdir.Bunu u ekilde forml olarak yazabiliriz.

RENME FAALYET6

ARATIRMA

AMA


51/72

45

6.2. Hz Birimleri

Yol metre, kilometre gibi uzunluk birimleri; zaman ise saniye, dakika, saat gibi zamanbirimleri olabilir.

Dolaysyla hz birimi de formlde yazlan yol ve zamann birimine uygun olarakgenellikle kilometre/saat (km/h) veya metre/saniye (m/sn.) dir.

Bunlar dnda daha nce uzunluk lmnde bahsedildii gibi baz lkelerde metriksistem yerine feet, in, mil gibi birimlerin kullanlmas sonucu buralarda hz iin yine mil/h,feet/s, in/s gibi birimler kullanlmaktadr.

6.3. Hz Birimlerinin Birbirine Dnm

Hz deerini bulmak iin hem alnan yol hem de bu yolun ne kadar zamandaalndnn llmesi gerekir. Bu deerin km/h veya m/sn. gibi anlalr bir birime evrilmesigerekir. Bu da bize hareketlinin o yolu alrken sahip olduu ortalama hz verir.

RNEK: Bir koucu 50 mlik mesafeyi 8 saniyede kotuuna gre bu koucununhzn bulunuz.

ZM:Verilen deerler hz formlnde yerine yazlrsa

olarak hzbulunmu olur. Ancak bu hz deeri bizim iin ok ak olmayabilir. Budeerin saatte ka kilometre hza karlk geldiini ifade etmek burada daha ak ve anlalrolabilir. Bu evrimi yapmak iin alnan yol, kilometre cinsinden; sre ise saat cinsindenolmaldrya da aadaki gibi basit bir orant kurulabilir.

Koucu 1 saniyede 6,25 metre yol alyorsa saatte ne kadar yol alr? Bir saat 3600saniye olduuna gre bu koucu 1 saatte

3600 6,25 = 22500 metre yol alr. 1 kilometre 1000 metre olduundan koucu22500 / 1000 = 22,5 km yol alm olur. Yani koucunun hz 22,5 km/hdir.

RNEK: Hz 90 km/h olan bir ara 800 mlik yolu ne kadar srede alr?

ZM: Bu soruyu basit bir doru orant kurarak zebiliriz.

1 saatte 90 km yol alyorsat saatte 800 m yol alr


52/72

46

Ancak alnan yol, metre cinsinden; ara hz ise kilometre/saat cinsinden verilmitir.

Bu iki birimin ayn olmas gerekir. 800 metreyi 0,8 kilometre olarak eviririz. Sre saatcinsinden hesaplanabilir ancak hz saatte 90 km olan bir ara iin 0,8 km ok ksa birmesafedir ve bu yolu birka saniyede alacaktr. Sreyi de saniyeye evirerek orantmzyeniden yazarsak

olarak sreyi hesaplam oluruz.

6.4. Hz l Aletleri

Hz llecek hareketlinin cinsine bal olarak deiik yntem ve lm cihazlarkullanlr. rnein, bir arabann hzn len sistem ile bir uak veya geminin hzn lensistem ok farkldr. Rzgr hzn len cihaza anemometre denirken elektrik motorununhzn len cihaza turmetre veya takometre denir. lerisnflarda daha detayl gsterilecek

bu konulara girmeden devir saysna bal olarak hz lmnden bahsedeceiz.

6.5. Devir

Devir, dnen bir cismin birim zamanda yapt tam dn (tur) saysdr. Devrininllmesi istenilen cisim de elektrik-elektronik teknolojisinde genellikle bir motor mili veya

bir aracn tekerleidir. Burada yine birim zaman sz konusu olduu iin

eklinde formle edilebilir.

6.6. Devir Birimleri

Bir elektrik motorunun devri iin birim zaman dakikadr. Bir motorun devir saysnaklamak iin birim devir/dakika olur. rnein, bir dakikada 800 dn yapan bir motormili iin 800 devir/dakika ifadesi kullanlabilir.

Baz l aletlerinde veya motor etiketlerinde dakikadaki dn says RPMharfleriyle de ifade edilmektedir. Bu da ngilizce dakikadaki dn says ifadesinin baharfleridir.


53/72

47

6.7. Devir Birimlerinin Birbirine Dnm

Devir birimlerini birbirine dntrmek iin yine hz birimlerinde olduu gibi zamanagre dnm ilemi yaplmaldr.

RNEK:Dakikadaki devir says 900 olan bir elektrik motorunun saniyedeki devirsaysn bulalm.

ZM: 1 dakikada 1500 devir yaptna gre ve bir saniyede ka devir yaptistendii iin 900 1 dakikann saniye deerine blmemiz gerekir.

1 dakika = 60 saniyedir.

1500 / 60 = 25 devir olur.

6.8. Devir l Aletleri6.8.1.Takometre

En ok kullanlan devir lme arac takometre (turmetre) dir. Takometrenin deyapsna, kullanm yerine ve hassasiyetine gre birok modeli mevcuttur. Bir takometre,devri llecek motorun miline dedirilerek motorla ayn hzda dnen hareketli bir para ve

bu hareketi dakikadaki tur saysna eviren bir sistemden oluur. Jeneratrl ve dijitalmodelleri vardr(Resim 6.1).

Jeneratr, dn hzyla doru orantl olarak gerilim reten bir makinedir. Buna gre

jeneratr kndaki gerilim deeri okunarak devir says bulunur. Dijital modellerde isetakometrenin milinin motor miline dedirilerek beraber dnmesiyle birlikte her bir turdaelektronik bir devreye bir sinyal yollanr. Bu sinyaller elektronik devre tarafndan saylarakdevir says bulunur.

Resim 6.1: Analog ve dijital takometreler ve eitli balant ular


54/72

48

6.8.2. Stroboskop

Hzla dnen bir tekerlee baktmzda bazen tekerin duruyor veya geriye dorudnyor gibi grndn hissederiz. Bu bir gz yanlgsdr. Buna stroboskopik etki denir.Bu etki kullanlarak dnen cisimlerin devir saylar llebilir(Resim 6.2).

Stroboskop, ayarlanabilir frekansta yanp snen bir lambadan oluan devir laletidir. Yanp snen devir says llecek motorun miline tutularak frekans milduruyor gzkene kadar ayarlanr. Frekans ayarlandka n yanp snme hz deiecekve bir noktada motor mili sanki dnmyormu gibi grnecektir. te bu anda stroboskopinfrekans motor devrine eitlenmi demektir. Stroboskop zerindeki frekans gstergesinden oanki deer okunarak motor devir saysllm olur.

Stroboskobun bize salad yarar, takometrede olduu gibi motor miline fiziksel birtemas olmasna ihtiya duymamasdr. Baz yerlerde devri llecek sistemedokunamayabiliriz. Veya takometreyle dokunduumuzda dn hzn etkilemi oluruz velmmz yanlkar. Stroboskop kullanmyla bu tr sakncalar giderilmi olur.

Resim 6.2: Stroboskop


55/72

49

UYGULAMA FAALYETHerhangi bir makinenin veya motorun hz ve devrini ilgili aletleri kullanarak lnz.


Devri llecek motoru almaya hazrhle getiriniz.

Deiik devir saylarnda asenkron veyadoru akm motoru kullanabilirsiniz.Doru akm motoru devir sayskolaylkla ayarlanabildiinden dahauygundur.

Motor devrini kademe kademe artrarakher bir devir iin takometre vestroboskopla lm yapnz.

Doru akm motoru kullanyorsanz devirsaysn 200er kademe artrarak 10lm noktas belirleyiniz.

Her bir kademede yaptnz lmlerinot alarak takometre ve stroboskoparasnda fark olup olmadngzlemleyiniz.

lm sonularnz snf arkadalarnznsonularyla karlatrnz.

UYGULAMA FAALYET


56/72

50

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorular cevaplaynz.

1. Ses hz normal artlarda 340 m/saniyedir. Buna gre sesin 2 kat hzla uan bir savauann ka km/h hzla utuunu hesaplaynz.

2. Usain Bolt 2008 Pekin olimpiyatlarnda 100 metreyi 9,69 saniyede, 200 metreyi ise19,30 saniyede koarak iki dalda olimpiyat rekoru krmtr. Buna gre her iki mesafeiin de atletin ortalama hzn km/h cinsinden bulunuz.

3. Yar sresince ortalama hz 240 km/h olan bir F1 aracnn 5378 m uzunluundakistanbul Park yar pistinde 50 turluk bir yar ne kadar srede tamamlayacanhesaplaynz.

4. Takometre ve stroboskopin kullanm asndan farklarn anlatnz.

DEERLENDRME


LME VE DEERLENDRME


57/72

51

RENME FAALYET7

In etkilerini ve yaylmasn renerek herhangi bir ortamdaki k seviyesini ilgilil aletlerini kullanarak lebileceksiniz.

In mahiyeti ve etkileri hakknda fizik ders kitaplarndan ve internettenaratrma yapnz.

Ik iddetinin lmne ne gibi yerlerde ihtiya duyulduunu aratrnz.7. IIK DDET LM

7.1. In Tanm

Ik, dorusal dalgalar hlinde yaylanelektromanyetik dalgalara verilen addr.Inve tm dier elektromanyetik dalgalarn temel olarak zellii vardr:

Frekans: Dalga boyu ile ters orantldr, insan gz bu zellii renk olarakalglar.

iddet:Genlik olarak da geer, insan gz tarafndan parlaklkolarak alglanr. Polarite:Titreim asdr, normal artlarda insangztarafndan alglanmaz.Ik,bir dalga formunda olduundan belli bir frekans deerine sahiptir. Sahip olduu

frekansa gre n rengi deiir. nsan gz krmz ve mor arasnda renkleri grebilecekyetenektedir. Eer n frekans daha da artarsa grme snrmzn dna kar ve mortesik adn alr. Tam tersine frekans azalarak krmzdan daha dk frekansa inerse kzltesik adn alr. rnein, televizyon kumandas alrken kzltesi k yayar. Bunu plakgzle gremeyiz ancak bir cep telefonu kameras ile bakacak olursak gzn gremediifrekanstaki grebiliriz.

7.2. Ik Seviye Birimi

Ik iddeti ve aydnlanma ile ilgili bilinmesi gereken 3 tane byklk vardr. Bunlarsrasyla aada verilmitir.

7.2.1. Lmen

Ik yayan bir kaynan birim zamanda yayd k miktar birimine lmen (lm) adverilir. Ik ak iddetidir.

RENME FAALYET7

ARATIRMA

AMA
http://tr.wikipedia.org/wiki/Elektromanyetik_dalgalarhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Elektromanyetik_dalgalarhttp://tr.wikipedia.org/wiki/Frekanshttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Polorizasyon&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Polorizasyon&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsanhttp://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6zhttp://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6zhttp://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6zhttp://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6zhttp://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsanhttp://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Polorizasyon&action=edit&redlink=1http://tr.wikipedia.org/wiki/Frekanshttp://tr.wikipedia.org/wiki/Elektromanyetik_dalgalar


58/72

52

7.2.2. Candela

Belli bir lmen deerine sahip k yayan bir kaynan deiik dorultularayaylr. rnein; bir mumdan kan k, odann her yanna 360o dalr. Veya bir elfenerinden kan k belli bir a geniliinde nn aydnlatr. Bu yaylan n belirli biryne doruolan ma iddetinin birimine candela (cd)ad verilir. Ik iddetidir.

7.2.3. Lux

Belirli bir yzey zerine den toplam k miktardr. Yani bir yzeyin ne kadaraydnlk olduunun lsdr. Kaynan gc lmen, aydnlanacak yzey alan metrekareolduuna gre birimi lmen / metrekaredir. Bu birim ksaca lux olarak da isimlendirilir.

7.3.Ik Seviye Birimlerinin Birbirine Dnm

Birim yzeye den k aks 1Ex ise;A birim yzeye den k aks ExA olur.

Aydnlanma iddeti; EA

olur.

Dikkat: I iddetindeki bir kaynaktan birim yzeye dik gelen k iddeti I ise yzeyle as yaparak gelen nlarn yzeye dik bileeni cosIx olur.

Bu durumda aydnlanma iddeti: 2cosIx

E r

olarak hesaplanr.RNEK: Ik iddeti 2000 cd olan bir kaynan 1 metre uzaklktaki bir yzeye dik

olarakk gnderildiinde yzeydeki aydnlanma iddeti ka lxtr? ( cos00 = 1 )ZM:

2

cosIxE

r

2

2000 1

1

xE

E = 2000 lx olarak bulunur.

7.4. Ik Seviyel Aletleri

Bir ortamda salkl bir aydnlatma olup olmadnn tespiti gibi alanlarda ortamn kseviyesinin llmesi gerekir. Ik seviyesini len bu tr aletlere luxmetre denir.

7.5. Ik Seviye l Aletlerinin Kullanm

Luxmetre, bir adet k detektr ve bu detektrden k iddetine bal olarak gelensinyali deerlendiripgsteren gvde ksmndanoluur. Bu detektr, genel olarakbir gne

pilidir. zerine den k iddetiyle orantl olarak gerilim reten bu elemann ucundaki

gerilim deeri bize k iddetini verir. Bir ortamn k iddeti llecei zaman ortamda


59/72

53

n eit olarak dalm olmasna dikkat edilir, luxmetrenin (Resim 7.1) detektr a dik

olacak ekilde tutularak lm yaplr. Oda ok geni veya k eit dalmamsa deiiknoktalardan llerek deerlendirme yaplmaldr.

Resim 7.1: Luxmetre


60/72

54

UYGULAMA FAALYETHerhangi bir ortamdaki k seviyesini ilgili l aletlerini kullanarak lnz.


Atlyenizin deiik yerlerinde k iddetilm yaparak fark gzleyiniz.

Cam kenar, kap ve kelerde lmyapnz.

Atlyenizin krokisi zerinde lmyaptnz noktalardaki k iddetideerlerini yaznz.

Aydnlk iddetine gre renklendiriniz.

UYGULAMA FAALYET


61/72

55

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorular cevaplaynz.

1. In dalgam yoksa parack m olduuna ait yaplan deneyleri syleyiniz.2. Lmenin tanmn yapnz.3. Candelann tanmn yapnz.4. Lxn tanmn yapnz.

DEERLENDRME


LME VE DEERLENDRME


62/72

56

RENME FAALYET8

Sesin etkilerini ve yaylmasn renecek, herhangi bir ortamdaki ses seviyesini ilgilil aletlerini kullanarak lebileceksiniz.

Sesin zellikleri hakknda fizik ders kitaplarndan ve internetten aratrmayapnz. Ses iddetinin lmne ne gibi yerlerde ihtiya duyulduunu aratrnz.

8. SES DDET LM

8.1. Sesin Tanm

Maddesel bir ortamda (kat, sv veya gaz) meydana gelen titreimler ses olarak

isimlendirilir.Ikta olduu gibi ses de oluan bu titreimlerin frekansna gre deiir. Bu deiik

frekanstaki sesler mzikte farkl notalar olarak isimlendirilir.nsan kula, kulak zar vastasyla bu ses titreimlerini hisseder ve beyinde duyma

olay gerekleir. Ikta belirli frekans aralndaki renkleri grebildiimiz gibi sesdalgalarn da belirli bir frekansa kadar duyabiliriz. Bunun daha stnde frekanslarduyamayz.

Ses, yaylmak iin mutlaka maddesel bir ortama ihtiya duyar. Yani bolukta sesyaylmaz. rnein, ay yzeyinde atmosfer olmadndan atom bombas patlamas bile olsahibir ses duyulmaz. Ses, iinde bulunduu ortamn younluuna gre deiik hzlardayaylr.

8.2. Ses Seviye Birimi

Ses, atmosferde yaylrken yaylma dorultusunda basn farkllklar oluturur. Sesiddeti bu basn farknn bykldr. Ses iddeti birimi belolarak ifade edilir. Bu byk

bir birim olduu iin 10 kat dk olan desibel (db)kullanlr.

RENME FAALYET8

ARATIRMA

AMA


63/72

57

8.3. Ses Seviye Birimlerinin Birbirine Dnm

Desibel logaritmik bir byklktr ve iki g arasndaki oran ifade eder. Ancakileriki snflarda greceiniz matematiksel ayrntlara imdilik girmeden desibel hakknda

bilmeniz gereken insan kula iin 0 30 db aras ksksesler, 30 60 db aras grltlsesler, 85 db den fazlas ise kulakta fiziksel hasarlar brakabilecek ses iddetidir. rnein,normal konuma iddeti 40 - 50 db civardr. Demir testeresi, kk makineler 60 - 80 dbcivarnda ses karr. Asfaltlar delen haval kompresrler ise 90 db deerindedir. Bu iddettesese uzun sre korumasz maruz kalmak kalc fiziksel hasarlara neden olabilir.

rnek:Bir demir testeresinin kard ses iddeti 70 desibel (db) dir. Bu testereninses iddeti ka beldir?

Bel=db/10=70/10=7 bel

8.4. Ses Seviyesi l Aletleri

Ses seviyesini len aletlere desibelmetre denir. Desibelmetre, ses iddetini alglamakiin bir mikrofon ve bu mikrofondan gelen sinyalleri deerlendirecek gvde ksmndanoluur. Mikrofondan gelen ses iddetiyle orantl elektrik sinyalini desibel cinsinedntrerek ekranna verir(Resim 8.1).

Resim 8.1: Desibelmetre


64/72

58

8.5. Ses Seviye l Aletinin Kullanm

Ses seviyesinin llme nedeni, insan kulan rahatsz edici istenmeyen sesdalgalarn lmek ve tedbir almak iindir. Bu rahatsz edici ses dalgalarna grlt denir.

Ses seviye l cihaz grltnn llecei mekna getirilerek ileme balanr. Snrdeerleri gz nne alnarak meknn deiik yerlerinde llen deerler kaydedilir. Maruziyet snr deeri 87 desibeldir. En yksek maruziyet etkin deeri 85 desibeldir.

En dk maruziyet deeri 80 desibeldir. Bu snrlara uyup uymad kontrol edilir.TSEnin 2607 numaral belgesinde grlt seviyeleri standart lleribelirtilmitir.


65/72

59

UYGULAMA FAALYETHerhangi bir ortamdaki ses seviyesini ilgili l aletlerini kullanarak lnz.

lem Basamaklar neriler Atlyenizde sabit iddette ses retiniz. Ses iddeti deimeyen bir mzikalar

ve ark aabilirsiniz.

Atlyenizin deiik yerlerinde ses iddetilm yaparak fark gzlemleyiniz.

Cam kenar, kap ve kelerde lmyapnz.

Atlyenizin krokisi zerinde lmyaptnz noktalardaki ses iddetideerlerini yaznz.

Ses iddetine gre krokiyirenklendiriniz.

UYGULAMA FAALYET


66/72

60

LME VE DEERLENDRMEAadaki sorular cevaplayz.

1. Sesin tanmn yapnz.2. Sesin yaylma hznn nelere bal olduunu yaznz.3. Desibelin tanmn yapnz.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevapverirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru iseModl Deerlendirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME


67/72

61

MODL DEERLENDRMEAada verilen cmlelerde bo braklan yerlere doru szckleri yaznz.1. Metrenin 10da birine denir.2. 75 milimetre . santimetredir.3. n, . birimidir.4. 1,2 kilogram .. gramdr.5. 300 kental .. tondur.6. Kenarlar 2 m ve 3 m uzunluundaki bir hal . m2 dir.7. Yarap 10 cm olan bir emberin alan cm2 dir.8. Bir genin alannn ls ... formlyle bulunur.9. Metrekp . birimidir.10.

Kenar lleri 3 m, 4 m ve ykseklii 2,5 m olan bir odann hacmi m

3

tr.

11. ap 30 cm olan bir basketbol topunun hacmi .. cm3 tr.12. Fahrenhayt ..birimidir.13. Kalori...birimidir.14. Kumpas ile ve..llebilir.15. Mikrometre ile llr.16. Birim zamanda alnan yola . denir.17. Dakikadaki dn saysna . denir.18. Devir len cihazlar ve . dur.19. Bir k kaynann ma gcne .. denir.20. Bir yzeydeki aydnlk lsne denir.21. Ses iddeti birimi . dir.

MODL DEERLENDRME


68/72

62

CEVAP ANAHTARLARIRENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI

1 2000 metre

2 3 dm

3 9,824 in

4 177,8 cm

5 erit metre

6 Lazerli mesafe ler

7 Tekerlek metre

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1. 886 cm2

2. 300 cm2

3. 17750 cm2

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

1. 0,48 m3

2. 65416,6 cm3

3. 31400 cm3

4. 0,0169 km3

5. 0,00418 m3

CEVAP ANAHTARLARI


69/72

63


1. 122 F, 323 K

2. 37,7 C, 310,7 K

3. 27 C, 80,6 F


1 59,9 mm

2 20,65 mm

3 15,9 mm

4 16,45 mm

5 8,9 mm

6 28,76 mm

7 32,4 mm

8 27,43 mm

9 31,26 mm

RENME FAALYET 6NIN CEVAP ANAHTARI

1 2248 km/h

2 37,3 km/h

3 1,12 saat

4 Takometre devri llecekmile temas etmelidir.

Stroboskopla temassz birlm yaplabilir.


70/72

64

RENME FAALYET 7NN CEVAP ANAHTARI

1 Young giriim deneyleri n dalgayapsnda olduunu, fotoelektrik etkiise tanecikli yapda olduunu gsterir.

2 Ik yayan bir kaynan birim zamandayayd k miktar lmendir.

3 Yaylan n belirli bir yne doruma iddeti candeladr.

4 Bir yzeye den toplam k

miktardr.


1 Maddesel bir ortamda meydana gelen

titreimler ses olarak isimlendirilir.2 Sesin yaylma hz tamamen ortamn

yapsna baldr. Sesin frekansna veya

iddetine bal deildir.3 Sesin atmosferde yaylrken iddetine

bal olarak meydana getirdii basnfarkllklarnn lsdr.


71/72

65

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1 Desimetre

2 7,5

3 Uzunluk

4 1200

5 30

6 6

7 314 cm2

8 (Taban Ykseklik) / 2

9 Hacim

10 30

11 14130 cm3

12 Scaklk

13 Enerji

14 ap ve derinlik

15 ap

16 Hz

17 Devir

18 Takometre, stroboskop

19 Lmen

20 Lx

21 Desibel


72/72

KAYNAKA ALACACI Mahmut, Elektrik lme Teknii ve Laboratuar, skenderun,

2004

BLANFORD R. E, K. S. THORNE, Applications of Classical Physics,California Institute of Technology, 2003.

BRUNEAU M, Fundamentals of Acoustics, ISTE, London, 2006. HADEMENOS G. J, Applied Physics, McGraw-Hill, New York, 2003. PARR E. A, Endstriyel Kontrol El Kitab, MEB yaynlar, stanbul, 1997 SERWAY R. A, Physics for Scientists and Engineers, Thomson,

New York, 2004.

KAYNAKA

fiziksel büyüklüklüklerin Ölçülmesi

Documents