FESKÖK 5. SINIF ÖĞRENCİ DEFTERİ

PERİ BACALARINDA TURİZM YAPILMALI MI?

Bu öğrenci defteri 115K492 nolu 1001 projesi olan FESKÖK

kapsamında TÜBİTAK’tan sağlanan destek ile proje ekibi tarafından

geliştirilmiştir.

2

PERİLERİN BACALARI

Kapadokya doğal güzellikleriyle öne çıkan bir bölgedir. Peri Bacaları adı verilen yapılar bu

bölgenin en dikkat çekici doğal güzellikleridir. Bu ilginç yapılar sadece doğal güzellikleri ile

değil aynı zamanda içlerinin kilise, ev ve ahır olarak binlerce yıldır kullanılması ile adeta birer

açık hava müzesidir. Bu yapılar her yıl binlerce turisti ülkemize çekmektedir.

3

Peri Bacaları nasıl oluştu?

Bu sorunun cevabı ile ilgili olarak bir internet sitesinde aşağıdaki bilgilere ulaşılmıştır:

Dünyamız en içten dışa doğru çekirdek, manto, yer kabuğu ve atmosfer olmak üzere dört temel

bölümden oluşur. Canlıların üzerinde yaşadığı tabaka yer kabuğudur. Yer kabuğunda okyanuslar,

denizler, göller ve nehirlerin olduğu sucul bölgeler ile dağlar, vadiler ve ovaların olduğu karasal

bölgeler vardır. Yer kabuğunda toprak ve kayaçlar bulunur. Kayaçlar bir mineralin birikmesi ile veya

birden fazla çeşitte mineralin küçük taş parçaları ile birleşmesi sonucunda oluşur. Mermer taşı, kireç

taşı, çakıl taşı ve taş kömürü kayaçlara örnek olarak verilebilir. Kayaçlar içerdikleri minerallerin sertlik,

boşluklu yapı, renk ve ufalanabilirlik gibi özelliklerine göre gruplanırlar. Kayaçları oluşturan

minerallere sodyum, potasyum, kalsiyum, bor ve kalsit örnek olarak verilebilir. Kayaçlar rüzgar ve

sıcaklık değişiklikleri gibi nedenlerle parçalanabilirler. Bu parçalanmalarda daha küçük kayaçlar

oluşabilir hatta kum taneciklerine kadar parçalanmalar devam edebilir. Kayaçların bu şekilde

ufalanması sonucunda ise toprak oluşur.

Milyonlarca yıl önce Erciyes, Hasandağ ve Güllüdağ dünyanın merkezinden gelen erimiş maddeleri ve

külleri püskürttü. Bu püskürme sonucunda yumuşak kayaç tabakaları oluştu. Bu kayaçların

milyonlarca yıl boyunca yağmur ve rüzgâr tarafından aşınmasıyla Peri Bacaları ortaya çıktı.

SORU 1. Yukarıda verilen bilgilerden aşağıdaki sonuçlardan hangileri çıkarılabilir?

1. Peri Bacaları Kapadokya’da yer alır.

O ÇIKARILABİLİR O ÇIKARILAMAZ

2. Toprağın ham maddesi kayaçlardır.

4

O ÇIKARILABİLİR O ÇIKARILAMAZ

3. Peri Bacaları volkanik patlamalar sonucunda oluşmuştur.

O ÇIKARILABİLİR O ÇIKARILAMAZ

4. Mineraller yer kabuğunu, yer kabuğu da kayaçları oluşturur.

O ÇIKARILABİLİR O ÇIKARILAMAZ

5. Bir bölgede turizm yapılabilmesi için o bölgede ilginç kayaçlar olmalıdır.

O ÇIKARILABİLİR O ÇIKARILAMAZ

6 Kayaçların kökeni yer altından gelen erimiş maddelerdir.

O ÇIKARILABİLİR O ÇIKARILAMAZ

SORU 2. Yaşadığınız bölgede yağmur ve rüzgâr gibi nedenlerle bozulmaya uğramış olan kayaçlar var

mı? Varsa zamana bağlı olarak ne gibi değişimler gözlemlediniz?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

5

SORU 3. Verilen bilgilerin bir internet sitesinden alındığı belirtiliyor. Bu bilgilerin doğruluğu

konusunda emin misiniz? Daha emin olabilmek için neler yapardınız?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

6

SORU 4. Peri bacaları aşırı sıcaklık değişimleri, yağmurlar ve rüzgar gibi nedenlerle oluşmuş

olup yine bu doğal yollarla yıllar içinde yok olmaktadır. Aşağıda peri bacalarının başlangıç

evresinden bozulma evresine kadar gösterimi ve Nevşehir’e ait peri bacası fotoğrafları

verilmiştir. Bu fotoğrafların hangi evrede olduklarını şekle bakarak yazınız.

Peri Bacaları Fotoğrafları Peri Bacalarının Evreleri

7

MEHMET SEFER’İN KAPADOKYA YOLCULUĞU

Ben Mehmet Sefer. Kapadokya’nın tüm güzelliklerini dünyaya tanıtmak istiyorum. Bunun için

aklıma iyi bir fikir geldi. Milyonlarca insanı, gelip görmeseler de, Kapadokya ile tanıştıracak

bir kitap yazmaya karar verdim. Kitabımı yazmadan önce Kapadokya’nın coğrafyasını,

kültürel ve diğer tüm özelliklerini görmek istiyorum. Bu amaçla Kapadokya’ya gidiyorum.

Gezip gördüklerimi not almak için günlük tutacağım. Bunun için kendime bir defter, bir harita

ve bir de kalem aldım.

Yolculuk için hazırlık yapmaya başladım. Öncelikle aldığım haritayı biraz inceledim ve

kendime bir yol planı yaptım. Sırasıyla Hacıbektaş, Gülşehir, Avanos, Zelve, Göreme, Ürgüp

ve Derinkuyu’yu gezmeye karar verdim.

1.GÜN Ankara’dan yola çıktım. Aynı gün içinde Anadolu yollarının patikalarında ağır ağır seyir halinde Kırşehir’i geçerek Hacıbektaş’a geldim. Hacıbektaş, ismini dünyaca ünlü Türk düşünürü olan Hacı Bektaş-ı Veli’ den almaktadır. Kapadokya’ya gelmişken ilk durağım Hacıbektaş müzesini gezmek oldu. Bir külliye olan, yani içerisinde hastanesi, kütüphanesi, yemekhanesi olan bu müze üç avludan oluşmaktadır. Ayrıca bu bölgede Oniks denilen bir maden çıkarılmaktadır. Ekonomik olarak gelir getiren kayaçlara maden denir. Altın, bakır, gümüş, bor, civa, demir ve kurşun diğer madenlere örnektir. Madenler evimizde kullandığımız tencere, bardak ve çivi gibi araçlardan bilgisayar, otomobil ve uçak gibi birçok teknoloji ürününün üretimine kadar birçok alanda kullanılmaktadır. Kendime oniks mermerinden yapılma mavi-beyaz renkli satranç takımı aldım.

Hacı-Bektaşı Veli Müzesi

8

Mehmet Sefer’in Gezi Haritası

9

2.GÜN Kızılırmak’ı takip ederek gün doğumuna Gülşehir’e ulaştım. Açıksaray’ı gezdim. Bu güzel

yapının dışında; kaya kiliseleri, ilk çağlardan kalma çok katlı yeraltı şehirleri ve mağaraları

gezdim. Ayrıca Gülşehri’nde Linyit madeninin çıkarıldığını öğrendim. Linyit, sanayide yoğun

olarak kullanılan bir madendir. Ayrıca Gülşehri’nin Kızılırmak kıyılarında kum çıkarıldığını

gördüm. Bu kumun inşaat, cam ve seramik alanlarında kullanıldığını söylediler.

Açık Saray

3.GÜN Avanos’a ulaştım. Avanos’un çanak-çömlek atölyelerini gezdim. Yeraltı kaynakları zengin olan

bu ilçede mermercilik gelişmiş ve yöre ekonomisine katkı sağlamaktadır. Seramikçilik de

yörenin ekonomisini canlı tutmaktadır. Yörenin kadınları seramikten yapılmış çömlekleri,

takıları ve yüzükleri boyayarak gelir elde etmektedir. Ben de kadınların el emeği ile

boyadıkları seramiklerden birçok hediyelik eşya aldım. Avanos, yörenin en turistik yeridir.

Peribacalarının içleri bazı işletmeler tarafından otele çevrilmiştir. Ben de bu otellerden

birinde kaldım. Benim gibi bu otelleri merak eden dünyanın birçok farklı yerinden insanlar bu

otellerde kalmak için gelirler.

10

Avanos

4.GÜN

Göreme’ye geçmek üzere yola çıktım. Öncesinde peri bacalarının sık bulunduğu Zelve’yi

gezdim. Zelve, tarihte Hristiyanların önemli yerleşim yerlerinden olduğu için meşhur

kiliselere sahiptir. Bu kiliselerin bir kısmını gezebildim. Ardından yoluma devam ettim.

Sabahın erken saati demek yörede gökyüzünde rengârenk balonlarla gezinen insanları

görmek demekti. Bu güzel görüntüleri izleyerek Göreme’ye vardım. Göreme Tarihi Milli

Parkı’nı gezdim. Bu doğa harikası büyüleyiciydi.

Göreme

11

5.GÜN

Yeraltı şehirlerini çok severim. Bu yüzden Derinkuyu ilçesindeki Meşhur Derinkuyu yeraltı

şehrini de ziyaret etmek istedim. Giderken Ürgüp’e uğradım. Burada beni çok sayıda peri

bacası karşıladı. Genelde gövde ve şapkadan oluşan peri bacalarının ikili yapıları; mantar

şekilli, sivri uçlu, koni ve sütün şeklinden oluşabilmektedir. Bu yapılara bakarken şunu

düşündüm: “Erozyonun getirdiği tüf tabakasının sel ve rüzgâr ile aşınarak bu yapıları

oluşturması ilginç değil mi?” Yerkürenin gizemi, işte… Sonrasında merak ettiğim Derinkuyu

yeraltı şehrine geldim. Burası sekiz kattan oluşan bir yapıdır. İçerisinde; okul, ahır, kiler,

yemekhane gibi burada yaşayan insanların temel ihtiyaçlarını karşılayacak her şey vardı.

İnsanların yerin altında yaşam alanı oluşturmaları ilginç değil mi? Bu yeraltı şehrini gezmek

çok güzeldi; ama yorucuydu. Ayrıca buralara kadar gelmişken çok miktarda Perlit aldım. Halk

arasında topuk taşı olarak bilinen bu maden Ürgüp ve Derinkuyu’dan çıkarılmakta olup,

kişisel temizlikte oldukça sık kullanılmaktadır.

Derinkuyu Yeraltı şehri

12

SORU 1. Mehmet Sefer’in gezi rotasını yukarıdaki harita üzerinde gösteriniz.

SORU 2. Aşağıda Mehmet Sefer’in gezdiği yerleri, temsil ettiğini düşündüğünüz fotoğraflar ile

eşleştiriniz.

Ürgüp-Derinkuyu

ONIKS

Hacıbektaş

ÇÖMLEK

Gülşehir

PERLİT

Avanos

LİNYİT

13

SORU 3. Mehmet Sefer kişisel gözlemlerini bir araya getirerek günlük tutmuş, fotoğraflar

çekmiş, düşüncelerini yazmış ve bu günlüklerini Kapadokya’yı tanıtan bir kitaba çevirmeyi

planlamıştır. Aynı bölgeleri başka biri gezmiş olsaydı günlük notlarında sizce ne gibi farklılıklar

olurdu?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

14

KAPADOKYA’DA BİR PALEONTOLOG

Fosil uzun yıllar önce karada veya suda yaşamış olan canlılardan kalan kalıntılar ve izlerdir.

Kumtaşı, kireçtaşı ve çamurtaşı gibi çok yaşlı tortul kayaçlarda tespit edilebilirler. Fosilleri

inceleyen bilim dalına Paleontoloji, bu alanda çalışan bilim insanlarına ise Paleontolog denir.

Günümüzde paleontologlar uydu sinyalleri gibi özel yöntemler kullanarak fosillerin yerlerini

tespit ederler. Fosilleri özel araçlar kullanarak bulundukları yerden çıkarırlar. Elde ettikleri

fosillerin yaşını ve hangi türe ait olduğunu kimyasal ve biyolojik yöntemler kullanarak

anlamaya çalışırlar. Bu bilgiler sayesinde dünyanın oluşumundan itibaren geçen dönemleri,

bu dönemlerdeki iklim şartlarını ve canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini anlamaya

çalışırlar. Bu tip bilgiler günümüzdeki ve gelecekteki doğayı ve canlılar arasındaki ilişkileri

anlamada oldukça önemlidir.

Nevşehir ilinde yerel bir gazetede Ürgüp’te farklı canlılara ait kemik kalıntılarının bulunduğu

ifade edildi. Haberde ayrıca yan sayfada gösterilen kemik kalıntılarının fotoğrafı da verildi. Bu

fotoğraftaki kemik resimlerini makasla keserek boş bir kâğıt üzerinde bir araya getiriniz ve bir

yapıştırıcı ile yapıştırınız.

SORU 1. Bu bölgede çalışan bir paleontolog olduğunuzu düşünürsek kemik parçalarını bir

araya getirdiğinizde ortaya çıkan hayvanın resmini aşağıdaki boşluğa çiziniz ve bu kemiklerin

hangi hayvana ait olduğunu tahmin ediniz.

15

SORU 2. Hepinizde aynı kemik kalıntıları/veriler olmasına rağmen neden farklı hayvanları

söylediğinizi düşünüyorsunuz? Bu çeşitliliği azaltmak için neler yapılmalıdır?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

16

(Bu sayfada kemikleri birleştiriniz)

Bulunan Kemik Kalıntıları

17

*Bu etkinlik, 2015 Bilimin Doğasının Öğretimi Konusunda Öğretmenin Mesleki Gelişiminin Süreç Boyunca Desteklenmesi

(BİDOMEG) Projesi Etkinliklerle Bilimin Doğasının Öğretimi Kitabı’ndan uyarlanmıştır.

18

19

SORU 1. Türkiye’de doğal anıt olabilecek başka örnekler veriniz.

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Japonya ve Türkiye Kapadokya’daki Kültürel Mirası Korumak İçin

Proje Başlatıyor

Yerkabuğunun milyonlarca yıllık bir süreçte rüzgar, yağmur ve ısı

değişimleri gibi doğal yollarla etkilenmesi sonucu oluşan yeryüzü

şekilleri, fosil ve kayaçlara doğal anıt denir. Kapadokya, Türkiye’de

doğal anıtlara örnek verebileceğimiz en önemli örneklerdendir. Bu

bölge, UNESCO (Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür

Kurumu) tarafından 1985 yılında Dünya Miras’ı listesine kabul

edilmiştir. Yakın geçmişte bölgedeki kültürel mirasların korunması

için Türkiye, Japonya ve UNESCO tarafından bir anlaşma

imzalanmıştır. Japonlar tarafından yapılan bir araştırma bu bölgedeki

kültürel değerlerin tehdit altında olduğunu ortaya koymuştur. Bunun

üzerine Japonya bu alanlarını korumak için kendi bütçesini kullanarak

bir proje geliştirmiştir.

GAZETE KAPADOKYA

20

SORU 2. Bir doğal anıt olan Kapadokya bölgesinde turizm yapılmasının o bölgede yaşayan

yerel halka olabilecek muhtemel faydalarını ve zararlarını yazınız.

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 3. Kapadokya bölgesi gibi doğal anıtların yüzlerce yıl boyunca korunmaya çalışılmasının

amaçları neler olabilir?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

21

EROZYON

SORU 1. Yaşadığınız bölgenin herhangi bir yerinde erozyon olduğunu düşünüyor musunuz?

Gözlemlerinizi aşağıdaki boşluğa yazar mısınız?

Gözlemlerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

22

SORU 2. Erozyonun gerçekleşme mekanizması hakkında iki bilim insanından bilgi almak isteseniz bu

bilim insanları aşağıdakilerden hangileri olabilir?

a. İklim bilimci b. Jeolog c. Antropolog d. Sosyolog e. Çevre Mühendisi f. Endüstri Mühendisi

Benim Düşüncelerim:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

SORU 3. Bir bölgede erozyonun gerçekleşip gerçekleşmediğini anlayabilmek için nasıl bir gözlem

yapardınız?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

23

SORU 4. Erozyon ve heyelan kavramlarını düşündüğünüzde aralarında ne gibi farklar olduğunu

düşünüyorsunuz? Aşağıdaki boşluğa yazar mısınız?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

24

PET ŞİŞELERDE EROZYON

1.Gerçekler: Erozyon toprağın su, rüzgar ve yer çekimi gibi faktörler yüzünden aşınarak farklı

bölgelere taşınması olayıdır. Hatalı tarım uygulamaları (yanlış sulama, yanlış otlatma, yanlış

toprak sürümü, vb.), kıyı bölgelerinin kentleşmesi ve turizm amaçlı kullanılması, orman

kesimi ve orman yangınları erozyona neden olmaktadır. Erozyon sonucunda ise toprak kaybı,

toprak veriminin azalması, tarımsal ürünlerin kalitesinin azalması, bitki örtüsünün zayıflaması

ve su kaynaklarının kirlenmesi gibi sonuçlar gözlenir.

2. Malzemelerimiz

Çeşme suyu

Bardak

İki adet pet şişe

İğne

Bir avuç talaş

İki adet kova (plastik veya demir)

Tahta metre

3.Yapılacak işlemler

1. Öncelikle 4-5 kişilik çalışma gruplarına ayrılalım.

2. İçleri boş olan eşit boyda iki adet pet şişe alalım. Her birinin alt bölgelerinde bir iğne

yardımıyla 30 adet delik açalım. Deliklerin her yere dağılmasına dikkat edelim.

3. Boş pet şişelerden birincisine yarım su bardağı ince kum, ikincisine ise bir su bardağı ince

kum ve talaş karışımı koyacağız. Daha sonra hazırladığımız pet şişelerin altlarına birer adet

eşit boy ve genişlikteki plastik kovayı yerleştireceğiz. Her bir pet şişeye bir bardak çeşme suyu

döküp ağızlarını kapatacağız. Pet şişeleri aynı miktarda eğim olacak şekilde kovaların üzerine

yerleştirdikten sonra plastik kovalardaki su seviyesinin yerden olan yüksekliğini bir metre

yardımıyla ölçeceğiz.

4. Tahminim

Yukarıdaki işlemleri yapmadan önce hangi pet şişenin altındaki kovada daha fazla oranda su

birikecektir? Tahmininizi nedenleriyle beraber aşağıdaki boşluğa yazar mısınız?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

25

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Gözlemlerim

4 numarada verilen işlemlere göre gözlemi yapalım. Aşağıdaki tabloda deney sonucunda elde

ettiğiniz verileri yazınız.

İnce kum bulunan pet şişenin altındaki kovada

İnce kum ve talaş karışımı bulunan pet şişenin altındaki kovada

Su seviyesinin Yerden yüksekliği (cm)

6. Sonuçlarım

Yukarıdaki tablodaki verileri düşünerek elde ettiğiniz sonuçları erozyon olayı ile

ilişkilendirerek yorumlayınız.

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

26

SORU 1. Bulduğunuz sonuçların tam tersini bulan bir arkadaşınızı kendi çalışmanızın doğruluğu konusunda ikna etmek için neler yapardınız? Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 2. Aynı gözlemi yapan iki öğrencinin gözlemlerden çıkardıkları sonuçlar aşağıda verilmiştir: Nergiz: İnce kum bulunan pet şişenin altındaki kovada 8 cm su birikti. İnce kum ve talaş bulunanın altında ise 4.5 cm su birikti. Buna göre ikinci pet şişedeki talaş toprak kaybını engellemiştir. Aylin: İnce kum bulunan pet şişenin altındaki kovada 9.5 cm su birikti. İnce kum ve talaş bulunan pet şişenin altındaki kovada ise 8.5 cm su birikti. Buna göre talaş suyu emmiş ve suyun geçişini azaltmıştır. Buna göre aşağıdaki sonuçlardan hangilerine katılıyorsunuz? 1.İnsanlar yaratıcı ve özgür düşünceye sahip olduğu için Aylin ve Nergiz’in gözlemleri ile ilgili düşünceleri eşit derecede doğrudur.

O Katılıyorum O Fikrim Yok O Katılmıyorum

2. Kovalardaki sular arasında yüksek oranda bir farklılık olması gerekirdi. Dolayısıyla Nergiz’in gözlem ve sonuçları Aylin’in gözlem ve sonuçlarına göre daha doğrudur.

O Katılıyorum O Fikrim Yok O Katılmıyorum

27

3. Bireylerin gözlemleri ile gözlemlerinden çıkardıkları sonuçlar düşünüldüğünde Aylin’in Nergiz’e göre gözlemleri ile daha uyumlu bir sonuç çıkardığı söylenebilir.

O Katılıyorum O Fikrim Yok O Katılmıyorum

SORU 3. Bir jeolog olduğunuzu ve erozyonun yoğun olarak yaşandığı bir akarsu kenarına gittiğinizi düşünelim. Deney ve gözlem yapabileceğiniz bazı araştırma soruları aklınıza geliyor. Bu soruların test edilebilir olması çok önemli. Buna göre akarsu kenarındaki erozyonun varlığını test edebileceğiniz üç adet soruyu aşağıdaki boşluğa yazar mısınız? Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

28

KASABADA EROZYON

Kapadokya’da tarım ile geçimini sağlayan bir kasabada son dönemde erozyon problemi yaşanmaktadır. Kasaba Kızılırmak’ın etrafına kurulmuş olup tarım arazileri Kızılırmak’a dik gelecek şekilde konumlanmıştır. Kasabada sadece karpuz bitkisi üzerine tarım yapılmaktadır. Yağmurun az olduğu sıcak yaz günlerinde su motorları aracılığıyla akarsudaki su borulara, borulardan ise su fıskiyelerine taşınmaktadır. Bu şekilde yapılan sulama ile elde edilen karpuzların ortalama ağırlığı 3 kg’dır. Bu tip sulama yaklaşık 30 yıldır yapılmaktadır. Ancak son zamanlarda tarım yapılan arazilerde tuzlanma olmuş, akarsuya doğru toprak kaybı giderek artmıştır. Öte yandan suya karışan toprak nedeniyle kasabanın içme suları içilemez hale gelmiş, akarsu içindeki canlı çeşitliliği olumsuz etkilenmiştir. Bu olumsuzluklardan dolayı kasaba halkı bölgedeki bir üniversite ile temasa geçmiş ve sorunlarına çözüm önerileri aramaya başlamışlardır. Üniversitede görev yapan ziraat mühendislerinden üçü kasabalılara farklı önerilerde bulunmuşlardır. Birinci ziraat mühendisi damlama-sulama tekniğini önermiştir. Bu teknikte su kaynağından bir motor yardımıyla alınan su, filtrelendikten sonra uzun borular aracılığıyla tüm bitkilere taşınmaktadır. Bu boruların bitki diplerine gelen yerlerinde küçük delikler olup, motorun yarattığı basınç ile deliklerden damlama yoluyla bitkinin sulanması sağlanır. Ziraat mühendisi bu sulama ile kasabadaki erozyon sorununun çözüleceğini, daha az su ile daha çok verim alınacağını ve karpuzların ortalama ağırlığının 4.5 kg’a kadar çıkabileceğini düşünmektedir. Ancak kasabalıları bu tekniğin bazı dezavantajları konusunda da bilgilendirmiştir. Örneğin damlama sulamanın kuruluş maliyeti yüksektir, ayrıca damlama delikleri sıklıkla tıkanabilir. İkinci ziraat mühendisi ise kasabalıların tarlayı sürme tekniklerini değiştirmelerini önermiştir. Akarsuya dik konumda olan tarlalarda kasabalılar akarsuya paralel şekilde değil, akarsuya dik gelecek şekilde yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya doğru tarlalarını sürmektedirler. Bu

29

tip sürümde paralel sürüme göre daha az mazot kullandıklarını ve yağmur sularından daha fazla faydalandıklarını düşünmektedirler. İkinci ziraat mühendisi ise paralel sürüm ile toprak kaybının oldukça azalacağını, mineral kaybı azalmış olan toprakta verimin artacağını, ortalama karpuz ağırlığının 4 kg’a kadar yükselebileceğini ifade etmiştir. Ancak paralel sürümde kasabalıların söylediği gibi toprak sürümü sırasında mazot giderinin daha fazla olacağını ve damlama sulamaya göre daha fazla su kullanılması gerektiğini ifade etmiştir. Üçüncü ziraat mühendisi ise akarsu kenarlarına ayrık otu ekilmesini önermiştir. Ayrık otu çok hızlı büyüyen ve kökleri derinlere giden otsu bir bitkidir. Ayrık otu toprak ve dolayısıyla mineral kaybını azaltacak, su kirlenmesini önleyecek ve ortalama karpuz ağırlığını 3,5 kg’a kadar arttıracaktır. Ancak ayrık otu kontrollü bir şekilde çoğaltılmaz ise tarladaki karpuzlar ile su açısından rekabete girebilir ve karpuzların kullandığı su oranını azaltabilir. Buna göre kasabada yaşayan biri olarak önerilerden birine göre karar vermen gerektiğini düşünelim. Sağlıklı karar verebilmek için aşağıdaki işlemleri yapalım. 1.Her bir öneriyi aşağıdaki tabloya özetleyiniz.

Önerisi Bu önerinin olumlu sonuçları Bu önerinin olumsuz sonuçları

Birinci Ziraat Mühendisi

İkinci Ziraat Mühendisi

Üçüncü Ziraat Mühendisi

30

2. Şimdi her bir sonucun sizin için önem derecesini 1 (önemli değil)- 10 (çok önemli) olmak üzere 1-10 arası sayılardan birini kullanarak yukarıdaki tabloda sonuçların yanlarına bu puanlamayı yaparak belirtiniz. 3. Şimdi size göre en iyi savunulabilecek ve en uygun olan öneriyi seçiniz ve bu seçimi nedenleriyle beraber aşağıdaki boşluğa yazınız. Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

31

YERALTI VE YERÜSTÜ SULARI

(1) Yer yüzeyinin üzerinde bulunan okyanus, deniz, göl ve nehir gibi sucul bölgeler yer üstü

sularını oluşturmaktadır. (2) Yağmurlar ve yer üstü sularının toprak tarafından emilmesi

sonucunda yer altına inmesi ve yer altında sert bir zeminle karşılaşınca bu suların birikmesi

ile sıcak veya soğuk yeraltı suları oluşur. (3) Yeraltı ve yer üstü suları içecek, sağlık ve elektrik

üretimi gibi amaçlar için kullanılır.

(4)Yeraltı sularının yer yüzeyine çıktığı yerlere Kaynak denir. (5) Yeraltı suları insanlar

tarafından açılan kuyular ile de yeryüzeyine çıkarılabilir. (6) Bu tip kuyulara Artezyen Kuyusu

denir. (7) Kaynak sularına yoğun miktarda madensel tuzlar karışmış ise bu tip sulara Maden

Suyu denir.

(8) Yerin farklı katmanlarındaki yeraltı sularının ısınması ve bazı kimyasal maddeleri

biriktirmesi ile oluşan kaynaklara Jeotermal Kaynak denir. (9) Bu kaynaklar üzerileri açık bir

şekilde ve sadece yıkanma amaçlı olarak kullanılıyorsa Ilıca ismini alır. (10) Jeotermal

kaynaklar banyo, içme, solunumda buharından yaralanılması, rehabilitasyon ve fizik tedavi

gibi amaçlar için kullanılır.

32

SORU 1.Yukarıdaki cümleleri nereden bildiğiniz ile ilgili olarak aşağıda verilen bilgi

kaynaklarına göre cümleleri artı (+) koyarak eşleştiriniz.

Kendi gözlemlerimden biliyorum

Okuduğum bilimsel çalışmalardan biliyorum.

Okuduğum ders kitaplarından biliyorum.

Sezgilerimle biliyorum.

Kelimelerin anlamını düşünerek tahmin ediyorum.

Medya’dan Biliyorum.

Çevremdeki insanlardan öğrendiğim için biliyorum.

İlk defa öğreniyorum

Birinci cümleyi

İkinci cümleyi

Üçüncü cümleyi

Dördüncü cümleyi

Beşinci cümleyi

Altıncı cümleyi

Yedinci cümleyi

Sekizinci Cümleyi

Dokuzuncu cümleyi

Onuncu cümleyi

SORU 2. Yukarıda verilen bilgi kaynaklarını düşündüğünüzde en çok güvenilir olduğunu

düşündüğünüz iki bilgi kaynağı ile en az güvenilir olduğunu düşündüğünüz iki bilgi kaynağını

aşağıdaki boşluğa yazınız.

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

33

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 3. Kişisel gözlemleriniz ile elde ettiğiniz bilgiler, ailenizdeki bireylerden öğrendiğiniz bilgiler,

ders kitaplarından öğrendiğiniz bilgiler ve medyadan öğrendiğiniz bilgileri kesinlik açısından

kıyaslayınız.

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

34

SU KAYNAKLARI

1.Gerçekler: Yağmur ve kar sularının yanı sıra akarsu, göl ve deniz gibi yer üstü suları toprak

tarafından emilir ve bu sular tabanda bulunan çatlaklardan süzülerek yer altına iner. Bu

suların yer altında birikmesi ile yeraltı suları oluşur. Yeraltı sularının kendiliğinden çıktıkları

yerlere kaynak adı verilir. Yeraltı suları yer üstüne çıkarken içlerinden geçtikleri kayaçlardaki

bazı mineralleri çözer. Bu nedenle genelde içme suları olarak kullanılan kaynak sularında az

miktarda mineral de bulunur.

2. Malzemelerimiz

Üç adet tuvalet kağıdı rulosu

Üç adet eşit büyüklükte kavanoz

İnce kum

Kırmızı tebeşir tozu

Beyaz çakıl taşları

Su

Bardak

Cetvel

3. Yapılacak işlemler

1. Öncelikle 4-5 kişilik gruplara ayrılalım.

2. İçleri boş olan eşit boyda üç adet camdan kavanozu alalım. Bu kavanozların herbirinin tam

orta yerlerine bir adet tuvalet kağıdının iç kısmındaki rulo kartonu yerleştirelim.

3. Kavanozlardan birincisi ve ikincisinde rulonun etrafına kavanozun yarısına gelecek kadar

ince kum (deniz kumu olabilir) koyalım. Bu kavanozlardan ikincisine ince kum üzerine kırmızı

renkte tebeşir tozu koyalım. Üçüncü kavanoza ise rulonun etrafına yine kavanozun yarısına

gelecek kadar beyaz çakıllar koyalım. Bundan sonra bütün kavanozlarda rulonun etrafındaki

kum veya çakılın üzerine aynı anda 2’şer bardak su dökeceğiz. Su döktükten sonra yaklaşık 10

dk bekleyeceğiz. Bu bekleme süresinin sonunda rulonun içindeki suyun seviyesini cetvel

yardımıyla işaretleyeceğiz.

4. Tahminim

Yukarıdaki işlemleri yapmadan önce kavanozlarda neler olacağını ve ruloların içindeki renk

değişimleri ve rulo içi su miktarları hakkındaki tahminlerinizi nedenleriyle beraber aşağıdaki

boşluğa yazar mısın?

35

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

5. Gözlemlerim

Şimdi 3 numarada verilen işlemlere göre gözlemi yapalım. Aşağıdaki tabloda gözlem

sonucunda elde ettiğimiz verileri yazalım.

Birinci Kavanoz

İkinci Kavanoz

Üçüncü Kavanoz

Rulodaki su seviyesinin yerden yüksekliği (cm)

Suyun rengi

Yukarıdaki tabloyu da düşünerek deney sırasında neler gözlemlediğini yazar mısın?

6. Sonuçlarım

Yukarıdaki tablodaki verileri düşünerek elde ettiğiniz sonuçları su kaynakları ile

ilişkilendirerek yorumlayınız.

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

36

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 1. Yukarıda yapılan deney ile ilgili olarak üç arkadaşın yorumları aşağıda verilmiştir:

Selim: Bence böyle bir deneyin yapılmasına gerek yok. Sonuçta su kaynaklarından içtiğimiz

sularda minerallerin olduğunu bazı araçlarla anlayabiliyoruz. Yani bir şekilde yeraltı sularının

etraflarındaki kayaçlardan mineraller kopardıklarını tahmin edebilirdik.

Ömer: Bence böyle bir deneyin yapılması gerekli. Sonuçta bilimin amaçlarından biri

doğrudan gözle gözlemleyemeyeceğimiz olayları laboratuvar ortamında canlandırarak doğa

olaylarının arkasındaki nedenleri araştırmak değil mi?

Umay: Bence böyle bir deneyin yapılması gerekli. Sonuçta tahminlerimize göre ölçme

araçlarıyla ölçüm yapılmış ve rakamlarla ifade edilen veriler daha güvenilirdir.

Bu arkadaşlardan hangilerinin görüşlerine katılıyor, hangilerinin görüşlerine katılmıyorsun?

Nedenleriyle beraber aşağıdaki boşluğa yazar mısın?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

37

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 2. Yukarıdaki deneyi yapan bir öğrencinin not defterindeki bazı notların sırası

karışmıştır. Aşağıda bu notlar verilmiştir:

NOT 1. İkinci kavanozdaki suyun rengi kırmızı oldu.

NOT 2. Su kaynaklarında yeraltı suları içlerinden geçtikleri kayaçlardaki mineralleri yeraltı

suyuna karıştırırlar.

NOT 3. Kavanozlardaki su değişimleri rulo etrafındaki suyun döküldüğü bölgedeki kum veya

çakıldaki renk verici maddeleri rulo içine taşıması ile olmuştur.

Bu notları anlamlı bir sıra ile yeniden sıralasınız nasıl bir sıralama yapmanız gerekirdi?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

38

SORU 3. „Su kaynaklarındaki minerallerin kaynağı yağmur ve kar sularıdır” şeklinde bir

hipotez ortaya atan bir bilim insanı yukarıdaki deneyi yaptıktan sonra hala hipotezinin doğru

olduğunu iddia etmektedir. Bu bilim insanını hipotezinin yanlışlığı konusunda nasıl ikna

edersiniz?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

39

HAVAMIZ KİRLİ Mİ?

SORU 1. Yaşadığın şehirde sence hava kirliliği yaşandığını düşünüyor musun? Gözlemlerini aşağıdaki

boşluğa yazar mısın?

Gözlemlerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

40

SORU 2. Bu gözlemlerine yaşadığın bölgedeki insanların da katıldığını düşünüyor musun? Yapmış

olduğun gözlemlerde yanlışlıklar olabilir mi?

Benim Düşüncelerim:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

SORU 3.Bir bölgede hava kirliliğinin yoğun olduğunu ispatlamak için neler yapılabilir?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

41

HABER, HABER, HABER

Peri bacalarının yoğun olarak bulunduğu Nevşehir ilinde yayınlanan bir yerel gazetede bölgede

yaşayan bir gazeteci aşağıdaki haberi yayınlanmıştır:

KAPADOKYA’DA TURİZM İÇİN KULLANILAN ARAÇLAR HAVA KİRLİLİĞİ YARATIYOR!

Göreme, Uçhisar ve Ürgüp gibi turistlerin yoğun olarak ziyaret ettiği bölgelerde turist otobüsleri ve

gezi amaçlı kiralanan motosiklet ve ATV araçlarının yarattığı egzoz gazları hem insan sağlığına hem

de peri bacalarına zarar verecek düzeye ulaşmıştır. Ayrıca gezi amaçlı kullanan balonların sayısı her

geçen gün artmış ve bu balonlarda kullanılan gazlar da Kapadokya’nın temiz havasını kirletmiştir.

SORU 1.Bu haberi okuduktan sonra Kapadokya Bölgesi’nde bir hava kirliliği problemi olduğuna

inanıyor musunuz? Cevabınızı açıklayınız.

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

….……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

42

SORU 2. Sizce bu haberi yapan gazeteci kendi düşüncelerine göre gerçekleri saptırıyor olabilir mi?

Cevabınızı açıklayınız.

Benim Düşüncelerim:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

SORU 3. Bu haberin sizin için daha inandırıcı olması için gazeteciye neler yapmasını önerirsiniz?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….……

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

43

HAVA KİRLİLİĞİNİN VARLIĞINI İSPATLAMAK İÇİN BİR BİLİMSEL GÖZLEM YAPALIM

1.Gerçekler

Hava kirliliğinin yüksek olduğu bölgelerde araba egzozları, odun veya kömür yakılması ve fabrika bacalarından çıkan gazlar, küller ve bazı küçük partiküller havada yoğun olarak bulunmaktadır.

2.Malzemelerimiz

Vazelin

Eldiven

Beyaz Karton

Makas

Mikroskop (Eğer varsa)

Tükenmez kalem

3.Yapılacak İşlemler

1.Beyaz kartondan üç adet 5 cm X 5 cm olacak şekilde kare şeklinde üç eşit büyüklükte parça kesiniz.

2.Kare şeklinde kestiğiniz karton parçalarının her birinde tükenmez kalem kullanarak 1 cm en ve boyda kareler oluşturacak şekilde yukarıdan aşağıya ve sağdan sola olmak üzere cetvel yardımıyla çizgiler çiziniz.

3.İki dakika bekledikten sonra vazelini karton parçalarının üzerine boşluk kalmayacak şekilde sürünüz. Sürerken alttan tükenmez kalemle oluşturduğunuz çizgilerin görülebilir olmasına dikkat ediniz.

4.Vazelinli karton kâğıtlarınızı vazelinli yüzleri yukarı bakacak şekilde üç farklı bölgeye bırakınız ve 24 saat bekleyiniz. Bu arada kâğıtların vazelin olmayan alt kısımlara hangi bölgeye bıraktığınızı yazınız. Bu bölgeler:

a. Evinizin salonu

b. Ağaçların ve yeşilliklerin yoğun olduğu bir bahçe

c. Arabaların yoğun olarak park yaptığı bir park alanı

5. 24 saat bekledikten sonra vazelinli kağıtlarınızı mikroskobunuz var ise mikroskop altında yoksa doğrudan gözlerinizle gözlemleyiniz. Gözlemleriniz sırasında kartonlardaki kalemle oluşturduğunuz karelerin içinde kirlilikten kaynaklanan siyahımsı lekelerin olduğunu göreceksiniz. Mikroskop veya doğrudan gözlerinizle bu lekeleri her bir bölgeden gelen kağıt için sayınız.

44

4.Tahminim

Gözleminizi yapmadan önce gözlem sonuçları ile ilgili tahmininizi merak ediyoruz. Sizce bu bölgelerden alınan kartonlar en fazla leke sayılacak olandan en az leke olana doğru sıralansa nasıl sıralanır?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

5.Gözlemim

Yapmış olduğunuz sayma işlemi sonucunda her bir bölgedeki toplam leke sayısını aşağıdaki tablodaki boşluklara yazınız.

Kartonun Konulduğu Bölge

Toplam Leke Sayısı

Evin Salonu

Ağaçların ve yeşilliklerin yoğun olduğu bir park alanı

Arabaların yoğun olarak park yaptığı bir park alanı

6.Sonuçlarım

Tablonuzdaki sayılara bakarak toplam leke sayısı ile kartonların konulduğu bölgeler arasındaki ilişkiyi

aşağıdaki boşluğa yazınız.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

45

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 1. Arkadaşlarınızın sonuçları ile kendi sonuçlarınız arasında farklılıklar var mıydı? Sizce bu

farklılıklar neden kaynaklanmış olabilir?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

46

SORU 2.Yapmış olduğun vazelin ve hava kirliliği ile ilgili bu gözlemi senin yerine uzman bir bilim insanı

yapmış olsaydı, O’nun sonuçları ile senin sonuçların arasında farklılık olur muydu? Olursa ne gibi

farklılıklar olurdu?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 3. Yapmış olduğunuz gözlem sonuçlarını düşünerek Kapadokya bölgesinde geziler için

kullanılan otobüs, araba ve motosikletlerin hava kirliliğine yol açabileceğini düşünüyor musunuz?

Cevabınızı açıklayınız

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

47

SULARIMIZ KİRLİ Mİ?

SORU 1. Yaşadığın şehirde sence su kirliliği yaşandığını düşünüyor musun? Gözlemlerini aşağıdaki

boşluğa yazar mısın?

Gözlemlerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

48

SORU 2. Bu gördüklerine ailendeki kişilerin de katıldığını düşünüyor musun? Ailende sana göre daha

iyi gözlemler yapacak kişiler olduğunu düşünüyor musun? Nedenleriyle beraber yazar mısın?

Benim Düşüncelerim:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 3. Bir nehirde zamana bağlı olarak su kirliliğinin arttığını ispatlamak için neler yapılabilir?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

49

SU KİRLİLİĞİ ÖRDEKLERE ZARAR VERİYOR MU?

1.Gerçekler

Kuşların tüyleri onların uçmalarında ve karşı cins tarafından fark edilmelerinde önemli bir yere

sahiptir. Ancak tüylerin faydaları bunlarla sınırlı değildir. Tüyler kuşların su üzerinde kalmalarında da

etkilidir. Bir kuş tüyü sert bir gövde ve gövde uçlarında sıralanmış küçük tüycüklerden oluşur. Bu yapı

su üzerinde bir gerilim yaratarak kuşun su üstünde durmasını kolaylaştırır. Ayrıca tüylerde bulunan

yağ suyun tüy köklerine ulaşmasını engeller ve bir itme gücü yaratır.

Sabunlu deterjanlar özellikle evlerden ve fabrikalardan nehirlere karışmaktadır. Bu nehirler binlerce

ördeğin yuvalama alanlarıdır. Bazı bilim insanları suda çözünen deterjanların ördeklerin su üzerinde

durmasını engellediğinden şüphelenmektedir.

2.Tahminim

Sizce suya karışan deterjanlar ördeklerin su üzerinde durmasını nasıl engelliyor olabilir?

Tahminlerinizi aşağıdaki boşluğa yazar mısın?

Benim Düşüncelerim

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3.Deterjanlar ile ördeklerin su üzerinde kalmaları arasındaki ilişkiyi anlamak için bir gözlem yapalım.

Malzemelerimiz

Beyaz uzun tüyler (çevreden veya mağazalardan alınabilir)

Orta boy bir leğen

Mavi mürekkep (mavi renk sulu boya da olabilir)

Evde temizlikte kullanılan bir deterjan (deterjan öğretmeniniz tarafından getirilecektir)

Pamuk uçlu kulak çubukları

50

Kağıt havlu

Cımbız

4.Yapılacak İşlemler

1. Leğeni su ile doldurunuz.

2. Mavi mürekkepten birkaç damla damlatarak suyun maviye boyanmasını sağlayınız.

3. Bir tüyü dikkatli bir şekilde suyun üzerine bırakınız.

4. Bir dakika bekleyiniz ve pamuk uçlu kulak çubuğunu ile tüyün dışta kalan yüzeyini siliniz. Bu kulak

çubuğunu saklayınız.

5. Cımbız ile kuş tüyünü suyun yüzeyinden alınız ve kağıt havlunun üzerine kurumaya bırakınız. Bu

kağıt havluyu saklayınız.

6. İki kaşık oranında deterjanı aynı leğenin içine köpük oluşturmadan dökünüz.

7. İkinci kuş tüyünü dikkatli bir şekilde suyun yüzeyine bırakınız.

8. Bir dakika bekleyiniz ve pamuk uçlu kulak çubuğunu ile tüyün dışta kalan yüzeyini siliniz. Bu kulak

çubuğu ile daha önce sakladığınız kulak çubuğunu boyanma miktarları açısından kıyaslayınız.

9. Cımbız ile kuş tüyünü suyun yüzeyinden alınız ve kağıt havlunun üzerine kurumaya bırakınız. Bu

kağıt havlu ile önceki kağıt havluyu boyanma miktarları açısından kıyaslayınız.

5. Gözlemlerim

Kulak çubukları ve kağıt havluları kullanarak yapmış olduğunuz kıyaslamaların sonuçlarını aşağıdaki

boşluğa yazınız.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

51

6.Sonuçlarım

Yapmış olduğunuz gözlem sonucunda suya karışan deterjanlar ile ördeklerin su yüzeyinde kalmaları

arasında nasıl bir ilişki olduğunu düşünüyorsunuz? Cevabınızı açıklayarak yazınız.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 1. İki numarada yazmış olduğunuz tahmininiz, beş numara yazmış olduğunuz gözleminiz ve altı

numarada yazmış olduğunuz sonuçlarınızı tekrar okuduğunuzda aralarında farklılıklar olduğunu

düşünüyor musunuz? Bu farklılıklar neden kaynaklanmış olabilir?

Cevabım

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

52

SORU 2. Bu gözlemi bir kez daha yapsanız sizce aynı sonuçlara ulaşır mısınız? Cevabınızı açıklar

mısınız?

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 3. Yapmış olduğunuz gözlem sonuçlarını düşünerek Kapadokya bölgesindeki evler ve otellerin

Kızılırmak’ta benzer bir su kirliliğine yol açabileceğini ve bu kirliliğin bu nehirde yaşayan ördeklere

zarar verebileceğini düşünüyor musunuz? Cevabınızı açıklayınız

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

53

TOPRAĞIMIZ KİRLİ Mİ?

SORU 1.Yaşadığın şehirde sence toprak kirliliği yaşandığını düşünüyor musun? Gözlemlerini aşağıdaki

boşluğa yazar mısın?

Gözlemlerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

54

SORU 2.Yaşadığın şehirde toprak kirliliğini önlemek için birey olarak neler yapılabilirsin? Bunları

aşağıdaki boşluğa yazar mısın?

Benim Düşüncelerim:

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 3. Bir bölgede toprak kirliliğinin yoğun olduğunu ispatlamak için neler yapılabilir?

Benim Düşüncelerim:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

55

ACABA TARLA İLAÇLARI İÇME SULARINA KARIŞIYOR MU?

Kapadokya’da yoğun olarak tarım yapılan bir ilçede köylerden birinde zehirlenme vakaları

gözlenmektedir. Bunun üzerine ilçenin kaymakamı bir biyokimya uzmanından bu durumu

araştırmasını ve sonuçlarını paylaşmasını talep etmiştir. Uzman çalışmasını tamamladığında

kaymakam köyün muhtarı ile uzmanı bir toplantı yapmak üzere bir araya getirmiştir. Bu toplantıda

muhtar ve uzmanın ifadeleri aşağıda verilmiştir:

Muhtar: Ben herhangi bir karışmanın olduğunu sanmıyorum. Sonuçta içme sularımız taa kaynaktan

geliyor. Tarım yaptığımız yerler Kızılırmağın çevresinde ve kaynak çok uzakta. Bir de tarla ilacı zaten

atmak zorundayız. Atmazsak sebzeleri böcekler basıyor ve hiçbir şey kazanamıyoruz. Benim beş

çocuğum var, onlara nasıl bakacağım?

Biyokimya Uzmanı: Öncelikle köyün farklı yerlerinde beş farklı evden içme suyu örneği aldım.

Sonrasında bu örnekleri aldığım evlerde yaşayan birer adet yetişkin bireyden (toplam beş kişi) kan

örneği aldım. Tarla ilaçlarında bulunan kurşun adlı metalin miktarını bu örneklerde inceledim. Bunun

için bazı özel testler yaptım. Sonuçlara baktığımda evlerden ikisinde hem içme sularındaki hem de bu

evlerde yaşayan bireylerin kanlarındaki kurşun miktarının normal değerlerin üzerinde olduğunu tespit

ettim.

SORU 1. Kaymakamın yerinde siz olsaydınız bu toplantı sonrasında zehirlenme vakalarını önlemek

amacıyla nasıl bir karar alırdınız? Cevabınızı açıklayınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

56

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

SORU 2. Muhtar ve biyokimya uzmanının konuşmalarını kıyasladığınızda hangisinin söylediklerini

daha ikna edici buldunuz? Cevabınızı nedenleriyle beraber yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

57

SORU 3. Sizce muhtar ve biyokimya uzmanının konuşmaları zehirlenme vakaları ile ilgili karar vermek

için yeterli mi? Yeterli ise nedenlerini yazınız. Yeterli değilse neden yeterli olmadığını ve daha başka

neler yapılabileceğini yazınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Tartışma Sonuçları

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

58

BÜYÜK TARTIŞMA

1.ADIM. Kapadokya bölgesindeki halkın bir bölümü turizm faaliyetlerinin artık sonlandırılması

gerektiğini düşünürken, diğer bölümü ise bu faaliyetlerin devam etmesini düşünmektedir. Bugüne

kadar Kapadokya bölgesi ile ilgili olarak birçok bilgi öğrendiniz ve etkinlik yaptınız. Öğrenci

defterinizdeki bu bilgi ve etkinlikleri tekrar düşünerek sizce Kapadokya bölgesinde turizm faaliyetleri

devam etmeli mi? Cevabınızı gerekçeleri ile beraber aşağıdaki boşluğa yazar mısınız.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

59

2.ADIM. Yapmış olduğunuz tartışma sonrasında kendi kararınızda değişiklikler ve düzeltmeler

yapmayı istiyor musunuz? Aşağıdaki boşluğa tartışma sonrasındaki son kararınızı yazar mısınız?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

60

FOTOĞRAF KAYNAKLARI

Sayfa 2.

http://www.nevsehir.bel.tr/index.php?option=com_content&view=featured&Itemid=116

Sayfa 3.

https://www.reference.com/science/can-one-identify-layers-earth-chemical-composition-

eeec19db9c49d0bf

Sayfa 6.

http://avanosevi.com/peri-bacalarinin-olusumu

http://www.cappadociagoreme.com/tour/cappadocia-magicland-3-days/

https://www.flickr.com/photos/guraydere/4787317545

http://www.nasil.com/kapadokya-peri-bacalari-nasil-olusmustur

Sayfa 7.

http://www.hacibektas.bel.tr/portal/hacibektas-fotograflari/17-3/

Sayfa 8.

http://www.worldmap1.com/map/turkey/nevsehir-map.asp

Sayfa 9.

http://gulsehir.bel.tr/tr-tr/foto-galeri/37/tarihi-gulsehir-fotograflari/3?_=1475240382031

Sayfa 10.

http://avanos.bel.tr/avanos/galeri

http://www.goreme.bel.tr/galeri/G%C3%B6reme-Foto%C4%9Fraflar%C4%B1/1.html

Sayfa 11.

http://derinkuyu.bel.tr/galerishow.php?id=25

Sayfa 12.

http://sagligimicin.com/oniks-hacibektas-tasi-balgam-tasi-muhresenk-ayrilik-tasi-tasinin-faydalari-ve-

ozellikleri-nelerdir/

http://www.citycentermankato.com/event/open-pottery-lab-monwed/

http://www.ipsmadencilik.com/makaleler/perlit-nedir.html?setLng=ar

http://www.marbleport.com/dogal-kaynaklar/74/linyit

Sayfa 14.

http://www.thebristoldinosaurproject.org.uk/paleontologist-vs-archeologist-who-are-they-what-do-

they-do/

Sayfa 19.

61

http://www.nevsehir.bel.tr/index.php?option=com_content&view=featured&Itemid=116

Sayfa 21.

http://geologylearn.blogspot.com.tr/2015/08/weathering-and-erosion.html

Sayfa 28.

http://www.irrawaddy.com/burma/first-japanese-newspaper-becomes-available-in-rangoon.html

Sayfa 31.

http://thehollowearthinsider.com/archives/tag/underground-water

Sayfa 39.

http://blogs.wsj.com/chinarealtime/2014/02/28/a-buying-guide-to-air-pollution-masks/

Sayfa 41.

http://www.ris.world/news/swissmedic-journal-2015

Sayfa 47.

http://environment.nationalgeographic.com/environment/freshwater/pollution/

Sayfa 53.

http://www.chinatoday.com/china.topics/environment/china_pollution_environment_08.htm