fen ve teknoloj‹ - sinifogretmenim.comkuvvet ve hareket fen ve teknoloj‹ 553 hava direnci bir...

A. Kuvvetler

B. M›knat›slar› Tan›yal›m

C. Sürtünme Kuvveti

FEN VE TEKNOLOJ‹

Kuvvet ve HareketTemel Kaynak 5

546

Temas Gerektiren KuvvetlerÇevremizdeki nesneleri

hareket ettirmek için itme veçekme kuvveti uygular›z.Perdeyi çekerek açar›z.Araban›n kap›s›n› iterekkapat›r›z.

Cisimlere temasederek (dokunarak) itme yada çekme uygular›z. Bazende hareket ettirmekistedi¤imiz cisimlere baflkacisimleri temas ettirerek harekete geçiririz.

Bowling oynayan biri topu yuvarlayaraklobutlar› devirmeye çal›fl›r. ‹nsanlar topu iterekkuvvet uygular, top yuvarlanarak labutlar› iter vedevirir.

Lobutlar›n devrilmesi için temas gerektirenkuvvet uygulanm›flt›r.

Rüzgâr›n cisimleri hareket ettirmesi detemas gerektiren kuvvet etkisiyle olmaktad›r.

Temas gerektiren kuvvet uygulayarak;

• Duran cisimlerihareket ettirebiliriz.Kuvvetin etkisiylesallanma, dönme,h›zlanma,

yavafllama, yön de¤ifltirme hareketlerimeydana gelebilir.

• Hareket eden bir cismi durdurabiliriz.• Vurma, bükme, s›kma, germe yoluyla

cisimlerin flekillerini de¤ifltirebiliriz.

Temas Gerektirmeyen KuvvetlerTopu yukar›

do¤ru atmak içintemas gerektirenkuvvet uygular›z.Topu yukar›do¤ru iteriz.

Top, temas gerektirmeyen bir kuvvetinetkisiyle yere düfler.

Oluflan ya¤mur damlalar›temas gerektirmeyen birkuvvetin etkisiyle yeryüzünedüfler.

Havaya at›lan topun ve ya¤murdamlalar›n›n yeredüflmesini sa¤layan bu

etkiye yer çekimi kuvvetidenir. Yer çekimi kuvveti yerin

merkezine do¤ru olur. Yerçekimi kuvveti yeryüzündeki

tüm varl›klara etki eder. Varl›klar›nuzaydaki gibi uçuflmamas›n›n nedeni yerçekimi kuvvetidir.

Bir m›knat›s› toplu i¤nelereyaklaflt›rd›¤›m›zda toplu i¤nelerm›knat›sa do¤ru yönelerek onayap›fl›r.

Plastik bir tara¤› yünlü birkumafla sürterek küçük kâ¤›tparçalar›na yaklaflt›rd›¤›m›zdaka¤›tlar tara¤a yap›fl›r.

M›knat›s toplu i¤nelere, plastik tarak kâ¤›tparçalar›na temas gerektirmeyen kuvvetuygulam›flt›r.

A. KUVVETLER

Uygulad›¤›m›z kuvvet yeterli de¤ilse:1. Cismi hareket ettiremeyiz.2. Hareket hâlindeki cismi durduramay›z.3. Cismin fleklini de¤ifltiremeyiz.

☞Çekme

‹tme

Kuvvet ve Hareket FEN VE TEKNOLOJ‹

547

B. MIKNATISLARI TANIYALIM

M›knat›slar Hangi Maddeleri Çeker?Selin,

odas›n›ntaban›ndabulunantahtalar›naras›ndakiküçük bofllu¤ademir yüzü¤ünüdüflürdü.Yüzü¤ü eliylealmaya çal›flt› ancak baflar›l› olamad›. Birçözüm yolu düflünürken akl›na yüzü¤üm›knat›sla alabilece¤i geldi. O gün fen veteknoloji dersinde m›knat›slar›n demir, nikel,kobalt, çelik gibi maddeleri çekti¤ini deneyyaparak ö¤renmifllerdi.

Selin, bir m›knat›s› bofllu¤a yaklaflt›rd›¤›ndayüzü¤ün m›knat›sa yap›flarak d›flar› ç›kt›¤›n›gördü.

Selin’in yüzü¤ü alt›n ya dagümüfl olsayd› m›knat›staraf›ndan çekilemezdi. M›knat›syaln›zca demir, nikel, çelik,kobalt gibi maddeleri çeker.

M›knat›slar›n Yap›s› ve ÖzellikleriEn yayg›n kullan›lan m›knat›slar:

M›knat›slar demir, nikel gibi maddelerekuvvet uygulayarak çekmenin yan›ndabirbirlerine de kuvvet uygular. fiekildekim›knat›slar yaklaflt›r›ld›klar›nda birbirleriniçekiyorlar.

M›knat›slarda iki kutup bulunur.Bunlardan biri kuzey (N)di¤eri ise güney (S)’dir.M›knat›slar›n farkl› (z›t)kutuplar› yukar›dakiflekilde gösterildi¤i gibibirbirini çeker. Ayn›kutuplar ise birbirini iter.

Bir m›knat›s k›r›ld›¤›nda oluflan parçalarm›knat›s›n tüm özelliklerini tafl›r. Her bir parça

demir, nikel, kobaltmaddeleri çeker. Buparçalar› birbirineyaklaflt›rd›¤›m›zdaaralar›nda itme ve

çekme olur. Parçalardaki z›t kutuplar birbiriniçeker, ayn› kutuplar birbirini iter.

M›knat›slar küçük parçalara ayr›ld›¤›ndaher bir parças› yine m›knat›st›r. Parçalansada m›knat›slar›n N ve S kutuplar› yok olmaz.Bu nedenle birbirlerini iter ya da çekerler.

halka çubuk U yuvarlakm›knat›s m›knat›s m›knat›s m›knat›s

Kuzeykutup

Güneykutup

çeker iter iter


548

M›knat›slanmaMetal bir cismi m›knat›sa ayn› yönde

sürttü¤ümüzde cisim m›knat›slan›r. O cisim dem›knat›s›n çekti¤i maddeleri çeker.

Metal kafl›¤› m›knat›sla ayn› yöndesürtelim. Sonra kafl›¤› toplu i¤nelereyaklaflt›ral›m. Kafl›¤›n toplu i¤neleri çekti¤inigörürüz.

M›knat›s Nerelerde Kullan›l›r?• Hurdal›klarda büyük metal cisimleri

kald›rmak için kullan›l›r.

• Geri dönüflümü sa¤lanmak üzeretoplanan kâ¤›tlar aras›ndaki metal parçalar›n›ay›rmak için kullan›l›r.

• Buzdolab› kapaklar›nda kullan›lanm›knat›slar kapaklar›n kapanmas›n› sa¤lar.

• Baz› dolaplar›n kapaklar›nda kullan›l›r.Kapaktaki demir parças› m›knat›s taraf›ndançekilir, kapak kapan›r.

• Çantalar›n kapaklar›nda da kolaykapans›n diye m›knat›s kullan›l›r.

• Fabrika bacalar›ndan ç›kan dumanlardabulunan küçük metal parçalar› m›knat›slarlatutulur. Böylece çevreye zarar vermesi önlenir.

M›knat›slar, elektronik eflyalarazarar verebilir. Bu nedenle m›knat›slar› veiçinde m›knat›s bulunan nesneleritelevizyon, bilgisayar, radyo, cep telefonu,disket, CD, banka kartlar›ndan uzaktutmal›y›z.

☞

m›knat›s


549

1. Afla¤›dakilerden hangisi temasgerektiren bir kuvvetin etkisiyle olmaktad›r?

a. b.

c. d.

2. Afla¤›daki anlat›mlardan hangisiyanl›flt›r?

a. Düz bir yolda bisiklet, temas gerektirenkuvvetin etkisiyle hareket eder.

b. Balkondan b›rak›lan tafl, temasgerektiren kuvvetin etkisiyle yere düfler.

c. A¤açtaki armut, temas gerektirmeyenkuvvetin etkisiyle yere düfler.

d. Kar taneleri, temas gerektirmeyen birkuvvetin etkisiyle ya¤ar.

3.

Yukar›daki resimlerde tepeye do¤ru itilentopun bir süre sonra afla¤›ya do¤ruyuvarland›¤› görülmektedir. Buna göre topunhareketleri için;

I. Yukar›ya, fiziksel temas gerektirenkuvvetle hareket etmifltir.

II. Afla¤›ya, temas gerektirmeyen kuvvetinetkisiyle yuvarlanm›flt›r.

III. Her iki durumda da topa temasgerektiren kuvvet uygulanm›flt›r.yarg›lar›ndan hangisi ya da hangilerido¤rudur?

a. Yaln›z I b. Yaln›z IIIc. I, II d. II, III

4. Nefle, kaza¤›n›

ç›kar›rken saçlar›n›n kaza¤›

ç›kard›¤› yöne do¤ru

uçufltu¤unu fark etti. Nefle’nin

saçlar›n›n uçuflmas›na neden

olan kuvvet için

afla¤›dakilerden hangisi söylenebilir?

a. Temas gerektirmeyen kuvvettir.

b. Fiziksel temas gerektiren kuvvettir.

c. Kazaktaki m›knat›s kuvvetidir.

d. Yer çekimi kuvvetidir.

5.

Yukar›da verilen hangi iki m›knat›s

aras›nda çekim kuvveti oluflur?

a. Yaln›z I b. Yaln›z II

c. I, III d. II, III

6. M›knat›s afla¤›dakilerden hangisine

etki etmez?

a. gümüfl kafl›k

b. çelik b›çak

c. demir

d. kobalt

7. fiekildeki atafl, ok yönünde

hareket etmektedir. Atafl› hareket

ettiren m›knat›s›n yeri

afla¤›dakilerden hangisidir?

a. b.

c. d.

KUVVETLER - MIKNATISLARI TANIYALIM - TEST 7✍

I II III


550

8. Afla¤›daki flekilde üç m›knat›s›n durufl

ve etkileflimleri gösterilmifltir.

1, 2, 3 ve 4 ile gösterilen kutuplar

afla¤›dakilerden hangisi olabilir?

1 2 3 4

a. N S N S

b. S N S S

c. N N S N

d. N S S N

9. I. Yön de¤ifltirmeII. SallanmaIII. Yavafllama

IV. DönmeV. H›zlanma

Yukar›dakilerden hangileri kuvvetin

etkisiyle oluflan hareketlerdir?

a. II, III b. I, II, III

c. II, III, IV, V d. I, II, III, IV, V

10. Afla¤›daki olaylardan hangisi

kuvvetin etkisiyle olmaz?

a. Yapraklar›n rüzgârda uçuflmas›

b. At›lan tafl›n denize düflmesi

c. A¤açtaki cevizin yere düflmesi

d. Suyun donarak buz olmas›

11. Afla¤›da kuvvetle ilgili verilen

bilgilerden hangisi yanl›flt›r?

a. Kuvvet uygulayarak baz› cisimlerin

fleklini de¤ifltirebiliriz.

b. Hareket hâlindeki her varl›¤› kuvvet

uygulayarak durduramay›z.

c. Kuvvet uygulad›¤›m›z her cismi hareket

ettirebiliriz.

d. Yer çekimi kuvveti temas gerektirmeyen

kuvvettir.

12. M›knat›s, afla¤›dakilerden hangisinin

yak›n›nda olursa ona zarar verebilir?

a. b.

c. d.

13. fiekildeki gibi

rüzgârs›z bir günde

pencereden ayn› anda

b›rak›lan bir tafl ve kâ¤›t

için afla¤›dakilerden

hangisi söylenebilir?

a. Kâ¤›t yere düflmez.

b. ‹kisi de ayn› anda yere düfler.

c. Tafl, kâ¤›ttan önce yere düfler.

d. Kâ¤›t hemen yere düfler.

14. ‹lke, metal tokas›n›

m›knat›sa ayn› yönde sürtüyor.

Sonra tokas›n› toplu i¤nelere

yaklaflt›rd›¤›nda toplu i¤nelerin

tokaya yap›flt›¤›n› gözlemliyor.

Bu olay afla¤›dakilerden hangisi ile

aç›klanabilir?

a. Tokan›n içinde m›knat›s oldu¤u için

i¤neleri çeker.

b. M›knat›sa sürtülen toka m›knat›slanarak

toplu i¤neleri çeker.

c. Metal maddeler, metal olan di¤er

maddeleri çeker.

d. Tokan›n farkl› kutuplar› oldu¤u için

m›knat›s etkisi gösterir.

1 2 3 4


551

15. Yandaki vidalar

m›knat›sa eflit uzakl›ktad›r.

Bu durumda vidalardan

hangisi ya da hangileri

m›knat›s taraf›ndan çekilir?

a. Yaln›z 1

b. 1, 3

c. 4, 2

d. 1, 2, 3, 4

16. Tamer, bir cismi s›karak kuvvet

uygulad›. Cisim önce flekil de¤ifltirdi, sonra

tekrar eski hâline döndü.

Tamer’in kuvvet uygulad›¤› cisim için

afla¤›dakilerden hangisi söylenebilir?

a. Çok serttir.

b. Berktir.

c. Esnektir.

d. Sa¤lamd›r.

17. Herhangi bir flekilde hareket eden bir

cisim durdurulmak isteniyor. Afla¤›dakilerden

hangisi yap›l›rsa cisim kesin durur?

a. Hareket yönüne z›t yönde yeterli kuvvet

uygulanmal›d›r.

b. Cisim itilmelidir.

c. Durdurmak isteyen kifli kendine do¤ru

çekmelidir.

d. Cismin yönü de¤ifltirilmelidir.

18. Yandaki çark›n

hareket etmesi kuvvetin

hangi etkisi sonucunda

olur?

a. yön de¤ifltirme

b. flekil de¤ifltirme

c. döndürme

d. sallanma

19. fiekildeki yeflil

bilye yuvarlanarak

turuncu bilyeye çarp›yor

ve onu hareket ettiriyor.

Turuncu bilyenin hareket etmesini sa¤layan

kuvvet afla¤›dakilerden hangisidir?

a. Fiziksel temas gerektirmeyen kuvvettir.

b. Yer çekimi kuvvetidir.

c. Kuvvetin döndürme etkisidir.

d. Temas gerektiren kuvvettir.

20. K›r›lan bir m›knat›s›n herhangi iki

parças› birbirine yaklaflt›r›ld›¤›nda birbirlerini

iter. Parçalar›n durumu için afla¤›dakilerden

hangisi do¤rudur?

a. Z›t kutuplar› birbirine yaklaflt›r›lm›flt›r.

b. Birbirine yeterince yaklaflt›r›lmam›flt›r.

c. Parçalar efl büyüklüktedir.

d. Ayn› kutuplar birbirine yaklaflt›r›lm›flt›r.


552

Düz bir zeminde yuvarlad›¤›m›z top, birsüre sonra durur. Topun yuvarland›¤› zemindeonun hareketini yavafllatan ve durmas›naneden olan bir kuvvet vard›r. Bu kuvvetesürtünme kuvveti denir.

Sürtünme kuvveti;• Temas gerektiren bir kuvvettir,• Cisimlerin hareketini zorlaflt›r›r,• Hareket eden cismi yavafllat›r ve

durdurur,• Duran bir cismin hareket etmesini

engeller.

Bir cismi hareketettirebilmek içinsürtünme kuvvetiniyenmeliyiz. Yanisürtünme kuvvetineeflit ya da daha büyükkuvvet uygulamam›zgerekir. fiekildeki adam›nkeresteleri hareket ettirebilmesi için sürtünmekuvvetini yenebilecek bir kuvvet uygulamas›gerekir.

Tekerlek, sürtünmekuvvetini azalt›r. Bunedenle tekerlekli cisimlerdaha kolay hareket eder.

Cisimlerin özelli¤i kadar zeminin özelli¤ide hareketi kolaylaflt›rabilir ya da zorlaflt›rabilir.Arabalar tafll›k yollarda daha zor hareketederken asfalt yolda daha kolay hareket eder.

Tahta ve hal› üzerinde de sürtünme kuvvetifazla oldu¤u için cisimler zor hareket ettirilir.

Pürüzsüz yüzeylerdesürtünme kuvveti daha azd›r.

Normal yüzeylerdeyürürken düflmemiziengelleyen sürtünme kuvvetibuzda az oldu¤u için kay›pdüflebiliriz. Bu nedenle k›fl›nlastik tabanl› ayakkab›largiyeriz.

Karl› ve buzlu yollarda arabalar›nkaymas›n› önlemek, sürtünme kuvvetiniart›rmak için tekerleklere zincir tak›l›r.

Su da sürtünmekuvvetini azalt›r. Islakzeminler ve ›slak çimenlerbu nedenle kaygan olur.

‹nsanlar buzda ya da karda daha h›zl›hareket edebilmek için paten ve kayakkullan›rlar.

C. SÜRTÜNME KUVVET‹

‹tilen top hareketeder.

Gittikçeyavafllar.

Bir süre sonradurur.


553

Hava Direnci

Bir kâ¤›t mendil ile mendil paketiniyukar›dan ayn› anda b›rakt›¤›m›zda paket yeredaha erken düfler. Kâ¤›t mendil havadakisürtünmenin etkisiyle yere daha geç düfler.Havadaki sürtünme kuvveti pakete de etkietmektedir. Ancak havadaki sürtünme kâ¤›tmendili paketten daha çok etkiler.

Havadaki sürtünmeye hava direnci denir.

Hava direncicisimlerin hareketyönünün tersi yöndedir.Bu nedenle cisimlerinhareketini yavafllat›r.Hava direnci temasgerektiren bir kuvvettir.

Bir cismin h›z› artt›kça hava direnci deartar.

Bisikletle ne kadar h›zl›gidersek yüzümüzde havadirencini o kadar çokhissederiz. H›zl› giden birotomobil bisiklete göre, birjet uça¤› da otomobile göre

daha çok hava direnciyle karfl›lafl›r.Otomobil ve uçaklar hava direncini

azaltacak flekilde tasarlan›r. Ön taraf› ve tavan›yüksek bir araba hava direncinden daha çoketkilenir. fiekildeki spor arabalar hava direnciniazaltacak flekilde tasarlanm›flt›r.

Paraflütler kâ¤›t mendilgibi hava direncinden çoketkilenir. Bu nedenle yereyavafl yavafl iner. Böyleceinsanlar›n yere h›zl› düflerekyaralanmalar› önlenmifl olur.Baz› jet uçaklar›nda k›sa pistlere inerkendurmalar›n› kolaylaflt›rmak için paraflütkullan›l›r.

Kufllar›n vücut yap›lar›havada daha rahat hareketetmelerini sa¤lar. Kufllar buyap›lar› sayesinde havadirencinden fazlaetkilenmezler.

Su DirenciHava gibi su da

cisimlerin hareketiniyavafllat›r. Yüzerken sudirencini hissederiz. Sudahareket eden varl›klar sudirencinden etkilenir.

Vücut flekilleri ve üzerlerindekikaygan pullar bal›klar›n sudirencinden az etkilenmelerinisa¤layarak sudaki hareketlerinikolaylaflt›r›r. Su direnci olmasayd›

bal›klar suda yüzemezdi.Deniz tafl›tlar›, su

direncinden daha azetkilenecek flekildetasarlanm›flt›r.

Su direnci de temas gerektiren kuvvettir. Bircismin sudaki h›z› artt›kça su direnci de artar.

Hangisinin Direnci Daha Fazlad›r?‹ki metal paray› biri bofl,

di¤eri su dolu iki flifleye ayn›anda att›¤›m›zda bofl flifleyeat›lan para fliflenin dibinedaha çabuk ulafl›r. Çünkü sudirenci hava direncinden

daha fazlad›r.

hava direncinin yönü

cismin hareket yönü

Afla¤›daki kavram haritas›n› inceleyerek ö¤rendiklerimizi pekifltirelim.


554

Sürtünme Kuvvetinin Etkileri* Günlük hayat›m›zda

gerçeklefltirdi¤imiz birçok olaysürtünme kuvvetinin etkisiyleolmaktad›r. Cisimleri tutma,yürüme, yaz› yazma, bir yeri

silme, bir cismidurdurma hareketlerini sürtünmekuvvetinin etkisiyle gerçeklefltiririz.

* Sürtünme kuvveti artt›¤›nda hareketetmemiz zorlafl›r. Bu durumda hareketlicisimleri durdurmak kolaylafl›r.

Sürtünme kuvveti azald›¤›nda hareketkolaylafl›r ancak cisimleri durdurmak zorlafl›r.

Kumsalda bisikletsürmek zordur ancakdurdurmak kolayd›r. Kayganbir zeminde bisikletidurdurmak zordur.

* ‹nsanlar sürtünmekuvvetini azaltmak için y›llard›rtekerlekli cisimler kullanmaktad›r.

* Araba motorlar›ndaki parçalar hareketederken birbirine sürtünür. Bu sürtünmenin

etkisiyle parçalar›ny›pranmas›n› önlemek, motorunömrünü uzatmak için ya¤kullan›l›r. Ya¤lanan parçalararas›ndaki sürtünme kuvveti

azal›r. Ya¤lama ifli birçok makinede kullan›l›r.

* Hava direnci ya¤murun düflme h›z›n›azalt›r. Hava direnciatmosfere giren meteorlar›nyeryüzüne zarar vermesinide önler.

TemasGerektirenKuvvetler

TemasGerektirmeyen

Kuvvetler

Sürtünmekuvveti

Su direnci

türüdür.

türüdür. türüdür.

türüdür.

etkiler. Harekethareket

flekil de¤iflikli¤i

neden olabilir.

M›knat›s

kobalt

demir

nikel

uygular.

Yer çekimikuvveti

☞

uygular.

Tümvarl›klar›

Hava direnci

KUVVET

etkiler.


555

1. Afla¤›da ayn› noktadan eflit kuvvetle

itilerek hareket ettirilen efl cisimlerin durduklar›

yer gösterilmifltir.

Hangi cismin hareket etti¤i yüzeyde

sürtünme kuvveti di¤erlerinden fazlad›r?

a.

b.

c.

d.

2. K›fl›n buzlu yollara toprak

serpilmesinin amac› afla¤›dakilerden

hangisidir?

a. Buzu eritmek

b. Sürtünmeyi art›rmak

c. Buzlar›n parlamas›n› önlemek

d. Sürtünmeyi azaltmak

3. Can’›n arabas› afla¤›daki

yüzeylerden hangisinde daha h›zl›

gider?

a. b.

c. d.

4. I. Yüzeyi cilalamakII. A¤›r cisimleri tekerlekli arabalarla

tafl›mak

III. Araba tekerleklerine zincir takmakIV. Makine parçalar›n› ya¤lamak

Yukar›daki uygulamalardan hangileri

sürtünmeyi azaltmak için yap›l›r?

a. I, II b. I, III

c. III, IV d. I, II, IV

5. Futbolcular›n krampon ad› verilen alt›

girintili ç›k›nt›l› ayakkab›lar giymesinin nedeni

afla¤›dakilerden hangisi olabilir?

a. Sürtünmeyi azalt›p hareketi

kolaylaflt›rmak

b. Sürtünmeyi art›r›p aya¤›n kaymas›n›

önlemek

c. Çim sahada ayaklar› dinlendirmek

d. Futbolcunun yaralanmas›n› önlemek

6. I. Su II. Ya¤ III. Tuz

Yukar›dakilerden hangisi ya da hangileri

bir yüzeye dökülünce sürtünmeyi azaltmaz?

a. Yaln›z I b. Yaln›z III

c. I, II d. I, II, III

7. Sürtünme ile ilgili afla¤›da verilen

bilgilerden hangisi yanl›flt›r?

a. Duran bir cismin hareket etmesini

engeller.

b. Cisimlerin hareketini kolaylaflt›r›r.

c. Hareket eden cisimleri yavafllat›r,

durdurur.

d. Temas gerektiren bir kuvvettir.

SÜRTÜNME KUVVET‹ - TEST 8✍


556

8. Afla¤›dakilerden hangisi hem hava

hem de su direncinden etkilenir?

a. b.

c. d.

9. I. Ya¤murun düflüfl h›z›n› azalt›r.II. Yönü yukar› do¤rudur.

III. Yere düflene kadar damlalar› etkiler.

Ya¤mur damlalar›na etki eden

hava direnci için yukar›dakilerden

hangisi ya da hangileri do¤rudur?

a. Yaln›z I b. I, II

c. II, III d. I, II, III

10. Resimdeki gibi köprüden denize at›lan

bir tafl›n denizin üst yüzeyine ulaflana kadarki

yolu I, denizdeki yolu II ile gösterilmifltir.

Buna göre afla¤›dakilerden hangisi

do¤rudur?

a. Tafl›n I’deki h›z›, II’dekinden fazlad›r.

b. I ve II’de h›z eflittir.

c. Tafl I’den II’ye geçerken h›z› artar.

d. Tafl II’de hem hava hem de su

direncinden etkilenir.

11. I. Cisimlerin birim zamanda ald›¤›

yolun uzunlu¤u artar.

II. Bu cisimleri durdurmak, sürtünme

kuvveti az olan ortamdan daha kolayd›r.

III. Hareketi sa¤layan kuvvet ortadan

kalkt›¤›nda cisimler durur.

Sürtünme kuvveti artt›¤›nda hareket

zorlafl›r. Sürtünme kuvvetinin fazla oldu¤u bir

ortamdaki hareketli cisimler için

yukar›dakilerden hangisi ya da hangileri

söylenebilir?

a. Yaln›z I

b. I, II

c. I, III

d. II, III

12. fiekildeki iflçi her birinde eflit kuvvet

uygulayarak arabay› harflerle gösterilen

yollarda hareket ettirmektedir.


yanl›flt›r?

a. Araba A’da, B’dekinden daha kolay

hareket eder.

b. Araban›n B ve D’deki h›z› eflittir.

c. Araba C’de, A’dakinden daha zor

hareket eder.

d. Araba D’de di¤erlerinden daha h›zl›

hareket eder.

I

II

A

B

CD

13. Ömer, birkumafl parças›n›yukar›dan yereb›rakarak yeredüflme süresinibelirledi. Ayn› kumafl›uçlar›n› birbiriyle ba¤layarak ayn› yüksekliktenb›rakarak düflüfl süresini belirledi.

Ömer yapt›¤› bu deneyin sonucunda;I. ‹lk seferde kumafl yere daha geç

düflmüfltür.II. Ba¤lanm›fl kumafl hava direncinden

daha az etkilenir.III. Hava direnci, iki durumda da ayn› etkiyi

gösterir.yarg›lar›ndan hangilerine ulaflm›flt›r?

a. I, II b. I, IIIc. II, III d. I, II, III

14. “Bir cismi hareket ettirebilmek için.............................................................................”

Yukar›daki cümle,I. Cisme uygulanan kuvvet sürtünme

kuvvetine eflit olmal›d›r.II. Sürtünme kuvvetini art›rmal›y›z.III. Sürtünme kuvvetinden daha fazla kuvvet

uygulamal›y›z.ifadelerden hangisi ya da hangileriyletamamlan›rsa anlat›lmak istenen do¤ru olur?

a. Yaln›z I b. Yaln›z IIc. I, III d. II, III

15. Afla¤›daki cisimlerden hangisinihareket ettirebilmek için daha az kuvvetuygulan›r?

a. b.

c. d.

16. Afla¤›dakilerden hangisine sürtünme

kuvveti etki etmez?

a. b.

c. d.

17. Afla¤›dakilerden hangisinde

sürtünme kuvveti di¤erlerinden fazlad›r?

a. hava b. su

c. tahta d. cam

18. Afla¤›dakilerden hangisi temas

gerektirmeyen bir kuvvettir?

a. Hava direnci b. Su direnci

c. Sürtünme kuvveti d. Yer çekimi

19. I. Hava direnciII. Yer çekimi kuvvetiIII. Su direnci

Kar ya da ya¤mur ya¤arken

yukar›dakilerden hangisi ya da hangilerinden

etkilenir?


c. II, III d. I, II, III

20. I. Yüzeyin özelli¤ine göre de¤iflir.II. Yaflam›m›z› zorlaflt›r›r.III. Buzlu zeminde sürtünme kuvveti

yoktur.

Yukar›da sürtünme kuvveti ile ilgili

verilen bilgilerden hangisi ya da hangileri

do¤rudur?

a. Yaln›z I b. Yaln›z II

c. I, II d. II, III


557

hal›

mermer beton

toprak


558

1. Buzdolab› kapaklar›

özel olarak yerlefltirilen

m›knat›slar sayesinde

kapan›r. Buzdolab›n›n

kapa¤›n›n kapanmas›na etki

eden kuvvet afla¤›dakilerden hangisidir?

a. Temas gerektirmeyen kuvvet

b. Yer çekimi kuvveti

c. Elektriksel kuvvet

d. Hava direnci

2. I. Hava direnci

II. Yer çekimi kuvveti

III. Su direnci

A¤açtan düflen bir

yapra¤a yukar›dakilerden hangisi ya da

hangileri etki eder?


c. I, III d. II, III

3. fiekildeki I numaral› m›knat›s, II

numaral› m›knat›sa yaklaflt›r›l›nca, II numaral›

m›knat›s›n duruflu flekildeki gibi de¤ifliyor.


do¤rudur?

a. M›knat›slar birbirini çekmifltir.

b. A kuzey, B güney kutup olabilir.

c. I. m›knat›s, II.’ye çarparak hareket

ettirmifltir.

d. A ve B, m›knat›slar›n ayn› kutuplar›d›r.

4. Sabiha, televizyonayaklaflt›¤›nda saçlar›n›ntelevizyon ekran›na do¤ruyöneldi¤ini fark etti. Bu olayafla¤›dakilerden hangisi ileaç›klanabilir?

a. Sabiha’y› elektrik çarpt›¤› için saçlar›hareketlenmifltir.

b. Ekrandaki temas gerektirmeyen kuvvetsaçlar› etkilemifltir.

c. Yer çekimi kuvvetiyle saçlar› uçuflmufltur.d. Hava direnci Sabiha’n›n saçlar›n›

etkileyerek hareketlendirmifltir.

5. I. Hava direnciII. Su direnciIII. Yer çekimi kuvveti

Ya¤murlu bir günde uçan kufl yukar›dakikuvvetlerden hangilerine karfl› uçma eyleminigerçeklefltirir?

a. I, II b. I, IIIc. II, III d. I, II, III

6. Afla¤›daki olaylardan hangisisürtünme kuvvetini art›r›r?

a. Kap› menteflelerinin ya¤lanmas›b. Tekerleklere zincir tak›lmas›c. Tahta bir yüzeyin ya¤l› boya ile

boyanmas›d. Asfalt yolun ›slanmas›

7. Yukar› at›lan bir tafla etki eden havadirenci için afla¤›dakilerden hangisisöylenebilir?

a. Tafl›n hareket yönü ile ayn› yöndedir.b. Yukar› do¤ru at›ld›¤› için hava direnci

etki göstermez.c. Tafl›n hareketinin z›t yönünde kuvvet

uygular.d. Tafl›n hareketini etkilemez.

KUVVET VE HAREKET - ÜN‹TE TEST‹ 3✍

AB

A

I I

II

IIB


559

8. Do¤a, bir dü¤meyiönce su dolu kovaya, sonrada bofl kovaya atarakkovan›n dibine düflmesürelerini belirledi.

Do¤a bu deneyle afla¤›daki sorulardanhangisinin yan›t›n› bulmak istiyor olabilir?

a. Hava direnci cisimleri etkiler mi?b. Suyun direnci var m›d›r?c. Havan›n m› yoksa suyun mu direnci

daha fazlad›r?d. Cisimler su direncinden nas›l etkilenir?

9. Do¤a, yukar›daki deneyle afla¤›dakiyarg›lardan hangisine ulaflm›flt›r?

a. Hava ve su direnci birbirine eflittir.b. Cisimler suda daha h›zl› hareket eder.c. Cisimler hava direncinden daha çok

etkilenir.d. Su direnci, hava direncinden daha

fazlad›r.

10. Afla¤›daki cisimlerden hangisinihareket ettirmek için daha az kuvvetuygular›z?

a. b.

c. d.

11. Afla¤›daki ifadelerden hangisiyanl›flt›r?

a. M›knat›slar›n iki farkl› kutbu vard›r.b. K›r›lan m›knat›slar›n tek kutbu olur.c. Z›t kutuplar birbirini çeker.d. M›knat›slar temas gerektirmeyen kuvvet

uygular.

12. Sarp, bir m›knat›s›

flekildeki gibi bir cisme

yaklaflt›rd›¤›nda cisimle

m›knat›s aras›nda çekim

olufltu¤unu ve m›knat›s›n

cisme yap›flt›¤›n› gözlemledi.

M›knat›s›n yap›flt›¤› cisim afla¤›dakilerin

hangisinden yap›lm›fl olabilir?

a. tahta

b. sunta

c. bak›r

d. çelik

fiekildeki çubuk

m›knat›s, U m›knat›s›n A

kutbuna flekildeki gibi

yaklaflt›r›l›nca m›knat›slar

birbirini itiyor.

Afla¤›daki 2 soruyu yap›lan deneye göre

cevaplay›n›z.

13. Buna göre afla¤›dakilerden hangisi

do¤rudur?

A B C D

a. N S N S

b. S N N S

c. N S S N

d. N N N S

14. I. C ile B birbirini çeker.II. B ile D birbirini iter.III. D ile A birbirini çeker.

Yap›lan deneyle ilgili olarak yukar›da

verilenlerden hangileri do¤rudur?

a. I, II

b. I, III

c. II, III

d. I, II, III


560

15. Afla¤›daki olaylardan hangisinde

temas gerektirmeyen bir kuvvet vard›r?

a. b.

c. d.

16. Yuvarlanan top

flifleleri düflürmektedir. Topun

hareketi için afla¤›dakilerden

hangisi söylenemez?

a. Top temas gerektiren bir kuvvetle

flifleleri düflürür.

b. Hava direnci topun hareketini etkiler.

c. Sürtünme kuvveti topu hiç etkilemez.

d. Yuvarland›¤› yol uzad›kça topun h›z›

azal›r.

17. Resimlerdeki deniz tafl›tlar› için

afla¤›dakilerden hangisi söylenemez?

a. 2’deki araç daha h›zl› hareket

etmektedir.

b. 1’deki araç su direncinden daha çok

etkilenir.

c. 2’deki araç hava direncinden daha çok

etkilenir.

d. ‹ki araç da yer çekimi kuvvetinden

etkilenmez.

18. Baz› maddeler m›knat›sa ayn› yönde

sürtüldüklerinde m›knat›slan›r. Bu maddeler

m›knat›slar›n özelli¤ini gösterir.

Afla¤›dakilerden hangisi

m›knat›slanmaz?

a. tahta kafl›k b. demir kilit

c. çelik anahtar d. nikel çubuk

19. Resimdeki paraflütün havada

kalmas›na neden olan etki afla¤›dakilerden

hangisidir?

a. Hava direnci

b. Su direnci

c. Yer çekimi kuvveti

d. Temas gerektirmeyen kuvvet

20. Yandaki cisimler

belirtilen yüzeylerde eflit

kuvvetle itilip b›rak›l›yor.

Cisimlerin durana kadar

ald›klar› yolun çok olandan

az olana do¤ru s›ralan›fl›

afla¤›dakilerden hangisidir?

a. I, II, III

b. II, I, III

c. II, III, I

d. III, II, I

Tahta

I

Cam

II

Hal›

III

2.1.

fen ve teknoloj‹ - sinifogretmenim.comkuvvet ve hareket fen ve teknoloj‹ 553 hava direnci bir...

Documents