finansiski izve[tai i izve[taj na nezavisnite revizori 2008 m.pdf · centralna kooperativna banka...

Finansiski Izve[tai i

Izve[taj na nezavisnite revizori

Centralna kooperativna banka AD, Skopje

31 dekemvri 2008 godina


Sodr`ina

strana

Izve[taj na nezavisnite revizori 1

Bilans na uspeh 3

Bilans na sostojba 4

Izve[taj za promenite vo kapitalot 5

Izve[taj za pari~nite tekovi 6

Bele[ki kon finansiskite izve[tai 7

Grant Thornton DOO M.H.Jasmin 52 v-1/7 1000 Skopje Macedonia

T +389 (2) 3214 700 F +389 (2) 3214 710 www.grant-thornton.com.mk

Chartered Accountants Macedonian member firm of Grant Thornton International Ltd

Izve[taj na nezavisnite revizori

Do Rakovodstvoto i akcionerite na


Nie izvr[ivme revizija na pridru`nite finansiski izve[tai na Centralna kooperativna banka AD, Skopje ("Bankata") sostaveni od Bilans na sostojba na den 31 dekemvri 2008, i Bilans na uspeh, Izve[taj za promenite vo kapitalot i Izve[taj za pari~nite tekovi za godinata [to toga[ zavr[i, kako i pregled na zna~ajnite smetkovodstveni politiki i drugi objasnuva~ki bele[ki, vklu~eni na stranite 3 do 41.

Odgovornost na Rakovodstvoto za finansiskite izve[tai

Rakovodstvoto e odgovorno za izgotvuvawe i objektivno prezentirawe na ovie finansiski izve[tai soglasno Me\unarodnite Standardi za Finansisko Izvestuvawe. Ovaa odgovornost vklu~uva: kreirawe, implementirawe i odrùvawe na vnatre[na kontrola relevantna za izgotvuvawe i objektivno prezentirawe na takvi finansiski izve[tai koi ne sodràt materijalno zna~ajni gre[ki kako rezultat na izmama ili gre[ka; izbor i primena na soodvetni smetkovodstveni politiki i donesuvawe na razumni smetkovodstveni procenki soodvetni na okolnostite.

Odgovornost na revizorot

Na[a odgovornost e da dademe mislewe za ovie finansiski izve[tai vrz osnova na izvr[enata revizija. Nie ja izvr[ivme revizijata vo soglasnost so Me\unarodnite standardi za revizija. Tie standardi baraat na[a usoglasenost so eti~kite barawa, kako i toa revizijata da ja planirame i izvr[uvame na na~in koj ]e ni ovozmoì da stekneme razumno uveruvawe deka finansiskite izve[tai ne sodràt materijalno zna~ajni gre[ki. Revizijata vklu~uva sproveduvawe na proceduri so cel steknuvawe revizorski dokazi za iznosite i objavuvawata vo finansiskite izve[tai. Izbranite proceduri zavisat od procenkata na revizorot, i istite vklu~uvaat procenka na rizicite od postoewe na materijalno zna~ajni gre[ki vo finansiskite izve[tai, bilo poradi izmama ili gre[ka.

Centralna kooperativna banka AD, Skopje Finansiski izve[tai 31 dekemvri 2008

Pridru`nite bele[ki se sostaven del na ovie finansiski izve[tai

3

Bilans na uspeh

(000 mkd)

Godina [to zavr[uva na 31 dekemvri

Bele[ki 2008 2007 Prihodi od kamata 84,999 58,594 Rashodi za kamata (20,036) (16,688) Neto prihodi od kamati 5 64,963 41,906 Prihodi od provizii i nadomesti 22,125 31,577 Rashodi za provizii i nadomesti (7,209) (5,515) Neto prihodi od nadomesti i provizii 6 14,916 26,062 Neto prihodi od kursni razliki 7 1,789 2,643 Ostanati prihodi od dejnosta 8 20,183 14,502 Rashodi od o[tetuvawe, neto 9 (4,787) (11,263) Tro[oci za vrabotenite 10 (40,307) (33,752) Amortizacija 11 (17,095) - Ostanati rashodi od dejnosta 12 (34,016) (48,357) Dobivka/(zaguba) pred odano~uvawe 5,646 (8,259) Danok od dobivka 13 - - Dobivka/(zaguba) za godinata 5,646 (8,259) Dobivka za imatelite na obi~ni akcii 5,646 - Zarabotka po akcija (vo Denari) 28 22 -



5

Izve[taj za promenite vo kapitalot

Akcioners

kikapital

Ostanati rezervi

Revalorizacioni

rezervi (Akumulir.

zaguba) Vkupno Na 01 januari 2007 godina 600,522 7,526 - (45,414) 562,634(Zaguba) za godinata - - - (8,259) (8,259)Efekt od revalorizacija na nedvi`nosti i oprema - - 13,996 - 13,996Raspored na dobivka ostvarena vo prethodni godini - 1,869 - (1,869) -Na 31 dekemvri 2007 godina 600,522 9,395 13,996 (55,542) 568,371 Na 01 januari 2008 godina 600,522 9,395 13,996 (55,542) 568,371Zgolemuvawe na akcionerski kapital 244,674 - - - 244,674Dobivka za godinata - - - 5,646 5,646Na 31 dekemvri 2008 godina 845,196 9,395 13,996 (49,896) 818,691



6

Izve[taj za pari~nite tekovi

Vo MKD iljadi Bele[ki Za godinata [to zavr[uva na 31 dekemvri 2008 2007Delovni aktivnosti Dobivka pred odano~uvawe 5,646 (8,259)Usoglasuvawe za: Amortizacija 17,095 -Rashod od o[tetuvawe, neto 4,787 11,263Prihodi od dividendi (9,533) (921)Prihodi od kapitalizacija na dividendi - (2,901)Zaguba od trans. so hartii od vred. raspolo`. za prod. - 2,471Zaguba od prod. na prez. sred. vrz osnova na nenapl. pob. 214 5,090Zaguba od prod. na nedvi`. i oprema, i nemater. sred. 1,560 698Zaguba od procenka i otpis na prez. sred. vrz osnova na nenapl. pob. - 10,756Prihodi od kamati (84,999) (58,594)Rashodi po kamati 20,036 16,688Prihodi od provizii i nadomesti (22,125) (31,577)Rashodi od provizii i nadomesti 7,209 5,515(Zaguba) pred promenite vo obrt.kapital (60,110) (49,771) Promeni vo obrtniot kapital Krediti i pobaruvawa od banki 80,030 (73,370)Krediti i pobaruvawa od komitenti 47,542 49,584Prez. sred. vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa (6,732) 41,481Ostanati sredstva (14,707) 1,569Depoziti na banki (28,281) 27,916Depoziti na komitenti 171,298 263,006Ostanati obvrski 2,619 (5,416)Dobivka po promenite vo obrtniot kapital 191,659 254,999 Prilivi po kamati 86,468 62,644Odlivi po kamati (19,478) (16,307)Prilivi po provizii i nadomesti 22,644 31,450Odlivi po provizii i nadomesti (7,224) (5,513)Platen danok na dobivka (385) - 273,684 327,273Investicioni aktivnosti (Nabavka) na nedvi`nosti i oprema i nemat. sredstva (6,744) (2,385)Proda`ba na hartii od vrednost raspol. za proda`ba - 34,941Prilivi od dividendi 9,533 921 2,789 33,477Finansiski aktivnosti Zgolemuvawe na akcionerski kapital 244,674 -Otplata na krediti (831) 4,429 243,843 4,429Promena na rezerviraweto poradi o[tetuvawe (4,347) (1,191) Neto promeni na par.sredstva i ekvivalenti 515,969 363,988Pari~ni sredstva i ekvivalenti na po~etok 14 623,821 259,833Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti na kraj 14 1,139,790 623,821


7

Bele[ki kon finansiskite izve[tai

1 Op[ti informacii Centralna kooperativna banka AD, Skopje (vo ponatamo[niot tekst "Bankata") e Akcionersko Dru[tvo osnovano vo Republika Makedonija. Adresata na nejzinoto registrirano sedi[te e: Nacionalna arena Filip Vtori Makedonski bb, Skopje, Republika Makedonija. Bankata e ovlastena od Narodna Banka na Republika Makedonija za vr[ewe na platen promet, kreditni i depozitni aktivnosti vo zemjata i stranstvo. Vkupniot broj na vraboteni na Bankata na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina iznesuva 93 odnosno 65 vraboteni, soodvetno. 2 Smetkovodstveni politiki Vo prodolènie se prikaàni osnovnite smetkovodstveni politiki upotrebeni pri podgotovkata na ovie finansiski izve[tai. Ovie politiki se konzistentno primeneti na site prikaàni godini, osven dokolku ne e poinaku navedeno.

2.1 Osnova za podgotovka Ovie finansiski izve[tai se podgotveni vo soglasnost so Me\unarodnite Standardi za Finansisko Izvestuvawe (MSFI). Finansiskite izve[tai se podgotveni so primena na osnovite za merewe specificirani vo MSFI za sekoj poedine~en vid na sredstvo, obvrska, prihod i rashod. Osnovite za nivno merewe se detalno opi[ani vo prodolènie na ovaa Bele[ka.

Podgotovkata na ovie finansiski izve[tai vo soglasnost so MSFI bara upotreba na odredeni kriti~ni smetkovodstveni procenki. Taa isto taka bara rakovodstvoto na Bankata da upotrebuva svoi procenki vo procesot na primena na smetkovodstvenite politiki. Podra~jata [to vklu~uvaat povisok stepen na procenka ili kompleksnost, ili podra~jata vo koi pretpostavkite i procenkite se zna~ajni za finansiskite izve[tai, se obelodeneti vo Bele[ka 4: Zna~ajni smetkovodstveni procenki.

Finansiskite izve[tai se podgotveni so sostojba na i za godinite [to zavr[uvaat na 31 dekemvri 2008 i 2007. Tekovnite i sporedbenite podatoci prikaàni vo ovie finansiski izve[tai se izrazeni vo iljadi Denari. Onamu kade [to e neophodno, prezentacijata na sporedbenite podatoci e prilagodena soglasno promenite vo prezentacijata vo tekovnata godina.

Centralna kooperativna banka A.D., Skopje

Bele[ki kon finansiskite izve[tai (prodolùva) Smetkovodstveni politiki (prodolùva)

8

Osnova za podgotovka (prodolùva) a) Tolkuvawa koi stapuvaat vo sila vo 2008 godina KTMSFI 11 - MSFI 2 – Transakcii so sopstveni akcii i akcii

na grupacijata, dava nasoki vo vrska so toa dali transakciite so akcii koi vklu~uvaat sopstveni akcii ili vklu~uvaat grupacii (na primer, opcii na akcii na mati~no dru[tvo) treba da se evidentiraat kako transakcii na pla]awa so akcii od kapital ili gotovina vo oddelnite izve[tai na mati~noto dru[tvo i grupacijata. Ova tolkuvawe nema efekt na finansiskite izve[tai na Bankata.

KTMSFI 12 - Uslu`ni koncesionerski dogovori, se odnesuva na

dogovorni anga`mani so koi operator od privatniot sektor u~estvuva vo razvojot, finansiraweto, raboteweto i odrùvaweto na infrastruktura od javniot sektor. KTMSFI 12 ne e relevanten za raboteweto na Bankata poradi toa [to Bankata ne obezbeduva uslugi na javniot sektor.

KTMSFI 13 - Programi za lojalnost na klientot, pojasnuva deka

koga stoki ili uslugi se prodavaat zaedno so nadomestok za lojalnost na klientot (na primer poeni za lojalnost ili besplatni proizvodi), aran`manot se sostoi od pove]e elementi i pobaruvawata od klientot se alociraat me\u komponentite na aran`manot pri koristewe na objektivni vrednosti. KTMSFI 13 ne e relevanten za raboteweto na Bankata poradi toa [to Bankata nema programi za lojalnost.

KTMSFI 14 - MSS 19 - Ograni~uvawe na odredeno benificisko

sredstvo, uslovi za minimalno finansirawe i nivna povrzanost, dava nasoki vo vrska so procenka na limitot na MSS 19 za iznosot na vi[okot [to moè da se priznae kako sredstvo. Toj isto taka objasnuva kako na sredstvo ili obvrska vo vrska so penzija moè da se vlijae so zakonski ili dogovorni odredbi za minimalno finansirawe. Ova tolkuvawe ne e relevantno za raboteweto na Bankata poradi toa [to Bankata nema odredeno benficisko sredstvo.

(b) Standardi, izmeni i tolkuvawa na postojnite standardi koi seu[te ne se vo sila i ne se primeneti od Bankata pred nivnoto oficijalno stapuvawe vo sila Slednite standardi, izmeni i tolkuvawa na vaè~kite standardi se objaveni i se zadolìtelni za smetkovodstvenite periodi na Bankata [to zapo~nuvaat na ili po 1 januari 2009 godina ili podocna, no Bankata ne gi primenuvala pred nivnoto oficijalno stapuvawe vo sila. MSFI 8 - Operativni segmenti (vo sila od 1 januari 2009), go

voveduva "menaxerskiot pristap" vo izvestuvaweto po segmenti, soglasno koj informaciite po segmenti se objavuvaat vrz ista osnova kako onaa za interni izvestuva~ki celi. Primenata na ovoj standard nema da ima nikakov efekt na objaveniot bilans na uspeh ili izve[taj za promenite vo kapitalot na Bankata. Vo momentot Bankata ne objavuva informacii po segmenti zatoa [to nema zna~ajni delovni i geografski segmenti.

MSS 1 (Revidiran) - Prezentacija na finansiskite izve[tai (vo

sila od 1 januari 2009). Revidiraniot standard ]e zabrani prezentacija na stavkite na prihodi i tro[oci (t.e. "promeni vo kapitalot koi nastanale od nesopstvenici") vo izve[tajot za promeni vo kapitalot, i ]e bara "promenite vo kapitalot koi nastanale od nesopstvenici" da se prezentiraat oddelno od promenite vo kapitalot koi nastanale od sopstvenicite.

Centralna kooperativna banka A.D., Skopje 9


Osnova za podgotovka (prodolùva) Site promeni vo kapitalot koi nastanale od nesopstvenicite ]e treba da se prikaàt vo bilans na uspeh, no subjektite ]e moè da izberat dali ]e prezentiraat eden bilans na uspeh (seopfaten izve[taj za prihodite) ili dva izve[taja (bilans na uspeh i seopfaten izve[taj za prihodite).

Koga subjektot ]e napravi korekcija na komparativnite podatoci poradi reklasifikacija, od nego se bara da go prezentira koregiraniot bilans na sostojba na po~etokot na najraniot komparativen period, i pokraj tekovnata odredba za prezentacija na bilansite na sostojba na krajot na tekovniot period i sporedbeniot period. Bankata ]e go primeni MSS 1 (Revidiran) od 1 januari 2009 godina. Najverojatno e deka i bilansot na uspeh i seopfatniot izve[taj za prihodite ]e bidat prezentirani kako izve[tai za uspe[nosta vo raboteweto.

MSS 23 Tro[oci za pozajmuvawe (Revidiran) (vo sila od 1 januari

2009). Revidiraniot standard ja otstranuva mo`nosta za momentalno priznavawe na tro[ocite i bara subjektot da gi kapitalizira tro[ocite za pozajmuvawe kako tro[oci koi se odnesuva na nabavka, izgradba ili proizvodstvo na soodvetnoto sredstvo kako del od tro[ocite za sredstvoto. Vo soglasnost so preodnite odredbi, Bankata ]e go primenuva revidiraniot MSS 23 na soodvetni tro[oci za pozajmuvawe na sredstva koi ]e se kapitaliziraat na ili po datumot na stapuvawe vo sila. Poradi toa, nema da ima zna~ajno vlijanie na prethodnite periodi vo finansiskite izve[tai na Bankata za 2009 godina.

MSFI 3 Delovni kombinacii (Revidiran 2008) (vo sila od 1 juli

2009). Standardot se primenuva za delovni kombinacii koi se pojavuvaat vo izvestuva~kite periodi koi po~nuvaat na ili po 1 juli 2009 i ]e se primenuvaat ponatamu. Noviot standard voveduva promeni vo smetkovodstvenite odredbi za delovni kombinacii, no seu[te bara upotreba na metod na nabavka, i ]e ima zna~ajno vlijanie na delovnite kombinacii [to ]e se pojavat vo izvestuva~kite periodi [to po~nuvaat na ili po 1 juli 2009 godina.

MSS 27 Konsolidirani i edine~ni finansiski izve[tai

(Revidiran 2008) (vo sila od 1 juli 2009). Revidiraniot standard gi voveduva promenite vo smetkovodstvenite odredbi za gubeweto na kontrola na podru`nicata i za promenite vo udelot na Bankata vo podru`nicite. Rakovodstvoto ne o~ekuva standardot da ima materijalno zna~aen efekt na finansiskite izve[tai na Bankata.

Izmeni i dopolnuvawa na MSFI 2 Pla]awa so akcii (vo sila od 1

januari 2009). Odborot za me\unarodni smetkovodstveni standardi izdade izmeni i dopolnuvawa na MSFI 2 vo vrska so utvrduvawe na uslovite na dodeluvawe i otkaùvawe. Rakovodstvoto ne gi smeta deka izmenite i dopolnuvawata imaat zna~itelen efekt vrz smetkovodstvenite politiki na Bankata poradi toa [to Bankata ne vr[i nikakvi pla]awa so akcii.

Godi[ni podobruvawa 2008. Odborot za me\unarodni smetkovodstveni

standardi izdade Podobruvawa za Me\unarodnite standardi za finansisko izvestuvawe od 2008 godina. Pogolemiot broj od ovie izmeni i dopolnuvawa stapuvaat vo sila vo godi[nite periodi [to po~nuvaat na ili po 1 januari 2009. Bankata ne o~ekuva ovie dopolnuvawa i izmeni da imaat materijalno zna~aen efekt na finansiskite izve[tai na Bankata.



2.2 Transakcii vo stranska valuta Transakciite denominirani vo stranski valuti se iskaàni vo Denari so primena na oficijalnite kursevi na Narodna Banka na Republika Makedonija koi vaàt na denot na nivnoto nastanuvawe. Sredstvata i obvrskite koi glasat vo stranski valuti se iskaàni vo denari so primena na oficijalnite kursevi koi vaàt na denot na sostavuvaweto na Bilansot na sostojba, dodeka pak site pozitivni i negativni kursni razliki koi proizleguvaat od pretvaraweto na iznosite vo stranska valuta, se vklu~eni vo Bilansot na uspeh vo periodot koga tie nastanuvaat. Srednite devizni kursevi koi bea primeneti za prikaùvawe na poziciite na Bilansot na Sostojba denominirani vo stranska valuta, se slednite:

31 dekemvri 2008 31 dekemvri 2007 1 EUR 61.4123 Denari 61.2016 Denari 1 USD 43.5610 Denari 41.6564 Denari 1 CHF 41.0427 Denari 36.8596 Denari

2.3 Netirawe Finansiskite sredstva i obvrski se netirani i prezentirani vo bilansot na sostojba na neto osnova vo slu~ai koga netiraweto na priznaenite iznosi e zakonski dozvoleno, ponatamu, koga postoi namera za ispolnuvawe na neto osnova, kako i vo slu~aj na istovremena realizacija na sredstvoto i ispolnuvawe na obvrskata.

2.4 Prihodi i rashodi po kamati Prihodite i rashodite po kamati se priznaeni vo Bilansot na uspeh za site kamatonosni finansiski sredstva i obvrski so primena na metodata na efektivna kamatna stapka. 2.5 Prihodi od nadomesti i provizii Prihodite od nadomestoci i provizii se evidentiraat vrz osnova na principot na fakti~nost na nastanite, koga uslugata e obezbedena. 2.6 Prihodi od dividendi Dividendite se priznavaat vo bilansot na uspeh koga ]e se obezbedi pravoto za primawe na isplata. 2.7 Finansiski sredstva Bankata gi klasificira svoite finansiski sredstva vo slednite kategorii: krediti i pobaruvawa, i finansiski sredstva raspolo`livi za proda`ba. Rakovodstvoto gi klasificira svoite vloùvawa vo momentot na inicijalnoto priznavawe. Krediti i pobaruvawa Kreditite i pobaruvawata se ne-derivativni finansiski sredstva so fiksni ili odredeni pla]awa koi ne kotiraat na aktiven pazar. Tie se javuvaat koga Bankata odobruva pari ili uslugi direktno na komitenti bez namera za razmena na pobaruvaweto.



Finansiski sredstva (prodolùva) Finansiski sredstva raspolo`livi za proda`ba Finansiski sredstva raspolo`livi za proda`ba se onie nameneti za ~uvawe na neodreden vremenski period, koi moè da se prodadat dokolku se pojavi potreba za likvidnost ili promeni vo kamatnite stapki, deviznite kursevi ili cenite na akciite. Nabavkite i proda`bite na finansiskite sredstva se evidentiraat na datumot na transakcijata - datumot na koj [to Bankata ima obvrska da go kupi ili prodade sredstvoto. Kreditite inicijalno se priznavaat koga gotovinata se avansira na pozajmuva~ite. Site finansiski sredstva koi ne se priznavaat spored nivnata objektivna vrednost preku dobivki /zagubi, inicijalno se priznavaat spored nivnata objektivna vrednost zgolemena za tro[ocite na transakcijata. Finansiskite sredstva prestanuvaat da se priznavaat po istekot na pravata za primawe na pari~nite tekovi ili koga Bankata gi prenela site zna~ajni rizici i koristi od sopstvenosta vrz niv. Posledovatelno, po inicijalnoto priznavawe, finansiskite sredstva raspolo`livi za proda`ba se evidentiraat spored nivnata objektivna vrednost. Kreditite i pobaruvawata se evidentiraat po nivnata amortizirana nabavna vrednost so primena na metodata na efektivna kamatna stapka. Dobivkite i zagubite koi se javuvaat od promeni vo objektivnata vrednost na finansiskite sredstva raspolo`livi za proda`ba se priznavaat direktno vo kapitalot, se do momentot na prestanok na priznavaweto ili vo slu~aj na nivno o[tetuvawe, pri [to akumuliranite dobivki ili zagubi, prethodno priznaeni vo kapitalot, se priznavaat vo tekovnite dobivki ili zagubi. Sepak, kamatata presmetana koristej]i ja metodata na efektivna kamatna stapka, kako i pozitivnite i negativnite kursni razliki na monetarnite sredstva klasificirani kako raspolo`livi za proda`ba se priznavaat vo Bilansot na uspeh. Dividendite na hartiite od vrednost raspolo`livi za proda`ba se priznavaat vo Bilansot na uspeh vo periodot koga ]e se obezbedi pravoto za primawe na isplatata. Nabavkite i proda`bite na finansiskite sredstva raspolo`livi za proda`ba se evidentiraat na datumot na transakcijata - datumot na koj [to Bankata ima obvrska da go kupi ili prodade sredstvoto. Kreditite se priznavaat koga gotovinata se avansira na pozajmuva~ite. Finansiskite sredstva inicijalno se priznavaat po objektivna vrednost zgolemena za tro[ocite na transakcijata. Finansiskite sredstva prestanuvaat da se priznavaat po istekot na pravata za primawe na pari~nite tekovi od finansiskite sredstva ili po nivnoto prenesuvawe, a Bankata gi prenela zna~itelno site rizici i koristi od sopstvenost. Objektivnite vrednosti na kotiranite vloùvawa na aktivni berzi se baziraat na tekovnite ceni na kotacija. Dokolku pazarot za nekoe finansisko sredstvo ne e aktiven (i za nekotirani hartii od vrednost), Bankata utvrduva objektivna vrednost po pat na upotreba na tehniki na procenka.



2.8 O[tetuvawe na finansiskite sredstva Sredstva evidentirani po amortizirana nabavna vrednost Na sekoj datum na bilansirawe, Bankata procenuva dali postoi objektiven dokaz za o[tetuvawe na finansiskoto sredstvo. Finansiskoto sredstvo ili grupa na finansiski sredstva se o[teteni samo dokolku postoi objektiven dokaz za o[tetuvawe kako rezultat na eden ili pove]e nastani [to se pojavile po prvi~noto priznavawe na sredstvata ("slu~aj na zaguba") i deka toj slu~aj na zaguba (ili slu~ai) vlijae na predvideniot iden gotovinski tek na finansiskoto sredstvo ili grupa finansiski sredstva koi mo`at verodostojno da se procenat. Kriteriumite [to Bankata gi koristi pri utvrduvawe na postoeweto objektiven dokaz za zaguba od o[tetuvawe, vklu~uvaat: Nepo~ituvawe na dogovornite obvrski za pla]awe na glavninata ili

kamatata, Pote[kotii so pari~nite tekovi kaj pozajmuva~ot, Neispolnuvawe na dogovorite ili uslovite za kreditirawe, Otpo~nuvawe na ste~ajni postapki, Vlo[uvawe na konkurentnata pozicija na pozajmuva~ot, i Namaluvawe na vrednosta na dadenite garancii - kolateral.

Bankata vr[i procenka na postoeweto na objektiven dokaz za o[tetuvawe na poedine~na osnova za poedine~no zna~ajni finansiski sredstva, kako i poedine~no ili zbirno za finansiski sredstva [to ne se poedine~no zna~ajni. Dokolku Bankata utvrdi deka ne postoi objektiven dokaz za o[tetuvawe za poedine~no proceneto finansisko sredstvo, bilo zna~ajno ili ne, taa go vklu~uva sredstvoto vo grupa na finansiski sredstva so sli~ni karakteristiki na krediten rizik i vr[i zbirna procenka na o[tetuvaweto. Iznosot na zagubata pretstavuva razlika pome\u evidentiraniot iznos na sredstvoto i sega[nata vrednost na procenetite idni pari~ni tekovi (isklu~uvaj]i gi idnite zagubi po osnov na kreditot) diskontirani so primena na izvornata efektivna kamatna stapka na finansiskto sredstvo. Evidentiraniot iznos na sredstvoto se namaluva preku upotrebata na smetka za rezervirawe poradi o[tetuvawe, so istovremeno priznavawe na soodvetniot rashod poradi o[tetuvawe vo tekovniot Bilans na uspeh. Za celite na zbirnata procenka na o[tetuvaweto, finansiskite sredstva se grupirani vrz osnova na sli~ni karakteristiki na kreditniot rizik (odnosno vrz osnova na proces na rangirawe pri [to Bankata gi zema predvid vidot na sredstvo, industriskiot sektor, geografskata lokacija, vidot na kreditnoto obezbeduvawe, kreditnata istorija i ostanati faktori). Ovie karakteristiki se relevantni za procenka na idnite pari~ni tekovi za grupi na takvi sredstva, [to pretstavuva indikator za sposobnosta na dol`nicite da gi platat site dospeani iznosi vo soglasnost so dogovorenite uslovi na sredstvata [to se procenuvaat. Vo slu~aj na nenaplatlivost na kreditot, istiot se otpi[uva nasproti soodvetnoto rezervirawe poradi o[tetuvawe. Takvite krediti se otpi[uvaat otkako ]e se zavr[at site neophodni proceduri i ]e se utvrdi iznosot na zagubata. Posledovatelnite nadomestuvawa na prethodno otpi[anite iznosi go namaluvaat iznosot na rezerviraweto poradi o[tetuvawe na kreditite, vo korist na tekovnite dobivki. Dokolku, posledovatelno, iznosot na zagubata od o[tetuvawe se namali i namaluvaweto mo`e objektivno da se povrze so nastan koj se slu~uva po priznavaweto na o[tetuvaweto (kako [to e podobruvawe na kreditniot rejting na dol`nikot), prethodno priznatata zaguba od o[tetuvawe se namaluva preku korekcija na smetkata na rezerviraweto. Iznosot na namaluvaweto se priznava vo korist na tekovnite dobivki.



O[tetuvawe na finansiskite sredstva (prodolùva) Sredstva evidentirani po objektivna vrednost Na sekoj datum na bilansirawe, Bankata procenuva dali postoi objektiven dokaz za o[tetuvawe na finansiskoto sredstvo. Zna~itelnoto ili prolongirano opa\awe na objektivnata vrednost na finansiskoto sredstvo pod negovata nabavna vrednost pretstavuva objektiven dokaz pri utvrduvaweto na mo`nosta od o[tetuvawe. Dokolku postoi takov dokaz za finansiskite sredstva raspolo`livi za proda`ba, kumulativnata zaguba - izmerena kako razlika me\u nabavnata vrednost i tekovnata objektivna vrednost se priznava vo bilansot na uspeh. Dokolku, vo posledovatelen period, objektivnata vrednost na dol`ni~ki instrument klasificiran kako raspolo`liv za proda`ba se zgolemi, a zgolemuvaweto moè objektivno da se povrze so nastan koj se javuva po priznavaweto na zagubata poradi o[tetuvawe vo tekovnite dobivki ili zagubi, zagubata poradi o[tetuvawe se namaluva preku bilansot na uspeh. 2.9 Nematerijalni sredstva Kompjuterski softver Tro[ocite povrzani so razvojot ili odrùvaweto na kompjuterski softverski programi se priznavaat kako tro[oci vo momentot na nivnoto nastanuvawe. Tro[ocite direktno povrzani so prepoznatlivi i unikatni softverski proizvodi kontrolirani od strana na Bankata koi najverojatno ]e sozdadat ekonomski koristi koi ]e gi nadminat tro[ocite posle edna godina, se priznavaat kako nematerijalni sredstva. Tro[ocite za razvoj na kompjuterski softver koi se priznavaat kako sredstva se amortizirani koriste]i pravoliniska metoda vo tekot na period od ~etiri godini. Ostanati nematerijalni sredstva Tro[ocite za steknuvawe prava i licenci se kapitalizirani i amortizirani koristej]i pravoliniska metoda vo tekot na period od ~etiri godini. 2.10 Nedvi`nosti, postrojki i oprema Nedvi`nostite, postrojkite i opremata se evidentirani po nivnata revalorizirana vrednost namalena za akumulirana amortizacija. Revaloriziranata vrednost e utvrdena po pat na procenka izvr[ena od nezavisni ovlasteni proceniteli so sostojba na den 31 dekemvri 2007. Revalorizacijata e evidentirana vo korist na rezervite vo ramkite na kapitalot. Amortizacijata se presmetuva pravoproporcionalno, so primena na zakonski propi[ani stapki so cel alokacija na nabavnata vrednost na imotot, zgradite i opremata vo tekot na nivniot procenet vek na upotreba. Vo prodolènie e daden procenetiot vek na upotreba na nekoi pozna~ajni stavki od materijalnite sredstva.

Grade`ni objekti 40 godini Vozila 4 godini Mebel i oprema 4 do 5 godini

Posledovatelnite nabavki se vklu~eni vo evidentiranata vrednost na sredstvoto ili se priznavaat kako posebno sredstvo, soodvetno, samo koga postoi verojatnost od priliv na idni ekonomski koristi za Bankata povrzani so stavkata i koga nabavnata vrednost na stavkata moè razumno da se izmeri. Site drugi redovni odrùvawa i popravki se evidentiraat kako rashodi vo bilansot na uspeh vo tekot na finansiskiot period vo koj se javuvaat.



Nedvi`nosti, postrojki i oprema (prodolùva) Dobivkite i zagubite povrzani so otu\uvawata se utvrduvaat po pat na sporedba na prilivite so evidentiraniot iznos. Istite se vklu~uvaat vo bilansot na uspeh. 2.11 O[tetuvawe na nefinansiski sredstva Sredstvata podlo`ni na amortizacija se proveruvaat od mo`ni o[tetuvawa sekoga[ koga odredeni nastani ili promeni ukaùvaat deka evidentiraniot iznos na sredstvata ne moè da se nadomesti. Koga evidentiraniot iznos na sredstvoto e povisok od negoviot procenet nadomestliv iznos, toj vedna[ se otpi[uva do negoviot nadomestliv iznos. Nadomestliviot iznos pretstavuva povisokiot iznos pome\u neto proda`nata cena i upotrebnata vrednost na sredstvata. 2.12 Pari~ni sredstva i ekvivalenti Za potrebite na Izve[tajot za pari~nite tekovi, pari~nite sredstva i ekvivalenti vklu~uvaat smetki so dospeanost pomala od 3 meseca od datumot na nabavka, vklu~uvaj]i gotovina i salda kaj centralnata banka. 2.13 Rezervirawe Rezervirawe se priznava koga Bankata ima tekovna obvrska kako rezultat na nastan od minatoto i postoi verojatnost deka ]e bide potreben odliv na sredstva koi vklu~uvaat ekonomski koristi za podmiruvawe na obvrskata, a voedno ]e bide napravena verodostojna procenka na iznosot na obvrskata. Rezervirawata se proveruvaat na sekoj datum na bilansirawe i se koregiraat so cel da se reflektira najdobrata tekovna procenka. Koga efektot na vremenata vrednost na parite e materijalen, iznosot na rezerviraweto pretstavuva sega[na vrednost na tro[ocite koi se o~ekuva da se pojavat za podmiruvawe na obvrskata. 2.14 Nadomesti za vrabotenite Bankata pla]a pridonesi za penzisko osiguruvawe na svoite vraboteni, soglasno doma[nata regulativa za socijalno osiguruvawe. Pridonesite, vrz osnova na platite, se pla]aat vo dràvniot Penziski Fond i zadolìtelnite privatni penziski fondovi. Ne postoi dopolnitelna obvrska vo vrska so ovie penziski planovi. Osven toa, site rabotodavci vo Republika Makedonija imaat obvrska da ispla]aat na vrabotenite posebna minimalna suma pri penzioniraweto vo iznos vo iznos ednakov na dvomese~na prose~na plata. Bankata nema izvr[eno rezervirawe za presmetan poseben minimalen iznos za penzionirawe na vrabotenite, bidej]i ovoj iznos ne e od materijalno zna~ewe za finansiskite izve[tai. Bankata ne operira so penziski planovi ili planovi za nadomestoci pri penzionirawe, taka [to nema obvrski za penzii. Bankata ne e obvrzano da obezbedi dopolnitelni nadomestoci za tekovnite ili prethodnite vraboteni. 2.15 Danok na dobivka Tro[okot za danok od dobivka pretstavuva zbir na tekovniot i odloèniot danok od dobivka. Tekovniot danok od dobivka se presmetuva i pla]a vo soglasnost so makedonskiot zakon za danok od dobivka. Krajniot danok od dobivka od 10% (2007: 12%) se pla]a vrz osnova na godi[nata dobivka prikaàna vo zakonskiot Bilans na uspeh, koregirana za odredeni neodbitni ili neodano~ivi stavki. Soglasno vaè~kata dano~na regulativa, pravnite subjekti moàt da gi upotrebat dano~nite zagubi od tekovniot period bilo za nadomest na plateniot danok vo ramki na odreden period za nadomest ili pak za namaluvawe ili eliminirawe na dano~nata obvrska za narednite periodi.



Danok na dobivka (prodolùva) Odloèniot danok od dobivka se evidentira vo celost, koristej]i ja metodata na obvrska, za vremenite razliki koi se javuvaat pome\u dano~nata osnova na sredstvata i obvrskite i iznosite po koi istite se evidentirani za celite na finansiskoto izvestuvawe. Pri utvrduvawe na odloèniot danok od dobivka se koristat tekovnite vaè~ki dano~ni stapki. Odloèniot danok od dobivka se tereti ili odobruva vo Bilansot na uspeh, osven dokolku se odnesuva na stavki koi direktno go teretat ili odobruvaat kapitalot, vo koj slu~aj odloèniot danok se evidentira isto taka vo kapitalot. Odloènite dano~ni sredstva se priznavaat vo obem vo koj postoi verojatnost za iskoristuvawe na vremenite razliki nasproti idnata raspolo`liva odano~iva dobivka. Bankata nema evidentirano odloèni dano~ni sredstva ili obvrski so sostojba na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina, bidej]i ne postojat vremenski razliki na ovoj datum. 2.16 Pozajmici Pozajmicite inicijalno se priznavaat po objektivna vrednost, [to pretstavuva primeni prilivi (objektivna vrednost na primenite nadomestoci) namaleni za napravenite tro[oci na transakcijata. Pozajmicite se evidentirani posledovatelno spored nivnata amortizirana nabavna vrednost. 2.17 Akcionerski kapital (a) Akcionerski kapital Akcionerskiot kapital ja pretstavuva nominalnata vrednost na emitiranite akcii. (b) Tro[oci povrzani so emisija na akcii Tro[ocite povrzani so emisija na novi akcii, opcii ili steknuvaweto na delovna aktivnost se prezentirani vo kapitalot kako namaluvawe, neto od danokot, na prilivite. (v) Sopstveni akcii Koga Bankata otkupuva svoj akcionerski kapital, platenite nadomesti se odzemaat od vkupniot akcionerski kapital kako sopstveni akcii se dodeka istite ne se otu\at. Koga takvite akcii posledovatelno se prodavaat, primenite nadomesti se vklu~uvaat vo akcionerskiot kapital. (g) Rezervi Rezervite, koi se sostojat od revalorizacioni i zakonski rezervi, se sozdadeni vo tekot na periodite vrz osnova na dobivki/zagubi od revalorizacija na materijalnite sredstva, vo slu~ajot so revalorizacioni rezervi, kako i po pat na raspredelba na akumulirani dobivki vrz osnova na zakonskata regulativa i odlukite na Rakovodstvoto na Bankata. (d) Neraspredeleni dobivki Neraspredelnite dobivki gi vklu~uvaat zadrànite dobivki od tekovniot i prethodnite periodi. (e) Dividendi na obi~ni akcii Dividendite na obi~nite akcii se priznavaat vo kapitalot vo periodot vo koj [to se odobreni od strana na akcionerite na Dru[tvoto. Dividendite za godinata [to se objaveni po datumot na bilansirawe se objaveni vo Bele[kata za posledovatelni nastani.



2.18 Doveritelski aktivnosti Bankata voobi~aeno deluva kako doveritel i ima ostanati doveritelski svojstva [to rezultira vo ~uvawe ili plasirawe na sredstva vo ime na fizi~ki lica ili ostanati institucii. Ovie sredstva i prihodot koj rezultira od niv ne se vklu~eni vo ovie finansiski izve[tai, poradi toa [to tie ne se sredstva na Bankata. 2.19 Vonbilansni potencijalni i prezemeni obvrski Bankata prezema obvrski vo tekot na svoite delovni aktivnosti po osnov na kreditni plasmani evidentirani na smetkite od vonbilansnata evidencija, [to prvenstveno vklu~uvaat garancii i akreditivi. Ovie finansiski obvrski se evidentiraat vo Bilansot na sostojba koga ]e mo`at da se povratat. Rezervirawe poradi o[tetuvawe povrzano so vonbilansnite potencijalni i prezemeni obvrski e objaveno vo ramkite na "o[tetuvawe na finansiski sredstva" vo ovaa Bele[ka, i e vklu~eno vo bilansot na sostojba kako obvrska. 2.20 Posledovatelni nastani Onie posledovatelni nastani koi davaat dopolnitelni informacii za finansiskata sostojba na Bankata na datumot na bilansiraweto (korektivni nastani) se reflektirani vo finansiskite izve[tai. Onie posledovatelni nastani koi nemaat karakter na korektivni nastani se objavuvaat vo soodvetna bele[ka dokolku istite se materijalno zna~ajni.


Bele[ki kon finansiskite izve[tai (prodolùva)

3 Upravuvawe so rizici od finansirawe Delovnite aktivnosti na Bankata se izloèni na razli~ni rizici od finansiski karakter, a tie aktivnosti vklu~uvaat analiza, procenka, prifa]awe i upravuvawe so rizicite. Bankata se stremi kon postignuvawe na soodvetna ramnoteà me\u rizikot i nadomestot i minimizacija na potencijalnite negativni efekti vrz finansiskata uspe[nost na Bankata. Politikite na Bankata za upravuvawe so rizici imaat za cel da gi identifikuvaat i analiziraat ovie rizici, da vospostavat soodvetni limiti i kontrola na rizicite, kako i da gi sledat rizicite i pridrùvaweto kon limitite preku verodostojni i sovremeni informati~ki sistemi. Bankata redovno vr[i ispituvawe na politikite i vospostavenite sistemi za upravuvawe so rizikot soglasno so pazarnite promeni, promenite vo produktite i najdobrata praksa. Upravuvaweto so rizici go vr[i Odborot za rakovodewe so rizik vo soglasnost so politikite odobreni od strana na Nadzorniot Odbor. Ovoj odbor gi identifikuvaat i procenuvaat rizicite od finansirawe vo tesna sorabotka so drugite sektori na Bankata. Nadzorniot odbor donesuva pismeni politiki za celokupnoto upravuvawe so rizici, kako i proceduri za specifi~nite podra~ja. 3.1 Krediten rizik Bankata e izloèna na krediten rizik, [to pretstavuva rizik dogovornata strana da ne bide vo mo`nost da gi plati iznosite vo celost vo momentot na nivnoto dospevawe. Kreditniot rizik e najzna~ajniot rizik za delovnite aktivnosti na Bankata. Za taa cel, Rakovodstvoto na Bankata vnimatelno upravuva so nejzinata izloènost na kreditniot rizik. Kreditnata izloènost voglavno se javuva kaj aktivnostite na pozajmuvawe koi vodat kon krediti i avansi. Upravuvaweto i kontrolata so kreditniot rizik se izvr[uva vo Direkcija za kreditna administracija, krediten, pazaren i operativen rizik, koj [to pak redovno go izvestuva Odborot za upravuvawe so rizici i Upravniot Odbor. Merewe na kreditniot rizik Krediti i avansi. Mereweto na kreditniot rizik na Bankata se zasnova na vospostaveni nivoa na rangirawe na krediti od A do D, kade sekoe nivo nosi odreden stepen na rezervirawe od mo`na zaguba od o[tetuvawe, odnosno 0-2%, 10%, 25%, 50% i 100%, soodvetno. Ovoj sistem ja zema vo predvid, sposobnosta na pozajmuva~ot da gi ispolni obvrskite za isplata na kamatata i glavninata, soodvetniot rizik vo dejnosta kako i soodvetnite garantni pokritija. Bankata ja sledi svojata izloènost na krediten rizik vrz revolving osnova i podleì na kvartalni razgleduvawa. Politiki za kontrola na ograni~uvawata i ublaùvawe na rizikot Bankata gi upravuva, ograni~uva i kontrolira koncentraciite na kreditniot rizik vo momentot na nivno identifikuvawe - osobeno vo odnos na poedine~ni dogovorni strani ili grupi, kako i vo odnos na industriski sektori i zemji. Bankata gi strukturira nivoata na prezemeniot krediten rizik po pat na odreduvawe limiti na prifaten rizik vo vrska so eden pozajmuva~, ili grupa pozajmuva~i, i na geografski i industriski segmenti. Takvite rizici se sledat na obnovliva osnova i podleàt na godi[en ili po~est pregled, koga e potrebno. Limitot na nivo na krediten rizik po produkt, industriski sektor i po zemja se razgleduva sekoj mesec od strana na Odborot za upravuvawe so rizici i na niven predlog Nadzorniot Odbor go odobruva.


Bele[ki kon finansiskite izve[tai (prodolùva) Upravuvawe so rizici od finansirawe (prodolùva)

Krediten rizik (prodolùva) Izloènosta na krediten rizik isto taka se upravuva preku redovna analiza na sposobnosta na pozajmuva~ite da gi ispolnat svoite obvrski po osnov na kamatata i glavninata, kako i preku izmena na ovie kreditni limiti dokolku e toa vozmo`no. Obezbeduvaweto pretstavuva eden od najtradicionalnite i naj~esti na~ini za namaluvawe na kreditniot rizik. Bankata primenuva upatstva vo vrska so prifatlivosta na odredeni klasi na obezbeduvawe. Osnovnite vidovi obezbeduvawe za kreditite i avansite se slednite: Zalog vrz pari~ni sredstva, i blagorodni metali (zlato); Hipoteki nad stanben imot, deloven prostor; Zalog vrz delovni sredstva kako [to se oprema, zalihi i pobaruvawa, i Zalog vrz finansiski instrumenti kako [to se akcii.

Dolgoro~noto finansirawe, korporativnoto kreditirawe i revolving kreditite za naselenieto se generalno obezbedeni. Osven toa, so cel da se minimizira kreditnata zaguba, Bankata ]e bara dopolnitelno obezbeduvawe od dogovornata strana vedna[ [tom se zabeleàt indikatori za o[tetuvawe na odredeni relevantni poedine~ni kreditni plasmani i avansi. Politiki vo vrska so o[tetuvawe i rezervirawe Rezerviraweto poradi o[tetuvawe na krajot na godinata poteknuva od sekoe poedine~no nivo na interno rangirawe kako [to e toa prethodno objasneto vo delot za Merewe na kreditniot rizik. Vo tabelata podolu se prikaànai primenetite procenti na rezervirawe od o[tetuvawe kaj stavkite na finansiskite sredstva rangirani soglasno internot sistem na rangirawe koj go primenuva Bankata: 2008 2007 Finansisk

i sredstva (%)

Rezerv. poradi

o[tetuv (%)

Finansiski sredstva

(%)

Rezerv. poradi

o[tetuv (%)

A 93.83% 0.63% 90.62% 0.66% B 0.94% 0.09% 3.37% 0.34% V 0.28% 0.07% 0.22% 0.06% G 1.23% 0.61% 0.54% 0.27% D 3.72% 3.72% 5.25% 5.25% 100.00% 5.12% 100.00% 6.58%

Internoto rangirawe mu pomaga na Rakovodstvoto pri utvrduvaweto na postoewe na objektiven dokaz za o[tetuvawe, spored MSS 39, vrz osnova na slednite kriteriumi utvrdeni od strana na Bankata: Nepo~ituvawe na dogovornite obvrski za pla]awe na glavninata ili

kamatata, Pote[kotii so pari~nite tekovi kaj pozajmuva~ot, Neispolnuvawe na dogovorite ili uslovite za kreditirawe, Otpo~nuvawe na ste~ajni postapki, Vlo[uvawe na konkurentnata pozicija na pozajmuva~ot, i Namaluvawe na vrednosta na dadenite garancii - kolateral.

Centralna kooperativna banka AD, Skopje 19


Krediten rizik (prodolùva) Maksimalnata izloènost na krediten rizik e prikaàna preku evidentiranite iznosi na finansiskite sredstva vo Bilansot na sostojba, prikaàni vo tabelata podolu (vo iljadi Denari):

Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti

Krediti i pobaruvawa od banki

Krediti i pobaruvawa od komitenti

Hartii od vrednost raspolo`livi za

proda`ba Ostanati pobaruvawa Vkupno 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 Kategorija na rizik A 277,048 59,699 - 62,926 173,203 221,717 6,903 6,903 2,553 1,001 459,707 352,246 Kategorija na rizik B - - - 13,749 35,328 - - 22 214 13,771 35,542 Kategorija na rizik V - - - - 3,863 2,220 - - 251 118 4,114 2,338 Kategorija na rizik G - - - - 16,918 5,591 - - 1,011 193 17,929 5,784 Kategorija na rizik D - - 2,588 2,488 44,658 46,320 6,590 6,590 515 - 54,351 55,398 Smetkovodstvena vrednost pred rezervirawe poradi o[tetuvawe 277,048 59,699 2,588 65,414 252,391 311,176 13,493 13,493 4,352 1,526 549,872 451,308 (Rezervirawe poradi o[tetuvawe) (5,541) (1,194) (2,588) (3,746) (58,917) (57,694) (6,729) (6,618) (1,136) (166) (74,911) (69,418) Smetkovodstvena vrednost po rezerviraweto na vrednosta na 31 dekemvri 271,507 58,505 - 61,668 193,474 253,482 6,764 6,875 3,216 1,360 474,961 381,890 Nedostasani i neo[teteni 884,479 598,716 - - 9,774 - - - 17,833 6,123 912,086 604,839 Smetkovodstvena vrednost po rezerviraweto na vrednosta na 31 dekemvri 1,155,986 657,221 - 61,668 203,248 253,482 6,764 6,875 21,049 7,483 1,387,047 986,729

Vrednost na obezbeduvaweto (objektivna vrednost) zemena za za[tita na kreditniot rizik

Bankata ima obezbeduvawe za kreditite i pobaruvawata od komitenti vo forma na pari~ni depoziti, hipoteka i drugi registrirani zalozi. So sostojba na 31 dekemvri 2008 godina, objektivnata vrednost na obezbeduvaweto iznesuva 313,924 iljadi Denari (31 dekemvri 2007: 420,850 iljadi Denari).

Centralna kooperativna banka AD, Skopje 20


Krediten rizik (prodolùva) Koncentracija na kreditniot rizik po geografski regioni

Slednata tabela dava pregled na izloènosta na Bankata na krediten rizik spored evidentiranite iznosi, kategorizirani po geografski regioni so sostojba na 31 dekemvri 2008 (vo iljadi Denari):

Pari~ni sredstva ipari~ni ekvivalenti




proda`ba Ostanati pobaruvawa Vkupno 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007

Republika Makedonija 851,029 535,483 - 61,668 203,248 253,482 6,764 6,875 4,956 7,483 1,065,997 864,991 ^lenki na EU 304,944 121,726 - - - - - - 16,093 - 321,037 121,726 Drugi evropski zemji 13 12 - - - - - - - - 13 12 Drugi zemji - - - - - - - - - - - -

Vkupno na 31 dekemvri 1,155,986 657,221 - 61,668 203,248 253,482 6,764 6,875 21,049 7,483 1,387,047 986,729

Industriski sektori

Slednata tabela dava pregled na izloènosta na Bankata na krediten rizik spored evidentiranite iznosi, kategorizirani po industriski sektori (vo iljadi Denari):

Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti




proda`ba Ostanati pobaruvawa Vkupno 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 2008 2007 Zemjodelstvo, lov i [umarstvo - - - 3,928 40,582 - - 4 6 3,932 40,588 Vadewe na ruda i kamen - - - - - - - - 179 - 179 - Prerabotuva~ka industrija - - - - 18,684 17,859 - - 25 23 18,709 17,882 Grade`ni[tvo - - - - 34,614 27,458 - - 1 171 34,615 27,629 Trgovija - - - - 34,228 48,126 - - 717 19 34,945 48,145 Hoteli i restorani - - - - 2,435 874 - - 302 - 2,737 874 Soobra]aj, skladirawe i vrski - - - - 3,651 3,645 - - 413 27 4,064 3,672 Finansisko posreduvawe 1,155,986 657,221 - 61,668 - - 6,764 6,875 - 27 1,162,750 725,791 Aktiv. vo vrska so nedv. imot, iznajm. i del. aktiv. - - - - 8,619 11,601 - - 812 - 9,431 11,601 Obrazovanie, zdravstvo i socijalna rabota - - - - 3,018 7,763 - - 223 1 3,241 7,764 Naselenie - - - - 94,071 95,574 - - 626 661 94,697 96,235 Nerezidenti - - - - - - - - 16,093 - 16,093 - Ostanato - - - - - - - - 1,654 6,548 1,654 6,548 Vkupno na 31 dekemvri 1,155,986 657,221 - 61,668 203,248 253,482 6,764 6,875 21,049 7,483 1,387,047 986,729

Centralna kooperativna banka AD, Skopje Bele[ki kon finansiskite izve[tai (prodolùva) Upravuvawe so rizici od finansirawe (prodolùva)

21

3.2 Pazarni rizici Bankata e izloèna na pazarni rizici. Pazarnite rizici proizleguvaat od otvorenata pozicija na Bankata na efektot od fluktuacijata na pazarnite kamatni stapki, kako i od efektot od fluktuacijata na kursevite na stranskite valuti. Rakovodstvoto na Bankata utvrduva prifatlivi limiti na rizik, koi se baziraat na nivno sekojdnevno sledewe.

Kamaten rizik Bankata e izloèna na efektite od fluktuacijata na nivoata na pazarnite kamatni stapki vrz nejzinata finansiska sostojba i pari~ni tekovi. Tabelata podolu gi analizira sredstvata i obvrskite na Bankata, grupirani spored nivnata dospeanost vrz osnova na preostanatiot period od datumot na balansirawe do dogovorniot datum na dospevawe na den 31 dekemvri 2008 i 31 dekemvri 2007 (vo iljadi Denari).

31 dekemvri 2008

Instrumenti so fiksna kamatna stapka, vklu~uvaj]i gi i instrum/ so promenliva kamatna stapka, predmet

na odluka Efekt. Kam.

stapka (vo%)

Pomalku od 1 mes.

Od 1 do 3 meseci

Od 3 do 12mes.

Od 1 do 5 godini

Nad 5 godini

Nekama-tonosno Vkupno

Sredstva Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti 1.5-7% 1,016,746 - - - - 139,240 1,155,986Krediti i pobaruvawa od banki - - - - - - - -Krediti i pobaruvawa od komitenti 3-13% 50,897 11,642 40,577 80,312 18,204 1,616 203,248Hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba 0.00% - - - - - 6,764 6,764Ostanati pobaruvawa 0.00% - - - - - 21,049 21,049

1,067,643 11,642 40,577 80,312 18,204 168,669 1,387,047 Obvrski Depoziti na banki 0.1% 3,813 - - - - - 3,813

Depoziti na komitenti 0.1-9% 670,100 131,636 128,002 9,090 - 60,542 999,370

Obvrski po krediti 1.5-5% 126 384 1,721 2,424 5,103 39 9,797

Ostanati obvrski 0.00% - - - - - 9,470 9,470 674,039 132,020 129,723 11,514 5,103 70,051 1,022,450 Neto kamaten rizik 393,604 (120,378) (89,146) 68,798 13,101 98,618 364,597 31 Dekemvri 2007

Vkupno sredstva 1.5–21.3% 521,335 238,772 28,783 68,355 17,820 111,664 986,729

Vkupno obvrski 0.5 – 9.5% 394,384 258,291 191,416 17,635 5,103 11,016 877,845

Neto kamaten rizik 126,951 (19,519) (162,633) 50,720 12,717 100,648 108,884


22

Valuten rizik Bankata e izlo`ena na rizik vo odnos na efektite od dvi`ewata na nivoto na devizni kursevi koi se odrazuva vrz finansiskata pozicija i gotovinskiot tek. Slednite tabeli ja sumiraat neto deviznata pozicija na monetarnite sredstva i obvrski na Bankata na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina (vo iljadi Denari).

31 dekemvri 2008 EUR USD Ostanati MKD Vkupno

Sredstva Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti 335,971 7,130 2,026 810,859 1,155,986Krediti i pobaruvawa od banki - - - - -Krediti i pobaruvawa od drugi komitenti 58,646 - - 144,602 203,248Hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba - - - 6,764 6,764Ostanati pobaruvawa 16,093 - - 4,956 21,049 410,710 7,130 2,026 967,181 1,387,047 Obvrski Depoziti na banki 2,649 648 205 311 3,813Depoziti na drugi komitenti 111,490 9,270 17,989 860,621 999,370Obvrski po krediti - - - 9,797 9,797Ostanati obvrski 2,971 - - 6,499 9,470 117,110 9,918 18,194 877,228 1,022,450Neto devizna pozicija 293,600 (2,788) (16,168) 89,953 364,597 31 dekemvri 2007 Vkupno sredstva 250,541 12,500 41,307 808,280 1,112,628Vkupno obvrski 276,655 6,643 4,811 589,736 877,845Neto devizna pozicija (26,114) 5,857 36,496 218,544 234,783


23

3.3 Rizik od likvidnost Bankata e izloèna na dnevni povlekuvawa na sredstva od svoite raspolo`livi gotovinski resursi na tekovnite smetki, dospeanite depoziti, po osnov na odobreni krediti, kako i ostanati povlekuvawa. Slednite tabeli gi analiziraat sredstvata i obvrskite na Bankata, grupirani spored nivnata dospeanost vrz osnova na preostanatiot period od datumot na balansirawe do dogovorniot datum na dospevawe (vo iljadi Denari). 31 dekemvri 2008 Pomalku

od 1 mes.Od 1 do 3

meseciOd 3 do

12meseci Od 1 do 5

godini Nad 5

godini VkupnoSredstva Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti 1,155,986 - - - - 1,155,986Krediti i pobaruvawa od banki - - - - - -Krediti i pobaruvawa od komitenti 52,513 11,642 40,577 80,312 18,204 203,248Hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba - - - - 6,764 6,764Ostanati pobaruvawa 19,734 184 454 677 - 21,049 1,228,233 11,826 41,031 80,989 24,968 1,387,047 Obvrski Depoziti na banki 3,813 - - - - 3,813 Depoziti na komitenti 730,642 131,636 128,002 9,090 - 999,370 Obvrski po krediti 165 384 1,721 2,424 5,103 9,797 Ostanati obvrski 9,470 - - - - 9,470 744,090 132,020 129,723 11,514 5,103 1,022,450 Neto kamaten rizik 484,143 (120,194) (88,692) 69,475 19,865 364,597 31 dekemvri 2007 Vkupno sredstva 674,324 165,209 32,710 93,189 21,297 986,729Vkupno obvrski 405,400 258,291 191,416 17,635 5,103 877,845Neto kamaten rizik 268,924 (93,082) (158,706) 75,554 16,194 108,884

3.4 Procenka na objektivnata vrednost Objektivna vrednost pretstavuva vrednost za koja edno sredstvo moè da bide zameneto ili nekoja obvrska podmirena pod normalni komercijalni uslovi. Objektivnata vrednost se odreduva vrz osnova na procenkite napraveni od rakovodstvoto, zavisno od vidot na sredstvoto ili obvrskata.

Vo tabelata podolu se prikaàni evidentiranata vrednost i objektivnata vrednost na onie finansiski sredstva i obvrski koi ne se evidentirani spored objektivna vrednost:

Evidentirana vrednost Objektivna vrednost 2008 2007 2008 2007Sredstva

Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti 1,155,986 657,221 1,155,986 657,221Krediti i pobaruvawa od banki - 61,668 - 61,668Krediti i pobaruvawa od komitenti 203,248 253,482 203,248 253,482Ostanati pobaruvawa 21,049 7,483 21,049 7,483

Obvrski Depoziti na banki 3,813 32,094 3,813 32,094Depoziti na drugi komitenti 999,370 827,510 999,370 827,510Obvrski po krediti 9,797 10,632 9,797 10,632Ostanati obvrski 9,470 7,609 9,470 7,609


24

Procenka na objektivnata vrednost (prodolùva) Pobaruvawa od banki Pobaruvawata od banki gi vklu~uvaat me\ubankarskite plasmani. Objektivnata vrednost na plasmanite i t.n. "overnight" depoziti, poradi nivnata kratkoro~nost, soodvetstvuva so nivnata evidentirana vrednost. Krediti odobreni na komitenti Kreditite se prikaàni po amortizirana vrednost netirani so nivnata ispravka na vrednosta. Kreditite odobreni na komitenti imaat prete`no fluktuira~ka kamatna stapka. Objektivnata vrednost soodvetstvuva so nivnata evidentirana vrednost. Ostanati finansiski sredstva Objektivnata vrednost na monetarnite sredstva koi gi vklu~uvaat pari~nite sredstva i pari~nite ekvivalenti, poradi nivniot kratkoro~en karakter, soodvetstvuva so nivnata evidentirana vrednost. Depoziti i obvrski po krediti Procenetata objektivna vrednost na depozitite po viduvawe, vklu~uvaj]i gi i nekamatonosnite depoziti pretstavuva iznosot koj ]e se isplati po viduvawe. Objektivnata vrednost na oro~enite depoziti po varijabilni kamatni stapki e nivnata evdentirana vrednost na denot na izgotvuvawe na bilansot na sostojba. Evidentiranata vrednost na obvrskite po krediti bitno ne se razlikuva od nivnata objektivna vrednost glavno poradi varijabilnite kamatni stapki i nivnite promeni. 3.5 Upravuvawe so kapitalot Celi na Bankata vo pogled na upravuvaweto so kapitalot se: Da soodvetstvuva so barawata za kapital soglasno regulativata na Narodna

Banka na Republika Makedonija; Da se za[titi sposobnosta na Bankata da obezbedi dividenda za

akcionerite; Da odrì stabilna i kvalitetna kapitalna baza koja ]e go poddrì razvojot

na Bankata. Adekvatnosta na kapitalot i koristeweto na sopstvenite sredstva redovno se sledat od Rakovodstvoto na Bankata, pri [to se koristat tehniki koi se propi[ani od strana na nacionalnoto regulatorno telo (Narodna Banka na Republika Makedonija) i istata se izvestuva na trimese~na osnova. Narodna Banka na Republika Makedonija propi[uva stapka na adekvatnost na kapitalot od minimum 8%. Sopstvenite sredstva na Bankata se podeleni vo 2 grupi: Osnoven kapital koj vklu~uva: obi~ni i nekumulativni prioritetni akcii i

premija po ovie akcii, rezervi i zadràna dobivka ili zaguba, pozicii kako rezultat na konsolidacija, namaleni za nematerijalnite sredstva;

Dopolnitelen kapital koj vklu~uva: kumulativni prioritetni akcii i premija po ovie akcii, hibridni kapitalni instrumenti i subordinirani instrumenti.

Vloùvawata vo kapitalot na drugi banki ili finansiski institucii koi pretstavuvaat nad 10% od kapitalot na tie institucii i direktnite vloùvawa na Bankata vo kapitalot na dru[tva za osiguruvawe i reosiguruvawe i na dru[tva za upravuvawe so penziski fondovi pretstavuvaat odbitni stavki pri presmetka na sopstveni sredstva.


25

Upravuvawe so kapitalot (prodol`uva) Spored zakonskite propisi, aktivata ponderirana spored kreditniot rizik (bilansna i vonbilansna) se meri spored ~etiri razli~ni ponderi vo zavisnost od prirodata na sredstvata, zemaj]i go vo predvid i obezbeduvaweto. Koeficientot za adekvatnost na kapital se dobiva kako odnos pome\u sopstvenite sredstva na Bankata i zbirot od aktivata ponderirana spored kreditniot rizik i aktivata ponderirana spored valutniot rizik. Tabelata podolu pretstavuva sumaren pregled na sopstvenite sredstva i koeficientot na adekvatnost na kapitalot na Bankata za godinite [to zavr[uvaat na 31 dekemvri, a koj se odnesuva na barawata soglasno regulativata na Narodna Banka na Republika Makedonija. Vo izminatite dve godini Bankata e vo soglasnost so site propi[ani barawa vo vrska so kapitalot. 2008 2007 Osnoven kapital

Obi~ni i nekum. prioritetni akcii i premija po ovie akcii 845,196 600,522 Rezervi i zadr`ana dobivka ili zaguba (47,701) (23,891) Pozicii kako rezultat na konsolidacija - - Minus tekovna zaguba - (8,259) Minus nematerijalni sredstva - -

Vkupno osnoven kapital 797,495 568,372 Dopolnitelen kapital Kumulativni prioritetni akcii i premija po ovie akcii - - Hibridni kapitalni instrumenti - - Subordinirani instrumenti - -

Vkupno dopolnitelen kapital - - Odbitni stavki - -

Vkupno sopstveni sredstva 797,495 568,372 Aktiva ponderirana spored krediten rizik Bilansna 741,786 698,801 Vonbilansna 48,887 50,545

Vkupno aktiva ponderirana spored krediten rizik 790,673 749,346Aktiva ponderirana spored valuten rizik 195,233 26,313Stapka na adekvatnost na kapitalot 81% 73%

Centralna kooperativna banka AD, Skopje Bele[ki kon finansiskite izve[tai (prodolùva)

26

4 Zna~ajni smetkovodstveni procenki Bankata vr[i procenki i pretpostavki koi vlijaat vrz objavenite iznosi na sredstva i obvrski vo ramkite na slednata finansiska godina. Procenkite postojano se predmet na proverka i se baziraat na minati iskustva i drugi faktori, vklu~uvaj]i o~ekuvawa od idni nastani za koi se veruva deka se razumni vo odnos na okolnostite vo koi se javuvaat. O[tetuvawe na krediti odobreni na komitenti Bankata kvartalno go proveruva svoeto kreditno portfolio so cel procenka na negovata o[tetenost. Pri odreduvaweto na potrebata za priznavawe na zaguba od o[tetuvawe vo Bilansot na uspeh, Bankata procenuva dali postojat evidentni dokazi koi ukaùvaat na merlivo namaluvawe vo procenetite pari~ni tekovi od kreditnoto portfolio pred identifikuvawe na namaluvaweto na nivo na poedine~en kredit vo ramkite na portfolioto na krediti i avansi. Dokazite vklu~uvaat evidentni podatoci koi ukaùvaat na postoewe nepovolna promena vo pla]awata od strana na pozajmuva~ite vo grupata, ili pak podatoci na nivo na zemja ili lokalni ekonomski uslovi koi se vo korelacija so namaluvaweto na sredstvata vo grupata. Rakovodstvoto upotrebuva procenki bazirana na minati iskustva povrzani so o[tetuvaweto na sredstvata so karekteristiki na krediten rizik kako i objektivni dokazi na o[tetuvawe sli~ni na onie vo portfolioto pri rasporeduvaweto na idnite pari~ni tekovi. Metodologijata i pretpostavkite koi se koristat za procenka na iznosot i periodot na idnite pari~ni tekovi se proveruvaat redovno, so cel namaluvawe na kakvi bilo razliki pome\u procenetite i fakti~kite zagubi. O[tetuvawe na vloùvawa vo hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba Bankata utvrduva deka postoi o[tetuvawe kaj vloùvawa vo hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba toga[ koga postoi zna~itelen pad na objektivnata vrednost pod nivoto na nivnata nabavnata vrednost. Odreduvaweto na toa [to e zna~ajno ili prolongirano bara soodvetna procenka. Vo formiraweta na ovaa proceka, pome\u ostanatite faktori, Bankata ja ocenuva normalnata nepostojanost kaj cenite na akciite. Ponatamu, o[tetuvaweto moè da bide soodvetno koga postoi dokaz za vlo[uvawe na finansiskata kondicija na investitorot, uspe[nosta na industriskiot sektor, promeni vo tehnologijata, kako i operativnite i finansiski pari~ni tekovi.

Centralna kooperativna banka AD, Skopje Bele[ki kon finansiskite izve[tai (prodolùva) So sostojba na i za godinite [to zavr[uvaat na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina (Site iznosi se izrazeni vo iljadi Denari osven dokolku ne e poinaku navedeno)

27

5 Neto prihodi od kamata Struktura na prihodite i rashodite od kamata spored vidot na finansiskite instrumenti

2008 2007 Prihodi od kamata Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti 48,341 10,062 Krediti na i pobaruvawa od banki 5,472 6,174 Krediti na i pobaruvawa od drugi komitenti 21,626 34,469 Ostanati pobaruvawa 7,940 9,414 (Ispravka na vrednosta na prihod od kamata, na neto osnova) (958) (2,521) Naplateni prethodno otpi[ani kamati 2,578 996

84,999 58,594Rashodi za kamata Depoziti na drugi komitenti 18,966 15,328 Obvrski po krediti 509 548 Ostanati obvrski 561 812

20,036 16,688 64,963 41,906

Sektorska analiza na prihodite i rashodite od kamata

2008 2007 Prihodi od kamata Nefinansiski dru[tva 18,907 27,630 Dràva - 1,063 Banki 48,341 9,159 Naselenie 10,659 16,093 Nerezidenti 5,472 6,174 (Ispravka na vrednosta na prihod od kamata, na neto osnova) (958) (2,521) Naplateni prethodno otpi[ani kamati 2,578 996

84,999 58,594Rashodi za kamata Nefinansiski dru[tva 5,079 171 Dràva 54 273 Neprofitni organizacii koi im sluàt na doma]instvata 7 130 Banki 510 1,598 Ostanati finansiski dru[tva (nebankarski) 580 - Naselenie 13,794 14,515 Nerezidenti 12 1

20,036 16,688 64,963 41,906

6 Neto prihodi od provizii i nadomesti Struktura na prihodite i rashodite od provizii i nadomesti spored vidot na finansiskite aktivnosti

2008 2007 Prihodi od provizii i nadomesti Kreditirawe 2,247 3,134 Platen promet - vo zemjata 9,987 10,477 - so stranstvo 7,929 13,476 Akreditivi i garancii 713 2,850 Brokersko rabotewe 1,156 1,221 Ostanato 93 419

22,125 31,577Rashodi za provizii i nadomesti Platen promet - vo zemjata 6,595 5,040 - so stranstvo 429 339 Brokersko rabotewe 185 136

7,209 5,515 14,916 26,062


28

7 Neto prihodi od kursni razliki 2008 2007 Realizirani prihodi od kursnite razliki 15,399 25,684 Nerealizirani prihodi od kursnite razliki 19,750 18,479

35,149 44,163Realizirani (rashodi) od kursnite razliki (10,981) (22,485) Nerealizirani (rashodi) od kursnite razliki (22,379) (19,035)

(33,360) (41,520) 1,789 2,643

8 Ostanati prihodi od dejnosta 2008 2007 Kapitalizirani dividendi od sopstveni~kite hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba - 2,901 Prilivi od dividenda od sopstveni~kite hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba 9,533 921 Prihodi od zakupnini 4,669 6,158 Prihodi od naplata na otpi[ani pobaruvawa 4,598 3,897 Ostanato 1,383 625

20,183 14,502

9 Rashodi od o[tetuvawe, neto 2008 2007 Rashod/(prihod) za godinata Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti (Bel. 14) 4,347 1,191 Krediti i pobaruvawa od banki (Bel.15) (1,158) 2,318 Krediti i pobaruvawa od komitenti (Bel. 16) 1,223 8,516 Hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba (Bel. 17) 111 (1,094) Ostanati pobaruvawa (Bel. 21) 970 28 Potencijalni i prezemeni obvrski (Bel. 25) (706) 304

4,787 11,263

10 Tro[oci za vrabotenite 2008 2007 Neto plati 22,418 17,899 Zadol`itelni pridonesi za socijalno i zdravstveno osiguruvawe 13,352 11,896 Ostanati nadomesti utvrdeni so kolektiven dogovor 4,537 3,957

40,307 33,752

11 Amortizacija 2008 2007 Amortizacija na nematerijalnite sredstva Kupen softver od nadvore[ni dobavuva~i 2,565 - Amortizacija na nedvi`nostite i opremata Grade`ni objekti 7,408 - Transportni sredstva 321 - Mebel i kancelariska oprema 6,801 -

17,095 -


29

12 Ostanati rashodi od dejnosta 2008 2007 Materijali i uslugi 19,926 18,978 Premii za osiguruvawe na depozitite 2,093 2,170 Tro[oci za sudski sporovi 2,203 1,328 Tro[oci za zakupnini 1,744 1,425 Marketing i promocii 1,735 2,006 Zaguba od proda`ba na nedvi`nosti i oprema, i nematerijalni sredstva (Bel. 19 i 20) 1,560 698 Kusoci nastanati poradi kra`bi 1,235 - Tro[oci za Nadzoren Odbor i Odbor za revizija 710 - Premii za osiguruvawe na imotot i na vrabotenite 673 290 Tro[oci za slu`beni patuvawa 508 103 Ostanati danoci i pridonesi 460 1,491 Zaguba od proda`ba na prez. sred. vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa, neto (Bel. 18) 214 5,090 Zaguba od procenka na prez. sred. vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa (Bel. 18) - 5,396 Otpis na prez. sred. vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa (Bel. 18) - 5,360 Zaguba od transakcii so hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba - 2,471 Ostanato 955 1,551

34,016 48,357

13 Danok na dobivka Usoglasuvaweto na danokot od dobivka so tekovnata dobivka e kako [to sledi:

2008 2007 Dobivka/(Zaguba) pred odano~uvawe 5,646 (8,259)

Danok po dano~na stapka od 10% (2007:12%) 565 (991) Neodbitni tro[oci za dano~ni celi 288 1,328 Neodano~ivi prihodi za dano~ni celi (953) (458) Efekt od neiskoristeni dano~ni zagubi - 121

Dano~en tro[ok za godinata - -

14 Pari~ni sredstva i pari~ni ekvivalenti 2008 2007

Pari~ni sredstva vo blagajna 43,237 59,036 Smetka i depoziti vo NBRM, osven zadolìtelni depoziti vo stranska valuta 93,447 40,070 Tekovni smetki i transakciski depoziti kaj stranski banki 46,219 119,249 Tekovni smetki i transakciski depoziti kaj doma[ni banki 161 855 Blagajni~ki zapisi so koi moè da se trguva na sekundarniot pazar 697,505 331,863 Oro~eni depoziti so period na dostasuvawe do tri meseci 264,762 73,942 (Ispravka na vrednosta) (5,541) (1,194) Vklu~eno vo pari~nite sredstva i pari~nite ekvivalenti za potrebite na Izve[tajot za pari~niot tek 1,139,790 623,821Zadolìtelni depoziti vo stranska valuta 16,196 33,100 Ograni~eni depoziti - 300

1,155,986 657,221


30

Pari i pari~ni ekvivalenti (prodolùva)

Dvièweto na rezervacijata poradi o[tetuvawe kaj pari i pari~ni ekvivalenti e kako [to sledi:

2008 2007 Dvièwe na rezervacijata poradi o[tetuvawe Sostojba na 1 januari 1,194 3 Dopolnitelna rezervacija/ (osloboduvawe) na rezervacija za godinata, neto (Bel . 9) 4,347 1,191

Sostojba na 31 dekemvri 5,541 1,194

So sostojba na 31 dekemvri 2008 godina, pari~nite sredstva i pari~nite ekvivalenti go vklu~uvaat iznosot od 87,651 iljadi Denari (2007: 43,502 iljadi Denari) koj pretstavuva zadolìtelna rezerva vo Denari. Bankata e dol`na da odrùva zadolìtelna rezerva vo Denari na svojata smetka kaj Narodnata Banka na Republika Makedonija, presmetana po stapka od 10% (2007: 10%) na iznosot na denarskite obvrski na Bankata kon rezidenti i nerezidenti, pravni i fizi~ki lica od prosekot na dnevnite sostojbi na ovie smetki za sekoj kalendarski den vo tekot na prethodniot mesec. Isto taka, Bankata e dol`na da odrùva zadolìtelna rezerva vo devizi na posebni smetki kaj Narodna Banka na Republika Makedonija, presmetana po stapka od 10% (2007: 10%) od prosekot na dnevnite sostojbi na smetkite na deviznite obvrski kon rezidenti i nerezidenti, pravni i fizi~ki lica za sekoj kalendarski den vo tekot na prethodniot mesec. Ovie sredstva ne se na raspolagawe za izvr[uvawe na dnevnite delovni aktivnosti na Bankata. Kamatnata stapka na zadolìtelnata rezerva vo Denari vo tekot na 2008 i 2007 godina iznesuva[e 2% godi[no. Kamatnata stapka na zadolìtelnata rezerva vo devizi vo tekot na 2008 i 2007 godina iznesuva[e 0% godi[no. Blagajni~kite zapisi izdadeni od NBRM se so rok na dospevawe od 28 dena (2007: 28 dena) i kamatni stapki vo visina od 6.9604% do 6.9621% godi[no (2007: od 4.83% do 4.98% godi[no). 15 Krediti i pobaruvawa od banki

2008 2007 kratkoro~ni dolgoro~ni kratkoro~ni dolgoro~ni Krediti na banki - - 60,010 - Oro~eni depoziti, so period na dostasuvawe nad tri meseci - - 2,916 - Somnitelni i sporni pobaruvawa po dadeni krediti 2,588 - 2,488 - 2,588 - 65,414 -Namaleno za: ispravka na vrednosta (2,588) - (3,746) -

- - 61,668 -

Dvièweto na rezervacijata poradi o[tetuvawe kaj krediti i pobaruvawa od banki e kako [to sledi:

2008 2007 Dvièwe na rezervacijata poradi o[tetuvawe Sostojba na 1 januari 3,746 1,428 Dopolnitelna rezervacija/ (osloboduvawe) na rezervacija za godinata, neto (Bel . 9) (1,158) 2,318

Sostojba na 31 dekemvri 2,588 3,746


31

16 Krediti i pobaruvawa od komitenti Struktura na kreditite i pobaruvawata od komitenti spored vidot na dol`nikot

2008 2007 kratkoro~ni dolgoro~ni kratkoro~ni dolgoro~ni Nefinansiski dru[tva Pobaruvawa po glavnica 81,162 67,214 131,209 63,286 Pobaruvawa vrz osnova na kamati 974 - 2,345 - Doma]instva Pobaruvawa po glavnica - potro[uva~ki krediti 26,714 63,236 26,801 72,122 - kreditni karti~ki 9,498 - 5,986 - - drugi krediti 12,725 - 8,686 - Pobaruvawa vrz osnova na kamati 642 - 741 - Tekovna dostasanost 30,866 (30,866) 39,659 (39,659) 162,581 99,584 215,427 95,749Namaleno za: ispravka na vrednosta (57,849) (1,068) (51,208) (6,486)

104,732 98,516 164,219 89,263

Dvièweto na rezervacijata poradi o[tetuvawe kaj krediti i pobaruvawa od komitenti e kako [to sledi:

2008 2007 Dvièwe na rezervacijata poradi o[tetuvawe Sostojba na 1 januari 57,694 71,953 Dopolnitelna rezervacija/ (osloboduvawe) na rezervacija za godinata, neto (Bel . 9) 1,223 8,516 (Otpis na rezervacijata) - (22,775) Sostojba na 31 dekemvri 58,917 57,694

Struktura na kreditite i pobaruvawata od komitenti spored vidot na obezbeduvaweto

2008 2007 (sega[na smetkovodstvena vrednost na kreditite i pobaruvawata) Prvoklasni instrumenti za obezbeduvawe - Pari~ni depoziti (vo depo i/ili ograni~eni na smetki vo bankata) 16,645 7,140 - Dràvni hartii od vrednost - - - Dràni bezuslovni garancii - - - Bankarski garancii - - Garancii od dru[tva za osiguruvawe i polisi za osiguruvawe - -

Korporativni garancii (osven bankarski i od dru[tva za osiguruvawe) -

- Garancii od fizi~ki lica 44,880 21,540 Zalog na nedvièn imot - Imot za sopstvena upotreba 26,584 6,069 - Imot za vr[ewe dejnost 52,139 26,964 Zalog na podvièn imot 14,648 131,880 Ostanati vidovi obezbeduvawe 22,237 2,252 Neobezbedeni 26,115 57,637

203,248 253,482

Na 31 dekemvri 2008 godina iznosot na nefunkcionalnite krediti iznesuva 60,562 iljadi Denari (2007: 51,911 iljadi Denari). Nepriznaenata kamata po ovie krediti iznesuva 35,382 iljadi Denari (2007: 35,529 iljadi Denari).


32

17 Hartii od vrednost raspolo`livi za proda`ba 2008 2007

Sopstveni~ki hartii od vrednost Sopstveni~ki hartii od vrednost izdadeni od banki 1,014 1,014 Ostanati sopstveni~ki hartii od vrednost 12,479 12,479

13,493 13,493 Kotirani 6,903 6,903 Nekotirani 6,590 6,590

13,493 13,493(Ispravka na vrednosta) (6,729) (6,618) 6,764 6,875

Dvi`eweto na rezervacijata poradi o[tetuvawe kaj hartiite od vrednost raspolo`livi za proda`ba e kako [to sledi:

2008 2007 Dvi`ewe na rezervacijata poradi o[tetuvawe Sostojba na 1 januari 6,618 7,712 Dopolnitelna rezervacija/ (osloboduvawe) na rezervacija za godinata, neto (Bel . 9) 111 (1,094) Sostojba na 31 dekemvri 6,729 6,618

Prihodite od sopstveni~kite hartii od vrednost se priznavaat kako prihodi od dividendi. 18 Prezemeni sredstva vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa

Stanben i deloven prostor

Vozila i oprema

Drugi vrednosti Vkupno

Nabavna vrednost Sostojba na 1 januari 2007 223,411 3,429 6,860 233,700 Out\uvawe (46,571) - - (46,571) Preneseno vo nedvi`nosti i oprema (48,545) (1,929) - (50,474) Otpis (Bel. 12) - (1,500) (3,860) (5,360)

Sostojba na 31 dekemvri 2007 128,295 - 3,000 131,295 Sostojba na 01 januari 2008 128,295 - 3,000 131,295 Preneseno od nedvi`nosti i oprema 15,483 - - 15,483 Otu\uvawe (8,648) - - (8,648)

Sostojba na 31 dekemvri 2008 135,130 - 3,000 138,130 Akumulirana amortizacija Na 1 januari 2007 3,673 - - 3,673 Efekt od procenka (Bel. 12) 5,396 - - 5,396 Preneseno vo nedvi`nosti i oprema (3,673) - - (3,673)

Na 31 dekemvri 2007 / 1 januari 2008 5,396 - - 5,396Preneseno od nedvi`nosti i oprema 317 - - 317

Na 31 dekemvri 2008 5,713 - - 5,713 Neto evidentirana vrednost Na 1 januari 2008 122,899 - 3,000 125,899

Na 31 dekemvri 2008 129,417 - 3,000 132,417


33

Prezemeni sredstva vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa (prodol`uva)

Vo tekot na 2008 godina, Bankata prodade prezemeni sredstva vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa i ostvari zaguba od 214 iljadi Denari (2007: 5,090 iljadi Denari) (Bel. 12).

Prezemenite sredstva vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa se evidentirani po pazarni ceni utvrdeni vrz osnova na procenka izvr[ena od strana na nezavisni proceniteli. Bankata ima namera da go prodade ovoj imot i vo tek se pregovori so potencijalni kupuva~i.

Del od prezemenite sredstva vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa, so neto sega[na vrednost od 93,519 iljadi Denari (2007: 93,519 iljadi Denari) Bankata gi izdava pod operativen naem.

19 Nematerijalni sredstva Nematerijalnite sredstva so sostojba na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina, se sostojat od softver i licenci. Dvi`ewata kaj nematerijalnite sredstva se kako [to sledi:

Nabavna vrednost 01 januari 2007 10,683 Nabavki vo tekot na godinata 2,157 (Otu\uvawe i rashoduvawe) (217)

31 dekemvri 2007 / 01 januari 2008 12,623Nabavki vo tekot na godinata 400

31 dekemvri 2008 13,023 Akumulirana amortizacija Na 01 januari 2007 261 Amortizacija za godinata -

Na 31 dekemvri 2007 261Amortizacija za godinata 2,565

Na 31 dekemvri 2008 2,826 Neto evidentirana vrednost Na 01 januari 2008 12,362

Na 31 dekemvri 2008 10,197


34

20 Nedvi`nosti i oprema

Zemji[teGrade`ni

objekti

Transportni

sredstva

Mebel i kanc.

oprema

Nedvi`. i oprema vo

podgot. Vkupno

Nabavna vrednost 01 januari 2007 3,114 248,653 1,768 25,297 2,073 280,905Zgolemuvawa preku novi nabavki - 1,074 1,224 2,489 - 4,787Efekt od revalorizacija na nedvi`nosti i oprema, neto - 15,701 (1,705) - - 13,996Prenos od investicii vo tek - - 2,073 (2,073) -Prenos od prez. sred. vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa - 48,545 - 1,929 - 50,474(Otu\uvawe i rashoduvawe) (3,114) (1,947) - - - (5,061)

31 dekemvri 2007 / 01 januari 2008 - 312,026 1,287 31,788 - 345,101Zgolemuvawa preku novi nabavki - 7,891 - 14,587 - 22,478(Prenos na prez. sred. vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa) - (15,483) - - - (15,483)(Otu\uvawe i rashoduvawe) - (2,833) - - - (2,833)

31 dekemvri 2008 - 301,601 1,287 46,375 - 349,263 Akumulirana amortizacija Na 01 januari 2007 - 13,468 164 6,591 - 20,223Amortizacija za godinata - - - - - -Akumulirana (amortizacija) na prez. sred. vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa - 3,673 - - - 3,673(Otu\uvawe i rashoduvawe) - (21) - - - (21)

31 dekemvri 2007 / 01 januari 2008 - 17,120 164 6,591 - 23,875Amortizacija za godinata - 7,408 321 6,801 - 14,530(Prenos na prez. sred. vrz osnova na nenaplateni pobaruvawa) - (317) - - - (317)(Otu\uvawe i rashoduvawe) - (305) - - - (305)

31 dekemvri 2008 - 23,906 485 13,392 - 37,783 Neto evidentirana vrednost Na 01 januari 2008 - 294,906 1,123 25,197 - 321,226Na 31 dekemvri 2008 - 277,695 802 32,983 - 311,480

So sostojba na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina, site nedvi`nosti i oprema se vo sopstvenost na Bankata. Bankata nema optovaruvawa vrz nedvi`nostite i opremata. 21 Ostanati pobaruvawa

2008 2007 Avansi za nematerijalni sredstva 16,093 - Pobaruvawa od kupuva~ite 3,546 4,146 Pobaruvawa od danok na dobivka 703 355 Odnapred plateni tro[oci 484 1,327 Pobaruvawa za provizii i nadomesti 472 991 Avansi za nedvi`nosti i oprema 75 58 Pobaruvawa od vrabotenite 81 97 Ostanati pobaruvawa 731 675

22,185 7,649

Namaleno za: rezervacija poradi o[tetuvawe (1,136) (166) 21,049 7,483


35

Ostanati pobaruvawa (prodolùva) Dvièweto na rezervacijata poradi o[tetuvawe kaj ostanati pobaruvawa e kako [to sledi:

2008 2007 Dvièwe na rezervacijata poradi o[tetuvawe Sostojba na 1 januari 166 138 Dopolnitelna rezervacija/ (osloboduvawe) na rezervacija za godinata, neto (Bel . 9) 970 28 Sostojba na 31 dekemvri 1,136 166

22 Depoziti na banki

2008 2007 kratkoro~ni dolgoro~ni kratkoro~ni dolgoro~ni Tekovni smetki 3,813 - 32,094 - 3,813 - 32,094 -

23 Depoziti na drugi komitenti 2008 2007 kratkoro~ni dolgoro~ni kratkoro~ni dolgoro~ni Nefinansiski dru[tva Tekovni smetki 536,422 - 309,740 - Depoziti po viduvawe 982 1,173 Oro~eni depoziti 31,077 - - - Obvrski vrz osnova na kamati za dep. 254 - 183 - Dràva Oro~eni depoziti 10,000 - - - Obvrski vrz osnova na kamati za depoziti 54 - - - Neprof. inst. koi im sluàt na doma]. Tekovni smetki 2,313 - 2,169 - Oro~eni depoziti 350 - 350 - Obvrski vrz osnova na kamati za depoziti 1 - 1 - Finansiski dru[tva, osven banki Tekovni smetki 3,376 - 24,457 - Oro~eni depoziti 18,550 - 23,000 - Obvrski vrz osnova na kamati za dep. 354 - 112 - Doma]instva Tekovni smetki 30,207 - 5,586 - Depoziti po viduvawe 38,953 - 53,233 - Oro~eni depoziti 201,228 9,169 236,291 12,148 Obvrski vrz osnova na kamati za depoziti 2,681 - 3,069 - Nerezidenti Tekovni smetki 50,104 - 155,983 - Depoziti po viduvawe 15 15 Oro~eni depoziti 62,698 - - - Obvrski vrz osnova na kamati za dep. 582 - - - Tekovna dostasanost 79 (79) 7,988 (7,988)

990,280 9,090 823,350 4,160


36

24 Obvrski po krediti Struktura na obvrskite po krediti spored vidot na obvrskata i sektorot na davatelot

2008 2007 kratkoro~ni dolgoro~ni kratkoro~ni dolgoro~ni

Banki Obvrski po krediti - 9,758 - 10,590 Obvrski vrz osnova na kamati 39 - 42 -

Tekovna dostasanost 2,231 (2,231) - -

2,270 7,527 42 10,590

Obvrski po krediti spored kreditodavatelot 2008 2007

kratkoro~ni dolgoro~ni kratkoro~ni dolgoro~ni Doma[ni izvori: Narodna Banka na Republika Makedonija 39 5,103 42 5,103 Makedonska Banka za Poddr[ka na Razvojot - 4,655 - 5,487

Tekovna dostasanost 2,231 (2,231) - -

2,270 7,527 42 10,590

25 Posebna rezerva i rezervirawa

2008 2007 Sostojba na 1 januari 1,697 1,393 Ispravka/ (osloboduvawe na ispravkata) na vrednosta za godinata, neto (Bel . 9) (706) 304 Sostojba na 31 dekemvri 991 1,697

26 Ostanati obvrski

2008 2007

Obvrski kon dobavuva~ite 4,787 3,131 Presmetani obvrski za devizno rabotewe 1,518 1,518 Obvrski za pretplata po krediti 688 332 Obvrski za danoci i pridonesi 402 424 Obvrski za danok od dobivka - 37 Obvrski za primeni avansi za kupuvawe na hartii od vrednost 215 - Kratkoro~ni obvrski kon vrabotenite 25 13 Obvrski za proviziite i nadomestite 1 16 Ostanato 843 441

8,479 5,912

27 Akcionerski kapital So sostojba na 31 dekemvri 2008 godina, vkupniot akcionerski kapital na Bankata iznesuva 845,196 iljadi Denari (2007: 600,522 iljadi Denari) i istiot se sostoi od 319,351 odobreni i vo celost plateni akcii, od koi 310,426 obi~ni i 8,925 prioritetni akcii (2007: 218,398 obi~ni i 8,925 prioritetni akcii). Nominalnata vrednost po akcija iznesuva Eur 43.46.


37

Akcionerski kapital, (prodol`uva)

Vo tekot na 2008 godina, Dru[tvoto go zgolemi kapitalot preku nova emisija na obi~ni akcii po pat na privatna ponuda.

Nominalna vrednost po akcija (obi~ni) 43.46 EUR Broj na akcii Vkupna vrednost

(Denari iljadi)

Na 31 dekemvri 2007/Na 01 januari 2008 218,388 576,935 Trinaesetta emisija na obi~ni akcii 92,038 244,674

Na 31 dekemvri 2008 310,426 821,609

So sostojba na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina, slednite akcioneri imaat sopstvenost koja nadminuva 5% od vkupnite izdadeni akcii so pravo na glas: Vo iljadi Denari Vo %

2008 2007 2008 2007 Zapi[an

kapital Zapi[an kapital

pravo na glas

pravo na glas

Centralna kooperativna banka AD Sofija 263,696 36,440 82.58% 16.03% Silsport Doo Kratovo - 17,845 - 7.85% Kratiskara Dooel Kratovo - 17,663 - 7.77% Monteko Dooel Skopje - 17,095 - 7.52% Silbug Sofija - 15,367 - 6.76% Meks Dragan Dooel Skopje - 13,799 - 6.07% RIK Sileks Ad Kratovo - 12,071 - 5.31%

28 Zarabotka po akcija Osnovnata zarabotuva~ka po akcija e presmetana taka [to neto dobivkata za godinata koja pripa\a na obi~nite akcioneri se deli so ponderiraniot prose~en broj na obi~ni akcii vo tekot na godinata.

2008 2007

Zarabotuva~ka koja pripa\a na akcionerite 5,646 -Namaleno za: dividendi za prioritetnite akcii (158) -

Neto dobivka koja pripa\a na imatelite na obi~ni akcii 5,488 -Ponderiran prose~en broj na obi~ni akcii 248,993 -

Osnovna zarabotuva~ka po akcija (Denari po akcija) 22 -

29 Potencijalni i prezemeni obvrski

Potencijalni obvrski

2008 2007

Plate`ni garancii - vo denari 20,297 33,662 - vo stranska valuta - - Neiskoristeni pre~ekoruvawa po tekovni smetki 18,404 20,513 Prezemeni obvrski po kreditni karti~ki 5,266 4,693

43,967 58,868

Namaleno za: Posebna rezerva i rezervirawa (Bel. 25) (991) (1,697)

42,976 57,171


38

Potencijalni i prezemeni obvrski (prodolùva)

Sudski sporovi

So sostojba na 31 dekemvri 2008, sudskite postapki pokrenati protiv Bankata iznesuvaat vkupno 4,643 iljadi Denari (2007: 20,172 iljadi Denari). Ne e evidentirano rezervirawe na denot na bilansirawe, bidej]i profesionalnite pravni soveti pokaùvaat deka nema verojatnost za pojava na zna~itelni zagubi. Osven toa, razni pravni sporovi i pobaruvawa moè da se pojavat i vo idnina vo tekot na redovnoto delovno rabotewe na Bankata. Povrzanite rizici se analizirani od verojatnosta za nivna pojava. Iako rezultatot od ovaa problematika ne moè sekoga[ so sigurnost da se utvrdi, rakovodstvoto na Bankata smeta deka potencijalnite pravni sporovi i pobaruvawa nema da rezultiraat vo materijalno zna~ajni obvrski.

Dano~en rizik

Finansiskite izve[tai i smetkovodstvenata evidencija na Bankata podleàt na dano~na kontrola od strana na dano~nite vlasti vo periodot od 5 godini po podnesuvaweto na dano~niot izve[taj za finansiskata godina i moàt da predizvikaat dopolnitelni dano~ni obvrski. Spored procenkite na rakovodstvoto na Bankata ne postojat bilo kakvi dopolnitelni uslovi od koi moàt da proizlezat potencijalno materijalno zna~ajni obvrski po ovoj osnov.

Kapitalni obvrski

Ne se evidentirani kapitalni obvrski na denot na bilansirawe koi ne se ve]e priznati vo finansiskite izve[tai.

30 Raboti i vo ime i za smetka na treti lica Bankata upravuva so sredstva vo ime i za smetka na treti lica nameneti za kupuvawe na dràvni zapisi i obvrznici ili odobruvawe na krediti na klienti. Istite ne se vo sopstvenost na Bankata i ne se priznaeni vo bilansot na sostojba. Bankata ne e izloèna na krediten rizik od ovie plasmani. Na 31 dekemvri 2008 godina iznosot na vkupnite sredstva po raboti vo ime i za smetka na treti lica iznesuvaat 41,134 iljadi Denari (2007: 41,134 iljadi Denari).

31 Penziski planovi Bankata nema definirano planovi za nadomestoci pri penzionirawe ili opcii za nadomestuvawe bazirani na akcii so sostojba na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina. Rakovodstvoto smeta deka sega[nata vrednost na idnite obvrski kon vrabotenite vo vrska so nadomestocite pri penzionirawe i jubilejni nagradi ne e od materijalno zna~ewe za finansiskite izve[tai so sostojba na 31 dekemvri 2008 i 2007 godina.

32 Transakcii so povrzani strani Vo soglasnost so Zakonot za Banki kako povrzani lica so Bankata se: lica so posebni prava i odgovornosti vo Bankata i so niv povrzanite lica, akcioneri so kvalifikuvano u~estvo vo Bankata (direktno ili indirektno poseduvawe na najmalku 5% od vkupniot broj na akcii ili od izdadenite akcii so pravo na glas vo Bankata ili ovozmoùvaat zna~itelno vlijanie vrz upravuvaweto na Bankata) i so niv povrzanite lica, kako i odgovornite lica na tie akcioneri - pravni lica, podru`nici na Bankata i drugi lica so koi Bankata ima bliski vrski.


39

Transakcii so povrzani strani, (prodol`uva)

Bankata kreditira, vr[i raboti na platen promet i deponira sredstva na pretprijatija i finansiski institucii so koi e povrzana. Rakovodstvoto na Bankata smeta deka ovie transakcii se vr[at vrz normalni pazarni uslovi i vo normalniot tek na delovnite aktivnosti.

Saldata i obemot na transakciite so povrzanite strani i so Klu~en menaxerski personal na Bankata so sostojba na i za godinite [to zavr[ija na 31 dekemvri 2008 i 2007, se kako [to sledi:

2008 2007 Pobaruvawa 83,910 29,638 Obvrski 4,318 3,600 Prihodi 2,044 1,586 Rashodi - -

www.grant-thornton.com.mk

finansiski izve[tai i izve[taj na nezavisnite revizori 2008 m.pdf · centralna kooperativna banka...

Documents