fitofarmacija 2013

7/30/2019 Fitofarmacija 2013

1/16

1

Fitofarmacija je nauna disciplina koja prouava zatitu bilja, a prvenstvenohemijska sredstava za zatitu bilja (pesticide).

Fiton biljka

Farmakon - lijek, otrov, arobno sredstvo

Pesticidi

(lat. pestis = zaraza, boletina, kuga i cedere = ubiti) zajedniki naziv za svahemijska jedinjenja, organskog, neorganskog i prirodnog porjekla, koja se

primenjuju u poljoprivredi, umarstvu, veterinarstvu, prehrambenoj industriji ikomunalnoj higijeni radi suzbijanja fitopatogenih organizama, insekata, grinja,

nematoda, pueva, ptica, korovskih biljaka i drugih biolokih agenasa.

Fitofarmacija prouava:

oblike proizvodnje pesticida, fiziko hemijska svojstva pesticida,

kao i pesticidnih i nepesticidnih komponenti koje ulaze u

sastav preparata za zatitu bilja;

nain i mehanizam djelovanja insekticida na insekte,fungicida na mikroorganizme, herbicida na korove,

a pesticida uopte na gajene biljke, ovjeka, ivotinje;kompatibilnost pesticida;

ponaanje i razgradnju pesticida u zemljistu, vodi, vazduhu igajenim biljkama;

poslednje rokove primene pesticida, maksimalno dozvoljene koliine pesticida u poljoprivrednim

kulturama, ivotnim namimicama, djeijoj hrani, stonoj hrani,pijaoj vodi, vodi za navodnjavanje, povrinskim vodamavodotokova, vazduhu radnih prostorija atmosferskom vazduhu,

zemljitu;

radne karence za Ijude, karence za klanje stoke, fitotoksinost;uticaj pesticida na biocenozu.

Pesticidi se najvie koriste u:1

33 3

3poljoprivreda

umarstvo

vodoprivreda

stoarstvo i veterina

komunalna higijena

prehrambena industrija

90


2/16

2

milion

S obzirom na to da se pesticidi najvie koriste u poljoprivredi (90%), a samo po3% u umarstvu, vodoprivredi, stoarstvu i veterini i 1% u komunalnoj higijenioni se nazivaju sredstva za zatitu bilja.

Prema zakonu o sredstvima zatiti biljaSredstva za zatitu bilja su aktivne materije i preparati koji sadre jednu ilivie aktivnih materija date u obliku u kojem se isporuuju krajnjem korisniku,namijenjeni za:

zatitu bilja ili biljnih proizvoda od svih tetnih organizama ili zasprjeavanje dejstva takvih organizama osim ako takve materije ilipreparati nijesu drugaije definisani ovim zakonom;

vrenje uticaja na ivotne procese bilja, osim ishrane (npr. regulisanjerasta);

uvanje biljnih proizvoda, u mjeri u kojoj takve materije ili preparatinisu predmet propisa kojima se ureuju konzervansi;

unitavanje nepoeljnog bilja; ili unitavanje djelova bilja ili sprjeavanje nepoeljnog rasta bilja.

Aktivne materije su materije ili mikro-organizmi, ukljuujui viruse, koje imajuopte ili posebno dejstvo:

-protiv tetnih organizama ili-na bilje, biljne djelove ili biljne proizvode;

Preparati su smjee ili rastvori sastavljeni od dviju ili vie materija od kojih jenajmanje jedna aktivna materija, a namijenjeni su za upotrebu kao sredstva za

zatitu bilja;

Potronja pesticida u svijetu (milioni $) - 2003. godina

14000

12000

10000

8000

6000

4000

2000

0

Insekticidi Fungicidi Herbicidi Ostali


3/16

3

%

Globalna potronja pesticida u svijetu po regionima - 2003. godina35

30

25

20

15

10

5

0

Zapadna

Evropa

Sjeverna

Amerika

Latinska

Amerika

Istona

Azija

Istona

Evropa

Ostatak

svijeta

Korienje fungicida u Evropi

Korienje herbicida u Evropi


4/16

4

Korienje insekticida u Evropi

Porast broja stanovnika u svijetu.

Godina

Broj

stanovnika

u milionima

Prosjean godinjiprirataj u milionima

Porast miliona stanovnika

u vremenskom periodu u

godinama

1630.

1800.

1900.

1940.

1950.

1960.

1970.

2000.

400

900

1600

2000

2400

2900

3500

6500

3

7

10

40

50

60

100

-

170

70

50

13

10

8

5

-

Potrebe za poveanjem hrane su oko 35% godinje.

"Sada u svijetu ima vie gladnih ljudi nego u bilo kojem dosadanjemperiodu svijetske istorije, a njihov broj se stalno uveava" (FAO, 2004).

tete od tetoina, bolesti i korova u razliitim geografskim oblastima (%)

Geografska oblast tetone bolesti korovi Ukupno

Sjeverna i Centralna Amerika

Juna AmerikaEvropa

Afrika

Azija

Okeanija

9.4

10.0

5.1

13.0

20.7

7.0

11.3

15.2

13.1

12.9

11.3

12.6

8.0

7.8

6.87

15.7

11.3

8.3

28.7

33.0

25.0

41.6

43.3

27.9


5/16

5

U itavom svjetu smatra se da oko 67 000 vrsta tetnih organizama napadagajene biljke. Od tog broja oko 900 vrsta pripada insektima i grinjama, 50 000

vrsta patogenim mikroorganizmima i oko 8 000 vrsta korovskim biljkama

(1995).

Svjetski gubici prinosa razliitih kultura od tetocina, bolesti i korova u % odvrjednosti potencijalnog prinosa

Kultura Od tetocina Od bolesti Od korova Ukupno

Penica 5,0 9,1 9,8 23,9

Kukuruz 12,4 9,4 13,0 34,8

Pirina 26,7 8,9 10,8 46,4Proso 9,6 10,6 17,8 38,0

Krompir 6,5 21,8 4,0 32,3

erna repa 8,3 10,4 5,8 24,5eerna trska 20,1 19,2 15,7 55,0

Povre 8,7 10,1 8,9 27,7

Voe 7,8 12,6 3,0 23,4Citrusi 8,3 9,5 3,8 21,6

Vinova loza 3,2 23,4 10,1 36,7

U poveanju prinosa i proizvodnje hrane znaajnu ulogu ima:

-Genetika i selekcija-Mineralna ishrana-Zatita biljaka od prouzrokovaa biljnih bolesti, tetoina i korova.

INJENICE O PESTICIDIMA KOJE BI TREBALI ZNATI

Znaaj primjene pesticida ogleda se u sljedeim o stavkama:

1.ZatitaPesticidi su irok termin koji obuhvata sve hemijske supstance koje se koristeza zatitu biljaka, ivotinja i javnog zdravlja od insekata, bolesti, korova, idrugih tetnih organizama. Fungicidi, herbicidi, insekticidi, regulatori rasta,rodenticidi, akaricidi i dr. spadaju u kategoriju pesticida ili sredstava za zatitubilja.

2.Javno zdravljePesticidi uvaju javno zdravlje suzbijajui ili eliminiui prouzrokovae bolesti iposljedice nastale od njih. Oni smanjuju bolesti koje se prenose insektima kao

to su malarija, Lajmska bolest, virus zapadnog Nila i dr.

3.PotroaiBezbjednost pesticida za potroae i ivotnu sredinu se zasniva na rigoroznim

testovima odreenim za dobro definisane svrhe.


6/16

6

4.Poljoprivredni proizvoaiPesticidi poljoprivrednim proizvoaima omoguavaju poveanje prinosaimeu 20-50% i predstavljaju vano i neophodno sredstvo za odrivuproizvodnju visokokvalitetne hrane za ovjeka i hrane za ishranu stoke.

5.ProduktivnostPesticidi su osnova za postizanje visokih ekonomskih dobiti u modernoj

poljoprivrednoj proizvodnji. U odsustvu pesticida , visokokvalitetno sjeme ili

sadni materijal, ubrivo i sistemi za navodnjavanje ne mogu dovesti dooekivanog prinosa.

6.ivotna sredinaPesticidi omoguavaju poljoprivrednim proizvoaima poveanje prinosa uzmanju primjenu mehanizacije odnosno obrade zemljita. Ovo utie na

stabilizovanje postojeih zemljinih resursa, smanjenja erozije i sl. Koriste se iu suzbijanju invanzivnih vrsta korova.

7.SigurnostIstraivanje, razvoj i registracija pesticida kota izmeu US$150 to 200milliona. Samo jedana od 20 000 hemikalija izie iz laboratorija i nae se napolju gdje je koristi poljoprivredni proizvoa. Pesticidi spadaju spadaju unajrigoroznije regulisane hemikalije na svijetu i registracioni proces osigurava

da se njihova bezbjednost redovno postie na bazi najnovijih naunih

dostignua.

8.Bolja ishrana i poveanje proizvodnje hranePesticidi osiguravaju da korisnici imaju pristup hrani koja je zdravstveno

ispravna, koja sadri sve neophodne hranljive materije i koje je mnogo lakedoi nego u prolosti. Utiu na smanjenje neuhranjenosti i gladi.

PREDNOSTI PRIMJENE PESTICIDA

Pravilna i pravovremena primjena, kao i odgovarajui izbor preparata,obezbjeuju:-sigurnu zatitu od tetnih organizama,-visoke prinose,-zdrav usev,-visok kvalitativni sastav,-optimalnu nutritivnu vrijednost poljoprivrednih proizvoda iivotnih namimica,

-utedu u radnoj snazi pri obradi zemljita i kulture, boljuouvanost tokom skladitenja.


7/16

7

NEELJENE POSLJEDICE PRIMJENE PESTICIDA !!!Iako se pesticidi ne primenjuju u velikim koliinama (u poreenju s mineralnimubrivima ili gorivima), kao zagaivai ivotne sredine oni zauzimaju posebnomijesto. Svuda su prisutni, a mnogi od njih su visoko perzistentni (imaju

sposobnost zadravanja u zemljitu i ivotnoj sredini), imaju sposobnostnagomilavanja posebno u masnom tkivu ljudi i ivotinja, a lancem ishrane ovekoliine se potenciraju.

Neeljene posljedice su:

kod biljaka:

Prisustvo ostataka pesticida, fitotoksinost (sposobnost izazivanja oteenja,usporenog rasta ili uginua biljaka), promene sastava biljaka (sadrajamineralnih i hranljivih materija, ulja, belanevina, eterinih ulja, vitamina,

nitrata), promjene zastupljenosti pojedinih korova, otpomost korova premaherbicidima, mikroorganizama prema fungicidima, tetnih insekata premainsekticidima (pojava rezistentnosti);

kod ivotinja:Prisustvo ostataka pesticida u masnom tkivu i organima, poviena smrtnostizvesne divljai, smanjena otpomost prema bolestima, skraenje ivotnogciklusa, smanjena oplodna sposobnost (fertilnost), snienje (redukcija)brojnosti pojedinih vrsta u tretiranom podruju, izmjena ponaanja, promjena

rasta, pojava sekundamih tetoina i drugo;

u hrani:

Prisustvo ostataka pesticida, naroito u ivotnim namimicama ivotinjskogporijekla, izmjena kvalitativnog i kvantitativnog sastava, izmjena

organoleptickih svojstava (boja, izgled, miris, ukus);

u vodi:

Zagadenost povrinskih i podzemnih voda pesticidima i njihovim razgradnimproizvodima; izmena boje, mirisa, ukusa, pojava zamuenosti, izmena kiselosti idrugih biolokih i hemijskih pokazatelja ispravnosti i kvaliteta vode; pomorribe, snienje sadraja kiseonika i drugo;

u zemljitu:Prisustvo ostataka pesticida zaostalih od prethodnih godina, koji mogu da

izazovu snienje prinosa naredne kulture (herbicidi) ili nagomilavanje ostatakau gajenim kulturama, naroito u korjenastokrtolastom povru (insekticidi);

kod oveka: Prisustvo ostataka pesticida u masnom tkivu, organima i krvi;

izluivanje pesticida majinim mlekom; smanjena otpomost prema bolestima;


8/16

8

pojave alergija, nepovoljni efekti na reprodukcione sposobnosti, nepovoljni

efekti na fiziki i psihiki razvoj novoroenadi majki izloenih djelovanjupesticida; uticaj na ponaanje, neuroloke i psihike smetnje; bolesti bubrega,jetre i krvotvomih organa, naroito su izrazeni prilikom profesionalne

izlozenosti (ekspozicije) osoba koje direktno rade s pesticidima u proizvodnji,prometu, prodaji, primeni u polju i skladitima; indirektno i u manjoj mjeri(intenzitetu) je izloeno cjelokupno stanovnistvo preko hrane koja sadriostatke pesticida, pijui vodu i pia i udiui vazduh zagaen ostacimapesticida.

Pored svega navedenog, broj aktivnih materija i preparata u svetu i kod nas

raste, a razlozi su viestruki:

Agronomski - da se rijee problemi koji do sada nisu bili savladani.

Pojava novih i/ili rezistentnih tetoina, glodara, mikroorganizama ili korova.Zahtev za specificnim delovanjem ili veom selektivnou, uz ciljanu otrovnost iouvanost predatora i korisnih organizama.Potrebe zamjene profilaktickih za kurativna sredstva (prvenstveno fungicida)

da bi se izbjegli nepotrebni izdaci uestalih tretiranja i ouvala ivotna sredina.Toksikoloki zahtjevi - zamjena visoko otrovnih, sporo razgradivih(prvenstveno insekticida) za manje otrovna, koja se bre razgrauju i nenagomilavaju u tkivima i organima.

Genotoksikoloki zahtevi - primenjivani pesticidi ne bi smeli biti mutageni,

teratogeni, karcinogeni, niti imati negativan uticaj na reprodukciju.Ekotoksikoloki zahtevi - da pesticidi ne pokazuju nepovoljne efekte iliotrovnost za neciljane organizme (ribe, pele i druge korisne insekte, divlja,korisnu mikrofloru); biogenost zemljita i ivotnu sredinu uopte.

ISTORIJA RAZVOJA PESTICIDA

Pesticidi nisu savremeni izum, imaju dugu istoriju u suzbijanju tetoina ibolesti u poljoprivredi. Sumerci su 2500 p.n.e. koristili jedinjenja sumpora za

suzbijanje insekata.

U predbiblisko doba Kinezi i Egipani su koristili insekticide formulisane izbiljaka i ulja za tretiranje sjemena i uskladitenih itarica. Kinezi su takoekoristili razliite prirodne organske supstance u cilju zatite od insekata,mieva i ptica, dok su neorganska jedinjenja arsena koriena u suzbijanjuljudskih vai.

Grki i Rimski pisci Aristotel, Homer i Kato opisivali su vrste fumigacije,korienje ulja za tretitanje i sumpornih masti koje su koristili poljoprvrevnici,a Plinije preporuuje upotrebu arsena kao insekticida.

Kinezi su 300-ih godina p.n.e. koristili prirodne neprijatelje u suzbijanju


9/16

9

insekata. Oni su upotreblavali mrave na citrusima da bi smanjili populaciju

tetnih insekata.U prvom vijeku nove ere Plinije stariji govori o suzbijanju bolesti penice. Onpreporuuje potapanje sjemena penice u maslininu kominu.

Nekoliko razvojnih ciklusa u zatiti od insekata zabiljeeno je u srednjem vijeku(od kraja Rimskog Carstva pa do 1000. godine). 1101. godine Kinezi su otkrili

upotrebu sapuna u suzbijanju insekata.

Meutim, prirodni pesticidi nisu se primjenjivali sve do poljoprivrednerevolucije u XVII i XVIII vijeku u Evropi. U ovom periodu korieni su ekstraktiduvana (nikotin) i drugih biljaka. Ovo je praeno otkriem arsenika (kraj 17.vijeka), merkur oksida tokom ranih godina 18. vijeka koji se koristio u zatitidrveta i fungicidnih osobina bakarnog sulfata poetkom 19. vijeka (1807) koji

se poeo koristiti za suzbijanje glavnice penice (Tilletia tritici).

Razvojem poljoprivrede tokom 18. vijeka utvren je znaaj sume temperaturau opisivanju fenologije insekata. Ovo je imalo znaaja u predvianju pojaveinsekata i njihovog suzbijanja.

U 18. i 19. vijeku za suzbijanje korova preporuivan je otpadak iz topionica, a1896. god. u Francuskoj, Njemakoj i Americi otkriveno je dejstvo sulfata bakrana dikotiledone korove. U Francuskoj (ampanj) je sluajno otkriveno da

Bordovska orba unitava korovsku vrstu Avena silvatica (divlji ovas) ali ne ipenicu sa kojom je bila pomjeana. Godine 1897. poela je upotrebasumporne kiseline i sulfatnog gvoa u zatiti strnih ita od korova.Sredinom 19. vijeka otkriveni su rotenon (1895. god.) iz korjena tropskih biljke

Derris i piretrini iz cijetova biljke Hrizantemum, a oni su praeni brzimrazvojem i upotrebom neorganskih jedinjenja, naroito arsena.Parisko zeleno (bakar arsenite) prvi put je upotrebljeno 1867, i kao takav se

upotrebljava u prvom dijelu 20. vijeka.

Bordovska orba (bakarni sulfat i kre)je otkrivena 1882. god. i pokazala jeefikasnost prema plamenjai. Ovo dejstvo je sluajno otkriveno jer jevinogradar u Francuskoj tretirao lozu koja se nalazila blizu puta sa ciljem da je

zatiti od krae i primjetio je da ta loza nema ovog oboljenja. Nedugo zatimutvreno je da je efikasna i u suzbijanju plamenjae krompira.Poetkom 20. vijeka poelo se sa primjenom arsenit natrijuma i kuhinjske soliza odstranjivanje korova iz kanala i tako je poela praksa soljenja zemljitada bi se sprijeilo irenje korova.U prvom dijelu XX vijeka uvean je broj derivata arsena, cianida. Vei dio jeiroko upotrebljavan za suzbijanje bolesti i tetoina. Kalcijum arsenit je

zamjenio Parisko zeleno, i imao je iroku primjenu u ovom periodu. On je


10/16

10

izazvao prilinu javnu zabrinutost zbog rezidua koje su se nalazile u vou ipovru.1932 patentiran je DNOC (dinitroortokrezol) koji je imao primjenu u strnim

itima kao herbicid. Pored ovog svojstva imao je veoma jako fungicidno i

insekticidno djelovanje.Zbog ove toksinosti i rezidua tokom 30-ih godina XX vijeka poelo se sa eromsintetikih organskih proizvoda. Prije svega insekticida DDT (dihlor-difenil-trihloretan) koga je otkrio Paul Muller 1939 i koji je za ovo otkrie dobioNobelovu nagradu. Prvi put je proizveden 1943, u poetku bio je dragocijen upreventivi irenja tifusa i u suzbijanju komarca malariara. Muller je dobionobelovu nagradu za medicinu 1948. god. za dobrobit koju je DDT uinioovjeanstvu tokom II svijetsog rata. Kada je utvreno da ovaj organohlorniinsekticid perzistira i bioakumulira u ivotnoj sredini, okarakterisan je kao optizagaivaivotne sredine. Zabrana primjene u poljoprivredi je uvedena 1972.

godine uz ogranienu primjenu u drugim oblastima.

-Jedinjenje sintetizovano 1873. god. u Njemakoj ali nisu otkrivena njegovainsekticidna svojstva.

-Tokom drugog svjetskog rata korien je za suzbijanje ektoparazita ljudi -ljudske vai koje prenose tifus pjegavac-za suzbijanje komarca malariara (Anopheles vrste)-Veoma perzistentan pesticid. Bioloki poluvijek razgradnje je 2,8 godina, aza95% potrebno je 30 godina.

-ivotinje: reproduktivna toksinost, rak, imuni i reproduktivni sistem-Ljudi: rak, defekti kod roenja, problem plodnosti, poveana osjetljivost nabolesti i ak smanjenje inteligencije

-Najugroeniji su fetus i bebe kada su izloene kroz placentu, majino mlijeko idruge

Smatralo se da nije toksian prema ljudima i ivotinjamaKoristio se protiv niza najznaajnijih tetoina u poljoprivredi, umarstvu,skladine tetoine, komunalnoj higijeni.


11/16

11

Naslovi iz novina o ponovnom uvodenju DDT-a u upotrebu u zemljama

Afrike (problem sa malariom u Africi)

Banned pesticide backed for malaria control

W orld Health Organisation urges DDT's reintroduction

Environmentalists warn of long-term cancer concerns

Sarah Boseley, health editor

Saturday September 16, 2006

The Guardian

DDT, a pesticide banned in the developed world, should

be used to spray houses in all countries where people

suffer from malaria, the W orld Health Organisation said

yesterday, 30 years after it phased the practice out.

Friday, 15 September 2006,15:37 GMT 16:37 UK

WHO backs DDT for malaria controlThe World Health Organization (WHO) has

reversed a 30-year policy by endorsing

the use of DDT for malaria control.

The chemical is sprayed inside houses to kill

malaria-carrying mosquitoes.

DDT has been banned globally for every use

except fighting disease because of its

environmental impacts and fears for

human health.

WHO Urges Use of DDT in Africa

Call for Applications of Pesticide Changes 30-

Year Policy

By David BrownWashington Post Staff Writer

Saturday, September 16, 2006; Page A09

The World Health Organization reversed a 30-

year-old policy yesterday and declared its support

for indoor use of the pesticide DDT to control

mosquitoes in regions where malaria is a major

health problem.

Malaria, carried by the

mosquito, kills more than a

million each year

W.H.O. Supports Wider Use of DDT vs. Malaria

Published: September 16, 2006

WASHINGTON, Sept. 15 The W orld Health Organization

on Friday forcefully endorsed wider use of the insecticide

DDT across Africa to exterminate and repel the mosquitoes

that cause malaria. The disease kills more than a million

people a year, 800,000 of them young children in Africa.

DDT presents no health risk when used properly

Anarfi Asamoa-Baah, W HO assistant director-general for

HIV/AIDS, TB and Malaria.

Period znaajnijeg razvoja fungicida poeo je 1934. godine i trajao je oko 30ak

godina. Ovaj period je poeo otkriem organskih sintetikih fungicida.Najprije su otkriveni ditiokarbamati.

U Americi je 1944. god. je pronaen hormonski preparat 2,4-D, a u EngleskojMCPA. Prvi formulisani herbicid je napravljen 1945. god. na bazi 2,4-D koji je

primjenjivan u strnim itima.

Novo razdoblje u razvoju fungicida poelo je 1966. godine kada su otkriveniorganski fungicidi koji imaju specifino dejstvo, koji mogu da se apsorbuju ubiljku gdje se translocira u sve djelove i koji mogu da zatite biljku od ve

nastale infekcije. Ovi su nazvani sistemini fungicidi.(karboksin, oksikarboksin, benomil i dr., zatim antibiotici).

Preeni put u zatiti bilja se djeli na tri etape (Me Nell Jeremy, 1983)Period optimizma (1944 do 1962)

Primjenjuje se veliki broj pesticida koji imaju iroku upotrebu i veliki je uspjehu suzbijanju.

Period skepticizma (1962 do 1976)

Dolazi do uoavanja negativnih posljedica primjene pesticida.


12/16

12

Period integralne zatite bilja (od 1976)Vodi se rauna o pragu tetnosti, korisnim organizmima i primjenjuju seintegralne mjere zatite.

Meunarodna organizacija za bioloku borbu (OILB) preeni put u zatiti biljarazvrstava u pet faza:Etapa slijepe zatite (1946 1954)Od pesticida se traila samo efikasnostEtapa savjetodavne hemijske zatite (1955 1966)Izbor pesticida se preputao preporukama prognozne slubeEtapa dirigovane zatite (1967 1974)Uzima se u obzir prag tetnosti

Etapa integralne zatite bilja (1975 1978)Dolazi do primjene agrotehnikih i biolokih mjera borbe uz minimalno

smanjenje primjene pesticidaEtapa integralne proizvodnje (od 1979)

Skladnu primjenu svih prethodnih etapa uz angaovanje veeg brojastrunjaka iz raznih oblasti

INTEGRALNE MJERE ZATITE

AGROTEHNIKE MJERE

Nain obrade zemljita i navodnjavanje Uklanjanje i unitavanje otpadaka Mehaniko unitavanje tetnih organizama Vrijeme sjetve ili sadnje plodored

BIOLOKE MJERE ZATITE

Mikrobioloki i viroloki parazitoidi Dejstvo prirodnih neprijatelja i insekata predatora Sterilizacija insekata

HEMIJSKE MJERE ZATITE

Primjena sredstava za zatitu biljaKLASIFIKACIJA PESTICIDA

Klasifikacija pesticida prema biolokoj aktivnosti:

1. Insekticidi (insecta-insekti) - hemijska sredstva koja se primenjuju zasuzbijanje tetnih insekata i vektora prenosioca prouzrokovaa bolestibiljaka, insekata, ptica, ljudi;


13/16

13

2. Akaricidi - hemijska sredstva koja se primjenjuju za suzbijanje tetnih grinja(Acarina) i onih koji parazitiraju ivotinje;

3. Nematocidi- hemijska sredstva koja se primenjuju za suzbijanje tetnihnematoda (valjkastih glista) (Nematoda);

4. Rodenticidi - hemijska sredstva koja se primenjuju za suzbijanje glodara(Rodentia), kao tetoina ili vektora (prenosioca) bolesti ivotinja i ljudi.

5. Limacidi (moluscidi), sredstva namenjena za suzbijanje tetnih pueva.6. Puevi bez ljuture - puevi golai-Limax i sa ljusturom-Helix, te akvatine i

amfibijske vrste pueva znaajne za humanu i veterinarsku medicinu)

7. Korvicidi ili avicidi - sredstva namenjena za suzbijanje tetnih ptica(Corvus-vrana, Aves-ptice)

8. Fungicidi - sredstva za suzbijanje fitopatogenih i saprofitnih gljiva,prouzrokovaa oboljenja gajenih biljaka ili uskladitenih biljnihproizvoda

9. Baktericidi - sredstva za suzbijanje prouzrokovaa bakterijskih oboljenjagajenih biljaka,

10.Herbicidi - sredstva koja se primenjuju za suzbijanje ili unitavanje korova,zeljastih i drvenastih korova, parazitnih cvjetnica i drugih biljaka, koje

rastu na neeljenim mjestima.

11.Fiziotropi ili regulatori rasta biljaka - utiu na metabolizam gajenih biljakaubrzavanjem, usporavanjem ili modifikovanjem pojedinih fiziolokihprocesa (stimulatori, inhibitori, retardanti)

Sprjeavanje klijanja crnog luka u skladitima Zaustavlja porast zaperaka kod duvana

12.Atraktanti - sredstva koja privlae izvesne tetoine, te se primenjuju zaprimamljivanje odredenih organizama, na primjer, za odlaganje jaja,

ishranu ili privlaenje suprotnog pola, radi suzbijanja tetnih vrstainsekata (feromoni)

13.Repelenti ili repulzivna sredstva - sredstva koja odbijaju izvjesne tetoine(insekte, ptice, glodare), te se primenjuju za zatitu Ijudi, stoke ili biljnihproizvoda od njihovog napada,

14.Antibiotici proizvodi metabolizma ivih organizama, ili proizvodi sinteza,koji djeluju antagonistiki na neke mikroorganizme, prouzrokovaeoboljenja biljaka, ivotinja ili Ijudi.


14/16

14

Insekticidi prema podruju primjene mogu da se podjele na:

poljoprivredne, veterinarske (za suzbijanje ektoparazita - spoljnih insekata, koji

parazitiraju ivotinje)

u komunalnoj higijeni insekticidi za suzbijanje insekatavektora humanih oboljenja skladine insekticide.

Poljoprivredni insekticidi zatim mogu da se podjele prema nainu primjene: insekticidi za folijarnu primjenu - koji mogu da se usvoje putem

nadzemnih djelova biljke.

zemljini insekticidi - koji se usvajaju posredstvom korjenovogsistema.

Prema nainu unoenja u organizam insekticid moe biti:

kontaktni - koji djeluje na mjestu dodira odnosno, kontakta s insektomili biljkom (piretroidi, organofosfatine svi , zimska ulja i dr.)

utrobni ili digestivni - insekticidi koji nakon dospjevanja u probavneorgane (insekta, ivotinje ili oveka) manifestuju svoje djelovanje.

gasoviti, inhalacioni ili fumigantni - insekticid koji deluje svojomgasovitom fazom nakon udisanja. To su visokootrovna jedinjenja (metil-

bromid, cijanovodonik, fosfor-vodonik), visoko isparljiva i rad s ovim

sredstvima je naroito opasan u ljetnjem periodu i zatvorenomprostoru.

sistemini insekticid - (a takoe i sistemini fungicid ili herbicid) imasposobnost prodora u kutikulu insekta, odnosno da se usvoji i

translocira floemom ili ksilemom, te primenjen folijamo nalazie se ukorenu, a primenjen i usvojen putem podzemnih djelova biljke nalaziese u nadzemnim delovima. Ovi sistemini pesticidi nakon translokacijemogu biti prisutni u originalnom, ishodnom obliku ili se metaboliu, ametaboliti su iste toksinosti ili toksiniji od ishodne supstance

(insekticidi iz grupe demetona, aldikarba; fungicid benomil, herbiciditriazini i hlorfenoksi karbonske kiseline).

Veliki broj novih pesticida posjeduje polivalentnost, tj. djelovanje je na insekte

istovremeno i digestivno i kontaktno, a u nekim sluajevima ak i inhalaciono.

Izvjesne podjele imaju za osnovu razvojni stadijum tetoine, te se insekticidigrupiu na:

ovicide (za suzbijanje insekata u stadijumu jaja), larvicide (insekti za suzbijanje insekata u stadijumu larvi) adulticidi (za suzbijanje tetoina u stadijumu imaga).


15/16

15

Pojedine kategorije pesticida dobile su nazive prema grupama tetoina iliparazita za ije suzbijanje se primjenjuju.meu insekticidima:

aficide - sredstva namjenjena za suzbijanje lisnih vai, formicidi - (sredstva za suzbijanje mrava)

Pojedine kategorije pesticida dobile su nazive prema grupama tetoina iliparazita za ije suzbijanje se primjenjuju.meu rodenticidima:

raticidi (sredstva namjenjena za suzbijanje pacova /Rattus), muricidi (sredstva namjenjena za suzbijanje mieva /Muridae),

Pojedine kategorije pesticida dobile su nazive prema grupama tetoina iliparazita za ije suzbijanje se primenjuju.meu fungicidima:

Tileticidi (koji se primjenjuju za suzbijanje gljiva, prouzrokovaaglavnice - Tilletia spp. strnih ita),

Venturicidi fungicidi koji se primjenjuju za suzbijanje gljivaprouzrokovaa aave krastavosti jabuka i kruaka (Venturia spp.), itd.

Botricidi fungicidi koji se primjenjuju za suzbijanje gljiva prouzrokovaatrulei (Botrytis sp.)

Herbicidi se djele:

a. prema vremenu upotrebe:- primjena prije sjetve, ili sadnje,- poslije sjetve (sadnje), a prije nicanja korova- i poslije nicanja korova, poslije presaivanja ili poslije razreivanja

gajene biljke.

b. prema nainu usvajanja:- herbicidi koji se usvajaju korjenovim sistemom iz tretiranog zemljita

(zemljini herbicidi),- i herbicidi koji djeluju na nadzemne djelove (folijarni herbicidi);c. prema nainu djelovanja:- na kontaktne,- translokacione- rezidualne (perzistentne);d. prema selektivnosti:- neselektivne ili totalne- i selektivne (za kukuruz, za penicu i dr);


16/16

16

e. prema perzistentnosti- lako razgradive,- umjereno stabilne-

i izrazito stabilne u zemljitu.

fitofarmacija 2013

Documents