Tic.Meslek

serhatGören10/d

BTT

• Anakartlar• İşlemciler• Belekler

ANAKART ( MAIN BOARD )

ANAKART NEDİR ?

Anakart, bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçaların iletişimini

sağlayan elektronik devredir. Fiberglastan (sert bir plastik türevi) yapılmış, üzerinde

bakır yolların bulunduğu; genellikle koyu yeşil bir levhadır. Ana kart üzerinde, mikro

işlemci yuvası , bellek, genişleme yuvaları, BIOS , diğer kartlar için genişletme yuvaları

ve diğer yardımcı devreler (sistem saati, kontrol devreleri gibi) yer almaktadır.

Bir PC'nin hangi özelliklere sahip

olabileceğini belirleyen en önemli

bileşendir. Çünkü ana kart üzerindeki

elektronik bileşenler; bu PC'ye hangi tür

işlemciler takılabileceğini, maksimum

bellek kapasitesinin ne kadar olabileceğini,

bazı bileşenlerin hangi hızlara

çıkabileceğini, hangi yeni donanım

teknolojilerini destekleyebileceğini

belirliyor.

ANAKART ÇEŞİTLERİ

XT Anakartlar AT Anakartlar ATX Anakartlar

XT ANAKART

İlk kişisel bilgisayarlarda kullanılan ana kartlardır. 8086 veya 8088

mikroişlemcileri üzerinde sabit olarak taşıyan bu ana kartın ek donanım birimi

sadece 8 bit olmalıdır.

AT ANAKART

XT anakartlardan sonra günümüzde kullanılan ATX anakartlara benzeyen ama

sadece 5 ve 12 volt güç alan anakartlardır.PS/2 desteği yoktur.ISA, PCI ve

AGP veri yolları ile değiştirilebilir işlemci desteği sunar.

Anakart üreticileri yıllarca IBM uyumlu anakartlar ürettiler.Bu standartların

başında gelen AT modeli 1982’den itibaren kullanılmaktadır.

Günümüzde kullanımını ATX anakartlara bırakmış eski nesil anakart

çeşitlerindendir.

AT anakartlar çeşitli boyutlarda olabilmektedir. AT anakartların büyüklükleri

eski nesil Pentium işlemcilerle uyumlu olarak 1/3 AT veya ¾ AT olarak

isimlendirilmekteydi.AT anakartlar Pentium3 serisine kadar yenilenerek

geldiler. AT anakart alırken dikkat edilmesi gereken iki unsur vardır.bunlar

klavye sirişi günümüzde yaygın olarak kullanılanlardan farklı

olmasıdır.Klavye girişi günümüzde artık kullanılmayan geniş uçlu klavye

girişidir.fakat normal PS/2 klavyenin ucuna dönüştürücü kullanılarak bu

problem çözülmektedir.Kasa seçimine dikat edilmesi gereken nokta ise, güç

kaynağının ana karta takıldığı konektörün uygunluğudur.Bu sorunu göz

önünde tutan bazı anakart üreticileri, AT anakartlar üzerinde yaygın olarak

kullanılan her iki güç konnektörüde kullanılmıştır.fakat her ana kartta iki çeşit

konektör bulunmayabilir

ATX ANAKART

Kendinden önceki ana kart standartlarına göre daha fazla giriş/çıkış birimi

sunar. Bellek yuvaları orta kısımda yer alır ve erişimi kolaydır.ATX ana

kartları kullanmak için ATX kasalar gerekir. İşletim sisteminin özelliklerine

göre güç yönetimi düzenlenebilir. Örneğin Windows işletim sistemi

kapatıldığında bilgisayarın otomatik olarak kapatılması sağlanabilir.

ANAKARTIN YAPISI

A AD1885 ses kodlayıcısı M IDE konnektörleri

B Intel 82562ET PLC aygıtı (opsiyonell) N Yardımcı güç konnektörü (opsiyonel)

C AGP konnektör (AGP Pro50 konnektör(opsiyonel))O SMSC LPC47M142 I/O kontrolcüsü (SMSC LPC47M132 I/O kontrolcüsü

(opsiyonel))

D Arka panel konnektörleri P Ön panel konnektörü

E +12 V güç konnektörü (ATX12V) Q Batarya

F Intel 82850 MCH (Kuzey Köprüsü) R Hoparlör

G mPGA478 işlemci soketi S Intel 82802AB 4 Mbit FWH

H Donanım monitörü T Intel 82801BA ICH2 (Güney Köprüsü)

I RAMBUS Bankası 0 (RIMM1 ve RIMM2) U NEC mPD720100 USB 2.0 ana kontrolcüsü (opsiyonel)

J RAMBUS Bankası 1 (RIMM3 ve RIMM4) V PCI bus'a kartlar eklemek için slotlar

K Güç konnektörü W CNR konnektörü (opsiyonel)

L Disket sürücüsü konnektörü

CHİPSET (Yonga Seti)

Yonga seti (chipset) ana kartın "beynini" oluşturan

entegre devrelerdir. Bunlara bilgisayarın trafik polisleri

diyebiliriz: işlemci, önbellek, sistem veri yolları, çevre

birimleri; kısacası PC içindeki her şey arasındaki veri

akışını denetlerler. Veri akışı, PC'nin pek çok parçasının

işlemesi ve performansı açısından çok önemli

olduğundan, yonga seti de PC'nizin kalitesi, özellikleri

ve hızı üzerinde en önemli etkiye sahip birkaç

bileşenden biridir Eski sistemlerde PC' nin farklı

bileşen ve işlevlerini, çok sayıda yonga denetlerdi. Yeni

sistemlerde hem maliyeti düşürmek hem tasarımı

basitleştirmek hem de daha iyi uyumluluk sağlamak

için bu yongalar, tek bir yonga seti olarak düzenlendi.

Günümüzde en yaygın yonga seti Intel ve AMD

tarafından üretilmektedir.Bu firmalar sadece kendi

mikroişlemcilerine uygun yonga seti üretmektedirler.

Silicon Integrated Systems (SiS), Acer Labs Inc. (ALI),

VIA gibi üretici firmaların da geliştirdiği popüler yonga

setleri vardır. Chipset'lerdeki gelişmeler

işlemcilerdeki gelişmelere paralel olarak

ilerlemektedir. Yeni bir RAM ya da veri yolu

teknolojisi geliştirildiği zaman bunu işlemciye

aktaracak olan Chipsetler de geliştirilir.

AGP veri yolunu sadece ekran kartları kullanmaktadır. Bu nedenle veri

yolunun tüm bant genişliği ekran kartları için çalışmış olmaktadır. Tüm bant

genişliği sadece ekran kartı için kullanıldığından, bu yolu kullanan ekran

kartlarının performansı pci veri yolunu kullanan ekran kartlarına nazaran

oldukça yüksek olmaktadır.

AGP veri yolu, standart olarak 66MHz bir saat frekansı ile çalışır. Bu çalışma

hızı, saat frekansının inen ve çıkan kenarları beraber kullanılarak AGP 2X

şeklinde geliştirilmiştir. Aynı anda birbiri ile çakışmayan birden fazla saat

frekansı kullanılarak da AGP 4X ve AGP 8X veri yoları kullanılmıştır.

PCI Express

PCI Express PCI veri yolunda kullanılan paralel veri iletimi mimarisinin yerine seri çalışan ve noktadan

noktaya iletişim mimarisini kullanan bir teknoloji getiriyor. İki PCIe aygıtı bir linkle bağlanıyor ve her bir

link, bir ve birden fazla yollar meydana getiriyor. Meydana gelen her yol da iki adet düşük-voltaj değerine

sahip oluyor. Bu voltaj diferansiyeli de karşıt yönlerde saniyede 2.5Gb veri taşıyabilen bir sinyal çiftini

oluşturuyor. Çiftlerden biri gönderme (transmitting) işini yaparken, diğeri de alma (receiving) işini yapıyor.

Bant genişliğini daha da artırmak içinse, oluşturulan yolların birden fazlası paralel bir şekilde (x1, x2, x4,

x8, x12, x16 veya x32 yol) iki PCIe aygıtı arasına yerleştirilip her bir yolun ayrı ayrı sahip olduğu bant

genişliğinin birleştirilmesi yoluna gidiliyor. İşte örneğin grafik kartları için kullanılan PCI Express x16 veri

yolunun anlamı, "16 adet paralel yolun birleştirilerek" bu yolun sağlanması demek. Tahmin edebileceğiniz

gibi sistemde en fazla bant genişliğine ihtiyaç duyan veri yolu, grafik kartlarının kullanmak zorunda

oldukları veri yolları. Bu önceden AGP iken, şimdi PCI Express x16 hâline gelmiş. Bu da her yönde

saniyede 4Gb'lik bir veri akışı demek. Yakın bir gelecekte linklerin sahip olduğu sinyal oranının artırılarak

ya da yan yana daha fazla yol konarak daha fazla bant genişliğinin elde edilmesi düşünülüyor.

IDE-ATA Portu:

Bu port ise bilgisayarımıza CDRom, CRrewriter, DVDRom, IDE Destekli

Harddiskleri bağlamak için kullanılmaktadır. Integrated Drive Elektronics -

Dahili Sürücü Elektroniği terimlerinin kısaltması ile elde edilmiş olan bu

arabirimin üst versiyonları 100MHZ hıza ve 48 bit ile 144PB depolama

kapasitesine sahiptir. Paralel ATA olarak adlandırılan bu arabirimde veriler 40

gözlü kablolar ile iletilmekte ve aynı kablo üstüne birden fazla IDE destekli

parça takılabilmektedir.

Sata ve Sata 2 Portları:

Bu portlar ise ATA arabiriminin paralel moddan seri moda ve bazı geliştirilmeler

yapılmasıyla elde edilmiştir. Veri transfer hızları çok büyük ölçüde artmakla

birlikte yeni sürümde sata 2.0 ile 3.0Gb/saniye veya 300MB/saniye veri transferi

sağlayabilmektedir. Kullanılan kablo teknolojisi ile kasa içinde daha ergonomik

bir kullanım sağlanmaktadır. 4 Pin ile harddisk anakart arasında veri iletişimi

sağlanmaktadır. Yakın zamanda sata 3.0 ın çıkması ile birlikte veri transfer hızı

6.0Gb/Saniye düzeyine çıkacaktır. Bu portlar anakart işlemcilerine direk

bağlantılı değildir. Kablolardan gelen veriler öncelikle bu iletişim protokolü için

özel olarak üretilen sata kontrolcü entegreleri tarafından işlenip chipsete

aktarılmaktadır.

Bios ve Bios Pili

Bios'da ana kartta sistem açılışında gerekli olan bilgiler ve sistemin neleri

desteklediği ile ilgili bilgiler mevcuttur. Bios Pili ise ana kart üzerinde elektrik akımı

olmadığı durumlarda bazı önemli bilgilerin tutulması amacıyla kullanılan çok küçük

bir güce sahip pildir.

Portlar

Ana kartın dış birimlerle bağlantı kurduğu özel yapılardır. Bağlantı kurulacak

birim ile iletişim kurmaya uygun fiziksel yapıdadır. Portların bir kısmı kasanın

içindedir ve bu portlara hard disk gibi kasa içine monte edilen birimler

bağlanır.Bazı portlarda kasa yüzeyinde ana karta monteli şekilde bulunur. Bu

portlara kasa dışından ulaşılır ve mikrofon gibi kasa dışında bulunması gereken

cihazlar bağlanır.Bazı portların ana kartın yüzeninde olmasına rağmen istenirse

bir uzatma kablosu ile kasa üzerinde ayrılmış özel bölümlere taşınabilir.Örneğin

ek USB portları özel USB uzatma kabloları ile kasa yüzenine taşınabilir.

1. PS/2 Fare Portu: Yeşil renkte olan bu port, PS/2 fareler içindir.2. Paralel Port: 25-pin'li port konnektörlere yazıcı, scanner ve diğer aygıtların takılabilir.3. LAN (RJ-45) Port: Yerel alan ağlarında ağa bağlanmak için kullanılır.4. Ses Girişi: Açık mavi renkte olan bu porta teyp, CD, DVD çalar ya da diğer ses kaynakları bağlanabilir.5. Ses Çıkışı: Açık yeşil renkte olan bu porta kulaklık, hoparlör takılabilir.6. Mikrofon Girişi: Pembe renkte olan bu porta mikrofon takılabilir.7-8. USB Port: USB cihazlar yeni yeni yaygınlaşmaktadır. USB portlara neredeyse her tür harici cihaz bağlanabilir. Özelliği, seri ve paralel portlara göre çok daha hızlı olması ve USB aygıtlar üzerindeki yeni USB portları aracılığı ile uç uca çok sayıda cihazın zincirleme bağlanabilme sidir.9.VGA Port: 15-pin'li VGA porta monitör bağlanır.10. Seri Port:Bu 9-pin'li COM porta seri aygıtlar bağlanabilir.11. PS/2 Klavye Portu: Mor renkte olan bu porta klavye bağlanır.

Ana kart üzerinde kasa içinden ulaşılabilen portlar da bulunur. Bunlar genel olarak iki adet IDE portu, bir disket sürücü portu, ana kart ile bütünleşikse SCSI portudur. Bu portlara takılan yassı kablolar aracılığı ile ana kartımıza sabit disk, CD sürücü, CD yazıcı, disket sürücü gibi dahili cihazları bağlarız. Bir IDE portuna bağlı kabloya, üzerindeki iki konnektör aracılığıyla iki cihaz bağlanabilir.

İŞLEMCİLER

• 2 lik Taban ve 10 luk taban

• 10 luk taban dan 2 lik tabana geçme

• 2 lik tabandan 10 luk tabana geçme

• 16 lık taban ve 10 luk taban

• 10 luk taban dan 16 lık tabana geçme

• 16 lık tabandan 10 luk tabana geçme

• Bellek Birimleri (Bit .. TB)

• Hız birimleri (Hz … GHz)

ÖN BİLGİLER

İşlemci Nedir ?

● Bilgisayarın beyni olarak kabul edilen

● bilgisayardaki tüm işlemleri yapan

● ve diğer birimleri yöneten bir parçadır

İşlemcilerin Görevleri

• Bilgiyi alma

• Bilgiyi işleme

• Bilgiyi saklama

• Bilgiyi gönderme

İşlemci = Mikroişlemci = MİB = CPU = µP

İşlemci sadece bilgisayarlarda bulunmaz

İSİMLENDİRME

Bilgisayarın Genel Yapısı

MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ

RAM

DEPOLAMA BİRİMİ

GİRİŞ BİRİMİ

ÇIKIŞ BİRİMİ

KONTROL BİRİMİ

• İşlemciye gelen komutları çözümler

• İşlemci içindeki veri akışınıkontrol eder

İşlemci Neden Yapılmıştır ?

Mikroişlemci

Mikroçip

Slikon

Kum

Transistör

Silisyum

İŞLEMCİNİN HIZI

• İşlemci Hızı : İşlemcinin birim zamanda yapabildiği iş miktarı,

• İşlemci HIZI = FSB X Saat Çarpanı

İŞLEMCİNİN HIZI

• FSB (Front Side Bus): Ana kart üzerinde bulunan sistem saatinin 1 sn içinde yaptığı “tik” hareketi FSB hızını belirler.

• Sistem saati tüm sistemin birlikte uyum içinde çalışması için gerekli olan ritmi verir

• Saatin her tikinde tüm bilgisayar aygıtlarında bilgi ve komutlar akar.

• İşlemci Çarpanı (Clock Ratio / CPU Multiplier): İşlemcinin sistem FSB hızının maksimum kaç katı hızda çalışacağını belirleyen çarpana verilen addır.

OVERCLOCK (HIZ AŞIMI)

• İşlemcinin iki hızı vardır:

–Normal değer,

–Sınır değeri

Overclock, işlemci hızını normal değerlerden sınır değerlere doğru artırmaktır.

OVERCLOCK (HIZ AŞIMI)

• FSB hızı değiştirilerek işlemcinin hızı artırılabilir

• Anakart üzerindeki jumper (köprü) ya da biosayarları kullanılarak yapılır

OVERCLOCK (HIZ AŞIMI)

• İşlemcinin ömrü azalır

• Aşırı derecede ısınır. Yeterli soğutulmazsa kilitlenmeler ve hatta yanmalar meydana gelebilir.

İşlemci Şekilleri

İşlemcilerin Fiziksel Yapıları

– Üzerinde marka ve modeli

– Altında ana kart ile bağlantıyı sağlayan pinler (iğne) bulunur

– Üzerine soğutucu takılır

•SOKET İŞLEMCİ

İşlemcilerin Fiziksel Yapıları

SLOT İŞLEMCİ

● Kartın üzerine diklemesine takılır

● Soğutucu fan yan tarafındadır

İŞLEMCİ BİLGİLERİNE ULAŞMA

Bilgisayarımızda bulunan işlmcinin özelliklerini görmek için:

1. Denetim Masası / Sistem

2. Programlar / Donatılar / Sistem Araçları / Sistem Bilgisi

3. İşlemcinin üzerindeki yazıları okuma

Yöntemlerinden birisi uygulanır.

Uygun İşlemciyi Seçme

● Bilgisayarı hangi amaçla kullanacağım ?

● Ekonomik durumum nedir ?

● Kullanacağım programlar hangi işlemciyi istiyor ?

● Almayı düşündüğüm işlemci ile uyumlu ana kart hangisi ?

İŞLEMCİLERİN SOĞUTULMASI

İŞLEMCİLERİN SOĞUTULMASI

●Her elektronik devre çalışırken ısınır

● İşlemciler ise çok çalıştıklarından daha fazla ısınırlar. Belli bir sıcaklıktan sonra ısı işlemciye zarar verebilir

●Bu sebeple işlemcinin soğutulmasıgerekir

İŞLEMCİLERİN SOĞUTULMASI

Soğutma işlemi 2 aşamada gerçekleşir

1. İşlemcinin üzerindeki ısıyı emerek ısıyı azaltma

2.Emilen ısıyı dağıtarak işlemciden uzaklaştırma

BELLEKLER

• İşlemcinin istediği bilgileri en hızlı şekilde işlemciye ulaştıran ve bilgileri geçici olarak saklayan depolama birimidir

Bellek Nedir

• İşlemcinin işleyeceği bilgileri geçici olarak saklamaktır.

• Eğer işlemci, bellek yerine sabit diski kullansaydı …

… bilgisayarlarımızın hızları çok düşerdi

Belleğin Görevi

• Bilgisayarı açtınız

• M.İ.B. bilgisayardaki bütün aygıtların doğru çalışıp çalışmadığını kontrol eder.

• Bu aşamada bellek denetleyicisi de belleğin düzgün çalışıp çalışmadığını anlamak için test yapar.

• BIOS yüklenir.

• BIOS, depolama aygıtları, açılış sırası, sistem bilgileri gibi en temel bilgileri işlemciye sunar

• İşletim sistemi sabit diskten belleğe yüklenir

• Başlatılan programlar öncelikle belleğe yüklenir

• Yapılan değişiklikler kaydedilip program kapatıldığında bilgiler, bellekten depolama birimine gönderilir ve bellekten silinir.

BELLEĞİN ÇALIŞMASI

• İşletim sisteminin, çalışan programların veya kullanılan bilginin geçici olarak depolandığı yerdir.

• RAM, ön bellekten sonraki en hızlı bellektir

• Bilgisayar kapandığında RAM deki bilgiler silinir

RAMRandom Access Memory

Rasgele Erişimli Bellek

• RAM ler birbirinden tamamen bağımsız hücrelerden oluşur.

• Her hücrenin kendine ait farklı bir adresi vardır.

• Her hücrenin çift yönlü bir çıkışı vardır.

RAMRandom Access Memory

Rasgele Erişimli Bellek

• Bilgileri kalıcı olarak saklayabilir

• İçine bilgi bir kere yazılır, daha sonra değiştirilemez, silinemez.

• İlk yazma işlemini üretici yapar

•3 çeşit ROM bellek bulunmaktadır

ROMRead Only Memory

Sadece Okunabilir Bellek

ROM

PROM EPROM EEPROM

ROM ÇEŞİTLERİ

• Standart ROM dan farkı programlanabilir olmasıdır

• Boş olarak alınıp bir kereye mahsus olmak üzere içine bilgi yerleştirilebilir.

PROMProgrammable ROM

Programlanabilir ROM

• RAM lerin elektrik kesildiğinde silinmesi, ROM ların ise sadece bir kere programlanabilmesi sorununu ortadan kaldırmak için üretilmiştir.

• İstenildiği kadar yazılıp silinebilir kalıcı hafızadır.

• Üzerindeki pencereye kızılötesi ışık gönderilerek silinir.

EPROMErasable Programmable ROM

Silinebilir Programlanabilir ROM

• Bilgileri silmek için kızıl ötesine ihtiyaç yoktur.

• Elektrikle silinebilir. Silinme işlemi daha kolay olduğu için daha çok tercih edilir.

• Bilgisayarımızda bulunan BIOS EEPROM dur.

EEPROMElectrically Erasable Programmable ROM

Elektrikle Silinebilir Programlanabilir ROM

• EEPROM ile aynı ailedendir.

• EEPROM aynı anda 1 byte lık bilgi üzerinde işlem yapabilirken, FLASH Rom 512 byte üzerinde işlem yapabilir.

• Bu sebeple daha hızlıdır.

FLASH ROM

BELLEK